De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Telefoon (070) 333 44 44 Fax (070) 333 40 33 www.szw.nl
2513AA22XA
Uw brief Ons kenmerk Datum Onderwerp
2050611590 AM/AMI/2006/37405 27 april 2006
Kamervragen van het lid Van Hijum (CDA)
Hierbij zend ik u de antwoorden op de Kamervragen van het lid Van Hijum (CDA) over het tekort aan koks bij Chinese restaurants.
De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,
(H.A.L. van Hoof)
Ons kenmerk
AM/AMI/2006/37405
2050611590 Vragen van het lid Van Hijum (CDA) aan de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over het tekort aan koks bij Chinese restaurants. (Ingezonden 12 april 2006) 1 Bent u op de hoogte van de zorgen bij een groot aantal Chinese restaurants over het tekort aan gekwalificeerde en specialistische koks, waardoor deze bedrijven in hun continuïteit worden bedreigd? 1) 2 In hoeverre is het convenant 2) dat in het jaar 2000 in het kader van de Wet Arbeid Vreemdelingen is afgesloten naar uw oordeel toereikend om personeelstekorten in deze sector te kunnen opvangen?
Antwoord vragen 1 en 2 Ik ben op de hoogte van de zorgen die leven bij een aantal Chinese restaurants over hun personeelsvoorziening. Kern van het convenant is dat de tewerkstelling van koks uit China op tijdelijke basis mogelijk is als ook personeel uit Nederland wordt opgeleid. Het beschikbaar maken van (meer) binnenlands aanbod is een nadrukkelijke doelstelling van het convenant. Het is niet wenselijk dat de sector afhankelijk blijft van instroom van personeel uit China. De arbeidsmarkttoets conform de Wav is niet vervallen: als personeel uit Nederland beschikbaar is, krijgt men geen tewerkstellingsvergunning. Op grond van het convenant wordt voor een basiskok uit China momenteel een tewerkstellingsvergunning van 1 jaar afgegeven, die aansluitend verlengd kan worden met 1 jaar. Na 2 jaar moeten zij terug naar China voor tenminste één jaar. Voor een specialiteitenkok wordt een twv afgegeven voor 1 jaar, die vervolgens voor anderhalf jaar verlengd kan worden. Na 30 maanden moet ook deze kok voor tenminste één jaar terug naar China. Ik word regelmatig door CWI (die samen met Konink lijke Horeca Nederland (KHN), sector Chinees-Indische bedrijven, en CNV de convenantspartijen vormen) geïnformeerd over de stand van zaken van de convenantsafspraken. In het regulier overleg tussen de convenantspartijen (dat enkele malen per jaar plaatsvindt) is door de sector opgemerkt dat het aantal ‘wok-restaurants’ de laatste paar jaar met circa 300 is toegenomen en dat per restaurant 4 a 5 koks werken. Daarentegen gaan veel kleine (buurt-) restaurants dicht wegens vergrijzing, gebrek aan opvolging, niet meer rendabel kunnen draaien etc. 2
Ons kenmerk
AM/AMI/2006/37405
Volgens een inventarisatie door KHN bij de restaurants zijn er momenteel 4.000 vacatures in de sector; de vraag is echter in hoeverre dit echt gaat om concrete vacatures die men op korte termijn wil invullen. Ook is onbekend om hoeveel FTE aan vacatures het in totaal gaat. De personeelskrapte leidt er volgens de branche toe dat een aantal restaurants de koks momenteel 120%-130% van de CAO betaalt. De sector maakt tot nu toe nauwelijks gebruik van de dienstverlening van de CWIvestigingen. Het aantal aanvragen voor een tewerkstellingsvergunning blijft ver achter bij het aantal vacatures dat de sector stelt te hebben. Op aanvragen voor een tewerkstellingsvergunning wordt in de regel door CWI positief beslist. Sector en CWI proberen nu via actieve voorlichting de mogelijkheden van CWI bij werkgevers onder de aandacht te brengen en meer vacatures gemeld te krijgen bij CWI. Het gaat hierbij om vacatures op alle niveaus, van ongeschoold tot specialistisch geschoold. CWI en sector verschillen in een aantal gevallen van