Verstaanbaarheid Privacy concentratie
Gids voor de akoestiek Algemene definities
Akoestische adviezen voor de dagelijkse realiteit V erstaanbaarheid, P rivacy en C oncentratie
Verstaanbaarheid Privacy
Men kan de prestatie van een akoestisch systeem in de praktijk niet beoordelen op basis van laboratoriumtesten. De indruk van de akoestische omgeving zal direct afhangen van de arbeidsomstandigheden en de wijze waarop een ruimte wordt gebruikt. Gebruikers van een ruimte, of dit nu een kantoor, een leslokaal, een winkel, een ziekenhuis of een soortgelijke omgeving is, hebben de volgende behoeftes:
Concentratie In elke ruimte die in gebruik is, varieert de overdracht van geluid aan de hand van de volgende parameters in relatie met de bron, weg en ontvanger:
Voortplantingsweg van geluid Weg Bron Geluidsniveau van spraak (bij de bron) Frequentie-inhoud van de spraak Versterkte of onversterkte spraak
Afstand Barrière Nagalm Achtergrondgeluid Geluidsysteem
Ontvanger Oplettendheid/vertrouwdheid Hoorvermogen Visuele informatie en spreekrichting Signaal-ruis verhouding
Akoestische parameters in relatie met spraakverstaanbaarheid bij bron, voortplantingsweg en ontvanger (Zie de woordenlijst voor meer uitleg)
Gebruikelijke akoestische criteria
Om te voldoen aan akoestische wetgevingen en aanbevelingen werkt men met drie gebruikelijke akoestische criteria: • geluidabsorptie • geluidisolatie • nagalmtijd. Over het algemeen zijn de aanbevolen waarden van toepassing op gemeubileerde ruimtes waar geen mensen aanwezig zijn en waar kantoorapparatuur is uitgeschakeld, maar alle voorzieningen van het gebouw volledig functioneren. Het optimale akoestische klimaat van een ruimte stemt in het algemeen overeen met een relatieve rustige omgeving die de identiteit en het dynamische van de ruimte handhaven. Lees deze gids voor meer informatie.
Prestaties
Geluidabsorptie Elk gesprek veroorzaakt geluidsgolven met een zekere energie. Deze geluidsgolven verspreiden zich naar het plafond, de muren en voorwerpen. Een deel van de energie wordt door deze elementen geabsorbeerd, terwijl de overblijvende geluidsgolven worden weerkaatst. In een ruimte met veel absorberende oppervlakten wordt het geluid gedempt en is er weinig nagalm. In een ruimte zonder absorberende elementen wordt het geluid veel weerkaatst met als gevolg een luidruchtige omgeving en een langere nagalmtijd.
Nagalmtijd De nagalmtijd geeft aan hoe lang geluidsgolven in een ruimte worden weerkaatst voordat ze verdwijnen. Het zegt ons hoe dynamisch of levenloos een ruimte qua akoestiek aanvoelt en hoe het geluid wordt waargenomen (zacht of hard). De nagalmtijd voor spraak bijvoorbeeld, moet niet te lang zijn (0,8 seconden is een goede bovengrens). Als hij te lang is gaan spraakgeluiden elkaar overlappen, waardoor de verstaanbaarheid afneemt. Maar als de nagalmtijd te kort is (< 0,4 seconden) kan de ruimte ‘levenloos’ overkomen. Het is dan moeilijk om gesprekken te volgen met een groep personen, zoals in leslokalen of vergaderruimtes. Bij leraren die dagelijks vijf of zes uur in levenloze omgevingen lesgeven, kan dit resulteren in vermoeidheid, keelpijn, stress… Een langere nagalmtijd is echter beter voor muzikale activiteiten. Opeenvolgende noten lopen in elkaar over en de tonen klinken vol. Maar als de nagalmtijd veel te lang is, verliest het geluid helderheid en klinkt het ‘troebel’. Is de nagalmtijd te kort, dan klinkt het geluid ‘droog’ en lijkt het alsof de muzikanten ver weg staan. Het geluid mist dan warmte en omhulling.
