Katho - Departement Ipsoc Bachelor in de Orthopedagogie 2008 - 2009
Gezinsvriendelijkheid in Kortrijk Gezinsvriendelijk werken een kleine daad, maar de moeite waard!
Studenten: Elien Ballieu, Lynn Delvoye, Annelies Demets, Ine Deprez, Nele Liagre, Eveline Lobbestael, Sofie Vanbecelaere, Selien Vandeghinste en Lies Vanhecke Projectbegeleider: Inge Vanderstraeten Projectindiener: Anne-Marie Heytens
Woord vooraf Voor u ligt het geschreven werk van ons project 'Gezinsvriendelijkheid in Kortrijk'. Het was een intensief initiatief waar we veel tijd en energie hebben in gestoken. Ons project zou nooit tot stand zijn gekomen zonder de hulp en medewerking van een aantal personen. Wij willen dan ook graag deze mensen bedanken.
In het bijzonder willen wij onze projectindiener Anne-Marie Heytens bedanken voor de kans die zij ons gaf. Wij konden op haar rekenen voor een vlotte samenwerking.
Ons dank gaat zeker en vast ook uit naar onze begeleidende docent Inge Vanderstraeten. Ze stond ons steeds bij. Ze heeft ons geholpen bij het tot stand brengen van een kwalitatief eindproduct.
Ook dank aan de centrummanager Maarten Decramer, de verantwoordelijke van de Gezinsbond Anne-Mie Drieskens en de communicatie-verantwoordelijke van Team Jeugd Hans Vandenbergh, voor de adviezen, betrokkenheid en verdere samenwerking.
We willen zeker ook een dankwoord richten tot de ontwerpster van het gezinsvriendelijk label voor stad Kortrijk, namelijk Lien Vanden Broecke.
Ook willen we Katho-Ipsoc bedanken voor de extra materiële ondersteuning.
Tot slot, maar niet het minst, willen wij ook een woordje van dank richten aan Philippe Devos, Christine Van Praet en Monique Decrop voor de activiteiten die we dankzij hen konden realiseren. Daarnaast willen we ook Annelies Decraene en Annemie D'haeninck bedanken voor de interessante informatie die we via hen verkregen.
Kortrijk, juni 2009
De projectgroep
Inhoudstafel 1
Inleiding ..................................................................................................................... 6
2
Literatuurstudie en bestaande initiatieven .............................................................. 9
2.1
Kindbeeld in onze maatschappij vroeger en nu ........................................................... 9
2.2
Hedendaagse maatschappijvisie ............................................................................... 11
2.3
Gezinsvriendelijkheid ................................................................................................ 13
2.3.1
Algemeen .............................................................................................................. 13
2.3.2
Kindvriendelijkheid ................................................................................................. 13
2.3.3
Gezinsvriendelijkheid in de actualiteit .................................................................... 16
2.4
Levensfasen van een kind ......................................................................................... 17
2.4.1
Psychomotoriek ..................................................................................................... 17
2.4.2
Ontwikkelingspsychologie ...................................................................................... 18
2.5
Bestaande initiatieven ............................................................................................... 18
2.5.1
Algemeen .............................................................................................................. 18
2.5.2
Eetgelegenheden................................................................................................... 21
2.5.3
Buitenlandse initiatieven ........................................................................................ 35
2.6
Algemeen besluit van literatuur en bestaande initiatieven ......................................... 38
3
Bevragingsmomenten ............................................................................................. 41
3.1
Bevraging van de kinderen ........................................................................................ 41
3.1.1
Inleiding ................................................................................................................. 41
3.1.2
Doelgroep .............................................................................................................. 42
3.1.3
Instrument en procedure ........................................................................................ 42
3.1.4
Verwerking en resultaten ....................................................................................... 52
3.1.5
Besluiten ................................................................................................................ 71
3.1.6
Evaluatie van de gebruikte werkwijze .................................................................... 76
3.2
Bevraging van de ouders .......................................................................................... 80
3.2.1
Inleiding ................................................................................................................. 80
3.2.2
Doelgroep .............................................................................................................. 80
3.2.3
Instrument.............................................................................................................. 80
3.2.4
Procedure .............................................................................................................. 83
3.2.5
Verwerking en resultaten ....................................................................................... 84
3.2.6
Besluiten ................................................................................................................ 96
3.2.7
Evaluatie van de gebruikte werkwijze .................................................................... 97
3.3
Bevraging van de eetgelegenheden ........................................................................ 100
3.3.1
Inleiding ............................................................................................................... 100
3.3.2
Doelgroep ............................................................................................................ 100 3
3.3.3
Instrument............................................................................................................ 101
3.3.4
Procedure ............................................................................................................ 102
3.3.5
Verwerking en resultaten ..................................................................................... 102
3.3.6
Besluiten .............................................................................................................. 109
3.3.7
Evaluatie van de gebruikte werkwijze .................................................................. 111
4
Algemeen besluit van de drie bevragingen ......................................................... 113
4.1
Algemeen ................................................................................................................ 113
4.2
Infrastructuur ........................................................................................................... 113
4.3
Eten en drinken ....................................................................................................... 114
4.4
Spelmateriaal .......................................................................................................... 115
4.5
Sociale aspect van bediening .................................................................................. 115
4.6
Toegankelijkheid ..................................................................................................... 115
4.7
Hygiëne en gezondheid........................................................................................... 116
5
Criterialijst ............................................................................................................. 117
5.1
Verduidelijking ......................................................................................................... 117
5.1.1
Minimum en extra criteria ..................................................................................... 117
5.1.2
Motivatie criteria................................................................................................... 118
5.1.3
Gebruik criterialijst ............................................................................................... 119
5.2
Criterialijst ............................................................................................................... 120
5.2.1
Criterialijst voor eetgelegenheden ........................................................................ 120
5.2.2
Algemene criteria ................................................................................................. 122
5.3
Handleiding voor recenserende gezinnen ............................................................... 124
6
Tips en aanbevelingen voor eetgelegenheden ................................................... 125
6.1
Inleiding................................................................................................................... 125
6.2
Tips en aanbevelingen ............................................................................................ 125
6.2.1
Faciliteiten ........................................................................................................... 125
6.2.2
Spelen en spelmateriaal ...................................................................................... 126
6.2.3
Sociaal aspect ..................................................................................................... 126
6.2.4
Toegankelijkheid .................................................................................................. 126
6.2.5
Hygiëne ............................................................................................................... 126
6.2.6
Eten en drinken.................................................................................................... 126
7
Gezinsvriendelijk label .......................................................................................... 127
7.1
Ontwerp .................................................................................................................. 127
7.2
Het eerste gezinsvriendelijk label in Kortrijk ............................................................ 129
4
8
Suggesties voor stad kortrijk ............................................................................... 130
8.1
Algemene suggesties .............................................................................................. 130
8.2
Suggesties specifiek met betrekking tot eetgelegenheden ...................................... 132
9
Literatuurlijst ......................................................................................................... 135
10
Bijlagen .................................................................................................................. 137
5
1
INLEIDING
Binnen de opleiding Bachelor in de Orthopedagogie aan Katho-Ipsoc, startten we eind april aan
onze
bachelorproef.
Deze
bachelorproef
omvatte
een
project
omtrent
„gezinsvriendelijkheid in Kortrijkse eetgelegenheden‟ en was het sluitstuk van onze opleiding. De projectgroep bestond uit negen enthousiaste studenten: Elien Ballieu, Lynn Delvoye, Annelies Demets, Ine Deprez, Nele Liagre, Eveline Lobbestael, Sofie Vanbecelaere, Selien Vandeghinste en Lies Vanhecke. We kregen begeleiding van onze docent Inge Vanderstraeten. Ze stond ons bij tijdens het verloop van het project en gaf ons raad en ondersteuning.
Het project werd ingediend door dienst Welzijn van stad Kortrijk. Meer concreet konden we op de hulp rekenen van Anne-Marie Heytens, gezinsambtenaar van het stadsbestuur Kortrijk. Zij gaf ons meer uitleg rond het ontstaan en doel van het project en zij volgde onze vorderingen op. In 2007 werd binnen stad Kortrijk het beleidsdomein „gezinsbeleid‟ geïntroduceerd. Men wenst een integraal beleid te voeren, waarbij gezinnen de doelgroep vormen en benaderd worden vanuit alle beleidsdomeinen. De visie van het gezinsbeleid richt zich op drie pijlers.
Ten eerste wil men bereiken dat Kortrijkse gezinnen goed geïnformeerd zijn over het aanbod voor gezinnen vanuit de stad en van externe diensten die werken op het grondgebied Kortrijk. Ten tweede moeten gezinnen zich welkom voelen in de stad. Als laatste krijgt het algemeen gezinsbeleid vorm via participatie van jonge gezinnen en organisaties die werken met jonge gezinnen.
Vanuit een bevraging in 2008 bleek dat ouders stad Kortrijk te gezinsonvriendelijk vinden. Onder andere in Kortrijkse eetgelegenheden voelt men zich niet altijd even welkom als een gezin met kinderen. Dit was voor stad Kortrijk een duidelijk signaal om actie te ondernemen. Zo kwam ons project tot stand. Wij kregen de opdracht van stad Kortrijk om te onderzoeken hoe gezinsvriendelijkheid binnen eetgelegenheden in Kortrijk verbeterd kan worden. Het is één van de elementen die kunnen bijdragen tot het welkomstgevoel en het gezinsvriendelijk karakter van de stad.
Ons project was zeer zinvol in het kader van het gezinsbeleid. Het past perfect bij de strategische doelstelling om Kortrijk als winkelstad kind- en gezinsvriendelijker te maken.
Onze opdracht bestond concreet uit drie hoofddoelstellingen. Ten eerste gingen we na wat gezinsvriendelijkheid betekent voor de stad. 6
Ten tweede moesten we nagaan wat er nodig was om eetgelegenheden gezinsvriendelijker te maken. En ten slotte werd ons gevraagd een gezinsvriendelijk label te ontwikkelen.
Bij
wijze
van
eerste,
exemplarische
denkoefening
richtte
het
project
zich
op
eetgelegenheden in Kortrijk Centrum en werd er gefocust op gezinnen met kinderen tot twaalf jaar. Binnen dit pilootproject betrokken we maximaal ouders, kinderen en eetgelegenheden op een creatieve manier. De bevindingen van het pilootproject worden doorgegeven aan stad Kortrijk, met als doel dat deze later worden doorgetrokken naar andere domeinen binnen de stad. We spitsten ons vooral toe op “Wat is gezinsvriendelijkheid in een stad?” Een antwoord verkregen we via het verzamelen van relevante literatuur. Naast informatie uit boeken, websites, artikels… haalden we ook informatie uit bestaande initiatieven die al bezig zijn met kind- of gezinsvriendelijkheid. We startten in eerste instantie vanuit het begrip kindvriendelijkheid. Een specifieke doelgroep binnen het gezinsbeleid zijn gezinnen met jonge kinderen. De stad gaf daarbij aan dat we ook ouders niet uit het oog mochten verliezen. Om deze reden namen we de twee factoren 'kind' en 'ouders' samen onder de term gezin. Vanaf dat moment spraken we niet meer over kindvriendelijkheid maar over gezinsvriendelijkheid. Daarnaast deden we zowel bevragingen bij eetgelegenheden als bij ouders en kinderen.
We stelden vanuit de verkregen gegevens suggesties naar stad Kortrijk op, om duidelijkheid en ideeën te bieden voor de verdere opvolging. Daarnaast werden tips en aanbevelingen naar eetgelegenheden geformuleerd. We hielden hierbij rekening met de ideeën, ervaringen en belevingen van ouders en kinderen.
Vanuit alle bevindingen stelden we ook criteria op omtrent gezinsvriendelijkheid. Om als zaak gezinsvriendelijk beschouwd te worden, moet men aan enkele criteria voldoen. Er wordt aan deze criteria een label gekoppeld. Voor het ontwerp van het label deden we beroep op Lien Vanden Broecke, ontwerpster bij Happy Design. Dit algemeen gezinsvriendelijk label kan ook gebruikt worden in andere domeinen binnen stad Kortrijk.
We hebben een eerste eetgelegenheid laten recenseren door gezinnen aan de hand van de criterialijst. Deze zaak in het centrum Kortrijk werd als gezinsvriendelijk bevonden. We konden met trots een eerste label uitreiken. Op dinsdag 16 juni 2009 werd onze eindpresentatie gegeven op het dakcafé van het stadhuis. Het project werd voorgesteld aan de geïnteresseerden. 7
Het had tot doel de medewerkers van stad Kortrijk te informeren en eetgelegenheden zowel te sensibiliseren als te informeren. Als kers op de taart werd het label onder persbelangstelling onthuld en werd het eerste label toegekend.
8
2
LITERATUURSTUDIE EN BESTAANDE INITIATIEVEN
Om te weten wat gezinsvriendelijkheid inhoudt, gingen we ten rade bij de literatuur. We keken door verschillende brillen naar dit begrip. We zochten ook naar bestaande gelijkaardige initiatieven die ons verder op weg kunnen helpen. Ze vormden een inspiratiebron.
2.1
Kindbeeld in onze maatschappij vroeger en nu
Kindbeeld en de invloed van de kinderrechten In onze huidige maatschappij wordt de kindertijd doorgaans beschouwd als een voorbereidingstijd, een overgangsfase, waarin alles gericht is op later. Later betekent dan: het moment waarop een mens als „volwaardig burger‟ kan meedraaien in de maatschappij. Volwassenen moeten kinderen de noodzakelijke vaardigheden en wijsheden bijbrengen, ze socialiseren. Zolang ze die „socialisatieperiode‟ nog niet achter de rug hebben, worden de kinderen maatschappelijk als „onaf‟ gezien, als mensen die nog niet echt een volwaardige plaats hebben binnen de maatschappij. Kinderen hadden vroeger, als een soort „volwassenen in zakformaat‟, al vrij jong een economische functie: ze hielpen om het gezin te onderhouden. Het nu nog dominante kindbeeld is vooral beïnvloed door „moderne‟ stromingen. Kinderen beginnen vanaf de 17 de eeuw, en nog duidelijker in de 18de eeuw op de voorgrond te treden. Er wordt specifieke aandacht aan hen besteed en ze worden duidelijk anders benaderd dan volwassenen. Geleidelijk ontstaat er een pedagogische ordening van de maatschappij, er wordt een leefwereld op maat van het kind ontworpen.
Het geloof in de maakbaarheid van mens en maatschappij ging gepaard met een sterk geloof in de maakbaarheid van de opvoeding. De ouders en vooral de moeder kwamen als eerste opvoeders sterk onder druk te staan: als er iets misloopt met het kind krijgen zij de schuld.
Het dominante kindbeeld krijgt veel kritiek omdat kinderen geweerd worden uit ruimere sociale, economische en politieke processen. Kinderen kunnen doorgaans weinig participeren in belangrijke beslissingen. Men gaat er van uit dat kinderen aan die processen niet kunnen deelnemen omdat ze nog niet volwassen zijn. Dit heeft negatieve gevolgen voor de status van het kind. Men beschouwt kinderen als onmondig en incompetent.
9
Bovendien leidt een dergelijk kindbeeld ook de aandacht af van het feit dat kinderen niet alleen leden van een gezin zijn. Maar ze zijn ook een maatschappelijke groep, een deel van de sociale structuur, en hebben als zodanig een invloed op andere groepen uit de samenleving en omgekeerd.
Het postmodernisme zorgde voor een andere wending. Deze stroming had invloed op de ouder - kindrelatie. Kinderen werden mondiger en de kinderrechten werden belangrijker. Er is dus een breuk ontstaan met het verleden. Toch vinden anderen dat het modernisme nog steeds een stempel drukt op de relatie tussen kinderen, opvoeders (ouders) en de maatschappij. Maar iedereen is van mening dat het modernisme en postmodernisme een invloed heeft op de manier waarop we over kinderen nadenken en met hen omgaan.
Veranderende tendensen Kinderen vormen een steeds kleinere groep in de maatschappij. In ons land maken de kinderen tot achttien jaar maar iets meer dan een vijfde van de totale bevolking uit. De overheid besteedt veel aandacht en geld aan allerlei aspecten van de lichamelijke en geestelijke gezondheid van minderjarigen. Toch blijven op verschillende gebieden ernstige problemen bestaan.
Wat er vooral anders is geworden is de positie van kinderen in het gezin en de maatschappij. Dit kan men bekijken aan de hand van drie invalshoeken: (1) rechten van kinderen, (2) het ouderschap en de ouder - kindrelatie en (3) de opvoedingsondersteuning. We verdiepen ons vooral verder op het eerste aspect, namelijk de rechten van kinderen.
Rond de eeuwwisseling ontstonden er in verschillende Westerse landen de eerste kinderwetten1. Zoals de wet op de kinderarbeid. België was één van de laatste landen die zo‟n wet stemde in 1989. De eerste kinderbeschermingswetten werden in 1912 ingevoerd in België.
Wie
burgerlijk
minderjarig
is,
wordt
burgerrechterlijk
beschouwd
als
handelingsonbekwaam en strafrechtelijk als onverantwoordelijk. Dat betekent onder meer dat minderjarigen geen stemrecht of andere burgerrechten hebben, en niet rechtstreeks verantwoordelijk kunnen worden gesteld als ze strafbare feiten plegen. De wetten vormen eigenlijk een uitdrukking van een houding tegenover kinderen. Kinderen worden vooral beschouwd als objecten van bescherming en te weinig als individuen met eigen rechten. Kinderen worden als persoon onvoldoende gerespecteerd en gewaardeerd.
1
Artikel 31. Geraadpleegd op 23 april 2009, op http://www.kinderrechten.nl. 10
Een eerste stap voor meer garanties op een respectvolle benadering van kinderen was het Verdrag voor de rechten van het kind. In België trad dit verdrag in werking in 1992. Dit werd dan ook in wetten omgezet. Net als elk ander individu hebben kinderen recht op welzijn en bescherming. Omdat kinderen zo kwetsbaar zijn, liggen de eisen nog hoger dan in de algemene mensenrechtenverdragen. De specifieke behoeften en belangen van kinderen worden
gewaarborgd
door
hun
specifieke
rechten
toe
te
kennen.
Door
ze
zelfbeschikkingsrechten toe te kennen, worden ook hun competentie en autonomie erkend.
De kinderrechten uit het verdrag vormen een kader, een minimaal pakket. Alle kinderen hebben bijvoorbeeld recht op een kindvriendelijke maatschappij, omgeving en cultuur. Dat wordt onvoldoende door die kinderrechten ingevuld. Hoe kindvriendelijk een cultuur is, kun je niet rechtstreeks afmeten aan hoeveel rechten kinderen precies hebben en hoe ver die rechten gaan. Toch baseert het Europees netwerk Child Friendly Cities zich op artikel 312 van het Internationaal Verdrag inzake de rechten van het kind om vijf uitgangspunten voor een werkelijk kindvriendelijk beleid te formuleren.
2.2
Hedendaagse maatschappijvisie
Met ons project kan een stap gezet worden in de richting van inclusie. Inclusie is een belangrijke visie in de samenleving3 die zegt dat men iedereen moet beschouwen als volwaardige burgers in de samenleving. Met ons project willen we bereiken dat ook kinderen, naast ouders, als volwaardig cliënteel beschouwd wordt in een eetgelegenheid, want ook zij nemen een volwaardige plaats in. Kinderen moeten zoveel mogelijk kunnen aansluiten bij de samenleving op alle levensdomeinen. Kinderen moeten kunnen participeren in de maatschappij zonder hierbij hinder te ondervinden. Het is belangrijk dat een kindvriendelijke omgeving aandacht heeft voor verschillende maatschappij visies 4. Hieronder wordt dit duidelijk besproken. Eén van deze visies is empowerment. Deze vertrekt vanuit de mogelijkheden van de kinderen om hen te laten deelnemen aan het maatschappelijke leven.
2
Artikel 31 Vrije tijd, cultuur en recreatie luidt als volgt: 1. De Staten die partij zijn, erkennen het recht van het kind op rust en vrije tijd, op deelneming aan spel en recreatieve bezigheden passend bij de leeftijd van het kind, en op vrije deelneming aan het culturele en artistieke leven. 2. De Staten die partij zijn, eerbiedigen het recht van het kind volledig deel te nemen aan het culturele en artistieke leven, bevorderen de verwezenlijking van dit recht, en stimuleren het bieden van passende en voor ieder gelijke kansen op culturele, artistieke en recreatieve bezigheden en vrijetijdsbesteding. 3 Van Den Bergh, B. Kinderen, opvoeders en maatschappij: verkenningstocht of verplichte wandeling? In kom je dat thuis eens vertellen?: visie van ouders en kinderen op het dagelijkse leven in het gezin. 4 Cornelis, E. & Vanmarcke, V. (2008-2009). Actuele Orthopedagogische thema‟s, Katho-Ipsoc, ongepubliceerde cursus, Kortrijk. 11
Dit door hen kracht en macht te verlenen. Een voorbeeld van empowerment binnen de eetgelegenheden is lepeltjes voorzien voor kinderen die leren eten. Zo kunnen ze zelf eten zonder dat mama en papa hen moeten helpen.
Daarnaast staat ook de vraag van het kind centraal. Hierdoor wordt de nadruk gelegd op het vraaggericht werken. Kinderen kunnen invloed hebben en binnen het project zullen we dan ook met hun mening rekening houden. Kindvriendelijkheid baseert zich vooral op de noden die ouders en kinderen hebben ervaren in de handelszaken. Zij geven aan wat verbeterd zou kunnen worden. Indien eetgelegenheden gezinsvriendelijker willen worden, dienen ook zij rekening te houden met de vraag en wensen van zowel ouders als kinderen.
Wanneer kinderen meer toegang hebben tot handelszaken, horecazaken, winkels enz. kan dit het netwerk van de kinderen vergroten. De kinderen krijgen op deze manier een beter beeld van de stad en hun leefwereld wordt groter. Indien eetgelegenheden gezinsvriendelijk te werk gaan, is de kans groter dat kinderen met hun ouders deze zaak bezoeken, terwijl ze er vroeger nooit binnen zouden komen. Netwerkontwikkeling draagt op deze manier ook bij tot inclusie. Vervolgens is toegankelijkheid ook voor kinderen onmisbaar. Horeca en handelszaken houden hier best rekening mee bij de opstart van hun zaak. Toegankelijkheid voor rolstoelgebruikers,
kinderwagens...
maar ook toegankelijkheid
van
informatie door
bijvoorbeeld een kindermenu in kindertaal te gebruiken. Ook de manier waarop gecommuniceerd wordt, is belangrijk voor kinderen. Er moet oog zijn voor het sociale aspect op het vlak van kindvriendelijkheid.
Toegankelijkheid kan op verschillende manieren gerealiseerd worden: Integrale oplossingen: een hellend vlak voor kinderwagens, een vast speelhoekje. Flexibele oplossingen: een verschoningsvlak dat kan ingeklapt worden wanneer het niet gebruikt wordt, een speelkoffer met materiaal dat kan opgeborgen worden wanneer er geen kinderen zijn, een brilverhoger die op de wc-bril kan geplaatst worden. Variabele oplossingen: placemats voor kinderen naast de gewone placemats voor volwassenen. Ten slotte moeten ook kinderen gelijke kansen krijgen als volwassenen. Ze moeten de kans krijgen om te zien wat er aangeboden wordt. Vanuit dit idee moeten ook kinderen het recht krijgen om een eetgelegenheid te bezoeken. Hier moeten ze, net zoals volwassenen, de kans krijgen om te kunnen eten wat ze willen, zich welkom voelen, enz.
12
Indien kinderen bijvoorbeeld een gerecht lusten dat voor volwassenen bedoeld is, zouden ze de kans moeten krijgen om ook dit te eten in een aangepaste portie.
2.3
Gezinsvriendelijkheid
2.3.1
Algemeen
Een duidelijke definitie van gezinsvriendelijkheid hebben we niet terug gevonden, doordat de term subjectief kan opgevat worden.
Gezinsvriendelijkheid is een ruim begrip en wordt vaak gebruikt op verschillende gebieden. Zo zien we dit terugkeren in het beleid, bedrijven, het culturele leven, verschillende initiatieven… Kortom gezinsvriendelijkheid is niet weg te denken uit de hedendaagse samenleving. De term „Gezinsvriendelijkheid‟ is een overkoepelende term. Deze omvat datgene wat ouders belangrijk vinden maar daarnaast is er ook aandacht voor de wensen van kinderen.
Ook in Stad Kortrijk omvat gezinsvriendelijkheid veel verschillende aspecten. Voorbeelden om van een gezinsvriendelijke stad te kunnen spreken zijn onder andere een aangepaste infrastructuur en kinderopvang. Ook de Kortrijkse eetgelegenheden moeten ernaar streven om zo gezinsvriendelijk mogelijk te worden omdat jonge gezinnen er zich welkom zouden voelen.
Kindvriendelijkheid valt dan ook onder deze grote noemer. Kindvriendelijkheid legt vooral de nadruk op wat het kind belangrijk vindt. In de literatuur is er heel weinig terug te vinden over gezinsvriendelijkheid. Daarom hebben we ons vooral toegespitst op informatie over het aspect kindvriendelijkheid.
2.3.2
Kindvriendelijkheid
We gingen in de literatuur op zoek naar informatie omtrent kindvriendelijkheid. We vonden niet veel documentatie over dit onderwerp. We geven hier de meest relevante informatie weer. Waar mogelijk proberen we ook te focussen op de eetgelegenheden.
13
2.3.2.1
Begripsomschrijving
Kindvriendelijk betekent dat kinderen op een vriendelijke manier, met open armen en een brede glimlach ontvangen worden.5 De term is een subjectief gegeven en kan op verschillende manieren geïnterpreteerd worden. Kindvriendelijkheid bestaat uit de volgende drie aspecten: 6
Leefbaarheid Er moet iets te beleven zijn. Kinderen gaan actief op zoek naar elementen van beleefbaarheid, om zich niet te vervelen. Ze moeten kunnen ontdekken en ze gaan op zoek naar iets om zich bezig te houden, ook al is er geen aanbod van spelen. De omgeving moet aantrekkelijk en interessant zijn.
Bespeelbaarheid Het is belangrijk dat er ruimte is voor kinderen van alle leeftijdsgroepen, want spelen is essentieel voor kinderen. Spelen is een manier om de wereld rondom hen te verkennen en ermee om te gaan.
Veiligheid Daarnaast is veiligheid een belangrijke voorwaarde om kindvriendelijk te zijn. Kinderen zoeken soms bewust risico‟s op, waardoor een veilige omgeving noodzakelijk is. Het aftasten en verleggen van grenzen is eigen aan het spelen en opgroeien van kinderen. Ze moeten zich beschermd voelen tegen onveiligheid veroorzaakt door anderen.
Er zijn evoluties in de samenleving, waardoor de noden van de kinderen veranderen. Kindvriendelijkheid is een dynamisch proces waarin steeds nieuwe aspecten worden toegevoegd. Net zoals de samenleving continu onderhevig is aan veranderingen die zo nieuwe uitdagingen en problemen met zich meebrengen. Wanneer we bijvoorbeeld terug kijken naar enkele decennia terug, zien we dat kinderen toen minder gehoord werden. Nu wordt meer en meer rekening gehouden met de stem van het kind.
Kindvriendelijkheid is een onderwerp waar men nationaal en internationaal mee bezig is.
5 6
OnTarget. (2008). Welkom bij restokids.be. Geraadpleegd op 22 april 2009, op http://www.restokids.be. OIV. (2008, januari). kindvriendelijke wijken: verslag van een literatuuronderzoek. Geraadpleegd op 22 april
2009, op http://www.denhaag.nl/Docs/bsd/cijfers/Kindvriendelijke%20wijken.pdf. 14
2.3.2.2
Kindvriendelijke omgeving
Vanuit een pedagogische invalshoek heeft Maria Montessori aan dat een kind al van nature een aanwezige drang heeft om te ontdekken en te leren. Deze drang voor belangstelling zorgt ervoor dat het kind handelend, waarnemend en ontdekkend kan bezig zijn. In de ontwikkeling zijn er gevoelige perioden waarin het kind rijp wordt om bepaalde activiteiten of kennis eigen te maken. Het is belangrijk dat volwassenen zien wanneer en wat er aangeboden wordt. Er moet een omgeving gecreëerd worden waarin het kind spontaan kan leren en ontwikkelen. Een voorbeeld hiervan is dat er een speelhoekje is in een winkel. 7
Kindvriendelijk materiaal zoals Montessori aanbeveelt, moet voldoen aan de volgende zaken: Het materiaal is uitnodigend. Het materiaal heeft niet veel uitleg nodig. Het materiaal dient om in grote mate zichzelf te corrigeren. Het materiaal moet toegankelijk zijn voor kinderen. De aard van het materiaal moet zijn aangepast aan zelfstandig werken.
2.3.2.3
Kindvriendelijk stadsbeleid
Een kindvriendelijk beleid8 vertrekt vanuit de visie dat kinderen volwaardige medeburgers zijn van onze samenleving. Het beleid streeft naar toenemende inspraak en participatie voor kinderen. Ze moeten deel uitmaken van de hele stad en mogen niet geïsoleerd worden. Het idee is dat de omgeving kindvriendelijker moet gemaakt worden.
Het beleid wil de kinderen volwaardig laten deelnemen aan de maatschappij op alle levensdomeinen zoals onderwijs, mobiliteit, ruimtelijke planning, hulpverlening, gezondheid, milieu, ontspanning, sport, enz.9 Een interdisciplinaire samenwerking op alle niveaus is noodzakelijk. Aangezien er op elk domein aandacht is voor het sociale, is er volgens de definitie van sociaal beleid hier sprake van een horizontaal beleid. Dit in tegenstelling tot een verticaal beleid dat zich richt op een specifieke sector.10 Een kindvriendelijk beleid is een horizontaal beleid en werkt integraal.
7
Cornelis, E. (2006-2007). Pedagogiek. Katho-Ipsoc, ongepubliceerde cursus, Kortrijk. Kindvriendelijk beleid. Geraadpleegd op 21 april 2009. http://kindvriendelijkesteden.nl. 9 Gebaseerd op: OIV. (2008, januari). kindvriendelijke wijken: verslag van een literatuuronderzoek. Geraadpleegd op 22 april 2009, op http://www.denhaag.nl/Docs/bsd/cijfers/Kindvriendelijke%20wijken.pdf. 10 Verschuere, B. (2008-2009). Welzijnsbeleid in vlaanderen. Katho-Ipsoc, ongepubliceerde cursus, Kortrijk. 8
15
Een kindvriendelijk beleid heeft best aandacht voor de volgende aspecten:11 Kinderen en jongeren mogen er zijn Ze moeten zelfstandig en veilig van de openbare ruimte gebruik kunnen maken. Ze horen tot het natuurlijke straatbeeld. Ze mogen niet apart gezien worden van de volwassenenwereld. Kinderen en jongeren kunnen er komen De omgeving moet bereikbaar en veilig zijn voor de kinderen. Kinderen en jongeren moeten welkom zijn Ze moeten de mogelijkheid krijgen om deel te nemen aan de samenleving. Kinderen en jongeren moeten kunnen meedoen Ze moeten kunnen participeren volgens hun noden en verwachtingen.
Kindvriendelijkheid is een kwaliteit van de hele stad in al zijn aspecten en niet alleen voor specifieke instanties.
Een kindvriendelijke stad houdt rekening met de mening van de kinderen. Het is belangrijk voor kinderen dat ze betrokken worden bij het realiseren van een dergelijke stad. Dit kan gedaan worden door gesprekken te hebben met kinderen. Er moet sprake zijn van kinder- en ouderparticipatie. Er moet voortdurend dialoog zijn tussen de kinderen en de beleidsmakers. De gezinnen moeten er zich welkom voelen. Voorbeelden van een kindvriendelijke omgeving kunnen zijn: veilige speelruimtes en pleinen, afgebakende speelstraten, enz.
Voorbeelden van kindvriendelijkheid specifiek voor de horeca kunnen zijn: kindvriendelijke gerechten, kinderstoelen, een speelhoek, een binnenspeeltuin, een buitenspeeltuin, placemats, een verzorgingskussen, enz.12
2.3.3
Gezinsvriendelijkheid in de actualiteit13
De reden waarom we ook informatie opzochten in de actualiteit was om het onderwerp nog vanuit een andere invalshoek te benaderen. 'Gezinsvriendelijkheid' kwam de voorbije jaren meerdere keren in de media.
11
Het netwerk Child Friendly Cities. Geraadpleegd op 22 april 2009, op http://kindvriendelijkesteden.nl. OnTarget. (2008). Welkom bij restokids.be. Geraadpleegd op 22 april 2009, op http://www.restokids.be. 13 Gebaseerd op: (2009, 2 maart). Vlaamse centrumsteden niet echt kindvriendelijk. Het Laatste Nieuws. (2007, 9 juli). Wegrestaurants zijn gezinsonvriendelijk. Het Nieuwsblad. Van Ranst, E. (2007, 20 november). Kindvriendelijk label voor Mechelse horeca. Het Nieuwsblad. Vanheerentals, M. (2009, 23 januari). Nieuwe bib gemiste kans. Het Nieuwsblad. Verhaeghe, E. (2007, 14 juni). Ook kinderen willen gezellig shoppen. Het Nieuwsblad. (1995, 15 maart). Het proeflokaal. Weekend Knack. (2005, 30 november). De Goeien Tijd in Brecht. Weekend Knack. 12
16
Zo verschenen geregeld artikels over initiatieven die gezinsvriendelijk te werk gaan. Op deze manier kregen we zicht op kind- en gezinsvriendelijke initiatieven die al genoten van persbelangstelling.
Een voorbeeld hiervan is het restaurant 'De Goeien Tijd' in Brecht. Deze zaak opende in 2005 een kinderrestaurant op de eerste verdieping. Er is een oppas voorzien en kinderen van vier tot veertien jaar kunnen in de wintermaanden zelf hun eten klaarmaken.
In de brasserie 'Loft' in Bissegem is er een bijbehorend kinderrestaurant dat voorziet in apparatuur voor video's en een slaaphoek voor kleine kinderen. Deze zaak is niet meer terug te vinden op het internet en staat niet tussen de lijst van de horecazaken van stad Kortrijk. Daarom gingen we hier niet verder op in.
Ook over het initiatief in Mechelen Kinderstad werd veel gerapporteerd. Daarin kwam vooral naar voor dat er een kindvriendelijk label werd ontworpen en uitgereikt aan horecazaken. Dit label wordt later nog doorgetrokken naar andere handelszaken en organisaties in Mechelen.
Doorheen verschillende artikels kwamen reeds enkele criteria naar voor. Zo blijkt een open plaats waar iedereen welkom is, aan te slaan bij ouders met kinderen. Kindertoiletten of verhoogde toiletbrillen op plaatsen waar dagelijks kleine kinderen komen, kunnen ook meer gezinnen lokken. Daarnaast vinden gezinnen het ook belangrijk dat de obers vriendelijk zijn, dat er geholpen wordt met een glimlach, dat er aandacht is voor de kinderen en dat er een kindvriendelijk onthaal en bediening is. Specifieke gerichtheid naar kinderen kwam sterk aan bod in verschillende krantenartikels. Het is belangrijk dat er kinderschotels op het menu staan, dat kinderen zich kunnen bezighouden met bijvoorbeeld spelletjes of een computerspel en dat er veiligheid is voor stopcontacten en elektriciteit.
2.4
Levensfasen van een kind
2.4.1
Psychomotoriek14
In horeca en handelszaken kan het goed zijn dat er rekening wordt gehouden met de psychomotorische ontwikkeling van kinderen als ze willen aandacht besteden aan kindvriendelijkheid. Psychomotoriek is het bewust plaatsen en gebruiken van de opgedane ervaringen in de sensomotoriek en de perceptuomotoriek in een motorisch gestructureerd geheel. Waarbij senso-motoriek staat voor het bewegend waarnemen, zichzelf en de wereld ontdekken door middel van de nabijzintuigen, namelijk proprioceptie en tastzin.
14
Verplancke, K. (2006-2007). Psychomotoriek bij kinderen. Katho-Ipsoc, ongepubliceerde cursus, Kortrijk. 17
Perceptuo-motoriek staat voor het bewegend waarnemen, zichzelf en de wereld ontdekken door middel van de vertezintuigen, namelijk gehoor en gezicht. In bijlage (bijlage 1) wordt er weergegeven wat een kind gemiddeld kan op een bepaalde leeftijd.
2.4.2
Ontwikkelingspsychologie15
Doorheen de verschillende levensjaren, groeien en ontwikkelen personen voortdurend. Elke levensfase kent zijn typerende kenmerken. Het is belangrijk om hier rekening mee te houden in de omgang met mensen. Een kennis omtrent ontwikkelingspsychologie is noodzakelijk bij het werken met kinderen. Doorheen het hele project wordt er rekening gehouden met deze theorie. In bijlage (bijlage 2) worden de verschillende levensfasen met telkens de typerende kenmerken weergegeven.
2.5
Bestaande initiatieven
Om informatie rond kind- en gezinsvriendelijkheid te verzamelen, hebben we verschillende initiatieven en diensten geraadpleegd. We brachten een bezoek aan Mechelen, Horecasol, Parkhotel en Guidea.
Daarnaast bestaan er ook enkele initiatieven rond gezinsvriendelijkheid die wij niet hebben bezocht. Dit waren Meetjesland, Vlaams Netwerk Kindvriendelijke Steden, Netwerk Child Friendly Cities, EETiKET en Center Parcs. Zij vormden een bron van inspiratie bij het verder uitwerken van ons project.
2.5.1
Algemeen
We bespreken eerst de algemene initiatieven en daarna de initiatieven specifiek gericht op eetgelegenheden.
2.5.1.1
Vlaams Netwerk Kindvriendelijke Steden16
Het onderzoekcentrum Kind & Samenleving gaf in 1999 de eerste aanzet voor het ontwikkelen van een Netwerk Kindvriendelijke steden.
15
Gebaseerd op: Mönks,F.J., & Knoers, A.M.P. (1999). Ontwikkelings psychologie: Inleiding tot de verschillende deelgebieden. Assen: Van Gorcum. Verhofstadt-Denève, P., Van Geert, P., & Vyt, A. (1995). Handboek ontwikkelingspsychologie: grondslagen en theorieën. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. 16 Vlaams netwerk kindvriendelijke steden. Geraadpleegd op 22 april 2009, op http://www.vvj.be/content/kindvriendelijkesteden. 18
De Vlaamse vereniging jeugddiensten en de stedelijke jeugddiensten van enkele grote steden waren bereid om hieraan mee te werken en als gevolg hiervan werd het netwerk geboren.
Het Netwerk Kindvriendelijke steden focust zich op de centrale vraag: hoe kunnen we de stad en haar voorzieningen kindvriendelijker maken? Ieder jaar staat een specifiek beleidsthema in de kijker.
De missie van het Netwerk is het inspireren en aanzetten van steden en gemeenten, zodat zij kindvriendelijk te werk kunnen gaan. Dit gaat over alle beleidssectoren heen, samen met kinderen en jongeren tot 18 jaar.
Het Netwerk Kindvriendelijke steden wil de bewoners van een stad/gemeente actief betrekken bij het beleid. Jongeren en kinderen worden bij alle aspecten van het gemeentebeleid betrokken. Op ieder levensdomein is een communicatie nodig tussen kinderen, jongeren, de lokale overheden en alle andere actoren.
