Nieuwsbrief gemeenten 2010/12
Geachte lezer, Voor u ligt de nieuwsbrief gemeenten met daarin een diversiteit aan btw-onderwerpen die voor u relevant kunnen zijn. De onderwerpen in deze nieuwsbrief zijn: -
Handelt de gemeente bij levering van een onderwijshuisvesting als btw-ondernemer?; Energienota’s: aftrek of compensatie van btw, gebruik maken van de termijnbetalingen of wachten op de eindafrekening?; Speeltuinvereniging vrijgesteld van btw; Stimulerende maatregelen woningmarkt Opleiding btw/BCF (basis en grondbedrijf) op basis van open inschrijving; Controle adresgegevens; Btw-masterclasses.
Handelt de gemeente bij levering van een onderwijshuisvesting als btw-ondernemer? In nieuwsbrief 2010-10 zijn wij ingegaan op een tweetal uitspraken waarin zowel het Gerechtshof Den Haag als het Gerechtshof Arnhem btw-aftrek niet toestaan voor btw-vriendelijke structuren bij de bouw van scholen. Gerechtshof Den Haag heeft daarbij als uitgangspunt genomen dat sprake is van misbruik van recht, terwijl Gerechtshof Arnhem zich op het standpunt stelt dat door de in de akte van levering opgenomen beperkingen, de macht om als eigenaar over de onroerende zaak te beschikken, niet is overgegaan waardoor geen sprake is van een levering in fiscale zin. Op 21 juli 2010 heeft rechtbank Breda uitspraak gedaan in een soortgelijke situatie. Ook in deze procedure is de uitkomst dat de gemeente geen recht heeft op aftrek van btw. De argumentatie hiervoor is echter nieuw. In deze procedure heeft een gemeente twee schoolgebouwen laten bouwen. Ter zake van de bouw is aan de gemeente € 2.507.509 btw in rekening gebracht. De gemeente heeft deze volledig in aftrek heeft gebracht. Na realisatie heeft de gemeente de schoolgebouwen geleverd aan een tweetal onderwijsstichtingen. De koopsom per gebouw bedraagt € 100, vermeerderd met 19% btw. In de akten van levering is onder meer opgenomen dat als het gebouw op enig moment geheel of gedeeltelijk aan de onderwijsbestemming wordt onttrokken, verkoper (de gemeente) een onherroepelijk recht tot terugkoop heeft voor dezelfde prijs als waarvoor is geleverd. Bij boekenonderzoek heeft de Belastingdienst het standpunt ingenomen dat de gemeente bij de bouw en overdracht van de schoolgebouwen niet als ondernemer heeft gehandeld. Om die reden heft zij de in aftrek gebrachte btw na en legt tevens een boete op van € 250.000. De boete wordt in bezwaar gematigd tot € 225.000. Rechtbank Breda stelt dat gemeenten bij het verzorgen van onderwijshuisvesting niet handelen als ondernemer in de zin van de btw, maar per definitie binnen het specifiek voor haar geldende juridisch regime (dus als overheidslichaam). De redenatie hierbij is dat gemeenten op grond van de Wet op het voortgezet onderwijs (WVO) belast zijn met de zorg voor huisvesting voor onderwijsinstellingen. Het feit dat de gemeente de gebouwen in juridische zin levert is voor rechtbank Breda niet relevant. Dit argument is opmerkelijk. Uitgangspunt voor het beleid van het Ministerie van Financiën is dat als de gemeente zich bedient van privaatrechtelijke overeenkomsten (in dit geval de koopovereenkomst), dat levering van een onroerende zaak door de gemeente als btw-ondernemer geschiedt.
