Gezondheidspromotie
Overgewicht Je hebt het ontbrekende stukje in handen!
Een uitgave van de Onafhankelijke Ziekenfondsen Sint-Huibrechtsstraat 19 - 1150 Brussel T 02 778 92 11
[email protected]
—
www.mloz.be
> Coördinatie & redactie: Valérie Vander Veken > Expert Gezondheidspromotie: Annemie Coëme > Layout: Marinella Cecaloni > Foto's: Shutterstock Deze publicatie kwam tot stand met de steun van de Vlaamse Overheid.
(©) Onafhankelijke Ziekenfondsen / Brussel (Ondernemingsnummer 411 766 483)
Overgewicht Je hebt het ontbrekende stukje in handen!
H
et aantal personen met overgewicht stijgt wereldwijd verontrustend snel. Ook België ontsnapt niet aan deze negatieve trend. Ook steeds meer kinderen kampen met gewichtsproblemen. De cijfers zijn zodanig frappant dat wetenschappers zelfs het woord ‘epidemie’ in de mond durven te nemen! Kamp jij ook met een gewichtsprobleem? Of wil je iemand uit je naaste omgeving (partner, vriend, …) een handje helpen? Weet dan dat jouw strijd ook de onze is. Deze gids start met het in kaart brengen van je situatie. Nadat je balans is opgemaakt, bieden we jou de nodige ondersteuning en nemen we je bij de hand om zonder aarzeling de strijd aan te gaan met de overtollige kilo’s! Deze brochure is gericht op volwassenen. Overgewicht bij kinderen vraagt namelijk om een specifieke aanpak. Daarvoor verwijzen we je graag door naar onze gids ‘Overgewicht bij kinderen. Actief aanpakken!’.
4
Obesitas of overgewicht: maak de balans op Overgewicht en obesitas, wat is dat? Overgewicht is de term die gebruikt wordt wanneer je gewicht hoger ligt dan gunstig is voor je lengte. We komen later terug op wat dit in de praktijk betekent. Obesitas is een chronische aandoening die in de eerste plaats gekenmerkt wordt door een opeenstapeling van overtollig vet, met gezondheidsschade - en complicaties tot gevolg. Elk overgewicht is steeds terug te brengen tot een combinatie van fysieke en psychosociale factoren. De kern van het probleem ligt bij de verstoring van de energiebalans: je neemt veel meer energie op dan je er verbrandt.
De overtollige calorieën worden als reserve opgeslagen in de vorm van vet, waardoor je verdikt. Om je gewichtsprobleem doeltreffend aan te pakken, dien je je eet- en leefgewoonten te veranderen. Een coherente begeleiding en realistische doelstellingen verhogen hierbij zeker en vast de kans op slagen en op een duurzaam gewichtsverlies.
5
Factoren die aanleiding geven tot overgewicht Een hele reeks factoren kunnen aanleiding geven tot overgewicht en obesitas. • Een onevenwichtige energiebalans: je neemt veel meer energie op dan je er verbrandt. • Een weinig of niet evenwichtig eetpatroon: te veel eten of te vette of suikerrijke voeding zorgen ervoor dat je verdikt. • Een sedentair leven: onvoldoende beweging doet verdikken, omdat je niet genoeg calorieën verbrandt. • Een onregelmatig voedingspatroon: ontbijt overslaan, energierijke snacks, voortdurend eten tussendoor (‘grazen’), onvolwaardige warme maaltijden nuttigen. • Alcoholverbruik: alcohol bevat veel calorieën en werkt dus gewichtstoename in de hand (naast de andere gevolgen van overmatig alcoholgebruik voor je gezondheid). • Psychologische factoren: deze kunnen ook het voedingsgedrag beïnvloeden. Bepaalde personen zoeken onbewust een oplossing voor hun problemen in eten. Ze vervelen zich of voelen zich slecht in hun vel en compenseren dat door meer te eten of te snoepen. • Een erfelijke aanleg: steeds meer elementen wijzen erop dat obesitas gedeeltelijk genetisch bepaald wordt. In bepaalde gezinnen worden extra kilo’s dus van de ene generatie op de andere overgedragen. • De menopauze : dit gaat vaak gepaard met een gewichtstoename. Door hormonale schommelingen heeft het vet de neiging om zich op te hopen ter hoogte van de heupen. • De sociale en culturele context: in bepaalde culturen wordt een dikke buik beschouwd als een teken van goede gezondheid of van macht. • Bepaalde geneesmiddelen (waaronder cortisone): deze kunnen gewichtstoename bevorderen, vooral wanneer ze gedurende een lange periode genomen moeten worden. Bij het overlopen van deze lijst springt meteen iets in het oog: op meerdere factoren heb je geen invloed. Aan de erfelijke aanleg van obesitas valt bijvoorbeeld weinig te veranderen. Ook voor de menopauze kies je niet zelf. Het goede nieuws is dat er nog heel wat overblijven waaraan je wel iets kan doen!
