F E B R U A R I )9J8
4e J A A R G A N G No. 2.
G E Ï L L HENRI BOREL W.STEENHOFF -
M A A N D B L A D .
C Y R I E L BUYSSE -
G. D. G R A T A M A -
T O M SCHILPEROORT
REDACTIE: CORN. S P E E L M A N S T R A A T DEN HAAG
34
IVOOR N E D E R L A N D E N B E I C I Ü
-
TAN V E T H
JOH. D E M E E S T E R -
FRANS NETSCHER
-
H O O F D R E D A C T E U R : A N T H O N Y STRUIJS
ABONNEMENTEN: V O O R H O L L A N D E N BELGIË f 9— V O O R KOLONIËN E N B U I T E N L A N D f».50 F R A N C O P E R P O S T V O O R H O L L A N D . . . . f 9.50 LOSSE NUMMERS f 0.90
UITGAVE V A N : A.W. B R U N A & ZOON'S UITGEVERS-MIJ. B R I G I T T E N S T R . 7. U T R E C H T
Voor advertentiën wende men zich uitsluitend tot den Heer J . F . C A M M E L B E E C K , Station.dvrar.stra.t 9. Utrecht.
,
'
"
M A D A M E O L G A D'OKOLICSANYI, nee Princesse Lobanow, mère de la Comtesse Olga Leutrum. D'après un pastel de Lenbach
i
1
LA COMTESSE O L G A 1 y a une douzaine d ' a n n é e s , tout le monde a L a Haye connaissait, du moins de vue les demoiselles Okolicsanyi, les deux jeunes sceurs qui, chaque matin, faisaient avec leur p è r e une promenade a cheval dans le Bois, et dont les profils charmants présentaient un si vif contraste, 1'un d'une p u r e t é de c a m é e gréco-romain, 1'autre tout moderne, mobile, espiègle. Et 1'on s'entretenait de 1'intelligence du p è r e , Ministre d'Autriche en Hollande, de la grace et de l'esprit de la m è r e , une Princesse Lobanow, aussi bien que de la joliesse des filles, qu'il m'a é t é d o n n é d ' a p p r é c i e r a l ' é p o q u e oü je faisais quelques pointes s è c h e s d ' a p r è s elles. Mais depuis, hélas, bien des a n n é e s ont p a s s é ! C'est a Venise, a 1'occasion de 1'ouverture d'une des superbes expositions que cette ville organisait, que j'ai r e n c o n t r é pour la dernière fois la jeune fille au profil mutin, devenue la femme d'un Hongrois, le Comte Rodolphe Leutrum Ertingen, a qui elle me p r é s e n t a a cette occasion. Car, a p r è s avoir é t é dame d'honneur d'une Archiduchesse a Vienne, — ses parents é t a n t tous deux morts, — elle s'était mariée, et le jeune couple habitait la cité des Doges, dont elle a dit elle- m ê m e : „Pecle unique . . . . Oü l'ame doucement s'enlise, Oü le soleil couchant irise Un brouiüard qui tamise Une lumièce d'opale . . . . Puis, en peu d ' a n n é e s , toute une vie s'écoula, et la jeune Comtesse acquit l'expérience, le savoir, la sagesse, et aujourd'hui elle cause avec le d é t a c h e m e n t et la sérénité d'un philosophe qui est revenu de tout, ce qui ne 1'empêche pas de sourire, et m ê m e parfois de rire des travers humains . . . Pour occuper ses loisirs, — elle avait déja fait de la peinture, — la Comtesse Leutrum se mit a écrire des vers et de la prose rythmée en francais et en anglais. C e s poésies sont délicates, mélodieuses, senties, et L a Haye aura problablement 1'occasion d'en entendre dire, a une fête de bienfaisance trés prochaine, par la belle artiste qu'est Madame Dhayrmond. A ce propos, je tiens a signaler é g a l e m e n t un scénario, oeuvre d'assez longue haleine, que la C o m tesse vient de terminer et dont le sujet lui a é t é fourni par sa m è r e , autrefois. C'est une l é g e n d e du Caucase, berceau de ses a n c è t r e s , adorateurs du Feu, „Feu saccé, •— adoré des aïeux. . ."
LEUTRUM
C e t t e l é g e n d e , qui constitue un é p i s o d e digne des Mille et une Nuits et qui é v o q u e les contes et les miniatures persanes, est tout a fait délicieuse et d'un grand intérêt dramatique; le public aura é g a l e m e n t bientöt, nous 1'espérons, 1'occasion d'en juger par lui-même, car cette oeuvre t h é a t r a l e se p r ê t e admirablement a ê t r e mise en s c è n e . Peu de temps avant la guerre, le Comte Leutrum mourut. A u d é b u t des hostilités, se sentant absolurnent d é p l a c é e a Munich oü elle avait un pied-a-terre, étant d o n n é ses sympathies pour 1'Entente, la Comtesse songea a ses amies de jeunesse en Hollande, et elle vint, non sans difficultés, s'établir parmi nous, ne pouvant aller rejoindre sa sceur, la Princesse Cantacuz è n e , en Russie, oü le mari de celle-ci est officier. Ayant h a b i t é longtemps 1'Autriche, la Hongrie et 1'Allemagne, la jeune femme, t r é s intelligente et sensible, entendit et observa bien des choses dans des milieux de la diplomatie et des cours qui en savent long sur les origines de la guerre actuelle. Indignée d'appartenir a un É t a t pour lequel, elle n'avait g u è r e de sympathie, ni comme Hongroise „ d ' a v a n t la guerre", ni comme Slave, elle demanda a la Russie de pouvoir prendre la nationalité de sa m è r e et 1'obtint. Mais la Comtesse Leutrum ne se borna pas a ce geste: on sait qu'il va paraitre chez Fisher Unwin a Londres un volume d'elle „What
I know"
qui contient une quantité considérable d'incriminations contre les Etats Centraux, d'autant plus précises et graves qu'elles sont authentiques, bel et bien vues et v é c u e s . Ceux qui chercheraient dans ce volume des potins de cour seront d é s a p p o i n t é s ; elle a relaté les faits qui se sont p a s s é s sous ses yeux, tels que les p r é p a r a tifs, et 1'attitude hostile des Pays Centraux depuis prés de vingt ans, depuis la première C o n f é r e n c e de la Paix de L a Haye, a laquelle elle a assisté. „What I know" vient accroitre le petit nombre de livres v é c u s , qui r e p r é s e n t e n t d'inappréciables documents, paree que, au milieu du chaos et du d é s o r d r e moral que les gouvernements centraux s'efforcent de provoquer, ces documents si personnels permettront de fixer peu a peu la Vérité, qui, — ainsi que Flaubert 1'a dit de l'Art —" „comme une étoile, voit la terre rouler, sans s'émouvoir, scintillant dans son azuc, et ne se détache pas du ciel". PH. Z1LCKEN
ANTOON MOLKENBOER aarne
schrijf
ik
mijn c o n f r a t e r
eenige
regelen
bi)
het
werk
in de d e c o r a t i e v e kunst, d e n
van
schilder
HUIB L U N S
DOOR
ondernemingsgeest,
is zijn
werk
templatie
V a n nature,van karakter-
zoeken,
a a n l e g is A n t o o n M o l k e n b o e r d e c o Sierkunstenaars
in
van ornamentteekenaars, van
vlijtige
den
zin
smaak
passen, hebben tal
jaren,
over.
ik
Maar
weten
wij sinds
zou
een
haast
decorateurs
toe
van
Zijn
ches,
sieren
moet
zijn
een
het v e r h o o g e n v a n l e v e n s v r e u g d e
hij heeft
een
„teveel",
dat
het
leven
tot
dat
leven. Daarenboven
moet
de
caricatuur
dit
alles
zijn
hier
gereproduceerd.
porvoor-
E n t o c h is
beteekenis
pracht in het w e r k tot uiting Détail der proscenium-schildering in het Theater te Los Angelos
bemint.
tot
vreugde hij in z i c h
de
meest
schrijnende
toe,
is hij a l l e e n ,
heeft a a n d e n g l a n s v a n het
het
licht
arbeid, speciaal
niet die
zijn
v o o r het t o o -
b e z i t de m e n s c h
neel.
die
hem
kennen,
Ik
lang de
sterk
de
bezien,
refleks
den
persoon,
het
minst
en
van niet
typeerend
iongen
in
hooggestemde, aan
onzin
taal u i t g e n o o -
en levendig, wordt p l o t -
digd werd, als
droog
„gentilhomme
a l s hij o p w e g e n k o m t
a la s u i t e " v a n
d i e hij v a n nature niet
ïentatris
bewandelen
s c h o o n e o p te
dat
zij
kan, o m -
liggen buiten
t r e d e n , in
de
de
opvoering van
zijn hof. M a n v a n de d a a d , v o l energie
dan
waarbij ik als
w a n t zijn a r b e i d , lustig
en
verricht. E n
volgnum-
grenzende
dor
M o l k e n b o e r heeft
mer v o o r z i e n ,
zijn d e t e k o r t k o m i n g e n ;
seling
en
zeldzame
is
terrein,
de
sproke
„M i n c e l ij n " .
men
wezenlijken pioniers-
sierlijke
en
oppervlakkig
op d e n
heb
bevangen,
kinderlijk
vallen
bewaard
brief, v a n serie
Zijn w e r k is,
doen
arbeid
w e t e n 'dat hij z e o n -
etaleert.
genoeg
Antoon
stelling. V e r s c h i l l e n d e
zij
zijn
aan
v a n die e i g e n s c h a p p e n An-
niet e l k e t e c h n i e k
kunnen
dingen,
„ l e s d é f a u t s d e ses g u a l i t é s " op d e n v o o r g r o n d p l a a t s t e , heeft
tegen-
M o l k e n b o e r , en
veel
hem niet altijd recht is g e s c h i e d . W a n t b e h a l v e dat m e n heel vaak
gevoel
toon
in
o v e r s c h r i j d e n . H e t e e n e n a n d e r is de r e d e n naar mijn m e e n i n g , dat
scherp
een
Vaardig
e n zijn a a n k a n t e n v a n zijn t a l e n t g r e n z e n g e s t e l d , d i e hij niet m o e t
voor geest en
hebben
,
Programma der Wagnervereeniging.
komen. toch
h i s t o r i s c h e n z i n , d i e n a a r v a n „ l e s arts s o m p t u a i r e s " drang
affi-
t o o i , v o o r blijden sier, v o o r vroolijke
in stilte v a n g e m o e d g e b r u i k s k u n s t g a a n m a k e n . D e c o r a t e u r in d e n
vol bruischende
wapens,
en
tooneeldecor,
h e b b e n , d a n m o e t g e v o e l v o o r sierlijken
z i c h op de k u n s t n i j v e r h e i d t o e l e g g e n , e n uit s o c i a l e o v e r w e g i n g e n ,
die
voor
als het lijkt. W i l zijn w e r k
hij v a n
van verschillende t h e o r i e ë n ,
programma's
in uit;
A n t o o n M o l k e n b o e r niet z ó ó veelzijdig
E e n jong k u n s t e n a a r k a n , o n d e r i n vloed
van
beelden
die
nature v r e u g d e v o l is, e n hartelijk de uiterlijkheden van
en
zich
wezen, breed
s c h i l d e r k u n s t e n het g e t e e k e n d tret,
eigenlijk object heeft. D a a r v o o r w o r d t van den decorateur veronderstelt
over
e n de s a t y r i e k e prent, de d e c o r a t i e v e
altijd
„lust"
zijn
ontwerpen
costuums
te
zeldzaam geweest, omdat decoreeren of
karakter
oordeel
w e r k z a a m h e i d strekt
gedecoreerde
te
nature
zijn in ons l a n d z e l d z a a m , en
van
billijk
als A n t o o n M o l k e n b o e r
v e r b a n d met
tien-
zeggen
beleediging
kunnen veilen.
in d e n z i n
en conscientieuse lieden
met
verdieping geen
kunstenaars
die gezonde beginselen omtrent v l a k versiering
persoonlijke
zij, d i e in stille c o n c e n t r a t i e en c o n -
Molkenboer.
rateur.
als e e n
v o o r d e n t r a g e e n den r a i s o n n e u r . E n v e r d e r is het in de rede dat
Omslag van het Electra-tekstboek.
denk
ik
DE
i n g e r o e p e n bij de z i c h v o o r b e r e i d e n d e b y z a n t i j n s c h e
In 1897 w e r d , en dat is nooit duidelijk g e n o e g g e z e g d , d e e e r s t e poging te
in N e d e r l a n d g e d a a n ,
brengen
in n i e u w e
om
banen,
costumeering
en
37
KRONIEK.
Bernhardt
en
deco-
ratieve kunst had g e b r a c h t . D e t o e n
weldra een hardt
en
triumfen hier de
Leon zouden
Bakst behalen,
van
dit
langs trof het mij, dat e e n
groote
bekend
borduursels,
dels enz., het
allermeest
den
vertoond,
en in e e n g r o o t o p g e z e t t e tijnsche
zaal
„aanbidding
de der
byzan-
vertooning heilige
der
aarde"
g e g e v e n . D i t is g e w o r d e n de e e r s t e der r e e k s v a n a r t i s t i e k e
D é t a i l der gedenkschildering „ H e t opkomend H o l l a n d "
ge-
onvruchtbaar.