Geluidabsorptie voor een betere concentratie
De nagalmtijd moet dus geoptimaliseerd worden voor elke ruimte en mag niet te lang en niet te kort zijn. Te veel geluidabsorptie is net zo onaanvaardbaar als te weinig !
voor... Geluidisolatie tussen ruimtes Geluidisolatie heeft betrekking op de reductie van het geluid dat van de ene ruimte naar de andere wordt overgedragen. In het geval van systeemplafonds, is het plenum, de ruimte tussen de bouwconstructie en het systeemplafond, een belangrijk pad voor de overdracht van geluid. Reductie van het geluid hangt af van de massa en de dikte van de elementen die tegen geluidsgolven beschermen. Hoe dikker en dichter de elementen zijn, hoe minder golven ze doorlaten en hoe beter de bescherming tegen het geluid zal zijn. De luchtdichtheid van de verbindingen heeft ook grote invloed op de kwaliteit van de geluidisolatie. Gaten en scheuren hebben ook een negatieve invloed op de reductie van geluid. Zoals bijvoorbeeld een open raam, waardoor veel geluid binnen komt. Geluidreductie door een systeemplafond kan op twee totaal verschillende manieren worden gemeten, afhankelijk van de plaats van de geluidsbron.
In de praktijk wordt vooral de overlangsgeluidisolatie gebruikt omdat vaak doorlopende systeemplafonds voorkomen. Het gewenste niveau van overlangsgeluidisolatie hangt af van de noodzakelijke spraakprivacy van de gebruiker. De beste ontwerpbenadering is het scheppen van een goed evenwicht tussen de prestaties van de wanden en die van de plafonds. Lichte plafondconstructies leveren slechts een geringe weerstand tegen de doorgang van geluid. Het is daarom zeer belangrijk om goed op de Dnfw-waarde te letten om de gewenste overlangsgeluidisolatie te bereiken. * Al onze meetindexen zijn gewogen naar de gebruikte normen
Met de geluidisolatie-index (Rw*) wordt het geluid gemeten dat één keer door het plafond gaat. Dit gebeurt als de geluidsbron zich in de ruimte boven het plafond bevindt, of indien het geluid van de bovenverdieping komt. Overlangsgeluidisolatie (Dnfw*) is de maat wanneer de geluidsbron zich in een aangrenzende ruimte bevindt en het geluid twee keer door het plafond gaat via de gemeenschappelijke ruimte boven dat plafond. In het algemeen, is de aangegeven waarde voor een systeemplafond (in dB), de akoestische prestatie voor overlangsgeluidisolatie. De waardes in dB van geluidisolatie en overlangsgeluidisolatie kunnen zeer verschillend zijn en zij drukken ook totaal verschillende aspecten van akoestische isolatie uit.
Overlangsgeluidisolatie voor een betere privacy
Overlangsgeluidisolatie & absorptie voor een betere verstaanbaarheid
... akoestisch
Verstaanbaarheid “Ik wil verstaan worden” Spraakverstaanbaarheid richt zich op de meting van verstaanbaarheid van verbale communicatie in een bepaalde ruimte, dat op natuurlijke wijze of door elektronische versterking wordt overgebracht. Deze meting wordt bepaald door normen en wetgevingen die per land en segment verschillen, maar men gebruikt in het algemeen de signaalruisverhouding om de mate van verstaanbaarheid vast te stellen. Deze verhouding drukt het verschil uit in decibels tussen het geluidniveau van de spraak en het achtergrondgeluid zoals deze wordt waargenomen op de positie van de luisteraar. Voor een uitstekende verstaanbaarheid wordt een verschil van minimum 10 tot 15 dB aanbevolen voor mensen met een gewoon gehoor en 20 tot 30 dB voor slechthorenden of gebruikers van koptelefoons.