mening over de vraag of de voor de vacatures passende werkzoekenden wel in Nederland beschikbaar zijn. Allereerst spitste in de afgelopen jaren dit meningsverschil zich toe op de vraag of het spreken van Chinees voor alle vacatures noodzakelijk is. De branche stelde van wel. Met name speelt deze problematiek bij de kleinere traditionele Chinese restaurants. Conform de Wav mogen Nederlandse kandidaten niet worden afgewezen door de werkgevers om het enkele feit dat zij geen Chinees spreken. De sector vindt de taaleis wel relevant, een goede samenwerking en communicatie zouden niet mogelijk zijn als een kok geen Chinees spreekt. Hooguit zou men in grotere restaurants enkele niet-Chinees sprekende koks kunnen plaatsen. Bovendien verschillen CWI en branche van mening over het noodzakelijke opleidingsniveau. De sector wil voor alle vacatures gediplomeerde of ervaren koks hebben. Tot op heden heeft de branche geen opleidingstraject voor Chinese koks ingesteld, terwijl dat –gezien het geclaimde vacaturevolume- zeker lonend zou zijn. Bovendien staan bij CWI circa 40 koks en ruim 500 keukenhulpen (cq. personen met vergelijkbare ervaring) ingeschreven als direct bemiddelbaar (fase I). CWI is van oordeel dat die keukenhulpen met enige begeleiding en training op de werkplek als kok tewerkgesteld kunnen worden. Recent heeft de branche in reactie op deze stellingname van CWI een omslag gemaakt in het denken. Geaccepteerd wordt nu dat een aantal van de activiteiten in de Chinese keuken zijn aan te merken als relatief eenvoudig. Vacatures op dit lagere niveau worden nu opengesteld voor bij CWI geregistreerde niet- Chinese werkzoekende keukenhulpen. Inmiddels is hiertoe samen met de branche en UWV een pilot ontwikkeld, waaraan nu reeds een 45-tal Chinese restaurants zich bereid hebben verklaard deel te nemen. In deze pilot wordt van de restauranthouder gevraagd zorg te dragen voor de begeleiding van de aankomend koks in het Nederlands. KHN heeft dit toegezegd. De eerste deelnemers zijn recentelijk van start gegaan. De resultaten van de pilot moeten nog worden afgewacht. 3
Ons kenmerk
AM/AMI/2006/37405
Mijn conclusie over de convenantafspraken is dat deze, ondanks de hierboven geschetste ontwikkeling, tot nu toe niet toereikend zijn om de personeelstekorten te kunnen opvangen. Voorts valt op dat, gezien het naar verhouding zeer geringe aantal verleende tewerkstellingsvergunningen, de sector de mogelijkheid om in de vacatures te voorzien door middel van het aanvragen van een tewerkstellingsvergunning onvoldoende heeft benut. Naar mijn oordeel zit een belangrijke oorzaak van dit probleem echter bij de sector zelf, die recht doende aan de uitgangspunten van de Wav en aan de doelstellingen van het convenant, zich meer had kunnen inspannen om binnenlands aanbod op te leiden en/of te plaatsen.
3 Hebben Koninklijke Horeca Nederland en de vakbonden samen met het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) in de afgelopen jaren voldoende geïnvesteerd in scholings- en wervingstrajecten voor werkzoekenden in de Chinese horeca, zoals afgesproken in dit convenant? Antwoord vraag 3 Scholings- en wervingstrajecten zijn tot nu toe onvoldoende van de grond gekomen. KHN stelt bij ROC’s getracht te hebben een opleiding specifiek gericht op de Chinees/Indische keuken op te zetten, dan wel deze keuken te integreren in het bestaande opleidingspakket. Dit heeft evenwel niet daadwerkelijk tot het opzetten van een (deel)opleiding geleid. Dit in het bijzonder als gevolg van de inschatting van ROC’s, dat er onvoldoende animo zou bestaan voor deze specifieke opleidingsrichting. Op initiatief van CWI is, zoals reeds vermeld bij de beantwoording van vraag 2, eind vorig jaar het project “aankomende hulpkok training Chinese keuken” opgezet.
