Het laatste nieuws lees je op

25ste jaargang

Januari - februari maart 2012 Driemaandelijks Informatiemagazine van de Vlaamse Vereniging van Verpleegkundigen in de Bedrijfsgezondheidszorg Afzender: VVVB, p/a Guy Lefèvre, Armand Segerslei 103 b6, 2640 Mortsel

Sirk Sekuur brengt veiligheid op de werkvloer 26 april - Studienamiddag & Bedrijfsbezoek bij Evonik Degussa Antwerpen 19-20-21 september 5th International FOHNEU Congress on Occupational Health (Tarragona,

Spain)

Het laatste nieuws lees je op www.vvvb.be

1

Nr.

In dit

nummer

6

Preview | Nr 1, Januari – februari - maart 2012, 25ste jaargang

10

20 16 22

12

25

10 4

agenda aankondiging interview Sirk Sekuur brengt veiligheid op de werkvloer

5 6

Verander je gedrag en doe het veilig

kortweg - Vervroegd pensioen, niet gezond! - Bore-out? - Het Fonds ten dienste van de burger

10 | 11 | 19

Te noteren Bescherm embryo's en jonge kinderen tegen ioniserende straling

webpagina's www.toxischegassen.be

KHK lier

10 12 15

16

in de pers

Leerkrachten kleuteronderwijs en sport: last van geluidblootstelling en potentiële gehoorschade

18

voorgesteld De betonarbeider in gevaar!

20

cijfers

- Jongeren te weinig bewust van veiligheidsrisico’s op het werk - Defibrillators in 'zelfbediening': wie kan ze gebruiken? - Resultaten van de Zen Barometer 2011

bij-blijven Eerste Hulp Bij Organisatie van de eerste hulp op het werk

uitgelezen wetgeving Grenswaarden voor chemische agentia aangepast

Colofon

De vereniging steunt de leden bij hun professionele taken: - voorkomen van beroepsgebonden aandoeningen en ongevallen door een proactieve benadering van de werkomgeving; - zorg verstrekken aan werknemers door middel van gezondheidsvoorlichting, gezondheidstoezicht, eerstehulpverlening en begeleiding bij herintegratie. De vereniging ziet het als haar belangrijkste rol om opleiding en bijscholing te coördineren en/of te organiseren. Dit kan door vergaderingen, congressen, seminaries, symposia of studiemomenten. Verder wordt veel aandacht geschonken aan de continue verstrekking van accurate informatie via het tijdschrift ‘Preview’, de website en de elektronische nieuwsbrief.

2|

Preview

Daarnaast wil de vereniging contacten onderhouden met de overheid en alle actoren op het vlak van welzijn op het werk.

Fotografie

Contactinformatie

Vormgeving

Secretariaat VVVB, p/a Guy Lefèvre, Armand Segerslei 103 b6, 2640 Mortsel Telefoon, fax en antwoordapparaat: 03 458 15 90 E-mail: Secretariaat VVVB: [email protected] Redactie Preview: [email protected] Website: www.vvvb.be Fortis Bank 001-2082408-88

Lidmaatschap 2012 Leden: € 30,- (*) Steunende leden: € 60,Studenten verpleegkunde: € 15,(*) Extra kosten bij aanvraag factuur: + € 10,- (binnenland); + € 15,- (buitenland)

Redactie en medewerkers Rudi Daniels, Jean-Pierre Schiepers, Erik Stroobants

24 25 26

hersenkrakers

De Vlaamse Vereniging van Verpleegkundigen in de Bedrijfsgezondheidszorg (VVVB) is de vereniging van, voor en door alle verpleegkundigen die werkzaam zijn binnen de verschillende disciplines voor preventie en bescherming op het werk.

22

Red., Shutterstock

Inne Quetin

Druk Drukkerij Jansen

Coördinatie Rudi Daniels

Verantwoordelijke uitgever Dirk Vermeulen, Heislagsebaan 221, 2930 Brasschaat



Preview wordt gedrukt op milieuvriendelijk papier.

