Print het uit en niet het aan elkaar
Historia’s STEDENGIDS
Revolutiestad
PariJs
✁
1 Place de la Concorde
te voet door de geschiedenis Tijdens de wandeling (7,1 km) kom je langs de plekken waar de revolutie op z’n hevigst was. Je kunt ook een stukje afsnijden door van het Hôtel de Ville naar de Conciergerie te gaan. Druk de kaart af op historianet.nl.
Tuilerieën
2
3
Louvre Conciergerie 6
Les Invalides
11
Hôtel de Ville
4 Place de la Bastille
7
Café Procope 8
5
Notre Dame
10
Palais du Luxembourg
9
Panthéon
✁ Hier stond de guillotine
In 1795 gaf het Directoire, het nieuwe bestuur van de revolutie, het plein zijn huidige naam: Place de la Concorde.
We beginnen met de zwartste bladzijde van de Franse Revolutie. Het nieuwe bewind doopte de Place Louis XV om tot Place de la Révolution en zette hier de guillotine neer. Op 21 januari 1793 was koning Lodewijk XVI een van de eersten die er werden onthoofd, nadat hij in een open wagen naar het plein was gereden. Met de terechtstelling van de koning begon La Terreur (het Schrikbewind). Onder leiding van de politici Georges Danton en
Maximilien de Robespierre werd de jacht geopend op ‘vijanden van de revolutie’. Op het hoogtepunt in juni 1794 werden ruim 1000 Fransen ter dood veroordeeld. Slechts een maand later werd ook de grote man achter het Schrikbewind, Robespierre, geëxecuteerd. Naar verluidt was hij de enige die met het gezicht naar boven onder de guillotine werd gelegd, zodat hij ‘de dood kon zien aankomen’.
Adres: Place de la Concorde
Door naar: Tuilerieën 100 m
Ullstein bild & shutterstock
1
Place de la Concorde
De guillotine stond aan de noordkant van de Place de la Révolution, bij het Hôtel de Crillon, dat nog steeds bestaat.
De Tuilerieën Adres: Jardin des Tuileries
shutterstock & bridgeman
2
Ruim 20.000 burgers bestormden samen met de nationale garde het Tuilerieënpaleis, waarbij alle koninklijke lijfwachten gedood werden.
Zwitsere Garde uitgemoord In oktober 1789 werd Lodewijk XVI door burgers het Paleis van Versailles (net buiten Parijs) uitgejaagd. Hij werd in het Tuilerieënpaleis, de westelijkste vleugel van het Louvre, opgesloten. In Parijs gonsde het van de geruchten dat Lodewijk Frankrijk wilde verraden, en op 10 augustus 1792 bestormden woedende Parijzenaren de Tuilerieën om de koning af te zetten. Ook het leger keerde zich tegen Lodewijk, die duizenden gewapende mannen op het paleis af zag komen. Alleen zijn lijfwacht, de 950 leden van de Zwitserse Garde, bleven hem trouw, en dat kostte hun het leven. Terwijl de koning
vluchtte, werden zij allemaal gedood. Deze aanval betekende het einde van de Franse monarchie. Het Tuilerieënpaleis brandde af tijdens het neerslaan van de Commune van Parijs in 1871. Door naar: het Louvre 100 m
Op de oude kleigroeven (tuileries in het Frans) liggen de tuinen van de Tuilerieën.
✁ Louvre
Shutterstock
3
Adres: Musée du Louvre Openingstijden: louvre.fr/en/hours-admission
Koninklijke gevangenis werd volksmuseum Naast de Tuilerieën staat een van de meest indrukwekkende paleizen van Europa en wellicht het beroemdste museum ter wereld: het Louvre. Hier zat de koning gevangen tot zijn executie. Twee maanden na de dood van de koning werd het Louvre een museum. Het volk kon er de in beslag genomen kunstwerken van de adel bewonderen. Tot 1672 woonden de Franse koningen in het Louvre. Nu is het een kunstmuseum.
