Bijlage 3
Gespreksverslagen Streekhuizen
In meerdere provincies in Nederland zijn streek- of plattelandshuizen opgezet. In deze quick-scan hebben we vijf voorbeelden in kaart gebracht: -
Plattelandshuis Achterhoek Liemers
-
Streekhuis Kempenland
-
Projectbureau Stichting Vernieuwing Gelderse Vallei
-
Streekhuis Kromme Rijn
-
Plattelandshuis Oost Groningen
Naam
Organisatie
Functie
Tel/email
Frans Arntzen
Plattelandshuis
Manager
0314 625000
Achterhoek Liemers Jaap Floor
Projectbureau SVGV
Medewerker SVGV
033-2776390
Judith Gerretsen
DLG
Projectleider,
06-52401564
gedetacheerd naar Programma team de Venen en Stichting Kromme Rijn ()operationeel manager Elisabeth Koch
Provincie Noord Brabant
Marieke Leentvaar
Leadercoördinator
073 680 80 84
Leadercoördinator Kromme Rijn
Jurjen Moorman
Provincie Gelderland
Voormalig manager
0314 625000
plattelandshuis Achterhoek Liemers Rene Perton
Provincie Groningen
Coördinator
0597 - 43 11 78
Plattelandshuis Oost Groningen Annelies Schoenmakers
Provincie Noord Brabant
Voormalig gebiedscoördinator Beerze Reusel
073 6812812
1. Plattelandshuis Achterhoek Liemers
Wat was de aanleiding voor oprichting van het plattelandshuis? Het Plattelandshuis Achterhoek Liemers is als volgt ontstaan: Begin jaren negentig richt een aantal partijen dat bezig is met plattelandsontwikkeling in de Achterhoek een informeel overleg op. Een netwerk van ongeveer 30 mensen die op persoonlijke titel nadenken en ideeën bedenken over plattelandsontwikkeling in de Achterhoek. In 1996 ontstaat vanuit het Platform Achterhoek het Servicecentrum Plattelandsontwikkeling Achterhoek (SPA). Het SPA vormt een helpdesk waar mensen met vragen of ideeën voor plattelandsontwikkeling in de Achterhoek terecht kunnen. SPA werkt met medewerkers die door de betrokken organisaties zijn gedetacheerd. Partijen zijn onder andere: provincie, gemeenten, waterschap, Land en Tuinbouw Organisatie, Agrarisch Onderwijs Centrum en de Gelderse milieufederatie. In 2002 wordt het SPA verbreed tot Stichting Plattelandshuis Achterhoek Liemers. Aanleiding is dat de Provincie Gelderland bij de uitvoering van Europese plattelandsprogramma’s kiest voor een participatieve aanpak met zoveel mogelijk inbreng vanuit de gebieden/streken. Naast partners op het gebied van landbouw, komen er nu ook partners bij op het gebied van recreatie en toerisme, economie, natuur en landschap. Sinds 2005 is bij het Plattelandshuis ook het Bureau Achterhoek gehuisvest. Dit bureau vormt één van de drie centrale regie- en coördinatiepunten voor de uitvoering van het provinciaal Meerjaren-programma (PMJP) Vitaal Gelderland. Organisatie in het gebied Prioritaire gebieden Achterhoek en Liemers In het werkgebied van Bureau Achterhoek en Liemers liggen 19 prioritaire gebieden waar wordt gewerkt aan een uitvoeringsprogramma voor de doelen uit het reconstructieplan. Dit zijn gebieden met een bijzondere status, omdat meerdere doelen op het gebied van natuur, landbouw, water en leefbaarheid samen komen. Daarvoor maakt de provincie Gelderland samen met partijen plannen om het platteland vitaal te maken en te houden. Streekcommissie (voorheen reconstructiecommissie) De provincie Gelderland heeft in het werkgebied Achterhoek en Liemers een streekcommissie waarmee zij nauw samenwerkt. Dit is formeel een adviescommissie van Gedeputeerde Staten van Gelderland. In deze commissie zijn alle belangrijke partijen uit de streek vertegenwoordigd. De commissie adviseert Gedeputeerde Staten over het PMJP en zaken op het gebied van plattelandsontwikkeling. De streekcommissie bestaat uit vertegenwoordigers van de gemeenten, de gebiedscommissie De Graafschap, het Waterschap, LTO, Natuurmonumenten/Staatsbosbeheer/ Geldersch Landschap, Gelderse Milieufederatie, ABT/Recreatieschap, Gelders Particulier Grondbezit, een vertegenwoordiger uit de