Meer bewegen (minstens 30 minuten per dag), evenwichtig en gevarieerd eten en niet overdrijven met vet of alcohol, je goed in je vel voelen (mens sana in corpore sano, een gezonde geest in een gezond lichaam)… zijn hierbij de sleutels tot succes! Wat je achtergrond of situatie ook is, aarzel niet om hulp te vragen! Er staan genoeg professionals klaar om je te helpen!
Goed nieuws: aan de meeste factoren die overgewicht in de hand werken, kan je zelf iets doen!
6
De BMI: een eenvoudige formule om de balans op te maken Een eenvoudige en vaak gebruikte formule om na te gaan of je een gezond gewicht hebt, is de BMI of Body Mass Index. Deze index kan gebruikt worden bij 18- tot 60-jarigen. De berekening is vrij eenvoudig: deel je gewicht door het kwadraat van je lengte (gewicht in kg/lengte in m²). Bijvoorbeeld: je weegt 80 kg en je bent 1,84 m groot. Je BMI : 80 / (1,84 x 1,84) = 23,6. Meer weten over je BMI? Kijk dan in de onderstaande tabel. Bij een BMI met waarden tussen 25 en 29,9 spreekt men van overgewicht. Is je BMI groter of gelijk aan 30? Dan is er sprake van obesitas.
Het nadeel van de BMI is dat die berekening geen rekening houdt met de lichaamssamenstelling. Er wordt dus geen onderscheid gemaakt tussen een verhoogde spiermassa als gevolg van krachttraining en de vetmassa. Sporters met een grote spiermassa (bv. bodybuilders) kunnen een relatief hoger lichaamsgewicht hebben in verhouding met hun lengte. Hun BMI zal dus hoger liggen. Voor sporters zijn er dus specifieke metingen nodig om de vetmassa te bepalen. Hetzelfde geldt voor senioren: omdat de lichaamssamenstelling verandert bij het ouder worden (de verhouding tussen spieren en vet verandert, de spiermassa neemt af ), moet men zich bij een oudere persoon met licht overgewicht minder zorgen maken dan bij een jongvolwassene. Extra info: de BMI is enkel geschikt voor volwassenen en dus niet voor personen jonger dan 18 of ouder dan 60 jaar. Om te bepalen of een kind een gezond gewicht heeft, baseert men zich meestal op de groeicurves voor jongens en meisjes van 0 tot 18 jaar. Er bestaan ook aangepaste BMI-curves voor kinderen. Raadpleeg hiervoor onze brochure ‘Overgewicht bij kinderen. Actief aanpakken!’.