Geluidsniveau van spraak
Achtergrondgeluid
Signaal-ruisverhouding = geluidniveau van spraak - achtergrondgeluid (zie woordenlijst)
Indicaties voor spraakverstaanbaarheid in relatie met de signaal-ruisverhouding Personen met gewoon gehoor
Signaalruisverhouding
Slechthorenden of gebruikers van koptelefoons
-
30 dB
Uitstekend
-
20 dB
Goed
Uitstekend
15 dB
Redelijk
Goed
10 dB
Matig
Redelijk
5 dB
Slecht
Matig
0 dB
Niet verstaanbaar
Slecht
- 5 dB
-
Niet verstaanbaar
- 10 dB
-
comfort
P rivacy “Ik wil niet dat er meegeluisterd wordt” Privacy drukt de mate uit die aangeeft of een gesprek niet kan worden gehoord. Voor goede privacy tussen aangrenzende ruimtes moet men de overlangsgeluidisolatie en de sterkte van het achtergrondgeluid in beschouwing nemen. In open ruimtes leidt het ontbreken van fysieke barrières en de kleine afstand tussen werkzones tot verminderde privacy. Het gebruik van traditionele constructiemiddelen alleen kan dit niet verhelpen. Men moet zich richten op de sterkte van het achtergrondgeluid. In de Verenigde Staten zijn ASTM-normen opgesteld om privacy te meten. Men begint in Europa deze als model te gebruiken. Momenteel wordt in Europa ook de signaal-ruisverhouding gebruikt. Voor goede privacy wordt een verhouding van – 5 dB aangeraden voor personen met een normaal hoorvermogen.
C oncentratie “Ik wil niet gestoord worden”
Geluidsniveau van spraak Achtergrondgeluid In een open ruimte zou een grote afstand noodzakelijk zijn om meeluisteren te voorkomen
Signaalruisverhouding
Mate van privacy
Resultaat
Minstens - 10 dB
Totale privacy
Waarneembaar maar niet verstaanbaar
- 5 dB
Goed
Inspanning benodigd om te verstaan
5 dB - 10 dB
Matig/Slecht
Makkelijk te verstaan
Meer dan 10 dB
Geen privacy
Volledig verstaanbaar
De concentratie kan worden verstoord door verschillende soorten geluid, zoals stemmen van andere personen, overgaande telefoons, ventilatie, apparatuur, vallende voorwerpen, weg- en luchtverkeer enzovoorts... Onafgebroken geluiden storen niet zolang de geluidniveaus laag genoeg zijn, hun frequentiebereik breed genoeg is, en er afdoende passieve akoestische maatregelen zijn getroffen. Plotselinge geluiden verstoren de concentratie en moeten daarom beschouwd worden als een andere belangrijke factor in het ontwerp van een akoestisch mileu.
Geluidsniveau van spraak Achtergrondgeluid Fysieke barrières verbeteren de privacy en de concentratie
Woordenlijst Achtergrondgeluid Achtergrondgeluid bestaat uit geluidsbronnen “van buiten af” en “werkplekgerelateerd” : Van buiten af: Werkplekgerelateerd: • verkeersgeluid • computerventilatoren (weg- / luchtverkeer) • overgaande telefoons • mechanische geluiden • kopieermachines (Airconditioning) • menselijke stemmen • gedrag van gebruikers (openen van ramen voor temperatuursbeheersing) Elke bron kan “plotseling” of “onafgebroken” (constant in frequenties en tijdsduur) zijn. Plotselinge geluiden storen in het algemeen meer.
Frequentie-inhoud van de stem De frequentie-inhoud van de stem ligt ongeveer tussen 100 Hz en 4.000 Hz. Sommige frequenties hebben meer invloed dan andere op de spraakverstaanbaarheid. De meeste energie in de stem concentreert zich beneden 1.000 Hz, het frequentiespectrum waar de klinkers het meeste energie hebben. Medeklinkers daarentegen hebben de meeste energie boven 1.000 Hz. Alhoewel klinkers krachtiger zijn dan medeklinkers dragen zij minder bij aan spraakverstaanbaarheid. Aangezien medeklinkers zachter worden uitgesproken, kunnen zij door breedbandige ruis worden gemaskeerd.