economische sector en Stichting Gelderse Plattelandsvrouwen Organisaties/Vereniging voor Kleine Kernen/Federdatie Dorpshuizen Gelderland. Vier gebiedscommissies Naast de Streekcommissie Achterhoek en Liemers zijn in de Achterhoek en Liemers de gebiedscommissie voor de Graafschap, OMD-gemeenten (Oude IJsselstreek, Montferland, Doetinchem), het IPPO-overleg (gemeenten in Oost-Achterhoek) en de gebiedscommissie de Liemers actief. Daarnaast zijn er ook andere commissies in de regio werkzaam om de plattelandsvernieuwing van de grond te tillen. Gebiedscommissie Graafschap is bijvoorbeeld ook stuurgroep voor Nationaal Landschap De Graafschap. De gebiedscommissies fungeren als bestuurlijk overlegplatform en adviseren aan de streekcommissie. Plattelandshuis levert daarbij secretariële ondersteuning. Taken en werkwijze Plattelandshuis en Bureau Achterhoek en Liemers vormen samen het centrale loket voor plattelandsvernieuwing. Het Plattelandshuis stimuleert partijen om maximaal gebruik te maken van de mogelijkheden een kwaliteitsimpuls te geven aan het platteland. Het Plattelandshuis is aanspreekpunt voor bewoners en organisaties voor alle aspecten van plattelandsontwikkeling. Het richt zich op initiatieven op het gebied van water, landbouw, natuur, recreatie, landschap, leefbaarheid en kavelruil. De belangrijkste taken van het Plattelandshuis zijn:
Ondersteunen van bewoners en lokale organisaties bij projecten (van idee tot aanvraag). Daarbij wordt regelmatig overleg gevoerd met de medewerkers van Bureau Achterhoek en Liemers.
Stimuleren van samenwerking
Opsporen kansrijke initiatieven
Op elkaar afstemmen van projecten en gebiedsprocessen
Innovatie stimuleren
Ondersteunen van vier gebiedscommissies
Projectmanagement aan nationale landschappen De Graafschap en Winterswijk
Naast het initiëren van projecten is het stimuleren van innovatie altijd een belangrijk doel van het plattelandshuis geweest. De regio is ook een pilot-gebied geweest voor het Regionale Innovatie Netwerken (RIN). Er zijn van 2002 tot en met 2006 via het plattelandshuis 430 projecten toegekend waarmee een totale projectinvestering van 225 miljoen euro is gemoeid. 100 miljoen euro hiervan is subsidie. Bureau Achterhoek en Liemers is het gezicht van de provincie in de streek. Er werken gebiedsontwikkelaars, themadeskundigen en gebiedsmakelaars. Zij richten zich vooral op de prioritaire gebieden. De belangrijkste taken van Bureau Achterhoek en Liemers zijn: •
Toetsing projectaanvragen
•
Gebiedsontwikkeling in 19 prioritaire gebieden
•
Ervoor zorgen dat partners de doelen van Rijk en provincie kunnen realiseren
•
Ondersteuning streekcommissie
Organisatie Plattelandshuis Het Plattelandshuis is een samenwerkingsverband waarin de volgende organisaties deelnemen: •
Overheden: Provincie Gelderland, Ministerie van LNV, Dienst Landelijk Gebied, Waterschap Rijn en IJssel, de 15 gemeenten in de Achterhoek en Liemers
•
Kennisinstellingen: AOC-Oost, Hogeschool van Hall Larenstein
•
Maatschappelijke organisaties: Stichting Landschapsbeheer Gelderland, Natuurmonumenten, Vereniging Kleine Kernen Gelderland, Regio Achterhoek
•
Bedrijfsleven: Stichting Sociaal Economisch Overleg (SEO), Kamer van Koophandel, LTO Noord
•
De recreatief toeristische sector: Recreatieschap Achterhoek en Liemers, Gelders Overijssels Bureau voor Toerisme (GOBT) en Achterhoeks Bureau voor Toerisme (ABT)
In het plattelandshuis werken op dit moment 8 fte. Bij de oprichting van het Plattelandshuis in 2002 is gekozen voor een Stichting met een bestuur. De bestuursleden dragen bestuursverantwoordelijkheid. In het bestuur zitten o.a. gemeenten, AOC Oost, Recreatieschap, Regio Achterhoek, Vrouwen voor een Leefbaar Landschap en Waterschap Rijn en IJssel. Daarnaast zijn er een aantal adviseurs, met een lossere rol in het samenwerkingsverband (o.a. Stichting Landschapsbeheer Gelderland, DLG, LNV, Provincie Gelderland Bureau AL, Vereniging Natuurmonumenten, VKK). De keuze voor een onafhankelijke stichting met bestuur als organisatievorm kwam voort uit een sterke behoefte om de onafhankelijkheid te behouden en zo ook aan innovatie te kunnen blijven werken. Algemene tips van Jurjen Moorman voor het opzetten van plattelandshuizen: •
Er is geen blauwdruk voor plattelandshuizen
•
Maak een goede gebiedsanalyse: welke partijen zijn er?