Wagner-vereeniging,
op
attent maakte- H e t g e v o l g w a s de o p d r a c h t e n Lohengrin,
lustrum-
v i e r i n g e n die zelfs in het b u i t e n l a n d als
Het was Dr. A l t . D i e p e n b r o c k die M r . Henri Viotta, den directeur
van
vaanin
medewerkte.
zulk e e n s a m e n w e r k i n g
ontvangen.
Het zaad, door „Mincelijn"
werpen
ont-
Delft heeft in 1903 v o o r het e e r s t
dienzelfden criticus zeer gereser-
bloeiende
den
in alle d é t a i l s
metaalwerken,
c o r p s schier
ik herinner het mij duidelijk, d o o r
toen
bij
f e e s t z a a l b o u w w a a r a a n het g e h e e l e
h o o g e n lof a a n e e n v e i t o o n i n g , die,
der
bijval
w i k k e l e n d e d e c o r a t i e v e v a k k e n , in
M i n c e l i j n a n d e r s . D a a r d o o r gaf hij
niet
vonden
te
artistiek
partij te t r e k k e n v a n de z i c h
M o l k e n b o e r s jongste
bleef
levend
werd thans getracht
b a r e n s p e l " s c h r e e f : N e e n , dan was
zaaid,
een
in dure p a k k e n z i c h te v e r t o o n e n ,
met
sprookje
tooneelpoging „ H e t Franciscus g e -
veerd was
tot
studentenfeest
mogelijkheden
enkele gefortuneerde studenten om
begon
belangstelling allerwege. N o g o n -
criticus over
wijde
zijn
c a r a d e a l l e e n g o l d als e x c u u s v o o r
zooveel
M i n c e l i j n . Heftig a a n g e v a l l e n , w e k t e die voorstelling toch een
gemaakt.
S e n a a t , en z o o v r o e g e r e e n m a s -
Rein-
in de s t a d s - s c h o u w b u r g vertooning
zulk e e n
met
ensemble,
waar
Gordon Craig,
had
pogingen
maken
smakelooze
werkelijkheids-nabootsing,
Parijs) de c o s t u u n i voor
A n t o o n M o l k e n b o e r ' s enthousiaste
k l e i n k u n s t e n v a n uit E n g e l a n d b e -
b e g o n n e n strijd t e g e n
te
teekeningen
o p het peil w a a r de h e r l e v i n g der
g o n n e n , o o k in H o l l a n d de
lustrumfeesten
te Delft, w a a r de b e k e n d e t e e k e n a a r T h o m a s (van het theatre S a r a h
ensceneering
Molkenboer's voor
typische
uitingen
leven hoog stonden
werk
van
het
degelijk
Nederlandsche
studenten-
aangeschreven.
N u het huidige s t r e v e n z o o duidelijk m i n a c h t e n d staat t e g e n o v e r
costuum-ont-
alle
R i n g d ë s N i e b e l u n g e n , T r i s t a n e n Isolde.
historie-nabootsing,
en
Marinelti
eischt
de
verbranding
van
D e d e c o r a t i e v e W a g n e r p r o g r a m m a ' s b e z o r g d e n hem e e n vast c o n -
alle m a n u s c r i p t e n m u s e a en b i b l i o t h e k e n o m o p d e p u i n h o o p e n de
tract
n i e u w e kunst te
v o o r m u z i e k - i l l u s t r a t i e s v o o r G e o r g R a t h e r te L e i p z i g .
H e t jonge, d e c o r a t i e f b e g r i p d r o n g a l l e n g s a l l e r w e g e het
minst
onder
de
studeerende
jeugd.
In
1903 w e r d
bouwen,
moge
nog
een
woord gezegd
zijn van
niet
de v e r d w i j n e n d e U n i v e r s i t e i t s - f e e s t e n , z o o a l s M o l k e n b o e r d e z e wist
M ' s hulp
te d o e n a c c e p t e e r e n . In d e zes of a c h t m a a n d e n van v o o r b e r e i d i n g
door,
tot zulk e e n feest, w e r d d o o de f e e s t c o m m i s s i e
r
gewerkt
met ijver e n e n e r g i e o m iets werkelijks van
de
mee
te
bepaalde
nemen periode,
die zou worden uitgebeeld, en
getracht
het
artistiek
b e g r i p der jonge m a n n e n treffen
en
te
te
ontwikkelen
en op de vele reizen door den de
a r t i s l i e k e n leider studenten
bleef
voor
als e e n
v e l e n iets o v e r
begin van
appreciatie
met
ondernomen,
kunst-
die veel
jaren
daarna zijn h e i l z a m e i n v l o e d zou kunnen doen gevoelen. Z o o werd dan Lijden. — Decoratieve compositie.
de
opgebouwd
Byzantijnsche
periode
Gedenkpenning der Stoomboot-Maatschappij.
DE
38
KRONIEK
(Delft 1903) Lode-
Amerikaanschen ar-
wijk XIV (Leiden
beid
1905) de Graven-
wij hier het midden-
tijd (Utrecht1911)
stuk der groote pros-
en
cenium-schildering
de
Perzische (Delft
in het Majestic 1 he-
op-
atre te Los Angelos,
voedend
onder-
welke opdracht hem
wijzende,
dat
gewerd
feesten 1913).
in
die
Dat
er
lustrum-
van
als
vrucht
zijn prijsvraag-
feesten toch stak,
mededinging
heeft
zijn ontwerpen
overigens
Molkenboer
van
kozen
waar
werden
zestal
geuit
niemand vreemd.
een
Zoon van den b e -
digde mededingers.
kenden
van de Rijks N o r -
land
maalschool
gedreven
voor
genoo-
In 1910 in Neder-
directeur
teruggekeerd, door „ d e
teekenonderwij-
liefde tot zijn land is
zers, den hoogst
ieder
aangeboren"
werd opgezet en in
verdienstelijken Gordijnmotief uit het Franciscusspel.
repoduceeren
W . B . G . Molken-
1913 voltooid
boer, werd Antoon
opkomend Holland"
in 1892 leeraar M . O . Zijn opgewekte natuur gaf hem groote geschikt-
„Het
IUustratie uit „ M i n c e l i j n "
/ huldigende het tijdperk van Willem II de Goede, graaf van Holland,
heid voor het onderwijs. Zoo was hij achtereenvolgens verbonden aan
en
de Linaeusschool (botanisch teekenen) de Hendrik-de-Keyzer-school
reproductie van een
van
de
zeven
paneelen
waaruit het
bestaat,
geven
wij
de
fragment.
en vakschool van den
Kleiner decoratief werk nam hem in beslag, en de bekende o m -
Volksbond te Amsterdam, welke betrekking hij tot 1902 waarnam.
slagen en affiches der Beethovenfeesten (1911) en der Straussfeesten
Geheel in de lijn van Molkenboer's opgewekte courage was zijn
(1913) leggen getuigenis af van zijn steeds groeiend sierend talent.
en later directeur van de teeken-schilder-
Wij kunnen moeilijk eindigen zonder de als
vertrek naar Amerika, waar hij van'1905 tot'i 1910 werkte. Van den
schilders-spel
kondigde Franciscusvertooning
te
ver-
melden, die zooveel pennen in beweging bracht, maar waarvan te verwachten is, dat veel van den decoratieven opzet in latere mogelijk
zuiverder
ontplooiing erkenning zal vinden. Het lijkt ons zeer waarschijnlijk dat later het F r a n ciscusspel
met
voorbouw,
zijn
stijlvol
zwart gordijn en terras bouwend
decor, zijn
reëel-geschilderde achtergronden,
als
poging dankbaarder, met en
meer erkenning waardeering
zal
herdacht worden. HUIB f Wm-
LUNS. D é t a i l der Perzische feesten, Delft 1913.
aange-
I I
<S)
I
LU =5
I I I °~ I O
LÜ
I
Z
O
I
co
_J _J
I LÜ
O CQ
Z
I
Lü
1 o I 2
DE
MON CARNET UNE
DE GUERRE
et bruyant d e son i d é e . T o u t c e qui n'avait pas
ESCARMOUCHE.
uit f r o i d e . O r d r e d e n o u s p o r t e r e n
avant
rapport
avec
9a n'existait
plus
d'exclamations, de
de
pour
nous. E t c e l a
rires!
L a discussion
du village, en rase c a m p a g n e , et d e nous
entrecoupé
y d é p l o y e r e n tirailleurs d a n s un p r é . T o u t e
atteignit son a p o g é
la j o u r n é e il a v a i t p l u a t o r r e n t s . II fallait
aigu a propos d'argot ancien et moderne, lorsqu'une
et nos voix leur timbre
le
plus
se c o u c h e r a plat ventre, durant trois heures, pour p r o t é -
v o l é e d e b a l l e s n o u s fit b i e n t ö t r e n t r e r e n n o t r e p e a u
g e r l e s t r a v a i l l e u r s q u i , d e r r i è r e n o u s , t e n d a i e n t l e s fils
de soldat. L'une d'elles me chanta „ p ï . . . o ü " au nez,
barbelésdevant
u n e a u t r e siffla
les
derrière
avant-pos-
tes. cela
nng", puis c o u p
n'est p r é -
cisément trés
sur c o u p , d e u x
pas
gai de
ma
tête . . . . „pén-
Comme
balles
se
effleurè-
morfondre dans
rent
mon cas-
1'herbe
que.
Décidé-
lée,
mouil-
en
ment, c e n ' é t a i -
hiver,
nous nous s o m -
ent
mes l e v é s pour
balles
battre la semel-
comme
celles
le afin
qu'on
entent
de
ré-
plus
des
perdues
c h a u f f e r un p e u
sans cesse, on
nos pieds quasi-
nousavaitaper-
gelés.
cu, c'était
une
d e te dire q u e
patrouille
en-
pour
atteindre
nemie. Laissant
cette
position,
il
J'oubliai
avait
fallu
patauger
long-
temps
dans
donc
la
toute
discussion,
je
me jetai a plat ventre et
1'eau, c e r t a i n e s
1'échange
de
passerelles
pruneaux
com-
ayant
menca. C o m m e
FRONT DE 1'YSER. — Reconstruction des passerelles.
été dé-
nous
truites, la veille par un d e c e s b o m b a r d e m e n t s On
n ' a v a i t e u d e 1'eau q u e j u s q u ' a u x g e n o u x , c e t t e
fois q u e je l e u r a v a i s e n v o y é
a sautiller. P o u r m a part, tout en fredonnant certaine
flamme
rouge
d é l i c i e u s e c h a n s o n d é s u è t e d e T r i b o u l e t , je d a n s a i s l a
et
sifflement
danse
é t r a n g e qui m'était
la
procession
d ' E c h t e r n a c h , en sautillant
un
danger,
II e s t
fusils, l a , t o u t p r é s ,
vrai
qu'on
cette
danse
n'avance
guère
de
je n e s a u r a i s a s s e z
baroque
des
fanatiques.
la sorte, mais recommander L o r s q u e j'eus
quelque peu réchauffé mes membres engourdis, j'entamai une d i s c u s s i o n a v e c
mon
„compagnon
de
combat".
C o m m e nous s o m m e s t r é s enthousiastes, nous
étions
rage,
de
de
faire t r o i s p a s e n a v a n t d e u x e n a r r i è r e , e t ainsi d e s u i t e . pour se réchauffer,
pouvisai
les p e t i t e s f l a m m e s f u g i t i v e s d e l e u r s fusils, e t c h a q u e
nuit l a . N o u s v o i l a d o n c t o u s a b a t t r e l a s e m e l l e e t
de
ne
v i o n s d i s t i n g u e r les b o c h e s t a p i s d a n s 1'ombre, je
coutumiers.
m o n fusil bref
un p r u n e a u , était
passait.
visée
Oh!
la
petite
a son tour,
cette
volupté
i n c o n n u e , 1'attirance, l a folie
du
la M o r t ! S e savoir le point d e mire des et taper toujours, c a n a r d e r
avec
q u e l l e i v r e s s e ! A u n m o m e n t , d e l e u r c ö t é , un
grand c r i s ' é l e v a , qui se prolongea en plainte atroce. . . . On
e s t r e s t é Ia j u s q u ' a c e s q u e c e s M e s s i e u r s s e
fussent r e t i r é s . E n r e n t r a n t d a n s n o s l i g n e s , u n a u n , je m ' e m p è t r a i d a n s l e s fils b a r b e l é s q u i m e d é c h i r è r e n t
b i e n t ö t a d i s c u t e r a voix haute, d e telle sorte q u e les
les m a i n s o ü q u e l q u e s g o u t t e l e t t e s d e s a n g
b o c h e s durent c e r t a i n e m e n t nous avoir entendus. N o u s
Puis,
perlèrent.
avions totalement o u b l i é nos m i s è r e s p r é s e n t e s , nous
j ' a i r e p r i s l a d i s c u s s i o n a u p o i n t o ü n o u s 1'avions l a i s s é e .
e n souriant d e c e petit b o b o d e rien d u
tout,
n ' é t i o n s p l u s d e u x s o l d a t s e n f a c e d e 1'ennemi, n o u s é t i o n s a cent lieux de la, c h a c u n le d é f e n s e u r
ardent
Front
Beige.