BMI = gewicht in kg/lengte in m²
7
Buikomtrek De plaats waar het vet zich in het lichaam bevindt, is ook bepalend voor het effect ervan op de gezondheid. Daarom wordt een eenvoudige en praktische methode gebruikt om de hoeveelheid buikvet in te schatten: het meten van de buikomtrek. Zo krijg je een goede inschatting van de opeenstapeling van intra-abdominaal vet. De buikomtrek wordt gemeten met behulp van een lintmeter in het midden van de buik, net onder de onderste rib en ongeveer een centimeter boven de navel. Hou de lintmeter evenwijdig met de grond en zorg ervoor dat je huid niet wordt samengetrokken. Doe de meting terwijl je normaal uitademt. Vanaf een bepaalde drempelwaarde zorgt het vet ter hoogte van je buik voor grotere gezondheidsrisico’s. Vanaf een omtrek van 94 cm bij mannen en 80 cm bij vrouwen is er al een licht verhoogd risico en wordt er best op gelet dat je niet nog meer bijkomt. Mannen met een buikomtrek boven de 102 cm en vrouwen boven de 88 cm (soms wordt de grens ook op 94 en 80 cm
Twee soorten obesitas: appel of peer? Androïde of ‘appelvormige’ obesitas. Het lichaamsvet bevindt zich vooral rond de buik en het bovenlichaam (de typische ‘pens’). Het vet is intraabdominaal en ligt voornamelijk rond de organen (ingewandsvet). Het is dit buikvet dat de kans op diabetes, beroertes en hart- en vaatziekten danig verhoogt. Gynoïde of ‘peervormige’ obesitas. Het lichaamsvet stapelt zich vooral op onder de gordel, rond de heupen en dijen. Deze vorm van obesitas kan aanleiding geven tot mechanische complicaties en veroorzaakt vaak artrose en spataders.
gelegd) trekken het best aan de alarmbel en gaan langs bij hun arts om de ernst van de situatie te laten inschatten.
Hij kan dan bepalen of er al sprake is van een verstoring van het glucide- en/of lipidemetabolisme en of je moet opletten voor een hoge bloeddruk. Allemaal schadelijke elementen die de gezondheid van je bloedvaten zeker niet ten goede komen.
BUIKOMTREK
Verhoogd risico
Sterk verhoogd risico
Vrouwen Mannen
meer dan 80 cm meer dan 94 cm
meer dan 88 cm meer dan 102 cm
8
Overgewicht en de gevolgen voor je gezondheid Hoe hoger je lichaamsgewicht, hoe • hoge bloeddruk groter het risico op gezondheidsproble- • hypercholesterolemie men, vooral als het om lichaamsvet van het appelvormige type gaat (genetisch Het risico op die aandoeningen neemt bepaald). bovendien nog toe als je verslaafd bent aan tabak of alcohol. De belangrijkste aandoeningen die in verband worden gebracht met obesitas Elk blijvend gewichtsverlies van 5 tot 10% zijn: heeft een positieve impact op je gezond• hart- en vaatziektes heid en helpt het risico op gezondheids• (type 2) diabetes problemen te verminderen. Naast de • slaapapneu berekening van de BMI en de buikomtrek, • artrose (gewrichtspijnen) is ook een evaluatie van je gezondheids• spataders risico’s een essentiële stap om zo goed • een verhoogd risico op bepaalde kan- mogelijk je gewichtsprobleem aan te kers (borsten, darmen, prostaat, baar- pakken. Je arts zal hiervoor verschillende moeder, lever) onderzoeken bij je uitvoeren.
Elk blijvend gewichtsverlies, hoe klein ook, heeft een positieve impact op je gezondheid.