Jaarlijks organiseert het Netwerk Kindvriendelijke Steden een wedstrijd. Dit is een samenwerking tussen tien steden, de Vlaamse Vereniging voor Steden en Gemeenten, de Vereniging Vlaamse Jeugddiensten, Unicef, Jes17 en Kind & Samenleving. Vlaamse steden kunnen dan een project indienen en meestreven naar de titel van „kindvriendelijke stad‟. Met deze wedstrijd worden Vlaamse steden en gemeenten uitgedaagd om werk te maken van het Kindercharter. Een kinderjury selecteert uiteindelijk de laureaten.
Het Netwerk bestaat uit de stedelijke jeugdambtenaren van Antwerpen, Gent, Genk, Mechelen, Sint-Niklaas, Leuven, Veurne, Hasselt, Torhout, Brugge, Brussel-VGC; de provinciebesturen van Antwerpen en Vlaams-Brabant; een vertegenwoordiger van Vereniging Vlaamse Jeugddiensten, Vlaamse Vereniging Voor Steden en Gemeenten, Onderzoekscentrum Kind & Samenleving, Jeugd en Stad, het kabinet Van Grimbergen en de afdeling Jeugd en Sport van het Ministerie van de Vlaamse Overheid.
We contacteerden de bibliotheek van Kind & Samenleving voor meer literatuur over kindvriendelijkheid en participatie. We moesten een afspraak maken om meer informatie te verkrijgen. Aangezien het onderzoekscentrum zich in Meise bevindt, was dit niet praktisch haalbaar voor ons. We gaven de voorkeur om initiatieven te bezoeken die niet zo ver afgelegen zijn.
17
Jes in een notendop. Geraadpleegd op 8 juni 2009, op http://www.jes.be. 19
2.5.1.2
Meetjesland18
Het Meetjesland is een plattelandsregio in Oost-Vlaanderen. Het is gelegen tussen Gent, Brugge en Breskens. In het Meetjesland zijn tal van regionale organisaties actief op verschillende terreinen: cultuur, onderwijs & vorming, welzijn, economie & tewerkstelling, natuur, landschap & milieu, verkeer & vervoer, openbare besturen en toerisme, sport & recreatie.
Via vragenlijsten van recreanten en toeristen werd duidelijk dat Meetjesland aanzien wordt als één van de meest kindvriendelijke regio's van Vlaanderen. Ouders verkiezen vooral deze regio, omdat dit een uitstekende streek is voor hoevetoeristen.
De federatie HoReCa Meetjesland gaat bewust op zoek naar horecazaken met een hart voor kinderen. Dit in samenwerking met de organisatie Tafelen in Vlaanderen. Ze baseren zich bij dit project op een onderzoek dat naging waar het budget van vakantiegangers naartoe gaat. Uit de resultaten kwam naar voor dat 70 % van het vakantiebudget besteed wordt aan de horeca. Wanneer deze zaken kindvriendelijk zijn, dan betekent dit een meerwaarde voor de streek en kan dit hun kindvriendelijk imago alleen maar versterken.
Een grotere noemer van deze campagne is "Kindvriendelijk Meetjesland". Op de site van Toerisme Oost-Vlaanderen wordt onder meer een toeristische gids aangeboden. Daar is een overzicht terug te vinden van het volledig kindvriendelijk aanbod. Dit aanbod bevat overzichten van leuke wandelroutes, musea, sportcentra, attracties, evenementen, restaurants, overnachtingplaatsen, enz. waar kindvriendelijkheid centraal staat. Toerisme Oost-Vlaanderen zou graag het Meetjesland uitbouwen tot dé Vlaamse bestemming bij uitstek om met kinderen op vakantie of op stap te gaan. Dit willen ze aanpakken vanaf de start van het toeristisch seizoen 2009. Kinderen zullen dan op een speelse manier kennis kunnen maken met het Meetjesland aan de hand van vijf thema's: de smokkelaar in het Krekengebied, ridders en middeleeuwen in de omgeving Middelburg en Maldegem, de herbakker in Eeklo, een struikroer in het middengebied en het slodderspook in het Zuiden.
18
Gebaseerd op: Meetjesland maak het mee! Geraadpleegd op 8 juni 2009, op http://www.toerismemeetjesland.be. Vlaanderen lekker land. Geraadpleegd op 8 juni 2009, op http://www.vlaanderenlekkerland.be. 20
2.5.1.3
Center Parcs19
Vakantiepark Center Parcs heeft een uitgesproken kindvriendelijk beleid. Om te weten hoe de kinderen het park zien, organiseerden ze bijvoorbeeld een kinderforum waarop de kinderen zelf mochten brainstormen over het thema „het park van de toekomst‟. Later kwamen ook nog eens 3000 trouwe gasten – de zogenaamde „best friends‟ van Center Parcs – samen om dit te bespreken. Center Parcs vindt het enorm belangrijk om te luisteren naar de noden van de cliënten en hecht daarom veel belang aan hun mening over het park. De uitkomst van de verschillende brainstormsessies zal gebruikt worden bij de verdere uitbreiding van de parken en de uitbouw van nieuwe parken.
Verder worden in alle parken activiteiten voor kinderen georganiseerd per leeftijdscategorie. Kinderen kunnen terecht in de groepen '0 - 4 jaar', '5 - 11 jaar' en '12 - 17 jaar' om samen leuke dingen te doen zoals op bezoek gaan naar de kinderboerderij, spelen in het indoor speelplein 'Jungle Dome' of windsurfen.
Center Parcs biedt extra services voor jonge gezinnen. Zo wordt er in het restaurant gratis babyvoeding aangeboden. Bovendien eten kinderen tot en met twee jaar gratis mee. In elke cottage staat er kindermeubilair ter beschikking vanaf een verblijf met vier personen. Er zijn ook speciale kindercottages met een ingerichte kinderslaapkamer en kinderspeelgoed. In het Aqua Mundo-zwembad kunnen ouders met jonge kinderen terecht in het babybad of het kinder-doe-bad. In dit zwembad is er ook een flessenwarmer, een aankleedkussen, een babypark en een extra grote kleedkamer aanwezig. Ouders kunnen gebruik maken van de babysitservice wanneer ze er met hun tweetjes eens rustig tussenuit willen.
Jonge gezinnen kunnen bovendien bij Center Parcs genieten van een korting van 15 % bij hun boeking.
2.5.2
Eetgelegenheden
2.5.2.1
Mechelen kinderstad
We kwamen in onze zoektocht naar informatie te weten dat er in Mechelen gewerkt wordt rond kindvriendelijkheid. In Mechelen zijn er enkele eetgelegenheden die een kindvriendelijk label hebben. Omdat we hierover meer wilden weten, namen we contact op met de jeugddienst van Mechelen. We maakten een afspraak om op gesprek te gaan.
19
Wat is Center parcs? Geraadpleegd op 8 juni 2009, op www.centerparcs.be. Monique Dekking (persoonlijk gecontacteerd, 6 mei 2009). 21
Daarnaast contacteerden we een aantal zaken die het kindvriendelijk label hadden ontvangen om informatie op te doen. Uiteindelijk hebben we vier eetgelegenheden gevonden waar we mochten langs gaan.
Op dinsdag 28 april 2009 trokken we richting Mechelen. We bezochten de eetgelegenheden waarmee we een afspraak hadden. In de namiddag hadden we een afspraak met de jeugdconsulent Annelies Decraene, die werkt in de jeugddienst van Mechelen. JEUGDDIENST MECHELEN20 Het project „kindvriendelijk label, Mechelen Kinderstad‟ werd vanuit de jeugddienst van Mechelen opgestart. Hiermee willen ze het aspect „kindvriendelijkheid‟ binnen de stad meer structureel, integraal en breder uitspelen.
Het kindvriendelijk label moet in de eerste plaats een ondersteuning bieden voor kinderen in de stad met hun gezin. Dit label, zichtbaar in de vorm van een raamsticker, vormt voor hen een signaal en een wegwijzer naar domeinen in de stad die aangenaam en aangepast zijn voor kinderen. Kinderen, eveneens volwassenen, moeten het naar hun zin hebben in hun stad, of in de stad die ze bezoeken. Voor gezinnen is het bijvoorbeeld vaak een zoektocht in de stad om een gepaste horecazaak te vinden die geschikt is voor een gezin met kinderen. Hierin moet het kindvriendelijk label een ondersteunende functie vervullen.
De doelgroep voor het kindvriendelijk label voor horecazaken is drieledig. Gezinnen met kinderen die in de stad wonen Bezoekers die naar de stad komen Zaakvoerders van horecazaken.
Het label hebben ze eerst toegekend op horecazaken, maar het is de bedoeling om dit te veralgemenen naar bijvoorbeeld winkels en dokterspraktijken. Een andere belangrijke doelstelling van het realiseren van dit label is het sensibiliseren van het aspect kindvriendelijkheid. Bewustmaking van dit gegeven naar alle diverse actoren in de stad moet leiden tot een integraal toepassen van kindvriendelijkheid. Deze actoren moeten op termijn vanzelf een reflex naar kindvriendelijkheid leggen bij om het even welk project, evenement of infrastructuur; permanent of tijdelijk.
20
Gesprek met Annelies Decraene, 28 april 2009. 22
Het unieke aan het label is dat dit volledig vertrekt vanuit de participatie van kinderen/jongeren in de stad. Dit thema van kinderparticipatie komt sterk naar voor in het Kindercharter 200621. Dit charter bevat een kernachtige verwoording van de meningen van de kinderen over „kindvriendelijkheid‟. Kinderen willen ook het gevoel hebben dat ze meetellen. Ze willen hun mening kunnen zeggen.
Bij de realisatie van het kindvriendelijk label werd het vanzelfsprekend geacht dat kinderen hierbij participeren. Vooral bij het vooronderzoek werd veel belang gehecht aan de mening van de kinderen. Dit omdat de doelgroep van het label ondermeer de kinderen zijn. Zij weten best van iedereen wat zij willen en wat zij verwachten in de stad. „Ja, wij leven ook, men moet aan ons denken, onze ouders weten niet alles wat wij leuk vinden… het zou maar saai zijn‟. Volwassenen kunnen enkel gissen naar wat kinderen willen. Om die reden werd de participatie van kinderen in dit project zo sterk mogelijk verwerkt. Dat dit label vertrekt vanuit de kinderen zelf, vormt net de meerwaarde van het kindvriendelijk label.
De jeugddienst heeft de horecazaken niet betrokken bij het project. Hun beperkte betrokkenheid werd als een nadeel ervaren. Sommige horecazaken kregen een label en werden vermeld in een brochure. De horecazaken waren zelf niet op de hoogte, omdat ze hierover niet geïnformeerd werden. De horecazaken die geen label verdienden, kregen tips en aanbevelingen om hun restaurant kindvriendelijker te maken. Daarnaast was er ook geen participatie van de ouders.
Gebruikte methodiek De coördinatie van het initiatief gebeurde vanuit de jeugddienst van Mechelen. De kinderraad zorgt voor inspraak van de kinderen. Ze is reeds een tiental jaren actief in de stad. Dit informeel adviesorgaan wordt als geschikte basis gezien om suggesties te geven voor de inhoudelijke invulling van dit label. De kinderen van de kinderraad zijn immers de vertegenwoordigers van alle kinderen in de stad. Op deze basis worden ze eveneens door de andere kinderen verkozen. De kinderen van de kinderraad zijn elf tot twaalf jaar. Met een vijftigtal kinderen komen zij zo‟n vijf maal per jaar samen. De kinderburgemeester voert het woord.
Voorbereidingen
hiervoor
vinden
steeds
plaats
in
de
klassen
van
de
kinderraadsleden, zodat een zo ruim mogelijk aantal kinderen hun mening kunnen formuleren.
21
N.N, Kindercharter 2006. Een project van het Vlaams Netwerk voor Kindvriendelijk Steden i.s.m. de Vlaamse Jeugdraad. Met steun van de Vlaamse overheid. 2006. 23
Zelf zocht de kinderraad een reeks criteria over kindvriendelijkheid door met elkaar in overleg te gaan. Tijdens de kinderraad in oktober 2007, moesten de leden per groepje definitieve criteria opstellen waaraan een horecazaak minstens moet voldoen om het label te verkrijgen. Na stemming bleven volgende criteria over: een rookvrije ruimte, geen uren stilzitten en zwijgen, een veilige en hygiënische omgeving. Daarna werd de criteria in een checklist omgezet. Deze checklist werd samengesteld en goedgekeurd door de kinderraad. Met deze lijst trokken de kinderen naar de zaken en onderzochten criterium per criterium.
De kinderen van de kinderraad worden ingezet als kinderinspecteurs om zelf de horecazaken te bezoeken. Vervolgens beslissen de kinderen of de horecazaken al dan niet het kindvriendelijk label verdienen.
Naast het opstellen van de criteria en beoordelen van de zaken zelf, werden de kinderen eveneens betrokken bij het ontwerp van het kinderlabel. De leden van de kinderraad kregen de opdracht om elk hun tekening van het label te schetsen, dit op basis van het vleermuislogo van Mechelen Kinderstad. Uiteindelijk koos de illustrator één ontwerp uit. Aan de hand daarvan maakte hij het digitaal label. MECHELSE EETGELEGENHEDEN Om de lijst te krijgen van de kindvriendelijke eet- en drinkhuisjes contacteerden we de Jeugddienst. De contactpersoon, Annelies Decraene, consulente van Mechelen kinderstad, stuurde ons de adressen van kindvriendelijke horecazaken.
Er staan veertien eetgelegenheden op de lijst. Hiervan raadde ze ons twee zaken af om te bezoeken, namelijk De Graspoort en Mechelse Mangerie. De redenen hiervoor waren enerzijds een verandering van eigenaar en anderzijds het verkeerd toekennen van het label. Eén zaak had namelijk het label gekregen, maar achteraf gebleken was dit niet verdiend omdat er gerookt kan worden.
De contactpersoon van de Jeugddienst raadde ons expliciet vier zaken aan om te bezoeken, omdat deze volgens haar interessant waren. Deze waren Soepsjop, De Cirque, ‟t Oud Conservatorium en Den Beer.
We maakten op voorhand een afspraak met de zaken die een kindvriendelijk label hebben. Daarbij hadden we eerst de vier interessantste gecontacteerd. Bij Soepsjop, De Cirque en Den Beer mochten we op bezoek gaan. Bij ‟t Oud Conservatorium was een bezoek ook geen probleem, maar doordat het restaurant enkel ‟s avonds open was, lukte dit niet.
24
In plaats hiervan hebben we willekeurig enkele andere zaken uit de lijst gecontacteerd, namelijk Atlas Wereldkeuken, Egmond en Hoorne, Dame Blanche, Intermezzo en Tivoli restaurant. De eerste twee waren niet bereikbaar op het moment dat we belden. Het personeelslid van het eethuis Dame Blanche verstond onze vraag niet. De laatste twee mochten we wel bezoeken.
De dag voor we de eetgelegenheden gingen bezoeken, heeft de uitbaatster van Den Beer afgebeld wegens tijdsgebrek van de uitbaatster. Daarnaast hebben we bewust de Pizza Hut en de McDonald's niet gecontacteerd omdat deze zaken ook in Kortrijk aanwezig zijn. Hieronder worden de vier bezochte eetgelegenheden besproken. Soepsjop22 Soepsjop is een zaak waar er verschillende soorten verse soepen en pasta‟s verkocht worden. Deze zaak heeft een kindvriendelijk label. Wij gingen er op bezoek en we hadden een gesprek met de uitbaatster.
De aanvoerster vindt het belangrijk om het voor iedereen gemakkelijk te maken, ook voor gezinnen met kinderen. Tijdens het bezoek hadden we het over een horecazaak in Antwerpen, waar kinderen in een aparte ruimte moeten eten. De uitbaatster van de Soepsjop is van mening dat kinderen scheiden van ouders onverantwoord is. Wanneer een gezin gaat eten met kinderen, moet het kind er ook bijhoren.
Voordat deze zaak het label kreeg was er al een speelhoek. Veel aanpassingen moesten er niet gedaan worden. Een microgolfoven is het enige wat aangekocht werd, dit was vooraf niet aanwezig in de zaak. Er wordt geregeld nieuw speelgoed (blokken, boeken) aangekocht. Daarvoor is er geen vast budget voorzien, het is afhankelijk van wat er te vinden is. Daarnaast zijn er ook enkele slabbetjes voor kinderen en is er een verzorgingskussen aanwezig dat in het privégedeelte ligt. Indien gezinnen dit nodig hebben, kunnen ze er naar vragen. Het verzorgingskussen zou eigenlijk aan de muur moeten hangen, zodat het uitgeklapt kan worden. Maar dit is niet mogelijk omdat de muren niet stevig genoeg zijn. Soepsjop heeft een aangepast menu voor kinderen. Indien de kinderen willen proeven van de soep, om te zien of ze het lusten, is dit geen probleem. Ook het menu kan aangepast worden op kindermaat. Ze kunnen bijvoorbeeld een croque-monsieur eten zonder groentjes. Daarnaast kunnen ze ook aangepast bestek krijgen. Plastieken lepeltjes worden niet gebruikt omdat dit onhygiënisch is.
22
Gesprek met de uitbaatster van de „Soepsjop‟ te Mechelen, 28 april 2009. 25
Er zijn geen kinderstoelen omdat de tafels ofwel te hoog ofwel te laag zijn. De krukjes aan de tafels zijn veilig voor kinderen. Gezinnen gaan vaak bij de speelhoek zitten, waardoor kinderen gemakkelijker aan de speeltafel kunnen. Als uitbater is het belangrijk om de speelhoek op orde te houden. Het speelgoed wordt geregeld in de vaatwasmachine gestopt zodat alles proper blijft.
De Soepsjop wordt gerund door één persoon. Er is in de eigen zaak dus geen personeel aanwezig maar toch is de uitbaatster van mening dat personeel oog moet hebben voor kinderen. Op deze manier kunnen kinderen zich welkom voelen. De bediening in de Soepsjop verloopt vlot waardoor kinderen niet lang moeten wachten. De uitbaatster vindt het niet haar taak om de kinderen bezig te houden, dit is de taak van de ouders.
Soepsjop heeft het label verdiend omdat kinderen welkom zijn in de zaak. Volgens de visie van de uitbaatster is het de normaalste zaak dat er oog is voor kinderen. In het begin waren er enkele klanten die speciaal kwamen voor het label.
De uitbaatster gaf aan dat in 2006 een brief werd verstuurd naar alle horecazaken, waarin er richtlijnen stonden om een zaak kindvriendelijker te maken. Het was een eigen keuze om deze richtlijnen al dan niet te gebruiken. Ook vanuit stad Mechelen werd een suggestielijst opgestuurd. Deze lijst vermeldt dat er onder andere een aparte speelhoek en kleurpotloden moeten zijn. Over het sociale aspect werd er niets vermeld. De veiligheid van kinderen werd wel sterk benadrukt.
Daarna gingen er vier kinderen met een begeleider in Soepsjop eten om alles te keuren. De uitbaatster van deze zaak vindt dit niet altijd juist, want kinderen zien niet altijd wat er nodig is. Zij is van mening dat de eindverantwoordelijkheid niet bij de kinderen mag liggen.
Ze gaf het voorbeeld van een horecazaak dat ook door deze jury gerecenseerd werd. Volgens de uitbaatster is deze zaak heel gezinsvriendelijk, maar toch heeft deze horecazaak het label niet verdiend. Dit komt omdat de zaak volgens de kinderen stinkt.
De zaakvoerder gaat ermee akkoord dat bekend gemaakt wordt welke zaken kindvriendelijk zijn. Het plan met de kindvriendelijke eetgelegenheden is een goed initiatief. Daardoor weten gezinnen waar ze welkom zijn met hun kinderen. Volgens de uitbaatster wordt er een groot publiek uitgesloten wanneer een zaak niet openstaat voor kinderen.
26
De Cirque23 De Cirque is een eetcafé dat het kindvriendelijk label heeft verdiend. De uitbaters hadden weinig tijd om ons te ontvangen. Toch waren ze bereid om snel op onze vragen te antwoorden.
De uitbaters zien kindvriendelijkheid als het voorzien van kindergerechten, een leuke sfeer, speelruimte, kinderen kunnen rondlopen in de zaak, geen stijve omgang, een correct en lief onthaal en toegankelijkheid voor buggy‟s.
In het functieprofiel van hun personeel staat er niet expliciet vermeld dat omgaan met kinderen een vereiste is. Zelf ondervinden ze snel wie kan omgaan met kinderen en wie niet. Wanneer één van de personeelsleden niet kan omgaan met kinderen is de kans groot dat deze mensen daar niet mogen blijven werken.
De Cirque was onmiddellijk te vinden voor het initiatief Mechelen Kinderstad. Maar de uitbaters gaan er van uit dat iedere beginnende horecazaak al een visie heeft over kindvriendelijkheid in de zaak. Ze vonden als horecazaak dat ze beschikten over alle elementen die nodig zijn om te voldoen aan een kindvriendelijke eetgelegenheid. Er zijn dan ook geen aanpassingen geweest om het label te verdienen. Enkel het aankopen van nieuwe kleurboeken en kleurpotloden is voor hen nog een inspanning, maar daarvoor is er geen speciaal budget voorzien. Het leuke aan het initiatief vonden zij dat de kinderen anoniem op bezoek kwamen. Deze kinderen keken naar onder andere de toiletten, het speelgoed, de gerechtjes, het vriendelijk onthaal. De criteria hebben de horeca uitbaters niet in handen gekregen. Het label heeft in hun ogen geen invloed op het aantal gezinnen met kinderen die over de vloer komen. Intermezzo24 De uitbaatster van Intermezzo stond ons te woord. Ze gaf aan dat het restaurant al altijd oog heeft gehad voor kinderen. Kinderen moeten zich thuis voelen.
Vroeger was er een speelhuisje, maar dit is nu veranderd naar een speelhoek. Er was toen ook een aparte menukaart voor kinderen. Deze is nu echter geïntegreerd in de gewone menukaart. De reden hiervoor is dat de kinderkaarten vaak verdwenen. Sommige ouders namen ze mee naar huis. Wanneer men een kinderkaart nodig had, waren er geen meer voorhanden. De oplossing was om deze toch op te nemen in de gewone menukaart.
23 24
Gesprek met de uitbaatster van „De Cirque‟ te Mechelen, 28 april 2009. Gesprek met de uitbaatster van „Intermezzo‟ te Mechelen, 28 april 2009. 27
Het was opvallend dat dit restaurant een uitgebreid kindermenu heeft. Hieronder een overzicht van de kaart. Kindermenu: Boterhammetje met confituur, choco, ham of kaas: € 2,90 Croque monsieur: € 5 Kinderspaghetti: € 6 Curyworst of hamburger met frietjes: € 5 Kippennuggets met frietjes: € 5 Lekkerbekfilet met puree: € 7 Kaaskroket met garnituurtje (1stuk): € 5,50 Stoofvlees met frietjes: € 9 Videe met frietjes: € 9 Pasta carbonara: € 7 Kinderpannenkoek met suiker: € 2,90 Verschillende kinderijsjes (Mickey Mouse, Pinokkio,…)
Op de laatste pagina van de menukaart staat de tekst: "Voor onze allerkleinste is er een microgolfoven en luierkussen voorzien in onze toiletten. Ook zijn er kinderstoelen beschikbaar. Opwarmen van flessen of babyvoeding: gebruik de microgolf in de toiletten (achter de deur)." Daarnaast zijn ze voorzien van kinderstoelen, kinderbestek, puzzels… De puzzels worden aangeboden aan de tafel. De uitbaatster heeft oog voor de hygiëne. Zo kiest ze bewust voor kinderbestek in inox. Ook het speelgoed voor de kinderen wordt regelmatig vernieuwd. Er is een budget van 125 à 150 euro voorzien per drie à vier maanden. Er is speelgoed aanwezig voor alle leeftijden, voor baby‟s tot een achtjarig kind.
Sinds drie weken is er meer ruimte voor de kinderen. Er is een aparte speelruimte voorzien. De kinderen mogen ook vrij rondlopen in de zaak. Kinderen krijgen een lolly bij het verlaten van het restaurant.
Het personeel moet inspanningen doen om met de kinderen om te gaan. Als de uitbaatster merkt dat een personeelslid hier niet aan voldoet worden die vriendelijk de deur gewezen.
Ze was onmiddellijk te vinden voor het initiatief Mechelen Kinderstad doordat ze al lang bezig is rond kindvriendelijkheid. Ze vindt het een leuk initiatief van de stad. Er waren geen speciale aanpassingen nodig om het label te verdienen. 28
De uitbaatster kon ons vertellen hoe haar zaak werd gerecenseerd. Een zestal kinderen kwamen anoniem op bezoek. De uitbaatster werd via de telefoon op de hoogte gebracht dat ze het label verdiende. Ze ondervindt een grotere opkomst van gezinnen sinds de toekenning van het kinderlabel. Tivoli restaurant25 Tivoli restaurant is gelegen in een groene omgeving met in de buurt een kasteel.
De uitbaters gaan er van uit dat kinderstoelen moeten aanwezig zijn en een speeltuin voor de kinderen. Hoe je omgaat met de kinderen is voor hen heel belangrijk. De kinderen worden benaderd door de obers als volwassenen en dit doen ze door de kinderen een menukaart te geven waar niet alleen een kindermenu opstaat, maar waar de kinderen ook kunnen kiezen uit de menu voor volwassenen. Het is de ober die vraagt aan de kinderen wat ze willen eten, want het moet niet altijd mama of papa zijn die beslist wat de kinderen eten. Het is dus belangrijk dat de ober met de kinderen kan omgaan, maar ook met andere doelgroepen zoals ouderen, zakenmensen…
Wanneer we het hadden over het initiatief die de stad Mechelen nam rond kindvriendelijkheid in de horecazaken, vielen ze uit de lucht. We toonden het label dat er zou moeten hangen, maar dat hadden ze nog nooit gezien. Ook waren ze niet op de hoogte van de bestaande criteria om het label te verdienen. Ze gaven aan dat de baas daar misschien wel op de hoogte van is en ze dit eens zouden navragen.
Om het label te verkrijgen zijn er geen aanpassingen geweest, want Tivoli restaurant hield al rekening met de kinderen in het restaurant. Iedere keer vragen ze zich af wat ze kunnen doen om het voor de kinderen leuk en aangenaam te maken. De kinderen kunnen kleurplaten krijgen en bij het weg gaan krijgen ze ook een lolly. In het restaurant kunnen er ook feestjes worden georganiseerd. De kinderen gaan dan op een avontuurlijke manier op zoek naar de schat in het aangelegen kasteel. Wanneer ze die schat gevonden hebben, kunnen ze nog genieten van een drankje en een pannenkoek.
Scholen maken ook gebruik van de faciliteiten van het Tivoli restaurant. Kinderen komen op schoolreis naar de kinderboerderij die ook gelegen is op het domein en daarna kunnen ze hun picknick opeten in het restaurant. De enige voorwaarde is dat de kinderen een drankje aankopen. In de toekomst krijgen ze van de stad een nieuwe speeltuin. Aan de zaken die er worden ondernomen in verband met kindvriendelijkheid in het restaurant is er geen speciaal budget toegekend. 25
Gesprek met de uitbater van „Tivoli‟ te Mechelen, 28 april 2009. 29
Het Tivoli restaurant is momenteel een druk bezochte horecazaak en dit schrijven ze toe aan het grote publiek dat is aangeschreven na de verbouwingen. Ze kunnen niet zeggen of het kindvriendelijk label daar iets mee te maken zou hebben.
Guidea26
2.5.2.2
Naar aanleiding van ons project brachten we een bezoek aan Guidea, een Kenniscentrum voor Toerisme en Horeca in Brugge. Guidea voerde, net als ons project, een gelijkaardig onderzoek.
In
het
kader van
het
derde
Kustactieplan
deed
Guidea
een
onderzoek naar
kindvriendelijkheid aan de Vlaamse Kust. Werken rond kindvriendelijkheid is een belangrijk onderwerp, want de kinderen van vandaag zijn de klanten van morgen. Ze bepalen mee in welke restaurants ouders gaan eten. Als kinderen zich op hun gemak voelen, dan zullen de ouders dat ook zijn. Wanneer een plaats kindvriendelijk is, zal deze ook een grotere aantrekkingskracht hebben voor gezinnen. Zij gaven aan dat er weinig wetenschappelijke literatuur bestaat over kindvriendelijkheid vandaar hun onderzoek. Het marktonderzoek richtte zich tot verblijfplaatsen, restaurants, dijken en stranden en badplaatsen. Dit marktonderzoek deed men aan de hand van 30 individuele diepte-interviews (kwalitatief onderzoek) en 1000 face-to-face interviews (kwantitatief onderzoek) in een vorm van vragenlijst bij ouders en grootouders. Ze ondervraagden zowel dagtoeristen als verblijftoeristen.
We kregen inzage in de vragenlijsten die zij hebben gebruikt. In de vragenlijsten van Guidea konden ouders en grootouders criteria aanduiden die aanwezig moeten zijn om te kunnen spreken van een gezinsvriendelijk restaurant, café of tearoom. Concreet waren dit de volgende criteria: aanwezigheid van een kinderstoel, kinderbestek, kindermenu, speciale drinkbekers voor kinderen, faciliteiten om baby's te verversen, voldoende ruimte tussen de tafeltjes, mogelijkheid om de kinderwagen te parkeren in de zaak, een snelle bediening, een kindvriendelijke bediening, veiligheid, een speelhoekje, speelgoed of
kleurboeken,
properheid en hygiëne, opwarmmogelijkheid voor babyvoeding, een speciaal kinderaperitief en een kleine verrassing voor de kinderen na het bezoek.
26
Gesprek met Annemie D‟Haenick. 4 mei 2009. 30
Daarnaast hadden zij ook enkele stellingen in verband met kindvriendelijkheid, zoals 'het aanbod van de kindermenu's is gezond en gevarieerd', 'het strand is makkelijk bereikbaar met de kinderwagen', 'een kindermenu vind ik leuker dan een menu op kindermaat' en 'een toeristische gids met het aanbod van restaurants, cafés en hotels geschikt voor kinderen zou handig zijn'. Vanuit de resultaten van het marktonderzoek gericht tot verblijfplaatsen, restaurants, dijken en stranden en badplaatsen haalden we onderstaande algemene criteria. Deze zijn geldig en toe te passen op verschillende levensdomeinen en kunnen bruikbaar zijn voor onze algemene criterialijst die we moeten opstellen.
De algemene criteria die naar voorkwamen: Properheid en netheid Veiligheid Kindvriendelijke atmosfeer (kinderen zijn welkom) Een aparte ruimte of speelhoekje waar kinderen kunnen vertoeven Rustige omgeving
Hieronder volgende de belangrijkste basisverwachtingen van (groot)ouders in restaurants gebaseerd op de resultaten van het onderzoek van Guidea: Properheid en hygiëne (78 %) Kindermenu (76 %) Kindvriendelijke sfeer (73 %) Kindvriendelijke bediening (65 %) Snelle bediening (56 %) Speelhoekje (50 %)
Één van de belangrijkste besluiten van het onderzoek van Guidea in verband met eetgelegenheden, is dat eenvoudige ingrepen van een horecaondernemer vaak al voldoende zijn. Daarnaast spelen de mogelijkheid om de kinderwagen te parkeren en de bewegingsruimte tussen de tafels ook een belangrijke rol. Net als een gezond en gevarieerd kindermenu.
Tijdens het bezoek aan Guidea kregen we ook enkele tips mee. Vooreerst kregen we het advies om er alert voor te zijn dat een label niet te snel wordt toegekend. Niet enkel een kinderstoel en een kindermenu geven de garantie tot het krijgen van een label. Er moet immers aan enkele criteria worden voldaan. Er moet een totaalbeeld zijn van de verschillende criteria waarbij de nadruk wordt gelegd op de belangrijkste basisverwachtingen die er zijn. 31
Daarnaast kregen we te horen dat het goed zou zijn om te informeren naar het aantal gezinnen die in Kortrijk wonen of gezinnen die op bezoek komen naar Kortrijk. Dit om het belang aan te tonen om rekening te houden met gezinnen. Guidea gaf ons verder het advies om horecazaken te informeren en adviseren over het label met behulp van verschillende initiatieven.
Vervolgens gaf men aan dat kiezen voor een kindvriendelijk restaurant, brasserie of tearoom een bewuste keuze moet zijn. Iedereen moet dit voor zichzelf uitmaken. Kindvriendelijkheid kan je als horecaondernemer niet alleen uitbouwen. De stad en gemeente zijn hierbij belangrijk.
Tot slot brengt Guidea in mei een praktijkhandboek uit met praktische tips voor de horecazaken rond hoe zij hun zaak kindvriendelijker kunnen maken. De uitgave van dit praktijkhandboek heeft vertraging opgelopen, waardoor het nog niet voor handen is. We kunnen deze informatie doorgeven aan Stad Kortrijk. Stad Kortrijk kan later altijd contact opnemen met Guidea voor eventuele samenwerking.
2.5.2.3
EETiKET27
EETiKET is een initiatief dat twee jaar geleden tot stand kwam dankzij Vlaams minister van Cultuur, Jeugd en Sport Bert Anciaux. Het is een actie waarbij “De week van de smaak” en “FARO, Vlaams netwerk voor cultureel erfgoed”, kinderen proberen een beter beeld te geven over alles wat met tafelen en eten te maken heeft. Ze pakken dit aan met drie pijlers: thuis, in het restaurant en op school. Voor elke pijler werden specifieke communicatiedragers en acties ontwikkeld.
Er werd voor het gezin een kinderkookboek uitgebracht, van en voor kinderen met de naam “Jakkie/Jammie” in samenwerking met de gezinsbond en chef-kok Guy Van Cauteren. Wat de restaurants betreft kregen veertig restaurants het EETiKET-label omdat ze voldeden aan vooropgesteld criteria omtrent kindvriendelijkheid. Deze criteria waren gebaseerd op de visie: kinderen zijn welkom! Meer concreet worden algemeen drie principes gehanteerd: "kinderen zijn volwaardige klanten", "kindgericht samenspel tussen school, thuisomgeving en restaurant" en "aanhoudende groei". Er zijn standaardcriteria en optionele criteria opgesteld onder de noemers 'Kindvriendelijk onthaal en bediening' en smaakstimulering. In deze eetgelegenheden kunnen kinderen vooral een kindvriendelijke bediening verwachten.
27
EETiKET. Geraadpleegd op 8 juni 2009, op http://www.weekvandesmaak.be. 32
Daarnaast krijgen kinderen in de zaken die het label verdiend hebben, het restaurantboekje “Resto-pret met EETiKET”.
Voor ouders die met hun kinderen op restaurant willen gaan, werden tien tips opgesteld om van hun restaurantbezoek een gezellige en ontspannende activiteit te maken. Deze tips zijn: kom thuis in de stemming, licht je kind in, geef de komst van kinderen door bij de reservatie, neem speelgoed mee, tijd met z'n allen, geef zelf het goede voorbeeld, betrek je kind bij het restaurantbezoek, stimuleer op positieve wijze, laat je kind nieuwe en gezonde smaken ontdekken en vraag de bediening of er iets speciaals te doen is voor kinderen. Voor meer informatie rond deze tips kan men altijd terecht op de website van 'de week van de smaak'. Op school krijgen leerkrachten een boekje dat uitleg geeft over etiquette en leuke lesjes voorziet voor de leerlingen van het vijfde en zesde leerjaar. Er zijn verschillende verhalen in het boekje opgenomen die kinderen leren wat het is om op restaurant te gaan.
2.5.2.4
Parkhotel28
We deden op dinsdag 28 april 2009 een bezoek in het Parkhotel te Kortrijk om na te gaan hoe zij omgaan met gezinsvriendelijkheid. We vernamen via Anne-Marie Heytens en eerstejaarsstudenten die een project rond dit onderwerp deden, dat het Parkhotel al enige initiatieven nam om kindvriendelijk te werken. Op dit ogenblik wilden we zo ruim mogelijk informatie
opzoeken
over
kindvriendelijkheid.
Via
dit
bezoek
hoopten
we
extra
praktijkervaringen op te doen.
In het Parkhotel zijn ze al jaren bezig om het zo toegankelijk mogelijk te maken voor gezinnen. Het initiatief is klein begonnen van kleurpotloden, kleurplaten, onderleggers, kindermenu, enz. tot een Kid‟s-Club en een clown om met de kinderen bezig te zijn.
Het idee om extra aandacht te besteden aan kindvriendelijkheid kwam van Veronique De Wallen, een medewerkster van het Parkhotel. Ze vind het belangrijk dat ouders en kinderen zich op hun gemak voelen. Het is belangrijk dat alles zo vlot omgelijk verloopt. Gezinsvriendelijkheid ligt soms in kleine dingen, maar zijn wel essentieel. Ze maakte in haar opleiding een thesis over „kindvriendelijkheid in restaurants‟. Ze toetste het vooral in Frankrijk en Zwitserland. Het was voor haar een aanleiding om ook in het hotel aandacht te geven aan het gezinsvriendelijke aspect. Een opmerkelijk besluit van haar eindwerk was dat zeker 75 % van de gezinnen zouden luisteren naar hun kinderen waar ze willen gaan eten. Ze laten de kinderen vooral beslissen.
28
Gesprek met Veronique De Wallen, 28 april 2009. 33
We stelden de vraag of we de thesis konden inkijken, maar het is niet meer recent en anderstalig geschreven. Ze was daarnaast niet onmiddellijk bereid om het ons te laten inzien. De Kid‟s-Club In het Parkhotel werd een Kid‟s-Club opgericht. Het is een ondergrondse ruimte volledig aangepast op maat van de kinderen. De kinderen kunnen er opgevangen worden en spelen op de piekmomenten tijdens het verblijf in het hotel (het weekend en feestdagen). In deze ruimte is er een ballenbad, tafel om te kleuren, een playstation voor oudere kinderen, een speeltapijt… Binnenkort komt nog een muur om met krijt op te tekenen. Er komt sinds januari 2009 een erkende clown voor de Kid‟s-Club om de kinderen te animeren. De clown schminkt de kinderen, goochelt samen, speelt met ballonnen en geeft cadeautjes. De medewerkers van het Parkhotel zijn niet verantwoordelijk voor de kinderen in de Kid‟s-Club, maar men wil wel opvang aanbieden. Deze service is volledig gratis.
Er is goede respons op het initiatief. Er komen steeds meer gezinnen naar het hotel. Er zijn soms tot 30 kinderen in de Kid‟s-Club. Ze maken niet veel reclame, maar er is vooral mondtot-mondreclame. Ze willen andere mensen niet afschrikken met een uitspraak als “Het Parkhotel wordt een kinderparadijs”.
