Goedschiks of kwaadschiks

Onderwijs |

Tekst Arga Paternotte Foto Marcel Rob Illustratie BeeldinZicht, Floor Leemans

Gebruik maken van het onderwijsrecht van je kind

Goedschiks of kwaadschiks “Ouders zijn vaak te bang het recht op onderwijs van hun kinderen te gebruiken om oplossingen te zoeken voor vastgelopen schoolsituaties. Scholen nodigen ouders daar ook lang niet altijd toe uit.” Dat zegt advocaat onderwijsrecht Katinka Slump. Zij is bang dat we met het huidige onderwijssysteem een flinke groep kinderen aan het verliezen zijn, vindt dat we dat proces een halt toe moeten roepen en denkt dat ouders hierbij een belangrijke rol kunnen spelen. Zij ziet hierin een belangrijke taak voor Balans weggelegd. Ouders hebben volgens Katinka Slump moeite bij het zoeken naar de juiste balans in hun relatie met de school. Enerzijds willen ze heel graag in goede harmonie naar een oplossing zoeken voor de problemen van hun kind. Anderzijds voelen zij zich verantwoordelijk voor de belangen van hun kind en komen soms in verzet wanneer, in hun beleving, het kind onrecht wordt aangedaan. Bijvoorbeeld doordat hun kind geen extra ondersteuning wordt aangeboden bij leerproblemen. Dat gevoel van onrecht weten ouders moeilijk handen en voeten te geven omdat zij hun rechten onvoldoende kennen, de wegen niet weten om deskundige juridische bijstand te krijgen of daar eenvoudigweg de middelen niet voor hebben. Daarnaast zijn ze vaak bang,

want ze voelen zich (terecht) afhankelijk van de welwillendheid van de school. Toch, vindt Slump, zullen ouders de komende jaren hun rechten moeten gaan benutten. Niet alleen om oplossingen te zoeken in individuele gevallen, maar ook om door middel van dit recht de kwaliteit van het onderwijs te bevorderen.

digde de gemeente ervan dat haar zoon door falend onderwijs een te grote leerachterstand had opgelopen, waarvoor zij zelf een particuliere remedial teacher moest inhuren. Schaapman kreeg gelijk, zowel bij de kantonrechter als in hoger beroep, omdat: “Het schoolbestuur tekort geschoten was bij de uitvoering van de onderwijsovereenkomst, die voor haar als bevoegd gezag de verplichting meebrengt een zekere kwaliteit van onderwijs te garanderen.”

‘Dat is de enige uitspraak die ons iets verder heeft geholpen’

Rechten Een van de middelen die ouders ten dienst staan is de onderwijsovereenkomst die ze aangaan met de school als ze hun kind aanmelden. Dat is voor het eerst duidelijk geworden in de rechtzaak die Karina Schaapman nu alweer tien jaar geleden aanspande tegen de gemeente Amsterdam, die het bestuur was van de school waarop haar zoon zat. Ze beschul-

“Die uitspraak is de enige uitspraak die ons de laatste jaren iets verder heeft geholpen”, zegt Slump, “want daarin heeft de rechter gezegd dat de verplichtingen die de overheid schoolbesturen oplegt ook werken naar de ouders toe. Als de school door de overheid verplicht wordt een zorgplan op te stellen, dan mogen ouders daar rechtsreeks een beroep op doen. De

• DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST •

Afgewezen Aan het eind van groep 8 hebben wij ons kind opnieuw laten onderzoeken. Ook in verband met de schoolkeuze. Naar aanleiding van het onderzoeksrapport hebben wij op advies van de hoogleraar kinderen jeugdpsychiatrie voor onze 14

zoon een rugzak aangevraagd vanwege zijn problematiek als gevolg van ADHD, dyslexie, maar vooral vanwege zijn ernstige spraak-taalproblemen die bij dat onderzoek duidelijk aangetoond werden. We hebben ouderbrief, logopedisch balans magazine

augustus/september 2009

vraag is alleen hoe ver dat gaat, want het blijft een inspanningsverplichting en helaas geen resultaatverplichting.” “Het Schaapman-arrest was een mooi resultaat”, zegt Slump, “want daarmee hebben we bewijs in handen dat ouders zich kunnen beroepen op een overeenkomst met de school. Ze zijn zich daarvan lang niet altijd bewust, omdat ze geen schriftelijke overeenkomst aangaan. Ze weten ook vaak niet dat de inhoud van de

onderwijsovereenkomst wordt bepaald door wet en regelgeving zoals de Wet op het Primair Onderwijs (WPO) en de Wet op het Voortgezet Onderwijs (WVO). Daarnaast wordt in onze Grondwet en het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM) het recht op onderwijs voor kinderen zoveel mogelijk vastgelegd.” 1