Vlaamse Vereniging van Verpleegkundigen in de Bedrijfsgezondheidszorg

Inter

view

Sirk Sekuur brengt veiligheid op de werkvloer

Verander je gedrag en doe het veilig Redactie | erik stroobants (Interview: maandag, 21 november 2011)

Vlug naar Balendijk 161 in Lommel. Het ruikt er nog een beetje naar Philips, maar dat is van lang geleden. Het is er nu EMGO maar ook nog met glas. Kom binnen. Kunnen leidinggevenden en uitvoerenden er samen overleggen en beslissen om hun gedrag te veranderen en veiliger te werken? Is Sirk Sekuur hiervoor een geschikte gangmaker in twee halve dagen? Van gedrag veranderen is niet echt een makkie, ondervind ik bij mijn eigen zichzelve. En jullie kunnen dat wel, ik bedoel bij een ander? Jeroen Aussems: Inderdaad, gedragsverandering is een moeilijke maar wel heel interessante materie. Dat is zeker zo voor mij als ingenieur omdat we daarin weinig geschoold zijn want vooral opgeleid voor structurele en organisatorische opdrachten. Maar dat menselijk gedragsaspect is erg belangrijk. Daarom besliste IDEWE om met Sirk Sekuur de ondernemingen ook daarin te ondersteunen. Bij het project zijn, naast ingenieurs, uiteraard ook psychologen en pedagogen betrokken. Het is zegmaar multidisciplinair. De trainingen richten zich tot arbeiders en leidinggevenden en we gaan bijvoorbeeld met de camera tot in de afdeling om te kijken naar mogelijke risico’s. De mix van de drie specialiteiten is dus wel aangewezen.

Jeroen Aussems (foto boven) Ik ben ingenieur arbeidsveiligheid bij IDEWE. IDEWE heeft samen met VIGeZ, het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie, Sirk Sekuur uitgewerkt, een project dat zich richt naar gedragsontwikkeling in een onderneming.

Hilde Vandenkieboom (foto onder) Ik ben sociaal verpleegkundige en werk bij EMGO sinds 1998. In 2000 outsourcete EMGO de medische dienst en kwam ik onder de vleugels van IDEWE. Ik mocht hier blijven werken en behield dus mijn vaste stek terwijl IDEWE-collega’s over heel Limburg zwermen. Ik werk hier eigenlijk voor drie bedrijven in Lommel: EMGO, het van EMGO afgesplitste Ducatt en Helvoet. De medische dienst is mijn werkveld, maar ik pas ook in het verhaal van Sirk Sekuur.

6|

Preview

Hoe zijn jullie met EMGO in het project van Sirk Sekuur gestapt? Eddy Schildermans: We stelden vast dat het aantal geregistreerde ongevallen bestendig steeg en we wisten niet waarom. Wij maakten ons natuurlijk zorgen, want arbeidsongevallen heb je liever niet in je bedrijf. We zochten de oorzaak van de arbeidsongevallen. Het bleek vrij vlug dat we hoofdzakelijk reactief handelden. We dienden dus meer aandacht te geven aan de preventie door de oorzaken van een ongeval duidelijk en vlug in kaart te brengen en die op de korte termijn te verhelpen. Weet je, we moesten eerlijk toegeven dat het soms maanden kon duren vooraleer een onveilige toestand definitief werd opgelost en ondertussen verder oorzaak van ongevallen kon zijn.

i We wilden dringend ingrijpen en onze verpleegkundige Hilde Vandenkieboom wees ons naar het project Sirk Sekuur van IDEWE. We maakten een werkgroep waarin Hilde, samen met de productieleiding, human resources en Jeroen Aussems nadachten om het probleem op te lossen. We stelden vast dat onze manier van denken over de gehele lijn onvoldoende was. Het verklaart waarom een eerder veiligheidsprogramma niet functioneerde. Er moest dus dringend iets veranderen bij zowel bij het management en de hiërarchische lijn en natuurlijk ook op de werkvloer.