Andere kindvriendelijke voorzieningen Ze bieden een kindvriendelijk menu aan. De kinderen hebben keuze
tussen
verschillende hoofdgerechten en krijgen als dessert een ijsje. Er zijn ook pannenkoeken en wafels voor de kinderen. Er wordt rekening gehouden dat het eten niet te warm is voor de kinderen. Ze worden hierbij ook het eerst bediend. Men heeft een ververshoekje voorzien bij de toiletten. Er is plaats voor kinderwagens in het hotel. Als er bijvoorbeeld een feest wordt georganiseerd, is er de mogelijkheid om de kinderen te laten slapen in een uitklapbaar bedje achter de bistro. Er is oog voor veiligheid. Er is bijvoorbeeld een bescherming aan de trappen, zodat ze niet zonder toezicht de trap opkunnen. Er is een hond die te vertrouwen is met kinderen. De kinderen zien de hond heel graag. Het personeel heeft een kindvriendelijke houding. Ze hadden ook het idee om kooklessen te geven voor kinderen. De kinderen zouden dan de mogelijkheid krijgen om zelf hun eten te maken, maar dit leek praktisch niet haalbaar. 34
2.5.2.5
HorecaSol29
Op dinsdag 5 mei gingen we met twee studenten op bezoek bij HorecaSol. We hadden een afspraak met de verantwoordelijke, Lode Bogaerts. De naam van deze Kortrijkse vereniging bestaat uit twee delen. Het eerste woord „Horeca‟ wil zeggen dat men zich richt tot hotels, restaurants en cafés. Het tweede deel „Sol‟ staat voor een solide samenwerking met de horeca. HorecaSol bestaat al drie jaar en is sinds een half jaar erkend als VZW.
De doelstelling van HorecaSol is om van Kortrijk een aangename, gezellige en charmante stad te maken, waar de mensen graag vertoeven en steeds weer terug willen komen. Zij zijn van mening dat gezinsvriendelijkheid meedraagt tot kwaliteit van horecazaken, maar meer uitgebreid kwam dit onderwerp niet aan bod. Wel bracht Lode Bogaerts aan dat het wellicht een uitdaging zal zijn om horecazaken in het centrum hiervoor warm te maken. Tijdens dit bezoek kregen we dus meer informatie over HorecaSol en hun doel, maar dit was weinig relevant voor ons project.
2.5.3
Buitenlandse initiatieven
Om informatie over gezinsvriendelijkheid te verzamelen, gingen we ook te rade in het buitenland. Binnen onze opleiding is het belangrijk om een onderwerp te benaderen vanuit verschillende invalshoeken. We zochten informatie op in de literatuur en bestaande initiatieven in België. Buitenlandse initiatieven zijn een andere invalshoek.
2.5.3.1
Onderzoek vanuit Guidea
Guidea maakte een vergelijking met het buitenland. Deze informatie is interessant en kunnen we gebruiken in functie van het internationale aspect binnen ons project. In Oostenrijk, Duitsland, Zwitserland en Frankrijk zijn er heel wat initiatieven voor kinderen. In deze laatste drie landen worden aan regio‟s, horeca en toeristenbedrijven die beantwoorden aan bepaalde criteria, een kindvriendelijk label toegekend. In Oostenrijk ontstonden reeds in 1989 de „kinderhotels‟. In Duitsland startten in 1993 de „familotels‟. In Zwitserland verleent de Zwitserse Toerisme Federatie aan kindvriendelijke hotels het „kidshotel‟ label toe.
Al deze initiatieven hebben aandacht voor de specifieke behoeften van gezinnen met kinderen. Zij hebben duidelijke criteria waaraan hotels moeten voldoen. Deze criteria worden gecontroleerd door een onafhankelijk controleorganisme. De laatste tien jaar zijn er ook een aantal toeristische diensten in het buitenland dat kindvriendelijkheid van vakantieoorden probeert te stimuleren. 29
Horecasol Gesprek met Lode Bogaerts, 5 mei 2009. 35
In Frankrijk wordt het label „station kid‟ toegekend aan kindvriendelijke badplaatsen. In Zwitserland wordt het label „families welcome‟ toegekend aan de kindvriendelijke vakantieoorden, dit hetzelfde in Duitsland.
Het toekennen van een kind- en gezinsvriendelijk label gebeurt in deze landen op basis van een zelfevaluatierapport. Dit rapport wordt opgesteld op basis van een vragenlijst met minimumeisen en wenselijkheden in verband met kind- en gezinsvriendelijkheid van voorzieningen. Controle van het zelfevaluatierapport gebeurt door de organisatie die het label toekent.
2.5.3.2
Nederlands Netwerk Child Friendly Cities 30
Bij het opzoeken van informatie kwamen bij het Nederlands Netwerk Child Friendly Cities terecht. We contacteerden de Vereniging van Nederlandse Gemeenten om verdere informatie op te vragen over dit project. Na telefonisch contact vernamen we dat informatie over dit project niet wordt vrij gegeven voor studenten, maar enkel voor gemeenteleden. We kunnen dus enkel de informatie van de website weergeven.
In 2000 heeft Unicef het internationale initiatief van Child Friendly Cities opgestart. Dit is een wereldwijd initiatief, gebaseerd op het Verdrag van de Rechten van het Kind. Deze organisatie vindt dat kinderen door gebrek aan speelruimte, groene omgeving, vervuiling… kwetsbaar zijn. Daarom wil het netwerk zich richten op steden, daar deze risicofactoren daar eerder zullen voorkomen dan op het platteland.
Het Nederlands Netwerk Child Friendly Cities is een initiatief van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en Jantje Beton. Het werd opgericht in 2003. Jantje Beton organiseert en financiert projecten die in het teken van kinderen staan. Op die manier wil hij speelkansen voor kinderen creëren.
Het netwerk heeft als doel de steden en gemeenten leefbaarder voor kinderen te maken. Gemeenten kunnen deelnemen aan het project en kunnen op die manier inspiratie en kennis opdoen en ervaringen en voorbeelden uitwisselen.
Volgens het netwerk Child Friendly Cities in Nederland is er in een kindvriendelijke stad een actieve en constante dialoog tussen het beleid enerzijds en kinderen en jongeren anderzijds.
30
Welkom op de site van het netwerk Child Friendly Cities. Geraadpleegd op 23 april 2009, op http://www.kindvriendelijkesteden.nl. 36
2.5.3.3
Partnerschool: Ostrava University – Tsjechië31
Om zicht te krijgen op hoe andere landen omgaan met gezinsvriendelijkheid, hebben we geprobeerd via partnerscholen van Ipsoc in het buitenland meer informatie te verkrijgen hieromtrent. Het viel ons op dat de term kind- of gezinsvriendelijkheid moeilijk te vertalen is. Daarbij merkten we op dat de gecontacteerde personen niet goed begrepen wat we bedoelden. We verduidelijkten het onderwerp, helaas kregen we hierop geen respons meer.
We kregen van één partnerschool, namelijk Ostrava University (Tsjechië), wel een relevant antwoord. Toch hadden we nog vragen, waarop we om verduidelijking vroegen. Helaas bleef ook hier een volgend antwoord uit.
Het antwoord kwam van Pavla, een vrouw met drie kinderen van 10, 15 en 17 jaar. Wat hieronder beschreven wordt, is wat volgens haar gezinsvriendelijkheid betekent in haar regio.
In Ostrava, de derde grootste stad van Tsjechië is er een groot aanbod voor families met kinderen. De stad kan ook een babyvriendelijke stad genoemd worden. De omgeving en de leefomstandigheden zijn enorm aan het verbeteren. Er zijn nieuwe speelvelden/speelpleinen en multifunctionele sportvelden gebouwd. Er is zo‟n 30 vierkante meter groen per inwoner. Er worden verschillende programma‟s voor gezinnen met kinderen georganiseerd. Er zijn ook verschillende babycentrums voor moeders die de kraamzorg verlaten. Daar kunnen ze andere moeders ontmoeten en de kinderen kunnen samen spelen en vaardigheden ontwikkelen onder toezicht van tutoren.
Er wordt ook een andere invalshoek besproken, namelijk cafés en restaurants. Deze invalshoek is te linken aan ons project. Zo wordt er aangeven dat cafés met terras vaak een kinderspeelplein, een zandbak, speelgoed, een schommel, een klimrek, ladders, een glijbaan… hebben. De ouders kunnen ondertussen wat drinken terwijl hun kinderen hun sportieve vaardigheden ontwikkelen. Daarnaast is er nog het menu in McDonald's en andere fastfood restaurants. In de meeste restaurants is er een kindermenu.
Nog een andere invalshoek is het openbaar vervoer alsook parkeerfaciliteiten. In treinen is er een compartiment voor gezinnen met kinderen voorzien. In shopping zones zijn er parkeerplaatsen voorzien voor gezinnen met kinderen. Dit draagt niet bij tot de ontwikkeling van het kind maar het maakt shoppen, iets drinken en reizen, meer draagbaar voor gezinnen.
31
Pavla Nemethova (persoonlijk gecontacteerd, 27 mei 2009). 37
Dankzij onze vraag heeft ze zich gerealiseerd dat het nog zo slecht niet gesteld is in Ostrava dan ze aanvankelijk dacht.
2.6
Algemeen besluit van literatuur en bestaande initiatieven
Gezinsvriendelijkheid in de maatschappij bevindt zich op alle levensdomeinen. Wij zullen ons toespitsen op de eetgelegenheden, maar een interdisciplinaire samenwerking op alle niveaus zal noodzakelijk zijn om van Kortrijk een gezinsvriendelijke stad te maken.
Kindvriendelijkheid legt de nadruk op wat het kind belangrijk vindt. Dit betekent dat kinderen op een vriendelijke manier, met open armen en met een brede glimlach ontvangen worden. Kindvriendelijkheid bestaat uit drie aspecten, namelijk leefbaarheid, bespeelbaarheid en veiligheid. Het zal belangrijk zijn dat we oog hebben voor deze aspecten bij het opstellen van de criteria. Daarnaast is het ook belangrijk dat er rekening gehouden wordt met de wensen van de ouders. Dit brengt ons naar het ruimer begrip gezinsvriendelijkheid. Het gaat er om dat de gezinnen zich welkom voelen. Vanuit deze omschrijving kunnen we, naar ons onderzoek toe, er rekening mee houden dat zowel de wensen van kinderen als van ouders bevraagd worden.
Uit de informatie van de buitenlandse initiatieven konden we weinig meenemen. Toch gaf het netwerk Child Friendly Cities in Nederland aan, dat er een in een kindvriendelijke stad een actieve en constante dialoog is tussen het beleid enerzijds en kinderen en jongeren anderzijds. In dit kader willen wij zeker trachtten om de kinderen optimaal te betrekken bij ons project.
Ook vanuit de literatuur kwam het duidelijk naar voor dat inspraak en participatie van kinderen belangrijk zijn. Indien we deze participatie willen bevorderen, moeten we zeker vraaggericht te werk gaan. De vraag van de kinderen zou centraal moeten staan, maar hun mening wordt niet altijd gehoord. Toch vertegenwoordigen ze ook een grote groep in onze samenleving. Voor ons onderzoek willen we vertrekken vanuit de vraag van de kinderen, maar we willen ook rekening houden met de mening van ouders en eetgelegenheden. De criterialijst, tips en aanbevelingen willen we opstellen vanuit hun wensen. In tegenstelling tot Mechelen Kinderstad en Guidea zouden we rekening willen houden met alle drie de partijen en ons niet enkel richten tot enerzijds enkel kinderen of anderzijds enkel de ouders. Bij Guidea koos men ervoor om de mening van zowel inwoners van de Kust als bezoekers te bevragen. Misschien kunnen wij ons voor ons project ook richtten op zowel inwoners als toeristen.
38
Een medewerkster van het Parkhotel gaf aan dat een opmerkelijk groot aantal van de gezinnen zouden luisteren naar hun kinderen waar ze willen gaan eten. Het lijkt ons interessant om dit ook eens te bevragen aan de ouders.
We zagen dat Guidea tijdens hun bevraging gebruik maakten van stellingen. Het lijkt ons een interessant idee dat we kunnen meenemen voor bevragingsmomenten. We kregen ook hun belangrijkste besluiten te zien. Deze kunnen we gebruiken voor het bevragen van de ouders, kinderen en de eetgelegenheden. We namen ook mee dat eenvoudige ingrepen voor uitbaters vaak voldoende zijn om gezinsvriendelijk te werken. We kunnen dit gebruiken om eetgelegenheden te stimuleren. Guidea gaf aan dat er een praktijkhandboek voor horecazaken uitkomt. We kunnen als suggestie meegeven naar de stad om in de toekomst contact op te nemen met Guidea.
Uit ons bezoek aan Mechelen bleek dat een gezinsvriendelijk label in de eerste plaats ondersteuning moet bieden voor de gezinnen in de stad. Ze weten op deze manier waar het zeker gezinsvriendelijk is. Toen het label net bekend gemaakt werd, bezochten
enkele
gezinnen omwille van het label kindvriendelijke eetgelegenheden. We zullen het label dus zodanig moeten ontwerpen dat het herkenbaar is voor gezinnen. Aan de hand van het label willen we ook de eetgelegenheden bewust maken van het belang gezinsvriendelijkheid in hun zaak. Guidea haalde aan dat een plaats die kindvriendelijk is, een grotere aantrekkingskracht heeft voor gezinnen.
Het is daarnaast belangrijk dat het label op een gemakkelijke manier bevestigd en verwijderd kan worden, omdat dit in Mechelen een probleem leek te zijn. Ook gaven enkele uitbaters aan dat ze het label te groot vinden. We proberen met deze elementen rekening te houden bij het ontwerp van het gezinsvriendelijk label. In Mechelen werden kinderen betrokken bij het ontwerp van het label. Dit zouden we ook graag doortrekken bij het ontwerp van ons label.
Van de drie initiatieven, Mechelen, Guidea en EETiKET, kregen wij reeds lijsten met criteria mee. Eventueel kunnen deze criteria gebruikt worden als hulpmiddel en leidraad voor ons project.
Vanuit de informatie, verkregen bij EETiKET nemen we mee dat er een onderscheid gemaakt kan worden tussen standaardcriteria en optionele criteria bij het recenseren van een eetgelegenheid.
39
Voor de toekenning van het label, werden de eetgelegenheden in Mechelen gerecenseerd door kinderen. Indien eetgelegenheden voldeden aan de criteria, vooropgesteld door een kinderraad, verdienden zij het label. Ook in Kortrijk willen we dat eetgelegenheden gerecenseerd worden. We zullen er misschien wel voor kiezen om volledige gezinnen op pad te sturen die anoniem de horecazaken zullen moeten scoren aan de hand van onze vooropgestelde criterialijst. We willen het volledige gezin betrekken bij het recenseren om zowel de mening van de ouders als de kinderen te weten te komen. In Mechelen werden de eetgelegenheden geïnformeerd op
voorhand. Ook wij vinden het
belangrijk dat
eetgelegenheden op voorhand ingelicht worden over de criteria.
De eetgelegenheden die eventueel het label kunnen verdienen, worden onafhankelijk gecontroleerd.
Misschien
kunnen
wij
ook
werken
met
een
commissie
om
het
gezinsvriendelijk label toe te kennen.
Zowel bij Mechelen als Guidea gaven ze aan dat het label correct en niet te snel mag toegekend worden. Een kinderstoel en een kindmenu geven niet enkel de garantie tot het krijgen van een label.
We kregen te horen van Mechelen dat zij een stadsplan hebben opgesteld dat een overzicht biedt van alle gezinsvriendelijke eetgelegenheden in de stad. Dit kan een suggestie zijn die wij willen meegeven naar stad Kotrijk toe.
Een suggestie die we vanuit andere informatie van EETiKET eventueel kunnen meegeven naar stad Kortrijk is het opmaken van een boekje waarin gezinsvriendelijke eetgelegenheden vermeld staan. De tips die EETiKET opstelde voor ouders, kunnen misschien gebruikt worden bij onze bevraging. Eventueel kan ook een boekje opgemaakt worden voor ouders, waarin tips en aanbevelingen vermeld staan, voor ouders die met hun kinderen een eetgelegenheid willen bezoeken.
Een medewerkster van het Parkhotel gaf aan dat een opmerkelijk groot aantal van de gezinnen zouden luisteren naar hun kinderen waar ze willen gaan eten. Het lijkt ons interessant om dit ook eens te bevragen aan de ouders.
40
3
BEVRAGINGSMOMENTEN
Participatie is een belangrijk gegeven in ons project. Daarom kozen we er bewust voor om ouders, kinderen en eetgelegenheden te betrekken. We deden dit aan de hand van verschillende bevragingsmomenten. Door kinderen te bevragen wilden we nagaan wat zij belangrijk vinden als ze 'op restaurant' gaan eten. We vonden het ook belangrijk om ouders te bevragen. We wilden van hen te weten komen wat ze verwachten van gezinsvriendelijke eetgelegenheden. Een ook niet onbelangrijke actor zijn de eetgelegenheden zelf. De reden waarom we hen bevraagden was om te weten te komen hoe zij tegenover gezinsvriendelijkheid staan in hun zaak.
De gegevens van de bevragingsmomenten werden gebruikt als basis om de criterialijst op te stellen.
3.1
Bevraging van de kinderen
3.1.1
Inleiding
In het kader van ons project „gezinsvriendelijkheid binnen Kortrijk', wilden we te weten komen hoe kinderen van alle leeftijden hier tegenover staan. Kinderen zijn degenen om wie het grotendeels draait. Het is dus uiterst belangrijk om zicht te krijgen op hun visie. Het was onze bedoeling om op die manier ook hun participatie en betrokkenheid te benadrukken. De vragen die wij beantwoord wilden zien, spitsten zich toe op drie centrale thema‟s: „het sociale aspect‟, „spelen en spelmateriaal‟ en „eten en drinken‟.
1. Bij het thema 'Eten en drinken' wilden we te weten komen: Of kinderen een eigen menukaart verkiezen met aangepaste gerechten. Wat kinderen graag eten en drinken op restaurant. Of kinderen mogen kiezen wat ze eten wanneer ze op restaurant gaan. Of kinderen tevreden zijn met het aanbod van de huidige kindermenu's in eetgelegenheden. Of de porties aangepast zijn op kindermaat. Of kinderen de voorkeur geven aan speciale bekers, borden en bestek of tevreden zijn met gewone.
2. Bij het thema 'sociale aspect' wilden we te weten komen: Of kinderen vaak op restaurant gaan met hun ouders. Of kinderen de anti - rookwet een goed initiatief vinden. 41
Hoe kinderen zouden reageren indien ze een verrassing zouden krijgen van het horecapersoneel of de uitbater en wat deze verrassing mag zijn. Of er interactie is tussen de ober en de kinderen en hoe deze verloopt. Of kinderen al dan niet meebeslissen naar welke eetgelegenheid het gezin gaat eten. Of kinderen snel bediend willen worden in een restaurant.
3. Bij het thema 'spelen en spelmateriaal' wilden we te weten komen: Waarmee kinderen graag spelen op restaurant. Of de voorkeur geven om aan tafel te spelen of liever in een aparte speelhoek. Of kinderen al dan niet de toestemming krijgen om te spelen aan tafel wanneer ze een eetgelegenheid bezoeken. Of kinderen al dan niet muziek verkiezen in een eetgelegenheid. Of ouders zelf speelgoed voorzien waarmee hun kind zich kan bezighouden.
Buiten deze drie centrale thema's wilden we ook nog een afzonderlijk aspect bespreken die buiten deze categorieën valt: Hechten kinderen veel belang aan properheid en hygiëne van een restaurant?
3.1.2
Doelgroep
De doelgroep van onze bevraging waren kinderen van twee tot twaalf jaar. We bereikten hen op verschillende manieren: de bezoekers van de Zondagmatinee, het Ring Shopping Kortrijk Noord en de leerlingen van de Vrije Centrumschool te Marke. Alle kinderen die wilden meewerken waren welkom. In totaal bereikten we 159 kinderen.
3.1.3
Instrument en procedure
We kozen ervoor om op drie verschillende momenten informatie te verzamelen: 1. Tijdens de Zondagmatinee op zondag 17 mei 2009. We konden rekenen op de medewerking van Philippe Devos van cel economie van stad Kortrijk en Guido Gheysen, organisator van de Zondagmatinee. We bereikten 40 kinderen. 2. In het Ring Shopping Kortrijk Noord op woensdag 20 mei 2009. Hiervoor
kregen
we
toestemming
en
medewerking
van
Monique
Decrop,
verantwoordelijke van het Ring Shopping Kortrijk Noord. Daarnaast mochten we ook op medewerking rekenen van de mensen van de informatiestand en de bewaking. Deze mensen stonden open voor onze vragen. In totaal bereikten we hier 53 kinderen.
42
3. Tijdens een bezoek aan de Vrije Centrumschool te Marke op maandag 25 mei 2009. Daar kregen we toestemming van directrice Christine Vanpraet, om tijdens de middagpauze de kinderen te bevragen over hun mening rond kindvriendelijkheid in Kortrijk. Op die manier bereikten we 66 kinderen.
Telkens wilden we de mening van de kinderen op een creatieve manier toetsen. Aan de hand van verschillende opdrachten voor de kinderen bevraagden wij wat voor hen belangrijk is. Dit deden we door verschillende standen te voorzien waar de kinderen op een speelse manier hun mening konden delen. Tijdens de bevraging op de Zondagmatinee en in Ring Shopping Kortrijk Noord waren er vier standen voorzien. Dit was praktisch niet haalbaar tijdens het bezoek aan de Vrije Centrumschool te Marke. Daar toetsten we onze vragen in slechts twee standen. Bij aanvang ontvingen de kinderen een spelkaart. Bij de uitvoering van elke opdracht konden de kinderen op deze kaart een handtekening verdienen. Als ze bij elke stand een handtekening verdiend hadden, mochten zij iets uit „de snoepboom‟ kiezen. Tijdens de bevraging in de Vrije Centrumschool te Marke was er in plaats van een snoepboom, een snoepdoos voorzien. Dit ter bedanking voor hun medewerking.
De verschillende opdrachten hadden vaak een gelijkaardig doel. Op deze manier konden we meer kinderen bereiken. Voor sommige kinderen was de ene opdracht bij een standje moeilijk, terwijl de opdracht bij een ander standje vlotter ging. Zo was het mogelijk om ieders mening te bevragen.
3.1.3.1
Eerste stand: “Rad van gezinsvriendelijkheid”
Beschrijving Drie thema‟s kwamen aan bod bij deze stand, namelijk „eten en drinken‟, „het sociale aspect' en „spelen en spelmateriaal‟. Ook vragen rond infrastructuur, zoals bestek en speelruimte, werden doorheen de verschillende thema's opgenomen. De thema‟s en vragen werden opgesteld op basis van informatie die we opdeden door de criteria van de week van de smaak en tijdens de bezoeken aan stad Mechelen en Guidea. We merkten vanuit de criteria van andere initiatieven dat er drie overkoepelende thema's naar voor kwamen. Vanuit deze thema's stelden we zelf vragen op per categorie met als inspiratiebron de criterialijsten van de andere initiatieven.
43
Op een groot rad werden drie verschillende pictogrammen32 aangebracht, één per thema, die zich telkens terug herhaalden. De achtergrond had per pictogram een verschillend kleur.
Eten en drinken
Sociale aspect (bediening)
Spelen en spelmateriaal
Per thema werd een doos voorzien waar kaartjes met vragen inzaten. Wanneer de wijzer van het rad op één van de pictogrammen terecht kwam, konden de kinderen bij de overeenkomstige doos een kaartje trekken. De doos en de kaartjes met vragen hadden hetzelfde kleur als de overeenkomstige pictogram op het rad. Op de dozen werd ook het pictogram van op het rad weergegeven. Op die manier was het duidelijk uit welke doos de kinderen een kaartje moesten trekken. Op elk kaartje stond een vraag rond het betreffende thema.
De vragen werden zowel met woorden als met een pictogram weergegeven. Dit deden we om kinderen van verschillende leeftijden bij het spel te betrekken. Toch richtten we ons vooral naar kinderen vanaf drie jaar, aangezien ze vanaf die leeftijd hun mening meer en duidelijker kunnen verwoorden. Voor de leeftijd van drie jaar, maakt een kind enkel gebruik van twee- woordzinnen en is het dus moeilijk om in dialoog te treden. Vanaf dan is een kind ook in staat om „moeilijkere‟ fysieke taken uit te voeren. Deze kracht is nodig om aan het rad te draaien. Kinderen zijn op die leeftijd in staat om pictogrammen te onthouden en te herkennen.
De kinderen mochten elk één keer aan het rad draaien en daarbij drie kaartjes uit de bijpassende doos halen, zodat ze op verschillende vragen konden antwoorden. Wanneer het te druk was beslisten wij dat er maar één of twee vragen beantwoord moesten worden. Naast de hoofdvraag stelden wij aan enkele kinderen mondeling ook nog enkele bijvragen. Deze bijvragen werden niet aan ieder kind gesteld, daar de tijd dit niet altijd toeliet.
32
Pictogrammen, visualisaties en vorming. Geraadpleegd op mei 4 2009, op http://www.sclera.be. 44
De voorbeelden die bij de bijvragen staan, werden niet direct gegeven aan het kind. Eerst probeerden we om het kind zelf te laten antwoorden. Wanneer het niet lukte, konden er voorbeelden gegeven worden. Verschillende thema‟s 1. Eten en drinken Kijk je graag eens op de menukaart van je mama en/of papa of zou je graag zoals mama en/of papa een eigen menukaart krijgen?
Drink jij ook graag een speciaal aperitiefje? Welk aperitiefje is dat dan? Heb je dit graag in een glas of in een speciale beker? Wat eet jij graag als dessert? Navragen of ze de traditionele kinderdessertjes eten of liever een dessert van de menukaart van mama en/of papa (vb. taart, crème brûlée, enz.)
Mag er gerookt worden in een restaurant of heb je liever van niet? Waarom? (Omdat het stinkt?)
Heb je graag speciaal bestek om te eten? Plastiek bestek, bestek met speciale handvaten, kleiner formaat, enz.
Vind je het leuk om een verrassing te krijgen wanneer je weg gaat uit het restaurant? Lolly? Speelgoedje? Als je op restaurant gaat, kan je dan uit genoeg dingen kiezen om te eten? Vind je het leuk dat je kan kiezen? Heb je al eens iets gekozen van de menukaart van mama en/of papa? Wat eet je graag als je op restaurant gaat? Kan je dit eten op restaurant? Eet je graag vis? (zoals scampi‟s, mosselen, zalm…) Kun je dat dan eten op restaurant? Eet je dat dan ook? Of probeer je iets nieuws uit?
45
Mag jij kiezen wat je eet op restaurant? Wat eet je het liefst op restaurant? Zeggen je mama en/of papa wat je kan eten?
Als je op restaurant gaat, kan je dan alles op eten? Heb je dan genoeg? Of heb je soms nog honger?
2. Sociale aspect (bediening) Vind je de obers lief in een restaurant? Waarom vind je ze (niet) lief?
Is er al eens een ober boos geweest op jou? Waarom?
Mag jij soms kiezen naar welk restaurant je gaat? Welk restaurant kies je meestal? Waarom?
Heb jij zelf al eens iets gevraagd aan de ober? Bijvoorbeeld: waar is het toilet? Mag ik een lepeltje om te eten? Hoe reageert de ober daarop?
Luistert de ober naar jou als je iets vraagt?
Vraagt de ober aan jou wat je wil eten als je op restaurant gaat? Of stellen ze deze vraag aan je mama/papa
Ga je vaak op restaurant? Hoeveel keer? Wanneer (vakantie, weekend, tijdens de week, verjaardag)?
46
Geeft de ober jou soms speelgoed of een kleurplaat als je op restaurant gaat eten? Ligt dat er al? Moet je dat zelf vragen? Doe je dat graag?
3. Spelen en spelmateriaal Waarmee speel je graag op restaurant? Buiten? Binnen? Met wat speel je meestal op restaurant? Kan je uit genoeg speelgoed kiezen? Speel je graag terwijl je moet wachten op je eten/drinken of zit je liever gewoon bij mama en/of papa aan tafel? Is er plaats genoeg om bij mama en/of papa aan tafel te spelen? Met wat speel je graag? Kijk je graag in een boek terwijl je wacht? Zijn dit boekjes om te lezen of om in te kijken? Strips?
Heb je graag een aparte hoek om te spelen in het restaurant? Of speel je liever bij mama en/of papa? Met wat speel je dan graag? Mag jij spelen als je op restaurant gaat? Van wie wel?Van wie niet? Met wat speel je dan graag? Vind je het leuk dat er muziek is op restaurant? Staat de muziek te luid of te stil? Wat hoor je graag? (klassieke muziek, kindermuziek…) Brengen mama en/of papa iets mee om te spelen, wanneer jullie op restaurant gaan? Wat is dat dan? (boek, raadsel, gameboy…)
Bijhouden van de informatie Terwijl de kinderen antwoordden, werd alles genoteerd. Hierbij werd gebruik gemaakt van registratiefiches.
47
3.1.3.2
Tweede stand: “De ladder”
Beschrijving De tweede activiteit was gebaseerd op de criteria omtrent gezinsvriendelijkheid van Guidea. Deze organisatie onderzocht de basisverwachtingen van ouders en grootouders aan de kust, omtrent gezinsvriendelijkheid. Vanuit dit onderzoek maakte men een top zes van de belangrijkste criteria. Deze top zes paste perfect binnen de drie thema‟s die wij vooropgesteld hadden en waren voor ons zeer bruikbaar. De belangrijkste criteria zijn:
1. Kindermenu 2. Properheid en hygiëne 3. Kindvriendelijke sfeer 4. Kindvriendelijke bediening 5. Snelle bediening 6. Speelhoekje We kozen ervoor om het criterium „kindvriendelijke sfeer‟ weg te laten, daar dit voor kinderen onder de acht jaar een vaag begrip is. We kozen er echter wel voor om één criterium bij te voegen. Wij beseften dat het niet altijd mogelijk is voor een restaurant om een aparte speelhoek te hebben. Vandaar dat we wilden vragen aan kinderen of ze het belangrijk vinden of er kleurprenten, leesboeken,… beschikbaar zijn en waar ze aan tafel mee kunnen spelen. Naast het speelhoekje wilden we dus het criterium „spelmateriaal‟ ook bevragen.
Kindermenu
Kindvriendelijke bediening
Snelle bediening
48
Speelhoekje
Spelmateriaal aan tafel
Properheid en hygiëne
Aan de hand van een ladder wilden wij de kinderen laten kiezen wat voor hen het belangrijkste is. We boden hen foto‟s aan rond de criteria. Deze moesten ze vervolgens ordenen. Wat voor hen het meest van belang is, moesten ze bovenaan de ladder plaatsen en wat minder belangrijk is kwam onderaan.
Deze opdracht was opnieuw voor kinderen vanaf drie jaar, daar zij op deze leeftijd in staat zijn om hun mening te verwoorden.
Bijhouden van informatie De verworven informatie werd bijgehouden op de registratiefiches. De kinderen hingen de afbeeldingen volgens hun voorkeur aan de ladder. Wat bij hen bovenaan aan de ladder hing, noteerden wij als het cijfer één in het desbetreffende vakje op de fiche. De tweede hoogste afbeelding kreeg het cijfer twee. En dit ging zo door tot de laatste afbeelding, dat het cijfer zes kreeg. Al deze cijfers werden op de fiche ingevuld, zodat we een overzichtelijk beeld kregen van de top zes van de kinderen.
We hadden ook ruimte voorzien op ons notitieblad, om te noteren wat de kinderen ons vertelden. We bevraagden onder andere waarom de kinderen een bepaalde prent als het belangrijkst aanschouwden.
49
3.1.3.3
Derde stand: “Zoek de 5 verschillen”
Beschrijving Elk kind kreeg een A3 blad waarop twee verschillende tekeningen stonden. Een exemplaar van deze tekening is in bijlage terug te vinden (bijlage 3). Op deze tekeningen waren duidelijke verschillen waarneembaar. „Eten & drinken‟, „het sociale aspect‟, 'infrastructuur' en „spelen & spelmateriaal‟ waren de thema‟s die hierbij aan bod kwamen. We hebben voor deze stand teruggekeken naar de vragen die we hadden opgesteld bij „Het Rad‟. Deze vragen waren onderverdeeld in drie thema‟s die we hebben overgenomen. We voegden er nog één thema aan toe, namelijk infrastructuur. Dit thema kwam ook aan bod in de vragenlijst van de ouders.
Het was de bedoeling dat het kind de verschillen zocht en zei wat hij/zij het leukst vond en dit werd aangevinkt. Indien we merkten dat het kind zelfstandig kon werken en de opdracht begreep, werd er gevraagd dat het kind zelf aanduidde wat hij/zij het leukst vond. Omdat het vooraf misschien al duidelijk was wat de kinderen zouden verkiezen, werd er bevraagd waarom ze daarvoor kozen. Voordat er op de spelkaart werd aangeduid dat de kinderen de opdracht vervolmaakt hadden, moesten zij hun tekening in een brievenbus deponeren. Dit werd gedaan om te vermijden dat de kinderen de tekening meenamen.
Tekening A
Tekening B
Groot toilet
Klein toilet
Lachende ober
Boze ober
Kind zit aan tafel bij mama en/of papa
Kind speelt in een speelhoekje
Glas en grote messen en vorken
Toffe beker, rietje, klein bestek
Kindermenu
Gewoon menu
We kozen voor deze verschillen omdat we vonden dat deze ten eerste representatief waren voor de thema‟s die we wilden bevragen. Ten tweede waren deze verschillen realistisch en haalbaar om te tekenen.
Vanaf de leeftijd van drie jaar kunnen kinderen groeperingen maken, waardoor ze verschillen gaan zien tussen verschillende tekeningen.
Bijhouden van informatie Er werd aangevinkt op de tekening wat het kind het leukst vond. Het was onze bedoeling om ook te vragen waarom hij/zij een bepaald verschil heeft aangeduid als leukste. 50
Deze antwoorden waren echter vanzelfsprekend en weinig relevant. Daarom noteerden we enkel de opvallendste zaken en antwoorden die afweken van de meerderheid.
3.1.3.4
Vierde stand: “Het tekenatelier: waar kunstenaars geboren worden”
Als laatste stand konden de kinderen meedoen met een tekenwedstrijd. De kinderen kregen een blad met een voorontwerp van een restaurant. Dit voorontwerp is terug te vinden in bijlage (bijlage 4). Het was de bedoeling dat zij hierop verder aanvulden, wat ze leuk zouden vinden op restaurant. Indien het kind geen inspiratie had, maakten we gebruik van de zin “Wat zou je doen indien je kon toveren op restaurant?”. Op het blad werden de contactgegevens van het kind gevraagd, zodat er later contact kon worden opgenomen indien het kind gewonnen had. Voordat er op de spelkaart werd aangeduid dat de kinderen de opdracht vervolmaakt hadden, moesten zij hun tekening in een brievenbus deponeren.
Aan deze wedstrijd konden alle kinderen deelnemen. Vanaf twee jaar en zes maanden kunnen kinderen herkenbare tekeningen maken. Maar voor deze leeftijd is de motoriek al zodanig ontwikkeld, om een potlood vast te houden.
De doelgroep voor de tekeningen waren kinderen tot twaalf jaar. We maakten een opsplitsing in drie leeftijdscategorieën. Deze waren „0 tot 4 jaar‟, „5 tot 8 jaar‟ en „9 tot 12 jaar‟. Als groep besloten we om drie kinderen te laten winnen en daarom maakten we deze opsplitsing. Uit elke categorie werd één tekening gekozen. Dit op basis van de inhoudelijke elementen die ze hadden aangebracht op de tekening.
Voor de prijs werd er gerekend op de steun van commerciële handelszaken. We maakten een verrassingspakket waarin enkele leuke verrassingen staken van deze handelszaken. Daarnaast hadden wij ook een aankoopbon voorzien van een speelgoedwinkel. In de week van 8 juni 2009 werd de winnaar verwittigd en konden de kinderen hun prijs afhalen in het stadhuis van Kortrijk.
51
3.1.4
Verwerking en resultaten
3.1.4.1
Het rad
A.
Eten en drinken
1.
Kijk je graag eens op de menukaart van je mama en/of papa of zou je graag zoals mama en/of papa een eigen menukaart krijgen?
Achttien kinderen beantwoordden deze vraag. De kinderen kregen ook de mogelijkheid om te vermelden waarom ze al dan niet een eigen kaart verkozen. Een aantal kinderen gaven hiervoor meerdere redenen.
Aparte menukaart voor kinderen (de kinderen geven aan dat ze het leuk vinden
11
om zelf te kiezen wat ze kunnen eten) Menukaart voor volwassenen ( kijken op de kaart van mama en/of papa)
7
Er is een ruimere keuze
1
Als ik alleen moet kijken weet ik niet goed waar te zoeken
1
Geen reden aangehaald
5
Als we kijken naar deze cijfers, zien we dat de meerderheid van de kinderen het fijn vonden wanneer eetgelegenheden een aparte kinderkaart voorzien. Toch verkozen nog altijd een groot deel van de kinderen de menukaart voor volwassenen. Kinderen gaven aan dat ze niet altijd weten waar ze een gerecht moeten gaan zoeken, ze kijken liever met hun ouders samen en nog een ander kind vond de menukaart voor volwassenen uitgebreider. Het verschil tussen de twee keuzes is dus niet opvallend groot.
2.
Drink jij ook graag een speciaal aperitiefje?
Twintig kinderen gaven antwoord op deze vraag. Hier werd ook de bijvraag gesteld of ze hun drankje liefst in een gewoon glas krijgen, of liever in een 'speciale' beker. Enkele kinderen gaven op deze vragen meerdere antwoorden.
Ja
Nee
17 Frisdrank (ice-tea, cola, fanta,...)
11
Kinderchampagne
7
Fruitsap
6
Water
2
Een cocktail voor kinderen
1 3
52
In glas of speciale beker? Speciale beker
5
De beker moet versierd zijn (vb. Met stukjes fruit)
2
Er moet een gekleurde beker zijn
2
De beker moet een speciale vorm hebben
1
Glas
4
Zeventien van de twintig kinderen gaven aan graag een speciaal aperitiefje te drinken wanneer ze op restaurant gaan. Toch merkten wij op dat de kinderen eerder gewone dranken, zoals frisdrank, water, fruitsap, opsomden wanneer wij hen vroegen wat ze dan graag zouden drinken. Drie kinderen hadden geen nood aan een speciaal aperitiefje. Van de ondervraagde kinderen gaven vijf kinderen aan dat zij graag een speciale beker zouden hebben om te drinken. Deze kinderen houden er van dat de beker versierd is, gekleurd is of een speciale vorm heeft. Vier kinderen verkozen een gewoon glas. 3.
Wat eet jij graag als dessert?
Kinderen mochten ook bij deze vraag meerdere antwoorden geven. IJsjes
18 Kinderijsje
5
Waterijsje
1
IJstaart
1
Andere
22
Taart
7
Fruit
4
Pannenkoek
3
Yoghurt
2
Crème Brûlée
1
Pudding
1
Droge koekjes
1
Eclair
1
Snoep
1
Chocomousse
1
Zoals af te leiden uit bovenstaande tabel, zijn ijsjes zeer populair bij kinderen. Maar liefst achttien kinderen gaven dit dessert als antwoord. Op de tweede plaats kwam taart vaak naar voor. Fruit, pannenkoeken en yoghurt werden ook meerdere malen benoemd. 53
Verder kwamen redelijk bekende kinderdesserts naar voren waaronder crème brûlée een uitzondering was. 4.
Mag er gerookt worden in een restaurant of heb je liever van niet?