Signaal Het ‘signaal’ is het bericht (geluidbron) dat wij willen verstaan op elke gegeven ontvangstpositie. In het algemeen gaat het om: • natuurlijke stem (persoonlijke gesprekken) • versterkte spraak • muziek
Signaal-ruisverhouding De signaal-ruisverhouding is een akoestische maatstaf, uitgedrukt in dB, om de verstaanbaarheid van een uitgezonden signaal op de plaats van de ontvanger te meten. Het niveau van het “signaal” (in dB) is het geluidniveau van de boodschap die de ontvanger probeert te verstaan. Het niveau van “ruis” (in dB) is het geluidniveau van alle andere geluiden die de luisteraar “niet wil horen” (van buiten af of werkplekgerelateerd) ofwel die opzettelijk worden geïntroduceerd om te interfereren met het signaal, zoals geluidsmaskering, om de spraakverstaanbaarheid tussen werkzones te verminderen en zo de privacy te verbeteren. De signaal-ruisverhouding staat voor het rekenkundig verschil tussen het signaalniveau en het ruisniveau, beide in decibellen.
Het menselijk oor is een complex mechanisch systeem dat geluidsgolven doorgeeft aan de hersenen. Men gaat er in theorie van uit dat het bereik van het menselijk oor tussen 20 Hz en 20.000 Hz ligt. In de praktijk, wordt de scherpte van het gehoor negatief beïnvloed door: • permanent gehoorverlies • tijdelijk gehoorverlies bij kinderen of volwassenen (ziektes, enz...) • geleidelijk gehoorverlies: ons hoorvermogen neemt op natuurlijke wijze af met de leeftijd. Na het 30ste levensjaar wordt ons vermogen om hogere frequenties te horen minder. Dat heeft een vermindering van verstaanbaarheid tot gevolg omdat de meeste energie voor verstaanbaarheid juist in de hoge frequenties ligt. Zo fungeert het oor als een geluidfilter met een mogelijke negatieve invloed op de verstaanbaarheid.
Beschrijft het complete proces van geluidsoverdracht tussen de bron en de ontvanger. Dit kan plaatsvinden door de lucht, structurele elementen of een elektronisch systeem, of een combinatie van deze drie. Zij hebben invloed op de verzwakking of versterking van het geluid tussen de bron en de ontvanger.
Versterkte spraak Versterkte spraak wordt bereikt als de spraak door een serie van audiocomponenten, zoals microfoons, equalizers en versterkers in een ruimte wordt afgeleverd via een luidsprekersysteem. Elk component van de audioketen beïnvloedt de resulterende frequentie-inhoud en geluidsterkte van de spraak.
ARMSTRONG plafonds, een compleet aanbod van actieve en passieve akoestische oplossingen.
CEILING&WALL
SYSTEMS Between us, ideas become reality ®
CI/SfB
(35) Xy February 2011
INTELLIGIBILITY CONFIDENTIALITY CONCENTRATION
Active Acoustical Guide Role of ceilings in passive acoustics
Lees meer in de Actieve Akoestiek brochure
www.akoestiek-plafonds.nl www.akoestiek-plafonds.be www.armstrong.nl/plafonds www.armstrong-plafonds.be Tel: (+31) 076 521 77 33 (NL) (+32) 02 223 00 72 (B) Fax: (+31) 076 521 04 07
CEILING&WALL
SYSTEMS Between us, ideas become reality ®
CI/SfB
(35) Xy February 2011
PC1103/1 Printed in E.C. on chlorine free paper from sustainable resources. © Armstrong, Istockphoto, Jupiterimages. Design :
Systeem van geluidsoverdracht
Hoorvermogen
INTELLIGIBILITY CONFIDENTIALITY CONCENTRATION
Passive Acoustical Guide Role of ceilings in passive acoustics
Lees meer in de Passieve Akoestiek brochure
PEFC/xx-xx-xxxx