•
Zoek mensen die de meerwaarde van samenwerking uit kunnen leggen
•
Ga op zoek naar partijen die geloven dat ze wat met elkaar kunnen ontwikkelen
•
Wacht niet tot iedereen mee wil doen, begin klein
•
Dwing de organisatie niet in een keurslijf: in Achterhoek Liemers wilde Natuurmonumenten in het bestuur van de Stichting Plattelandshuis. Een wat lossere adviesrol paste beter.
•
De drijfveer moet uit de streek komen. Een plattelandshuis ontstaat niet vanuit hiërarchisch
geleide organisaties.
2. Streekhuis Kempenland Wat was de aanleiding voor oprichting? Streekhuis Kempenland komt voort uit Streekhuis Beerze Reusel. Het Streekhuis is opgezet in 2005 om de uitvoering van de reconstructie in het gebied Beerze Reusel te ondersteunen. Alle partijen die betrokken zijn bij het proces van revitalisering van het landelijk gebied, hebben gekozen voor één vaste locatie in Hilvarenbeek. Het Streekhuis maakt de reconstructie in de fase van uitvoering duidelijk zichtbaar voor bewoners en organisaties in het gebied. De reconstructiecommissie Kempenland is een van de reconstructiecommissies die de Provincie Noord Brabant heeft ingesteld om de revitalisering uit te voeren en Gedeputeerde Staten daarover te adviseren. In deze reconstructiecommissie zijn de volgende partijen vertegenwoordigd: - Gemeenten uit het gebied Beerze Reusel (7 gemeenten) - De Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie (ZLTO) - De Brabantse Milieufederatie (BMF) en terreinbeherende Instanties - Waterschappen & Recreatie en toerisme - MKB - LEADER+ vertegenwoordigers - Adviseurs vanuit het Rijk en de provincie De Gedeputeerde Staten van de provincie Noord-Brabant heeft in de commissie een open stoel. Van 2000 tot 2004 heeft de reconstructiecommissie Kempenland gewerkt aan de totstandkoming van het reconstructieplan voor het gebied. Wat is gestart als een plan, waarbij de nadruk lag op de intensieve veehouderij, is uitgegroeid tot een integraal gebiedsplan. Werkwijze en taken Doel van Streekhuis Kempenland is om, door een bundeling van menskracht en middelen, ondersteuning te bieden bij projecten die op basis van het reconstructieplan in de regio Beerze Reusel in de periode 2005 2017 uitgevoerd zullen worden. Daarnaast vormt het Streekhuis een loket voor iedereen met vragen en ideeën op het terrein van de revitalisering van het landelijk gebied in Beerze Reusel. Het Streekhuis ondersteunt tevens de reconstructiecommissie. Het Streekhuis heeft dus zelf geen adviserende rol aan GS, dit gebeurt via advies aan de reconstructiecommissie. De leadergroep in dit gebied is een subcommissie van de reconstructiecommissie en zo adviserend aan GS. Het Streekhuis kent twee functies: een loket- en een ontwikkelfunctie. Het loket vormt het gezicht van de revitalisatie voor de bewoners in het gebied. Het gaat over advisering, begeleiding van projecten en processen, financiering, en een kennisloket. Bij het adviesloket kunnen initiatiefnemers terecht met vragen over procedures, financieringsbronnen, personele ondersteuning en ondernemersplannen. Het kennisloket is een samenwerkingsverband met diverse onderwijsinstellingen (van VMBO tot WO). Zo krijgen projecten kennisinput vanuit kennisinstellingen en zijn studenten en docenten actief betrokken bij projecten. Het Streekhuis stimuleert partijen ook om nieuwe ideeen te ontwikkelen. Door activiteiten te organiseren waar veel partijen samen komen (zoals de Dorpendag 2008) ontstaan ook veel nieuwe ideeen.