Dit is immers de reden geweest waarom enige jaren geleden de aanwijzing is ingetrokken dat gemeenten voor een levering van onroerende zaken altijd als btw-ondernemer handelen. Of deze levering voortvloeit uit een al dan niet wettelijke zorgplicht is nimmer relevant geweest. De rechtbank had een zelfde doel kunnen bereiken door te stellen dat de door de gemeente in rekening gebrachte vergoeding (€ 119 inclusief btw) symbolisch is, waardoor de juridische levering fiscaal gezien wordt genegeerd. In dat geval handelt de gemeente als niet-ondernemer en bestaat geen recht op aftrek van btw. Wij delen de mening van rechtbank Breda niet dat een gemeente bij het verzorgen van onderwijshuisvesting altijd handelt binnen het specifiek voor haar geldende juridisch regime. Een btw-belaste levering van onderwijshuisvesting met behoud van het recht op aftrek door een gemeente is nog steeds mogelijk als de in rekening gebrachte vergoeding ten minste gelijk is aan de kostprijs. Theoretisch zou ook van een lagere vergoeding kunnen worden uitgegaan, maar dan zal wel volgens de Belastingdienst sprake zijn van een btw-vriendelijke structuur, waarover wij in nieuwsbrief 2010-10 hebben geschreven. Het beperken dan wel het ontzeggen van het recht op aftrek van btw ligt dan (te) sterk voor de hand. Met betrekking tot de boete is het leed enigszins verzacht door de rechtbank. De boete is nader vastgesteld op € 112.500 omdat de rechtbank van oordeel is dat het handelen van de gemeente te kwalificeren is als grove schuld. Of dit oordeel ook nog politieke gevolgen heeft gehad is (uiteraard) in de uitspraak niet opgenomen. Energienota’s: aftrek of compensatie van btw, gebruik maken van de termijnbetalingen of wachten op de eindafrekening? Misschien herkent u deze vraag of bent u zelfs geconfronteerd met een boekenonderzoek van de Belastingdienst, waarin het standpunt is ingenomen dat de btw vermeld op het bankafschrift of acceptgirokaarten geen btw vormt die aan de gemeente in rekening is gebracht op een factuur en dat u alleen de totale btw vermeld op de eindafrekening (veel later) in aftrek mag brengen dan wel voor compensatie in aanmerking kan laten komen. Hier zit iets onrechtvaardigs in omdat u wel maandelijks de btw betaalt, maar er niets mee zou kunnen. Aan de andere kant staat op de jaarafrekening het totaal btw-bedrag en op de afschriften c.q. acceptgirokaarten staat het termijn-btw bedrag vermeld. Dit zou aanleiding kunnen zijn de btw tweemaal te claimen. Vanwege dit gevaar is een procedure gestart waarbij het standpunt is ingenomen dat de vermelde btw op de eindafrekening ten onrechte is vermeld en dus ook door het energiebedrijf moest worden afgedragen. Uiteraard is dubbel btw betalen door het energiebedrijf en dubbele aftrek bij de afnemer niet de bedoeling, maar waar moeten we nu van uitgaan? Een energiebedrijf heeft hierover een gerechtelijke procedure gevoerd, waardoor helderheid is verkregen voor haar afnemers. Van deze helderheid kan eenieder nu profiteren. De Hoge Raad stelt vast dat het op de jaarafrekening vermelde btw-totaalbedrag klaarblijkelijk het totaal aan omzetbelasting is dat in de loop van de periode van de afnemer is ontvangen en het btw-bedrag dat het energiebedrijf in deze periode op aangifte heeft voldaan. Het belang van de procedure zit echter in de volgende vaststelling. Voor zover het op de jaarafrekening vermelde btwtotaalbedrag tevens een btw-bedrag omvat dat begrepen is in het bij te betalen bedrag, is dit btw die door middel van de eindafrekening voor het eerst aan de afnemer in rekening is gebracht. Het energiebedrijf heeft dus niet tweemaal verschuldigde btw vermeld en hoeft dus ook niet dubbel te betalen. De eerste vaststelling van de Hoge Raad impliceert dat de btw vermeld op het bankafschrift of de acceptgirokaart direct voor aftrek in aanmerking komt. Alleen het btw-bedrag betreffende het verschil volgens periodiek betaalde bedragen en de jaarafrekening (positief of negatief) dient administratief te worden verwerkt. De Hoge Raad bevestigt hiermee de gangbare administratieve praktijk en biedt gemeenten tevens de mogelijkheid verweer te voeren tegen het standpunt van de Belastingdienst dat pas btw-aftrek kan worden gebracht als de jaarafrekening is ontvangen.