RAPHAËL
VANOS
P A U L J O N E S E N N E D E R L A N D ' S ONZIJDIGHEID IN D E T W E E D E H E L F T V A N D E XVIIIe E E U W enkel om de schending van België's neutraliteit te wreken. Die kalmte en dit vertrouwen waren ver te zoeken ten tijde van den Amerikaanschen vrijheidsoorlog. De inwendige twisten begonnen reeds verlammend in te kelijke staat en als zeevarende natie dreigen aan te werken op de macht van de Republiek. De intrigues tasten, nu er lijvige witboeken worden uitgegeven van de Engelsche en Fransche gezanten beïnvloedden „betreffende de toelating van bewapende handelsalle besluiten der Staten. vaartuigen der oorlogHoe machtig de aanhang voerenden en onzijdigen èn van Yorke, èn van binnen het Nederlandsche Vauguyon was, kwam rechtsgebied", is het wel duidelijk aan den dag interessant even na te toen Paul Jones de Staten gaan, hoe de Algemeene in een zeer lastig parket Staten in de tweede helft bracht door zijn ongevan de XVIII eeuw 's wenscht bezoek met zijn lands neutraliteit trachtoorlogsschepen aan de ten te handhaven, in reede van Tessel. verband met het binnenIn Augustus 1779 zeilde loopen te Tessel, den Paul Jones, aan het hoofd en c „ Qctober 1779, van zijn eskader, uit de van vijf fregatten, onder haven van 1'Orient. Deze bevel van den Amerioude, rotte schepen, voor kaanschen kapitein Paul Amerikaansche rekening Jones. onvoldoende uitgerust en Heden gaat het om bewapend door Frankrijk de vraag of bewapende — dat inmiddels ook den koopvaardijschepen, die oorlog aan Engeland had Nederland's territoriale verklaard —, ontmoetten wateren en havens bineen Engelsche koopvaarnenloopen, als „ m e t oordijvloot onder geleide van logsschepen gelijkgesteltwee oorlogsschepen, de de vaartuigen" moeten „ S e r a p i s " , een veertiger, beschouwd worden. en „The Countess of Alhoewel dit strijdpunt Searborough", een twinvan internationaal recht P A U L J O N E S , naar een portret van .R. Brookshaw, in het bezit van tiger. N a een bloedigen M r . S. van Gijn, te Dordrecht. van de in diplomatieke strijd streken de Engelbescheiden ontwi kkelde sche oorlogsbodems de theorie op practisch tervlag. Doch Jones moest zijn „Bonhomme Richard" rein werd gebracht door de poging van het Britsche zoo gedoopt naar Benjamin Franklin's boek „Poor bewapende stoomschip „Princes Melita", om in Maart Richard's A l m a n a c " - die zinkende was, verlaten. 1.1. toegang tot den Waterweg te verkrijgen, heeft Gedwongen door het groot aantal gewonden een deze kwestie hoegenaamd niet de opschudding haven binnen te loopen, vond Jones de reede van verwekt, die de wel is waar veel ernstiger daad van Tessel de meest geschikte gelegenheid. Paul Jones in 1779 in 't leven riep. De kalmte waaru dat Nederland zich bijna dagelijks, in dezen geweldigen wereldoorlog, voor de neteligste internationale rechtskwesties ziet geplaatst, die haar belangen als onafhan-
6
4
e
n
5
mede het Nederlandsche volk het verdere verloop van het huidige rechtsgeschil volgt, is niet te wijten aan een verzwakking van het nationaal bewustzijn, maar wordt veeleer geïnspireerd door het vertrouwen, dat het heeft in de oprechte bedoelingen van de machtige mogendheid, die slechts kon besluiten zich in den ontzettenden wereldstrijd te werpen
Voor de Nederlandsche regeering was het een zeer netelig geval. Jones was Engelsch onderdaan, in Schotland in 1747 geboren, en was in dienst van de opstandige Amerikaansche kolonies, wier onafhankelijkhdd nog niet was erkend. Engeland beschouwde dus Jones als een zeeroover, die met zijn eskader twee Koningsschepen had buit gemaakt. Het feit, dat twee schepen
DE
42
KRONIEK
Hier komt Paul Jones aan, onder bevel van Fransche officieren stonden, maakte Het is soon aardig ventje, Holland's positie tegenover het bevriende Frankrijk ook zeer delicaat. dat een jaar later, toen de onvermijdelijke oorlog met Het optreden van de diplomaten liet niet lang op Engeland uitbrak, op aller lippen lag. zich wachten. Reeds den 8 October verzocht de De groote geestdrift voor den Amerikaan maakte Engelsche gezant Yorke den Algemeenen Staten de de taak van de Staten, die een breuk met Engeland twee door Jones buitgemaakte Koningsschepen in beslag wilden voorkomen, niet gemakkelijker. N a lang delibete nemen. Maar op denzelfden dag was Paul Jones al in reeren werd eindelijk op 12 November aan Yorke Den Haag om door tusschenkomst van den Franschen beloofd dat men Jones bevel zou geven de reede van gezant van de Staten een afwijzing van Yorke's eisch Tessel te verlaten, na slechts ingeladen te hebben te verkrijgen. het strikt noodige om de dichtst nabij zijnde haven De groote handelssteden, die hoopten eens in het te bereiken; mocht hij dit bevel vrije Amerika een nieuw handelsniet opvolgen, dan zou men desgebied te vinden, wilden van een noods geweld gebruiken. inwilliging van Engeland's eischen Dit besluit van de Staten, en in niets weten; de Staten waren 't bijzonder het dreigen met geweld, dan ook van meening, dat het was genomen tegen den zin van verstandiger was Jones en zijn de Gedeputeerden der handelseskader met een zoet lijntje weg steden, die beweerden dat zulke te krijgen. ernstige kwesties eerst in de verDe Staten besloten eindelijk aan schillende stedelijke vroedschapYorke te antwoorden, ' „ d a t zij bepen moesten besproken worden, volen hadden de gewonden uit en dat tot dergelijke gewichtige menschlievendheid aan wal te maatregelen slechts met algemeene brengen en te helpen verzorgen, stemmen mocht worden besloten. maar dat zij ingevolge plakkaat Paul Jones dacht er niet aan om van 3 November 1753 niet gede veilige reede te verlaten, omdat rechtigd waren uit te maken, wie verscheidene Engelsche oorlogsde rechthebbenden op de buitschepen op hem lagen te loeren. schepen waren; dat commissieEn toch kon hij niet meer blijven, vaarders met hunne prijzen in daar Holland het niet mocht wagen Hollandsche havens mochten binde onafhankelijkheid van de A m e nenvallen en verblijven om zich te rikaansche Kolonies te erkennen. herstellen tot zij weder zee konden In die hachelijke oogenblikken deed bouwen, mits zij geen last braken Teekening gemaakt naar aanleiding van het bezoek van P A U L J O N E S in den hij een genialen zet: hij liet op alle of oorlogsbehoeften innamen; dat Schouwburg te Amsterdam. fregatten de Fransche vlag hijde prijzen hier niet mochten worschen, behalve op zijn vlaggeschip den verkocht; dat ingevolge van de „Alliance", dat de Amerikaandit plakkaat Jones buiten hun besche vlag bleef voeren. Toen de vice-admiraal reik viel." Doch Engeland nam met dit antwoord geen Reynst vroeg wat dit beteekende, liet Jones antwoorden, genoegen. dat zij een commissie van den Koning van Frankrijk Yorke betoogde, dat Jones geen commissievaarder of hadden ontvangen. kaper was, maar een Engelsche zeeroover, die onverVoor de Algemeene Staten was nu de toestand wijld moest uitgeleverd worden. geheel veranderd. Men stond niet meer tegenover het De Staten togen weer aan het delibereeren. niet erkende Amerika, maar tegenover het bevriende Intusschen had Paul Jones zich te Amsterdam Frankrijk, en het bevel van uitvaren kon niet meer vertoond, in zijn Amerikaansche uniform met sterren gelden voor de vier fregatten die de Fransche vlag op zijn epauletten, en baarde er in de stad en op de hadden geheschen. beurs zooveel opzien, „ d a t de handel voor eene geTegenover Paul Jones moest men nu ook een toontje heele poos afgebroken wierd". Bij zijn bezoek in den lager zingen; daarom was het ook een ware opluchSchouwburg kon hij zich met moeite een weg door ting toen hij met de „Alliance" den 2 7 December de juichende menigte banen. Van dat bezoek is ons uitzeilde. Het mocht hem gelukken aan de loerende een teekening bewaard gebleven, en van dien datum, Engelsche schepen te ontkomen en veilig een Fransche 9 October 1779, zal waarschijnlijk ook het zoo pohaven binnen te loopen. W. Gpulair geworden liedje dateeren: en
sten
pj j .
D e attaché
.'
Lhplomatie enz.
bij d e
krijgs-
a a n g e n a a m tehuis. A l l e legaties d e r E n t e n t e
Uraat
M r . B . G . de Jonge-Baronesse V a n
Adlerberg e n d e K o l o n e l v a n d e G a r d e
Wassenaer,
Pavlofï, d i e ter b e s c h i k k i n g g e s t e l d w e r d
gearrangeerd.
d e n militairen a t t a c h é bij d e R u s s i s c h e
legatie alhier, k w a m e n in H o t e l des Indes aan. Maltzan,
om de
Jhr.
c
A.
Baron Von
w a s er b i j e e n g e k o m e n m i l i t a i r e n na hun lange
gevangenschap
n
N. van
Engelsche
M e v r o u w Rambonnet-Uhlenbeck en M e v r o u w
..
p
d i e d e n heer V o n
Jhr. D r . J . Loudon-Eustis,
vele dames,
,
.
Mevrouw
v a n drie o n z e r M i n i s t e r s ,
n.l.
d e t e Parijs,
r
de e c h t g e n o o t e n
Russische A m b a s s a -
zanten
t e n bate
van leger
en vloot
welkom
dames
waren
Rusland,
tegenwoordig.
wij
M i n i s t e r s Cort van der L i n -
uniform.
s t e d e in H o t e l d e s Indes a a n . B a r o n M a l t z a n
den,
Jhr.
w a s g e r u i m e n tijd w e r k z a a m t e Brest L i t o w s k
Opperbevelhebber Generaal
ter
voorbereiding
hier t e r
der Russisch-Duitsche
D e nieuw b e n o e m d e g e z a n t t e W a s h i n g t o n , Mr. Philips, w e r d d o o r H . M . d e K o n i n g i n
Williams,
den Gouverneur Landas,
Hanbury een toe-
baron
spraak
en eindigde
den
„three
cheers"
met
voor den
B u r g e m e e s t e r Jhr. Mr- V a n
vangen.
Karnebeek, d e n v i c e - p r e s i -
Engeland en v o o r d e „ G r a -
dent
cious lady" onze
D e Groote
de
hield
afscheidsgehoor ont-
Koning en de Koningin van
van d e n Raad van
b o o d a a n zijn s c h e i -
S t a t e M r . V a n Leeuwen e n
Generaal
d e n d e n v o o r z i t t e r een
voorts
sprak
aan. Z . K. H .
Prins
Hendrik,
als
van
t a l v a n officieren
leger e n vloot.
Gulp
oogstte
met
e v e n e e n s a a n d e uit—
en k r e e g p r a c h t i g e b l o e m e n .
noodiging
Onnoodig
namens
volgens
haar
fraaien stem z e e r v e e l bijval
Koningin;
Majoor
Onnen
de Neder-
landsche regeering en ver-
Julia
e e r e l i d d e r c l u b , had
zant
de Engelsche g e -
Sir Walter
Townley.
N a m e n s de g e z a n t e n d e r
te zeggen, dat
g e a l l i e e r d e n sprak d e Itali-
bestuur
gevolg g e -
e e n k e u r v a n jonge d a m e s
a a n s c h e g e z a n t Graaf Sallier
geven.
De
en c a v a l i e r s a l hun k r a c h t e n
de ia Tour, Hertog van Cal-
inspanden o m de o n t v a n g -
vello e e n w o o r d v a n w e l k o m .
v a n het
voorzitter,
onder-
de
heer
v o o r het g o e d e d o e l
D e k a a r t e n met „ G r e e t i n g
g r o o t mogelijk t e d o e n
from t h e K i n g a n d Q u e e n " ,
hield e e n t o e s p r a a k ,
zijn e n dat d e „ b e a u m o n d e "
die voor ieder gereed lagen,
evenzoo
van
was e e n hartelijke v e r r a s s i n g .
J. J . Luden, tafel
heeren
die de
presideerde, Mr. H . K.
Westenburg
en de
H . C . Rch-
sten zoo
d e residentie o o k d i t -
maal w e e r gracieuselijk ruim
E v e n a l s a n d e r e jaren, o n t -
offerde.
S. E x c
bock, C . M . V i r u l y ,
De sche
Wilmink. T e n slotte
hier g e ï n t e r n e e r d w o r d e n , k w a m t e S c h e v e -
Mr. August
Philips
een af-
scheidsrede.
De
C o m m i s s a r i s der K o ningin in N o o r d - H o l -
eerste groep
Engel-
der in d e residentie
n i n g e n aan, o n d e r g e l e i d e van kapt. Lucardie
houding. D e n volgenden dag verleende H . M . a u d i ë n t i e in het P a l e i s i n 't N o o r d e i n d e a a n
luit. V a n Loon, officier v a n
gezondheid 2e kl., tegenwoordiger De
e n luit.
Rueb a l s v e r -
van Generaal
Onnen.
o n t v a n g s t i n d e Hall e n d e salons v a n
Röell en de Stelling-
gelezen
raal-Majoor
A . R.
