Gezondheidsvoordelen Diabetes type 2 Er zijn steeds meer aanwijzingen dat melk en melkproducten het risico op diabetes type 2 kunnen helpen verlagen. Er zijn Calcium beschermende associaties vastgesteld voor de consumptie van zuivel in het algemeen evenals van magere zuivel, kaas en andere gefermenteerde melkproducten. Verschillende zuivelcomponenten dragen mogelijk bij tot dit verlaagde risico, zoals eiwitten, calcium, magnesium en melkvetzuren. Ook bepaalde fermentatiemechanismen kunnen van invloed zijn. Al deze afzonderlijke potentiële Vitamine factorenB12 sluiten elkaar Fosfor B2 elkaar ten gunste van niet uit en interageren mogelijkVitamine zelfs met de heilzame effecten van zuivel. Aangezien het aantal mensen met diabetes type 2 toeneemt in Europa, kan zelfs een klein Vitamine B5implicaties beschermend effect van zuivel mogelijk al belangrijke hebben voor de volksgezondheid. Eiwitten Een aantal epidemiologische studies
magere melkproducten. Een verdere
hebben vastgesteld dat de inname van
dosis-responsanalyse (van drie onder-
melk en melkproducten geassocieerd
zoeken) suggereerde dat elke extra portie
is met een verlaagd risico op het
Kaliummagere zuivel per dag gepaard ging met 10
ontwikkelen van diabetes type 2. Een
% minder risico op diabetes type 2.
overzichtsanalyse van vier prospectieve cohortstudies in 2007 toonde aan dat het
Sinds deze overzichtsanalyses zijn er
risico op het krijgen van diabetes ongeveer
meer prospectieve studies naar de
15 % lager was bij de hoogste zuivel-
relatie tussen de zuivelconsumptie
gebruikers (3 tot 5 porties per dag versus
en diabetes type 2 gepubliceerd, ook
minder dan 1,5 portie per dag) .
bij Europese populaties. Hiertoe behoort
Vergelijkbare risicoreducties werden
onder meer de EPIC-InterAct-studie, een
gerapporteerd in overzichtsanalyses in 2010
onderzoek in acht Europese landen naar
en 2011 van respectievelijk vijf en zeven
de genen en leefstijlfactoren die het risico
cohortstudies . In de laatstgenoemde
op diabetes type 2 beïnvloeden4. Deze
meta-analyse was het beschermende effect
omvangrijke prospectieve studie stelde
van zuivel grotendeels toe te schrijven aan
vast dat zowel de consumptie van kaas als
1
2,3
>1
van gefermenteerde zuivelproducten (kaas,
Een systematische review en dosis-
yoghurt en gefermenteerde melk samen)
responsmeta-analyses, gepubliceerd in
gepaard ging met een verlaagd risico op
2013, hebben gebruik gemaakt van
diabetes. In een andere EPIC-cohorte,
beschikbare gegevens om meer in
namelijk in het Verenigd Koninkrijk, was de
detail de relatie na te gaan tussen de
consumptie van magere gefermenteerde
inname van afzonderlijke zuivel-
zuivel, hoofdzakelijk yoghurt, eveneens
producten en het risico op diabetes,
geassocieerd met een lager risico op
evenals tussen gewone en magere zuivel9.
diabetes type 2: het risico bleek 24 %
Zeventien cohortstudies werden
lager bij de grootste ten opzichte van
opgenomen in de globale meta-analyse.
de kleinste verbruikers5. Hier werden
Er werd een significant lager risico op
geen andere associaties waargenomen
diabetes type 2 vastgesteld naarmate de
tussen de zuivelinname en het risico op
algemene inname van zuivel en van magere
diabetes. In de Franse DESIR (Data from
melkproducten (tot 300-400 g per dag)
the Epidemiological Study on the Insulin
toenam alsook die van kaas (tot ongeveer
Resistance Syndrome)-cohortstudie
50 g per dag).
hadden zij die meer dan drie porties melk of yoghurt per dag namen een lager
Uit een andere meta-analyse,
risico op diabetes type 2 dan zij die minder
gepubliceerd in 2013, bleek eveneens
dan een portie per dag consumeerden6.
dat de consumptie van zuivel in het
Twee andere recente studies (een Deense
algemeen, van magere zuivel-
en een Britse cohortstudie), vonden
producten en van kaas geassocieerd
geen verband tussen de zuivelinname
was met een verlaagd risico op
en diabetes7,8. De Deense gegevens
diabetes. Dit gold in dit onderzoek ook
suggereerden wel een gunstig effect
voor yoghurt10. De algemene inname van
van kaas en gefermenteerde zuivel-
zuivel en die van magere melkproducten
producten op glucoseregulatiewaarden,
waren geassocieerd met respectievelijk
maar deze vertaalden zich niet in een
6 % en 12 % minder risico op diabetes
significante associatie met diabetes type 27.