Speeltuinvereniging vrijgesteld van btw De rechtbank Arnhem heeft een uitspraak gedaan over de btw-positie van een speeltuinvereniging. Een speeltuinvereniging is voor de btw in de regel ondernemer. Echter, als ondernemer kun je belaste en vrijgestelde prestaties verrichten. De vrijgestelde prestaties zijn in de wet opgesomd en verder uitgewerkt in de beschikking, het besluit met bijlagen, alsmede in resoluties en goedkeuringen. Soms zijn de prestaties - in combinatie met het sociaal culturele karakter waaronder de prestaties worden verricht, aanleiding deze van btw-heffing vrij te stellen. Dat is ondermeer het geval als deze prestaties worden verricht door een speeltuinvereniging. De vereniging uit de procedure exploiteert een terrein met een grote vijver. Op het terrein is een speeltuin aangelegd met diverse soorten speeltoestellen en een klein kinderzwembadje. Daarnaast worden kano’s verhuurd waarmee in de vijver wordt gevaren. In de vijver kan ook worden gezwommen. Indien natuurijs aanwezig is, wordt de vijver geëxploiteerd als natuurijsbaan. De leden van de vereniging betalen jaarlijks een contributie en hebben gratis toegang tot het terrein en de vijver. Niet-leden betalen een entreeprijs van € 1 per persoon. Voor het gebruik van de kano’s dient, door zowel leden als niet-leden, een afzonderlijke huurprijs te worden betaald. Voor het gebruik van het kinderzwembadje wordt geen afzonderlijke prijs in rekening gebracht. Op het terrein bevindt zich een clubhuis annex kantine. In de kantine vindt tijdens de openingstijden van het terrein verkoop van snoep, ijs en frisdrank plaats. Ook vanuit het entreehokje worden deze versnaperingen verkocht. De vereniging verhuurt de kantine ook aan de plaatselijke biljartvereniging en klaverjasvereniging. Daarnaast wordt de kantine verhuurd voor het houden van verjaardagen, bruiloften en andere feesten. De vereniging heeft over meerdere jaren btw voldaan op aangifte, kennelijk uitgaande van de gedachte dat zij met betrekking tot bepaalde prestaties geen vrijstelling kan toepassen. Per saldo heeft dit telkens geleid tot een teruggave. De verkoop van eten en drinken evenals de verhuur van kano’s is ongetwijfeld als een btw-belaste activiteit aangemerkt. Deze omzet is echter tot bepaalde grenzen btw-vrijgesteld indien het gaat om fondsverwervende activiteiten van een sociaal-culturele instelling. Dit laatste is een speeltuinvereniging. De inspecteur heeft de vrijstelling gesteld en de teruggaven nageheven. De rechtbank Arnhem is tot de conclusie gekomen dat alle activiteiten van de speeltuinvereniging zijn vrijgesteld van btw-heffing en dat dus btw ten onrechte is teruggevraagd. Vrijstellingen voor de btw zijn namelijk niet facultatief maar dienen – mits wordt voldaan aan de voorwaarden – verplicht te worden toegepast. De vereniging heeft nog een beroep gedaan op opgewekt vertrouwen omdat de Belastingdienst de aangiften in het verleden allemaal heeft gevolgd en er inhoudelijke contacten zijn geweest met ambtenaren van de belastingdienst. Deze ambtenaren hebben dus kunnen weten welke activiteiten de vereniging verricht. Voor een in rechte te beschermen vertrouwen, is volgens vaste jurisprudentie van de Hoge Raad meer vereist dan de enkele omstandigheid dat de Belastingdienst niet is afgeweken van de aangiften van de vereniging. Er zullen bijkomende omstandigheden moeten zijn op grond waarvan bij de vereniging de indruk is gewekt dat het volgen van de aangiften in voorafgaande jaren het gevolg is van een bewuste standpuntbepaling van de Belastingdienst. Die bijkomende omstandigheden kunnen onder meer bestaan in het volgen van een aangifte waarin de belastingplichtige de van belang zijnde aangelegenheid uitdrukkelijk en gemotiveerd aan de orde heeft gesteld. Het meesturen van facturen bij een aangifte kan echter niet worden aangemerkt als het uitdrukkelijk aan de orde stellen van een onderdeel van de aangifte. Gemeentelijke praktijk Gemeenten hebben speeltuinen binnen hun gemeentegrenzen. Als de gemeente eigenaar is en de speeltuin ter beschikking stelt aan een speeltuinvereniging, is het terrein in beginsel niet openbaar of vrij toegankelijk. Feitelijk verhuurt de gemeente de speeltuin aan de vereniging. In dat geval treedt de gemeente niet op als overheid maar als ondernemer. Omdat de activiteiten van een speeltuinvereniging zijn vrijgesteld van btw-heffing, kan niet worden geopteerd voor btw-belaste verhuur. Dit betekent dat de btw op kosten en investeringen bij de gemeente voor deze speeltuin niet verrekenbaar of compensabel is. Als de gemeentelijke speeltuin echter openbaar toegankelijk is en dus onderdeel uitmaakt van de openbare ruimte van de gemeente is de btw compensabel.