Handelingsverlegenheid Ook is het bij ouders meestal niet bekend

dat een school verplicht is zich te verantwoorden als ze een leerling weigeren te plaatsen of verwijderen. Daarvoor zijn procedures vastgelegd waar scholen zich aan moeten houden en waar ook de inbreng van ouders bij het besluit is geregeld. Ouders kunnen daar een beroep op doen. Omdat ouders zich daarvan niet bewust zijn komen scholen er te makkelijk mee weg, vindt Slump. ➜


onderzoek en schooldossier opgestuurd. Na maanden kregen we bericht dat het was afgewezen. Als reden werd gegeven dat de school niet genoeg handelingsverlegenheid kon aantonen. Wat is het geval? Hij heeft geen onvoldoendes. Dat raadt je balans magazine


de koekoek. Wij hebben hem expres naar het VMBO laten gaan om hem niet te overvragen, terwijl zijn potentiële capaciteiten ooit wezen op minstens HAVO. Wij hebben hem thuis altijd veel ondersteuning gegeven. Vanaf de middelbare school

kreeg hij twee keer per week huiswerkbegeleiding omdat we zagen dat hij dat nodig had. En daarnaast ook nog logopedie. Helaas wordt er door de school te veel naar de cijfers gekeken. De school heeft geen ervaring met ernstige taal-spraak 15

“Ouders zouden bij weigering van een school een kind toe te laten, moeten doorvragen.” Waarom kunt u geen onderwijssituatie voor mijn kind creëren? Wat hebt u ondernomen om dat wel te proberen?” En als ze geen bevredigend antwoord krijgen, een goed onderbouwd besluit van het schoolbestuur, de directeur of een toelatingscommissie, zouden zij daarover een klacht kunnen indienen. Vaak geven scholen als reden ‘handelingsverlegenheid’ aan, maar Slump vraagt zich af wat dat inhoudt. “Handelingsverlegenheid vind ik eigenlijk een brevet van onvermogen. Ik probeer altijd ouders naar de klachtencommissie te krijgen. Maar soms zijn ze zo murw en zo moe, hebben ze nog een aantal kinderen

‘Als scholen tekort schieten is dat heel lastig aan te tonen’

Advocaat onderwijsrecht Katinka Slump: “Ouders zullen de komende jaren hun rechten moeten gaan benutten. Niet alleen om oplossingen te zoeken in individuele gevallen, maar ook om door middel van dit recht de kwaliteit van het onderwijs te bevorderen”.

op die school zitten en denken ze: laat maar zitten. Ik vind dat altijd jammer, want als er geen klachten worden ingediend, krijgen wij geen deskundig oordeel van iemand die tegen die school zegt: je had het anders moeten doen. Als ouders dit meer en meer zouden doen, zijn scholen wel gedwongen beter na te denken bij een weigering of actiever naar oplossingen te zoeken. Als ze bijvoorbeeld geen remedial teacher kunnen aantrekken, kun je als ouder niet eisen dat je kind remedial teaching krijgt. Als scholen tekortschieten is dat heel lastig aan te tonen. Daar komt bij dat besturen via hun werkgeversorganisaties sneller de beschikking hebben over


problematiek, en geen expertise in huis om signalen in die zin te duiden. Problemen worden gezien als de resultaten van de dyslexie en/of concentratieproblemen die horen bij ADHD. Dat mijn zoon steevast vragen beantwoord met ‘ja’, ‘nee’ of ‘ik weet het niet’ wordt gezien als een 16

tijdelijke fase die hoort bij jongens in de pubertijd, zeker ‘die op het VMBO’. Dat mijn zoon dit ook al deed in groep 1 van de basisschool, maar dat hij wel meer te vertellen heeft wat hij niet snel en volledig in taal uit kan drukken, is helaas voor de school een brug te ver.