9
En jij, hoe ver sta je? Je hebt je BMI en je buikomtrek gemeten? Prima! Aan de hand van deze twee metingen kan je evalueren waar je staat en een beter en aangepaster advies krijgen. Deze twee metingen zijn echter niet voldoende om de gezondheidsrisico’s te kunnen bepalen. De aanwezigheid van risicofactoren is zeker bepalend, maar sommige zijn niet zichtbaar voor het blote oog… en dan is er bijkomend onderzoek vereist. Je arts zal je hierover meer advies kunnen geven. Overschrijden je resultaten de norm voor een gezond gewicht of gezonde buikomtrek? Maak je dan nog niet meteen zorgen. Er bestaan namelijk oplossingen en JIJ speelt daarbij de hoofdrol! Natuurlijk is het geen pretje om te horen, maar je mag jezelf ook feliciteren: vanaf nu behoor jij tot degenen die zich bewust zijn van dit gezondheidsprobleem. Hoe val ik af? Voor veel mensen lijkt gewicht verliezen een bijna onmogelijke opdracht. Sommigen slagen er niet in, omdat ze hun levenswijze niet willen veranderen of net omdat ze vrezen dat ze hun leven helemaal moeten omgooien De beste manier om af te vallen, is echter door stapje voor stapje te werk te gaan en te beginnen met twee of drie veranderingen in je leefgewoonten die op lange termijn haalbaar zijn. Na een tijdje (denk in termen van weken zelfs maanden) begin je dan het resultaat te zien: hoe langer je volhoudt, hoe duidelijker het resultaat wordt. Hou het volgende motto in je achterhoofd: "qui
va piano va sano" (langzaam maar zeker), een garantie op succes! Om succesvol gewicht te verliezen, moet je minder calorieën innemen (voeding en dranken) dan je er verbruikt (bewegen). Dat klinkt heel eenvoudig, maar het vergt een aanpak op lange termijn. Om je nieuwe levensstijl vol te houden, zijn een goede planning en de nodige vastberadenheid essentieel. Maar geen nood, het lukt je wel. Doe het stukje voor stukje… en blijf erin geloven. Uiteindelijk vallen de puzzelstukjes in elkaar. Verwacht geen wonderen en hou realistische doelen voor ogen. Een haalbaar doel is 5 tot 10% van je startgewicht verliezen en dat op 6 maanden tijd. Dat betekent een gewichtsverlies van ongeveer een halve tot zelfs een kilo per week en verdere inspanningen om dat gewichtsverlies ook te behouden. Niet al te veel? Vergis je niet, je lichaam en geest zullen je al dankbaar zijn! Een gecombineerde aanpak verhoogt de slaagkans! Als je doeltreffend wil vermageren, is een combinatie van verschillende acties aangewezen. Een mix van gezonder eten, meer bewegen en werken aan de motivatie heeft het meest kans op slagen. In een beperkt aantal gevallen zijn daarnaast ook het gebruik van geneesmiddelen of een chirurgische ingreep aangewezen.
10
Gezonder eten Om te vermageren is het belangrijk dat je dagelijks minder energie (calorieën) inneemt. Geen nood, dat betekent niet dat je niet meer van je eten mag genieten. Integendeel, je zal wellicht nieuwe smaken ontdekken en andere manieren van eten kweken. Concreet moet je evenwichtiger en gevarieerder gaan eten door je porties te verlichten. Bang dat je honger zal lijden? Niet nodig! Bepaalde voedingsmiddelen zorgen namelijk dat je minder snel honger krijgt dan andere, terwijl ze evenveel of minder calorieën bevatten. Eet je net die voedingswaren? Dan zal je sneller een voldaan gevoel bereiken. Je eet dus minder en verliest gewicht op termijn. Niet overtuigd? Vraag raad aan je diëtist!
Evenwichtig en gevarieerd eten, wat betekent dat? Volg de basisprincipes van de actieve voedingsdriehoek. Eet evenwichtig, gevarieerd en met mate. Eet in verhouding meer uit de grote groepen en minder uit de bovenste lagen. Hoe groter de groep, hoe meer je ervan nodig hebt. Probeer die principes goed in je achterhoofd te houden. Kies dus voor veel groenten en fruit en drink anderhalve liter water per dag. Voel je tussen de maaltijden een hongergevoel opkomen? Vermijd dan snacks, maar ga voor een luchtige yoghurt of een stuk fruit.
11
Neem de tijd voor een gezond ontbijt Ontbijten is de beste manier om vol energie aan de dag te beginnen. Sla deze maaltijd vooral niet over om zo calorieën te vermijden. Heb je ’s morgens geen honger? Probeer dan toch iets licht te eten. Denk maar aan een stuk fruit, een potje yoghurt, een kommetje cornflakes, enz.