Vandaar dat het te overwegen valt bij de realisatie van een Brede School een speeltuin aan te leggen, maar deze geen onderdeel te laten uitmaken van een afgescheiden schoolterrein, maar van het openbaar toegankelijk gebied. Stimulerende maatregelen woningmarkt In onze nieuwsflits bedoeld voor de woningcorporaties, zijn wij deze week ingaan op het beleidsvoornemen van de minister van Financiën om te komen tot toepassing van het verlaagde btw-tarief op renovatie en herstel van woningen. Mocht u als gemeente een eigen woningbedrijf hebben, niet geabonneerd zijn op onze woningcorporatienieuwsbrief maar wel deze informatie willen ontvangen, neem dan contact met ons op via
[email protected] of 072-5350525. Wij zorgen er dan voor dat de informatie alsnog uw kant op komt. Opleiding btw/BCF (basis en grondbedrijf) op basis van open inschrijving Zoals u in de vorige nieuwsbrief heeft kunnen lezen, organiseren wij dit najaar btw-opleidingen op basis van open inschrijving. De volgende opleidingen, data en locaties behoren tot de mogelijkheden: Basisopleiding btw/BCF Doelgroep : Financieel medewerkers, budgethouders, projectmanagers en controllers van gemeentelijke organisaties Doel : Het vergroten van het kennisniveau om zodoende beter in te kunnen schatten waar en wanneer risico’s worden gelopen en besparingen kunnen worden gerealiseerd. Duur : 2 dagen van 09.00 uur tot 17.00 uur Data & locatie : 5 en 12 oktober 2010 Westeinder Paviljoen te Aalsmeer 7 en 14 oktober 2010 Zwaluwhof te Dalfsen (Overijssel) 14 en 21 oktober 2010 Landgoed Mirabelle te Breda Prijs : € 695 per persoon (exclusief btw) Opleiding btw/grondbedrijf Doelgroep : Financieel medewerkers, budgethouders, projectmanagers en controllers van gemeentelijke organisaties Doel : De opleiding geeft inzicht in waar en wanneer in projecten de belangrijkste risico’s worden gelopen en hoe deze proactief kunnen worden voorkomen Duur : 1 dag van 09.00 uur tot 17.00 uur Locatie : 4 november 2010 Zwaluwhof te Dalfsen (Overijssel) 19 oktober 2010 Landgoed Mirabelle te Breda Prijs : € 695 per persoon (exclusief btw) De prijzen zijn inclusief leerboek, de te behandelen sheets, de meest recente wettekst, koffie, thee, fris en lunch. Wanneer u geïnteresseerd bent in het volgen van één van bovengenoemde opleidingen of aanvullende informatie wenst, dan kunt u een e-mail sturen naar
[email protected]. Na uw inschrijving ontvangt u van ons een schriftelijke bevestiging. Controle adresgegevens Eind juli hebben wij u in een e-mail gevraagd om eventuele wijzigingen met betrekking tot e-mailadres en adresgegevens door te geven om er zeker van te zijn dat de nieuwsbrief bij de juiste persoon terecht komt. Daarnaast werd de mogelijkheid geboden om een collega aan te melden. U heeft volop gebruik gemaakt van deze mogelijkheid. Wij zijn op dit moment bezig uw reacties te verwerken. Heeft u deze e-mail gemist en wilt u graag een collega aanmelden, dan kunt u een e-mail met naam, e-mailadres en telefoonnummer sturen naar
[email protected]. In verband met de Wet bescherming persoonsgegevens zullen wij uw collega(‘s) vragen om een bevestiging van de inschrijving.
Btw-masterclasses In verscheidene regio’s zijn door EFK Belastingadviseurs in samenwerking met gemeenten btw masterclasses opgezet. Met de btw-specialisten van verschillende gemeenten wordt vier keer per jaar een bijeenkomst gehouden. Op deze middag wordt onderling informatie uitgewisseld over bijvoorbeeld de contacten met de Belastingdienst, nieuwe regelgeving en jurisprudentie en worden concrete situaties besproken. Wij coördineren deze bijeenkomsten en brengen onze kennis en ervaring in. Wij houden de masterclass bij toerbeurt bij een gemeente zodat de kosten voor de deelnemers laag blijven. Regio West-Friesland (Oost)-Brabant Utrecht-Gooi Den Helder - Alkmaar Utrecht-Zuid
Datum 7 september 14 september 16 september 24 september 28 september
Gastgemeente Stede Broec Maasdriel Muiden Schagen Houten
Colofon Redactie: drs. E.T.N.P. Plat; mr. P.J. van der Meer en H. Zuidersma Deze (digitale) nieuwsbrief is een uitgave van EFK Belastingadviseurs. Ondanks de zorg die aan deze uitgave is besteed, aanvaardt EFK Belastingadviseurs geen enkele aansprakelijkheid voortvloeiend uit onvolkomenheden in de tekst en/of de weergave van deze nieuwsbrief. Copyright ©EFK Belastingadviseurs, www.efkbelastingadviseurs.nl.
