Het stelsel van de dienstencheques
Caroline Van Beveren 2 december 2010
Wat zijn dienstencheques ?
= een betaalmiddel waarmee particulieren een erkende onderneming kunnen betalen voor hulp van huishoudelijke aard
Doelstellingen van het systeem • Tegemoetkomen aan de vraag van particulieren naar hulp van huishoudelijke aard tegen een billijke prijs • Combinatie arbeid-gezin vereenvoudigen • Creatie van volwaardige jobs • Tegengaan van zwartwerk • Integratie van werklozen in de arbeidsmarkt
Geschiedenis: de plaatselijke werkgelegenheidsagentschappen (PWA) • Eerste poging om huishoudelijke diensten te integreren in de reguliere arbeidsmarkt • Ontstaan in 1987 • Generalisatie in 1994 • Opgericht in alle Belgische gemeentes (589)
PWA • Integratie langdurige werklozen – Jonger dan 45j: minstens twee jaar UVW’er – Minstens 45j: minstens 6 maanden UVW’er
• Buurtdiensten – Particulieren (schoonmaak, tuinonderhoud,…) – Lokale overheden (helpen bij natuurrampen,…) – Onderwijsinstellingen en non profit organisaties (helpen bij sociale en culturele activiteiten,…) – Land- en tuinbouwsector
PWA • Afhankelijk van het soort werk, tot 45-70 uren per maand • Tegemoetkoming • Werkloosheidsuitkering • Bijkomende vergoeding van 4,10 €/uur
• Betaling via PWA-cheques • Aangekocht door gebruikers • Tussen 5,95 € en 7,45 €
PWA Voordelen •
Nadelen
succes bij werklozen en
•
geen arbeidsovereenkomst
gebruikers
•
afhankelijk van
•
flexibele uurregeling
•
extra inkomen
werkloosheidsuitkeringen •
werkloosheidsval
Van PWA naar dienstencheques • alternatief aanbieden aan PWA-werknemers • start federaal dienstencheque-systeem in 2004 • doelstelling: 25.000 jobs creëren tegen eind 2007 • PWA bestaat nog maar activiteiten zijn teruggebracht
Dienstencheques • Verschillende actoren – – – –
gebruikers werkgevers = erkende dienstencheque-ondernemingen werknemers (uitgiftemaatschappij = Sodexo)
gebruikers • Particulieren • Woonachtig in België • Registreren bij Sodexo • Overeenkomst afsluiten met erkende dienstencheque-onderneming • Aankopen van dienstencheques (7,5 €/cheque) • Dienstencheques in ruil voor thuishulp van huishoudelijke aard
Thuishulp van huishoudelijke aard •
Activiteiten verricht in de woonplaats van de gebruiker
• • • •
•
Activiteiten verricht buiten de woonplaats van de gebruiker
• • •
Schoonmaken van de woning (met inbegrip van de ramen) Wassen en strijken Kleine occasionele naaiwerken Bereiden van maaltijden
Boodschappendienst Begeleid vervoer van personen met een beperkte mobiliteit Strijken (met inbegrip van verstelwerk van het te strijken linnen)
Werkgevers •
Erkenning – Erkenningscommissie dienstencheques, opgericht bij de RVA
• •
Aanwerven van werknemers Erkende ondernemingen – – – – – – – –
Privé-ondernemingen (schoonmaakbedrijven,…) interim Zelfstandigen Invoegbedrijven Natuurlijke personen OCMW’s en gemeenten PWA’s VZW’s
Werknemers • Systeem is toegankelijk voor iedereen • Geen bloed of aanverwant zijn tot in de tweede graad van de gebruiker (of van een lid van het gezin van de gebruiker • Niet dezelfde verblijfplaats hebben als de gebruiker • Aangeworven met een arbeidsovereenkomst dienstencheques
Waarde van de dienstencheque Gebruiker
Federale overheid
7,50 €
13,60 € Sodexo
Onderneming 21,10 €
Waarde van de dienstencheque •
Gebruiker
betaalt 7,50 €
•
Erkende onderneming
krijgt 21,10 € - loon werknemer - werkgeversbijdrage - omkaderingskosten __________________ = kleine winst
Procedure RVA 13,60 €
Uitgiftebedrijf
DC
DC
21,10 €
Erkende onderneming
overeenkomst
loon DC
7,50 €
(sodexo)
gebruiker DC
DC-werknemer
huishoudhulp
Werken in het dc-systeem • Iedereen kan werken in het dienstenchequesysteem: – – – – – –
uitkeringsgerechtigde werklozen begunstigden van een leefloon niet-werkenden die geen uitkering ontvangen deeltijds werkenden personen die activiteiten uitoefenen via het PWA-stelsel …
Arbeidsovereenkomst DC • Is een gewone arbeidsovereenkomst – bepaalde of onbepaalde duur – voltijds of deeltijds
• Geregeld door de bepalingen van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten met enkele bijzondere bepalingen in de dienstenchequeregeling
Arbeidsovereenkomst DC • Specifieke bepalingen – De eerste 3 maanden: • Sluiten van opeenvolgende contracten van bepaalde duur bij dezelfde werkgever mogelijk • Wekelijkse arbeidsduur mag minder bedragen dan 1/3 van de wekelijkse arbeidsduur van een voltijdse tewerkstelling maar moet minstens 3 uren/week zijn.