Het werkveld van het Streekhuis is breed. De sociaal-economische initiatieven komen gemakkelijk van de grond. Bij fysiek-ruimtelijke projecten gaat het vaak om langere trajecten waar meer tijd voor nodig is. Het lastige is dat je dan vaak te maken hebt met grotere geografische schaalniveaus. Die verschillenen in tijdsen geografische schalen maken het soms lastig om verbindingen met sociaal-economische thema’s te maken. Het streekhuis probeert bij deze trajecten mee te denken en te zorgen dat de juiste mensen betrokken zijn. Een goed voorbeeld van een integraal project is de ontwikkeling van een ecologische verbindingszone in het Beerze-dal (verbinding van natuurgebieden langs de Beerze, zoals de Neterselse en Landschotse Heide, landgoed Baest en de Kampina. Deze zone combineert natuurontwikkeling met de verbetering van de waterhuishouding en de optimalisering van de landbouwkundige structuur. Tegelijkertijd wordt gewerkt aan de versterking van de landschappelijke kwaliteit en cultuurhistorische en recreatieve waarde van het gebied. Organisatie Het streekhuis is een samenwerkingsverband van alle betrokkenen bij het reconstructieproces: de gemeenten Oirschot, Eersel, Bladel, Reusel-De Mierden, Goirle, Hilvarenbeek, Oisterwijk, Waterschap De Dommel, de ZLTO, het bedrijfsleven, de regionale kenniscentra, het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven en de Provincie Noord-Brabant. Het streekhuis werkt met een vast kernteam. Dit bestaat uit een provinciale gebiedscoördinator, een streekmanager en een gebiedsmakelaar. Daarnaast zijn in het streekhuis medewerkers van de verschillende betrokken organisaties werkzaam. In totaal 10 fte. Algemene tips van Annelies Schoenmakers -
de Houdt rekening met cultuurverschillen tussen streken bij het opzetten van een streekhuis. In de Kempen bijvoorbeeld zijn mensen van oudsher gewend om samen te werken. Dat is deel van de lokale cultuur en werkt door in de organisatie van het streekhuis.
-
De kracht van de organisatieopzet van Streekhuis Kempenland is dat je met één been in het
-
Om integraal in het gebied te werken moet de koppeling er ook binnen de provincie op
provinciehuis staat (via gebiedscoördinator) en met het andere been in het veld. De lijnen zijn kort. bestuurlijk niveau zijn. Op ambtelijk niveau moet je zorgen dat de contacten tussen de verschillende disciplines goed zijn. Mensen voelen vaak eerst weerstand als ze uitvoering moeten gaan geven aan samenwerking. Maar het inzicht in de voordelen van de samenwerking komt wel. -
Geef duidelijk aan wat de speelruimte is bij grotere fysiek-ruimtelijke projecten voor inbreng vanuit het gebied.
-
Betrek gemeenten in de organisatie. Bij Kempenland hebben zij een grote rol gespeeld. Na 2013 hebben ze nu zoveel meer ingangen in het provinciehuis.
Elisabeth Koch (over overeenkomsten en verschillen binnen Noord Brabant): -
In Brabant zijn 4 streekhuizen. Ze worden gedragen door de streek en zijn alle vier anders. De ontstaansgeschiedenis verschilt, maar ook de cultuur. De Meijerij is regionaal innovatieplatform geweest. Net als Achterhoek Liemers. Daar zie je dat mensen sterker hechten aan innovatie en onafhankelijkheid.