Kinderen moesten op deze vraag ja of nee antwoorden en mochten zichzelf nader uitleggen. Er waren 24 kinderen die deze vraag beantwoordden. Meerdere redenen waren mogelijk. Nee
22 Het stinkt
13
Er is te veel rook die hinder geeft
8
Roken is niet hygiënisch
5
Roken is schadelijk voor het milieu
1
Roken is ongezond
1
Roken verstoord de maaltijd
1
Roken mag niet bij kinderen
1
Roken op restaurant is verboden
1
Roken veroorzaakt brand
1
Ja
2 Mama en/of papa roken
2
Als we een blik werpen op bovenstaande tabel wordt het ons overduidelijk dat kinderen niet willen dat er gerookt wordt op restaurant. Maar liefst tweeëntwintig kinderen deelden deze mening. Ze gaven hiervoor verschillende redenen aan vb. roken stinkt, roken is vies, … Slechts twee van de 24 kinderen vonden roken op restaurant geen probleem. Deze kinderen vertelden ons dat hun ouders roken, dus dat zij dit normaal vinden. 5.
Heb je graag speciaal bestek om te eten?
Zestien kinderen gaven antwoord op deze vraag. Ze kregen de ruimte om te antwoorden en om aan te geven wat zij begrijpen onder de term 'speciaal bestek'. Ja
11 Bestek met tekeningen op
4
Klein bestek
3
Bestek met speciale kleuren
1
Nee
5 Ik wil net zoals mama en/of papa en groot bestek
3
Ik ben al te groot daarvoor
1
Ik wil een gewoon bestek net zoals thuis
1 54
Het grootste deel van de bevraagde kinderen verkoos speciaal bestek op restaurant. Daarbij gaven ze aan dat ze het leuk zouden vinden indien er tekeningen op het bestek zouden staan, dat het bestek kleiner is dan gewoon bestek of dat het bestek speciale kleurtjes heeft. Vijf van de zestien kinderen vonden speciaal bestek overbodig. Kinderen vonden zichzelf te groot voor een kinderbestek, wilden net zoals mama en/of papa groot bestek of wilden hetzelfde bestek als thuis. Het waren vooral oudere kinderen die op deze vraag negatief antwoordden.
6.
Vind je het leuk om een verrassing te krijgen wanneer je weg gaat uit het restaurant?
Er waren 25 kinderen die op deze vraag antwoord gaven. De kinderen hadden opnieuw de mogelijkheid om meerdere suggesties te geven.
Ja
25 Snoep/lolly
10
Een speelgoedje (vb. fluitje, poppetje, knuffel)
14
Ballon
2
Een tekening
2
Een armbandje
1
Een portemonnee
1
Alle 25 bevraagde kinderen antwoordden positief op deze vraag. Kinderen zijn het er dus unaniem over eens dat ze het leuk vinden om een verrassing te krijgen wanneer ze de eetgelegenheid verlaten. Kinderen gaven ook aan dat ze zich voorbeeldiger zouden gedragen indien ze met een verrassing beloond worden.
7.
Als je op restaurant gaat, kan je dan uit genoeg dingen kiezen om te eten?
Er waren zestien kinderen die deze vraag beantwoordden. Ze kregen opnieuw de mogelijkheid om aan te geven waarom ze vonden of er al dan niet voldoende keuze is.
Ja
12
Nee
4 Soms staan er maar drie gerechten op de menukaart
1
We kunnen besluiten dat kinderen in het algemeen tevreden zijn over de kindermenu's. Ze vonden dat er voldoende aanbod is en ze vonden in dit aanbod hun keuze. Slechts vier van de zestien kinderen gaven aan dat de kindermenu niet uitgebreid genoeg is.
55
8.
Wat eet je graag als je op restaurant gaat?
Kinderen mochten ook bij deze vraag meerdere antwoorden geven.
Frietjes
26
Spaghetti
17
Lasagne
6
Steak
4
Frikadellen
4
Pizza
3
Groenten
5
Balletjes in tomatensaus
2
Kip
1
Puree
1
Patatjes
1
Macaroni
1
Appelmoes
1
Worst
1
ijsjes
1
Fruit
1
Vis
1
Eet je graag vis? Ja
7 Fishstick
3
Mosselen
3
Scampi's
2
Zalm
2
Kabeljauw
1
Pangasiusfilet
1
Nee
3
Probeer je iets nieuws uit? Nee
7 Ik proef van het gerecht van mama en/of papa
2
Ik neem iets dat ik ken
1
Ja
5 Af en toe eet ik eens iets anders
2 56
Zoals uit bovenstaande gegevens te concluderen is, kozen kinderen nog altijd het meest voor de klassieke kindergerechten zoals frietjes en pasta's. Maar liefst 26 kinderen gaven frietjes op als hun favoriete gerecht. Spaghetti was de tweede keuze met zeventien stemmen, daarop volgende lasagne en frikadellen. Toch werd aan de hand van de antwoorden op de bijvraag duidelijk dat ook visgerechten populair zijn bij kinderen. Zeven kinderen antwoordden immers positief op deze vraag. Fishsticks en mosselen waren de populairste visgerechten. Vijf kinderen gaven aan dat ze graag groenten eten op restaurant.
9.
Mag jij kiezen wat je eet op restaurant?
41 kinderen gaven antwoord op deze vraag. Hieronder volgen de resultaten.
Ja (ik kies zelf)
31
Nee (mama en/of papa kiezen)
5
Soms
5 Ik mag enkel kiezen wat ik wil eten op mijn verjaardag.
1
Indien er een kindermenu is mag ik kiezen wat ik eet, indien niet moet ik
1
iets gezonds eten van mama en/of papa.
Als we een blik werpen op bovenstaande tabel, wordt het overduidelijk dat kinderen zelf kiezen wat ze eten. Maar liefst 31 kinderen antwoordden positief op deze vraag. Slechts vijf van de 41 kinderen gaven aan dat ze niet mogen kiezen wat ze zullen eten. Hun ouders maken deze beslissing voor hen. Daarnaast zijn er vijf kinderen die soms hun gerecht mogen kiezen.
We stelden hierbij ook de bijvraag of de kinderen zelf de menukaart bekijken of deze wordt voorgelezen door mama en/of papa. Deze bijvraag zullen wij niet verder bespreken daar dit niet relevant geacht wordt voor ons project. Toch kozen we ervoor om de gegevens weer te geven.
Zeggen je mama en/of papa wat je kan eten? Mama en/of papa lezen de menukaart voor
10
Ik lees de menukaart zelf
2
Soms lees ik de menukaart, soms lezen mama en/of papa die voor mij
1
10.
Als je op restaurant gaat, kan je dan alles opeten?
Kinderen kregen opnieuw de ruimte om aan te halen waarom ze de huidige porties al dan niet voldoende vinden. We bereikten 30 kinderen met deze vraag. 57
Nee
20 Ik krijg altijd een te grote portie
2
Ik ben geen grote eter
1
Ja
10
De meerderheid van de kinderen vond dat de porties op restaurant soms te groot zijn. Twintig van de dertig kinderen haalden dit aan. De helft van dit aantal, namelijk tien kinderen, vonden de porties op restaurant voldoende en niet teveel. Natuurlijk moeten we de nuancering maken dat dit antwoord afhankelijk is van kind tot kind en van hun leeftijd. B.
Sociale aspect (bediening)
1.
Vind je de obers lief in een restaurant?
Er waren 29 kinderen die deze vraag beantwoordden. Bij deze vraag konden kinderen meerdere antwoorden geven. Hieronder volgen de resultaten.
Ja, omdat de obers
27
Het eten (snel) brengen
10
Beleefd en vriendelijk zijn
9
Lachen
4
Een tekening geven om in te kleuren
1
Luisteren naar mij
1
Kijken naar mij
1
Het goed uit leggen
1
Ze vragen wat ik wil hebben
1
Zeggen waar het toilet is
1
Soms
2
27 van de 29 kinderen vonden obers lief. Het eten (snel) brengen was één van de belangrijkste criteria die kinderen benoemden onder het begrip 'lief' zijn. Ook beleefdheid, vriendelijkheid en een lachend gezicht scoren hoog. Twee kinderen vonden obers soms lief maar gaven daar geen verdere uitleg over. Het is opvallend dat geen enkel kind aangaf dat de obers onvriendelijk zijn.
2.
Is er al eens een ober boos geweest op jou?
Er waren 25 kinderend die antwoord gaven op deze vraag. Bij deze vraag konden ze meerdere antwoorden geven. In onderstaande tabel zijn de antwoorden terug te vinden. 58
Nee, omdat
23
Ze meestal vriendelijk zijn
3
We altijd heel vriendelijk zijn
3
We mooi neer zitten
2
Mama en/of papa zaken vragen aan de ober
1
Als ik iets vraag doen ze het
1
Dat niet mag, omdat de ober anders ontslagen kan worden
1
Ik mijn bord uiteet
1
Ja,
2 Omdat er iets fout was om te betalen Omdat ik eens iets gemorst heb met cola op de tafel, de ober zei " je mag dat niet meer doen"
1 1
Uit deze resultaten merkten we op dat de meeste kinderen nog geen boze ober hebben ontmoet. De kinderen gaven zelf aan dat wederzijdse vriendelijkheid belangrijk is. Twee van de 25 kinderen hadden wel al een negatieve ervaring met een ober. De reden hiervoor was een fout in de betaling en het omstoten van een glas.
3.
Mag jij soms kiezen naar welk restaurant je gaat?
Er waren zestien kinderen die we met deze vraag bereikten. In onderstaande tabel zijn de antwoorden terug te vinden.
Ja
9
Nee, mama en/of papa kiezen
6
Zij weten het beter dan ik
1
Het anders soms te ver is
1
Soms (kies ik, soms kiezen mama en/of papa)
1
Uit de antwoorden van de bevraagde kinderen concludeerden we dat negen van de zestien kinderen mogen meekiezen naar waar het gezin gaat. Zes kinderen gaven aan dat mama en/of papa kiezen. Volgens hen kiezen mama en/of papa omdat zijzelf een restaurant zouden kiezen dat te ver is. Eén kind vertelde ons dat het soms mag kiezen.
59
Welk restaurant kies je meestal? Waarom? Het favoriete restaurant voor de kinderen is de Mc Donalds (4x), gevolgd door de Quick(3x) en een pizzeria (2x). Daarnaast werden ook volgende restaurants vermeld: Het Rusteel, De Kleine Garnaal, Het Parkhotel, Lunch Garden, Flunch (Frankrijk), De Colmar, De Landau (Tiegem), Ripasso, Het Kleine Meer, Het Bretoentje en Odelie (Marke). Deze restaurants werden aangehaald omdat er mogelijkheid is om binnen te spelen, er is speelgoed, het is er gezellig, er staat een springkasteel of ze kennen iemand die daar werkt.
4.
Interactie met de ober
Vraag 4 (Heb jij zelf al eens iets gevraagd aan de ober?), vraag 5 (Luistert de ober naar jou als je iets vraagt?) en vraag 6 (Vraagt de ober aan jou wat je wil eten als je op restaurant gaat?) werden gesteld, hebben we samengebracht onder te term 'interactie met de ober'. Heb jij zelf al eens iets gevraagd aan de ober? 25 kinderen gaven antwoord op deze vraag. Hieronder volgen de resultaten. Ja
18
Nee, omdat
7
Ik het vraag aan mama en mama het dan vraagt aan de ober
3
Ik durf dat niet
3
Geen reden aangehaald
1
We zagen dat achttien van de 25 kinderen zelf iets durven vragen aan de ober. Meestal gaat het om het vragen van eten en drinken (12x). Verder werd er gevraagd waar het toilet (2x) is, de menukaart, of ze een boekje of speelgoed kunnen krijgen. Er is een duidelijk verschil tussen het aantal kinderen die op deze vraag negatief antwoordden. Bij het afnemen van deze vraag ondervonden we dat voornamelijk de jongste kinderen nog niets durven vragen aan de ober maar mama en/of papa hiervoor inschakelen. Luistert de ober naar jou als je iets vraagt? Ja
13 Als ik iets vraag aan de ober, luistert en antwoordt hij.
11
Hij kijkt dan naar mij en schrijft op
2
Nee, mama en/of papa vragen het voor mij
1
Praktisch iedereen gaf een positief antwoord op deze vraag met uitzondering van één kind. Wanneer kinderen zelf iets vragen aan de ober ondervinden ze dat de ober luistert naar hen en ook antwoord op hun vraag.
60
Vraagt de ober aan jou wat je wil eten als je op restaurant gaat? Ja,
17 Ik vind dit leuk
2
Ik mag het zeggen
1
Zo kunnen we zelf kiezen
1
Niet aan de ouders
1
De ober vraagt het aan mij, maar ouders antwoorden, ik mag kiezen
1
Nee, de ober vraagt het aan mama en/of papa
16
Maar dat vind ik niet erg
4
Maar ik beslis wel zelf
3
Want dat ben ik gewoon
1
Soms ikzelf, soms mama en/of papa
2
We zagen hier dat de meningen bijna gelijklopen met elkaar. Zeventien kinderen vertelden ons dat zij zelf vragen wat ze willen eten. Daar tegenover zijn er ook zestien kinderen waarvan mama en/of papa dit in hun plaats doen. Bij deze vraag ondervonden we dat ook oudere kinderen aangaven dat mama en/of papa doorgeven wat hun kind wil eten waarvan enkele kinderen toch aangaven dat ze zelf mogen beslissen. Twee personen gaven aan dat ze soms zelf zeggen wat ze willen eten en soms mama en/of papa.
5.
Ga je vaak op restaurant?
Na enkele antwoorden gekregen te hebben op deze vraag, zagen wij in dat deze vraag niet relevant was. Kinderen hadden weinig zicht op het aantal keer ze op restaurant gaan. Meestal gaven de kinderen aan dat ze geen antwoord wisten op deze vraag en ze hier gewoon naar gissen. Daarom hebben we besloten om deze gegevens niet op te nemen in de verwerking van de resultaten. We kozen er voor om onze bijvraag wel te stellen. Hieronder volgen de resultaten:
De reden waarom kinderen op restaurant gaan, waren:
In de vakantie
5
Voor mijn verjaardag
3
In het weekend
2
Als het mooi weer is
1
Wanneer we veel tijd hebben
1
Wanneer mama geen zin heeft om te koken
1
Geen specifieke reden
1 61
Vooral voor speciale gelegenheden
1
Omdat dit leuk is
1
Op reis
1
Gewoon eens tussendoor
1
We zagen dat er vele verschillende redenen werden aangehaald waarom men op restaurant gaat. In de vakantie gaan kinderen vaker naar een eetgelegenheid. Ook een verjaardag is een gelegenheid om eens iets te gaan eten. We zagen dat tijd hierin een belangrijke factor was. Wanneer men tijd heeft, gaat men sneller uit eten en dit is dan in de vakantie, het weekend, op reis, etc.
6.
Geeft de ober jou soms speelgoed of een kleurplaat als je op restaurant gaat eten?
22 kinderen gaven antwoord op deze vraag. In onderstaande tabel zijn de resultaten terug te vinden.
Nee
14 Ik vraag het zelf
8
Ik vraag het ook niet
4
Geen reden aangehaald
2
Ja
7 In Colmar geven ze dat gewoon, soms vraag ik of ik buiten kan spelen
1
Geen reden aangehaald
6
Nog niet meegemaakt in Kortrijk
1
Veertien van de 22 kinderen gaven aan dat de ober niet spontaan spelmateriaal aanbiedt. Acht kinderen daarvan namen zelf het heft in handen en vraagden zelf aan de ober iets om te spelen of te kleuren. Vier kinderen gaven aan dat de ober niet spontaan iets geeft en ze dit ook niet vragen. Dan hadden we ook zeven kinderen die aangaven dat dit wel spontaan gebeurt. Één van de bevraagde kinderen gaf aan dat het nog nooit in Kortrijk iets heeft gekregen van de obers. C.
Spelen en spelmateriaal
1.
Waarmee speel je graag op restaurant?
Ieder kind had een eigen mening rond deze vraag. Sommige kinderen gaven meerdere antwoorden aan. Hieronder volgen de resultaten.
62
Buiten
23 Speeltuin/speelplein/ speelhoekje
8
o
Een glijbaan
3
o
Speelplein
2
o
Kasteel met een loopbrug
1
o
Klimtoren
1
o
Buiten op de schommel
1
Bal
7
Niet gespecificeerd (gewoon buiten)
4
Met andere kinderen buiten
2
Buiten met de fiets
1
Springkasteel
1
Tikkertje
1
Kleuren/ tekenen
17
Blokken
12
Boekjes
10
Nintendo
8
Autootjes
5
Gewone poppen
4
Barbiepoppen
3
Pokémon
3
Strips
2
Puzzel
2
Beer
1
Kaarten
1
Gezelschapsspelletjes
1
Vingerskateboard
1
Blad-steen-schaar
1
Binnen
Drieëntwintig kinderen gaven specifiek aan dat buiten spelen voor hen heel belangrijk is. Een speelplein kreeg van acht kinderen de voorkeur. Anderen gaven aan dat ze graag buiten spelen met de bal, met andere kinderen, met de fiets en één kind gaf aan dat een springkasteel aanwezig mag zijn bij het restaurant.
63
Met het andere spelmateriaal dat werd aangegeven door de kinderen kan binnen gespeeld worden. Het meest vernoemde, was tekenen en kleuren, gevolgd door blokken, boeken en Nintendo.
2.
Speel je graag terwijl je moet wachten op je eten/drinken of zit je liever gewoon bij mama en/of papa aan tafel?
We brachten vraag twee en vraag vier – Heb je graag een aparte speelhoek? – samen omdat zij dezelfde informatie opleverden. Er waren 39 kinderen die we met deze vraag konden bereiken. Hieronder volgen de resultaten.
Ik speel graag in een speelhoek
20
Ik blijf liever bij mama en/of papa aan tafel spelen
15
Ik speel graag terwijl ik moet wachten (zowel aan tafel als in speelhoek)
4
Uit de verkregen antwoorden kunnen we besluiten dat twintig van de 39 kinderen graag een aparte speelhoek hebben, terwijl vijftien kinderen aangaven dat ze de voorkeur gaven om bij mama en/of papa aan tafel te blijven spelen. Vier kinderen gaven aan dat ze gewoon graag spelen. Of dit aan tafel is of in een speelhoek maakte voor hen niets uit. De aparte speelruimte geniet dus de voorkeur bij de kinderen.
3.
Kijk je graag in een boek terwijl je wacht?
Twaalf kinderen gaven antwoord op deze vraag. Ze konden meerdere antwoorden geven op deze vraag. Hieronder volgen de resultaten.
Ja
11 Strips
6
Kleurboek
4
Leesboek
4
Spelletjesboek
1
Nee
1
Het is opvallend dat de overgrote meerderheid, namelijk elf van de twaalf kinderen, zich aan tafel met een boek kan bezighouden. Het woord 'boek' kon hier ruim ingevuld worden. Kinderen verkozen het meest strips, de tweede plaats werd gedeeld door het kleurboek en het leesboek en één iemand verkoos een spelletjesboek. Slecht één kind vond een boek saai en antwoordde dan ook negatief op deze vraag.
64
4.
Heb jij graag een aparte speelhoek in een restaurant?
Deze vraag werd verwerkt bij vraag twee.
5.
Mag jij spelen als je op restaurant gaat?
Er waren vijftien kinderen die deze vraag beantwoordden. In onderstaande tabel zijn de resultaten terug te vinden.
Ja
11 Ik mag van mama en/of papa spelen
4
Niet specifiek aangegeven
4
Ik mag van het personeel spelen
3
Nee
2 Ik mag van mama en/of papa niet spelen
1
Niet specifiek aangegeven
1
Soms
2
Elf van de vijftien kinderen beantwoordden deze vraag positief. Van dit aantal gaven vier kinderen aan dat de ouders het toelieten om te spelen. Drie anderen verwezen naar het personeel die hiervoor de toelating gaf. Slecht twee kinderen gaven aan dat ze niet mogen spelen in een eetgelegenheid. Hier kwam niet naar voren dat dit niet mocht van het personeel. Twee kinderen verklaarden dat ze soms mochten spelen en soms niet. Ze gaven hier geen verklaring voor. Er waren ook kinderen die geen zicht hadden op wie hen zegt of ze al dan niet mogen spelen.
Vanuit deze resultaten kunnen we afleiden dat het niet altijd het personeel is dat beslist dat een kind al dan niet mag spelen. Ook de ouders hebben hier blijkbaar een grote stem in.
6.
Vind je het leuk als er muziek is op restaurant?
Negentien kinderen gaven antwoord op deze vraag. In onderstaande tabel zijn de resultaten terug te vinden.
Ja
18
Nee
1
65
Staat de muziek te luid of te stil? Goed
7
Te luid
2
Te stil
2
Kinderen kiezen overduidelijk voor muziek op restaurant. Voor sommigen staat muziek te luid en voor andere dan weer te stil. Hoofdzakelijk is het volume van deze muziek optimaal zodat er ook nog kan worden gepraat. We kregen dan ook als reactie dat muziek moet staan op 'praatvolume'.
Kinderen gaven volgende groepen, zangers, muziekstijlen en muziekinstrumenten als hun favoriete aan: High School Musical, K3, Plop, M - Kids, Piet Piraat, Mega Mindy, Natalia, Frans Bauer, Craig David, populaire muziek, radiomuziek, liedjes van Eurosong, jump, klassieke muziek, niet romantische muziek en trompet. Als we bovenstaande lijst bekijken, zien we in dat het voor de meeste eetgelegenheden niet vanzelfsprekend is om dergelijke muziekstijlen op te leggen tijdens de service.
7.
Brengen mama en/of papa iets mee om te spelen wanneer jullie op restaurant gaan?
Er waren 26 kinderen die deze vraag beantwoordden. Ook hier gaven sommige kinderen opnieuw meerdere antwoorden.
Ja, altijd
20
Gameboy/Nintendo
6
Tekeningen/kleuren
5
Poppen
3
Barbiepop
1
Puzzel
2
Autootjes
2
Trein
1
Stapelblokken
1
Knuffels
1
Vinger skateboards
1
Spelletjes
1
Polly Pocket
1
Soms
4 Pop
3 66
Boek
1
Mp3 speler
1
Potloodjes
1
Auto
1
Nee
1
Het kind brengt zelf speelgoed mee
1
Twintig van de 26 kinderen gaven aan dat mama en/of papa altijd kijken om spelmateriaal te voorzien wanneer ze uit eten gaan. Het meest favoriete speelgoed dat meegaat op restaurant is de gameboy/Nintendo, op de voet gevolgd door tekeningen/kleuren en poppen. Enkele kinderen vertelden ons dat mama en/of papa soms iets meenemen om te spelen. De reden hiervoor is onbekend. Hieruit blijkt dat ouders ook zelf inspanningen doen om het hun kinderen naar hun zin te maken.
Van slechts één kind doen de ouders nooit speelgoed mee. Één opmerkelijk antwoord kwam van een kind dat vertelde dat hij zelf zorgde dat hij spelmateriaal mee had en dus niet zijn ouders.
3.1.4.2
De ladder
Doorheen de drie verschillende bevragingsmomenten werden in totaal 159 kinderen bij de ladder bevraagd. Negen kinderen hiervan kozen echter de tekeningen lukraak omdat dit te moeilijk voor hen was. We besloten dat deze gegevens onbetrouwbaar zijn en we laten deze dan ook buiten beschouwing. Hierdoor komen we aan een aantal van 150 kinderen. Om te bekijken welk item het meest gescoord werd bij elk kind, kenden we punten toe aan de criteria. Wanneer kinderen een bepaald item als belangrijkste aanschouwden, en dus op nummer één plaatsten, gaven we dit criterium zes punten (daar er zes criteria zijn in totaal). Indien het criterium op de tweede plaats gezet werd, gaven we dit een score van vijf punten. Dit gaat zo door tot het criterium dat op de laatste plaats gezet werd, de score één toegekend kreeg. De totaalscore van ieder criterium deelden we door 150 waardoor we een gemiddelde score bekwamen. Hieronder volgen de verschillende scores voor elk criterium. -
Kindermenu:
-
score: 633/150= 4,22
-
Kindvriendelijke bediening:
-
score: 623/150= 4,15
-
Snelle bediening:
-
score: 488/150= 3,25
-
Speelhoekje:
-
score: 410/150= 2,73
-
Spelmateriaal aan tafel:
-
score: 337/150= 2,25
-
Properheid en Hygiëne:
-
score: 662/150= 4,41 67
We merkten op dat properheid en hygiëne het best gescoord werd. Spelmateriaal aan tafel kreeg de minste punten.
We bekeken de resultaten ook op een andere manier. We gingen per criterium na hoeveel keer het een bepaalde plaats toebedeeld kreeg.
1
2
3
4
5
6
Totaal
Properheid en hygiëne
55
22
32
20
12
9
150
Kindermenu
37
36
31
22
19
5
150
Kindvriendelijke bediening
23
49
39
20
11
8
150
Snelle bediening
19
20
27
33
20
31
150
Speelhoekje
12
13
16
37
26
46
150
Spelmateriaal
4
11
11
19
55
50
150
Wanneer we deze tabel nader bekijken, kunnen we zien dat het criterium „properheid en hygiëne‟ op nummer één staat en spelmateriaal aan tafel het minst populair was. Je zou dus kunnen stellen dat kinderen deze criteria het belangrijkst en het minst belangrijk vonden.
De volgorde die we verkregen aan de hand van het quoteren, komt overeen met de volgorde die gesteld werd door het tellen van de items. Onderstaande opsomming geeft een overzicht van de volgorde van de criteria, opgesteld door de kinderen.
68
1. Properheid en hygiëne 2. Kindermenu 3. Kindvriendelijke bediening 4. Snelle bediening 5. Speelhoekje 6. Spelmateriaal aan tafel
3.1.4.3
Zoek de verschillen
Er werden in totaal 110 kinderen bevraagd bij de stand „zoek de verschillen‟. Achteraf gezien bleek echter dat deze opdracht niet veel relevante informatie opleverde. Kinderen vonden deze stand te moeilijk of hechtten hier weinig aandacht aan. De antwoorden die de kinderen op de bijvragen gaven, waren vanzelfsprekend en weinig relevant. Daarom hebben we tijdens de bevragingsmomenten beslist om de antwoorden van de kinderen toch niet systematisch te noteren. De meest opvallende zaken hebben we echter wel bijgehouden. We vatten deze hier kort samen.
Wanneer de kinderen konden kiezen tussen een groot of een klein kindertoilet, werd bijna unaniem gekozen voor het groot toilet. Maar liefst 109 kinderen verkozen het grote toilet. Kinderen gaven aan dat ze zich „groter‟ voelen als ze naar een toilet zoals dat van mama en/of papa kunnen. Slechts één kind koos voor het klein toilet. Dit was een jonger kind.
Alle 110 kinderen vonden de vriendelijke ober het aangenaamst.
Een zeer opmerkelijk feit is dat niet zoveel kinderen een speelhoekje echt leuk vonden. Kleine kinderen houden ervan om bij mama en/of papa aan tafel te zitten en oudere kinderen vertelden ons dat ze zich te groot vinden voor een speelhoekje. Ze verkozen wel het speelhoekje op de tekening maar wanneer we vroegen of dit nodig is, antwoordde het grotendeel negatief op deze vraag.
De meeste kinderen kozen voor de versierde beker met het rietje. Over het kinderbestek of het bestek voor volwassenen waren de meningen verdeeld. Hier werd globaal gezien minder waarde aan gehecht dan aan de leuke beker.
Enkele kinderen kozen bij de deze stand spontaan de menukaart voor volwassenen als hun favoriete kaart. De reden hiervoor was dat ze vinden dat deze menukaart een grotere keuze biedt. De kaart is veel uitgebreider en kinderen moeten niet uit een beperkt aanbod kiezen. Sommige kinderen vertelden ons ook dat ze liever een meer volwassen maaltijd lusten zoals vis,
dan
een
kindermaaltijd
zoals
spaghetti,
frietjes
of
een
hamburger. 69
De kinderen vonden het in het algemeen leuker om zelf te kiezen wat zij willen eten. Ze willen niet dat hun mama en/of papa dit voor hen beslist.
3.1.4.4
Het tekenatelier
De gegevens van het tekenatelier kunnen geraadpleegd worden in bijlage (bijlage 5).
115 kinderen hebben een tekening gemaakt, waarvan 89 kinderen zelf zaken hadden bijgetekend, zoals hen ook werd gevraagd. De rest van de kinderen kleurden de tekening in. We hebben gezien dat dit vooral kinderen waren jonger dan zes jaar. Opvallend is dat er 57 soorten speelgoed werden getekend, waarvan tien kinderen auto's en veertien kinderen blokken tekenden. Dit speelgoed werd niet specifiek getekend in een speelhoek. Slechts dertien kinderen tekenden een speelhoek met daarin speelgoed. Twaalf kinderen tekenden een speeltafel, waar ze apart kunnen aan spelen. Alle andere kinderen tekenden speelgoed op of bij de tafel. Op de tekeningen werd vier maal de verwijzing naar een speelplein buiten gemaakt.
We zien dat als kinderen een gerecht tekenden, het opvalt dat dit de klassieke gerechten waren. Vier kinderen tekenden spaghetti en drie kinderen schetsten frietjes. Opmerkelijk is dat vier kinderen ook aan fruit denken wanneer ze naar een eetgelegenheid gaan. Volgens de tekeningen zien we dat versiering 62 keer getekend werd binnen de eetgelegenheid. Natuurelementen vormden hier een belangrijk aspect. Zo gaven zeven kinderen aan dat een boom/ struik/ plant aanwezig mag zijn in het interieur, ook bloemen kunnen het restaurant opfleuren. Drie kinderen tekenden vissen werden. In het lege restaurant was er een kader getekend en 35 kinderen hebben hierin iets getekend. Wanneer we de tekening bekeken, denken we dat sommige kinderen dit kader hadden gezien als een venster en dus het idee hadden dat ze naar buiten keken. Vanaf de leeftijd van acht jaar was het opvallend dat kinderen opteerden voor een televisie in het restaurant. Acht kinderen gaven dit aan. Ook de Wii en de Nintendo kwamen vijf keer naar voor op de tekeningen.
Personen zoals mama's, papa's, obers en kinderen ontbraken niet op de tekeningen en werden 31 keer getekend. De mimiek van de personen spraken in ons ogen boekdelen. Tal van blije gezichten waren te zien.
70
3.1.5
Besluiten
Als besluit koppelen we de resultaten terug naar de vragen die we met dit onderzoek wilden beantwoord zien.
3.1.5.1
Thema 'Eten en drinken'
Verkiezen kinderen een eigen menukaart met aangepaste gerechten? Als we een kijkje nemen bij de gegevens, verkregen bij de 'ladder', zien we dat het criterium kindermenu als tweede belangrijkste aanschouwen wordt bij de kinderen. Toch zijn er enkele kinderen die bevraagd werden bij zoek de verschillen, die aangaven dat zij liever iets kiezen uit de menukaart voor volwassenen. Vanuit de gegevens bij ' het rad' zien we dat er nog altijd een groot aantal van de bevraagde kinderen voorstander zijn om mee te kijken op de menukaart van mama en/of papa. Slechts een kleine meerderheid verkoos de aparte kindermenukaart. We kunnen hieruit concluderen dat de resultaten uit deze drie standen gelijklopend zijn. Een aparte kindermenukaart blijft goed scoren en vinden kinderen fijn, maar wordt op de voet gevolgd door de menukaart voor volwassenen. Kinderen die voor deze laatste menukaart kiezen, geven doorheen de verschillende standen meestal dezelfde reden aan namelijk dat de volwassen menukaart uitgebreider en gevarieerder is. Eetgelegenheden die niet de mogelijkheden hebben om een aparte kindermenukaart te voorzien, kunnen dus nog altijd een uitgebreider kindermenu verwerken in de menukaart voor volwassenen.
Wat eten en drinken kinderen graag op restaurant? De klassieke maaltijden, zoals spaghetti en frietjes, scoren zeer hoog bij kinderen en blijven populair. Minder evidente gerechten zoals vis en groenten, bleken ook populair bij kinderen. Ook deze mogen niet uit het oog verloren worden en zouden mee(r) aan bod moeten komen op de menukaart voor kinderen. Dit mag zeker extra aandacht krijgen omdat het hier om gezonde voeding gaat.
Klassieke kinderdesserts doen het zeer goed bij kinderen. De favoriet blijft een ijsje. Toch gaven enkele kinderen ook gezonde desserts aan zoals fruit en yoghurt. Deze desserts lijken niet meteen evident, maar toch kozen enkele kinderen hiervoor. Indien een eetgelegenheid ook deze desserts op de kaart zou plaatsen, zouden kinderen ook tevreden gesteld worden en daarnaast zouden zij een gezond alternatief aangeboden krijgen.
71
Uit onze bevraging blijkt dat frisdranken, zoals cola en fanta, zeer goed scoren bij kinderen. Een speciaal aperitiefje zoals kinderchampagne is wel leuk, maar geen must. Uit de bevraging bleek dat kinderen meer aandacht besteden aan de vorm en accessoires van de beker of het glas, dan aan de inhoud.
We kunnen concluderen dat kinderen toch nog altijd verscheidene gerechten verkiezen en dat een gevarieerde menukaart dus geen overbodige luxe is. Het zal een uitdaging worden voor de eetgelegenheden om met verschillende ingrediënten die kinderen lusten, een volwaardige en gezonde maaltijd te creëren op kindermaat.
Mogen kinderen kiezen wat ze eten wanneer ze op restaurant gaan? De meerderheid van de kinderen mogen zelf kiezen wat ze eten wanneer ze op restaurant gaan. Bij de kleine kinderen, zijn het de ouders die meestal nog beslissen in hun plaats. Het is dus belangrijk dat een eetgelegenheid gerechten aanbiedt die in de smaak vallen bij kinderen.
Zijn
kinderen
tevreden
met
het
aanbod
van
de
huidige
kindermenu's
in
eetgelegenheden? Kinderen zijn tevreden over het aanbod van de huidige kindermenu's. Zoals eerder vermeld schenken ze echter ook aandacht aan minder evidente kindergerechten zoals vis en groeten. Daar dit gezonde gerechten zijn, zou het goed zijn moest een eetgelegenheid hier extra aandacht aan besteden bij de opmaak van een menu voor kinderen.
Zijn de porties aangepast op kindermaat? Een belangrijk aandachtspunt voor eetgelegenheden is om rekening te houden met de portie van de maaltijd die zij aanbieden. Een groot aantal van de kinderen geven namelijk aan dat zij een te grote of een te kleine maaltijd krijgen wanneer ze een eetgelegenheid bezoeken. Het is natuurlijk moeilijk om een standaardportie in te voeren. Het bevragen van de grootte van de portie, aan de ouders of het kind zelf, kan hier een optie zijn.
Geven kinderen de voorkeur aan speciaal bestek of zijn ze tevreden met gewoon bestek? Zowel bij het rad als bij de stand waar je de verschillen moest zoeken, werd er gepolst naar het feit of kinderen al dan niet kinderbestek verkiezen. Bij beide standen werd duidelijk dat het vooral kleine kinderen zijn die kiezen voor een aangepast bestek.
72
Voor uitbaters van eetgelegenheden zou dit een kleine moeite moeten zijn, aangezien ze meestal al in het bezit zijn van kleiner bestek vb. koffielepel, hapjesvork,... Grote kinderen vinden dit niet nodig, ze voelen zich daar eerder te groot voor.
3.1.5.2
Thema „Sociaal aspect'
Gaan kinderen vaak op restaurant met hun ouders? Wanneer de tijd dit toelaat, is de kans groter dat een gezin naar een eetgelegenheid gaat. Een tip voor eetgelegenheden is dan ook om tijdens vakantie of weekends, extra oog te hebben voor de kinderen. Kinderen gaven immers aan dat zij in dergelijke perioden vaker op restaurant gaan.
Vinden kinderen de anti - rookwet een goed initiatief? Globaal gezien vonden kinderen de anti - rookwet in eetgelegenheden een goeie maatregel. Plaatsen waar roken wel nog is toegestaan, zouden kinderen gelukkig maken met een hoekje waar roken verboden is. Indien eetgelegenheden, waar deels gerookt mag worden, ervoor kiezen om een speelhoekje in te richten, zou ook dit beter in een rookvrije ruimte geïnstalleerd worden. Naast de horeca uitbaters kunnen ook ouders luisteren naar de mening van hun kinderen hieromtrent.
Hoe zouden kinderen reageren indien ze een verrassing zouden krijgen van het horecapersoneel of de uitbater. Wat mag deze verrassing zijn? Alle kinderen zijn grote voorstander van het krijgen van een kleine attentie wanneer zij het restaurant verlaten. We kunnen concluderen dat horeca uitbaters hun kindercliënteel vlug tevreden kunnen stellen met een snoepje, een speelgoedje, een tekening… Deze verrassingen hoeven niet duur in aankoop te zijn maar toveren vaak toch een lach op het gezicht van een kind. Kinderen gaven ook aan dat ze zich voorbeeldiger zouden gedragen indien ze met een verrassing beloond worden.
Is er interactie tussen de ober en de kinderen en hoe verloopt deze? Wanneer we het sociale aspect onder de loep nemen, vonden kinderen dat lief zijn in kleine en vanzelfsprekende dingen zit. Het brengen van eten en zeggen waar het toilet is, stemden kinderen al gelukkig. Voor de eetgelegenheden is het dan ook een kleine inspanning om in deze zaken te voorzien. Wederzijdse vriendelijkheid wordt door iedere partij geapprecieerd. Het aspect 'kindvriendelijke bediening' kwam bij de ladder op de derde plaats terecht.
73
Doorheen de volledige bevraging komt wel duidelijk naar voren dat kinderen het leuk vinden wanneer het personeel hen op een vriendelijke manier benadert. Ook tijdens de stand 'zoek de verschillen' kozen alle bevraagde kinderen voor de lachende ober.
Het spontaan aanbieden van spelmateriaal gebeurt tot op heden nog veel te weinig. Een tip naar de eetgelegenheden toe kan zijn dat obers meer spontaan spelmateriaal gaan aanbieden aan kinderen om zich bezig te houden.
Algemeen kunnen we stellen dat er reeds een goede interactie is tussen obers en hun kindercliënteel. We merkten hierbij echter wel op dat kinderen nog niet altijd hun eigen gerecht vragen aan de ober, maar hiervoor beroep doen op mama en/of papa.
Beslissen kinderen al dan niet mee naar welke eetgelegenheid het gezin gaat eten? Wanneer obers vriendelijk zijn tegen kinderen kan dit voor de horecazaak positieve effecten hebben. Kinderen hebben immers ook, naast de stem van mama en/of papa, inspraak in de keuze van een eetgelegenheid. Indien de kinderen voelen dat ze welkom zijn, zullen ze dit meenemen in hun volgend bezoek aan een eetgelegenheid.
Willen kinderen snel bediend worden in een restaurant? Vanuit de gegevens van de ladder, zien we dat snelle bediening op de vierde plaats gezet wordt. Kinderen vinden een snelle bediening niet zo belangrijk. Dit mag wel voor hen maar is geen topprioriteit.