Krijg inzicht in je eetpatroon Sommige mensen vinden het handig om alles wat ze eten en drinken dagelijks op te schrijven. Een dergelijk overzicht biedt inzicht in het voedingspatroon en toont aan waar er veranderingen aangebracht moeten worden. Wil jij dit ook eens uitproberen? Noteer dan gedurende een ganse week wat je allemaal eet en drinkt.
Breng ritme in je maaltijden Niet alleen wat je eet is belangrijk! Ook wanneer en de manier waarop is van belang. Zo eet je het best steeds op vaste tijdstippen. Neem ook de tijd om rustig aan tafel te zitten tijdens het eten en blijf uit de buurt van je pc of tv.
Professionals tot je dienst Gewicht verliezen en je nieuwe gewicht behouden is niet zo vanzelfsprekend. Gezondheidsprofessionals als diëtisten, gespecialiseerde artsen, eventueel georganiseerd in gestructureerde centra, kunnen jou hierbij helpen. Bij de eerste raadpleging verkrijgt men inzicht in je eetgewoonten en op basis daarvan wordt een individueel voedings- of dieetplan opgesteld. Bij de volgende consultaties worden je vorderingen opgevolgd, je moeilijkheden vastgesteld en wordt je menu eventueel aangepast. Dankzij deze raadplegingen kan de gezondheidsprofessional tevens nagaan of je het risico loopt op een of andere complicatie die gepaard gaat met de obesitas. Het is altijd beter om te weten waar je aan toe bent. Om een vijand te kunnen verslaan, moet je hem goed leren kennen. Dat geldt dus ook voor obesitas en overgewicht.
Kook vetarm Kies bij het koken voor vetarme bereidingswijzen. Gebruik maximaal 1 eetlepel vetstof per persoon bij de bereiding van de maaltijd. Denk ook eens aan een bereiding in papillote, gestoomd, gebakken in een antikleefpan, enz. Geef de voorkeur aan olijfolie of poly-onverzadigde vetzuren op basis van stanolen of fytosterolen. Deze ingrediënten zullen je niet noodzakelijk kilo’s doen verliezen, maar ze verbeteren wel de kwaliteit van de vetten in je bloed. Maak vooraf je boodschappenlijstje! Inkopen doen in de supermarkt is voor velen een moment van grote verleiding. Het gevaar bestaat dat je impulsieve aankopen doet. Ga dan ook niet winkelen met een lege maag en maak vooraf een boodschappenlijstje en probeer je er in de winkel ook aan te houden. Zo bespaar je niet alleen een bom calorieën in je winkelkar, ook je portemonnee vaart er wel bij! Wie zijn boodschappen op het internet doet, zou zich naar het schijnt minder vlug laten verleiden en alleen kopen wat hij echt nodig heeft. Beslist het proberen waard…
Je kan de lijst met erkende diëtisten raadplegen op: www.vbvd.be. Een lijst met de geneesheren-nutritionisten of gespecialiseerde centra? Neem een kijkje op www.mloz.be. Sommige ziekenfondsen bieden een tegemoetkoming in de kosten voor de raadpleging bij een diëtist. Informeer ernaar bij je ziekenfonds.
12
Meer lichaamsbeweging Een actieve levensstijl helpt je vetten te verbranden, je spiermassa te vergroten en je gewicht stabiel te houden (waardoor je het beruchte jojo-effect kan voorkomen). Bovendien blijven je hart- en bloedvaten in vorm en dat voel je aan je lichaam en geest. Lopen de koude rillingen over je rug als je hoort dat je meer moet bewegen? Geen nood! Meer bewegen betekent niet noodzakelijk ‘aan sport doen’. 30 minuten bewegen per dag Ideaal is om dagelijks minstens een half uur te bewegen. Je kan dat 30 minuten aan een stuk doen ofwel je beweegmomenten opsplitsen in periodes van 10 minuten. Bouw je beweegactiviteiten geleidelijk aan op en loop niet meteen te hard van stapel.
parking. • Kies bij voorkeur de trap in plaats van de lift. • Maak een wandeling of een tochtje met de fiets. • Tuinier, doe een klusje, run het huishouden, enz.