De tweede aanvraag is de deur uit. Met opnieuw een logopedisch onderzoek dat de taalspraakproblemen bevestigt, met een aangevuld schooldossier en opnieuw een brief van ons ouders. We wachten met spanning af. Een lichtpuntje. Door de eerste afwijzing balans magazine


juridische bijstand dan ouders. Die beseffen dat de stap naar een advocaat vaak tegen het zere been is van een school. Zij durven daarvan veelal geen gebruik te maken, omdat ze zich van de school afhankelijk voelen en bang zijn voor de kosten.”

Claimcultuur Maar dreig je daarmee dan niet net als in Amerika richting een claimcultuur te gaan? Slump begint te lachen. “Dat verwijt wordt advocaten vaak gemaakt. Met het kleine aantal advocaten onderwijsrecht, van wie het merendeel voor schoolbesturen werkzaam is, gaat dat nooit lukken. Het is een complex rechtsgebied en iedereen die daarin werkzaam is weet heel goed dat onderwijsgelden niet bedoeld zijn voor persoonlijke claims. Ik probeer niet te procederen. Ik heb een aversie tegen procedures in onderwijsrecht als ze dienen om je zin te krijgen. Dan denk ik, wat schiet je daarmee op? Als ik een kind op die manier naar school wil laten gaan, vliegt hij er binnen twee maanden door de achterdeur uit, dat heeft helemaal geen zin. In principe probeer ik zaken zoveel mogelijk goedschiks te regelen. Dan organiseer ik bijeenkomsten met alle partijen waarin ik probeer de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de leerling te benadrukken, en doe ik een beroep op ieders creativiteit en flexibiliteit om een oplossing te zoeken. Vaak is er sprake van een escalatie van problemen die met meer oog voor de oorzaken van het gedrag van een leerling wellicht had kunnen worden voorkomen. In leerlingendossiers zie ik regelmatig een keurig verslag over wat er allemaal is misgegaan, zonder een analyse van de oorzaken en een plan met een pedagogische en/of onderwijskundige aanpak van de

problemen. Scholen zouden daarvoor ook meer expertise in huis moeten kunnen halen. Schoolbesturen moeten hen daar meer bij ondersteunen door te zorgen voor begeleiding van leerkrachten en docenten.” “Procederen vind ik relevant als we vragen hebben aan de rechter. Als we zeggen ‘De wetgeving heeft dit gezegd, het schoolbestuur dat en de ouders willen dat. Wat vind u daar nu van?’ Zoals straks een procedure wordt gevoerd in Rotterdam over de vervoersregeling voor hoogbegaafde kinderen die naar een speciale school gaan waarvan het concept op hun leerstijl is afgestemd. Want waarom zouden leerlingen met een lage intelligentie wel het vervoer geregeld krijgen als ze naar een school voor speciaal onderwijs gaan en niet als ze vanwege hun hoge intelligentie ander onderwijs nodig hebben? Ik vind dat ouders zich niet als klant van het onderwijssysteem moeten opstellen, maar als partner. Ouders zijn onderdeel van het systeem. Ze zijn de oudergeleding. Anderzijds zullen ouders eisen moeten stellen en hebben zij net als ieder ander het recht om de schade die zij lijden door toedoen van anderen, te verhalen. Bovendien bewijzen zij daarmee het onderwijs een dienst. Als ouders hun stem niet laten horen, op school, in een klachtenprocedure of zelfs bij de rechter, blijft hun bijdrage en expertise onbenut. En ze hebben een onderwijsovereenkomst, en mogen dus ook op hun strepen staan. Ik zeg altijd: Ga gewoon naar die school, maar wees coöperatief. Probeer je te realiseren dat de scholen vaak ook met hun handen in het haar zitten en dat ze het minst bekostigd worden in vergelijking met veel landen om ons heen.” Het wordt de scholen zelf door alle

bureaucratische regels ook bepaald niet eenvoudig gemaakt, vindt Slump. ”We zijn er door de schaalvergroting niet op vooruit gegaan. Vroeger konden kleine scholen vaak wel creatieve oplossingen vinden voor kinderen die dreigden buiten de boot te vallen. Tegenwoordig is dat minder eenvoudig en hebben scholen ook minder vrijheid om naar oplossingen op maat te zoeken, een onderwijsplek te creëren waar een kind zich goed voelt.