Hoorde de directie dat graag? Eddy Schildermans: Neen. In juli 2010 zijn we als verbeterteam BV’s (Bewust Veilig) naar de stuurgroep Veiligheid gestapt. We toonden aan wat het probleem was en op welke manier we dat zouden kunnen oplossen. We hebben samen een charter ondertekend met daarin onze vaststellingen, onze doelstellingen en de wegen om de problemen op te lossen. Dat charter kwam twee weken later met de foto van de ondertekenaars, directie inbegrepen, in ons bedrijfsblad ‘Doorzichtig’. Niemand kon daarna nog terug. Maar het dient gezegd… de Stuurgroep heeft ons van dan af haar volledige medewerking gegeven. We zijn er keihard voor gegaan. Voor we naar de vloer gingen, stelden we duidelijk dat het op de eerste plaats ging over het gedrag van de mensen en niet zozeer over de procedures of de machines. De oorzaak van de ongevallen vond men het meest terug in het gedrag van de mensen.

Is het niet een makkie om de schuld van de ongevallen dan maar bij de mensen op de vloer te leggen? Eddy Schildermans: Ja, maar ondanks de voorzieningen om veilig te werken, werkte men vaak niet veilig. Er zijn ongevallen vastgesteld waarbij we ons de vraag stelden waarom de betrokkene bijvoorbeeld zijn veiligheidsbril of zijn

veiligheidshandschoenen niet droeg. We hadden ons al een gedragsmodel voorgesteld om toe te passen, toen we vaststelden dat IDEWE een programma had met precies hetzelfde eenvoudig gedragsmodel tussen de hiërarchische lijn en de vloer. Hilde Vandenkieboom: Ik was daar van heel in het begin bij betrokken, zelfs een tijdje als zegmaar leidster van het team zoals Eddy me noemde. Ik was dus helemaal mee met de vaststelling dat er dringend iets aan het gedrag op de vloer grondig moest veranderen. Jeroen Aussems: Het is altijd een samenspel van drie elementen: materialen, afspraken en gedrag. Bij de sessies met de hiërarchische lijnen en de operatoren van de machines bleek trouwens dat elk van die drie elementen nog kunnen verbeterd worden. Het effect van de opleiding is dan ook dat er nog een aantal verbeterteams zijn opgericht, deels voor de infrastructuur, deels voor de afspraken en natuurlijk ook met grote aandacht voor het menselijk gedrag. Bij een ongeval komen altijd de genoemde drie factoren terug. Het is zelden of nooit uitsluitend de fout van de mens. Er zijn altijd redenen waarom hij de procedures niet volgt en waarom hij de beveiliging omzeilt. We moeten dus vooral werken aan die redenen. Men is jarenlang gewoon om dingen te doen waardoor men na een tijd de risico’s niet meer ziet. Daarom zijn deze sessies een uitgelezen kans om dat terug onder de aandacht te brengen met bijvoorbeeld: ‘Kijk, sommige collega’s doen het anders en dat is veel veiliger.’

‘Sessies’ zei je? Jeroen Aussems: De sessies bij EMGO werden gevolgd door een 60-tal werknemers, ongeveer de helft van het totale aantal. De sessies zijn hier voorlopig afgesloten. Er zal later wel een na-training volgen. Eddy Schildermans: EMGO produceert glazen onderdelen voor toepassingen als Lighting, Solar, Farma en diverse speciale toepassingen. Dit gebeurt in productieafdelingen: Trekkerij waar het

Informatie en contact: Erik Stroobants

Eddy Schildermans (foto rechts)

EMGO is een afkorting, maar staat nu nergens meer voor en is dus gewoon een naam. Het is een glasproductiebedrijf dat onderdelen maakt voor de verlichtingsindustrie. Een dergelijke productie gebeurt ook meer en meer in het Oostblok en in China. Daarom richten wij ons vooral op andere toepassingen voor bijvoorbeeld zonne-energie, farmaceutische producten en meetinstrumenten. Als industrial engineer ondersteun ik het managementteam. Mijn dagdagelijks werk is het verbeteren en het vernieuwen van de organisatie.