3.1.5.3
Thema 'Spelen en spelmateriaal'
Geven kinderen de voorkeur om aan tafel te spelen of spelen zij liever in een aparte speelhoek? We wilden toetsen of het belangrijk is dat uitbaters hun inrichting aanpassen zodat er speelruimte gecreëerd wordt? Met wat kinderen graag spelen op restaurant? Wat ons het meest opviel doorheen het verloop van onze bevragingsmomenten, waren de scores die kinderen toekenden aan spelmateriaal en een speelhoekje. Alvorens wij startten aan ons onderzoek, dachten wij dat deze twee items zeer hoog geacht zouden worden bij kinderen. Het tegendeel bleek waar te zijn. Kinderen plaatsten de thema's spelmateriaal en speelhoekje op de laatste en voorlaatste plaats bij de ladder. Opvallend is dat de kinderen veel speelgoed tekenden bij het tekenatelier, waarvan auto‟s en blokken het meest werden aangebracht. Het spelmateriaal werd niet specifiek getekend in een speelhoek. Ook aan de hand van de resultaten verkregen bij 'zoek de verschillen', kunnen we concluderen dat kinderen een speelhoekje niet noodzakelijk vinden. Kinderen blijven liever bij hun ouders aan tafel. 74
Dit laatste besluit wordt opnieuw bevestigd door de resultaten van het rad. We bevroegen daar immers welk spelmateriaal kinderen het leukst zouden vinden om mee te spelen op restaurant. Spelmateriaal waar je aan tafel mee kunt spelen scoorde hier het hoogst.
Uit de resultaten van het thema spelen en spelmateriaal kunnen we besluiten dat kinderen graag een boek lezen (vooral leesboeken en prentenboeken). Ook voor minder gezinsgerichte eetgelegenheden, is er dus ook een manier om kinderen te plezieren. Voor het gebruik van een boek hebben uitbaters dus geen aparte speelruimte nodig en de stilte kan bewaard worden.
Horecazaken hoeven dus geen grote aanpassingen te doen qua infrastructuur in hun zaak, om deze gezinsvriendelijk te maken. Het aanbieden van stilzitmateriaal, zoals kleuren of een boek, aan tafel kan al een grote meerwaarde betekenen. Het is dus belangrijk dat uitbaters genoeg ruimte voorzien aan tafel zodat kinderen hier kunnen spelen.
Krijgen kinderen al dan niet de toestemming om te spelen wanneer ze een eetgelegenheid bezoeken aan tafel? Kinderen krijgen niet altijd de kans om te spelen. Of zij wel of niet mogen spelen wordt vaak bepaald door de ouders.
Verkiezen kinderen al dan niet muziek in een eetgelegenheid? Kinderen vinden een vleugje muziek op restaurant aangenaam. Ze houden vooral van kindermuziek. Dit is echter niet altijd realistisch voor een eetgelegenheid. Indien eetgelegenheden toch kiezen voor muziek, moet men rekening houden dat dit op praatvolume staat.
Voorzien ouders zelf speelgoed waarmee hun kind zich kan bezighouden? Uit de resultaten bleek dat ook ouders veel inspanningen leveren om eigen stilzitmateriaal van thuis mee te brengen. Onze hypothese dat ouders geen speelgoed meedoen voor hun kinderen, bleek dus verkeerd.
3.1.5.4
Andere
Hechten kinderen veel belang aan properheid en hygiëne van een restaurant? We kunnen besluiten aan de hand van de verkregen gegevens uit 'de ladder', dat kinderen het meest waarde hechten aan properheid en hygiëne in een eetgelegenheid. 75
Dit was tegen onze verwachtingen in. Dit item zouden we eerste achterwege laten, omdat wij er van uit gingen dat kinderen hier geen aandacht aan zouden besteden. We kozen ervoor om dit item toch op te nemen, want wij kunnen niet voor kinderen beslissen wat zij belangrijk vinden. Nu blijkt echter dat kinderen dit zeer belangrijk vinden en dat properheid en hygiëne hun voorkeur draagt.
3.1.6
Evaluatie van de gebruikte werkwijze
3.1.6.1
Het Rad
Het rad was aantrekkelijk voor de kinderen en het beantwoorden van de vragen bleek geen groot probleem te zijn. Voor de allerkleinsten was het soms wel nog te moeilijk maar met de hulp van de ouders lukte dit wel. De oudere kinderen gaven relevante antwoorden. Opmerkelijk bij het rad was dat de categorie „spelen en spelmateriaal‟ veel minder aan bod kwam.
Alles verliep redelijk vlot. Er was iemand aangesteld om de orde te bewaren en dit lukte vrij vlot. Het draaien aan het rad verliep goed. Wanneer iemand van ons vrij was aan een doos, mocht een volgend kind draaien. De personen aan de dozen hielden rekening met de wachttijd bij de ladders. Waren er veel kinderen aan de ladder dan werd er nog een extra vraag bijgesteld. Was het echter rustig, dan mochten de kinderen vlugger doorschuiven. Er was dus een goede wisselwerking tussen de studenten.
Als we een blik werpen op de verwerking van de gegevens, verkregen door het rad, zouden we toch enkele dingen veranderen in de toekomst.
Een eerste punt dat we zouden aanpakken is het feit dat we op voorhand zouden moeten afspreken hoe we de antwoorden van de kinderen noteren. Nu heeft iedereen dit op een eigen, individuele manier gedaan. De ene schreef bijvoorbeeld alle antwoorden naast elkaar, terwijl iemand anders deze onder elkaar schreef. Hierdoor konden we bij de open vragen achteraf niet meer nagaan hoeveel kinderen een bepaalde vraag beantwoord hadden.
Een andere aanpassing die we zouden doen, is het opstellen van meer gesloten vragen. Daar alle vragen voor de kinderen nu open waren, kregen wij een waaier aan informatie om te verwerken. Sommige antwoorden waren ook niet relevant en nog andere antwoorden hoorden eigenlijk thuis bij een andere vraag. Het was een groot werk en niet eenvoudig om alles te ordenen en een overzichtelijk geheel te krijgen. Toch leverden de open vragen een veelheid van informatie op en was dit zeer nuttig en bruikbaar voor ons project. Het vele werk en tijd was de moeite waard. 76
De open vragen die we stelden, zouden we achteraf gezien, ook concreter maken. Nu waren de vragen ruim te interpreteren en er werd door ons niet op voorhand afgesproken wat met een vraag bedoeld werd. Iedere student gaf dan ook zijn individuele indruk aan een vraag en stelde die dan ook op een eigen manier. Een voorbeeld van dit laatste is de term 'kindermenu'. De ene student begreep onder deze term het hebben van een aparte menukaart voor kinderen. Andere studenten dachten dat dit eerder de kindermenu was, verwerkt op de menukaart voor volwassenen.
Er werden bij nader inzien ook zeer veel gelijkaardige vragen gesteld. We trachtten deze vragen bij de verwerking samen te voegen. Het ging misschien beter geweest zijn moesten we minder vragen gesteld hebben. Zo gingen veel meer kinderen eenzelfde vraag beantwoord hebben. Nu zijn sommige vragen maar door enkele kinderen beantwoord, waardoor dit voor ons misschien wel een vertekend beeld heeft.
Sommige vragen bleken achteraf gezien niet relevant. De vraag 'ga je vaak op restaurant?', leverde bijvoorbeeld niet veel nuttige informatie op en daarom besloten we om de antwoorden op deze vraag niet te verwerken.
Toch zijn wij globaal gezien tevreden over de verkregen antwoorden van de kinderen. We kregen veel informatie waaruit we opmerkelijke conclusies konden trekken. Vanuit deze conclusies kunnen we dan weer suggesties en aanbevelingen maken naar de eetgelegenheden toe. De kinderen vonden de manier van vragen stellen ook zeer leuk en werkten enthousiast mee.
3.1.6.2
De ladder
Wanneer de bevragingsmomenten buiten door gingen, speelde het weer bij de ladder soms parten. De tekeningen bleven niet goed hangen door de wind. Voor de allerkleinsten was dit soms ook wat te hoog gegrepen en werd de hulp van mama en/of papa terug ingeschakeld. Van de kinderen die niet begeleid werden door een ouder en waarvoor de ladder te moeilijk was, hebben we de resultaten niet gebruikt omdat de tekeningen lukraak werden gekozen. Het was goed om de tekeningen aan de kinderen te verduidelijken en deze op de grond te leggen zodat ze een overzicht hebben. We konden uit deze stand voldoende informatie gebruiken.
Tijdens het bevragingsmoment in de school zorgden we voor een extra ladder. Op die manier ging het vlugger en konden we meer kinderen tegelijkertijd bevragen. De uitleg werd gegeven in groepen van meerdere leerlingen. Op bepaalde momenten was het druk, zelfs wanneer
er
rekening
werd
gehouden
met
het
aantal
vragen
bij
de
dozen. 77
We merkten hier op dat er, net zoals bij het vorige standje, opnieuw verwarring was over de term 'kindermenu'. We hadden immers op voorhand niet afgesproken of er met kindermenu, een aparte kaart bedoeld werd, of een kindermenu verwerkt in de kaart voor de volwassenen.
We vinden unaniem dat deze stand een nuttige en bruikbare stand was. Verrassende conclusies kwamen aan bod, die zeker en vast aanleiding geven voor het vormen van suggesties en criteria om een zaak gezinsvriendelijk te maken. We zouden deze stand in de toekomst zeker opnieuw gebruiken. Ook de kinderen vonden de manier van werken aangenaam.
3.1.6.3
Zoek de verschillen
De stand „zoek de vijf verschillen‟ heeft geen grote meerwaarde geleverd aan de informatie van het project. Ten eerste was het verwarrend dat er meer dan vijf verschillen te vinden waren. Daarnaast bleek het moeilijk om rond de tekening vragen te stellen. Daarom werd deze stand enigszins aangepast. Als de kinderen het te moeilijk hadden om de verschillen te vinden, mochten ze de tekening inkleuren. Dit was vooral van toepassing bij de allerkleinsten die meededen. Er werd geprobeerd om in het begin wat informatie bij te houden door te turven, maar dit bleek niet zo gemakkelijk. Daarom werden enkel de grote conclusies genoteerd. De kinderen wilden deze eerder makkelijke stand vlug passeren om sneller door te gaan naar de snoepboom.
3.1.6.4
Het tekenatelier
Het tekenatelier trok veel kinderen. Door de kleinsten werd deze tekening echter ingekleurd ook al werd er gevraagd om verder te tekenen in het lege restaurant. De oudere kinderen deden wel wat hen gevraagd werd. Toch waren alle kinderen vrij om te doen wat ze wilden en wilden we deze stand enkel gebruiken om inspiratie op te doen rond de criteria en het label. Het enige minpunt aan deze stand was het gebrek aan plaats om de kinderen te laten tekenen. Er was een goede begeleiding door de vrijwilligers om de kinderen te duiden op wat er van hen verwacht werd.
78
3.1.6.5
De snoepboom / snoepdoos
Wanneer de kinderen alle standen hadden doorlopen, mochten ze naar de snoepboom. We hebben gemerkt dat dit een extra motivatie was voor de kinderen om deel te nemen. Er was voldoende snoep om alle kinderen iets te geven. Daarnaast konden de kinderen ook een ballon krijgen. Enkele ouders kwamen gewoon een ballon voor hun kind vragen, zonder dat er werd deelgenomen aan de activiteit. Hier maakten we geen probleem van en eventueel namen we van hen nog een vragenlijst af. Ter vervanging van de snoepboom, voorzagen we een snoeppot met „katho-snoepjes‟ tijdens het bevragingsmoment in de Vrije Centrumschool te Marke. We kregen de toestemming van de directrice om deze snoepjes uit te delen. Wanneer de kinderen beide standen hadden gedaan, mochten ze uit de pot twee snoepjes nemen. Af en toe probeerden ze in het geniep meer snoepjes te nemen. Dit werd vlug opgemerkt door de student. De leerling werd aangemaand om de overige snoepjes terug in de pot te stoppen.
79
3.2
Bevraging van de ouders
3.2.1
Inleiding
In het kader van ons project „gezinsvriendelijkheid binnen Kortrijk', wilden we ondermeer te weten komen hoe ouders tegenover gezinsvriendelijkheid staan. Aan de hand van de bevraging van de ouders wilden we te weten komen: 1. Welke factoren ouders met kinderen van verschillende leeftijden belangrijk vinden in een horecazaak. 2. Of ouders hun kinderen inspraak geven in de keuze van een eetgelegenheid. 3. Of ouders bewust kiezen voor een gezinsvriendelijke horecazaak. 4. In hoeverre ouders de eetgelegenheden in Kortrijk reeds gezinsvriendelijk vinden. 5. Of ouders een toeristische gids, waarin gezinsvriendelijke restaurants vermeld worden, interessant zouden vinden.
3.2.2
Doelgroep
De doelgroep van deze bevraging waren ouders met kinderen tot twaalf jaar. We hebben geprobeerd om zoveel mogelijk mensen op verschillende manieren te bereiken via de Zondagmatinee, het Ring Shopping Kortrijk Noord en de website van stad Kortrijk. We bereikten in totaal 185 ouders.
3.2.3
Instrument
Om de mening van de ouders te toetsen, stelden we een vragenlijst op. Een voorbeeld van deze vragenlijst is terug te vinden in bijlage (bijlage 6). De vragenlijst kende zes gesloten vragen, één open vraag en één stelling.
De gesloten vragen waren: 1. Aantal kinderen en leeftijd van de kinderen? 2. Hoe vaak heeft u het afgelopen jaar een horecazaak bezocht met het ganse gezin (brasserie, restaurant, tearoom, bistro)? 3. Wat vindt u het meest belangrijk als u met het gezin een horecazaak bezoekt? 3.1. Infrastructuur 3.1.1. Kinderkapstok 3.1.2. Kinderbestek + kinderbeker 3.1.3. Aantrekkelijke kleuren in het interieur 3.1.4. Aparte ruimte voor borstvoeding 3.1.5. Opwarmen van babyvoeding 3.1.6. Kindertoilet of opstapje/hulpmiddel 80
3.1.7. Aparte ruimte voor verzorging van baby's 3.1.8. Kinderstoelen 3.1.9. Menu's op kindermaat: Volwassenenmenu maar in kinderportie 3.1.10. Gezond en gevarieerd kindermenu 3.1.11. Menu's op kindermaat: aparte menukaart 3.1.12. Mogelijkheid voor kinderen om vrij rond te lopen in de zaak 3.2. Spelmateriaal 3.2.1. Lolly of ballon bij het weggaan 3.2.2. Stilzitmateriaal 3.2.2.1. Strips 3.2.2.2. Spelletjes 3.2.2.3. Kinderboeken 3.2.2.4. Stiften en kleuren 3.2.3. Aparte speelhoek 3.3. Sociale aspect van de bediening 3.3.1. Kindertaal hanteren 3.3.2. Tegen een grap of opmerking kunnen 3.3.3. Spontaan aanbieden van de aanwezige spelmaterialen 3.3.4. Geduldig zijn 3.3.5. Snelle bediening 3.3.6. Persoonlijke benadering van het kind (kinderen zijn welkom) 3.4. Toegankelijkheid 3.4.1. Vlot binnen kunnen met de buggy 3.4.2. Voldoende ruimte tussen de tafels 3.5. Gezondheid en hygiëne 3.5.1. Proper speelgoed 3.5.2. Veiligheid 3.5.3. Netheid 3.5.4. Rookvrije ruimte 4. Houdt u rekening met de mening van uw kind om naar een bepaalde horecazaak te gaan? 5.
Zou u bewust kiezen om naar een horecazaak te gaan waarvan u weet dat ze gezinsvriendelijk zijn?
6. Vindt u dat er in het centrum van Kortrijk voldoende gezinsvriendelijke horecazaken zijn?
In de open vraag toetsten wij of ouders gezinsvriendelijke horecazaken in Kortrijk kennen.
81
De stelling was de volgende: "Een toeristische gids met een aanbod van eetgelegenheden, die gezinsvriendelijk zijn, is handig en zou ik gebruiken".
De vragen werden opgesteld met elk een bepaald doel:
Bij de eerste vraag polsten we naar de leeftijd van de kinderen. We deden dit omdat het onderzoek gericht is naar gezinnen met kinderen tot twaalf jaar. Door dit te doen konden we nagaan of we de juiste doelgroep bereikt hebben en of de vragenlijst relevant is voor de desbetreffende doelgroep. Verder was de kennis over de leeftijd belangrijk om zo te weten of een keuze voor een bepaald criterium meer voorkomt bij een welbepaalde leeftijdscategorie.
De tweede vraag werd gesteld om na te gaan hoe vaak gezinnen met kinderen een eetgelegenheid bezoeken. Zo kunnen we een idee krijgen of gezinnen met kinderen al dan niet vaak uit eten gaan.
Vraag drie werd gesteld om te weten te komen wat ouders belangrijk vinden in een eetgelegenheid wat betreft infrastructuur, spelmateriaal, het sociale aspect, toegankelijkheid, hygiëne en gezondheid. De antwoorden kunnen ons helpen om een criterialijst op te stellen rond wat gezinsvriendelijkheid inhoudt. Aan de hand van de informatie die we kregen van de bezoeken aan stad Mechelen en Guidea werden de categorieën van vraag drie opgesteld. We legden de lijsten met criteria die we bekwamen de bezoeken aan Mechelen en Guidea, naast elkaar en we vergeleken deze met elkaar. Daarbij zagen we dat bepaalde criteria in beide voorkwamen. Deze criteria plaatsten we onder een grotere noemer om zo duidelijke categorieën te verkrijgen. Iedere categorie bestond uit een opsomming van mogelijke criteria van gezinsvriendelijkheid. Bij de vragenlijsten die online beschikbaar werden gesteld, konden de ouders maximum één criterium per categorie aanduiden. Met meerdere criteria bleek dit te moeilijk om te verwerken door het verwerkingsprogramma van stad Kortrijk. Bij de vragenlijsten die mondeling werden afgenomen, verliep dit anders. Hier moesten de ouders de belangrijkste criteria aankruisen met een maximum van drie per categorie. Dit deden we omdat we dachten dat bepaalde criteria over het hoofd zouden worden gezien als slechts één criterium mocht worden aangeduid. Van deze drie moesten de ouders het meest belangrijke criterium aanduiden. We kozen hiervoor omdat we op die manier deze gegevens beter konden vergelijken met de gegevens van de online vragenlijst. Bij de categorieën toegankelijkheid en gezondheid & hygiëne, mochten de ouders uitzonderlijk maar één criterium aanduiden, daar er maar enkele keuzemogelijkheden waren. Vooral tijdens de mondelinge vragenlijsten die werden afgenomen in het Ring Shopping Kortrijk Noord, merkten we op dat ouders vaak onvoldoende tijd hadden om meerdere criteria aan te vinken. 82
Daarom en wegens tijdsgebrek om de extra criteria te verwerken, kozen we er achteraf voor om enkel het belangrijkste criterium van elke categorie te verwerken.
Om te toetsen of kinderen inspraak hebben in de keuze van de eetgelegenheid, stelden we vraag vier. Indien uit de antwoorden blijkt dat ouders inderdaad rekening houden met de mening van de kinderen, kan het interessant zijn voor een horecazaak om zich ook tot het kindercliënteel te richten.
Net zoals bovenstaande vraag, willen we met vraag vijf eetgelegenheden sensibiliseren en erop wijzen dat gezinsvriendelijk werken, financiële voordelen kan opleveren. Indien uit de antwoorden besloten kan worden dat ouders bewust kiezen voor een gezinsvriendelijke horecazaak, betekent dit extra cliënteel voor de zaak.
In vraag zes werd opgesteld om na te gaan of er in Kortrijk voldoende gezinsvriendelijke eetgelegenheden zijn, namen we deze vraag op in onze vragenlijst. Vanuit eerder onderzoek in 2008 kwam naar voren dat Kortrijk het 'sociaal welkomstgevoel' nog te veel mist. Aan de hand van deze vraag kregen we een kijk op het standpunt van de ouders ten opzichte van de gezinsvriendelijkheid in Kortrijkse eetgelegenheden.
We stelden vraag zeven om te weten te komen welk restaurant in Kortrijk centrum door ouders als gezinsvriendelijk aanschouwen wordt. Deze lijst kan meegegeven worden aan stad Kortrijk als suggestie om eventueel later een label uit te reiken.
Het gebruik van een stelling vonden we een leuk idee om te verwerken in onze vragenlijst. Daarom stelden we de vraag aan de ouders of een toeristische gids met het aanbod van gezinsvriendelijke eetgelegenheden, handig zou zijn. Één van onze suggesties naar Stad Kortrijk toe, kan namelijk het uitbrengen van zo'n gids zijn.
3.2.4
Procedure
De afname van de vragenlijst gebeurde op twee manieren. Deze vragenlijst werd enerzijds digitaal ter beschikking gesteld op de website van Stad Kortrijk. Ouders konden zo online hun mening geven over gezinsvriendelijkheid in Kortrijk. Flyers werden gemaakt en verspreid, in de Vrije Centrumschool te Marke en de Levensboom te Kortrijk, om deze vragenlijst op internet te promoten. De link van deze online vragenlijst werd ook verspreid via de nieuwsbrief van de opvoedingswinkel, een interne mailing van stad Kortrijk en via een interne mailing binnen Katho Ipsoc. Deze link was ook terug te vinden via de startpagina van de website van stad Kortrijk, waar ook een uitgebreide uitleg van het project terug te vinden was. Naast deze digitale versie, namen wij ook verschillende vragenlijsten mondeling af. 83
Dit gebeurde tijdens de Zondagmatinee en tijdens de bevraging in het Ring Shopping Kortrijk Noord.
130 van de vragenlijsten werden mondeling afgenomen. 55 werden online ingevuld. Zo komen we tot een totaal van 185 exemplaren.
3.2.5
Verwerking en resultaten
De verwerking van de gegevens gebeurde via de website van Stad Kortrijk. De vragenlijsten die mondeling werden afgenomen, zijn ook digitaal ingevoerd door ons. Zo werden alle vragenlijsten automatisch samengevoegd en verwerkt via het programma 'Survey Monkey'. Om de kwantiteit weer te geven gebruiken we procenten en hoeveelheden. We geven grafieken weer om de gegevens visueel aan te tonen. De term onbeantwoord betekent dat bepaalde ouders deze vraag niet ingevuld hebben en we hiervan dus ook geen antwoord hebben. Tijdens de mondelinge bevragingsmomenten gaf iedere ouder op elke vraag een antwoord. Het is enkel bij de online vragenlijsten dat sommige vragen overgelaten werden. De reden hiervan is voor ons onbekend. We weten echter wel dat er vijftien personen zijn die de vragenlijst vroegtijdig beëindigd hebben en deze personen worden opgenomen onder de rubriek onbeantwoord.
Hieronder volgen de vragen die we gesteld hebben aan de ouders, met de resultaten.
3.2.5.1
Aantal kinderen en leeftijd van de kinderen?
Er zijn 185 ouders die hebben aangegeven hoeveel kinderen hun gezin telt. Aan deze ouders werd ook de leeftijd van de kinderen bevraagd. Wanneer we de antwoorden optellen van de eerste vraag, kunnen we stellen dat de ondervraagde personen samen 420 kinderen hadden. Wanneer we immers kijken naar de resultaten van de tweede vraag dan komen we op een totaal aantal van 417 kinderen Er zijn echter één of meerdere ouders die de vraag met betrekking tot de leeftijd van hun kinderen hebben open gelaten en enkel op de eerste vraag hebben gereageerd. Vandaar dit verschil. Hoeveel kinderen telt uw gezin? Aantal gezinnen
%
1 kind
41
22,2 %
2 kinderen
79
42,7 %
3 kinderen
45
24,3 %
4 kinderen
13
7,0 %
5 kinderen
4
2,2 % 84
6 kinderen
1
0,5 %
7 kinderen
0
0,0 %
8 kinderen
1
0,5 %
Onbeantwoord
1
0,5 %
Gemiddelde aantal kinderen per gezin
2,3
Totaal
185
Wat is de leeftijd van uw kind? Aantal kinderen
%
0-3 jaar
87
20,9 %
4-6 jaar
90
21,6 %
7-12 jaar
126
30,2 %
> 12 jaar
114
27,3%
Totaal
417
Uit bovenstaande tabel is af te leiden dat de meerderheid van de bevraagde ouders twee kinderen hebben. Het betreft hier 79 personen (42,7 %). Gemiddeld hadden de gezinnen 2,3 kinderen. De meerderheid van de bevraagde ouders hadden een kind in de leeftijdscategorie van vier tot zes jaar. We vermelden dit omdat het een invloed kan hebben op de verkregen resultaten. Ouders gaven tijdens de bevraging aan dat zij bepaalde vragen anders zouden beantwoord hebben, indien we deze enkele jaren geleden hadden gesteld. Met andere woorden wanneer hun kinderen nog jonger waren.
3.2.5.2
Hoe vaak hebt u met het hele gezin tijdens het voorbije jaar een horecazaak bezocht (brasserie, restaurant, tearoom, bistro)?
Hoe vaak heeft u met het hele gezin tijdens het voorbije jaar een horecazaak bezocht (brasserie, restaurant, tearoom, bistro)? Aantal
%
Nooit
10
5,4 %
1-5 keer
85
45,9 %
6-10 keer
41
22,2 %
11-15 keer
14
7,6 %
> 15 keer
33
17,8 %
Onbeantwoord
2
1,1 %
Totaal
185
85
Van de 183 mensen die deze vraag hebben beantwoord, zien we dat de meerderheid geregeld een eetgelegenheid bezoekt. Uit de gegevens kunnen we besluiten dat 85 van de 183 mensen (45,9 %) één tot vijf keer een eetgelegenheid bezoekt per jaar. 41 mensen (22,2 %) gaan zes tot tien keer per jaar uit eten. 33 mensen (17,8 %) gaan meer dan vijftien keer per jaar naar een eetgelegenheid. Slechts tien personen (5,4 %) verklaarden het afgelopen jaar nooit ergens zijn gaan eten.
Algemeen kunnen we besluiten dat doorheen het jaar veel gezinnen in contact komen met één of andere eetgelegenheid.
3.2.5.3
Wat vindt u als gezin het meest belangrijk als u een horecazaak bezoekt?
Infrastructuur Wat vindt u als gezin het meest belangrijk als u een horecazaak bezoekt? Aantal
%
Kinderkapstok
0
0,0 %
Kinderbestek + kinderbeker
1
0,5 %
Aantrekkelijke kleuren in het interieur
1
0,5 %
Aparte ruimte voor borstvoeding
2
1,1 %
Opwarmen van babyvoeding
3
1,6 %
Kindertoilet of opstapje/hulpmiddel
4
2,2 %
Aparte ruimte voor verzorging van baby's
11
5,9 %
Kinderstoelen
20
10,8 %
26
14,1 %
Gezond en gevarieerd kindermenu
32
17,3 %
Menu's op kindermaat: aparte menukaart
33
17,8 %
39
21,1 %
Onbeantwoord
13
7,0 %
Totaal
185
INFRASTRUCTUUR
Menu's op kindermaat: volwassenenmenu maar in kinderportie
Mogelijkheid voor kinderen om vrij rond te lopen in de zaak
86
Infrastructuur Vrij rond lopen Aparte kindermenukaart Gezond & gevarieerd Volwassenenmenu in kinderportie Kinderstoelen Ruimte voor verzorging Kindertoilet of opstapje Opwarmen babyvoeding Ruimte voor borstvoeding Aantrekkelijke interieur Kinderbestek/ -beker Kinderkapstok Onbeantwoord 0
10
20
30
40
50
Aantal
Ouders vinden het belangrijk dat hun kinderen vrij kunnen rondlopen wanneer ze een eetgelegenheid bezoeken. Voor 39 van de 172 bevraagde ouders (21,1 %) was dit een prioriteit. 33 personen (17,8 %) vinden een aparte menukaart voor hun kinderen belangrijk en op de voet volgt een gezond en gevarieerd kindermenu met 32 (17,3 %) stemmen. 26 ouders (14,1 %) hadden graag gehad dat kinderen hetzelfde als hen kunnen eten, maar in een aangepaste portie. Geen enkele ouder kiest voor een kinderkapstok. Ook kinderbestek, aantrekkelijke kleuren, aparte ruimte voor borstvoeding, het opwarmen van babyvoeding en een kindertoilet worden niet hoog gescoord.
Spelmateriaal Wat vindt u als gezin het meest belangrijk als u een horecazaak bezoekt? Aantal
%
Lolly of ballon bij het weggaan
5
2,7 %
Stilzitmateriaal
73
39,5 %
SPELMATERIAAL
Strips
4
Spelletjes
8
Kinderboeken
12
Stiften en kleuren
49
Aparte speelhoek
90
48,6 %
Onbeantwoord
17
9,2 %
Totaal beantwoord
185
87
Spelmateriaal Speelhoek Stilzitmateriaal Lolly/ballon Onbeantwoord 0
20
40
60
80
100
Aantal
Als we bovenstaande tabel bekijken, zien we dat ouders het belangrijk vinden dat een eetgelegenheid beschikt over een aparte speelhoek. 90 ouders (48,6 %) verkozen dit criterium, gevolgd door 73 personen (39,5 %) die stilzitmateriaal aanduidden als belangrijkste item. Stiften en kleuren kregen daarbij de grootste voorkeur.
Sociale aspect Wat vindt u als gezin het meest belangrijk als u een horecazaak bezoekt? Aantal
%
Kindertaal hanteren
1
0,5 %
Tegen een grap of opmerking kunnen
11
5,9 %
aanwezige spelmaterialen
24
13,0 %
Geduldig zijn
27
14,6 %
Snelle bediening
33
17,8 %
75
40,5 %
Onbeantwoord
14
7,6 %
Totaal beantwoord
185
SOCIALE ASPECT VAN BEDIENING
Spontaan aanbieden van de
Persoonlijke benadering van het kind (kinderen zijn welkom)
88
Sociaal aspect van bediening Persoonlijke benadering Snelle bediening Geduldig zijn Spontaan aanbieden spelmaterialen Tegen een grap kunnen Kindertaal hanteren Onbeantwoord 0
10
20
30
40
50
60
70
80
Aantal
De meerderheid van de ouders, namelijk 75 personen (40,5 %), vinden het belangrijk dat hun kind persoonlijk benaderd wordt door het horecapersoneel. Dit aantal ligt aanzienlijk hoger dan de 33 personen (17,8 %) die de snelle bediening het belangrijkste criterium vinden. 27 personen (14,6 %) vinden het belangrijk dat het personeel van een eetgelegenheid geduldig is en 24 ouders (13,0 %) kozen voor het spontaan aanbieden van spelmateriaal. Deze getallen liggen niet ver van elkaar verwijderd. Slechts 1 persoon (0,5 %) vindt het belangrijk dat het personeel kindertaal hanteert.
Toegankelijkheid Wat vindt u als gezin het meest belangrijk als u een horecazaak bezoekt? Aantal
%
Vlot binnen kunnen met de buggy
52
28,1 %
Voldoende ruimte tussen de tafels
105
56,8 %
Onbeantwoord
28
15,1 %
Totaal beantwoord
185
TOEGANKELIJKHEID
89
Van alle ondervraagden vonden 52 personen (28,1 %) het belangrijk dat je vlot met de buggy binnenkan in een horecazaak. Iets meer dan het dubbel daarvan, namelijk 105 ouders (58,8 %), vinden het nog belangrijker dat er voldoende ruimte tussen de tafels aanwezig is.
Hygiëne en gezondheid Wat vindt u als gezin het meest belangrijk als u een horecazaak bezoekt? Aantal
%
HYGIËNE EN GEZONDHEID Proper speelgoed
12
6,5 %
Veiligheid
29
15,7 %
Netheid
49
26,5 %
Rookvrije ruimte
80
43,2 %
Onbeantwoord
15
8,1 %
Totaal beantwoord
185
Hygiëne en gezondheid Rookvrije ruimte Netheid Veiligheid Proper speelgoed Onbeantwoord 0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
Aantal
Uit bovenstaande lijst kunnen we besluiten dat voor de meerderheid van de ouders, namelijk 80 personen (43,2 %), het een vereiste is dat er een rookvrije ruimte aanwezig is in een eetgelegenheid. Voor 49 personen (26,5 %) is netheid in het algemeen het belangrijkste criterium. Veiligheid komt op de derde plaats, gekozen door 29 ouders (15,7 %) en 12 personen (6,5 %) kiezen voor proper speelgoed.
90
3.2.5.4
Houdt u rekening met de mening van uw kind(eren) om naar een bepaalde horecazaak te gaan? Houdt u rekening met de mening van uw kind(eren) om naar een bepaalde horecazaak te gaan? Aantal
%
Nee
40
21,6 %
Ja
130
70,3 %
Onbeantwoord
15
8,1 %
Totaal beantwoord
185
Uit bovenstaande tabel blijkt dat 130 personen (70,3 %) positief antwoordden op deze vraag. Ouders houden dus wel degelijk rekening met de mening van hun kinderen in de keuze van een eetgelegenheid. 40 ouders (21,6 %) geven de kinderen geen inspraak en antwoordden dan ook negatief. Verschillende ouders gaven ook hier opnieuw aan dat het antwoord afhankelijk is van de leeftijd van hun kinderen. Hoe jonger het kind, hoe minder inspraak er kan zijn.
91
3.2.5.5
Zou u bewust kiezen om naar een horecazaak te gaan waarvan u weet dat het er gezinsvriendelijk is? Zou u bewust kiezen om naar een horecazaak te gaan waarvan u weet dat het er gezinsvriendelijk is? Aantal
%
3
1,6 %
Ja
167
90,3 %
Onbeantwoord
15
8,1 %
Totaal beantwoord
185
Nee
We kunnen besluiten dat 167 ouders (90,3 %), bewust zouden kiezen voor een horecazaak indien ze weten dat die gezinsvriendelijk is. Dit is een grote meerderheid in vergelijking met de 3 ouders (1,6 %) die dit niet zouden doen.
3.2.5.6
Vindt u dat er in Kortrijk centrum voldoende gezinsvriendelijke horecazaken zijn? Vindt u dat er in Kortrijk centrum voldoende gezinsvriendelijke horecazaken zijn? Aantal
%
Ja
39
21,1 %
Nee
105
56,8 %
Onbeantwoord
41
22,2 %
Totaal beantwoord
185
92
144 mensen gaven op deze vraag hun mening. Wanneer we de gegevens bekijken, zien we dat 105 mensen (56,8 %) vinden dat Kortrijk onvoldoende beschikt over gezinsvriendelijke horecazaken. 39 mensen (21,1 %) bleken echter wel tevreden te zijn. Het staat vast dat er dus nog meer gezinsvriendelijke zaken mogen komen in Kortrijk om de gezinnen tevreden te stellen.
3.2.5.7
Welke eetgelegenheid in het centrum van Kortrijk vindt u het meest gezinsvriendelijk?
103 ouders beantwoordden deze vraag. Sommige ouders gaven meerdere eetgelegenheden op die gezinsvriendelijk zijn. Acht mensen hebben deze vraag verkeerd beantwoord, door bijvoorbeeld een restaurant op te geven dat niet meer bestaat. 79 personen gaven op deze vraag geen antwoord. Vijftien personen vermeldden dat ze geen idee hadden welke eetgelegenheid ze in het centrum van Kortrijk het meest gezinsvriendelijk vonden. Welke eetgelegenheid in het centrum van Kortrijk vindt u het meest gezinsvriendelijk? Aantal Geen idee
15
Pizza Hut
13
Colmar
10
Ripasso
6
Quick
5
Heeren Van Groeninghe
4
Parkhotel
4
Blauwe Hoeve
3
Mc Donalds
3 93
Brasserie St. - Amand
2
Café Rouge
2
Cantate
2
't Mouterijtje
2
Au Casino
1
Bar Oscar
1
Café Laté
1
City wok
1
De Klokke
1
De Roterij
1
De Vagant
1
Dionysos
1
Dolce Vita
1
Gourmet Pizza
1
Intermezzo
1
Koekeliere
1
Nata
1
Same Same
1
Sint-Elooishof
1
St. Georges
1
't Bijenhof
1
't Eiland
1
Tomatensoep met balletjes
1
Veertien mensen hebben deze vraag wel beantwoord, maar gaven een restaurant aan dat buiten Kortrijk is gelegen. Deze eetgelegenheden worden onderaan in een tabel weergegeven. Gezinsvriendelijke restaurants buiten Kortrijk Aantal ‟t Rusteel (Gullegem)
8
Trekteurke (Zwevegem)
2
Bistro ‟t Vossenhol (Tiegem)
1
Mange Tout (Menen)
1
Pizza Garden (Zwevegem)
1
Stampkot (Gullegem)
1
94
3.2.5.8
Stelling: "Een toeristische gids met een aanbod van eetgelegenheden, die gezinsvriendelijk zijn, is handig en zou ik gebruiken" Stelling: "Een toeristische gids met een aanbod van gezinsvriendelijke zaken is handig en zou ik gebruiken" Aantal
%
Akkoord
152
82,2 %
Niet akkoord
18
9,7 %
Onbeantwoord
15
8,1 %
Totaal beantwoord
185
Op deze stelling antwoordden 152 van 170 bevraagden (82,2 %) positief. Voor de gezinnen in Kortrijk zou een toeristische gids welkom zijn. Onder de 152 mensen gaven enkele aan dat zo'n gids al bestaat,maar konden hierover niet meer informatie geven. Achttien mensen (9,7 %) toonden hiervoor geen interesse.
95
3.2.6
Besluiten
Als besluit koppelen we de resultaten terug naar de vijf vragen die we met dit onderzoek wilden beantwoord zien.
Welke factoren vinden ouders met kinderen van verschillende leeftijden belangrijk in een horecazaak? De bevraagde ouders zouden het leuk vinden indien er een aparte menukaart voor hun kinderen voorzien wordt. Deze menukaart moet volgens hen gevarieerde en gezonde gerechten bevatten. Andere ouders hebben graag dat hun kinderen hetzelfde als hen kunnen eten, maar in een aangepaste portie.
Ouders vinden het belangrijk dat hun kinderen gebruik kunnen maken van een aparte speelruimte in een eetgelegenheid. Stilzitmateriaal (vooral stiften en kleuren) scoort ook goed. We kunnen dus besluiten dat ouders het fijn vinden wanneer hun kind kan spelen op restaurant. Veel ouders hebben graag dat dit spontaan aangeboden wordt. Indien een eetgelegenheid niet over de ruimte en middelen beschikt om een aparte speelhoek in te richten, kunnen ze ouders ook tevreden stellen door hun kinderen spelmateriaal aan te bieden. Kinderboeken, spelletjes, het krijgen van een lolly... vinden ouders in het algemeen wel aangenaam, maar niet noodzakelijk.
Uit de resultaten van onze vragenlijst blijkt dat ouders ook duidelijke wensen hebben op vlak van de infrastructuur van een eetgelegenheid. Zo vinden de meerderheid van de ouders het belangrijk dat er voldoende ruimte is tussen de tafels om te bewegen en dat hun kinderen hier ook vrij kunnen rondlopen. Daarnaast vinden ouders het belangrijk dat ze binnen kunnen in de eetgelegenheid met de kinderwagen. Iets minder belangrijk, maar zeker niet verwaarloosbaar is dat een aantal ouders ook belang hechten aan de aanwezigheid van een kinderstoel en een aparte ruimte voor de verzorging van hun baby(„s). Een rookvrije ruimte in een horecazaak vinden ouders een vereiste.
Het sociaal aspect van de bediening tenslotte, mag zeker niet uit het oog verloren worden. Ouders willen vooral dat hun kinderen persoonlijk benaderd worden. Ook een snelle bediening en geduld vinden ze belangrijk.