-
Integraal werken: reconstructie is vaak leidend. Maar alle gebiedscommissies in Brabant werken met een sociaal-economisch platform. Meestal is dat een subcommissie van de reconstructie commissie. Soms is dit platform tevens de Plaatselijke Leadergroep.
-
Er wordt veel gewerkt met personele unies: in de Meijeij is de voorzitter van de PG ook lid van de reconstructiecommissie.
-
De provincie Brabant heeft samenwerking van bovenaf als eis op gelegd aan de gebieden.
-
WUR/Alterra (Froukje Boonstra) is in opdracht van LNV gestart met een onderzoek ‘leren van gebiedsprocessen. Er worden 4 gebieden geselecteerd (in Brabant, Gelderse Vallei, Friesland en ZO Twente). Resultaten zijn begin 2010 beschikbaar.
3. Plattelandshuis Oost Groningen Wat was de aanleiding voor oprichting? Het plattelandshuis Oost Groningen is in 2008 opgericht als initiatief vanuit Leader. In het gebied waren veel partijen en initiatieven bezig met plattelandsontwikkeling, maar er was weinig uitwisseling en samenwerking. Het idee bestond dat betere afstemming en samenwerking tussen partijen de ontwikkeling van de regio zou kunnen versterken. En dat een loket voor de bewoners en organisaties in het gebied zou kunnen helpen bij het realiseren van nieuwe ideeën en initiatieven uit het gebied. Naast de Leader zijn de Agenda voor de Veenkoloniën, Regioprogramma Oost Groningen en Ring Blauwestad (verbeteren van de leefbaarheid in dorpen in Blauwestad) andere belangrijke initiatieven in het gebied. De Agenda voor de Veenkoloniën omvat een aantal economische, sociale en fysieke maatregelen, die zijn vertaald in eerste instantie tien Agendapunten. Deze Agenda was de basis voor negen Drentse en Groninger gemeenten, de provincies Drenthe en Groningen en twee waterschappen om samen de krachten te bundelen voor de verdere ontwikkeling van het gebied. De gemeenten en de waterschappen hebben elk één vertegenwoordiger in de stuurgroep, de provincies Drenthe en Groningen elk twee. De leden van de stuurgroep vergaderen minimaal vier keer per jaar. Deze vergaderingen zijn niet openbaar. Elk jaar wordt het uitvoeringsprogramma vastgesteld. Hierin wordt aangegeven welke projecten dat jaar worden aangepakt. Partners kunnen projectvoorstellen aandragen, waarna de stuurgroep bekijkt of de voorstellen worden overgenomen. Daarvoor moet een project in ieder geval een belangrijke bijdrage leveren aan de uitvoering van de Agenda en snel en zichtbaar resultaat geboekt kunnen worden. De stuurgroep Oost Groningen is onderdeel van een regioprogramma voor Oost Groningen dat een aantal strategische projecten in het gebied uitvoert. De stuurgroep bestaat uit vertegenwoordigers van de provincie, 9 gemeenten, waterschap Hunze en Aa’s en Streekraad Oost-Groningen. De Streekraad Oost Groningen is een samenwerkingsverband van 7 gemeenten en behartigt de gezamenlijke belangen van deze gemeenten (vooral sociaal-economisch en ruimtelijke kwaliteit van de regio). Werkwijze en taken Het plattelandshuis wil hét loket voor de regio zijn waar bewoners en organisaties uit het gebied terecht kunnen met vragen, suggesties en ideeen. De belangrijkste taken van het plattelandshuis Oost Groningen zijn: -
advies en begeleiding aan aanvragers (bewoners en organisaties) bij opzetten project
-
bevordert samenwerking tussen partijen en projecten om de regio te ontwikkelen
-
landelijke afstemming met plattelandshuizen