Ophorst z a t e n m e d e aan. H. M . de K o ningin,
Z. K. H.
Prins Hendrik en H . M . de
Koningin
Moeder woonden
den
g a l a - a v o n d bii, d o o r
aan-
w e z i g e h o o g e autoriteiten e n l e d e n der H o f -
als c o m m a n d a n t ,
het O r a n j e - h o t e l w a s voortreffelijk. E e n u i t -
Gene-
1 Januari d e g e l u k w e n s c h e n
Gezant der V e r . Staten te 's-Gravenhage
krijgsgevangenen, die
l a n d Jhr. M r . D r . A . commandant
ving H . M . d e K o n i n g i n o p
Mr.G A R R E T T ,
J. H . Scheltema en J . hield
a L a Haye.
D e E n g e l s c h e chef, Major G e n e r a l Sir John
Generaal
Zuid-Holland
was
Sweerts
diner
Conseiller a l é g a t i o n de Beljique
Kemper,
D e burgemeester
V a n Karnebeek
mede tegenwoordig.
den Gouverneur
residentie
persoonlijk D e militaire
en de K o n idn og o i nr MHo .e dM e r. in
C l u b te Amsterdam
S. A . S . l e p r i n c e A L B E R T D E L I G N E ,
Snijders,
van
de
Ort e n Pleyte, d e n
der
Conferentie.
opmerkten
Italië,
a t t a c h é ' s d r o e g e n allen hun
Stumm a l s g e z a n s c h a p s r a a d van D u i t s c h l a n d kwam
tevens
Chili en C u b a
terwijl
te ' s - G r a v e n h a g e
opvolgt,
Roemenië,
Brazilië, G r i e k e n l a n d , | a p a n ,
m e t hun
verschenen,
in dit
w a r e n v e r t e g e n w o o r d i g d e n d e ministers van
Bijna alle g e -
bij o n s H o f g e a c -
crediteerd
te heeten
gezelschap,
waaronder
natuurlijk
den
Italiaanschen
gezant,
doyen
v a n het
C o r p s d i p l o m a t i g u e alhier, G r a a f
Sallier de
la T o u r ,
die H. M .
Hertog
V a n Calvello,
n a m e n s het c o r p s k w a m g e l u k w e n s c h e n . Bij a f w e z i g h e i d van d e H e r t o g i n d e C a l v e l l o o n t v i n g H . M . t e v e n s M e v r o u w Guasalaga, e c h t genoote
van d e n Argentijnschen
als d o y e n n e Ter
President van
Minister,
v a n het c o r p s diplomatigue.
g e l e g e n h e i d v a n het N i e u w e iaar heeft P o i n c a r é aan' de echtgenoote
d e n F r a n s c h e n g e z a n t bij o n s Hof,
Mevrouw Allizé, baarheid
de medaille van
l e k l . verleend,
dank-
als erkenning
v o o r haar g r o o t e t o e w i j d i n g v o o r het R o o d e Kruis en d e „ O r p h e l i n s d e q u e r r e " .
DE
44
KRONIEK
D r . A . Kuyper,
o r d e van a d v o c a t e n , l e d e n van d e rechterlijke
verliet o m g e z o n d h e i d s r e d e n e n v o o r e e n i g e n
macht en vele belangstellenden verschenen.
tijd de r e s i d e n t i e .
D e minister v a n b u i t e n l a n d s c h e
D e Minister
v a n Staat,
D e Luitenant-Kolonel van den Ceneralen Staf
Jhr. E . J- M . Wittert
werd
benoemd
van Hoogland,
t o t adjudant
in b . d . v a n
H . M . de Koningin. H.
M . de Koningin
gebruikelijk
ontving
tevens
als
in het b e g i n v a n het jaar, d e
die
legatie
gezantschappen
verbonden
met a l l e a a n
heeren.
Achtereen-
en diens
echtgenoote
wijk,
reserve-luitenant,
ook deel namen de A m e r i k a a n s c h e
gezant
bij o n s H o f John W . Garrett e n Mrs. Garrett. De
nieuwbenoemde gezantschapsraad
te
Russische
gezant
A . Swetchine, d e C h i -
Henri Allizé,
Nousret gezant
Sadoullah
de Turksche
Bey, de
beviel
geboren
V
o
van
s
J o
.
per stoomschip „ N i e u w
Tokio
M r . Westra
gezantschap
Storm
de
van den eerste-
der Cavalerie Albert
Paul Storm
D e heer e n m e v r o u w Noothoven van Goor, g e b o r e n Edle von Oesterreich te ' s - G r a v e n -
de a t t a c h é
hage,
gaven
eene
dochter.
te P e k i n g Jhr. H e n r i Beelaerts van Blokland
sterrenkunde, dochter.
Suzanna Sandberg
tot Essenburg, e c h t g e n o o t e
gezantschap
alsmede
k o n o n a i r e bij 't N e d e r l a n d s c h
echtgenoote
Mevrouw
Jonkvr.
de Grave, van een zoon.
eveneens
kennis v a n de geboorte v a n
T e O v e r v e e n b e v i e l Gravin V a n Limburg Stirum, g e b o r e n Marie Louise Luden, e c h t g e n o o t e v a n G r a a f S a m u e l John v a n L i m b u r g
gezant
S t i r u m v a n huize S p i j k e r b o s c h te O l s t , v a n
Boelgaarsche
de S p a a n s c h e
Arnhem
Grave,
van eene
gaf z i c h
een zoon.
Hadji Miseheff, d e J a p a n s c h e g e z a n t
Kentaro Otchiai,
Te
in d e w i s - e n
luitenant
n e e s c h e g e z a n t Tang Tsai F o u , d e F r a n s c h e gezant
docts.
W a s h i n g t o n Jhr. M r . W . H . de Beaufort b e -
te
A . Guasalaga, de
g e b o r e n
vorsel e e n a f s c h e i d s m a a l t i j d a a n , w a a r a a n
de
A . M . Mitilineu, d e
S t e e n w i j k
e
v a n Jacob E v e r t B a r o n d e V o s v a n S t e e n -
gezant
A m s t e r d a m " naar A m e r i k a , e v e n z o o d e a d -
gezant
geboorten enz.
M e v r o u w Philips, g e b o r e n Jkvr. van Rijcke-
junct t o l k bij het N e d e r l a n s c h
gezant
beviel
D
trekkenden
Italiaansche g e z a n t , d e Hertog van Calvello, Argentijnsche
Oegstyeest
hanna Wilhelmina V a n Royen,
v o l g e n s w e r d e n a l s z o o d a n i g o n t v a n g e n de
Roemeensche
Te
b a r o n e s s e
D r . |. L o u d o n b o o d d e n naar zijn post v e r -
v e r s c h i l l e n d e h o o f d e n d e r bij H a a r H o f g e accrediteerde
z a k e n )hr.
....
Huwelijken,
T e L o n d e n h u w d e Jonkheer Johan
gezant F .
macher
sche
bielenfabriek aldaar, z o o n v a n d e n d i r e c t e u r
gezant
geesche
de P o r t u -
der Utrechtsche
A . de Sousa Santos Ban-
directeur
eener
algemeene
automo-
brandwaarborg
Sir. Walter
M a a t s c h a p p i j Jhr. M r . C . M . R. R a d e r m a c h e r
de Oostenrijk-Hongaarsche g e -
S c h o r e r e n Jkvr. A . A . M . C . de G e e r , v a n
Graaf S. S z é c h é n y i a Sarvar et F e l s ö
H u i z e A r e n b e r g a a n d e B i l i , met Miss Mildred
deira,
de
Townley, zant
A . Guerra Duval,
gezant
Schorer,
Rader-
G u t i é r r e z de Aguera y Bayo, d e B r a z i l i a a n -
Vidék,
Engelsche
gezant
Florence Bowles.
de D u i t s c h e g e z a n t D r . Rosen, d e
Amerikaansche
gezant
John
W.
D e heer e n m e v r o u w De Kempenaer g e -
Garrett,
de C u b a a n s c h e g e z a n t A . A g ü e r o y Betan-
boren
court, d e Z w i t s c h e r s c h e g e z a n t Paul Ritter,
Royall, Hawarden Chester, gaven kennis van
De
volgende
dagen
verschillende c h a r g é s De
ontving
de g e b o o r t e e e n e r
H . M . de
Willem den
gekneusd.
Daarna
bracht H . M . e e n b e z o e k a a n d e z i e k e n v e r -
Huwelijk van den c h a r g é d'affaires van P e r z i ë MAHMOUD
KHAN
met
Mej.
EDITH VAN
en
leden der V e r e e n i g i n g en d e i n d e verpleging
Meerkamp van Embden.
met mevrouw
Wilhelmina
J.
Raad
MlRZA
LECKWIJCK.
de c o n s u l g e n e r a a l t e M a n i l l a P. K . A .
Te Domburg werd door d e n burgemeester L . J . van Voorthuysen het huwelijk v o l t r o k k e n
D e D u i t s c h e g e z a n t bij o n s H o f D r . Rosen
diaconessen.
van H u i z e H a s e n b e r g h te W a s s e n a a r , b e v i e l aldaar van een zoon.
van d e n c h a r g é d'affaires v a n P e r z i ë bij o n s H o f Mirza Mahmoud Khan m e t mejuffrouw
H e t c o m i t é v a n het B e l g i s c h e R o o d e K r u i s
v e r t r o k tijdelijk naar Berlijn. G e d u r e n d e zijn
Nederland, gevestigd te 's-Gravenhage,
a f w e z i g h e i d t r e e d t Baron von Maltzan, g e -
Edith
zantschapsraad,
d i p l o m a a t in zijn rijk m e t g o u d g e b o r d u u r d
w e r d v o o r 1918 s a m e n g e s t e l d
en tot v o o r -
De
z i t t e r g e k o z e n de heer t de Potter d'Indorge en
Andel
v a n A d e l Jhr. M r . W . A . B e e l a e r t s v a n B l o k l a n d
( o n k v r o u w e Six, v e r g e z e l d van d e w e r k e n d e
in
van Lidth
van den Secretaris van den Hoogen
p l e g i n g , waarbij H . M . w e r d r o n d g e l e i d d o o r
werkzame
Carel
Jonkvr. Adriana M . C . Snoeck, e c h t g e n o o t e
ontvangen en rondgeleid door de presidente Kempenaer—Rueb.
Theodoor
M e v r o u w Beelaerts van Blokland, g e b o r e n
der V e r e e n i g i n g D i a c o n e s s e n -
in d e T o l l e n s s t r a a t , w a a r H . M . w e r d De
Albeit
Veder.
H . M . de K o n i n g i n b r a c h t e e n b e z o e k a a n
Mevrouw
h u w d e Evethard Johan
de Jeude e n Johanna | a c o b a W i l h e l m i n a v a n
val in zijn w o n i n g vrij e r n s t i g a a n het dijbeen
het g e b o u w
108 M a n c o t t
van Lidth de Jeude, z o o n v a n d e n notaris
van ' s - G r a v e n -
hage Jhr. M r . V a n Reenen w e r d d o o r e e n
arbeid
Palthe,
dochter.
Te 's-Gravenhage
d'affaires.
Gemeente-secretaris
V a n Wulfften
tot algemeen
secretaris
d e heer
Paul
als c h a r g é d'affaires o p .
Nederlandsche
bestaande
d e l e g a t i e te L o n d e n ,
uit |hr. M r . Snouck
Hurgronje,
van Leckwijck
Getuigen Marcel
Gevers, w e r d met a n d e r e neutrale m i n i s t e r s
van Vollenhoven.
de Bergendal.
bij Z . M . d e n K e i z e r v a n D u i t s c h l a n d t e r l u n c h
na a a n k o m s t d o o r d e n M i n i s t e r v a n B u i t e n -
genoodigd.
landsche
O p 1 |anuari
hield
de
gezant
e n Baronnesse Gevers, g e b o r e n Jkvr. Bertha
Kabinet
druk b e z o c h t werd-
D e nieuw benoemde
Nederlandsche g e -
zant te W a s h i n g t o n M r . A . Philips hield te A m s t e r d a m t e zijnen h u i z e
Jhr. D r . L o u d o n
de
heeren
T e ' s - G r a v e n h a g e h u w d e Jonkvr. Leonora Mathilde van der W y c k , t w e e d e d o c h t e r v a n Jhr. H . L . van der W y c k , d i r e c t e u r van c u l t u u r maatschappijen
en Mevrouw van der W y c k ,
g e b o r e n Jkvr. v a n P a n h u y s , e n v r o e g e r g e -
der artillerie J . C . C . Tonnet k w a m m e t v e r -
huwd geweest met den Pruisischen reserve-
lof te ' s - G r a v e n h a g e .
luitenant d e r G r e n a d i e r s B o d o v o n Z i t z e w i t z ,
Baron
te
L o n d e n , luitenant
A l b é r i c Fallon, g e z a n t v a n B e l g i ë
bij
Amerika
op zijn post alhier t e r u g .
van de
in zijn
bij 't huwelijk w a r e n
Baelde e n Graaf Jean Dumonceau
kolonel
gezantschap
een afscheids-
mogendheden,
kort
ontvangen.
receptie, w a a r v e r t e g e n w o o r d i g e r s v a n m e t bevriende
werd
D e militaire a t t a c h é bij het N e d e r l a n d s c h
van den Bosch, r e c e p t i e v o o r d e N e d e r l a n d sche K o l o n i e , die z e e r
Zaken
D e delegatie
Perzische
Oostersch ambtsgewaad was, had de p l e c h -
Valstar e n Broekema, k e e r d e hier t e r s t e d e
D e N e d e r l a n d s c h e g e z a n t t e Berlijn, Baron
de
t i g h e i d te D o m b u r g natuurlijk v e e l bekijks.
t e r u g , m e t u i t z o n d e r i n g v a n d e n heer Joost
Delleur.