Arbeidsovereenkomst DC • Specifieke bepalingen: – Na 3 maanden: • Contract van onbepaalde duur • Minimale wekelijkse arbeidsduur – 13 uren → werknemers die bijkomende uitkeringen genieten – 10 uren → alle andere werknemers
Loon • Ondernemingen die enkel dienstenchequeactiviteiten uitvoeren : ¾ Paritair comité 322.01 9 Bruto-salaris is vastgesteld op minimum: -
9,67 EUR (minder dan 1 jaar anciënniteit) 10,05 EUR (minstens 1 jaar anciënniteit) 10,18 EUR (minstens 2 jaar anciënniteit) 10,28 EUR (minstens 3 jaar anciënniteit)
9 Financiële tussenkomst in de verplaatsingskosten 9 eindejaarspremie
Loon • Ondernemingen met een sui generis-afdeling DC ¾ bijv. PC 110 (textiel), 121 (schoonmaak), 318 (gezinshulp)
9 Het loon is hetzelfde als van de werknemers die actief zijn in de andere afdelingen 9 Voordelen afhankelijk van de sector (en van de CAO’s die afgesloten zijn)
Loon • Bijkomende (extra-legale) voordelen: ¾ varieert van onderneming tot onderneming 9 Maaltijdcheques 9 Bijkomende vakantiedagen 9 Hospitalisatieverzekering 9…
Veiligheid en gezondheid op het werk • Regeling “welzijn op het werk” van toepassing ¾ De werkgever moet de gezondheid en de veiligheid van zijn werknemer garanderen tijdens de uitoefening van zijn werk en de daaraan verbonden risico’s voorkomen
9 Informeren over de werkuitrusting, de gevaarlijkheid van schoonmaakprodukten,… 9 Zorgen dat de werkuitrusting geschikt is voor het uit te voeren werk 9…
Sociale zekerheid • Werknemer is gedekt door de ziekte- en invaliditeitsverzekering • Gewerkte periodes komen in aanmerking voor de berekening van het pensioen • Werknemer heeft recht op jaarlijks verlof • Gewerkte periodes komen in aanmerking voor de berekening van de werkloosheidsuitkering • …
Kerncijfers Aantal actieve gebruikers
2004
2005
2006
2007
2008
2009
98.814
190.734
316.101
449.626
557.482
665.884
groeivoet
Aantal erkende ondernemingen groeivoet
Aantal terugbetaalde cheques groeivoet
Aantal werknemers (in de loop vh jaar) groeivoet
93% 504
65,7% 840
66,7% 5,6 mil.
1163 38,5%
17,2 mil.
206,3%
42,2% 1504
29,3%
32,2 m.
87%
24% 1892 25,8%
49,2 m.
52,8%
61.759
2292 21,1%
65,4 m.
33%
87.152
41,1 %
19,4%
20,8%
103.437
18,7%
79 m.