96
Kiezen ouders bewust voor een gezinsvriendelijke horecazaak? Geven ouders hun kinderen inspraak in de keuze van een eetgelegenheid? We kunnen algemeen besluiten dat, wanneer horecazaken met al de wensen van ouders rekening zouden houden, zij een ruimer publiek zouden kunnen bereiken. Uit onze vragenlijst blijkt immers dat de meerderheid van de bevraagde ouders doorheen het jaar veel in contact komt met één of andere eetgelegenheid. De overgrote meerderheid onder hen zou daarbij bewust kiezen voor een gezinsvriendelijke horecazaak. Velen laten hun keuze ook mee bepalen door hun kind(eren). We willen hierbij nog een opmerkelijk resultaat weergeven. Bij een gelijkaardig onderzoek van een medewerkster van Parkhotel, kwam naar voor dat 75% van de bevraagde gezinnen luisteren naar de mening van hun kinderen. Uit onze resultaten bleek dat ook 70% van de ouders rekening houdt met de mening van hun kinderen. Hieruit kunnen we besluiten dat heel wat ouders effectief luisteren naar de mening van hun kinderen om naar een eetgelegenheid te gaan.
In hoeverre vinden ouders de eetgelegenheden in Kortrijk reeds gezinsvriendelijk? Meer dan de helft van de ondervraagde personen gaf negatief antwoord op deze vraag. Zij zijn het er unaniem over eens dat er in Kortrijk onvoldoende gezinsvriendelijke eetgelegenheden zijn. Wanneer zij toch een gezinsvriendelijke eetgelegenheid opnoemen, dan kiest een groot aantal personen voor de Pizza Hut, Colmar en Quick. Ook de Heeren van Groeninghe en het Parkhotel kwamen enkele meermaals naar voor. Enkele andere restaurants die werden aangegeven, liggen buiten Kortrijk.
Zouden ouders een toeristische gids, waarin gezinsvriendelijke restaurants vermeld worden, interessant vinden? De overgrote meerderheid van de bevraagde ouders, gaven aan dat zo‟n toeristische gids welkom zou zijn. Het is dus zeker een suggestie naar stad Kortrijk toe om zo‟n gids te ontwerpen.
3.2.7
Evaluatie van de gebruikte werkwijze
Tenslotte willen we ook graag even onze manier van werken evalueren. We doen dit aan de hand van positieve ervaringen en zaken die we een volgende keer anders zouden aanpakken.
3.2.7.1
Besluiten met betrekking tot de procedure/wijze van bevragen
Als we een terugblik werpen op de bevraging van de ouders, hebben wij hier een algemeen positief gevoel over. 97
De mondelinge bevraging verliep vlot en ouders waren bereid om mee te werken. Door middel van een online vragenlijst, konden wij meer ouders bereiken zonder dat we tijd hoefden uit te trekken voor de bevraging.
Toch was het noodzakelijk om deze online vragenlijsten aan te vullen met mondelinge bevragingen daar we anders te weinig ouders zouden bereikt hebben. Bij de online vragenlijsten konden er geen bijvragen gesteld worden. Meerdere antwoorden waren ook niet mogelijk. Dit alles lukte wel bij de mondelinge bevragingen. Hier konden we in gesprek treden met de ouders en dit leverde soms een duidelijkere uitleg op.
Zoals eerder vermeld was het oorspronkelijk onze bedoeling om bij de derde vraag, de ouders drie criteria te laten aanduiden. We merkten op dat dit niet altijd haalbaar was. In de eerste plaats was het aanduiden van drie criteria moeilijk voor het verwerkingsprogramma van stad Kortrijk. Daarnaast hadden ouders vaak onvoldoende tijd en werd daarom maar één criterium aangeduid. Ouders die wel voldoende tijd hadden, gaven we de kans om meerdere antwoorden aan te duiden. Hierdoor hebben we vragenlijsten waar slechts één criterium werd aangeduid, en vragenlijsten waar meerdere criteria op aangebracht werden. Op die manier en door tijdsgebrek om deze gegevens verder te kunnen verwerken is het onmogelijk om deze lijsten met elkaar te vergelijken. Daarom verkozen we om bij elke vragenlijst enkel het belangrijkste criterium te gaan bekijken.
Een kritische noot hierbij is dat er bij het opmaken van een vragenlijst consequent moet worden opgetreden. Het moet voor iedere partij duidelijk zijn wat bij elke vraag moet aangeduid worden. Dit nemen we zeker mee naar de toekomst.
3.2.7.2
Besluiten met betrekking tot het instrument
We kozen bewust voor een beperkte vragenlijst om zoveel mogelijk ouders te bereiken. Een uitgebreide vragenlijst zou de ouders immers kunnen afschrikken daar een lange vragenlijst meer tijd in beslag neemt. We stelden gesloten vragen, waardoor de verwerking van de verkregen gegevens vlot verliep.
We merkten aan de hand van de mondelinge bevraging op, dat onze vragen goed opgesteld waren. Ouders begrepen de vragen en antwoordden hier vlot op. Verder hadden wij het gevoel dat een gesprek kon worden aangeknoopt met de ouders en dat zij de tijd namen om zo goed mogelijk op onze vragen te antwoorden. Toch hadden ouders het soms moeilijk om de belangrijkste criteria aan te duiden.
98
Een kritische bedenking bij de online vragenlijst bleek te zijn dat 15 ouders vroegtijdig de vragenlijst hebben afgesloten. We hebben geen zicht op de vragen die ze wel beantwoord hebben. Een volgende bedenking hierbij is dat er via de online vragenlijst de mogelijkheid was om vragen over te slaan. Dit was niet zo bij de mondelinge bevraging.
99
3.3
Bevraging van de eetgelegenheden
3.3.1
Inleiding
Binnen ons project van gezinsvriendelijkheid willen we zowel de ouders, kinderen als de eetgelegenheden betrekken. De uitbaters van eetgelegenheden zijn belangrijke partners in het project. Het is essentieel om een beter zicht te krijgen op hun visie op gezinsvriendelijkheid. We willen te weten komen: 1. Hoe zij gezinsvriendelijkheid definiëren. 2. In hoeverre hun eigen zaak gezinsvriendelijk is. 3. In hoeverre ze gezinsvriendelijkheid belangrijk vinden en ze inspanningen willen leveren om hun zaak gezinsvriendelijker te maken. 4. Welke factoren het al dan niet gezinsvriendelijk karakter van hun zaak beïnvloeden. 5. Of ze interesse hebben in een „gezinsvriendelijk‟ label.
Tegelijkertijd willen we de uitbaters van eetgelegenheden sensibiliseren. Door met hen een gesprek aan te gaan over gezinsvriendelijkheid, willen we hen aandachtig en warm maken voor dit thema. Ook willen we hen tijdens de bevraging uitnodigen voor de eindpresentatie van het project, waar we verder kunnen gaan op vlak van sensibiliseren.
3.3.2
Doelgroep
De doelgroep van het project zijn alle eetgelegenheden in Kortrijk en haar deelgemeenten. Het centrum van Kortrijk krijgt daarbij extra aandacht, omdat dit het meest bezochte deel is van Kortrijk, ook door gezinnen met kinderen. Het is ook de vraag van de projectindiener om ons vooral toe te spitsen op het centrum van Kortrijk.
Omwille hiervan hebben we de bevraging van de eetgelegenheden enkel gericht op zaken in het centrum van Kortrijk. Het was interessant geweest om ook de eetgelegenheden in groot Kortrijk te bevragen, maar binnen de tijdsspanne van dit project was dit niet haalbaar. We gaan er echter van uit dat een bredere bevraging in de toekomst zeker zinvol kan zijn en andere resultaten kan opleveren.
Een lijst met alle eetgelegenheden in het centrum van Kortrijk vonden we via de dienst Toerisme Kortrijk. Het centrum van Kortrijk blijkt 72 eetgelegenheden te tellen. We wilden deze allemaal bevragen. Bij een verdere verkenning, bleken vijf hiervan echter hotels te zijn en drie cafés. Bovendien stond er een zaak te koop. De uiteindelijke doelgroep van de bevraging waren dus 63 eetgelegenheden in het centrum van Kortrijk.
100
Uiteindelijk hebben we geen 63, maar 46 mensen bevraagd. Zeventien eetgelegenheden hebben we niet kunnen bereiken omwille van diverse redenen: Twee zaken hadden eenzelfde uitbater waardoor we maar één zaak bevraagd hebben. Dertien zaken waren telkens gesloten tijdens onze bevragingsmomenten en konden we niet bereiken. Drie zaken hadden het te druk om onze vragen te beantwoorden.
Van de 46 bevragingen, was er één onbruikbaar. De taal vormde een barrière bij de bevraging, waardoor er sprake was van miscommunicatie. De vragen werden verkeerd geïnterpreteerd. De antwoorden stemden overeen met de opvoeding van de eigen kinderen in de plaats van de kinderen in de zaak.
3.3.3
Instrument
Voor de bevraging maakten we gebruik van een vragenlijst met enkele open vragen en een gesloten vraag. Deze vragenlijst is terug te vinden in bijlage (bijlage 7). De open vragen waren de volgende: 1. Wat is volgens u gezinsvriendelijkheid? 2. Op welke vlakken is uw zaak gezinsvriendelijk? Waarom is dit zo? 3. Op welke vlakken is uw zaak niet gezinsvriendelijk? Waarom is dit zo? 4. Bent u bereid om (nog meer) inspanningen te doen? Waarom wel/niet?
De gesloten vraag was een opsomming van tien mogelijke criteria voor gezinsvriendelijkheid, waarvan de vijf belangrijkste moesten aangekruist worden. Ook al zijn één of meer criteria niet aanwezig in hun zaak, kunnen ze dit toch als belangrijk aanschouwen. De tien criteria zijn gebaseerd op de criteria van de stad Mechelen, de criteria van Guidea en de criteria van EETiKET. We legden de criterialijsten van de drie initiatieven samen en selecteerden eerst de criteria die bij alle drie de initiatieven aan bod kwamen. Zo kwamen we tot een lijst van zes criteria. Vervolgens bestudeerden we de overige criteria en selecteerden we in groep wat we zelf belangrijk vonden. Gelijkaardige criteria voegden we samen. Zo kwamen we tot een lijst van tien criteria.
Na het overlopen van de vragenlijst informeerden we de eetgelegenheden over het toekomstig label. Daarnaast maakten we hen al warm voor onze eindpresentatie die doorgaat op 16 juni 2009. We gaven hen ook mee dat er nog een persoonlijke uitnodiging volgt.
101
3.3.4
Procedure
Het was onze bedoeling om de eetgelegenheden mondeling te bevragen. We deden dit per twee waarbij één iemand het woord voerde en de andere het verslag nam. Indien dit niet haalbaar was, lieten we de vragenlijsten achter om ze later op te halen.
Bij 36 van de 45 eetgelegenheden werden de vragenlijsten mondeling bevraagd. De onbruikbare vragenlijst werd mondeling afgenomen. Ook na doorvragen begreep de anderstalige uitbaatster ons niet. Bij de resterende 9 zaken werd een vragenlijst achtergelaten die schriftelijk werd ingevuld.
3.3.5
Verwerking en resultaten
Na de ondervraging brachten we alle informatie samen. Om misverstanden te voorkomen spraken we duidelijk af hoe de verwerking gebeurt. We groepeerden gelijkaardige gegevens onder een bepaalde categorie om zo tot een overzichtelijk geheel te komen. We voerden alle gegevens in via Excel om tot geordende informatie te komen. Deze gegevens vindt u in de bijlage (bijlage 8). Om de kwantiteit weer te geven gebruiken we procenten en hoeveelheden. We maakten grafieken om de gegevens visueel aan te tonen.
Hieronder volgen de vragen die we gesteld hebben aan de uitbaters van de eetgelegenheden met de resultaten. Nadien vermelden we onze besluiten.
3.3.5.1
Wat is volgens u gezinsvriendelijkheid?
De meeste uitbaters en personeelsleden hadden niet echt een mening over deze vraag. Negen antwoorden zijn eerder relevant voor vraag twee en om deze reden hebben we dit opgenomen onder vraag twee. Slechts zestien (36 %) bevraagden hebben op deze vraag geantwoord. Vier uitbaters geven expliciet „aanpassingen voor kinderen op de kaart „aan, als een element van gezinsvriendelijkheid. Zo kunnen er specifieke kindergerechten zijn. Ook gerechten die voor volwassenen bedoeld zijn, kunnen worden aangeboden in kleinere porties.
Drie uitbaters vinden een speelhoekje (binnen en/of buiten) gezinsvriendelijk. Ze merken enerzijds op dat ouders op die manier rustiger kunnen tafelen. Anderzijds vinden ze dit zelf vaak
moeilijk
kleurpotloden,
realiseerbaar. kleurplaten,
Stilzitmateriaal, puzzels,
zoals de
speelgoed
voor
aanwezigheid op
tafel,
van
boeken,
onderleggers
of
gezelschapsspelen, zien de bevraagden beter haalbaar.
102
Een derde thema dat aan bod komt in de antwoorden is het sociale aspect, het welkomstgevoel. Negen uitbaters gaven expliciet aan dat ze dit belangrijk vinden. Het onthaal, de tolerantie, eerlijkheid, beleefdheid, vriendelijkheid, verdraagzaamheid, aandacht hebben voor de kinderen, de betrekking van de kinderen in een gesprek en kinderen graag zien komt naar voor uit de bevraging. In de bediening moet een alstublieft of dank je wel, normaal zijn. Men staat open voor de wensen van de kinderen. Iedereen wordt in zijn waarde gelaten. Bepaalde ondervraagden vinden dat kinderen net als volwassenen behandeld moeten worden. Het gezin kan comfortabel eten, waarbij een aangename omgeving en sfeer heerst. Er wordt rekening gehouden met ieder lid van het gezin. Iedereen wordt gelijk bediend, zowel grote gezinnen, alleenstaande ouders of groepen. Er wordt aangegeven dat een zaak moet aangepast zijn voor jong en oud.
3.3.5.2
Op welke vlakken is uw zaak gezinsvriendelijk? Waarom is dit zo?
Opmerkelijk is dat twee op drie (67 %) zaken uitgerust zijn met stilzitmateriaal. Dit houdt in: de aanwezigheid van boeken, kleurpotloden, kleurplaten, puzzels, speelgoed voor op tafel, onderleggers of gezelschapsspelen. Één uitbater gaf aan dat de aanwezigheid van een speelhoekje gezinsvriendelijk is. Nog een andere uitbater vermelde dat hij beschikte over een autovrij plein om te spelen.
Van de ondervraagden geven twee (4 %) personen aan dat kinderen kunnen spelen en dus niet altijd hoeven stil te zitten en dat ze toegankelijk zijn voor kinderwagens. Verder zijn er grote tafels achteraan beschikbaar voor gezinnen en is er een mogelijkheid om naar een kinderfilm te kijken.
Van de 45 ondervraagde eetgelegenheden hebben er achttien (40 %) een kindermenu. Eén uitbater gaf aan dat dit specifiek het serveren van een kinderspaghetti is. Nog een andere uitbater gaf aan dat hij speciaal Fristi in huis haalt voor kinderen. Eén zaak heeft een aparte menukaart voor kinderen, waar degelijke homemade gerechten voor kinderen geserveerd worden. Ze willen bijvoorbeeld geen vissticks aanbieden. De anderen hebben een kindermenu opgenomen in hun gewone menukaart. Van de 27 zaken die geen kindermenu hebben, zijn er wel zeven (26 %) zaken die aangepaste gerechten serveren uit de gewone menukaart. Met aangepaste gerechten bedoelen we kleinere porties van gerechten voor volwassenen. Één uitbater gebruikt de term „gezinskaart‟ in plaats van menukaart. Zestien (36 %) van de ondervraagden beschikken over één of meerdere kinderstoelen in hun zaak. Daarnaast biedt één zaak een kussen aan, zodat de kinderen hoger kunnen zitten. Bij negen (20 %) eetgelegenheden is een verzorgingkussen aanwezig.
103
Zeven (16 %) van de ondervraagde uitbaters hebben oog voor een vriendelijk onthaal en bediening. Ook gaf een uitbater aan dat ze tolerant zijn tegenover kinderen. Daarbij haalden drie (7 %) uitbaters aan dat ze inspanningen doen om ouders en kinderen een comfortabel gevoel te geven. Ze vinden het belangrijk dat het “geen stijf gedoe” is. Zes (13 %) personen geven aan bereid te zijn om kindervoeding op te warmen. Één op vijf (20 %) geeft kinderen een beloning zoals een snoepje, lolly of ballon.
Hieronder volgen enkele items die maar één maal voorkomen: Prijs/kwaliteit verzekeren Kinderen mogen een kijkje nemen in de keuken Een toilet op het gelijkvloers voorzien Beschikken over kinderbestek Zorgen voor aangepaste muziek met een gepaste geluidssterkte Slechts zeven (16 %) hebben de „waarom-vraag‟ van deze vraag beantwoord. De volgende zaken kwamen naar voor. Drie (7 %) uitbaters gaven aan dat ze zelf kinderen hebben en dus weten dat gezinsvriendelijk werken belangrijk is. Eén uitbater gaf aan dat ze kinderen graag zien. Nog een andere uitbater gaf aan dat kinderen het cliënteel van de toekomst zijn, daarom koos die ervoor om gezinsvriendelijk te werk te gaan. Gezinnen vertegenwoordigen een grote groep cliënteel, waardoor deze doelgroep belangrijk is. Velen hebben echter geen specifieke reden waarom ze deels gezinsvriendelijk werken.
3.3.5.3
Op welke vlakken is uw zaak niet gezinsvriendelijk? Waarom is dit zo?
Eerst en vooral willen we melden dat acht (18 %) ondervraagden geen antwoord hebben gegeven op deze vraag.
De resultaten van de mensen die wel antwoordden zijn antwoorden die het eerst opkwamen bij hen. Er werden daardoor elementen uit het oog verloren. Zo dacht bijvoorbeeld niet iedereen aan het benoemen van een verzorgingskussen.
Negen (20 %) ondervraagden geven aan dat ze niet beschikken over een kinderstoel. Zes (13 %) zegt geen kindermenu te hebben. Vier (9 %) uitbaters vermelden dat ze niet over een speelhoekje beschikken. In werkelijkheid hebben er meer eetgelegenheden geen kinderstoel, geen kindermenu en geen speelhoekje. Bijvoorbeeld een speelhoekje troffen we slechts in twee eetgelegenheden aan.
104
Drie (7 %) uitbaters vermelden dat ze niet beschikken over stilzitmateriaal, ook gaven er vier (9 %) aan dat ze niet over een speeltuin beschikken.
Toegankelijkheid voor kinderwagens wordt door twee (4 %) uitbaters niet als optimaal beschouwd. Twee (4 %) uitbaters zijn er zich van bewust dat trappen een hinderpaal kunnen vormen voor gezinnen met kinderen. Gebrek hebben aan ruimte is de meest aangehaalde reden waarom eetgelegenheden op bepaalde vlakken niet gezinsvriendelijk zijn. Dit komt dertien keer (29 %) naar voor.
Twee (4 %) van de ondervraagden gaven zelf aan geen oog te hebben voor het sociale aspect ten aanzien van gezinnen met kinderen. Vervolgens geven acht (18 %) personen aan dat gezinnen met kinderen niet de doelgroep is waarop ze zich richten. Dit is een reden waarom twee personen (4 %) aanhalen dat er in hun eetgelegenheid weinig tot niets voorzien is op vlak van gezinsvriendelijk. Één iemand gaf aan dat ze zich niet op gezinnen met kinderen richt omdat ze op zondag niet open zijn. Deze uitbater ziet zondag als een dag waarop veel gezinnen op stap gaan. Een andere zaak haalt aan dat ze zich niet richten tot gezinnen omdat ze koffie met gebak bieden waardoor mensen maar een korte tijd in de zaak aanwezig zijn. Een andere reden die werd aangehaald, is dat kinderen minder financiële winst met zich meebrengen. Kinderen eten kleinere porties, eten vaak mee uit het bord van mama en papa of er wordt gevraagd om een potje kindervoeding op te warmen. In het restaurant nemen ze wel een volwaardige plaats in.
3.3.5.4
Kruis de voor u vijf voornaamste criteria aan.
Twaalf personen of 27 % van de ondervraagden hebben meer of minder dan vijf criteria aangekruist, waardoor we deze buiten beschouwing laten. Zo kwamen we tot 33 bruikbare resultaten. De ondervraagden kruisten vooral de criteria aan die in hun eigen zaak aanwezig zijn.
Met
enige
voorzichtigheid
veronderstellen
we
dat
uitbaters
van
Kortrijkse
eetgelegenheden hetgeen er in hun zaak aanwezig zijn, als belangrijk aanzien. De vijf belangrijkste criteria volgens de uitbaters zijn 33: -
De aanwezigheid van een kinderstoel
(29 uitbaters of 88 %)
-
Het opwarmen van babyvoeding
(24 uitbaters of 73 %)
-
De aanwezigheid van stilzitmateriaal
(21 uitbaters of 64 %)
-
Het hebben van menu‟s op kindermaat
(21 uitbaters of 64 %)
-
Een gezinsvriendelijk onthaal en bediening
(19 uitbaters of 58 %)
33
De percentages zijn berekend op de bruikbare resultaten. 105
Daarop volgde een veilige en hygiënische omgeving (zeventien uitbaters of 52 %) en toegankelijkheid voor buggy‟s (zestien uitbaters of 48 %).
De criteria die het minst aan bod kwamen, zijn aangepast bestek (vier uitbaters of 12 %) en de mogelijkheid tot vrij rondlopen (vier uitbaters of 12 %). De aanwezigheid van een verzorgingshoekje werd door negen (27 %) bevraagden aangehaald.
3.3.5.5
Bent u bereid om (nog meer) inspanningen te doen? Waarom wel/niet? Zo ja, bent u geïnteresseerd in een gezinsvriendelijk label?
Van de 45 bevraagden antwoordden er zes (13 %) niet op deze vraag. 30 uitbaters (67 %) van
eetgelegenheden
zijn
niet
bereid
om
(meer)
inspanningen
te
doen
naar
gezinsvriendelijkheid toe. Negen zaken (20 %) zijn wel bereid om (meer) inspanningen te doen.
106
De voornaamste redenen van de 30 (100 %) uitbaters die geen extra inspanningen willen doen zijn de volgende: Negen (30 %) van de 30 ondervraagden gaven aan dat gezinnen niet hun doelgroep zijn. Het gaat om de gastronomische restaurants of eetgelegenheden die zich vooral richten op zakenmensen. Zeven (23 %) van de 30 uitbaters gaven aan dat ze niet direct bereid zijn om inspanningen te leveren inzake gezinsvriendelijkheid, omdat ze niet zoveel gezinnen ontvangen. Eén uitbater gaf aan dat hij nauwelijks gezinnen over de vloer krijgt en daardoor is hij momenteel ook niet bereid om inspanningen te leveren. Indien er meer kinderen de zaak zouden bezoeken zou de uitbater wel de nodige aanpassingen doen om zijn eetgelegenheid gezinsvriendelijker te maken. Zes (20 %) zaken geven aan niet voldoende ruimte te hebben om hun zaak gezinsvriendelijker te maken. Vijf (17 %) van de ondervraagden vonden dat hun zaak al gezinsvriendelijk was. Eén iemand gaf aan dat iedereen welkom is, maar dat ze zich niet wilden profileren als een gezinsvriendelijke zaak.
Negen ondervraagden zijn wel bereid om inspanningen te leveren: Twee van de negen ondervraagden zijn volledig bereid om inspanningen te leveren, zodat ze zich gezinsvriendelijker kunnen profileren
Sommige uitbaters gaven aan bereid te zijn om inspanningen te doen, maar ze gaven een paar bijkomende opmerkingen:
107
Vier van de negen ondervraagden stond er voor open om zich gezinsvriendelijker op te stellen, indien dit nuttig en praktisch mogelijk is. Alle suggesties zijn welkom. Eén iemand gaf aan dat hij enkel inspanningen wil leveren zolang het betaalbaar blijft. Eén uitbater was bereid inspanningen te leveren op voorwaarde dat suggesties en aanbevelingen aansluiten bij zijn visie vanuit de zaak. Eén uitbater vond dat hij al veel inspanningen heeft gedaan rond gezinsvriendelijkheid Wat hij eventueel wel nog wou aanpassen, is het voorzien van een nog meer specifiek kindermenu.
In welke mate zijn de uitbaters van de eetgelegenheden die bereid zijn om inspanningen te doen, geïnteresseerd in een „gezinsvriendelijk‟ label: Wanneer we de eetgelegenheden vertelden over het label „gezinsvriendelijkheid‟, was er één persoon die aanhaalde dat hij het label zeker niet zou uithangen. De uitbater van de eetgelegenheid wou immers publiciteit vermijden, omdat hij schrik heeft dat andere potentiële klanten (vb. zakenlui), zouden afknappen op het gezinsvriendelijke imago. Niet iedereen was echter negatief rond het label. Eén uitbaatster geeft expliciet aan dat ze het label vast en zeker zou uithangen.
3.3.5.6
Bijkomende opmerkingen en suggesties van de uitbaters van eetgelegenheden
Bij de afname van de vragenlijsten kregen we enkele interessante tips en opmerkingen te horen omtrent gezinsvriendelijkheid. Omdat deze bemerkingen zeker zinvol kunnen zijn voor de verdere opvolging van het onderzoek, nemen we deze bewust op in deze bundel.
Wat ons opviel was dat bij zes van de ondervraagden, de opvoeding van de kinderen ter sprake kwam. Zes (13 %) uitbaters gaven aan dat de kinderen tegenwoordig te vrij gelaten worden door hun ouders en dat er nog maar weinig regels gelden. Er zijn weinig grenzen meer volgens hen. De sturing van de kinderen zou de verantwoordelijkheid moeten zijn van de ouders. Volgens de horeca uitbaters kijken ouders te weinig om naar hun kinderen tijdens een restaurantbezoek en mogen ze veel te veel doen. Andere klanten schrikken hier van en knappen af. De uitbaters en hun personeel zijn ook van mening dat ouders aandacht moeten hebben voor het feit dat hun kinderen uitgeslapen moeten zijn voor ze op restaurant gaan. Vermoeide kinderen gaan namelijk al vlug huilen, jammeren…. Ook geven twee uitbaters expliciet aan dat ze rondlopende kinderen in hun zaak als storend ervaren.
Twee uitbaters gaven aan dat het de verantwoordelijkheid is van de ouders om spelmateriaal te voorzien, als ze uit eten gaan met de kinderen. De opmerking „het moet hier geen opvangplaats worden‟ kregen we bij één uitbater te horen. 108
Toch dacht niet iedereen op deze manier en één uitbater gaf aan dat het maar een kleine moeite is om „iets‟ te voorzien in een restaurant, bijvoorbeeld kleurpotloden.
Tenslotte willen we nog een suggestie naar voren brengen. Twee uitbaters hadden aangegeven dat het goed zou zijn om een speelplein te plaatsen op de grote markt. Zo kunnen kinderen op een veilige, autovrije plaats spelen. Ouders die een drankje of hapje nuttigen kunnen dan vanuit de zaak een oogje in het zeil houden.
3.3.6
Besluiten
Als besluit koppelen we de resultaten terug naar de zes vragen die we met dit onderzoek wilden beantwoord zien.
Hoe definiëren zij gezinsvriendelijkheid? Na het onderzoek is het ons opgevallen dat uitbaters onder gezinsvriendelijkheid zowel het sociale als het materiële aspect begrijpen. Negentien keer werd het begrip vanuit het sociale aspect benaderd, waarbij ouders en kinderen zich welkom moeten voelen in de eetgelegenheden. Enerzijds worden ze vriendelijk onthaald, gelijk behandeld en wordt er rekening gehouden met de kinderen. Anderzijds haalden enkele uitbaters aan dat het ook de verantwoordelijkheid is van de ouders om grenzen te stellen aan hun kinderen en deze te bewaken. Achttien keer werd het begrip vanuit het materiële aspect benaderd. Hieronder begrepen ze vooral aangepaste gerechten voor de kinderen, een speelhoek en stilzitmateriaal. Ook hier werd de verantwoordelijkheid van de ouders aangehaald om te zorgen voor eigen stilzitmateriaal en speelgoed voor hun kinderen.
In hoeverre is hun eigen zaak gezinsvriendelijk? Wanneer we de factoren die al aanwezig zijn in de eetgelegenheden vergelijken met de criteria die de uitbaters belangrijk vinden, zien we dat het goed overeenstemt. De drie meest genoemde elementen die al aanwezig zijn in een zaak, namelijk stilzitmateriaal, kinderstoel en kindermenu, stemmen overeen met de vier voornaamste aangegeven criteria, namelijk menu‟s op kindermaat, een microgolfoven voor het opwarmen van babyvoeding, stilzitmateriaal en aanwezigheid van een kinderstoel. We kunnen hieruit concluderen dat de horecazaken zichzelf als gezinsvriendelijk beschouwen. Toch kan het zijn dat een gezinsvriendelijk eetgelegenheid door de ogen van een ouder toch niet als gezinsvriendelijk wordt beschouwd.
109
Tijdens onze bevraging hadden we zelf de indruk dat het centrum van Kortrijk over het algemeen niet gezinsvriendelijk is. Onze criterialijst die verder in deze bundel wordt opgenomen, zal dit verder moeten uitwijzen. Zoals we al eerder aangaven, kan verder onderzoek gedaan worden buiten het centrum. We vermoeden dat gezinsvriendelijkheid daar beter haalbaar is door meer mogelijkheden in de infrastructuur en ze zijn minder gericht naar zakenmensen alleen. Kortom, er is een ander doelpubliek buiten het centrum.
In hoeverre vinden ze gezinsvriendelijkheid belangrijk en willen ze inspanningen leveren om hun zaak gezinsvriendelijker te maken? Twee op drie uitbaters brachten aan niet bereid te zijn om inspanningen te leveren. Ze haalden hoofdzakelijk aan dat gezinnen met kinderen niet hun doelpubliek zijn en/of hiervoor
de
ruimte
ontbreekt.
Als
we
hieraan
de
vraag
koppelen
of
ze
gezinsvriendelijkheid wel belangrijk vinden of niet, zouden we met enige voorzichtigheid kunnen zeggen dat de meeste zaken deze prioriteit van „gezinsvriendelijkheid‟ niet stellen. De haalbaarheid is een meespelende factor of ze zich al dan niet willen inspannen. Toch mogen we niet stellen dat 67% van de uitbaters gezinsvriendelijkheid onbelangrijk vinden. De vraag, of ze gezinsvriendelijkheid al dan niet belangrijk vinden, stelden we tijdens onze bevraging echter niet.
Negen uitbaters zijn bereid om inspanningen te doen naar gezinsvriendelijkheid toe. Ze gaven als voorwaarde aan dat de suggesties mogelijk, betaalbaar en nuttig moeten zijn.
Welke factoren beïnvloeden het al dan niet gezinsvriendelijk karakter van hun zaak volgens de uitbaters? Negen uitbaters staan open om meer inspanningen te doen voor gezinsvriendelijkheid, indien het betaalbaar, nuttig en praktisch mogelijk is.
We ondervinden na onze bevraging dat veel eetgelegenheden in het centrum van Kortrijk niet onmiddellijk open staan voor gezinsvriendelijkheid. Dit wordt volgens ons door verschillende factoren beïnvloed.
Zoals we al eerder aanhaalden, speelt het doelpubliek hier zeker een rol in. Ze richten zich vooral tot zakenmensen en minder tot gezinnen. Gezinsvriendelijkheid sluit hierdoor niet direct aan bij de visie van de uitbaters.
Daarnaast vinden zes uitbaters dat de ouders volledig verantwoordelijk zijn om grenzen te stellen aan hun kinderen. 110
Ook vinden ze dat ouders medeverantwoordelijk zijn om spelmateriaal te voorzien. Toch zijn sommige uitbaters bereid om kleine inspanningen te doen naar kinderen en ouders toe.
Commercieel zijn kinderen ook niet gunstig voor de eetgelegenheden. Ze nemen een volwaardige plaats in, wat financieel niet voordelig is.
De uitbaters haalden aan dat plaatsgebrek bij de eetgelegenheden het gezinsvriendelijk karakter beperkt. Kinderen laten buitenspelen of binnen een kinderhoekje voorzien, is hierdoor niet haalbaar. Hebben ze interesse in een „gezinsvriendelijk‟ label? De reacties van de uitbaters waren verdeeld. Sommige waren geïnteresseerd en wilden het label uithangen. Anderen zouden verkiezen om de publiciteit te beperken van hun gezinsvriendelijke zaak en willen het label niet uithangen. De meerderheid van de uitbaters hadden geen uitgesproken mening. Ze hadden geen tijd om er verder op in te gaan.
3.3.7
Evaluatie van de gebruikte werkwijze
Tenslotte willen we ook graag even onze manier van werken evalueren. We doen dit aan de hand van positieve ervaringen en zaken die we een volgende keer anders zouden aanpakken.
3.3.7.1
Besluiten met betrekking tot de procedure/wijze van bevragen
We ondervonden dat het bevragen van de uitbaters met twee studenten vlot verliep. Op deze manier konden we elkaar aanvullen. Daarnaast waren we flexibel om ons aan de behoeften van de uitbaters en/of personeelsleden aan te passen. Ze hadden de mogelijkheid om onmiddellijk op de vragen te antwoorden. Indien dit niet mogelijk was, haalden we de vragenlijst de volgende dag terug op.
We merkten enkele verschillen op bij deze twee manieren van bevragen. Bij de mondelinge bevragingen konden we uit verschillende verbale en non-verbale tekens afleiden dat de vragen de uitbaters en/of personeelsleden overvielen. De meeste onder hen leken niet bewust stil te staan bij wat gezinsvriendelijkheid is en wat dit met zich meebrengt. We moesten vaak richtlijnen geven om het onderwerp te verduidelijken.
111
Het voordeel bij de mondelinge bevragingen was dat we bij enkele uitbaters en/of personeelsleden in gesprek konden gaan.
Zes van de negen schriftelijke bevragingen werden doeltreffender en gedetailleerder ingevuld. We denken dat dit komt omdat ze beter en langer over het thema konden nadenken. Een bijkomend voordeel is dat wij bij deze bevragingen de uitbaters en/of personeelsleden niet konden beïnvloeden. We hebben dit alles positief ervaren, omdat de horecazaken niet altijd evenveel tijd hadden. Op deze wijze konden ze de tijd nemen die ze nodig hadden.
3.3.7.2
Besluiten met betrekking tot het instrument
We kozen bewust voor een beperkte vragenlijst om zoveel mogelijk zaken te bereiken. Een uitgebreide vragenlijst zou de eetgelegenheden te veel kunnen afschrikken. We stelden open vragen om zoveel mogelijk spontane meningen te kunnen registreren. Dit bemoeilijkte wel de verwerking, omdat de antwoorden uiteenlopend waren.
We ondervonden bij de vragen zelf ook enige moeilijkheden. Bij de eerste vraag werd vooral geantwoord wat al aanwezig is in hun eigen zaak. In plaats hiervan hadden we graag hun visie over gezinsvriendelijkheid gehoord. We merkten bij verder doorvragen dat dit niet eenvoudig was voor de uitbaters en/of personeelsleden. We hadden de indruk dat ze nog niet eerder hadden nagedacht over het onderwerp. Toch probeerden we hen warm te maken voor het gezinsvriendelijk initiatief.
Als we dit onderzoek moesten overdoen, zouden we in het vervolg de vragenlijst eerst uitproberen bij een beperkt aantal eetgelegenheden. Dan gingen we gemerkt hebben welke vragen er als moeilijk werden ervaren. Zo konden we de vragenlijst nadien nog bijsturen. Door tijdsgebrek was dit nu niet mogelijk. Toch kunnen we besluiten dat de vragenlijst heel wat informatie heeft opgeleverd.
3.3.7.3
Besluiten met betrekking tot het sensibiliseren van de uitbaters van eetgelegenheden.
Door de uitbaters met de vragenlijst te confronteren, probeerden we hen bewust te maken van het belang van kind- en gezinsvriendelijkheid. Het is belangrijk dat wij duidelijk het belang van dit alles meegeven. Via het stellen van de vragen lieten we er hen over nadenken. Het is ons onduidelijk als we in die opzet geslaagd zijn. We gaven een eerste aanzet en hopen dat we hen verder kunnen sensibiliseren op de eindpresentatie en de verdere opvolging van het project. 112
4
ALGEMEEN BESLUIT VAN DE DRIE BEVRAGINGEN
We kregen zicht op de visie van ouders, kinderen en uitbaters van eetgelegenheden na het afnemen van verschillende vragenlijsten. Aan de hand van de resultaten willen we een criterialijst opstellen waaraan eetgelegenheden moeten voldoen om het gezinsvriendelijk label te verdienen.
4.1
Algemeen
Algemeen kunnen we besluiten dat doorheen het jaar veel gezinnen in contact komen met één of andere eetgelegenheid. De gezinnen die wij bevraagden zouden specifiek kiezen voor een eetgelegenheid indien ze wisten dat deze gezinsvriendelijk is. Naast de ouders, hebben kinderen ook een grote stem in de keuze van de eetgelegenheid. Daarom zou het interessant kunnen zijn voor eetgelegenheden om zich ook tot dit doelpubliek te richten want gezinnen vertegenwoordigen ook een groot deel van het cliënteel. Toch blijkt uit onze bevraging dat de meerderheid van de eetgelegenheden uit het centrum van Kortrijk niet bereid is om aanpassingen te doen opdat hun zaak gezinsvriendelijker zou worden. We polsten reeds bij deze eetgelegenheden naar hun interesse voor het gezinsvriendelijk label. We moesten echter besluiten dat de meerderheid van de eetgelegenheden dergelijk label niet aantrekkelijk vindt en niet in hun zaak zouden uithangen. Deze bevraagde eetgelegenheden gaven aan dat ze zich niet specifiek willen richten naar gezinnen en ze zijn bang om door het gezinsvriendelijk label hun ander cliënteel te verliezen. De minderheid van de ondervraagde eetgelegenheden wil wel aanpassingen doen, maar koppelen deze aan enkele voorwaarden zoals betaalbaarheid van de aanpassingen, dat deze aansluiten bij de visie van de zaak en praktisch haalbaar zijn.
We kregen van de eetgelegenheden vaak eenzelfde opmerking in verband met de opvoeding van kinderen. Een groot deel van de ondervraagde eetgelegenheden vindt dat ouders verantwoordelijk zijn voor het positief gedrag van hun kinderen wanneer ze iets gaan eten.
4.2
Infrastructuur
Het eerste aspect dat we zullen bespreken zijn twee elementen van de infrastructuur die bij alle drie de partijen bevraagd werden. Deze twee zijn aangepast bestek en menu‟s op kindermaat. Aangepast bestek vonden de uitbaters van eetgelegenheden en ouders niet belangrijk. Kinderen daarentegen verkozen speciaal bestek in eetgelegenheden. Dit betrof vooral de jongste kinderen.
113
Oudere kinderen zijn hier minder voor te vinden en verkiezen gewoon bestek. Menu‟s op kindermaat blijken voor alle drie de partijen hoog te scoren. Dit omvat zowel kindermenu‟s als volwassen menu‟s in kinderporties.