Daar
ons Hof, keerde
na l a n g e a f w e z i g h e i d
Heer van Quackenburg
in P o m m e r e n , m e t
den scheikundig ingenieur Christianus T h e o dorus F r a n c i s c u s T h u r k o w , z o o n v a n M r . C h .
Z. E X C . |HR. MR. A . F. D E S A V O R N I N L O H M A N , MINISTER V A N * ' B o r s t b e e l d d o o r T o o n D u p u i s , a a n g e b o d e n bii d e n S t a t e n v e r j a a r d a g v a n den g r o e t e n s t a a t s m a n d o o r K a m e r l e d e n en v r i e n d e n S
1
A
DE
46 Th. F. Thurkow en W . G . L. Dorrepaal
te
T e ' s - G r a v e n h a g e h u w d e Jonkvr. Pauline Johanna Josephine Marie van der Does oudste
burgemeester van |.
der M.
dochter
van
den
de W i l l e b o i s
Blankenheim,
met
en
oud-
Henriette
Charles
Arsène
Hubert Marie Vicomte van Aefferden, zoon
de
van W a t e r i n g e n ]hr. F . M . W .
Does
van V i c o m t e
Charles van
oudste
Aefferden
e n M a r i e |. G . H . L e u r s van k a s t e e l S c h o e n d e l e n bii R o e r m o n d . Te V e l s e n h u w d e M r . J . Baart de Faille met L . A . E . Fransen van de Putte. Te
Necrologie.
E
l
i
Utrecht s
a
b
e
t
h
des
stierf
Louise
Amorie van
der Hoeven, d o u a i r i è r e v a n d e n o u d - l u i t . " k o l . der
T e R o m e stierf o p h o o g e n leeftijd M e v r o u w Luden, V r o u w e
's-Gravenhage.
Willebois,
KRONIEK
m a r i n i e r s , ridder M . W . O . Baron Louis
Jacques Arthur Quarles de Quarles e n d o c h ter v a n Prof. D r . A r b a h a m d e s A m o r i e v a n der H o e v e n e n J a c o b a D o r o t h e a | u n g b l u t h Burer. H e t jongste z o o n t j e W i l l e m
Hendrik van
den N e d e r l a n d s c h e n g e z a n t te B e r n Jhr. M r . F . G . van Panhuys e n M e v r o u w Van PanhuysHaefeli o v e r l e e d aldaar.
Johanna Te
van Stoutenburg,
geboren
was zuster van den N e d e r l a n d -
s c h e n g e z a n t bij het B e l g i s c h e H o f jhr. M r . H . v a n W e e d e , g e h u w d met b a r o n e s du T o u r
Doeff.
's-Gravenhage
Jacqueline de
overledene
overleed
Koek, t w e e d e
Jonkvrouw dochter
van Bellinchave. X
van
's-Gravenhage
e
overleed
Jonkvrouw
wijlen d e n v i c e - a d m i r a a l titulair, i n s p e c t e u r
Jeane Rammelman Elsevier, t w e e d e d o c h t e r
generaal van
van
Pieter
de
het
Koek
l o o d s w e z e n Jhr. en
Anna
Hendrik
Maria Frederica
C.
Coertzen. Te
Arnhem
Gaymans, meester
stierf
Wilhelmina
douairière van Bunnik
van
den
Johanna
oud-burge-
Jhr. M r . Frederik
de
wijlen
den
Archivaris
v a n L e i d e n , lid
v a n d e n H o o g e n R a a d v a n A d e l |hr. W . 1. Rammelman
Elsevier
en
barones van H e e c k e r e n van
leannette
A.
Brandsenburg.
T e L e i d e n stierf Jacob Hendrik Dyonysius Graaf van Limburg Stirum, o u d officier
Gaymans
k a m e r h e e r in b.d., z o o n van' M r . A l b e r t O t t o
en
| o h a n n a A l e i d a de W o l f f
Westerrode. D e echtgenoote
van
van den S e c -
Ernst
des Graaf
Konings,
ordonnans
Pesters en d o c h t e r v a n M r . ]an l o o s t C h r i s t i a a n
van
oud-ritmeester
Limburg
Stirum,
lid
en van
retaris v a n A r n h e m M r . |. L . C . v a n E s s e n ,
P r o v . S t a t e n van Z u i d - H o l l a n d ,
g e b o r e n de P e s t e r s en | o n k h e e r |. M . F . de
v a n L e i d e n , k a m e r h e e r in b . d . e n F r a n c o n a
P e s t e r s te A r n h e m b e t r e u r e n in de o v e r l e d e n e
D i d e r i c a van H a l t e r e n .
hun
Te Constantinopel overleed
moeder.
T e S c h o e n b r u n n ( O o s t e n r i j k ) o v e r l e e d Jkvr. Clara Elisabeth v a n W e e d e , o u d s t e
dochter
burgemeester
de
echtge-
n o o t e v a n den N e d e r l a n d s c h e n g e z a n t a l d a a r |hr. M r . P. J . F . M . van der Does de Willebois,
van wijlen d e n K a m e r h e e r e n S e c r e t a r i s van
geboren
den H o o g e n R a a d van A d e l Jhr. E v e r a r d W i l l e m
dochter van Frans en Bertha C a r o l i n a Militor.
Carolina
Maximiliane
iht: F. M.
v a n W e e d e e n d i e n s 1e e c h t g e n o o t e | o n k v r . Clara
|ohanna
de
M e y v a n Streefkerk. D e
'T Z O M E R W E G | E L O O P T 't Zomerwegie loopt verloren door de velden goud-geel graan, fijne staven talrijk staan boven bloemen, die bekoren. O hoe schoon is 't om te hooren 't windgefluister af en aan, halmen weg en weder gaan, weelde-ruisching van het koren.
Dessauer,
VERLOREN.
Blauwe bloem en roö-papaver zijn gespelen van den wind, 'k pluk ze en schik ze bij mijn klaver, Stil-tevreden als een kind, en de wind, de wilde draver, een galopje nu begint. ]. R E D D I N G i U S .
DE NIEUWE R O M A N V A N COUPERUS D e K o m e d i a n t e n , door L o u i s C o u p e r u s . ( R o t t e r d a m , Nijgh & v. D i t m a r ' s U i t g e v e r s - M i j . )
ou Couperus, moedeloos en verveeld door de tijden van kommer en ellende, dezen roman geschreven hebben om, vèr van dat alles, zich weg te droomen in een andere, schoonere wereld van het verleden? Heeft Couperus ons met „ D e Komedianten" in het authentieke oude Rome gevoerd, of wel is dit Rome een stad van zijn eigen schoone verbeelding? Ik ben niet genoeg oudheid-kenner om dit te durven beoordeelen, en het kan mij ook maar heel weinig belang inboezemen, of de wereld van deze „ K o m e d i a n t e n " archeologisch bestaanbaar is, dan wel uit archeologische gronden opgebloeide fantasie is van een kunstenaar. W è l weet ik, dat deze roman mij eenige dagen uit de misère van het heden heeft weggevoerd, en mij, vèr van kommervol en toch altijd nuchter gebleven Holland, in een andere wereld heeft verplaatst, die wereld waar ik é é n s te Rome door het Forum dwalende, en stil peinzende in het Colosseum, de trillingen nog van heb meenen te voelen. Er zijn m é é r boeken over het oude Rome geschreven. W i e kent niet „Ein Kampf urn Rom" van Felix Dahn en wat is Sienkiewicz' „ Q u o V a d i s " niet een wereldberoemd boek geworden! Maar deze werken kunnen, wat schoone verbeelding en litteraire waarde aangaat, in de verste verte niet in de schaduw staan van Couperus' laatsten roman, en het is alleen omdat dit meesterstuk in de zoo weinig verspreide Nederlandsche taal is geschreven, dat „ D e Komedianten" niet over de geheele wereld een nog grootere beroemdheid zal ten deel vallen. Sienkiewicz is een handig, ietwat pathetisch in elkaar zetter van een „ p a k k e n d e n " roman; Louis Couperus is een kunstenaar van de schoone verbeelding in het schoone woord. Ik durf eigenlijk het woord „ r o m a n " niet al te best voor „ D e Komedianten" gebruiken. Liefhebbers van spannende intrigues (dat, wat de Engelschen „ a plot" noemen en waar ze zoo dol op zijn), moeten dit boek vooral niet lezen, want zij zullen teleurgesteld uitkomen. Verbeeldt u, een „ r o m a n " zonder liefdesgeschiedenis, zonder dat ze „elkaar krijgen", ja, zelfs zonder dat ze elkaar n i é t krijgen, een roman, die eigenlijk niets dan een beeld is van het oude Rome onder keizer Domitianus, zooals Couperus zich daarin heeft weggedroomd! Geen „held", en zelfs geen „heldin", indien men althans de tweeling-broertjes Cecilius en Cecilianus, de mannetjesmeisjes, die de vrouwenrollen spelen in de „ g r e x " (komedie-troep) van dominus-(directeur)-gregis Lavinius Gabinius, geen helden van dezen roman, die (bijna schreef ik: gelukkig!) geen traditioneele roman is, wil noemen. Er zullen verschrikkelijk zedige en fatsoenlijke menschen zijn, die het „onzedelijk" vinden, dat deze mooie jongetjes met hun ephebe-lichamen zoo vol liefde om hun schoonheid in dit boek beschreven zijn, dat Couperus zoo uitweidt over hun bekoorlijkheid en er niets bang voor is te doen uitkomen, hoe die wondermooie knaapjes „ t e ê r van vleesch", met de rozige voetzolen, in het
„frigidarium" (koudwater-zwembad) als meisjes bewonderd en begeerd worden door de baders, maar als wij in het oude Rome zijn moeten wij noodzakelijkerwijze ons verplaatsen in de zeden en den smaak van de oude Romeinen en daarbij niet vergeten, dat de bewondering voor schoone lichamen bij de oude Romeinen lang niet altijd een zinnelijke, maar veeleer een aesthetische was. En dit is het voortreffelijke in Couperus' boek, dat hij zijn twee „helden", of liever „heldjes", steeds er in beschrijft met den aesthetischen geest van een fijnen Romeinschen Patriciër en den lezer er vanzelf toe brengt, die twee schoone knapen, die ook twee echte kunstenaartjes zijn, met een klassiek aesthetische bewondering, waarin niets onzuivers is, te doen aanzien. A l heb ik zooeven gezegd, dat „ D e Komedianten" niets van een roman heeft, men denke daarom vooral niet, dat het geen harmonisch kunstwerk is, zonder compositie, zonder architectuur. Het is juist z é é r harmonisch, en de compositie er van is voortreffelijk. Het boek begint met de beschrijving van een taveerne in de Suburra van Rome, waar allerlei gemeen volkje komt eten en drinken, matrozen, en dieven, en moordenaars, slaven en gladiatoren, al het uitvaagsel bij elkaar, en waar, op een donkeren avond, met stortregen, de geheele „ c a t e r v a " (troep) van den dominusgregius (directeur-eigenaar) Lavinius Gabinius binnenkomt, die tijdens de Megalezia tooneelvoorstellingen zal komen geven. Zij is zoo suggestief, deze beschrijving, en z ó ó vol van kleur en toon, dat het is of de lezer plotseling uit zijn gewone 20e eeuwsche bestaan in het oude Rome is overgebracht en midden in het lawaai van de dronkemans-bende in die taveerne js terecht gekomen. En daar vindt hij alle „ k o m e d i a n t e n " , waarvan Couperus zoo onderhoudend in zijn lezingen gesproken heeft, den „ a d u l e s c e n s " en den „ s e n e x " en den „ p a r a siet" en wie al niet, en „blank, jong, frisch, in den gloor van hun stouten glimlach van bedorven jongens" komen ten leste ook de tweeling-broertjes binnen, die vol rythme en schoon gebaar, als twee echte „things of beauty" door het boek blijven loopen en dansen, en overal om hen heen, in de taveerne van slaven en gladiatoren, in de straten, in de villa's van rijke Patriciërs, en zelfs in het keizerlijk paleis, dien heerlijken glimlach van bewondering-om-schoonheid tooveren, die in tijden verloren is gegaan. Men zal goed doen, die bewondering van lichaams-schoonheid, zooals van alle schoonheid, bij de oude Romeinen steeds te blijven gedenken onder het lezen hoe deze, door het spelen van vrouwenrollen ietwat meisjes-achtig geworden tweeling-jongens overal, waar zij maar komen, worden aangehaald en onthaald. Ruwe gladiatoren, strenge Pretorianen, maar ook edele Patriciërs - niemand minder dan Plinius en Tacitus zijn er onder worden ontroerd door het schoone rythme en net schoone gebaar van deze twee epheben, en net schijnbaar perverse hiervan ligt in het verkeerde 20e eeuwsche aanvoelen van zoo .ets maar met ,n de zuiver aesthetische bewondenng (al ontaardde die zeker ook wel eens) van de Romeinen uit dien o