glas getrokken wordt, en Nabewerking waar het glas een bijkomende bewerking ondergaat. In ons onderzoek van 2010 hebben we vastgesteld dat het aantal ongevallen in de Trekkerij het grootst was. De werknemers van deze afdeling zijn het eerst aan de beurt geweest voor het Sirk Sekuur programma. Begin 2012 komt de Nabewerking aan de beurt. >

Preview

|7

Inter

view

Vervolg pag 7 | interview

Merk je al resultaten? Hilde Vandenkieboom: De resultaten merkten we al tijdens de sessies. Na de eerste les zagen we dat er dingen veranderd waren, omdat de collega’s toestanden hadden aangepast en dingen doorverteld aan wie nog niet had deelgenomen. Jeroen Aussems: Als lesgever was het heel fijn om te zien dat de inhoud van de lessen onmiddellijk bruikbaar was in de praktijk op de werkvloer. Eddy Schildermans: De kracht van het programma is dat men zonder cursusgehalte met de mensen aan de slag gaat, hen zelf laat denken en meedoen, hun eigen problemen laat verduidelijken en vervolgens hen laat inzien dat ze die ook zelf kunnen oplossen. Dat heet dan zelfredzaamheid. Jeroen Aussems: We hebben het in de sessies ook gehad over feedback geven en het belang om de gelukte toepassingen te versterken door er positief mee om te gaan en bekend te maken. Eddy Schildermans: Het meest recente voorbeeld is het volgende. Vorige week vroeg een productieleider me om met hem mee naar de werkvloer te gaan. Hij had mensen iets uitgelegd maar ze begrepen hem niet goed. Veiligheid begint bij ons bij de netheid op de werkvloer. Een groep had hun plek in orde gemaakt, een andere groep zag

de open plek en zette daar hun gerief neer. Zei de eerste groep: ‘Dat spul moet hier van de vloer af want het is onze werkplek.’ Het was goed dat die productieleider me erbij haalde, zodat ik een en ander kon toelichten. Nu begrijpen ze het tenminste en doen zelf ook al voorstellen om een en ander op de werkvloer in orde en veiliger te maken.

Zit de kracht van Sirk Sekuur erin dat je vertrekt van hun eigen ervaringen en zienswijzen? Je komt dus niet aandraven met je eigen schema’s en imperatieven? Jeroen Aussems: De training is modulair opgebouwd, maar zij bepalen de inhoud. Wat ik dan uitleg, steunt op hun ervaring. Let wel: deze methode berust op een heel aantal theoretische modellen die bij wijze van spreken meedraaien in de achtergrond. Ik zal hier van een kort voorbeeld geven. Tijdens de vier uur opleiding de eerste halve dag laat ik hoop en al 25 dia’s laat zien. Ik praat heel veel en toon materiaal uit de onderneming. Want we stappen rond in de afdeling en ik neem foto’s die we daarna bespreken: ‘Wat is hier nu het materiaalaspect, het afspraakaspect en het gedragsaspect.’ En bij dat laatste blijven we lang en grondig stilstaan.

Zie ik daarin ook een grote dosis respect voor de mensen van de werkvloer? Jeroen Aussems: Terwijl we rondstappen in de afdeling, leggen ze zelf alles aan mij uit, want ik ben er een groentje en weet er niets van. Zij zijn dan mijn meerdere. Zo denkend, vertellend en wijzend naar veiligheidskwesties, komen ze zelf aan een begin van oplossingen. Op dat besef bouwen we in de sessies verder. Als we het over het gedrag hebben, zal je met een docerende methode mensen misschien tijdelijk wel tot een ander gedrag kunnen brengen omdat ze moeten. Maar als je hen betrekt bij het geheel, kijken arbeiders en leidinggevenden naar hetzelfde problemen en horen ook elkaars argumenten. Ze zullen elkaar in het midden ontmoeten en creëren op die manier een draagvlak voor een persoonlijk engagement. Daarin zit het mooie en de kracht van Sirk Sekuur.