De volgende punten die we bespreken bij infrastructuur, hebben we alleen bevraagd bij de ouders en eetgelegenheden. Dit hebben we niet bevraagd bij de kinderen, omdat het vooral de ouders aanbelangt. De aanwezigheid van een kinderstoel is voor ouders met kinderen van 0 - 3 jaar een belangrijk aspect. De uitbaters van eetgelegenheden gaven een kinderstoel als één van de belangrijkste criteria aan. Een apart verzorgingshoekje werd zowel bij de ouders als bij de uitbaters van eetgelegenheden als minder belangrijk aanschouwd. Wat de uitbaters van eetgelegenheden wel belangrijk vinden, is de mogelijkheid om babyvoeding op te warmen. Ouders vinden dit minder belangrijk. Bij de laatste twee criteria willen we wel aanhalen dat de antwoorden van ouders afhankelijk zijn van de leeftijd van hun kinderen. Als laatste item dat we bij beiden bevraagden, is de mogelijkheid voor kinderden om vrij rond te lopen in de zaak. Hierbij stelden we twee uitersten vast. Ouders vinden dit namelijk het belangrijkste, eetgelegenheden daarentegen vinden dit het minst belangrijk en niet wenselijk.
Een gezond en gevarieerd kindermenu werd bevraagd aan de ouders en kinderen. Beiden gaven dit aan als een belangrijk criterium.
Het laatste aspect dat we onder infrastructuur bespraken, was het gebruik van een opstapje voor een toilet of een kindertoilet. Dit bevraagden we ook aan zowel ouders als kinderen. Beiden vonden dit niet belangrijk.
De criteria die nu volgen over infrastructuur, hebben we enkel bevraagd bij de ouders. Een kinderkapstok, aparte ruimte voor borstvoeding en aantrekkelijke kleuren van de muren scoorden laag.
4.3
Eten en drinken
Kinderen zijn doorgaans tevreden over het huidige aanbod van wat er kan gegeten worden in een eetgelegenheid. Ze verkiezen nog altijd de klassieke maaltijden, zoals spaghetti en frietjes, wanneer ze een eetgelegenheid bezoeken. Ook de desserts die zij verkiezen zijn eerder voor de hand liggende keuzes zoals een ijsje. Toch blijkt uit ons onderzoek dat er veel kinderen zijn die ook gezonde voeding aanprijzen. Groenten, vis, fruit en yoghurt bleken populair te zijn bij kinderen. Een gevarieerde menukaart is dus zeker geen overbodige luxe.
114
Het zal een uitdaging worden voor de eetgelegenheden om met de ingrediënten die kinderen lusten, een volwaardige en gezonde maaltijd op kindermaat te creëren.
4.4
Spelmateriaal
Binnen spelmateriaal onderscheiden we enerzijds stilzitmateriaal en anderzijds een aparte speelhoek. Stilzitmateriaal hebben we bij de drie partijen bevraagd. De uitbaters van eetgelegenheden vinden dat dit tot de voornaamste criteria behoort. Bijna de helft van de ouders en kinderen vinden stilzitmateriaal belangrijk. Een aparte speelhoek wordt bij een kleine meerderheid van de ouders en kinderen als belangrijk beschouwd. De uitbaters van de eetgelegenheden vinden dit ook belangrijk, maar wegens plaatsgebrek kunnen ze dit niet realiseren.
4.5
Sociale aspect van bediening
Dit aspect hebben we bij de eetgelegenheden algemeen bevraagd als één criterium, „gezinsvriendelijk onthaal en bediening (oog voor het kind)‟. Dit item scoorde goed tot middelmatig. Het criterium „een persoonlijke benadering van het kind (kinderen zijn welkom)‟ hebben we zowel bij ouders als bij kinderen bevraagd. Dit kwam overduidelijk naar voor bij de ouders. Ook bij de kinderen scoorde een kindvriendelijke bediening 34 hoog. „Snelle bediening‟ vinden kinderen minder belangrijk dan het vorige criterium. Toch scoorde dit gegeven hoog binnen het sociale aspect bij ouders. Ze lijken dit iets belangrijker te vinden dan kinderen. Andere niet onbelangrijke criteria zijn „geduldig zijn‟ en „spontaan aanbieden van spelmateriaal‟. „Tegen een grap of opmerking kunnen‟, „het hanteren van kindertaal‟ en „aanbieden van een lolly of ballon‟ werden door ouders als niet belangrijk gezien. De kinderen daarentegen zouden wel blij zijn met een verrassing.
4.6
Toegankelijkheid
Een klein aantal van de ouders vond dit criterium niet belangrijk. De meerderheid die toegankelijkheid wel belangrijk vond, verkiest de ruimte tussen tafels boven toegankelijkheid voor kinderwagens. De uitbaters van eetgelegenheden vinden toegankelijkheid van buggy‟s matig belangrijk. „Ruimte tussen tafels‟ hebben we bij de eetgelegenheden niet bevraagd.
34
Onder kindvriendelijke bediening wordt verstaan: obers spreken kinderen aan, ze zijn verdraagzaam, luisteren naar het kind en zijn niet boos. 115
Het aspect toegankelijkheid werd bij de kinderen niet bevraagd, omdat dit aspect vooral de ouders aanbelangt. Het draagt vooral bij tot het comfort van de ouders en minder voor de kinderen.
4.7
Hygiëne en gezondheid
Het item netheid hebben we bij alle drie de partijen bevraagd. Bij de kinderen gingen we na in hoeverre ze properheid en hygiëne belangrijk vinden in vergelijking met andere criteria. Binnen dit aspect konden ouders meerdere criteria aanduiden, onder andere „netheid‟ en „veiligheid‟. Bij de uitbaters van eetgelegenheden spraken we van een veilige en hygiënische omgeving. Zij hechten hier niet zoveel belang aan. De ouders daarentegen vinden netheid een belangrijk gegeven en veiligheid iets minder belangrijk. Het opvallendste resultaat troffen we aan bij de kinderen. Zij noteerden properheid en hygiëne als belangrijkste criterium. Een rookvrije ruimte hebben we alleen bij de ouders en kinderen bevraagd. Bij zowel de ouders als kinderen kwam naar voor dat ze opteren voor een rookvrije ruimte. Praktisch alle kinderen ijverden voor een rookvrije ruimte.
116
5
CRITERIALIJST
Vooreerst hielden we een brainstorm met de hele groep, rond wat gezinsvriendelijkheid voor ons betekent. Vanuit deze brainstorm stelden we reeds een voorlopige lijst op met verscheidene criteria waarvan wij vonden dat ze belangrijk waren. Deze lijst werd aangevuld met informatie, criteria en aanbevelingen vanuit kennis die we opdeden vanuit de literatuur. Na wat opzoekingwerk, kwamen we te weten dat er reeds een aantal bestaande initiatieven waren die in de lijn liggen van ons project, waar we een bezoek aan konden brengen. Deze initiatieven werden reeds eerder in deze bundel besproken.
Vanuit de informatie van de brainstorm, de literatuur en de bestaande initiatieven organiseerden we bevragingsmomenten. Op die manier verzamelden we bij ouders, kinderen en eetgelegenheden, meer concretere informatie om een criterialijst op te stellen.
5.1
Verduidelijking
Na de bevraging van de kinderen, ouders en eetgelegenheden zijn we tot verschillende resultaten gekomen. We trokken hier besluiten uit en kwamen zo tot een bruikbare en haalbare criterialijst.
5.1.1
Minimum en extra criteria
Uit de besluiten kwam duidelijk naar voor dat sommige criteria belangrijker waren dan andere. Op basis daarvan maakten we een onderscheid tussen minimumcriteria en extra criteria. Alle minimumcriteria moeten zeker aanwezig zijn in een eetgelegenheid om het label te verdienen. Indien één ontbreekt, kan de zaak het label niet verkrijgen. Daarnaast moeten er ook minimum twee extra criteria aanwezig zijn van de hele criterialijst om het label te verdienen. Bovendien kan deze extra informatie vermeld worden in een gids van gezinsvriendelijke eetgelegenheden in Kortrijk. De bijkomende informatie is ook nodig om te weten wat effectief aanwezig is in eetgelegenheden.
Minimumcriteria: Een aparte kindermenukaart of een gewone menukaart met kindermenu. De aanwezigheid van een kinderstoel. Er kan babyvoeding opgewarmd worden. Er is minimum iets aanwezig van spelmateriaal (boeken, kleurmateriaal, puzzels enz.). Er zijn minimum vier van de vijf criteria van het sociale aspect aanwezig. Deze criteria zijn: begroeten van het kind, vragen aan het kind wat hij/zij wil weten, luisteren naar het kind en het personeel moet geduldig en verdraagzaam zijn. 117
Er moeten minimum twee van de criteria van hygiëne aanwezig zijn. De criteria zijn: de tafel, het toilet en het speelgoed is proper. Er zijn klassieke hoofdschotels aanwezig voor kinderen. Er zijn klassieke desserts aanwezig voor kinderen.
Extra's: Er is vermeld op de menukaart dat er aangepaste porties kunnen besteld worden. Er is vermeld op de menukaart dat er babyvoeding kan opgewarmd worden. Er is een verzorgingskussen aanwezig. Er is een speelhoekje aanwezig. Er is voldoende ruimte tussen de tafels. De zaak is toegankelijk voor kinderwagens. De voeding is gezond en gevarieerd. Beschikken over fruit en/of yoghurt. De aanwezigheid van speciale dranken.
5.1.2
Motivatie criteria
We maakten een onderscheid tussen de minimumcriteria en de extra's op basis van de verkregen informatie uit de bevragingen. Wat ouders en kinderen belangrijk vinden, stelden we als minimumcriteria op. Daarbij hielden we ook rekening met de haalbaarheid voor de eetgelegenheden om bepaalde criteria uit te voeren.
Het hebben van een kinderstoel en menu's op kindermaat blijken voor zowel de ouders, kinderen als eetgelegenheden hoog te scoren. Dit is dan ook de reden waarom we dit als minimumcriteria beschouwen. De reden waarom we het opwarmen van babyvoeding als minimumcriteria beschouwen, is omdat dit slechts een kleine moeite is. Bovendien vinden ouders met jonge kinderen dit belangrijk. De aanwezigheid van een verzorgingskussen werd niet zo vaak aangehaald en praktisch moeilijker te realiseren. Hierdoor beschouwen dit als extra.
Uit de bevragingen kwam naar voor dat spelmateriaal heel belangrijk is voor de ouders, kinderen en eetgelegenheden. Een speelhoekje scoorde even hoog, maar omdat dit niet altijd haalbaar is door gebrek aan ruimte en omdat veel kinderen spelen aan tafel verkiezen, beschouwen we dit als een extra criterium.
Het sociale aspect werd door de ouders, kinderen en eetgelegenheden belangrijk geacht en nemen we daarom op als minimumcriterium. 118
Drie van de vier criteria moeten positief beantwoord worden. Bij dit aspect moeten niet alle criteria aanwezig zijn, omdat dit een subjectief gegeven is. Bovendien is dit afhankelijk van verschillende factoren. De ober of recensent kan bijvoorbeeld een mindere goede dag hebben waardoor dit criterium minder goed beantwoord wordt.
De meerderheid van de ouders vinden het belangrijk dat er voldoende ruimte is tussen de tafels en dat er kinderwagens binnen kunnen. Omdat we dit niet kunnen verwachten van eetgelegenheden, ondermeer door plaatsgebrek, beschouwen we dit als twee extra criteria.
Hygiëne werd als top prioriteit gezien door de kinderen, ook de ouders vinden dit belangrijk. Omdat wij dit als een subjectief begrip zien, kozen we ervoor dat twee van de drie criteria aanwezig moeten zijn.
Uit de bevraging van de kinderen bleek dat vooral dat klassieke gerechten en dranken belangrijk zijn in eetgelegenheden. Daarom beschouwen we dit als minimumcriteria. Daarnaast bleek uit de bevraging dat kinderen graag fruit en yoghurt als dessert willen en graag eens speciale drank willen in een eetgelegenheid. Deze criteria werden enkel aangegeven door de kinderen, waardoor we dit als extra beschouwen.
5.1.3
Gebruik criterialijst
Van al deze criteria maakten we een thematisch geordende overzichtelijke lijst. De bedoeling is dat deze lijst gebruikt wordt door gezinnen die de eetgelegenheden gaan recenseren. Ons eerste idee was per criterium te werken met een puntenschaal van nul tot tien. We kozen er echter voor om dit systeem niet te gebruiken daar dit te subjectief is. Een '6' bijvoorbeeld kan voor de ene ouder 'goed' betekenen en voor de andere 'eerder slecht'. Om op een meer eenduidige en objectieve manier te werk te gaan, kozen we ervoor om te quoteren via 'Ja' en 'Nee'. Dit is voor de recenserende gezinnen een eenvoudige manier om te beoordelen alsook voor de personen die de gegevens moeten verwerken.
Bij enkele criteria is er ook de mogelijkheid om de keuze 'Niet van toepassing' aan te duiden. Dit kan aangeduid worden indien een criterium niet belangrijk en bruikbaar is voor een bepaald gezin. Zo is het gebruik van een kinderstoel niet relevant voor gezinnen met oudere kinderen. Het betreft volgende criteria: het hebben van een kinderstoel, het opwarmen van babyvoeding, de aanwezigheid van een verzorgingskussen, de ober vraagt aan het kind wat hij/zij wil eten of drinken, de ober luistert naar het kind, de toegankelijkheid van de zaak met een kinderwagen en het spelmateriaal is proper.
119
We kozen ervoor om enkel bij deze zeven criteria deze keuze te integreren, daar we vinden dat dit de enige zijn die voor bepaalde gezinnen niet van toepassing kunnen zijn. Op het einde van de criterialijst is er ruimte voorzien om bijkomende opmerkingen te noteren.
De criterialijst wordt best per eetgelegenheid ingevuld door drie verschillende gezinnen. Het is niet relevant om te weten hoeveel kinderen een gezin heeft, we willen enkel nagaan in welke leeftijdsklasse de kinderen horen. We maken een onderscheid tussen gezinnen met een kind van nul tot vier jaar, van vijf tot acht jaar en van negen tot twaalf jaar. Het kan dus mogelijk zijn dat de drie leeftijdsklassen door eenzelfde gezin aangeduid worden. Een eetgelegenheid moet gerecenseerd worden door drie gezinnen: voor elke leeftijdsklassen één gezin. Op deze manier wordt een objectiever en vollediger beeld verkregen.
De criterialijsten die door de verschillende gezinnen zijn afgenomen, worden achteraf samen gelegd om te kijken of de minimumdoelstellingen aanwezig zijn. Bij verschillende antwoorden wordt er gekeken naar wat de meerderheid aanduidde.
5.2
Criterialijst
5.2.1
Criterialijst voor eetgelegenheden
Faciliteiten Ja
Nee
Menukaart o
Er is een aparte kindermenukaart.
o
Er is een gewone menukaart met kindermenu's in vermeld.
o
Het staat vermeld in de menukaart dat er aangepaste porties besteld kunnen worden voor kinderen.
Er is een kinderstoel aanwezig.
NVT
Babyvoeding o
Er is mogelijkheid tot het opwarmen van babyvoeding.
o
Er wordt op de menukaart vermeld dat babyvoeding
NVT
opgewarmd kan worden. Er is een verzorgingskussen aanwezig.
NVT
120
Spelen en spelmateriaal Ja
Nee
Stilzitmateriaal o
Er zijn lees- en/of prentenboeken aanwezig.
o
Er is teken- en kleurmateriaal aanwezig.
o
Er zijn puzzels.
o
Andere:..................................................................................................... (mogelijkheid om hier zelf aan te vullen)
Er kan gespeeld worden binnen en/of buiten in een speelhoek
Sociaal aspect Ja
Nee
De ober begroet het kind bij het binnenkomen en weggaan. De ober vraagt aan het kind wat hij/zij wil eten of drinken.
NVT
De ober luistert naar het kind (vb. wanneer het kind vraagt
NVT
waar het toilet is). Het personeel is geduldig.
Toegankelijkheid Ja
Nee
Er is voldoende ruimte tussen de tafels, bijvoorbeeld om een kinderstoel te plaatsen of een kinderwagen te laten staan. De
zaak
is
bij
het
binnenkomen
toegankelijk
voor
NVT
kinderwagens.
Hygiëne Ja
Nee
De tafel is proper. Het toilet is proper. Het spelmateriaal is proper.
NVT
121
Eten en drinken Ja
Nee
Hoofdschotel o
Er is een klassieke hoofdschotel verkrijgbaar (vb. frietjes, spaghetti, steak…).
o
Er is gezonde voeding verkrijgbaar (vb. groenten,vis, niet enkel gefrituurde gerechten).
o
Het aanbod is gevarieerd. Er zijn meer kindermenu‟s te verkrijgen dan enkel de klassiekers.
Desserts o
Er
zijn
klassieke
desserts
aanwezig
(vb.
ijsje,
chocomousse, pannenkoek, wafel...). o
Er zijn gezonde desserts aanwezig (vb. fruit en yoghurt).
Drank o
Er zijn speciale dranken verkrijgbaar (vb. alcoholvrije cocktail, kinderchampagne, Fristi…).
Opmerkingen
5.2.2
Algemene criteria
Daar het de bedoeling is voor stad Kortrijk om in de toekomst het gezinsvriendelijk label aan andere domeinen dan eetgelegenheden toe te kennen, doen wij reeds een poging om algemene criteria omtrent gezinsvriendelijkheid op te stellen. Het is vooral belangrijk dat er aandacht besteed wordt aan verschillende domeinen. Gezinsvriendelijkheid is immers een ruim begrip waarbij verschillende aspecten aandacht verdienen.
122
Properheid en hygiëne Vanuit
de
bevragingsmomenten
in
verband
met
gezinsvriendelijkheid
in
eetgelegenheden, kwam naar voor dat zowel ouders als kinderen veel waarde hechten aan een propere en hygiënische omgeving. Dit criterium kan ook doorgetrokken worden naar andere domeinen binnen stad Kortrijk.
Kindvriendelijke benadering Zowel ouders als kinderen vinden kindvriendelijke benadering heel belangrijk. Onder kindvriendelijke benadering verstaan zij onder andere: - Het kind begroeten - Contact hebben met het kind - Verdraagzaam en geduldig zijn - Eventueel voorzien van een kleine attentie voor het kind
Faciliteiten Voor ouders is het bijvoorbeeld belangrijk dat zij een mogelijkheid hebben om hun kind te verschonen. Dit is niet alleen zo in eetgelegenheden, maar ook in andere openbare gebouwen zoals de bibliotheek, het stadhuis, enz. zou die mogelijkheid er moeten zijn.
Spelmateriaal Indien het mogelijk is, zou het leuk zijn dat er voor het kind iets voorzien is waar het zich mee kan bezig houden. Dit hoeft niet groot te zijn. Een boekje, enkele blokken, kleurboekjes en potloden kunnen al wonderen doen.
Toegankelijkheid Het is belangrijk voor stad Kortrijk en haar voorzieningen om een zo breed mogelijk publiek te bereiken. Ook gezinnen met kinderen maken hier deel van uit. Daarom is het belangrijk dat gezinnen overal in stad Kortrijk toegang hebben met de kinderwagen.
Veiligheid Inwoners en bezoekers van stad Kortrijk moeten met hun gezin zich overal veilig kunnen voelen. Aan dit aspect kan voldaan worden door bijvoorbeeld stopcontacten af te dekken of voor een gevaarlijke trap een hekje te plaatsen.
Aangezien ons onderzoek zich beperkte tot de eetgelegenheden, zijn deze criteria beknopt. Om tot meer algemene criteria te komen is verder onderzoek op andere domeinen binnen stad Kortrijk noodzakelijk.
123
5.3
Handleiding voor recenserende gezinnen
De gezinnen die gaan recenseren, krijgen een handleiding waarin ze geïnformeerd worden over hoe de criterialijst werkt. Die krijgen ze op voorhand te zien, zodat ze het vooraf kunnen doornemen.
Om duidelijk te maken aan de gezinnen hoe de criterialijst werkt, maakten we een handleiding in de vorm van een boekje. Dit is terug te vinden in de bijlage (bijlage 9). Omdat we het belangrijk vinden dat het recenseren zo onopvallend mogelijk gebeurt, zijn de handleiding en criterialijst opgemaakt in de vorm van een toeristische gids. Om het boekje zo onopvallend mogelijk te maken, is de voorkant voorzien met een kaart van de stad. Het is de bedoeling dat de gezinnen de criterialijst ook zo onopvallend mogelijk invullen.
124
6
TIPS EN AANBEVELINGEN VOOR EETGELEGENHEDEN
6.1
Inleiding
Op basis van onze ervaringen en resultaten van de bevragingsmomenten, stellen we tips en aanbevelingen op voor eetgelegenheden. Deze tips en aanbevelingen kunnen de uitbaters gebruiken om hun zaak nog gezinsvriendelijker te maken indien ze dit wensen. Het gaat vaak om kleine dingen maar het verhoogt het gezinsvriendelijke karakter van de zaak. Het doel hiervan is om de eetgelegenheden te sensibiliseren.
Deze tips en aanbevelingen worden bekend gemaakt in een folder. Deze folder wordt verspreid naar alle eetgelegenheden om hen te informeren en sensibiliseren rond gezinsvriendelijkheid. Het vormt een aanzet om zich voor het label in te schrijven. In de folder staan zowel de minimumcriteria als de extra's die een zaak gezinsvriendelijker kan maken. Om de eetgelegenheden niet af te schrikken, kiezen we ervoor om hen mee te geven wat de minimum en welke de extra criteria zijn. De folder is terug te vinden in de bijlage (bijlage 10).
We willen de eetgelegenheden in de folder met de volgende vaststellingen en tekst motiveren:
Enkele vaststellingen: - 90 % van de ouders kiest bewust voor een gezinsvriendelijke zaak - 70 % van de ouders luistert naar hun kinderen wanneer ze een eetgelegenheid bezoeken Eenvoudige ingrepen zijn al voldoende! Wilt u dit doelpubliek ook aantrekken, informeer dan naar het label.
6.2
Tips en aanbevelingen
6.2.1
Faciliteiten
Voorzie een gewone menukaart met een kindermenu of voorzie een aparte kindermenukaart. Vermeld op de menukaarten dat ook aangepaste porties besteld kunnen worden. Zorg voor een kinderstoel. Verwarm babyvoeding indien gewenst en vermeld de mogelijkheid hiervan op de menukaart. Voorzie een verzorgingskussen. 125
Plaats een opstapje voor het toilet. Geef spontaan een lepeltje of een kleine vork aan kleine kinderen.
6.2.2
Spelen en spelmateriaal
Voorzie stilzitmateriaal aan tafel, zoals boeken, kleurmateriaal, puzzels, enz. Zorg ervoor dat kinderen in een apart hoekje kunnen spelen.
6.2.3
Sociaal aspect
Begroet het kind bij het binnenkomen en weggaan. Vraag niet aan de ouders maar aan het kind wat hij/zij wil eten of drinken. Luister naar het kind wanneer het iets vraagt. Wees geduldig met het kind. Geef een kleine attentie wanneer het kind de zaak verlaat (vb. snoepje).
6.2.4
Toegankelijkheid
Zorg voor voldoende ruimte tussen de tafels zodat er een kinderstoel of kinderwagen kan staan. Zorg ervoor dat de zaak toegankelijk is voor kinderwagens bij het binnenkomen.
6.2.5
Hygiëne
Maak dat de tafel proper is. Zorg voor propere toiletten. Maak regelmatig het spelmateriaal proper.
6.2.6
Eten en drinken
Bied klassieke hoofdschotels en desserts aan (vb. frietjes, spaghetti, steak enz.). Zorg voor gezonde en gevarieerde voeding voor kinderen (vb. groenten, vis, niet enkel gefrituurde gerechten enz.). Bied fruit en/of yoghurt aan als dessert. Zorg voor speciale dranken voor kinderen (vb. alcoholvrije cocktail, kinderchampagne, Fristi, enz.).
126
7
GEZINSVRIENDELIJK LABEL
7.1
Ontwerp
We kregen de opdracht van stad Kortrijk om een label te creëren. De bedoeling was dat het label zou staan voor „gezinsvriendelijkheid‟ in het algemeen en niet alleen voor eetgelegenheden. Het ontwerp moest aansluiten bij de stijl van „Kinderopvang aan huis‟ 35, ontworpen door Lien Vanden Broecke (Happy Design). Daarom werd er in overleg met Anne-Marie Heytens afgesproken dat het label zou ontworpen worden door Lien Vanden Broecke zelf.
Ons eerste idee was om dit label te laten ontwerpen door kinderen via een tekenwedstrijd tijdens de bevragingsmomenten op het Zondagmatinee en in het Ring Shopping Kortrijk Noord. Daarna wilden we met de tekeningen naar Lien Vanden Broecke gaan om vervolgens samen een tekening te kiezen waarmee zij verder aan de slag kon. Na overleg met de ontwerpster hebben we dit idee achterwege gelaten. Lien Vanden Broecke zag dit idee praktisch niet haalbaar. Uit haar ervaring vertelde ze ons dat kinderen waarschijnlijk te gedetailleerd zouden tekenen en te specifiek gericht op eetgelegenheden. Ze veronderstelde dat dit ons geen relevante informatie zou opleveren. Het was aan ons om in groep te brainstormen rond het thema gezinsvriendelijkheid. Deze brainstorm legden we voor aan Lien:
Gaan werken rond gezin: Lien is voorstander om het label met het 'kopje' van 'Kinderopvang aan huis' te gebruiken en niet een gezin zoals wij eerst voorstelden. Als je een gezin tekent komt men terecht bij een mama, papa en kindje(s). Dit is een stereotiep beeld en is tegenstrijdig met de diversiteit binnen Kortrijk.
Lichaampje aan het gezicht: het label moet iconisch zijn en eenvoudig. Als je gebruik maakt van volledige figuren is dat te druk. Ook gaf Lien aan dat als je volledige 'lijfjes' aantekent aan de 'kopjes' dat er dan teveel verhaal in zit. Het komt dan niet over als een label, maar als een leuke sticker. De meest aantrekkelijke zaken zijn meestal de eenvoudigste.
Werken met sterren o
Het kind houdt de ster vast: een ster heeft de betekenis van iets goeds, belangrijks.
o
Achtergrond met een ster: van dit idee zijn we afgestapt, omdat het kind zelf een ster zal vasthouden.
35
Het doel van stad Kortrijk is om de verschillende onderdelen van gezinsbeleid te kaderen binnen één huisstijl. Men startte met het ontwerpen van een logo voor 'Kinderopvang aan huis' en deze stijl wil stad Kortrijk verder trekken. Daarom zijn wij gestart met de basis van het logo 'Kinderopvang aan huis', namelijk het hoofdje ervan. 127
Een kind dat knipoogt: Lien gaf aan dat kinderen een knipoog niet zien. In een 3D-effect zou dit wel lukken, maar voor het label is dit niet mogelijk, wel eventueel voor een folder. Kind moet op de hoogte van de ouders komen (ladder, schouders…) of kind op de rug van mama en papa: dit zal niet worden verwerkt in het label. We zullen beeld wel eventueel gebruiken in een folder.
Woord 'Gezinsvriendelijk' op het label: wij als studenten hadden een discussie over het al dan niet noteren van het woord 'gezinsvriendelijk' op het label. Lien vroeg zich af, dat wanneer we het woord gebruiken, we dit dan ook tweetalig moeten toepassen. Moet dit dan zowel in het Nederlands als Frans? Dit hebben we nagevraagd bij Anne-Marie Heytens en zij gaf aan dat de taalwetgeving in Kortrijk aangeeft dat alles in het Nederlands wordt gecommuniceerd. Graag had Anne-Marie gezien dat het label op zich staat, zonder woord, maar bij nader inzien is dit toch niet mogelijk. Het begrip is te ruim om te visualiseren in het label.
Grootte: ongeveer 10 à 15 cm, in de vorm van een cirkel.
Na het overbrengen van de brainstorm ging Lien Vanden Broecke aan de slag. Na enkele dagen kregen we de eerste ontwerpen. Deze eerste ontwerpen van het label waren met een donker groene achtergrond en een witte binnen cirkel. Dit was voor ons al een geslaagd label, maar Anne-Marie gaf de opmerking dat de kleuren teveel aan de kleuren van de gezinsbond deed denken. Lien veranderde de kleuren en uiteindelijk was dit het resultaat.
128
7.2
Het eerste gezinsvriendelijk label in Kortrijk
Op 16 juni 2009 werd het eerste gezinsvriendelijke label uitgereikt aan brasserie 'De Heeren van Groeninghe'. Zij werden door onze projectgroep uitgekozen om als eerste het gezinsvriendelijk label te krijgen.
In de vragenlijst van de ouders kwam de vraag naar voor welke eetgelegenheden in Kortrijk gezinsvriendelijk zijn. Verschillende ouders gaven de Pizzahut, Colmar, Ripasso en Quick aan. De Pizzahut, Colmar en Quick zijn drie ketens waarvan we wisten dat ze gezinsvriendelijk zijn. Het zijn zaken die veel publiciteit krijgen en daarom in onze ogen minder geschikt zijn om als eersten het label te krijgen. Daarna was er nog de Ripasso , maar dit is een zaak die buiten het centrum van Kortrijk ligt en dus niet behoorde tot de doelgroep van dit project.
Wanneer we dan verder de lijst afliepen, kwamen we op een ex aequo met 'De Heeren van Groeninghe' en 'Het Parkhotel' die een aantal keren terug kwamen in de bevraging. 'Het Parkhotel' gaf aan dat ze zich bovendien niet teveel wilden profileren als een gezinsvriendelijke zaak naar de buitenwereld toe. Dit is niet alleen een restaurant maar ook een hotel en behoort dus niet tot onze doelgroep. 'De Heeren van Groeninghe' hadden wij bezocht tijdens de bevraging van de eetgelegenheden. Door de vragenlijst af te nemen kwam naar voor dat ze gezinsvriendelijkheid belangrijk vinden in hun zaak. De criteria die wij hadden opgesteld waren bijna allemaal aanwezig. Enkel het sociale aspect konden we niet nagaan en daarom stuurden we ook nog twee gezinnen naar 'De Heeren van Groeninghe'. Deze gezinnen recenseerden anoniem aan de hand van de opgemaakte criterialijst. Wij hebben gekozen om gezinnen te laten recenseren, omdat dit ook zo zal gebeuren in de toekomst.
Na het bekijken van de ingevulde criterialijsten van de twee gezinnen zagen we dat de zaak voldoet aan de criteria die wij hadden opgesteld om het label te verdienen. Vandaar dat we „De Heeren van Groeninghe‟ kozen als eerste zaak om het gezinsvriendelijke label te krijgen.
129
8
SUGGESTIES VOOR STAD KORTRIJK
Met ons project 'Gezinsvriendelijkheid in Kortrijkse eetgelegenheden', maakten wij een aanzet om Kortrijk gezinsvriendelijker te maken. We deden reeds de voorbereidingen en stad Kortrijk zal instaan voor de verdere opvolging van dit project. Doorheen onze werking, literatuurstudie, bezoeken aan gelijkaardige initiatieven en eigen bevragingen, merkten we enkele zaken op die we zeker wilden doorgeven voor de opvolging. Daarom geven wij nu deze suggesties naar stad Kortrijk toe. Deze suggesties staan vrij om gebruikt te worden.
Momenteel hebben
we de suggesties vooral geschreven
met het oog op de
eetgelegenheden. Omdat het initiatief 'gezinsvriendelijkheid' later wordt uitgebreid naar andere sectoren, maken we onderscheid tussen algemene suggesties en suggesties specifiek
voor
eetgelegenheden.
Toch
kunnen
enkele
suggesties
specifiek
voor
eetgelegenheden -mits lichte wijzigingen- meegenomen worden naar andere sectoren.
8.1
Algemene suggesties
Er kan een kinderraad opgericht worden. Dit zorgt voor een maximale participatie van kinderen in de stad . De kinderen kunnen in aparte groepjes intensief werken rond een bepaald actueel thema in de stad. Ze kunnen hierover acties ondernemen. De leiding wordt genomen door een kinderburgemeester.
Er kan eenmalig een kinderforum opgestart worden waarbij kinderen zelf kunnen brainstormen en hun mening geven over een gezinsvriendelijke stad Kortrijk.
Op de website van stad Kortrijk, kan een discussieforum opgericht worden. Op dit forum kunnen ouders zelf hun mening laten horen of zij een bepaalde zaak al dan niet gezinsvriendelijk vinden. Op die manier kunnen ouders elkaar op de hoogte brengen.
Om nog meer bekendheid te geven aan het begrip 'gezinvriendelijkheid' kan er van stad Kortrijk uit een gezinsvriendelijke dag georganiseerd worden. Op deze dag kunnen de gezinsvriendelijke initiatieven in de spotlights gezet worden. Daarnaast kan op deze dag extra aandacht gegeven worden aan gezinnen in heel de stad op verschillende domeinen (winkels, openbare gebouwen, eetgelegenheden...).
Indien stad Kortrijk een gelijkaardig onderzoek doet bij andere sectoren, suggereren wij om opnieuw de mening van zowel de ouders, de kinderen als de zaakvoerders te bevragen. We ondervonden dat de mening van iedere partij essentieel is, daar deze van elkaar kunnen verschillen. 130
Om de kinderen te bevragen gingen we op een creatieve manier te werk. Hierdoor werden de kinderen meteen enthousiast. Bij het zien van de kleurrijke standen, de snoepboom en de ballonen, kwamen de kinderen meteen op ons af. Door hen spelenderwijs te bevragen, bleef het hen motiveren om onze vragen te beantwoorden. We hielden rekening met kinderen van alle leeftijden Wanneer we merkten dat de kinderen relevant konden antwoorden, stelden we enkele bijvragen. Deze manier van werken geven wij graag mee voor de verdere opvolging.
Bij het afnemen van vragenlijsten van de eetgelegenheden en de ouders ondervonden we dat het mondeling afnemen een voordeel is. Op deze manier konden we een conversatie voeren die bijkomende informatie opleverde. Het nadeel van deze bijkomende informatie is wel dat het meer tijd in beslag neemt en moeilijk is om deze informatie te verwerken. Een online vragenlijst met vooral gesloten vragen hebben we als pluspunt ervaren. We kregen overzichtelijkere resultaten. Voor een gelijkaardig onderzoek raden wij een combinatie van beide werkwijzen aan. Via de mondelinge bevragingen kregen we bijkomende informatie en via een online vragenlijst konden we een ruimer publiek aanspreken. We raden echter wel aan om bij het gebruik van een vragenlijst met meerkeuzevragen te opteren voor meerdere antwoordmogelijkheden. Hierdoor verkrijg je een grotere waaier aan informatie.
De plaats waar een ondervraging gebeurt, is zeker niet onbelangrijk. Wanneer een activiteit of een bevraging van een onderzoek gekoppeld wordt aan andere georganiseerde evenementen of een druk bezochte plaats, bereik je hiermee meer mensen.
Op welk moment de bevraging doorgaat, is ook een belangrijke factor. Er moet rekening gehouden met de bezigheden van de ondervraagden. Bijvoorbeeld: kinderen worden best op woensdagmiddag en in het weekend bevraagd, eetgelegenheden worden best niet bevraagd op piekmomenten. Wanneer andere zaakvoerders bevraagd worden, gebeurt dit dus best op een moment wanneer niet veel cliënteel in de zaak aanwezig is. Hetzelfde geldt voor ouders en kinderen.
Binnen de periode van ons project hadden we geen tijd meer om nog een bezoek te brengen aan de documentatiedienst van Kind en Samenleving. Het lijkt ons zinvol om deze dienst eens te contacteren om meer informatie op te doen over kindvriendelijkheid en participatie.
131
We raden ook aan om het Vlaams Netwerk Kindvriendelijke Steden te contacteren omdat zij steden en gemeenten aanzetten om kindvriendelijk te werk te gaan. Zij voeren ook een wedstrijd waarbij Vlaamse steden en gemeenten uitgedaagd worden om werk te maken van het kindvriendelijkheid.
Het label moet betrouwbaar zijn. Hiermee willen we aangeven dat er doordacht en correct moet omgegaan worden met het toekennen van het label. Vanuit Mechelen hoorden we de bedenking dat er soms te vlug labels uitgedeeld werden door de kinderen. Daarom ijveren wij voor een juist gebruik van de criterialijst.
Het is belangrijk dat er goed gecommuniceerd wordt tussen de stad en de zaakvoerders over het opzet van het gezinsvriendelijk initiatief. Ze moeten voldoende op de hoogte zijn van de manier waarop ze het label kunnen verdienen en door wie het label gerecenseerd wordt. In Mechelen merkten we dat de uitbaters niet voldoende tot niet op de hoogte waren over de betekenis van het label.
8.2
Suggesties specifiek met betrekking tot eetgelegenheden
Om de eetgelegenheden te recenseren kan er gebruik gemaakt worden van 'mysterygezinnen'. Deze gezinnen gaan anoniem op bezoek naar een eetgelegenheid en beoordelen of deze zaak voldoende gezinsvriendelijk is aan de hand van de opgestelde criteria. Dit idee nemen we mee uit de ervaringen die Mechelen aangaf. Daar waren het enkel de kinderen die de eetgelegenheden recenseerden. Zowel de jeugddienst als de bezochte eetgelegenheden in Mechelen, gaven aan dat het niet voldoende is dat enkel de kinderen kunnen oordelen of een eetgelegenheid al of niet een label krijgt. Ze gaven aan dat het een meerwaarde zou zijn, indien ook de ouders hierover mee kunnen beslissen. Vandaar ons voorstel om te werken met 'mystery-gezinnen'.
Er kan een commissie opgericht worden die zich bezighoudt met het uitreiken van het label. Ze kunnen een aantal keer per jaar samen zitten onder leiding van Anne-Marie Heytens.
Er kan een flyer gemaakt worden voor alle inwoners van de stad om het project 'gezinsvriendelijkheid' bekend te maken. Daarop kan men gebruik maken van een gezin, waarbij het figuurtje van het label verwerkt zit. Om het geheel een leuke toets te geven, kan gewerkt worden met een 3D-effect waardoor het kind lijkt te knipogen. Op deze flyer wordt er meer informatie gegeven rond 'gezinsvriendelijkheid'.
132
Om het label 'gezinsvriendelijk' bekend te maken, kunnen deze flyers verspreid worden via de stadskrant. Ook via scholen kunnen veel kinderen en ouders bereikt worden. Er kunnen kleine stickers uitgedeeld worden om de mensen warm te maken voor het initiatief. Het kan ook nuttig zijn om gezinnen via de Gezinsbond warm te maken.
Er kan een spaarkaart ontworpen worden voor kinderen die gezinsvriendelijke eetgelegenheden bezoeken. Bij elk bezoek krijgen ze een stempel en met een volle kaart mogen ze een prijsje in ontvangst nemen. Op die manier wordt voor een kind een bezoek aan een eetgelegenheid aantrekkelijker.
Om eetgelegenheden te stimuleren tot meer gezinsvriendelijkheid aan de hand van de opgestelde criteria, kan er bijvoorbeeld een speciale kinderstoel ontworpen worden. Deze stoel kan dan geschonken worden aan elke zaak die zich inspant om meer gezinsvriendelijk te worden. Ook het idee om een kleurboekje te verspreiden kan een voorbeeld zijn om eetgelegenheden te stimuleren tot meer gezinsvriendelijkheid. Dit idee werd ook toegepast bij het boekje "Resto-pret met EETiKET". Ze formuleerden tips om van een restaurantbezoek een gezellige en ontspannende activiteit te maken.