In principe werkt het plattelandshuis vooral mee met het uitwerken van ideeen naar projectvoorstellen. Waar nodig kunnen medewerkers ook adviseren bij de uitvoering van projecten. Het plattelandshuis is zelf nooit de trekker van projecten. Het plattelandshuis richt zich op alle thema’s en partijen die spelen in het landelijk gebied. Projecten rondom leefbaarheid komen gemakkelijker van de grond dan landbouw en natuurprojecten. Het
plattelandshuis zoekt daarom actief naar samenwerking met partijen op dat gebied (LTO, Landschapsbeheer, etc). Het plattelandshuis is gevestigd in een molen in Winschoten. Deze molen wordt voor een schappelijk bedrag van de gemeente gehuurd. Organisatie Het plattelandshuis is een samenwerkingsverband van de volgende organisaties: Leader Oost Groningen (en daarmee Provincie Groningen), DLG, Regionaal Ondernemers Instituut, LTO, Centrum voor Maatschappelijke Ontwikkeling, Landschapsbeheer Groningen, VGD, ANOG en Stichting Duurzame Landbouw. De vaste formatie omvat 3,8 fte. Dit team heeft wekelijks overleg. Daarnaast is er 1 keer per 6 weken een gebruikersoverleg (alle partijen uit het samenwerkingsverband). Er is ook afstemming tussen de verschillende initiatieven in het gebied (Leader, Agenda Veenkolonien, Stuurgroep Oost Groningen, Ring Blauwestad). Eén keer per twee maanden vindt een afstemmingsoverleg plaats tussen de coördinatoren van deze initiatieven. Daarnaast wordt geprobeerd om zoveel mogelijk met personele unies te werken (dezelfde afgevaardigden van een organisatie in verschillende stuurgroepen) om afstemming en samenwerking te bevorderen. De provincie participeert in Oost Groningen niet in de LAG. Met Landinrichting projecten vindt geen afstemming plaats omdat deze trajecten binnenkort aflopen. Het plattelandshuis heeft nog geen juridische status. Het is begonnen als Leaderproject. Het doel is tweeledig: beschikbaar stellen van vaste formatie vanuit Leader en realisatie van fysieke plek voor het plattelandshuis. De middelen voor Leader komen vanuit EU (50%), provincie Groningen (25%) en gemeenten (25%). In Oost Groningen hebben de provincie en gemeenten voor de gehele Leaderperiode (tot 2013) de cofinanciering beschikbaar gesteld. De projectmanagers hebben van de LAG het mandaat gekregen om het Plattelandshuis op te zetten. Leader heeft een aanjaagfunctie. Blik naar de toekomst van het plattelandshuis Per 2013 wil het plattelandshuis zelfstandig functioneren. Er wordt toegewerkt naar een Stichting met bestuur waarin de samenwerkende organisaties plaatsnemen. Verwacht wordt dat vanaf 2010 ook gemeenten actief deel gaan nemen in het samenwerkingsverband. Dan is de gemeentelijke herindeling achter de rug en de tijd rijper voor deelname van gemeenten. Verschillen tussen regio’s in Groningen In Groningen zijn recentelijk verschillende plattelandshuizen gestart. De organisatiestructuur in Westerkwartier is vergelijkbaar met die van Oost Groningen. Verschil is dat in Westerkwartier, al voordat het Leadergebied werd, de Werkgroep Streekinitiatieven is ontstaan. Daarnaast is er nu een Plaatselijke Groep voor Leader. Het Streekhuis Westerkwartier hangt meer aan 1 gemeente en het takenpakket beperkter (meer gericht op leefbaarheid) dan in Oost Groningen. In Hoogeland is ook een plattelandshuis geopend. Dit beperkt zich nog tot Leaderinitiatieven. Naast de Vereniging Groninger Dorpen is er nog geen samenwerking met andere partijen vanuit het plattelandshuis. Tips van Rene Perton: •
Betrek zoveel mogelijk partners uit het gebied: de kracht van het plattelandshuis is het aantal en de diversiteit van de deelnemers.
•
Zorg voor een zekere mate van onafhankelijkheid van provincie en gemeenten, maar tegelijk voor goede connecties met de bestuurlijke achterban. Dat zou kunnen via een formele adviesrol aan Gedeputeerde Staten.