Vanwaar komt de naam van Sirk Sekuur in Company? Jeroen Aussems: We zijn met ons project begonnen in de onderwijssector. Leerkrachten zien veiligheid vaak als een cirque of circus ‘en dat is niks voor mij.’ Sirk is dus een hoorbare afgeleide van cirque en Sekuur spoort met het Franse secure. ‘In Company’ verwijst naar twee belangrijke uitzichten: het gebeurt in

info SIRK SEKUUR Jeroen Aussems, [email protected], tel. 016 390 438 Mia Van Laeken, [email protected], tel. 016 390 529 www.sirksekuur.be www.emgo.be

Foto v.l.n.r.: Jeroen Aussems, Hilde Vandenkieboom en Eddy Schildermans

8|

Preview

i

toepassing geweest. Ik ben me er wel sterk van bewust dat het bij een aantal van mijn collega’s vaak in die richting gaat. Toch is het voor mij een geweldige bonus dat ik ongeveer vier jaar geleden kon instappen in het verbetergebeuren van EMGO. Op die manier is het hier voor mij een heel boeiende job. Ik krijg de kans om veel dingen te doen en er uit te leren. Eddy Schildermans: Het is voor Hilde toch een toegevoegde waarde dat ze niet alleen moet signaleren wat niet goed gaat, maar dat ze ook kan meewerken aan oplossingen.

de onderneming en we doen het ‘in compagnie’, begrijp het als samen.

”

Bij een ongeval komen altijd de genoemde drie factoren terug. Het is zelden of nooit uitsluitend de fout van de mens. Er zijn altijd redenen waarom hij de procedures niet volgt en waarom hij de beveiliging omzeilt.

Hilde Vandenkieboom: Die enge werkopdracht is hier nooit voor mij van

Wat is Sirk Sekuur? bron | www.sirksekuur.be

Sirk Sekuur is, gespreid over twee halve dagen, een praktische training over gedragsobservatie en installatie van veilig gedrag. Een cameraploeg brengt het (on)veilig gedrag in kaart langsheen de RisicoRoute. Leidinggevenden en uitvoerenden denken samen na over veilig gedrag. Last Minute Risk Analysis wordt als techniek aangewend op voorhand na te denken over risico’s bij de aanvang van een taak.

Hilde Vandenkieboom: Het zou voor mij waarschijnlijk wel anders zijn wanneer ik als sociaal verpleegkundige slechts af en toe in het bedrijf zou komen. Nu hoor ik in feite bij het bedrijf, ken iedereen en de gang van zaken. Het is een heel groot voordeel bij projecten waar we nu mee bezig zijn. Eddy Schildermans: Je kan als verpleegkundige een belangrijke

ETABL. VAN HOUDT

bijdrage leveren in veiligheidsprojecten. Jeroen Aussems: Hilde heeft als verpleegkundige inderdaad een heel belangrijke rol gespeeld om leidinggevenden en arbeiders samen te brengen en de resultaten verder op te volgen. Eddy Schildermans: Verpleegkundigen hebben een talent om preventief mee te denken en snel te beslissen en Hilde heeft met Sirk Sekuur bij EMGO die kans gekregen en benut. ■

Eigenlijk hoor je bij een externe dienst maar in feite ben je bij wijze van spreken interne dienst?

Betekent het voor jou ook niet een meerwaarde, dat jij vanuit je functie in de medische dienst ook nog andere dingen doet dan plakkers kleven en onderzoeken doen. Ik besef dat dit te kort door de bocht is, hoewel…

bron www.sirksekuur.be

BVBA

BREDERODESTRAAT 128 – 2018 ANTWERPEN TEL. 03/237 99 61 FAX 03/237 35 01 E-MAIL [email protected]

EHBO-artikelen Medische instrumenten en apparaten Dokters- en ziekenhuismeubilair Nachtstoelen en toilethulpen Spataderkousen voor dames en heren Massageapparaten

Verbandmateriaal Elektromedische apparaten Rolstoelen en loophulpen Incontinentiemateriaal allerhande Hometrainers Steunverbanden



Gunstige ligging: in de stad nabij de "Ring" Ruime en nieuwe toonzalen en magazijnen Parking ter plaatse voor kliënteel



Wij begroeten u graag in onze showroom!

Preview

|9