Je kan bewegen bij om het even welke gelegenheid: • Neem je het openbaar vervoer? Stap dan een halte vroeger af en ga te voet verder. • Parkeer je wagen zo ver mogelijk op de
Beweeg dagelijks en je zal het verschil merken: je zal steeds minder vlug uitgeput zijn en je krijgt het aangename gevoel beter in je vel te zitten. Probeer ook je vrienden of familieleden warm te maken voor je actieve levenswijze.
13
Je zal zien, samen bewegen is eens zo motiverend! Natuurlijk moet je bovenal PLEZIER beleven aan het bewegen! Kies dus steeds voor beweegactiviteiten die je graag doet en die bij je mogelijkheden passen! Ben je bang voor de gevolgen voor je cardiovasculaire gezondheid? Aarzel dan niet om er je arts over aan te spreken. Hij is de enige die je groen licht kan geven voor je aan het sporten slaat. Ben je ook bang dat je gewrichten het niet zullen aankunnen? Voorzichtig zijn is de boodschap: meteen een been breken, is ook niet de bedoeling. Een podoloog weet in zo’n geval raad: soms is de pijn met een zooltje in je schoenen zo opgelost! Bewegen: verschillende intensiteitsniveaus In de tabel hieronder vind je een reeks voorbeelden van beweegactiviteiten. Aan elk van die activiteiten is een graad van intensiteit gekoppeld. Respecteer de signalen van je lichaam door de intensiteit en de duur van je beweegmomenten langzaam op te bouwen. Het belangrijkste is dat je beweegt. Of het niveau nu licht of gematigd is, bewegen heeft altijd voordelen voor je gezondheid. Het voornaamste is activiteiten kiezen die je graag doet!
30 minuten bewegen per dag,
Activiteit Intensiteit Boodschappen doen Licht Strijken, de afwas doen Licht Koken, de tafel dekken Licht Opruimen, stof afdoen, stofzuigen Licht Wandelen Licht Tuinieren Licht Klussen (schilderen, behangen, …) Licht De trap op- en aflopen Licht De vloer vegen Gematigd Verhuizen Gematigd Spitten Gematigd Fietsen Gematigd Badminton of tennis (dubbel) Gematigd Aerobic Intensief Zwemmen Intensief Lopen Intensief Badminton of tennis (enkel) Intensief
Professionals tot je dienst Wil je onder begeleiding meer gaan bewegen? Dan kan je daarvoor terecht bij een kinesitherapeut of sportdokter. Op basis van een conditietest wordt een activiteitenprogramma opgesteld (alleen of in groep). Een aantal ziekenfondsen organiseert voor hun leden ook conditietesten en ontwikkelen bijhorende beweegprogramma’s op maat. Informeer ernaar bij je ziekenfonds.
om je in de eerste plaats goed in je vel te voelen! Ben je op zoek naar een sportclub in je buurt? Surf dan naar de website van het BLOSO w w w.bloso.be, j e g e m e e n te o f www.uitinvlaanderen.be.
Tips om gemot iv blijven eerd te
15
Nieuwe voedingsgewoonten aannemen en lichaamsbeweging integreren in je dagelijkse leven, vraagt een dosis doorzetting en motivatie. Soms is dat niet zo gemakkelijk. Heb je zin om ermee te stoppen? Vind je dat je nieuwe levensstijl te veel inspanningen of opofferingen vraagt? Geloof je niet meer in de doelstellingen die je voor ogen had? Blijft het resultaat uit en word je ongeduldig? Dan is het tijd om je motivatie op te krikken… Gezondheidsprofessionals zijn ook opgeleid als coach. Aarzel dus niet om hen in te schakelen! 1. Hou een dagboek bij Met een eet- en beweegdagboek (zie in het midden van deze gids) kan je gemakkelijk bijhouden wat je wanneer gegeten hebt en welke fysieke activiteiten je hebt uitgevoerd. Noteer ook dagelijks de emoties en gevoelens die je ervaart. Zo kan je de ‘emotionele’ momenten identificeren waarop je meer eet of minder beweegt. Het dagboek geeft je inzicht in de kleine veranderingen in je leefgewoonten die een groot verschil maken in je leven. 2. Leg doelstellingen vast Begin met kleine en haalbare doelstellingen voorop te stellen die je lang kan volhouden. Vervang koekjes door fruit, ga te voet naar de bakker, enz. Dergelijke kleine ingrepen in je dagelijkse leven zijn een stap in de goede richting naar een volledige controle over je gewicht en een gevoel van welzijn. Noteer je doelstellingen, ze helpen je om gemotiveerd te blijven. 3. Blijf positief Noteer in je dagboek de voor- en nadelen van je strijd tegen de kilo’s. Heb je een moeilijk moment? Herlees dan de kolom met de voordelen van gewichtsverlies. Het zal je helpen om gemotiveerd en positief te blijven.