4. Streekhuis Kromme Rijn Wat was de aanleiding voor oprichting? In de Provincie Utrecht zijn 7 programmabureaus die uitvoering geven aan de Agenda Vitaal Platteland (het overheidsprogramma van de Provincie Utrecht dat mensen en organisaties op het platteland beter laat samenwerken). Maandag 6 april 2009 wordt het Streekhuis Kromme Rijn officieel geopend. Het Streekhuis Kromme Rijn is een samenwerkingsverband van overheids- en maatschappelijke organisaties. De organisaties die deelnemen in het Streekhuis gaan uit van een gezamelijke visie op het Kromme Rijn gebied en werken samen aan de opgaven vanuit Agenda Vitaal Platteland. In het kader van de Wet Inrichting Landelijk Gebied (WILG) is voor de Kromme Rijnstreek een gebiedsprogramma opgesteld wat is opgenomen in het visiedocument "De kracht en pracht van het Kromme Rijngebied". In het gebiedsprogramma zijn de prestaties die geleverd moeten worden voor de thema's: Natuur, Landschap Cultuurhistorie, Landbouw, Recreatie en Leefbaarheid opgenomen voor de periode 2007-2013. Jaarlijks wordt gekeken welke opgaven worden opgepakt om in 2013 alle prestaties te hebben geleverd. De jaarlijkse opgaven worden beschreven in het jaarlijkse Uitvoeringsprogramma met projecten die door initiatiefnemers uit het gebied zijn ingediend. Werkwijze en organisatie Het Streekhuis Kromme Rijn (programmabureau) is het uitvoerende orgaan van de Stichting Kromme Rijnstreek en dient als hét aanspreekpunt voor de projecten in de Kromme Rijnstreek. Het bestuur van de Stichting heeft een onafhankelijke voorzitter en is tevens het bestuur van gebiedscommissie. De gebiedscommissie Langebroekerwetering is opgegaan in Stichting Kromme Rijnstreek. Ook neemt een vertegenwoordiging van het programma Nieuw Hollandse Waterlinie (NHW) deel in de Stichting. De Gebiedscommissie vergadert ongeveer 4-5 keer per jaar. Het Streekhuis werkt zowel (van boven af) aan de uitvoering van het AVP als van onder-op met bewoners en organisaties aan de leefbaarheid van het gebied. De uitvoering van Leader valt ook onder het Streekhuis Kromme Rijn. Marieke Leentvaar geeft aan dat Leader zelfs een aanjaagfunctie heeft gehad bij de tot stand koming van het Streekhuis. De Plaatselijke Groep werkt samen met de Stichting Kromme Rijnstreek (de samenwerkende gebiedsorganisatie in de Kromme Rijnstreek) en het Streekhuis Kromme Rijn. Vanuit de betrokken organisaties zijn medewerkers gedetacheerd naar het plattelandshuis (voornamelijk DLG en Leader). In de Provincie Utrecht zijn in toaal 18 DLG medewerkers werkzaam, verspreid over 7 programmabureaus. De medewerkers van het programmabureau in Het Streekhuis geven onder meer adviezen, begeleiden subsidieverzoeken en koppelen projecten en organisaties. Bovendien dienen ze als vraagbaak. Het gaat vooral om adviseren en stimuleren van samenwerking. Het totale budget voor het uitvoeringsprogramma Kromme Rijn (incl. Leader) omvat in 2009 ongeveer 28 miljoen Euro. Daarvan zijn ongeveer 5,5 ton proceskosten.
Tips van Judith Gerretsen: •
Kies voor een stichting met in het bestuur de juiste bestuurlijke vertegenwoordigers (wethouders!)
•
Start kleinschalig, met mensen die iets willen in het gebied.
•
Betrek mensen die verder kunnen kijken, op een hoger niveau naar problemen. Dat geeft vernieuwing bij grotere projecten.
•
In een streekhuis heb je mensen nodig die goed zijn in het begeleiden van processen en het creëren van energie in groepen. Zij kunnen dan netwerken/samenwerkingsverbanden ondersteunen die gericht aan een proces werken. In de toekomst ziet Judith steeds veranderende netwerken die gericht aan een proces of opdracht werken en bestaan voor de duur van die opgave.
•
Kijk ook eens hoe het anders kan. Overijssel werkt bijvoorbeeld niet met Streekhuizen maar legt de verantwoordelijkheid bij gemeenten.
•
Judith is bezig met een adviesopdracht voor de Provincie Utrecht over mogelijkheden voor verbetering van de programmabureaus. Dit advies wordt in september 2009 afgerond.