4 Hebben Koninklijke Horeca Nederland en de vakbonden voldoende inspanningen geleverd om, zoals afgesproken in dit convenant, het imago van de Chinese horeca te verbeteren, onder meer door verbetering van de arbeidsomstandigheden waardoor de uitstroom van personeel wordt beperkt? Antwoord vraag 4 KHN stelt zich in de afgelopen jaren ingespannen te hebben voor het aantrekkelijker maken van de branche door onder andere in te spelen op nieuwe trends in de Chinese keuken en cursussen ‘nieuwe Chinese menukaart’ te organiseren, alsook door een Chinese hygiënecode voor haar leden te initiëren. Voorts biedt KHN haar leden cursussen ‘sociale hygiëne’, ‘keukenhygiëne’, ‘toepassing moderne keukenapparatuur in de Chinese keuken’ en ‘ICT in de Chinese horeca’ aan. 4
Ons kenmerk
AM/AMI/2006/37405
5 Heeft het CWI voldaan aan de afspraak in dit convenant om de inschrijving van werkzoekenden in de Chinese horeca te verbeteren? Antwoord vraag5 De afgelopen jaren heeft CWI veel aandacht besteed aan verbetering van de kwaliteit van dienstverlening. Hiertoe is onder meer een certificeringstraject voor CWI-adviseurs ingezet. Modules ‘gesprekstechniek’ en ‘interculturele communicatie’ vormen hierbij een belangrijke voorwaarde om te komen tot een betere inschrijving van werkzoekenden in de Chinese horeca. De verbetering van de kwaliteit van dienstverlening is een continu proces binnen CWI en is geïntegreerd binnen het HRM-beleid.
6 Hoeveel van de 2494 tewerkstellingsvergunningen die in 2005 door het CWI zijn verstrekt aan arbeidsmigranten uit China waren bedoeld voor basis- en/of specialiteitenkoks in het kader van dit convenant? Antwoord vraag 6 In 2005 zijn door CWI 120 tewerkstellingsvergunningen verstrekt voor basis- en/of specialiteitenkoks in het kader van het convenant. Het aantal aangevraagde vergunningen lag nauwelijks hoger omdat bijna alle aanvragen werden gehonoreerd.
7 In hoeverre heeft de uitvoering van dit convenant bijgedragen aan het terugdringen van illegale arbeid bij Chinese restaurants?
Antwoord vraag 7 Bij controles in de Chinese horeca treft de Arbeidsinspectie nog steeds met grote regelmaat illegale tewerkstelling aan. In 2002 werd tijdens 162 controles 75 maal (=46%) illegale tewerkstelling aangetroffen. In 2005 werd tijdens 615 controles 284 maal (eveneens 46%) illegale tewerkstelling aangetroffen. Positief is wel, dat in die periode het aantal aangetroffen illegale werknemers is gedaald van gemiddeld 2,35 naar gemiddeld 2,00 per controle. Het is echter niet mogelijk om op basis van deze gegevens conclusies te trekken over het verband tussen de uitvoering van het convenant en de ontwikkeling van de illegale tewerkstelling in de Chinese horeca. Onder andere dankzij de verbetering van de risicoanalyse, de samenwerking met andere handhavende instanties en de start van interventieteams in de horeca is de Arbeidsinspectie beter in staat om illegale tewerkstelling in de Chinese 5
Ons kenmerk
AM/AMI/2006/37405
horeca aan te pakken. Tevens geldt, dat de gegevens over de illegale tewerkstelling betrekking hebben op alle functies in de Chinese horeca, dus ook op bijvoorbeeld bedienend personeel en keukenhulpen, terwijl het convenant uitsluitend is gericht op koks. Samenvattend: ondanks frequente controles van de Arbeidsinspectie is illegale tewerkstelling nog steeds een fors probleem in de sector. Of het convenant van invloed is geweest op de omvang van de illegale tewerkstelling in de sector kan niet aangegeven worden.
8 Ziet u al met al aanleiding om de regels voor het verlenen van een tijdelijke vergunning voor de aanstelling van basis- en/of specialiteitenkoks uit China met het oog op de personeelstekorten in deze sector aan te passen? Antwoord vraag 8 Het convenant is een voorbeeld van een instrument dat de bij de personeelsvoorziening betrokken partijen stimuleert om –binnen de kaders van de wet- zelf oplossingen voor problemen te bedenken en uit te voeren. Gezien mijn constatering dat de branche in verhouding tot het door henzelf geclaimd personeelstekort nauwelijks tewerkstellingsvergunningen aanvraagt, zie ik op dit moment geen aanleiding tot het inhoudelijk versoepelen van de regels voor het verlenen van tewerkstellingsvergunningen (bijvoorbeeld door het versoepelen van de toetsingsgronden). Door de sector is het verzoek gedaan tot een enkele wijziging van het convenant, zonder dat daarbij afbreuk wordt gedaan aan de doelstelling van het convenant en waarbij de arbeidsmarkttoets onverkort blijft gelden. Teneinde tegemoet te komen aan de problemen binnen de sector bereidt CWI thans wijziging van het convenant voor. Zodra die wijziging is geëffectueerd zal ik u over de inhoud daarvan informeren.
1) PremTime, Ned 3, 9 april 2006 2) het Convenant personeelsvoorziening Chinees-Indische horeca
6