4. Beloon jezelf! Je mag best wel fier zijn en jezelf belonen bij een goed resultaat. Elke dag die je gezonder hebt geleefd is een overwinning! Gun jezelf af en toe een kleine beloning en denk hierbij niet meteen aan voedsel! Kies eerder voor andere dingen waar je dol op bent: een strip, een tijdschrift, een avondje naar de film, een nieuwe cd, een massage, enz. Professionals om je te helpen Je leefgewoonten veranderen is niet zo evident. Een psycholoog kan je daarbij ondersteunen via cognitieve gedragstechnieken. Hij kan je motivatie bevorderen, je technieken aanleren om eetbuien te voorkomen, je negatieve gedachten helpen ombuigen in positieve, je zelfcontrole helpen te verwerven, je leren omgaan met stress, je methodes aanleren om te vermijden dat je hervalt in je oude gewoontes, enz. Op zoek naar een psycholoog? Vraag raad aan je arts of raadpleeg de lijst met erkende psychologen op www.bfp-fbp.be.
16
Geneesmiddelen en anti-obesitaschirurgie Voor een beperkt aantal patiënten leiden de voorgaande adviezen niet tot het verwachte resultaat. In dat geval kan de arts mogelijk een behandeling met geneesmiddelen of een chirurgische ‘anti-obesitas’ ingreep adviseren. Het spreekt voor zich dat die twee uitwegen aangevuld moeten worden met de drie voorgaande adviezen: gezonde voeding, meer lichaamsbeweging en werken aan het gedrag. Vraag raad aan je arts.
17
Geneesmiddelen Een beperkt aantal patiënten is gebaat met geneesmiddelen om hun overgewicht of obesitas te behandelen. Dergelijke geneesmiddelen zijn niet meer dan een hulpmiddel: ze moeten gebruikt worden in combinatie met gezonde eetgewoonten, meer lichaamsbeweging en gedragstherapie. Wees op je hoede voor geneesmiddelen waarvan de indicaties niet erkend zijn door de internationale medische instanties. Veel geneesmiddelen blijken achteraf bedrog. Vraag steeds raad aan je arts! Chirurgie Deze optie is enkel voorbehouden voor een beperkte doelgroep, namelijk degenen met morbide obesitas (BMI hoger dan 40) of met een BMI hoger dan 35 met risicofactoren. Een multidisciplinaire begeleiding en levenslange opvolging zijn nodig om complicaties van de ingreep te vermijden. Het gaat niet om een onschuldige ingreep die je van vandaag op morgen plant. Een operatie is een therapeutische beslissing die in alle ernst genomen moet worden.
Je gezondheid en stabiliteit (soms zelfs die van je gezin) staan namelijk op het spel. De ingreep moet bovendien gebeuren door een gespecialiseerde ploeg die ervaring heeft met dergelijke ingrepen en speciaal is opgeleid om met eventuele complicaties om te gaan. Vraag zoveel mogelijk informatie over de ingreep. Praat met andere personen die de ingreep ook ondergaan hebben. Besef goed dat je van een metabolische ziekte overstapt naar een digestieve ziekte. Weeg de risico’s goed af tegen de voor- en nadelen. Ga bij jezelf na of je je met deze ingreep echt verbetert en niet verslechtert. Laat je geen chirurgische ingreep opdringen. Neem de tijd om je er zo goed mogelijk op voor te bereiden (minimaal zes maanden als het centrum nieuw voor je is, een kortere periode als je kind aan huis bent in het centrum en je de gezondheidsprofessionals die je zullen helpen, vrij goed kent). Een operatie is een grote stap die je leven ingrijpend zal veranderen!