Om verdere inspiratie op te doen, kan er contact opgenomen worden met Guidea kenniscentrum voor toerisme en horeca. Deze organisatie brengt binnenkort een bundel uit met tips en suggesties om kindvriendelijk te werk te gaan. We hadden reeds contact met deze organisatie en we kunnen op hun medewerking rekenen.
Er kwam geregeld een opmerking van de uitbaters van de eetgelegenheden in verband met de opvoeding van de kinderen. Ze vinden dat kinderen tegenwoordig te vrij gelaten worden door hun ouders en dat er nog maar weinig regels gelden. De uitbaters van eetgelegenheden vinden dat de sturing van de kinderen de verantwoordelijkheid is van de ouders. Volgens de uitbaters kijken ouders te weinig om naar hun kinderen tijdens een restaurantbezoek. Om ouders te sensibiliseren kan eventueel een folder opgemaakt worden met tips over verwacht gedrag in een eetgelegenheid. Ook bij EETiKET werden enkele tips aangegeven over het verwacht gedrag.
Er kan een toeristische gids opgesteld worden met een aanbod van eetgelegenheden die gezinsvriendelijk zijn. Uit de bevraging van de ouders bleek dat velen dit handig vinden en zouden gebruiken.
We ondervonden uit de bevraging van eetgelegenheden dat enkele uitbaters niet onmiddellijk bereid zijn om een label uit te hangen of publiciteit te krijgen. 133
Daarom suggereren we aan de stad om zowel grote als kleine labels te voorzien. We raden de stad dan ook niet aan om het uithangen van het label op te leggen aan de eetgelegenheden. Daarnaast adviseren we om enkel te recenseren op vraag van de uitbaters zelf.
Voor verdere communicatie en publiciteit kan van verschillende kanalen gebruik gemaakt worden. We zouden een pagina kunnen krijgen in het boekje van 'Vito speelkompas'. Dit betreft 9000 exemplaren die in kleuter- en lagere scholen worden uitgedeeld. Daarnaast kunnen we ook gebruik maken van de jeugdgids. Hierin staan alle jeugdbewegingen en alle activiteiten die er worden georganiseerd in het jaar. Deze jeugdgids krijgen de ouders thuis. Als laatste komt er ook een boekje uit voor jongeren en tieners, genoemd 'de jeuk'. Dit boekje wordt ook in 9000 exemplaren verspreid.
134
9
LITERATUURLIJST
Audiovisuele en elektronische bronnen -
Artikel 31. Geraadpleegd op 23 april 2009, op http://www.kinderrechten.nl.
-
Het
netwerk
Child
Friendly
Cities.
Geraadpleegd
op
22
april
2009,
op
http://kindvriendelijkesteden.nl. -
HIEPSO. (2008). Meetjesland niet voor mietjes. Geraadpleegd op 22 april 2009, op http://dspace.howest.be/bitstream/10046/508/2/meetjesland.pdf.
-
Kindvriendelijk
beleid.
Geraadpleegd
op
21
april
21
2009,
op
http://kindvriendelijkesteden.nl. -
Kunstmaan, & Smartlounge. Wat is EETiKET? Geraadpleegd op 19 mei 2009, op http://www.weekvandesmaak.be/wvds/view/nl/1441365.
-
OnTarget. (2008). Welkom bij restokids.be. Geraadpleegd op 22 april 2009, op http://www.restokids.be.
-
Vlaams netwerk kindvriendelijke steden. Geraadpleegd op 22 april 2009, op http://www.vvj.be/content/kindvriendelijkesteden.
Rapporten -
OIV. (2008, januari). kindvriendelijke wijken: verslag van een literatuuronderzoek. Geraadpleegd
op
22
april
2009,
op
http://www.denhaag.nl/Docs/bsd/cijfers/Kindvriendelijke%20wijken.pdf. Cursussen -
Cornelis, E. & Vanmarcke, V. (2008-2009). Actuele Orthopedagogische thema‟s, KathoIpsoc, ongepubliceerde cursus, Kortrijk.
-
Cornelis, E. (2006-2007). Pedagogiek. Katho-Ipsoc, ongepubliceerde cursus, Kortrijk.
-
Verplancke, K. (2006-2007). Psychomotoriek bij kinderen. Katho-Ipsoc, ongepubliceerde cursus, Kortrijk.
-
Verschuere, B. (2008-2009). Welzijnsbeleid in Vlaanderen. Katho-Ipsoc, ongepubliceerde cursus, Kortrijk.
Boeken -
Mönks,F.J., & Knoers, A.M.P. (1999). Ontwikkelings psychologie:
Inleiding tot de
verschillende deelgebieden. Assen: Van Gorcum. 135
-
Tierens, N., Verhetsel, A., & Witlox, F. (2003). Jongeren en wonen in Vlaanderen: woonsituatie, woonwensen en woonbehoeften. Antwerpen: De Boeck.
-
Verhofstadt-Denève,
P.,
Van
Geert,
P.,
&
ontwikkelingspsychologie: grondslagen en theorieën.
Vyt,
A.
(1995).
Handboek
Houten: Bohn Stafleu Van
Loghum.
Hoofdstukken -
Van Den Bergh, B.(2003). Kinderen, opvoeders en maatschappij: verkenningstocht of verplichte wandeling? In Ackaert, L., Brants, P., De Rycke, L., & en Van den Bergh, B. Kom je dat thuis eens vertellen?: visie van ouders en kinderen op het dagelijkse leven in het gezin (p.13 - 33). Leuven: Acco.
Artikels -
(1995, 15 maart). Het proeflokaal. Weekend Knack.
-
(2005, 30 november). De Goeien Tijd in Brecht. Knack.
-
(2007, 9 juli). Wegrestaurants zijn gezinsonvriendelijk. Het Nieuwsblad.
-
(2009, 2 maart). Vlaamse centrumsteden niet echt kindvriendelijk. Het Laatste Nieuws.
-
Van Ranst, E. (2007, 20 november). Kindvriendelijk label voor Mechelse horeca. Het Nieuwsblad.
-
Vanheerentals, M. (2009, 23 januari). Nieuwe bib gemiste kans. Het Nieuwsblad.
-
Verhaeghe, E. (2007, 14 juni). Ook kinderen willen gezellig shoppen. Het Nieuwsblad.
136
10
BIJLAGEN
1.
Psychomotoriek
0-1 maand Kan ogen fixeren (= oogcontact) Reageert op toespreken Beweegt armen evenveel Beweegt benen evenveel Heft kin in buiklig even van grondlaag 2 maanden Lacht terug Volgt met ogen en hoofd, vooral op bewegingen binnen het gezichtsveld 3 maanden Handen af en toe open Kijkt naar eigen handen Maakt geluiden terug Blijft hangen bij optillen onder de oksels Heft in buiklig hoofd tot 45° 6 maanden Speelt met handen middenvoor Pakt in ruglig voorwerp binnen bereik Neemt hoofd mee bij optrekken tot zit Draait hoofd naar geluid, voorwerp of bewegend persoon Bij verticaal optillen of in ruglig, benen trappelen Kijkt rond met hoofd tot 90° 9 maanden Pakt voorwerp over Houdt voorwerp vast en pakt nog een voorwerp in de ander hand Brengt voorwerp naar de mond Speelt met beide voeten Rolt zich om van rug naar buik en omgekeerd Kan hoofd goed ophouden in zit Zit op billen, ook met gestrekte benen Zegt dada - baba - gaga Kruipt vooruit, buik op de grond 12 maanden Blijft los zitten Pakt propje met duim en wijsvinger Kruipt buik, vrij van de grond Trekt zich recht aan stoelen, spijlen, lage tafels... Zwaait 'dag, dag' Brabbelt bij zijn spel 137
15-18 maanden Stapelt twee blokjes Speelt 'geven en nemen' Stapt vlot onafhankelijk Begrijpt enkele dagelijks gebruikte woordjes Gebruikt twee woorden met begrip en intonatie 2 jaar 1. Spelen en bewegen Rennen zonder te vallen In hurkhouding gaan staan en zich weer oprichten Achterwaarts stappen In de hoogte springen (soms nog niet met twee voeten samen) De trap opkruipen tot opgaan met twee voeten per trede (zonder de leuning vast te houden) Verplaatst zich met een loopfiets over korte afstanden Vlot over kleine hindernissen stappen Rudimentair tegen ballen schoppen zonder evenwichtsverlies Op rudimentaire manier een bal weggooien Een klein voorwerp tussen duim en wijsvinger vastnemen Voorwerpen één voor één uit een doos halen en alles weer opruimen Toren van twee kubussen maken Belangstelling voor speelgoed op wieltjes Krabbelbewegingen op papier maken Bladen van een stevig prentenboek één voor één omslaan 2. ADL Beker of tas zonder hulp vasthouden bij het drinken Kauwt goed en kan zelfstandig een koek eten Ritssluiting openen Bepaalde kledingstukken alleen uittrekken 2 jaar - 2 jaar 6 maanden 1. Spelen en bewegen In diepe hurkhouding spelen zonder te vallen Evenwicht houden bij het stappen (armen zijn niet meer nodig voor het evenwicht) Op de tenen stappen De trap afgaan, zonder steun, twee voeten per treden Rudimentair een bal gooien, zonder evenwichtsverlies Verplaatst zich met een loopfiets over grote afstand Toren maken van vier kubussen Middelgrote parel op draad rijgen Papier in twee vouwen Spontaan ronde vormen tekenen
138
2. ADL Meeste kledingstukken alleen aantrekken Zelfstandig met lepel eten (Aanzet tot) zindelijk zijn 2 jaar 6 maanden - 3 jaar 1. Spelen en bewegen Meerdere fysieke taken uitvoeren Plezier hebben in de speeltuin: interesse voor klimrek, glijbaan Veel rondlopen Bewegingen imiteren Interesse hebben om te knippen (nog moeite met het hanteren van de schaar) Vormen tekenen Regelmatig herkenbare tekeningen creëren De vier hoofdkleuren sorteren Al een beetje ordenen Al een onderscheid maken tussen groot en klein Beter onthouden Eenvoudige opdrachten uitvoeren 2. ADL Zindelijk zijn Spontaan meehelpen in het huishouden 3 jaar - 3 jaar 6 maanden 1. Spelen en bewegen Op een driewieler rijden Over beter evenwicht en coördinatie beschikken Soepeler lopen Met beide voeten samen springen Stappen op tenen en hielen Zelf op stoel klimmen Op muziek dansen Goede toren bouwen Plasticine uitrollen Beter de schaar hanteren en knippen Kleine voorwerpen manipuleren Een begrip voor getallen ontwikkelen Beter tekenen, de kopvoeter ontstaat Naar vorm of kleur sorteren Passief de termen 'dik-dun', 'lang-kort', 'veel-weinig' begrijpen 2. ADL (Aanzet tot) knopen dicht- en losmaken (Aanzet tot) zelfstandig tanden poetsen Schoenen met velcro sluiten 139
3 jaar 6 maanden - 4 jaar 1. Spelen en bewegen Hoger klimmen op speeltuigen Met plezier op een trampoline springen (beide voeten samen) De trap op- en afgaan (één voet per trede, soms nog met steun) Gerichter en mooier met een bal gooien en tegen een bal trappen. De bal vangen is nog moeilijk. Graag met puzzels spelen Kralen rijgen Tekengerief hanteren met vuistgreep; al in staat wasco of penseel vast te houden met drie vingers Een kindje tekenen Met potlood vormen en figuren natekenen Heeft nog geen voorkeurshand en wisselt regelmatig van hand Tellen (in een elementaire fase) Heeft veel fantasie Verscheidene minuten bezig zijn met één activiteit Eenvoudig versje uit hoofd leren 2. ADL Vlot kledingstukken aan- en uitdoen Sandalen met gesp sluiten 4 jaar - 4 jaar 6 maanden 1. Spelen en bewegen Drie à vier kinderen springen op één been Zelf schommelen Een paar passen op een rechte lijn zetten Snel lopen en hindernissen ontwijken Potlood goed vasthouden na demonstratie Figuren inkleuren, nog weinig precies Allerlei vormen maken met plasticine Vergelijken tussen voorwerpen Zichzelf vergelijken met anderen en zich daardoor laten beïnvloeden: 'ik kan dat wel of ik kan dat niet' De vijf kleuren benoemen 2. ADL Spontaan zich willen wassen en eten Opruimen en organiseren Krijgen van tijdsbesef en beseffen dat een dag bestaat uit vaste opeenvolgende periodes
140
4 jaar 6 maanden - 5 jaar 1. Spelen en bewegen Almaar verder lopen, met groter uithoudingsvermogen Energieke activiteiten zoals klimmen, springen, glijden, schommelen, bal gooien, bal trappen, bal vangen, ondernemen Soms al fietsen, met of zonder zijwieltjes Veel nauwkeuriger knippen Figuren en lettertekens nateken Beter doseren van inkleuren; beter kleuren binnen de lijnen Preciezer en gedetailleerder tekenen Een strategie gebruiken om te puzzelen Simultaan voorwerpen sorteren aan de hand van twee kenmerken: bijvoorbeeld naar vorm en kleur '1-1 relatie' is aanwezig bij voorwerpen in een rij Relatiewoorden gebruiken: groter dan, grootste Beschikt over beter concentratievermogen en wil iets afwerken Herkennen en benoemen van geschreven cijfers tot vijf Tellen tot tien Deelnemen aan gezelschapsspelen met dobbelstenen 2. ADL Interesse voor het eten met mes en vork Rits van jas sluiten Veteren van schoenen (1ste deel) 5 jaar - 6 jaar 1. Spelen en bewegen Vlot springen op één been Voorwaarts en soms ook achterwaarts op een balk stappen Vlot een koprol doen Soepel op een mat rond zijn lengte - as rollen Snel en soepel lopen Huppelen Vlot ergens afspringen en in evenwicht landen Zeer vlot een trap op- en afgaan met één voet per trede Ritmisch springen en soms ook touwspringen Vlot een bal gooien, opvangen en bal trappen Duidelijk herkenbaar allerlei voorwerpen tekenen als dat gevraagd wordt Soepel een schaar hanteren en moeilijke vormen uitknippen Geometrische figuren kopiëren Precies binnen de lijnen kleuren Voorbereidende schijfmotorische patronen vervolledigen Hoofdletters natekenen en verbanden leggen als voorbereiding tot lezen (de M van MAMA is de eerst letten van mijn naam MARC)
141
2. ADL (Aanzet tot het volledig) veteren van schoenen Met mes en vork eten (vlees snijden is hierbij niet evident) Zelfstandig haar wassen Eerste graad Het kind heeft een grote bewegingsdrang. Het beweegt zich levendig, speels, nog weinig gericht, explorerend en globaal. Het kan zich nog moeilijk bewust ontspannen. De lokalisatie, de dissociatie en de ooghand- en de oog- voetcoördinatie zijn nog maar elementair ontwikkeld. De dominantie is nog niet volstrekt gerealiseerd en de voorkeurskant dus nog onvoldoende gefixeerd. De zintuiglijke waarneming gebeurt nog niet optimaal. Het kind reageert nog te weinig selectief op de prikkels die op hem afkomen. De oriëntering en de structurering van de ruimte is veelal nog onvolmaakt. Dit uit zich in minder efficiënte reacties en bij bewegingen in de ruimte o.a. bij het werpen van een bal en bij ver- en hoogspringen. Het kind heeft het nog moeilijk een ritme waar te nemen, te volgen, vol te houden te reproduceren.
142
2.
Ontwikkelingspsychologie
0 – 1 jaar: de babyleeftijd / orale fase De functies van het kind zijn in deze periode gericht op zelfbehoud: eten, slapen, drinken... Concentratie in de mondzone: het kind gaat voortdurend op zoek naar orale bevrediging. Zo heeft het nood aan een tuutje… Er kan crisis ontstaan wanneer het kind overgaat van borstvoeding op flessenvoeding. De eenheid met de moederlijke voedingsbron wordt verstoord. Het kind moet rustig en teder gekoesterd worden in die periode. Een rustige, aparte periode is in die periode noodzakelijk om het kind te voeden. Voortalige fase: het kind produceert allerlei klanken maar deze zijn nog niet als woorden herkenbaar. Baby‟s hebben meer aandacht voor bepaalde patronen van voor anderen. Zo kijken ze langer naar geometrische figuren met meer hoeken dan naar vb. ronde vormen. Ook kleuren zijn belangrijk. De zintuigen van het kind moeten immers geprikkeld worden. De buitenwereld wordt voor een baby als „chaotisch‟ ervaren. Dit is het gevolg van het ontbreken van objectpermanentie: voor de baby bestaan objecten aanvankelijk uitsluitend in relatie tot de eigen directie zintuiglijke waarneming. Er is door het egocentrisme geen splitsing tussen eigen waarneming en object. Hierdoor lijkt het object dat uit het gezichtsveld van het kind verdwijnt, niet meer te bestaan. Geleidelijk aan komen de objecten los van de eigen zintuigen, zodat dat het kind dat een object niet meer ziet, er naar op zoek gaat. Stap voor stap groeit het kind door actieve interacties met de buitenwereld naar een minder egocentrische houding, hetgeen resulteert in en eerste onderscheid tussen het ik en de buitenwereld. Het besef dat objecten een permanent bestaan hebben ontstaat. Dit ontwikkelt zich in de tweede helft van het eerste levensjaar. Vanaf de leeftijd van 8 maanden gaat het kind intentioneel handelen. Het zal bepaalde middelen gebruiken om iets te verkrijgen. Zo zal het kind doelbewust wenen terwijl het vb. honger heeft terwijl dit voor de leeftijd van 8 maanden slechts een reflex is. Vanaf de leeftijd van 12 maanden gaat het kind de dingen dat het geleerd heeft proberen te verhalen naar andere situaties. Een kind weet bijvoorbeeld wat het effect is van een voorwerp dat op de grond valt (het maakt geluid, het breekt, mama is boos…). Het zal nu echter gaan proberen om het voorwerp in andere richtingen te doen vallen. Het gooit het voorwerp eens naast zich, voor zich, achter zich…Dit „rondgooien‟ is dus een heel normale reactie van het kind om da buitenwereld te leren kennen.
143
1-3 jaar: de vroege kinderjaren / de anale fase Deze fase is ook beter bekend als de „koppigheidsfase‟. Het kind gaat immers zijn grenzen gaan verkennen en de strijd aangaan met zijn of haar ouders en andere opvoeders. Deze fase is een noodzakelijke fase in de ontwikkeling van het kind. Het kind leert zichzelf hier immers als waardevol en autonoom aanschouwen. Dit is de fase waarop het kind voortdurend „neen‟ roept en alles naar zichzelf toetrekt. Sterke nadruk op affectief gebied: knuffelen... Zindelijkheidstraining is hier cruciaal: het kind haalt voldoening uit het „op het potje‟ gaan. Het voelt zich hierdoor immers „zelfcontrolerend‟ en autonoom. De omgeving moet hierop inspelen. Vanaf 1 - 1,5 jaar komt het kind qua taal terecht in de fase van eenwoordzinnen. Het kind gebruikt nu klankpatronen die door de sociale omgeving erkent worden als woorden, maar combineert deze woorden nog niet als grotere gehelen. Vanaf ongeveer 1,5 jaar gebruikt het kind combinaties van twee woorden vb. melk poes=> met twee losse woorden drukt het kind een relatie uit. Dit gaat al gauw over in het gebruik van zinnen met meer woorden. Hier komen voor het eerst grammaticale constructies voor. Deze zijn vaak universeel en niet afhankelijk van de omgevingstaal (dus geen dialecten, maar Algemeen Nederlands). Vooral in de tweede helft van het tweede levensjaar zijn „doen-alsof-spelletjes‟, imitaties… belangrijk daar het kind zich dan bevindt in het stadium van de concepten. Het kind gaat ook sterk zijn fantasie gebruiken om te gaan spelen. Zo gaat het kind vb. in een tapijtje een deken zien voor de pop… 3-5 jaar: de kinderjaren / fallische fase In deze fase is het rollenspel van groot belang. Kinderen gaan hier „ridder‟, „mama‟… spelen. Ze gaan zich dus in de plaats van anderen stellen. Dit is belangrijk voor het ontwikkelen van empathie bij kinderen. Het kind leert dat iedereen beperkingen heeft. Het kind ontdekt geslachtsverschillen. Het kind is ook enorm geïnteresseerd in het verschil tussen jongens en meisjes en gaat hier actief naar vragen. Schuldgevoelens en angst voor straf ontstaan in deze periode. Het moraalbesef van het kind komt immers tot stand. Heel wat motorische rijpingen komen hier tot stand. Jonge kinderen hebben tijdens de periode van motorische rijping grote behoefte aan het oefenen van de pas verworven vaardigheden, en de functionele rijpheid wil tot ontwikkeling komen. Dit geld zeker voor de fijnemotorische vaardigheden, waar heel wat coördinatie aan te pas komt. vb. tekenen, muziekinstrument bespelen... Adequaat oefenen waar heel wat positieve ervaringen bij te pas komen is belangrijk. 144
Het kind kan nu eenvoudige doolhoven oplossen. Ook zijn classificatie- en conservatietaken belangrijk. Bij classificatietaken gaat het kind dingen groeperen (vb. je biedt het kind een reeks afbeeldingen aan en vraagt of het alles wil groeperen wat te maken heeft met „winter‟). Bij conservatietaken gaat het er vooral om dat het kind leert dat hoeveelheden in een andere vorm hetzelfde blijven. Wanneer je vb. een flesje cola uitgiet in een grote beker lijkt het alsof dat er minder cola in de beker zit dan in het flesje. Toch is de hoeveelheid gelijk. Als je het kind vb. vraagt wat meer weegt: 1 kilogram pluimpjes of 1 kilogram steen, zal het ook inzien dat het gewicht en dus de hoeveelheid gelijk blijft. Oefeningen hierop gericht zijn belangrijk. Vanaf de leeftijd van vier jaar werken de handen en ogen gecoördineerd: de handen zijn het werktuig waarmee het de omgeving kan exploreren en manipuleren. Het aanbieden van speelgoed is hier zeer belangrijk. Het kind heeft dan ook enorm veel behoefte om actief bezig te zijn met speelgoed en iets waar het zijn gedachten op kan richten. Het vierjarige kind heeft ook enorme interesse in andere kinderen en speelt graag met hen. 6 -12 jaar:de schooljaren / de latentiefase Het kind is vooral gericht op waardevolle activiteiten en vervaardigen van objecten: rekenspelletjes, knutselen... Al deze spellen zijn enorm taakgericht. Het kind haalt dan ook voldoening in het slagen in de taken. Het is enorm leergierig. Zo zijn reken- en leesspelletjes in deze periode heel belangrijk. In het begin van de schooljaren blijven classificatie- en conservatietaken belangrijk. Doorheen alle fasen zijn voeding, hygiëne en verzorging noodzakelijk bij de ontwikkeling van kinderen, maar ook affectief sociaal contact is noodzakelijk bij de sociale ontwikkeling van het kind.
145
3.
Voorbeeld exemplaar 'Zoek de vijf verschillen'
146
4.
Voorbeeld ontwerp ‘Het tekenatelier’
147
3 jaar
4 jaar
5 jaar
6 jaar
7 jaar
8 jaar
9 jaar
10 jaar
11 jaar
12 jaar
Totaal
Resultaten tekeningen kinderen
2 jaar
5.
4
11
12
10
12
16
17
14
8
6
5
115
Tekening bijgetekend
0
3
6
6
11
14
17
14
8
5
5
89
Tekening ingekleurd
4
8
6
4
1
2
0
0
0
1
0
26
3
3
3
Leeftijdscategorie Aantal exemplaren
Speelgoed blokken/lego
1
2
poppen
1
1
1
1
1
trein auto spelcomputer (Wii en Nintendo) bal
1
2
3 1
1
1
1
4
1
5 1
2
4 2
1
boek/leesboek kleurpotloden en tekeningen kasteel
1 2
1
vliegtuig 3
speelhuisje Speelplein
10 1
5
1
5 5
1 1
1
ballenbad
14
1 1
2
1
2
1 1
1 5
1
1
1
Klimtoren
2
2
Schommel 1
1 1
1 3
1
2
Glijbaan Speeltafel Ballon
1
1
1 3
2
1
1
1
Speelhoek/speelmat
1
Springkasteel
4
2
1
Fiets
12 1
2
1
1
2
1
13 2
1
1
Clown Televisie
1 1
1 3
3
1
8
2
1
1
7
1
3
Versiering boom
2
visbokaal
1
kaarsen/kandelaar Bloemen
Bestek
1 1
1
hartjes en sterretjes schilderij Eten en drinken
1 1
2
2
1
1
2
6 3
8
1
1
1
3
1
3
8
8
8
3
2
2
35
1
7
5
11
6
4
2
3
39 148
Borden
3
Glazen
1
4
3
7
13
14
9
6
1
5
6
6
3
Fles
1
Servet
1
Kommen
1
2
64
2
22 1
1
1
2 1
Rietjes
1
Placemat
1 1
Spaghetti
3
Frietjes
3
1
2 2
1
2
1
1
1
4 4
1
3
Hamburger
1
1
ijsje
1
1
Biefstuk
1
Cola
1
Fruitsap
1
Kauwgom
1
Fruitmand Kindermenukaart
1
Stoelen Mensen/gezichten (mama, papa, kind, ober) Dieren (kat en hond)
1 1
2
3
3
1
1
1
2 3
1
1
1
3
1
6
9
2
3
1
1
Toilet
3
1
1 1
2
4 7 6
1
2
31 2
1
1
3
Terras
1
1
Bar Weinig volk
1
1
2
1
1
Muziek Piano
1
1
3
1 1
1
149
6.
Vragenlijst voor ouders
Beste, Wij zijn laatste jaarstudenten Bachelor in de Orthopedagogie aan de Katho te Kortrijk. In functie van ons eindwerk zijn wij bezig met een onderzoek rond gezinsvriendelijkheid binnen Kortrijkse eetgelegenheden. In samenwerking met de stad Kortrijk gaan wij op zoek naar wat dit betekent voor zowel de eetgelegenheden als voor de gezinnen. De
resultaten
van
dit
onderzoek
worden
verwerkt
tot
algemene
criteria
voor
gezinsvriendelijkheid en specifieke criteria voor eetgelegenheden. Alvast bedankt voor uw medewerking! Studenten Bachelor in de Orthopedagogie. 1. Leeftijd van uw kinderen Kind 1: o 0 tot 3 jaar o 4 tot 6 jaar o 7 tot 12 jaar o meer dan 12 jaar
Kind 4: o 0 tot 3 jaar o 4 tot 6 jaar o 7 tot 12 jaar o meer dan 12 jaar
Kind 2: o 0 tot 3 jaar o 4 tot 6 jaar o 7 tot 12 jaar o meer dan 12 jaar
Kind 5: o 0 tot 3 jaar o 4 tot 6 jaar o 7 tot 12 jaar o meer dan 12 jaar
Kind 3: o 0 tot 3 jaar o 4 tot 6 jaar o 7 tot 12 jaar o meer dan 12 jaar
Kind 6: o 0 tot 3 jaar o 4 tot 6 jaar o 7 tot 12 jaar o meer dan 12 jaar
2. Hoe vaak hebt u het afgelopen jaar een horecazaak bezocht met het ganse gezin (brasserie, restaurant, tearoom, bistro)? o nooit o 1 tot 5 keer o 6 tot 10 keer o 11 tot 15 keer o meer dan 15 keer 3. Wat vindt u het meest belangrijk als u met het gezin een horecazaak bezoekt? (meerde antwoorden kunnen aangevinkt worden) Infrastructuur o Kinderstoelen o Kinderbestek + kinderbeker o Menu's op kindermaat: aparte menukaart o Menu‟s op kindermaat: volwassenmenu maar in kinderportie o Gezond en gevarieerd kindermenu o Kinderkapstok o Kindertoilet of opstapje/hulpmiddel o Aparte ruimte voor verzorging van baby‟s o Aparte ruimte voor borstvoeding o Opwarmen van babyvoeding 150
o o
Aantrekkelijke kleuren van de muren Mogelijkheid voor kinderen om vrij rond te lopen in de zaak
Spelmateriaal o Kinderboeken o Strips o Stiften en kleuren o Spelletjes o Aparte speelhoek o Lolly of ballon krijgen bij weggaan Sociale aspect van bediening o Persoonlijke benadering van het kind (kinderen zijn welkom) o Kindertaal hanteren o Geduldig zijn o Tegen een grap of opmerking kunnen o Spontaan aanbieden van de aanwezige spelmaterialen o Snelle bediening Toegankelijkheid o Binnen kunnen met buggy o Voldoende ruimte tussen de tafels Hygiëne en gezondheid o Rookvrije ruimte o Netheid o Proper speelgoed o Veiligheid 4.
Houdt u rekening met de mening van uw kind om naar een bepaalde horeca zaak te gaan? o Ja o Neen
5.
Zou u bewust kiezen om naar een horecazaak te gaan waarvan u weet dat ze gezinsvriendelijk is? o Ja o Neen
6.
Vind je dat er in Kortrijk centrum voldoende gezinsvriendelijke horecazaken zijn? o Ja o Neen
7.
Welke eetgelegenheid in het centrum van Kortrijk vind jij het meest gezinsvriendelijk?
8.
…………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… .......................................................................................... Stelling: "Een toeristische gids met een aanbod van eetgelegenheden, die gezinsvriendelijk zijn, is handig en zou ik gebruiken" o akkoord o niet akkoord
151
7.
Vragenlijst voor eetgelegenheden
Beste, Wij zijn laatste jaarstudenten Bachelor in de Orthopedagogie aan de Katho te Kortrijk. In functie van ons eindwerk zijn wij bezig met een onderzoek rond gezinsvriendelijkheid binnen Kortrijkse horecazaken. In samenwerking met de stad Kortrijk gaan wij op zoek naar wat dit betekent voor zowel de horecazaken als voor de gezinnen. De
resultaten
van
dit
onderzoek
worden
verwerkt
tot
algemene
criteria
voor
gezinsvriendelijkheid en specifieke criteria voor horecazaken. Deze enquête neemt slechts enkele minuten in beslag. Indien u vragen heeft over deze vragenlijst of indien u meer wenst te weten over dit project kunt u altijd contact opnemen met:
[email protected]
Naam horecazaak: 1. Wat is volgens u gezinsvriendelijkheid? ………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………
2. Op welke vlakken is uw zaak gezinsvriendelijk? Waarom is dit zo? …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………
3. Op welke vlakken is uw zaak niet gezinsvriendelijk? Waarom is dit zo? ………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………
4. Kruis de voor u vijf noodzakelijkste criteria aan:
Criteria Microgolfoven voor opwarmen van babyvoeding Aanwezigheid van kinderstoel Gezinsvriendelijk onthaal en bediening (oog voor het kind) Aanwezigheid van een verzorgingshoekje Stilzitmateriaal (tekenplaten en kleurpotloden, boeken en strips, spelletjes,…) Menu‟s op kindermaat (aparte menu en/of volwassenenmenu maar in kinderportie, met aangepaste prijs) Aangepast bestek Mogelijkheid voor kinderen om vrij rond te lopen in de zaak 152
Een veilige en hygiënische omgeving Toegankelijkheid voor buggy‟s
5.
Bent u bereid om (nog meer) inspanningen te doen? Waarom wel/niet? ………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………
Alvast bedankt voor u medewerking, Studenten Bachelor in de Orthopedagogie.
153
8.
Resultaten eetgelegenheden
Aantal
Percentage
1. Wat is volgens u gezinsvriendelijkheid?
Deze vraag niet beantwoord. Kinderen zijn welkom. Er zijn gerechten voor kinderen, aanpassingen op de kaart. Speelhoek/buiten.
16 5 4 2
36 % 11 % 9% 4%
Kindvriendelijkheid is ook op sociaal gebied: onthaal, tolerantie (ravotten), vriendelijk zijn. Ouders die samen met hun kinderen kunnen komen eten. Er is een speelhoekje zodat de ouders op hun gemak zijn. Alles wordt toegelaten, ook grote tafels achteraan voor gezinnen. De zaak is aangepast voor oud en jong. Openstaan voor de wensen van kinderen.
2
4%
1 1 1 1 1
2% 2% 2% 2% 2%
Vriendschap, eerlijkheid, beleefdheid, kinderen graag zien, een alstublieft of dank u wel moeten normaal zijn.
1
2%
Iedereen wordt gelijk bediend, grote gezinnen of alleenstaande, dat blijft hetzelfde. Ook groepen zijn welkom. Iedereen wordt in zijn waarde gelaten. Gezinnen met kinderen moeten zich welkom voelen in de zaak. Aandacht hebben voor kinderen, maar ze moeten niet overal rondlopen. Kinderen gelijk behandelen als volwassenen.
1
2%
1 1 1 1
2% 2% 2% 2%
Het gezin kan comfortabel komen eten waarbij een aangename omgeving en sfeer heerst. Er wordt rekening gehouden met ieder lid van het gezin. Kinderen betrekken tot het gesprek. Aanbieden van kindergerechtjes, speelgoed en kleurpotloden.
1
2%
1 1 1
2% 2% 2%
Percentage
Stil-zit-spelmateriaal Kindermenu Kinderstoel Verzorgingskussen, -tafel, -hoekje Kinderen krijgen een soort beloning (snoepje, ballon, lolly,…) Aangepaste gerechten (kleinere porties van volwassen gerechten) Onthaal, sociale houding
Aantal
2. Op welke vlakken is uw zaak gezinsvriendelijk?
30 18 16 9 9 7 7
67 % 40 % 36 % 20 % 20 % 16 % 16 % 154
Voeding opwarmen Iedereen voelt zich op hun gemak, geen stijf gedoe Kinderen kunnen spelen, moeten niet altijd aan tafel zitten Toegankelijk voor kinderwagens Grote tafels achteraan voor gezinnen Tv‟tje, mogelijkheid om naar een kinderfilm te kijken Gewoon kussen om hoger te zitten Kinderspaghetti Fristi, speciaal voor de kinderen Gezinskaart Degelijke homemade gerechten Prijs/kwaliteit Tolerantie t.a.v. het kind Speelhoekje Kinderen mogen eens kijken in de keuken Een autovrij plein waar de kinderen met een bal kunnen spelen of rolschaatsen Een toilet op gelijkvloers Kinderbestek Aangepaste muziek met gepaste geluidssterkte
6 3 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
13 % 7% 4% 4% 4% 4% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2%
Percentage
We hebben zelf kinderen We zien graag kinderen Gezinnen vertegenwoordigd een grote groep van mensen Cliënteel van de toekomst Gezinnen zijn uiterst belangrijk voor een bestendig cliënteel Geen reden
Aantal
Waarom is dit zo?
3 1 1 1 1 38
7% 2% 2% 2% 2% 84 %
Percentage
Geen verzorgingstafel, -kussen, -hoek Geen kinderstoel Geen antwoord op de vraag Geen kindermenu Geen speelhoekje Geen stilzitmateriaal Geen speeltuintje buiten
Aantal
3. Op welke vlakken is uw zaak niet gezinsvriendelijk?
18 9 8 6 4 3 4
40 % 20 % 18 % 13 % 9% 7% 9% 155
Trappen Sociale aspect is minder Toegankelijkheid voor buggy‟s is niet optimaal Helemaal geen voorzieningen Op veel vlakken niet gezinsvriendelijk, er zou veel moeten veranderen
2 2 2 1 1
4% 4% 4% 2% 2%
Aantal
Percentage
Waarom is dit zo?
Gebrek aan ruimte
13
29 %
We mikken niet op de doelgroep van kinderen, daarom doen we geen aanpassingen. Het zou andere klanten afschrikken we richten ons niet op kinderen omdat we op zondag niet open zijn Mensen drinken enkel koffie en verblijven dus niet lang in de zaak Kinderen zorgen voor minder financiële winst Geen reden
8
18 %
1 1 1 21
2% 2% 2% 47 %
Aantal
4. Kruis de voor u vijf voornaamste criteria aan
Aanwezigheid van kinderstoel Microgolfoven voor opwarmen van babyvoeding Stilzitmateriaal (tekenplaten en kleurpotloden, boeken en strips, spelletjes, puzzels…) Menu‟s op kindermaat (aparte menu en/of volwassenenmenu maar in kinderportie, met aangepaste prijs)
29 24
Gezinsvriendelijk onthaal en bediening (oog voor het kind) Een veilige en hygiënische omgeving Toegankelijkheid voor buggy‟s Aanwezigheid van een verzorgingshoekje Aangepast bestek Mogelijkheid voor kinderen om vrij rond te lopen in de zaak
19 17 16 9 4 4
21 21
156
Aantal
Percentage
5. Bent u bereid om (nog meer) inspanningen te doen? Waarom wel/niet?
7 6 6 4
16 % 13 % 13 % 9%
We zijn een gastronomisch restaurant met vijfgangenmenu‟s. Dit duurt lang en dus laten ouders hun kinderen thuis.
1
2%
We hebben al een andere gezinsvriendelijk zaak. We mikken dus niet op deze doelgroep. Bovendien werken we hier gewoon en mogen we niets aan aanpassen.
1
2%
Iedereen is welkom, maar we willen niet geprofileerd worden als „kindvriendelijk‟. Niet echt behoefte aan, misschien indien meer kinderen komen. Er is al voldoende. Het loopt goed op de manier die we aanbieden.
1
2%
1 1 1
2% 2% 2%
Indien er vraag naar zou zijn wel, maar ik heb niet veel kinderen in de zaak.
1
2%
2 2 2 1 1 1
4% 4% 4% 2% 2% 2%
30 ondervraagden zijn niet bereid inspanningen te doen (67 %) Het doelpubliek is niet gezinnen met kinderen. Niet direct. Gebrek aan ruimte. Alles is al in orde.
9 ondervraagden zijn bereid inspanningen te doen (20 %) Ja. Indien het nuttig en praktisch mogelijk is. Indien mogelijk, raad is altijd welkom. Een meer specifiek kindermenu Als het betaalbaar is. Indien er suggesties zijn die in onze visie passen: héél graag! 6 ondervraagden hebben niet geantwoord (13 %)
Indien er een suggestie lijst aanwezig is, zijn we bereid inspanningen te doen.
percentage
Sturing van de kinderen is verantwoordelijkheid van de ouders (opvoeding). Voorbeeld met dag van Sinterklaas: De kinderen breken de boel af. Ze mogen teveel, de klanten lopen hierdoor weg. Ouders moeten zelf materiaal voor hun kinderen meenemen.
aantal
6. Bijkomende opmerkingen en suggesties
5
11 %
2
4%
1
2% 157
We zouden het label uithangen.
1
2%
De kinderen mogen rondwandelen, maar niet te veel rond lopen want dit is storend voor de anderen.
1
2%
Je kiest zelf als ouders wanneer je gaat uit eten, je moet dit niet doen als je kind moe en dus lastig is. Het restaurant is geen opvangplaats.
1
2%
1
2%
Het is maar een kleine moeite om iets te voorzien in het restaurant bv. kleurpotloden. We staan niet te springen voor het label. Als de kinderen niet roepen, ervaren ze kinderen niet als storend. Voorstel: speelplein op de markt? Het is aan de ouders om te zorgen voor hun kinderen in een restaurant.
1
2%
1 1 1 1
2% 2% 2% 2%
158
9.
Handleiding voor recenserende gezinnen
159
160
161
162
163
164
10.
Folder met tips en aanbevelingen voor eetgelegenheden
165
166