n
z
e
48
DE
tijd, die den cultus van de s c h o o n h e i d kenden ó m de schoonheid. W i e d i e n c u l t u s v a n d e s c h o o n h e i d niet k e n t , z a l o o k C o u p e r u s ' „ D e K o m e d i a n t e n " niet kunnen w a a r d e e r e n z o o a l s het b e h o o r t . M e n m o e t , dit b o e k l e z e n d , e i g e n l i j k al d e u r e n , d i e m e n e r m e d e d o o r b r e n g t , e e n R o m e i n zijn e n a l l e s er in d u s R o m e i n s c h a a n v o e l e n . D a n e e r s t z a l m e n o o k w a a r d zijn d o o r P l i n i u s in zijn villa aan d e T y r r h e e n s c h e Z e e te w o r d e n o n t v a n g e n , d i e v i l l a , z o o rijk, e n t o c h z o o e e n v o u d i g e n sierlijk, w a a r v a n T a c i t u s z e i d e , d a t zij w a s „ D e s c h o o n h e i d , d i e g o e d h e i d i s " . In d e n t u i n v a n d i e v i l l a , v o o r e d e l e g a s t e n als T a c i t u s e n V e r g i n i u s R u f u s e n Q u i n t i l i a n u s e n juvenalis, mimeeren en dansen de tweeling-broertjes o p de tonen v a n d e dubbelfluit, en z o o a l s C o u p e r u s v e r t e l t v a n hun s p e l , h o e zij H e r o s e n L e a n d e r z i j n , e n h o e h u n s c h o o n e l i c h a m e n v e r w o n d e r l i j k lijnen t e g e n het m a r m e r v a n e e n z u i l , e n h e t b l a u w v a n l u c h t e n z e e , v o e l e n wij iets v a n d e a e s t h e t i s c h e b e w o n d e r i n g dier R o m e i n e n en w e t e n wij, dat Plinius d e w a a r h e i d s p r a k , t o e n hij t o t M a r t i a l e s z e i d e : „ d e b e i d e j o n g e n s zijn k u n s t e n a a r s . " Z o u d e n wij, nuchtere H o l l a n d e r s v a n d e 20e e e u w , o o k w e l b e g r i j p e n , z o o a l s in „ D e K o m e d i a n t e n " z o o treffend w o r d t b e s c h r e v e n , w e l k e e n g e b e u r t e n i s het v o o r e e n v o l k als het R o m e i n s c h e w a s , a l s in h e t theater tooneelvoorstellingen werden g e g e v e n , waarbij meer dan veertigduizend menschen vol spanning en, v o o r a l , v o l fijne a e s t h e t i s c h e b e w o n d e r i n g d e s p e l e n v o l g d e n ? H e t ligt niet a a n C o u p e r u s a l s w e h e t o n s n i e t k u n n e n i n d e n k e n , w a n t w a t b e s c h r i j f t hij het l e v e n d i g , h o e r e e d s in d e n v r o e g e n m o r g e n v a n d e M e g a l e z i a R o m e als k r a n k z i n n i g w a s v a n f e e s t k o o r t s , hoe het volk t o e s t r o o m d e naar de S c e n i s c h e spelen in h e t T h e a t e r v a n P o m p e i u s , e n h o e b e g i n t dat t h e a t e r v o o r d e n l e z e r ó p te l e v e n en s c h o o n e w e r k e l i j k h e i d t e w o r d e n , o p g e r o e p e n d o o r C o u p e r u s ' rijke, tooverende taal! Ik k e n in g e e n a n d e r e d a n d e z e N e d e r l a n d s c h e t a a l van C o u p e r u s een z o o gloedvolle en suggestieve b e schrijving van het o u d e R o m e . O n d e r het l e z e n v e r g a t ik g e h e e l , d a t ik a a n e e n „ b o e k " b e z i g w a s , ik w a s e e n v o u d i g uit d e w e r k e l i j k h e i d v a n d e n tijd w e g g e n o m e n e n l e e f d e m e d e , in e e n a n d e r e w e r k e l i j k h e i d , die van verleden heden w a s g e w o r d e n , en z a t midden o n d e r d e t o e s c h o u w e r s in d e „ c a v e a " v a n h e t T h e a t e r P o m p e i u s , e n ik s t a m p t e m e d e , t o e n d e v o o r s t e l l i n g m a a r niet b e g i n n e n w i l d e , e n — h o e m o o i l a a t C o u p e r u s dien imperator, wiens schaduw aldoor dreigend boven R o m e h a n g t , e v e n v e r s c h i j n e n , in d e v e r t e ! — ik h o o r d e het „ A v e C a e s a r ! " t o e n D o m i t i a n u s onv e r w a c h t in d e k e i z e r l i j k e l o g e a a n k w a m , z i e k v a n l i c h a a m e n z i e k v a n z i e l , e n ik v o e l d e d e v e r k w i k k i n g v a n h e t w a t e r , in d e h i t t e , d a t a l s e e n d r o p p e l e n - g o r d i j n d e w a n d e n e n d e t r a p p e n l a n g s r u i s c h t e , e n ik r o o k d e g e u r e n , die o n t s p o t e n , en h o o r d e hoe d e fluiten snertpen Neen, een roman is h e t niet, maar het is m é é r , h e t is l e v e n w a t C o u p e r u s hier o p r o e p t , h e t is h e t s c h o o n e V e r l e d e n , d a t hij d o o r zijn w o o r d t o t heden maakt. H o e s t e r k is d e c o m p o s i t i e v a n dit b o e k , e e r s t h e t a a n k o m e n , l a a t in d e n n a c h t , v a n d e k o m e d i a n t e n in de taveerne van de Suburra, dan den volgenden morgen, het b a d e n v a n d e T w e e l i n g - b r o e r t j e s in d e T h e r m e n , hun o p g e m e r k t w o r d e n d o o r M a r t i a l e s e n P l i n i u s , hun
KRONIEK m e d e g a a n n a a r P l i n i u s ' v i l l a e n hun v e r r u k k e l i j k m i m e e r e n en d a n s e n d a a r , d a n d e v o o r b e r e i d s e l e n tot de g r o o t e s p e l e n in h e t T h e a t e r , h e t a a n b r e k e n v a n d e M e g a l e z i a , het t o e s t r o o m e n van het volk, het a a n k o m e n der Patriciërs, der keizerin, en later van den keizer, dan d e s p e l e n zelf, d o o r t i e n d u i z e n d e n a d e m l o o s g e v o l g d , e n als t r a g i s c h s l o t er v a n , h e t k r u i s i g e n v a n een moordenaar, en den gruwel van een beer, die h e m a a n h e t kruis v e r s l i n d t ! W e l k e e n c l i m a x is hier in, z o n d e r é é n i g e r o m a n i n t r i g u e , e n h o e stijgt s t e e d s d e b e l a n g s t e l l i n g , o n d e r al d e z e g e b e u r t e n i s s e n , z ó ó vol l e v e n , dat alles tot trillende werkelijkheid w o r d t ! N a hun s u c c e s in d e S c e n i s c h e s p e l e n k o m t er n o g tragisch g e b e u r e n v o o r de t w e e l i n g e n , één er v a n , C e c i l i u s w o r d t d o o r d e n k e i z e r o p het pallatium ontb o d e n , en m o e t d a a r blijven, m a a r d a n w o r d t d e a n d e r e , C e c i l i a n u s z i e k , e n k w i j n t w e g , d a a r hij z o n d e r zijn broertje niet l e v e n k a n , en w o r d t niet w e e r beter v ó ó r C e c i l i u s , d o o r t u s s c h e n k o m s t van 's keizers l i e v e l i n g - g l a d i a t o r , w e e r bij h e m t e r u g is . . . . A l s een ernstige, profetische verschijning gaat o o k é v e n , Johannes, d e A p o s t e l , d o o r het b o e k , met d e Christenen. En ook de moeder van de tweelingen, Crispina, eene Patricische, gewezen favoriete van den keizer, d o e t d e s c h r i j v e r v o o r o n s l e v e n , zij h e e f t z e g e baard na een wilde liefde voor een slaaf, een komediant, en de kinderen, o m z e kwijt te zijn v e r k o c h t a a n d e n d o m i n u s - g r e g i s . M a a r als zij z e l a t e r bij z i c h l a a t k o m e n , n a d a t z e h e n z o o p r a c h tig heeft z i e n s p e l e n , en z e hun m o o i e l i c h a a m p j e s ziet, w o r d t z e verliefd o p hen „ o m d a t z e z o o m o o i w a r e n " en v o e l d e v o o r hen, w a t e e n meisje voelt voor poppen . . . . H e t e i n d e v a n h e t b o e k is, in c o n t r a s t m e t h e t b e g i n , het vertrek v a n d e n , inmiddels d o o r instorting v a n e e n huis s t e r k gedunden komedianten-troep, naar N e a p o l i s . De beide tweeling-broertjes — hoe aanbiddelijk h e e f t d e s c h r i j v e r a l d o o r d o e n z i e n , h o e zij m e t d e n „ d o m i n u s " o m s p r i n g e n , en hoe d e z e , d o o r hun l i e f t a l l i g h e i d , z i c h in zijn h e v i g s t e b o o z e b u i e n altijd w e e r d o o r h e n d o e t i n p a l m e n ! — zij g a a n w e e r vleiend en aanhalig, o m maar w e e r m o o i e rollen te k r i j g e n , n a a s t hun h e e r e n m e e s t e r , d i e in „ z i j n w e e m o e d i g wijs-geerige s t e m m i n g van a f s c h e i d en met e l k a f s c h e i d w a t s t e r v e n " R o m e v e r l a a t o m zijn z w e r v e r s b e s t a a n v a n altijd r o n d t r e k k e n d e n k o m e d i a n t e n b a a s v o o r t te z e t t e n . . . . H é é l z e l d z a m e k e e r e n h e e f t mij i e t s g e h i n d e r d o n d e r het l e z e n , m a a r d a n o o k g e d u c h t . K e e r o p keer laat C o u p e r u s zijn p e r s o n e n uit h e t v o l k , o f w e l d e t w e e l i n g b r o e r t j e s z e l f , u i t d r u k k i n g e n g e b r u i k e n uit m o d e r n e , ordinaire Hollandsche Revues. Z ó ó roepen de j o n g e n s m e e r d a n ééns „ h a d je m e m a a r ! " e n „ t z a l niet g a a n ! ', w a t in d i e r o m e i n s c h e o m g e v i n g a f s c h u w e l i j k v a l s c h en anachronistisch klinkt, e v e n a l s een uitroep v a n e e n R o m e i n o v e r „ b o u w e n d a t het s n è r t i s " . H e t k o m t mij o n b e g r i j p e l i j k v o o r , d a t e e n fijn k e n n e r v a n d e o u d e t i j d e n als C o u p e r u s niet d a d e l i j k na h e t n e e r s c h r i j v e n van z u l k e Revue-uitdrukkingen g e h o o r d heeft, hoe o n m o g e l i j k z e k l i n k e n in d a t o u d e m i l l i e u . M a a r nu w i l ik v e r d e r o o k n i e t s k w a a d s m e e r z e g g e n v a n e e n k u n s t w e r k , d a t mij z o o h e e f t d o e n g e n i e t e n a l s „ D e Komedianten". HENRI BOREL.
ELISE M E N A G E nder
de
oorlog weer
vele
kunstenaars,
binnen ons naar
gekeerd,
eigen
behoort
land
die
haardstede ook
door
den
zijn g e h o u d e n o f onze
zijn
terug-
sympathieke
CHALLA
artiesten.
Frau
Reuss
Belce
was
haar
steun
bij
de
z w a r e en uitgebreide studies der Wagnerpartijen, maar voor allen g e d a c h t
de
nu
tot
vollen bloei
gekomen
zangeres de heerlijke lessen v a n de ons z o o b e k e n d e
landgenoote, de begaafde concertzangeres Elise M e n a g é
kunstenares
C h a l l a , d i e bij h e t u i t b r e k e n v a n d e n o o r l o g z i c h g e -
o p e r a s c h o o l te Berlijn zij e e n 2 - j a r i g e n c u r s u s v o l g d e
noodzaakt welijks te
zag
als
een
Bellincioni, aan wier
groote speelrollen. O m de lessen
aangegane
te
verbreken.
vlijtig
oor-
taal
te
het
boeken
krachten heeft
in
en
studietijd.
leeftijd,
school
de
aldaar.