Geneesmiddelen dienen enkel als hulpmiddel. Vul de behandeling dus zeker aan met gezonde voeding, lichaamsbeweging en gedragstherapie!
18
Je ziekenfonds: een partner die je ondersteunt Het platform obesitas: gezondheidsprofessionals die samenwerken om jou te helpen De Onafhankelijke Ziekenfondsen bieden een multidisciplinair zorgtraject en heel wat terugbetalingen aan. Er zijn twee scenario’s mogelijk: een multidisciplinair aanbod of de individuele aanpak. Kies het scenario dat het beste aan je noden beantwoordt. Multidisciplinaire behandeling De strijd tegen obesitas is vaak lang en moeilijk. Waarom dus geen beroep doen op een team van gezondheidsprofessionals? In een multidisciplinair centrum word je begeleid en behandeld door artsen, diëtisten, psychologen, kinesitherapeuten en andere experten. In functie van je persoonlijke balans krijg je voedingsadvies, een gepersonaliseerd beweegprogramma en psychologische ondersteuning. De coördinerende arts van het centrum vangt je op en beheert je dossier, in constante samenwerking met je huisarts.
De Onafhankelijke Ziekenfondsen bieden je bij de multidisciplinaire aanpak een aantal financiële tegemoetkomingen aan. Wil je weten hoeveel de vergoedingen bedragen, of je ervoor in aanmerking komt en hoe je ze aanvraagt? Informeer ernaar bij je ziekenfonds. Individuele aanpak op basis van voedingsadvies Deze aanpak is ‘lichter’ dan de behandeling in een multidisciplinair centrum. Bij de individuele aanpak werk je met de hulp van een erkende diëtist of nutritionist aan je gewichtsverlies.
Hoeveel betalen de Onafhankelijke Ziekenfondsen terug? Meer weten? Informeer je bij je ziekenfonds.
19
Nuttige informatie De Belgische Vereniging voor Obese Patiënten (BOLD) Op de website www.boldnet.be vind je een schat aan informatie over overgewicht, obesitas, de multidisciplinaire aanpak voor een blijvend gewichtsverlies, tal van lichte en smakelijke recepten en een overzicht van de activiteiten die door deze patiëntenvereniging worden georganiseerd. Nuttige websites www.gezondheidstest.be of www.vigez.be/voeding www.nubel.com www.nice-info.be www.dieetteam.be www.happybodytoyou.be www.mijnvoedingsplan.be www.voedings-advies.com www.bfp-fbp.be: de website van de Belgische Federatie van Psychologen Op zoek naar een erkende diëtist? www.vbvd.be (Vlaamse Beroepsvereniging voor Voedingsdeskundigen en Diëtisten) Op zoek naar een multidisciplinair centrum voor de behandeling van obesitas? Op www.mloz.be vind je een gedetailleerde lijst van multidisciplinaire centra in je buurt. Uiteraard kan je ook terecht in je plaatselijke ziekenfondskantoor.
We bedanken professor I.M. Colin, endocrino-diabetoloog in het Regionaal Ziekenhuiscentrum St-JosephZiekenhuis van Warquignies, alsook Loes Neven en Erika Vanhauwaert, medewerkers van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie, voor hun medewerking bij de realisatie van deze brochure!
de Landsbond van de Onafhankelijke Ziekenfondsen groepeert:
Verantw. Uitgever: X. Brenez - Landsbond van de Onafhankelijke Ziekenfondsen / Sint-Huibrechtsstraat 19 - 1150 Brussel / 2012-04
Brochures en praktische info om u te helpen __ www.mloz.be