120.324
16,3%
Kostprijs van het systeem •
Succes van de dienstencheques impliceert toenemende druk op financiële middelen
Bruto-kostprijs Direct terugverdieneffect Netto-kostprijs
2009
2014
1,14 miljard €
1,53 miljard €
40%
40%
662,5 miljoen €
911,4 miljoen €
– terugverdieneffecten (vermindering uitkeringen, meerontvangsten sociale bijdragen, meerontvangsten bedrijfsvoorheffing, meerontvangsten in de BTW ,meerontvangsten in de vennootschapsbelasting, indirecte jobcreatie,…)
Kwaliteit van dienstenchequejobs 2009 • Contracten – Daling van het aantal contracten van bepaalde duur: ¾ 1 op 5 van de 660.658 contracten is van onbepaalde duur (tov. 1 op 10 in 2007)
– Maar grote verschillen naar type bedrijf: ¾ Meer contracten van onbepaalde duur in de non-profit tov de profit sector
Kwaliteit van dienstenchequejobs 2009 • Dagloon – Gemiddeld uurloon van 9,6 euro – Stijging van het gemiddeld dagloon met de tijd ¾ Groep werknemers met een dagloon van 60 € is gehalveerd tov 2005 terwijl dat de groep met een dagloon tussen de 70 en 80 € meer dan verdubbelde
– Loonverschil naargelang profiel ¾ Een belg, werkend in Vlaanderen, tussen de 30 en 59 jaar en samenwonend verdiend relatief meer
Kwaliteit van dienstenchequejobs 2009 • Aantal werkuren – 10% werkt voltijds, bijna 2/3 werkt meer dan halftijds – Continue stijging van het aantal werkuren met de tijd – Profielverschillen naar regio en bedrijf ¾ 17,5 % van de brusselse werknemers werkt voltijds tov 10% in de andere regio’s ¾ In ocmw’s en gemeenten is 20% voltijds tewerkgesteld tov 3,8 % bij interimbedrijven
Kwaliteit van dienstenchequejobs 2009 •
Opleiding en omkadering – 2,1 milj. Euro of 30% van de middelen van het opleidingsfonds gebruikt (2008) – Grote verschillen naar type bedrijf – 33% van de non-profit opgeleid – 11% in de interimbedrijven – 7% in de handelsvennootschappen
– Gemiddeld 27 dienstenchequewerknemers per omkaderingspersoneel – Grote verschillen per type bedrijf – 1/103 in de interimsector – 1/14 bij OCMW’s en gemeenten
instroom 2009 Aantal nieuwe instroom
Private profit ond.
Aantal tewerkstelling
% van de tewerkstelling
29.131
76.505
38,1
handelsvennootschap
19.423
48.404
40,1
Interimbedrijf
7.297
23.762
30,7
Natuurlijke personen
2.411
4.339
55,6
8.997
37.108
24,2
Invoegbedrijf
2.715
9.420
28,8
VZW
4.338
17.485
24,8
PWA
1.944
10.203
19,1
1.273
6.721
18,9
47
281
16,7
1.226
6.430
19,1
39.401
120.324
32,7
Private non-profit ond.
Publieke ondernemingen Gemeente OCMW
TOTAAL
uitstroom 2008-2009 Aantal uitstroom
Private profit ond.
Aantal tewerkstelling
% van de tewerkstelling
15.957
63.230
25,2
handelsvennootschap
7.802
35.379
22,1
Interimbedrijf
7.254
24.872
29,2
901
2.979
30,2
6.228
34.366
18,1
Invoegbedrijf
1.719
8.419
20,4
VZW
3.361
16.603
20,2
PWA
1.148
9.344
12,3
542
5.841
9,3
Gemeente
33
265
12,5
OCMW
509
5.576
9,1
22.727
103.437
22,0
Natuurlijke personen
Private non-profit ond.
Publieke ondernemingen
TOTAAL
Instroom • Instroom van dc-werknemers In dalende lijn (33 % nieuwe werknemers in 2009 t.o.v. 40 % in 2007) • Vooral vanuit loontrekkende situatie met lager dagloon • 25% was werkzoekend • 1 op vier kwam uit “andere” situatie (bijv. huisvrouwen, geschorste werkzoekenden,…)
Uitstroom • Uitstroom van dc-werknemers relatief laag (van de werknemers die het 1e kwartaal 2007 tewerkgesteld waren zijn er in het 2e kwartaal 2007 slechts 9% uitgestroomd en in het 3e kwartaal 2008 30%) • Meestal voor loontrekkende situatie met hoger dagloon • Jongeren stromen meer uit naar job met lager dagloon • Aanzienlijke groep valt terug op niet-beroepsactieve situatie
Voordelen van het DC-systeem ¾ Gebruiker – Fiscaal voordeel van 30 % – 7,50 €
5,25 €
– Betere combinatie arbeid/gezin
Voordelen van het DC-systeem ¾ Onderneming – Erkenning = waarborg voor haar professionalisme en voor de kwaliteit van haar diensten – Cliënteel wordt uitgebreid met “private personen” (vroeger niet toegankelijk) – Schept nieuwe banen en ontwikkelt haar onderneming – Beantwoordt aan de behoeften van de gezinnen inzake buurtdiensten
Voordelen van het DC-systeem ¾ Werknemer – Heeft een arbeidsovereenkomst – Krijgt een loon volgens de geldende barema’s – Bouwt rechten op in de sociale zekerheid – Is verzekerd tegen arbeidsongevallen – Flexibele uurregeling