Weinig speelruimte Scholen zijn tegenwoordig gebonden aan veel regels die behalve door de overheid ook worden gesteld door verder van de werkvloer opererende schoolbesturen van grote scholengemeenschappen. Die denken toch in resultaten van leerlingen en worden daarop ook afgerekend door de inspectie. Als je gaat afrekenen op resultaten is het makkelijker om te kijken naar eindexamencijfers en doorstroomcijfers, dan naar wat zij met die lastige leerlingen hebben gedaan. Hoe meet je dat nou? Als het in het belang van een leerling is om in zijn eigen tempo de stof te doorlopen, dan ‘vervuilt’ dat soms de totale schoolresultaten. Als de inspectie in staat zou worden gesteld om bij de beoordeling van de kwaliteit van een school ook het aantal en de begeleiding van zorgleerlingen mee te wegen, zou dat al een hele verbetering zijn.” “Ik heb het idee dat we met het huidige systeem een groep kinderen aan het verliezen zijn die afwijken van het gemiddelde in het onderwijs. Er zitten te veel leerlingen thuis omdat de school niet in staat is om hen het juiste onderwijs te bieden. Soms zijn het kinderen die te lijden hebben onder het verplichte schoolbezoek en letterlijk schoolziek worden. Als ze uiteindelijk een school


hebben school en de logopediste voor het eerst contact gehad. De school begrijpt nu meer waar de schoen wringt bij kinderen met een taalspraakstoornis. Na de vakantie krijgen alle leraren van mijn zoon een brief met enkele richtlijnen en tips van de logopediste. Als er toch balans magazine


nog problemen of onduidelijkheden zijn, kan de school contact opnemen met de hoogleraar kinderen jeugdpsychiatrie Conclusie: helaas kijken scholen te veel naar de cijfers in plaats van naar door de deskundigen aangegeven onderwijsvraag van leerlingen. En doe je zelf veel voor je

kind, dan wordt het afgestraft met een afwijzing voor extra hulp. Maar ook: ook al krijgen we weer een afwijzing, dit hebben we toch al wel bereikt. M.P.te B.

17

fobie hebben ontwikkeld, bijvoorbeeld door een angststoornis tengevolge van een pestverleden, hebben ze heel soms het geluk dat er een onderwijsovereenkomst op maat wordt gemaakt. Daarin worden afspraken gemaakt over het medische traject, het gewenste onderwijsaanbod en de voorwaarden voor de sociale ontwikkeling. Ik ben nu (met anderen) bezig met de ontwikkeling van een standaard voor een onderwijsovereenkomst op maat. Het voorstel ligt nu bij het ministerie. Het is een overeenkomst die het mogelijk moet maken dat een kind ook thuisonderwijs kan krijgen of op twee verschillende scholen les krijgt. Dat is nu in strijd is met de huidige wet en regelgeving, bekostigingsbepalingen en het toezicht van de inspectie. Ik vind dat we ook ruimte moeten geven om kinderen die niet passen in een voltijds klassenstructuur op een andere manier toch van goed onderwijs te voorzien. Ik zeg altijd: de wet is er voor ons. Als die wet niet klopt , moet hij worden aangepast. Bovendien denk ik dat we moeten voorkomen dat kinderen eerst van school verwijderd worden en zo diep gaan. Zo missen we bijzondere en soms zeer slimme kinderen die onze maatschappij straks veel te bieden kunnen hebben. We moeten niet blijven steken in rigide bepalingen rond de bekostiging van scholen en een verouderde leerplichtwet die eist dat een leerling fulltime op school aanwezig is.”