Drie
jaar raad
school
stem.
sche zijn
ë n t h o u s i a s m e e r d , d a t zij v o l overgaan,
durfde
ELISE MENAGÉ C H A L L A .
s t u d i e te A m s t e r d a m m e t h a a r d i p l o m a v a n t o o n k u n s t volijverige
studie naar
Berlijn
jeugdige artieste
begaf,
waar
zij als
zich verder ontwikkelde
in e e n z e s j a r i g e n s t u d i e t i j d , o . a . o n d e r E t e l k a C e r s t e r en het laatst o n d e r leiding v a n F r a u S c h o e n - R e n é , die haar
zangstem
in d e
haar de w a r e m e t h o d e Hier kennen
leerde en
juiste
richting
ontwikkelde en
van zingen bijbracht.
zij h e t g e m o u v e m e n t e e r d e k u n s t l e v e n
kwam
in
heerlijk
element, blijvend
dit
alles
mooie herinjonge
artieste.
den
theater-agent
Salter,
die
Mw. Menagé
Challa
op
zware
w a a r n a zi| z i c h n a o - j a n g e voor verdere
elegante
het
D o o r tusschenkomst van
heeft h a a r o p z o o h a r t e l i j k e
studie
met
neringen v o o r o n z e
w i j z e eerlijk e n o p r e c h t g e de
haar
D e schoonheid
enthousiaste
Deze
vertrouwen tot
heerlijk-
lichte Fransche en Italiaan-
gaan inwinnen
omtrent haar
de
z i c h te b i n d e n , d e
van mevrouw Noordewier Reddingius
tot
takt om de leerlingen aan
Muziek-
t e v o r e n w a s zij d e n
doorgebracht
cioni uitgingen, haar exquise
dus
d a m haar e i n d - e x a m e n als van
uren
en kunstenares van Bellin-
nog zeer jong, te A m s t e r leerlinge
De
e n c h a r m e , d i e als m e n s c h
mezzo-sopraanzan-
geres M e n a g é Challa deed o p 19-jarigen
eerst
Italiaansche
s t e h e r i n n e r i n g e n uit
bijeengehouden. De
de
toegelegd.
behooren
land
saamgetrokken
kunnen
met lessen en hospiteeren,
kunst-
eigen
op
Bellincioni,
gehad,
groote
te
op de school van G e m m a
de wereldkrijg dit oorlogsgewin
charmante
goed
v o l g e n heeft zij z i c h
logsjammer v o o r ons land
dat
van de
leerares
Z o o heeft d a n t e n s l o t t e n a a s t h e l a a s te v e e l
Italiaansche
voor Italiaansche en andere
nau-
operazangeres
Hamburg
verbintenis
Gemma
nauwe
aanraking
met
groote
F
"
t o
Bmsenirugge.
een
der openbare
voeringen een
scène
bij
uit-
Bellincioni
uit d ' A l b e r t ' s
Tiefland had hooren zingen, w e r d haar een e n g a g e m e n t b e z o r g d t e H a m b u r g , w a a r zij a l s S a n t u z z a in C a v a l e r i a R u s t i c a n a g a s t e e r d e in d e „ N e u e O p e r " e n v o o r d r i e j a r e n v e r b o n d e n w e r d . T e v o r e n g a s t e e r d e zij in d e zelfde rol te A k e n en Bremen. N a haar c o n t r a c t H a m b u r g in A p r i l
naar Holland terug o m 1 A u g u s t u s van hetzelfde haar
eerste
maakte
met
1914 te h e b b e n a f g e s l o t e n g i n g zij
engagement
dit onmogelijk en
te
aanvaarden.
De
]aar
oorlog
z o o b l e e f zij i n p a t r i a bij
=,()
DE
KRONIEK
Duitsche liederen van von Brucken Fock, die deze componist voor haar componeerde en orchestreerde, aan het publiek voorgesteld. O o k Diepenbrock orchestreerde voor haar zijn „Puisque 1'aube grandit", welk lied zij o. a. in den zomer van 1916 in het Kurhaus onder Rhené Baton zong. O p een liederavond, dien deze kunstenares nog dezen winter denkt te geven, zal zij het publiek uit de Fransche en Russische moderne school, mede met enkele nog onbekende liederen kennis doen maken. In de toekomst hoopt zij een t o u r n é e door Amerika te maken; trouwens deze nog jonge vrouw is vol artistiek vuur en droomt zich een nog schitterende loopbaan, die wij haar zeker durven voorspellen. Sinds haar huwelijk met den bepleit gewonnen en werd kenden tooneelspeler Louis voor de 2e symphonie van van Gasteren heeft zij zich Mahler g e ë n g a g e e r d , die als concertzangeres en zij herhaaldelijk in Den Haag leerares in Den Haag geen Amsterdam en tweemaal vestigd en hoopt zij weer met te Frankfort onder leiding frisschen moed haar artisvan den Maëstro zong. tieke prestaties te hervatten, „ W a a r Mengelberg het waarover wij ons meenen te hoogste van den kunstenaar mogen verheugen. eischt, ontstaat bij dezen De tijd van haar wederde drang het hoogste te optreden op het podium is bereiken", verzekerde ons weer aangebroken, in het onze sympathieke gastvoorjaar zal zij in Glucks' vrouw, die ons dit inter„ A r m i d e " in Arnhem de titelview toestond en er trilde rol zingen. Haar liederen- en iets van die innige verrukoratorium-repertoire is even king in haar stem, die gedegelijk als omvangrijk. wekt wordt, waar het diepHaar laatste optreden in ste kunstprincipe tot uiting Rotterdam in December j.l. komt. De kentering in haar was een succes, waarvan kunstenaarsleven was inde bladen gewaagden. V a n getreden ; door den conhaar stem werd getuigd, DR. C. H . D E E . - R O Z E N certzang werd haar kunst Eigendom van H . M . de KoninÉin-Moeder. dat deze imponeerde door verdiept, vermooid en zij rijkdom en gezondheid van voelde, dat het operaleven klank en boeide door zuiverheid van uitdrukking. Menigniet het hoogste was, wat zij als artieste kon en wilde maal is zij hier ter stede voor de Hagenaars opgetreden bereiken. Daarom zegent zij ook nog op dit oogenblik onder Mengelberg en Viotta. Wij zouden U een bloemden gang der dingen, die haar leven gestuurd heeft lezing kunnen voorzetten uit de vele, vele prachtige in de richting van wat haar het ideale is gebleken te critieken, die deze begaafde zangeres allerwege mocht zijn. Haar waardeering voor het concertleven in Holland verwerven, waarin als om strijd haar gave techniek en is zeer groot. „Hier eischt men het hoogste en meest haar intelligente voordracht worden geprezen, waarin veelzijdige. Het vele concerteeren onder Mengelberg wordt gewaagd van haar warm temperament, het over en de daaraan verbonden studies zijn mij tot zeer de geheele gamma mooi, volklinkend orgaan, de onveel nut geweest. Zijn artistieke raad en steun, zijn berispelijke dictie en de kracht, om de stem ook maar nooit tevreden zijn met bereikte resultaten zijn een geen oogenblik door het orkest te doen dekken. aansporing tot steeds ijveriger studie en steeds mindere Dit een en ander uit de critische belijdenissen over tevredenheid over eigen prestaties". Haar voorliefde deze concertkunstenares, die wij hopen spoedig aan in haar kunst gaat in de richting van de moderne deze zijde van het podium de hulde te mogen brengen, Fransche en Russische componisten en ook de Holdie haar voortreffelijke gaven ten volle verdienen. landers hebben haar volle sympathie. R.v.R. V o l liefde heeft zij vele Hollandsche, Fransche en
de haren, sterk gedeprimeerd door de zoo angst aanjagende omstandigheden. Maar met den mensch herstelde zich in haar de kunstenares en toen zij, na voor Mengelberg te hebben gezongen, in diens oordeel een rugsteun vond om haar kunst weer met hart en ziel op te vatten, bood zich een ongezochte gelegenheid aan ook hier in ons land de aandacht op zich te doen vestigen, n.1. als doublure van mevr. Noordewier Reddingius, g e ë n g a g e e r d voor Mahler's „ K l a g e n d e L i e d " , was Elise M e n a g é Challa in de gelegenheid op een voorlaatste repetitie van haar buitengewone gaven blijk te geven. Mevr. Noordewier, nog bijtijds uit Frankfort teruggekeerd, zong zelf op de uitvoering, maar mevr. M e n a g é Challa had bij Mengelberg intusschen het
1
Naar aanleiding van de tentoonstelling van Dr. C . H. D E E bij Kleykamp et is bijna twee maanden geleden, dat ik bij Kleykamp de tentoonstelling zag der waterverfteekeningen van Dr. C . H. Dee. De algemeene indruk, die dit werk op mij nalaat, is één van charme en frischheid. Het is niet de diepere ontroering zooals Fontin Latour, Odillon Redon en bij ons Voerman, Kamerlingh Onnes en zeker Floris
ik, dat onze kunstlievende vorstin H. M . de KoninginMoeder, Dr. Dee's tentoonstelling bezocht en daar geruimen tijd vertoefde. Twee der aquarellen behooren ook tot Hare Majesteits verzameling. Dat zijn werk zich ook zeer goed leent voor toepassingskunst, kan men zien in het stoomschip „ S t a t e n d a m " , waar Dr. Dee verschillende decoratieve bloemenpaneelen aanbracht in de luxe hutten. Bij het zien van zijn werk denkt men onwillekeurig, dat de charme van een damesboudoir ook aanmerkelijk zou worden verhoogd door een schoorsteenversiering of dessus de porte van zijn hand. In deze tijden van algemeene depressie en donkere bespiegelingen zal een aquarel van hem verfrisschend en opbeurend werken. Dr. Dee die jaren conrektor was aan 't gymnasium te Gorichem, heeft zich nu voorgoed aan zijne geliefde kunst gewijd. Hij verdient ten volle, dat zijn werk in wijder kring bekend worde en ik twijfel er niet aan, dat binnen korten tijd iedere verzamelaar gaarne een bloemenstudie van Dr. Dee in zijne collectie zal hebben. Februari
D r . C. H . D E E
1918
ANTOON
VAN
WELIE
TuINHOEKJE
Verster niet te vergeten, hebben gegeven. De aquarellen van Dr. Dee doen vooral decoratief aan, meestal zijn zijne effecten licht en jubelend en hij heeft eene voorliefde voor teere kleuren. Het karakter der bloem is in vorm zeer pieus weergegeven en smaakvol van compositie zijn vooral die werken, waar hij geen vazen laat zien. Mij zelf heeft het verwonderd, dat iemand, die zoo raak en juist het eigenaardige van de bloemen weergeeft zoo gebrekkig een vaas behandeld. De algemeene belangstelling en waardeering, die de kunstenaar heeft ondervonden, is zeer verdiend. Bijzonder frappeerden mij de nummers 8 rhododendron, 9 en 19 tuinhoekjes, 14 muurbloemen, 20 en 24 witte chrysanthen. Zeer verheugend is het, dat zijne laatste werken de beste zijn. Met veel genoegen zag
CHRYSANTEN
Dr. C. H . D E E Eigendom van den heer J . H . W i l t o n .
OVER „EEN H A L V E EEUW WIELERSPORT" is d da an n tt o o ec n h o3o0 is niet u i t g e k o men wat
April
de
dat al z ' n
van
in
hij
con
animo
g e d a c h t e n schijnt in te n e m e n , e n m o r g e n is
„ h e t in ' n hoek g e w o r p e n e n v e r g e t e n . D a t is o o k het lot g e w e e s t „ v a n het s t o k p a a r d j e g e n a a m d „ V é l o c i p è d e " . „ W a t m a a k t e die „ w i e i e r "
eenige
maanden
geleden
niet
een
„ o p g a n g ! E n t h a n s ? A r m e v é l o c i p è d e ! Zij is z o o g o e d als in het „ v e r g e e t b o e k g e r a a k t e n d e jeugd b e k o m m e r t er z i c h e v e n m i n o m , „ a l s w e l l i c h t de m a n n e n van het w o o r d e n b o e k , d i e z i c h v o o r kort „ m e t d e n naam e r v a n b e z i g h i e l d e n , e n w a a r i n e e n s (wanneer ?) d i e n „ n a a m zal prijken, als n i e m a n d meer „Het
schijnt
„van
tijd tot
in de b e s t e m m i n g
z i c h het v o o r w e r p
ook
herinnert.
v a n d e v é l o c i p è d e te l i g g e n , o m
tijd g e v o n d e n , v e r g e t e n e n o p n i e u w u i t g e v o n d e n
, , w o r d e n . R e e d s in 1818 hield men er z i c h m e e b e z i g . „dan
gerust
a a n n e m e n , dat
„ v o l g e n d e e e u w (?) d e v é l o c i p è d e
Men
te
mag
o n z e n a n e v e n in het b e g i n der opnieuw,
h o e w e l in
nog
meer
„ v o l m a a k t e n staat, z u l l e n u i t v i n d e n , o m haar d a a r n a w e l l i c h t e v e n „ e e n s w e e r te v e r g e t e n . Ik h o o p , d a t d e z e r e d a c t e u r e n o u d - c o l l e g a het lange e n g e l u k k i g e l e v e n m o g e h e b b e n g e h a d , dat ik hem v a n harte g u n . In dat
geval
zal hij
vélocipède
z e l v e w e l tot
niet
n a d e m a a l v a n af
meer het
de
opnieuw
ontdekking uitgevonden
jaar, w a a r o p
zijn g e k o m e n , dat d e behoeft
te
worden,
hij d e h i e r b o v e n a a n g e h a a l d e
w o o r d e n s c h r e e f , de fiets, het rijwiel v o o r g o e d , na in d e n t o e n m a a l s in gebruik zijnden v o r m te zijn v e r s c h e n e n , z i c h van l i e v e r l e d e v e r volmakend,
z'n
plaatsje
onder de
zon
V a n o n g e v e e r 7 0 af, dateert d a n o o k w i k k e l i n g v a n het rijwiel, nadat het
heeft w e t e n te b e h o u d e n . de grootere,
zich, 'n
vertoonde
Illustratie
cipède", ongeveer schreef: „berijdt,
d a t K a r l F r e i h e r r von Draïs z i c h v o o r 't e e r s t o p straat
met ' n v o e r t u i g op t w e e w i e l e n , dat z i c h sinds d i e n in d e n
1870 o n d e r ' n prent
stokpaardje, dat
' s H e e r e n w e g e n had v e r t o o n d . H e t g e v i e l t o e n , in 1820 o n g e v e e r ,
Hollandsche
uit 1818, g e t i t e l d „ D e V é l o „ l e d e r m e n s c h heeft w e l e e n s ' n
v o o r 't e e r s t in ' n v o r m , d i e het meest d e n h u i d i g e n nabij k o m t , o p
ruimere
halve eeuw
ont-
vroeger,
„Draisine"
heeft
naam
m o g e n v e r h e u g e n e n dat ' n z i t b a n k j e en 'n
d r a a i b a a r stuurwiel b e z a t , al l o o p e n d e met d e b e e n e n w e r d
voort-
b e w o g e n , en w a a r m e d e v o o r 't eerst d e b e k e n d e e n v e r m a a r d e s n e l heid v a n ,,'n p a a r d in m a t i g e n d r a f " w e r d bereikt. V e e l o n m i d d e l l i j k succes
heeft
de arme
vrijheer
v o n Draïs niet m o g e n b o e k e n , hij
stierf d e n d o o d e e n s m i s k e n d e n u i t v i n d e r s ,
in
a r m o e en g e b r e k .