Tips van Marieke Leentvaar: •
De organisatiestructuur is afhankelijk van de te realiseren opgaven.
•
Landinrichting loopt af, daar vindt geen afstemming mee plaats.
•
Het is lastig projecten samen te trekken (AVP, Leader) die zich in verschillende fasen van uitvoering bevinden en soms een ander schaalniveau hebben. Houding van mensen is belangrijk – ze moeten willen samenwerken.
5. Projectbureau Gelderse Vallei
Wat was de aanleiding voor oprichting van het plattelandshuis? Het Projectbureau Gelderse Vallei hangt vast aan de Stichting Vernieuwing Gelderse Vallei. Het bureau komt voort uit het ROM-project (R.O. en Milieu) Gelderse Vallei. Dit is begin jaren '90 ingezet vooral vanuit de urgentie dat de milieuproblematiek, als gevolg van met name intensieve veehouderij, hier erg groot is, De insteek is dus vooral gericht op inrichtings- en milieuvraagstukken. Het gebied is bestuurlijk bijzonder omdat de provinciegrens er dwars doorheen loopt. Dit heeft niet tot grote problemen geleid, er is een constructieve samenwerking tussen beide provincies. Het laatste jaar is er in Gelderland een Bureau Veluwe-Vallei bij gekomen. In de praktijk komt het erop neer dat het Projectbureau Gelderse Vallei het werk tav projecten uitvoert. Organisatie De organisatie heeft nu 17 – 18 fte, ongeveer 30 personen. Omzet is ongeveer 2,5 miljoen. De middelen komen voor 1/3 van de prov Gld, 1/3 van de prov Utrecht en 1/3 van de gemeenten. Het stichtingsbestuur is tevens reconstructiecommissie. Jaap Floor waarschuwt voor het maken van gelegenheidscombinaties: indien een partij zich aanmeldt met de vraag naar een plek in het projectbureau moet je goed kijken of dit een meerwaarde biedt of dat het een onlogische combinatie is. Taken en werkwijze Projectbureau SVGV werkt aan vernieuwing van het landelijk gebied in de Gelderse Vallei en Eemland. Dit doen ze samen met de provincies Utrecht en Gelderland en andere partners. Samen realiseren ze concrete projecten: van de aanleg van fiets- en wandelpaden, de bouw van een dorpshuis en de aanleg van nieuwe natuur, tot nieuwe perspectieven voor agrarische ondernemers. Plannen dus die bijdragen aan de juiste balans tussen werken en wonen, natuur en recreëren. En daarmee aan een leefbaar en genietbaar platteland. In Uitvoeringsprogramma voor Utrecht zijn de volgende thema's opgenomen: natuur, landschap en cultuurhistorie, soc ec vitalisering en reconstructie. In de samenwerking met prov Gld is vastgelegd: I Het aanjagen van de uitvoering in enkele deelgebieden van Gelderse Vallei zoals Nationaal Landschap Arkemheen Eemland en de Grebbelinie II. Het bevorderen van integrale uitvoering van projecten in de uitvoeringscontracten die de Provincie sluit met gemeenten en maatschappelijke organisaties. III. Het coördineren van de uitvoering van thematische projecten, inclusief het begeleiden van de indiening van projectaanvragen bij de Provincie. IV. Het onderhouden en ontwikkelen van de netwerkorganisatie in de Vallei die nodig is voor uitvoering van het PMJP en het Reconstructieplan. V. Het versterken van het draagvlak in de streek, via o.m. het opstellen en uitvoeren van een jaarlijks communicatie-activiteitenplan. Jaap Floor geeft te kennen dat de Vallei ook graag Leadergebied was geweest omdat in die situatie ook kan worden ingegaan op sociaal-economische project-ideeën. Nu blijft dat beperkt tot incidentele bijdragen van 500 euro.
Verder noemde Jaap dat de SVGV nu ook adviseert bij bestemmingsplannen. Bovendien zit de SVGV ook weer in klankbordgroepen voor Natura 2000-gebied-beheerplannen. Naast de partners die al in het projectbureau of het bestuur zitting hebben. (De vraag is wat hun toegevoegde waarde hierin is. RJ)