Juridisch steunpunt “Gelukkig zijn er ouderorganisaties die ouders de weg kunnen wijzen en op alternatieve mogelijkheden kunnen wijzen. Die organisaties verdienen volop steun van de overheid. Vooral met het oog op de nieuwe ontwikkelingen in het

Balans, omdat het evenwicht zoek is Dit was de titel van de lezing die advocaat onderwijsrecht Katinka Slump op 16 mei jl. hield in de Jaarbeurs in Utrecht, voorafgaand aan de algemene ledenvergadering van Balans. Zonder betrokkenheid van ouders is er volgens Slump in het onderwijs geen stabiel evenwicht mogelijk. Ouders moeten tegenwicht bieden aan schoolbesturen die tegenwoordig vaak ver van de dagelijkse praktijk afstaan en soms het belang van de leerling een beetje uit het oog zijn verloren. Dat moeten ouders in georganiseerde vorm doen. Er moet volgens Slump een door de overheid gefinancierd ouderkenniscentrum komen waar ouders objectieve informatie kunnen krijgen over hun rechten in het onderwijs. Daar moet ook de kennis van ouders over onderwijszaken gebundeld en vastgelegd worden, omdat de ouders zelf op de scholen van hun kinderen komen en gaan en hun ervaringskennis anders verloren zou gaan. Slump ziet hier een belangrijke taak voor Balans weggelegd.

kader van Passend Onderwijs zouden ouders ondersteund moeten worden met een kenniscentrum waar juridische bijstand voor hen beschikbaar is. Dit kenniscentrum zal in haar ondersteuning verder moeten gaan dan nu het geval is met de helpdesk van 5010. Ouders verdienen naar mijn mening meer ondersteuning. In de pers wordt wel het beeld neergezet van lastige en veeleisende ouders. In mijn praktijk zie ik wanhopige ouders die niet echt serieus genomen worden terwijl ze doen wat ze moeten doen: opkomen voor het belang van hun kind. Ik zie ouders met een goed ontwikkeld rechtsgevoel en een groot incasseringsvermogen, waardoor ze erin slagen ondanks alles in zichzelf te blijven geloven. Machteloos banen zij zich een weg door een voor hen onoverzichtelijk onderwijsveld. Talloze instanties geven een oordeel over ‘wat het beste is voor hun kind’, soms zonder dat kind ooit gezien te hebben. Leerlingdossiers leiden soms een eigen leven en duiken te pas en te onpas overal op zonder dat de ouders daar grip op kunnen krijgen. Door ervoor te zorgen dat ouders met hun vragen over

rechten en plichten in het onderwijs ergens terechtkunnen voor een inhoudelijk goed advies, en daarnaast ervoor te zorgen dat ouders bij belangrijke procedures persoonlijk worden begeleid, kunnen veel conflicten in het onderwijs worden voorkomen.” 1 Het betreft hier de Wet op het Primair Onderwijs (WPO) en de Wet op het Voortgezet Onderwijs (WVO). Daarnaast wordt in onze Grondwet en het Europees het recht op onderwijs voor kinderen zoveel mogelijk vastgelegd. In het Europese Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de fundamentele vrijheden staat in artikel 2: Niemand mag het recht op onderwijs worden ontzegd. Bij de uitoefening van alle functies die de Staat in verband met de opvoeding en het onderwijs op zich neemt, eerbiedigt de Staat het recht van ouders om zich van die opvoeding en van dat onderwijs te verzekeren, die overeenstemmen met hun godsdienstige en filosofische overtuigingen.

Zie voor juridische informatie www.onderwijsklachten.nl

• DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST

Discriminatie Onze zoon heeft keihard geknokt om met zijn dyslexie en ADHD door de middelbare school te komen. En denk je dat dat beloond wordt met een toekomstperspectief? Vergeet het maar. Van jongs af aan wilde hij in het leger of bij de politie. Bij de balans magazine


politie zeggen ze doodleuk dat ze iemand met dyslexie niet aannemen en voor het leger moet hij eerst een jaar medicatievrij zijn. Dat hebben we gezien bij een nichtje die ook ADHD heeft. Ze doet het prima met de medicijnen maar omdat dat niet

mag in het leger is ze een paar maanden voor de keuring gestopt. Ja, en toen ging er weer zoveel mis dat ze er niet is doorgekomen. Jammer dat het enthousiasme van jongeren zo de kop ingedrukt wordt. M.S. te G.

19

Goedschiks of kwaadschiks

Recommend Documents