Door naar: Hôtel de Ville 800 m
✁ Hôtel de Ville Adres: Place de l’Hôtel-de-Ville
Robespierre beschoten in het stadhuis Op 14 juli 1789 bestormde een boze menigte het stadhuis van Parijs. Burgemeester Jacques de Flesselles werd ervan beticht een sympathisant van de koning te zijn en werd op de trappen van het gebouw doodgeschoten. Vijf jaar later, op 28 juli 1794, zocht Robespierre zijn toevlucht in het stadhuis toen de wetgevende vergadering in feite zijn doodvonnis had getekend door hem te bestempelen als ‘vijand van de staat’. Toen de revolutionaire soldaten hem vonden, werd hij beschoten of schoot hij op zichzelf. Het schot verbrijzelde zijn kaak, maar
Robespierre werd in het stadhuis opgepakt en korte tijd later gedood.
Robespierre bleef in leven en werd meteen naar de Conciergerie gevoerd en dezelfde dag onder de guillotine ter dood gebracht. In 1871 brandde het stadhuis af, waarbij de meeste officiële documenten uit de tijd van de Revolutie verloren gingen. Het Hôtel de Ville werd herbouwd en was in 1892 voltooid.
Door naar: Place de la Bastille 900 m
In 1357 kreeg Parijs zijn eerste stadhuis, maar nu zetelt het stadsbestuur in het Hôtel de Ville.
bridgeman & shutterstock
4
Place de la Bastille
Bridgeman & Henrik Elling
5
Adres: Place de la Bastille
Burgers bestormden gehate gevangenis De bestorming van de Bastille geldt als het begin van de Franse Revolutie. In de 18e eeuw diende deze vesting als gevangenis en als wapendepot. De burgers van Parijs waren bang dat de koning troepen zou sturen om de onlusten neer te slaan. Op 14 juli 1789, rond 13.00 uur, vielen ze daarom de Bastille aan, waarbij ze commandant Bernard-René De Launay en 32 soldaten vermoordden en zeven gevangenen bevrijdden. De kanonnen en het kruit van de Bastille
Omtrek Bastille namen ze mee. Deze dag is sindsdien de Franse nationale feestdag. Meteen na de bestorming begon de afbraak van de Bastille, en in november was er niets meer van over. Met de stenen werd de Pont de la Concorde gebouwd, de brug over de Seine bij de Place de la Concorde. Door naar: Conciergerie 1,2 km
De Bastille werd met de grond gelijkgemaakt. Nu geven stenen de plek aan waar het gebouw stond.
✁
6
Conciergerie
Al sinds de middeleeuwen zetelt een aantal rechtbanken in het Paleis van Justitie.
Adres: Boulevard du Palais 2 Openingstijden: conciergerie.monuments-nationaux.fr/en/
Wachten op de dood shutterstock & Bridgeman
De Conciergerie is onderdeel van het gebouwencomplex van het Paleis van Justitie op het Île de la Cité – waar Gallische stammen 2000 jaar geleden de stad stichtten. In de kelder onder het ministerie lag een gevangenis, de ‘wachtkamer van de guillotine’. Hier wachtten duizenden tot ze omhoog gestuurd werden om vrijgesproken óf ter dood veroordeeld te worden. Wie schuldig werd bevonden, ging naar de guillotine. De Conciergerie is vandaag de dag een museum over de verschrikkingen van de revolutie. Er is onder meer een kopie van
De gevangenen in de Conciergerie waren ten dode opgeschreven.
de cel waar Marie-Antoinette haar laatste 77 dagen doorbracht.
Door naar: Notre-Dame 250 m
✁ Notre-Dame
Ullstein bild & shutterstock
7
Adres: Parvis Notre-Dame Openingstijden: notredamedeparis.fr
Napoleon tot keizer gekroond Aan de Seine prijkt een van de grootste gotische kathedralen van Europa, de Notre-Dame. Tijdens de revolutie waren katholieke priesters en bisschoppen dé symbolen van corruptie en hebzucht. Burgers plunderden jarenlang de kerken van het land, waaronder de Notre-Dame. Revolutionairen wilden de kerk met de grond gelijkmaken, maar Napoleon redde de oude kathedraal hoogstpersoonlijk. In 1804 kroonde Napoleon zichzelf tot keizer voor het imposante altaar van de Notre-Dame, waarmee de eerste Franse republiek verleden tijd was.
De Notre-Dame werd in 1345 na 182 jaar bouwen voltooid.
In 1804 kroonde Napoleon zichzelf tot keizer en was de Franse Revolutie voorbij.