2<
alcium
B2
Vitamine B12
Vitamine B5
type 2 per 200 g consumptie per dag. De
vertering van melkeiwitten in de darm of via
sterkste risicoverlaging trad op bij innames
het fermentatieproces in voedingsmiddelen
tot ongeveer 200 g per dag voor zuivel
zoals in kaas en in gefermenteerde melk.
in het algemeen en van 300 g per dag
Een bepaalde vorm van vitamine K
voor magere zuivel. Gerandomiseerde
(vitamine K2, onderdeel van de
controlestudies zijn nodig om de resultaten
menachinonfamilie) die verband houdt
van de cohortstudies te bevestigen. Uit
met fermentatie, is eveneens gelinkt aan
een dergelijke recente kleinschalige studie
een verlaagd risico op diabetes type 217.
bleek echter al dat de consumptie van vier porties magere melk en yoghurt per dag
Daarnaast kunnen ook zuivelvetzuren
gedurende zes maanden de plasma-
een rol spelen. Twee recente
insuline en de insulineresistentie
onderzoeken hebben aangetoond dat
verbeterden zonder negatieve effecten op
het vetzuur trans-palmitoleaat uit zuivel
het lichaamsgewicht of de bloedlipiden .
geassocieerd is met een aanzienlijk lagere
11
incidentie van diabetes (60 % minder in Verschillende bestanddelen van de
een onderzoek)18,19. Bewijs uit cohort-
zuivelmatrix kunnen bijdragen tot de
studies suggereert dat het positieve
beschermende relatie tussen zuivel en
effect van zuivel op het diabetesrisico
diabetes type 2. Ook een combinatie van
zich trouwens niet beperkt tot magere
mechanismen kan voordelig zijn voor de
zuivelproducten, maar ook geldt voor meer
glykemiecontrole en andere risicofactoren.
vetrijke soorten zoals kaas. Andere vetzuren
De mineralen calcium en magnesium
in zuivelproducten zoals fytaanzuur kunnen
spelen beide een rol in de regulatie van
ook anti-diabeteseffecten hebben (bv. de
insulinegemedieerde intracellulaire
insulinegevoeligheid verhogen)20,21.
processen1,12,13. Van eiwitten in zuivel, in het
Bovendien kan zuivel ook onrechtstreeks
bijzonder wei-eiwitten, is aangetoond dat ze
het risico op diabetes beïnvloeden dankzij
heilzame effecten hebben op de insuline-
positieve effecten op het lichaamsgewicht,
secretie en de bloedglucoseregulatie
op het lichaamsvet en de centrale
14-16
.
Bioactieve peptiden die eveneens
adipositas en op de spiermassa en -functies.