Door naar: Procope 600 m
8
Café Procope Adres: Rue de l’Ancienne Comédie 13
Hier aten de revolutionairen
Aan de gevel hangt een gedenkplaat voor de historische personen die Café Procope frequenteerden. Henrik Elling
Op de westoever van de Seine, aan de Rue de l’Ancienne Comédie, staat het oudste café van Parijs: Procope. Al sinds 1686 komen grote denkers in dit restaurant bij elkaar. Voltaire, Rousseau en Victor Hugo gebruikten hier dagelijks de lunch. Tijdens de revolutie bespraken Danton, Robespierre en anderen hier de toekomst van Frankrijk, en Napoleon at er regelmatig. Schilderijen en andere voorwerpen herinneren aan de geschiedenis van Procope. Zo ligt de hoed van Napoleon er in een vitrine.
Gedenkplaat
Door naar: Panthéon 700 m
✁ Panthéon
shutterstock & topfoto
9
Adres: Place du Panthéon
Begraafplaats voor de helden van Frankrijk In het Quartier Latin staat het neoklassieke Panthéon, gebouwd als een kopie van het Pantheon in Rome met een koepel op het dak. Lodewijk XV begon in 1758 met de bouw van de 83 meter hoge en 110 meter lange kerk, maar vanwege geldproblemen was het Panthéon pas in 1789 klaar. De revolutionairen kozen de nieuwe kerk als mausoleum voor de groten van Frankrijk. In het Panthéon worden nog steeds beroemde mensen bijgezet. Boven
de ingang staat de inscriptie: ‘Voor de grote mannen, het dankbare vaderland’. In het mausoleum liggen onder meer de stoffelijke resten van Rousseau, Victor Hugo en Voltaire. De senaat kan iemand eer bewijzen door hem of haar in het Panthéon te laten bijzetten. Militaire helden worden bij Les Invalides begraven.
Door naar: Palais du Luxembourg 350 m
De ideeën van de filosoof Rousseau legden de basis voor de revolutie. Zijn kist kwam als eerbetoon in het Panthéon te staan.
✁ Palais du Luxembourg
shutterstock & mary evans
10
Adres: Rue de Vaugirard 15
Revolutie werd geleid vanuit paleis In het grootste park van Parijs, Jardin du Luxembourg, staat het bijna 400 jaar oude Palais du Luxembourg. Tijdens de revolutie diende het even als gevangenis, maar in 1795 betrok het nieuwe Directoire het paleis. Dit was een soort regering met vijf door het volk gekozen leden. Toen Napoleon in 1801 tot eerste consul werd gekozen, nam hij persoonlijk bezit van het Palais du Luxembourg en gebruikte het als residentie. Sindsdien worden er in het Palais belangrijke besluiten genomen. Vandaag de dag huist de Franse senaat er.
Van 1795 tot 1799 regeerde een vijfkoppige raad het land. Het zogeheten Directoire zetelde in het Palais du Luxembourg. Luxembourg was een gift van Lodewijk XIII aan zijn moeder Maria de’ Medici.
Door naar: Les Invalides 1500 m
Les Invalides Adres: Rue de Grenelle 129 Openingstijden: musee-armee.fr/en
Napoleons laatste rustplek Het Hôtel des Invalides – het onderkomen van de gewonden – werd in 1670 door Lodewijk XIV gebouwd. In het enorme ziekenhuis met vier vleugels verblijven sindsdien gewonde Franse soldaten en invalide veteranen. Les Invalides speelde een grote rol tijdens de revolutie, omdat de burgers zich hier op 14 juli 1789 bewapenden. ’s Ochtends vroeg bestormden ze het wapenarsenaal van het ziekenhuis. Ze stalen kruit, geweren en kanonnen, die ze naar de Place de la Bastille brachten.
Op dit moment zijn in het complex verschillende oorlogsmusea gevestigd, die onder meer tentoonstellingen over de Napoleontische tijd hebben. Het ziekenhuis dient ook als mausoleum voor Franse oorlogshelden. In 1861 werd het stoffelijk overschot van Napoleon in de kapel bijgezet.
Revolutionairen stelen wapens bij Les Invalides. Korte tijd later bestormen ze de Bastille.
shutterstock & akg images
11
De sarcofaag van Napoleon staat in de kelder van de kerk bij Les Invalides.
✁
Pak een fiets!
Met Vélib’, de ‘witte fietsen’ van Parijs, kun je je makkelijk verplaatsen in de stad. Voor € 1,70 kun je een hele dag rondfietsen met ritjes van maximaal een half uur. Meer informatie op: en.velib.paris.fr
✁
henrik elling
Tip!