betrokken kunnen zijn, ontstaan door de
Aanvullend onderzoek is wenselijk om beter de rol van zuivel in de preventie van diabetes type 2 te begrijpen en om de effecten van afzonderlijke zuivelproducten en -bestanddelen te onderscheiden. Ook de opzet van gerandomiseerde gecontrolleerde studies om de resultaten van cohortstudies te bevestigen is aangewezen. Het beschermende effect van zuivel, zoals tot dusver blijkt uit het beschikbare studiemateriaal, kan belangrijke implicaties hebben voor de volksgezondheid aangezien er in de Europese regio al ongeveer 60 miljoen mensen diabetes hebben en dit aantal nog blijft stijgen22. >3
Referenties
1. Pittas AG et al. Review: the role of vitamin D and calcium in type 2 diabetes. A systematic review and meta-analysis. J Clin Endocrinol Metab. 2007; 92: 2017-2029. 2. Elwood PC et al. The consumption of milk and dairy foods and the incidence of vascular disease and diabetes: an overview of the evidence. Lipids. 2010; 45: 925-939. 3. Tong X et al. Dairy consumption and risk of type 2 diabetes mellitus: a meta-analysis of cohort studies. Eur J Clin Nutr. 2011; 65: 1027-1031. 4. Sluijs I et al. The amount and type of dairy product intake and incident type 2 diabetes: results from the EPIC-InterAct Study. Am J Clin Nutr. 2012; 96: 382– 390. 5. O’Connor LM et al. Dietary dairy product intake and incident type 2 diabetes: a prospective study using dietary data from a 7-day food diary. Diabetologia. Epub ahead of print 8 February 2014. DOI: 10.1007/ s00125-014-3176-1. 6. Fumeron F et al. Dairy products and the metabolic syndrome in a prospective study, DESIR. J Am Coll Nutr. 2011; 30(5 Suppl 1): 454S-463S 7. Struijk EA et al. Dairy product intake in relation to glucose regulation indices and risk of type 2 diabetes. Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2013; 23: 822-828. 8. Soedamah-Muthu SS et al. Consumption of dairy products and associations with incident diabetes CHD and mortality in the Whitehall II study. Br J Nutr. 2013; 109: 718-726. 9. Aune D et al. Dairy products and the risk of type 2 diabetes: a systematic review and dose-response meta-analysis of cohort studies. Am J Clin Nutr. 2013; 98: 1066-1083. 10. Gao D et al. Dairy Products Consumption and Risk of Type 2 Diabetes: Systematic Review and Dose-Response Meta-Analysis. PLOS ONE. 2013; 8: e73965. 4<
11. Rideout TC et al. Consumption of low-fat dairy foods for 6 months improves insulin resistance without adversely affecting lipids or bodyweight in healthy adults: a randomized free-living cross-over study. Nutr J. 2013; 12: 56-64. 12. Schulze MB et al. Fiber and magnesium intake and incidence of type 2 diabetes: a prospective study and meta-analysis. Arch Intern Med. 2007; 167: 956965. 13. Belin RJ & He K. Magnesium physiology and pathogenic mechanisms that contribute to the development of the metabolic syndrome. Magnes Res. 2007; 20:107-129. 14. McGregor RA & Poppitt SD. Milk protein for improved metabolic health: a review of the evidence. Nutr Metab. 2013; 10: 46. 15. Jakubowicz D & Froy O. Biochemical and metabolic mechanisms by which dietary whey protein may combat obesity and Type 2 diabetes. J Nutr Biochem. 2013; 24: 1-5. 16. Ricci-Cabello I et al. Possible role of milk-derived bioactive peptides in the treatment and prevention of metabolic syndrome. Nutr Rev. 2012; 70: 241-255. 17. Beulens JW et al. Dietary phylloquinone and menaquinones intakes and risk of type 2 diabetes. Diabetes Care. 2010; 33: 1699–1705. 18. Mozaffarian D et al. Trans-palmitoleic acid, metabolic risk factors, and new-onset diabetes in US adults: a cohort study. Ann Intern Med. 2010; 153: 790-799. 19. Mozaffarian D et al. trans-Palmitoleic acid, other dairy fat biomarkers, and incident diabetes: the MultiEthnic Study of Atherosclerosis (MESA). Am J Clin Nutr. 2013; 97: 854–861. 20. Hellgren LI. Phytanic acid-an overlooked bioactive fatty acid in dairy fat? Ann N Y Acad Sci. 2010; 1190: 42-49.
21. Nestel PJ et al. Specific plasma lipid classes and phospholipid fatty acids indicative of dairy food consumption associate with insulin sensitivity. Am J Clin Nutr. Epub ahead of print 23 October 2013. DOI: 10.3945/ajcn.113.071712. 22. WHO, Regional Office for Europe, Diabetes, Data and statistics. http://www.euro.who.int/en/healthtopics/noncommunicable-diseases/diabetes/dataand-statistics (accessed 1/12/13).
Foto’s: N. Bergerot / CNIEL www.fotolia.com Studio B / CNIEL T. Lacoste / Qualipige / CNIEL
>5
V.U.: L. Damiens, Rue de Châteaudun 42, 75314 Paris - Juli 2014
www.milknutritiousbynature.eu