D a a r n a w i j d d e n e e n i g e a n d e r e m e n s c h e n aan d e v e r b e t e r i n g e n de verspreiding
van
het
vervoermiddel
hun b e s t e k r a c h t e n ,
met
niet v e e l m e e r d i r e c t s u c c e s , t o t in 1855 d e F r a n s c h m a n M i c h a u x de voetkrukken Hobby-horse Dat door
gaf den
't
aan het
voorwiel
b e d a c h t en d u s ' d e
voormalige
v a n ' n l o o p - m a c h i e n in ' n t r a p - m a c h i e n v e r a n d e r d e . ding
v l e u g e l s en tien jaar later b e g o n a l l e r w e g e n het
bovengenoemden
Hollandsche-lllustratie-redacteur
ge-
w r a a k t v o e r t u i g z i c h te v e r b r e i d e n . E e n der e e r s t e e i g e n a r e n van z o o ' n M i c h a u x - v é l o c i p è d e w e r d in 1865 o n g e v e e r in ons l a n d B a r o n G r o e n i n x v a n Z o e l e n . Zijne m a c h i n e b e s t a a t n o g e n is nog in zijn b e z i t . H o e primitief dit instrument n o g w a s , m o g e blijken uit het feit, dat g e n o e m d e heer ' n jaar later
'n
verbeterde editie kocht, van welke machine de heetloopende assen met ' n in o l i e
gedrenkt
lapje
katoen
konden worden
gesmeerd!
Natuurlijk w a r e n s i n d s d i e n o o k in A m e r i k a , in E n g e l a n d en e l d e r s M i c h a u x - of o p dit s y s t e e m g e b a s e e r d e m a c h i n e s , in g e b r u i k g e k o m e n . W i e d e z e e r i n t e r e s s a n t e g e s c h i e d e n i s in d e t a i l s wil k e n n e n , z a l e c h t e r
b e t e r d o e n h i e r v o o r het w e r k ,,'n H a l v e E e u w W i e l e r s p o r t " te r a a d p l e g e n , w a a r u i t o o k ik d e z e g e g e v e n s putte, e n dat d e z e r d a g e n d o o r d e n schrijver
en
bekend bestuurslid van den
Ned- Wieier Bond,
den heer G e o r g e H o g e n k a m p , e i g e n h a n d i g w e r d u i t g e g e v e n e n v e r s p r e i d . M e t d e p u b l i c a t i e v a n dit met z o r g s a a m g e s t e l d e s t a n d a a r d werk, dat u i t g e g e v e n w e r d uit louter sportief g e v o e l v o o r d e hem d i e r b a r e w i e l e r s p o r t heeft d e heer H o g e n k a m p
con amore
n daad
g e d a a n , w a a r v o o r d e huidige w i e l e r s p o r t m e n hem d a n k b a a r k u n n e n zijn.
DE Het is dus met dubbel genoegen, dat we dit werk vermelden kunnen, als we verder aan de hand van de daarin verzamelde gegevens de geschiedenis van de wielersport vervolgen. Michaux's machine werd hier in Holland spoedig nagemaakt en na in ZuidHolland 't eerst haar intrede te hebben gehouden, spoedig daarna ook in Friesland bekend. Het was toen nog het houten instrument met de met ijzeren banden beslagen wielen, waarvan het voorwiel ongeveer 100 c M . en het achterwiel 75 c M . hoog was. Degeruischlooze fiets, die we nu kennen, is daarbij 'n juweel van mechaniek. V a n zelfsprekend is dus dat de toenmalige vélocipède-fabrikanten hoefsmeden en wagenmakers waren. Burgers, die in 1870 de eerste Nederlandsche rijwielfabriek oprichtte was dus ook de grondlegger der Hollandsche speciale rijwielindustrie. In 1866 ongeveer hield men op die houten vehikels al hier en daar wedstrijden in ons land, terwijl in 1869 er reeds meer algemeen tournooien plaats hadden. In 1869 is ook de eerste belangrijke wedstrijd van Frankrijk bekend, de Paris —Rouen, waarbij 123 K.M.
Wielerwedstrijd
in 10 uur en 45 min. werd afgelegd. In Gent werden tegelijkertijd wedstrijden gehouden, terwijl in Zwitserland de bekende rit rond het meer van Genève in 1879 voor d'eerste maal plaats had. De eer van de populariseering van de rijwielsport in Nederland komt aan de Deventer Vélocipède-Club toe, die 22 October 1871 opgericht, zich jaren lang als de toonaangevende vereeniging op wieiersportgebied heeft weten te handhaven. Reeds 'n jaar dus na de sombere voorspelling van de HollandscheIllustratie-man, begon hier de „vélocipéden" lauweren te oogsten. Er ontstonden wielerclubs. Tegen 1879 verdwenen langzamerhand echter de houten rijwielen en tijdens dien overgang verdwenen ook weer eenige clubs, óók later de Deventer Vélocipède-Club, om anderen aan de spits te laten gaan. Tot in '80 de laatste steen van het fundament der wielersport gelegd werd, waarop eens het hechte gebouw rijzen zou, door de oprichting van den A.N.W.B., eerst geheeten „het Nederlandsche Vélocipèdisten Bond", in eerste instantie ontstaan uit de Haagsche Vélocip.-Club „de Ooievaar" en de Haarlemsche Vélocipède-club. Van dat oogenblik af tot op heden den groei van den wielersport te volgen zou voor het bestek van dit tijdschriftartikel bezwaarlijk zijn. Het standaardwerk van den heer Hogenkamp, dat de zeer vele
53
KRONIEK
gegevens nog zeer beknopt samenvat, heeft daarvoor meer dan 700 pagina's noodig. lal van interessante dagbladartikelen uit dien eersten tijd, prospecti, waarop het „nieuwste" model „vélocipède" voorkomt, serie's foto's van wedstrijden en van kampioenen op allerhande soort vehikels, hooge, lage. twee- en- driewielige, van de hooge bicycle tot de hedendaagsche renmachine toe, zijn in het werk opgenomen. Namen en afbeeldingen van bekende menschen uit dien oertijd: Pim Kiderlen, Edo Bergsma, de Beukelaer, Rolandus Hagedoorn, |oh. Faber, baron van Pallandt, Jhr. de Stuers, baron Bentinck, Thiebout, Scheltema Beduin, Witteveen, Hart Nibbrig, Couvée, Dudok de Wit, Korthals Altes, Adler, Burkens, |hr. van Beeck Calcoen, Fockema en nog legio andere namen van thans bekende menschen, vinden we onder de jonge amateurs uit die tijden terug, terwijl we onder de latere profs de namen van |aap Eden, Bouhours, Huret, Taylor, Meijers, Cordang en nóg later Last not least |ohn Stol, van Gent, Dickentman, Blekemolen vinden. Evenals ook onder de amateurs: |hr. Bosch van Drakensteijn, die
Omstreeks 1879
onderden schuilnaam „Ulysses" zoo menigen wedstrijd en vele malen het kampioenschap won. We deden slechts 'n greep uit de vele feiten en personen, die op de levendige wielersportfilm die voor onze oogen in dit werk ontrold wordt, voorkomen en pootige sportkerels van beteekenis waren. Er zijn er véél meer dan we er noemden. Wie het tijdperk van deze halve eeuw wielersport overziet, krijgt 'n emouvant beeld van het zoowel op wedstrijden als op toeristisch gebied gepresteerde. Op dit laatste terrein treden de Engelschman Jefferson en onze landgenoot Henri Meyer naast velen op den voorgrond. En verheugend mag 't heeten, dat ook uit 'n overzicht als dit van de wielersport in zóóveel landen, blijkt, dat onze landgenooten zich eerste plaatsen hebben veroverd, en we onder onze jongens éérste krachten tellen. Moge de sportieve gevoelens, waarmede de veteranen-amateurs de wielersport op de beenen zetten door hunne nakomers, prof.'s zoowel als amateurs, worden hooggehouden Te verheugder kunnen we er dan om zijn, dat onze collega in de Hollandsche Illustratie het in 1870 mis heeft gehad met z'n profetie en waarachtig het rijwiel niet opnieuw behoeft te worden uitgevonden. Ook omdat het op sportieve wijze door z'n ontstaan bijgedragen heeft tot Hollandsch sportglorie! Den chroniqueur van deze halven eeuw wielersport onze oprechte hulde voor z'n omvangrijken arbeid! T. S C H I L P E R O O R T .
M E V R O U W ELSE MAUHS ie mevrouw Else Mauhs' ontwikkelingsgang gedurende de laatste jaren van uit zijn rustig plekje in de stalles met speurenden neest heeft gadegeslagen, geregeld, bij elke nieuwe rol, die zij gedurende dat tijdvak in sterke wisseling te spelen heeft gekregen en heeft weten te c r e ë e r e n , zal hebben geconstateerd, dat zich uit de vroeger zoo onbevangen ingénue-actrice een fijnnuanceerende kunstenares heeft ontwikkeld, een kunstenares, die het schoonste instrument: de vrouw-in-haar, bespeelde in een rijkheid van toon-schakeeringen, in een symphonie van zielsuitingen, z ó ó veelzijdig van beeld, z ó ó wondermooi vaak van gestalte en vorm, dat wij in haar kunst de volledigste Openbaring van de Vrouw moeten aanschouwen. Zelden zagen wij in zoo kort spanne tijds een nog niet tot uiting gekomen talenten expansie zoeken in een serie van nerveus-gevoelige, psychologisch diepvoelende en wondergecompliceerde vrouwenfiguren, gevende wat het domein der vrouw beheerscht: liefde, gratie, trots, koketterie, grilligheid en zelfverloochening. Haar Kunnen is nu als een veelfacettige brillant en schittert reeds in vollen glans. Er zijn weinig tooneelkunstenaressen, die zoo intuïtief de raadselen eener vrouwenziel gevoelen en deze, geholpen en gesteund door een fijnpsychologische intelligentie, z ó ó voor ons in beeld weten te brengen; zij ELSE MAUHS openbaart ons het vrouwengeheim; in elk van haar creaties belicht zij de ziel harer heldinnen met het licht, dat straalt uit eigen innerlijke gemoedsleven als kunstenares en vrouw. En dat geeft aan haar figuren zoo iets echts, zoo iets doorvoeldreëels, zoo iets fijnzinnigs. Het is altijd de Vrouw, die zij ons weer opnieuw in rijkgenuanceerde gestalte voor oogen stelt, de vrouw, die zij aanvoelt in eigen modern vrouw-zijn, passievol, maar tevens met de volle wisseling van een gevoelsleven als achtergrond. D e teere psyche van vaak gecompliceerde tooneelvrouwen, die zij zoo in verdiepten toon weet te geven, vormt den decoratieven achtergrond, waarop zij haar creaties als 't ware projecteert.
Het is zoo waar, wat zij ons zeide: „ D e tegenwoordige t o o n e e l ü t e r a t u u r maakt ons 't spelen veel moeilijker dan vroeger, nu wij uit de vaak vage psychologie onzer heldinnen haar figuur, haar gestalte als vrouw moeten opbouwen, moeten boetseeren tot een tastbare figuur". Deze bewering kan elke bedenking weerstaan, want zij wortelt in de overtuiging eener kunstenares, die deze overtuiging heeft geput uit eigen ervaring. W a t eischte Dumas? Dat de actrice zich in haar temperament gaf als vrouw in de schakeeringen der liefde, maar de moderne literatuur eischt een uitbeelding, die, via de ziel, dat wil zeggen: door cerebrale overlegpleging met de ziel, eerst dan naar buiten uit wordt geprojecteerd; die uitbeelding legt dus een veel langeren, een innerlijken weg af, voordat zij reëel gestalte aanneemt. Terwijl mevrouw Mauhs zoo met ons sprak over haar kunst, die zij zoo zeer lief heeft, zagen wij in elk van hare bewegingen de Elsa Mauhs van 't tooneel vóór ons, de warm-gemouvementeerde, soms even spontane, maar toch vóór alles de intelligente kunstenares, die bij alles te rade gaat met wat haar intellect haar bij de creaties voorschrijft te overwegen. En toch geen koud-motiveerende betoogtrant klonk er uit de verkondiging van haar kunstprinciep; er tintelde in elk van haar illustreerende gebaren het levendig-pétillante van de artiste, in „Prulletje". die in nerveuse bewogenheid weet te spreken over haar tweede temperament: haar kunstenares-zijn. In haar uitingen, haar warm pleidooi voor wat haar kunst is, doorvoelden wij een artistieke belijdenis. En die is: de belijdenis van haar liefde voor het sentiment in de kunst. Het deed ons goed haar met accenten van teederheid te hooren spreken over haar liefde voor Schnitzler, voor Ibsen, voor Brieux en zoo velen onder de grooten, die haar liefde als kunstenares hebben. Haar lievelingswensch nog eenmaal Nora of l'Aiglon van Rostand te mogen spelen is, nadat wij met haar kennis hebben gemaakt in haar smaakvol boudoir, ook onze wensch geworden, want wat een kunstenares
E L S E M A U H S MET H A A R D O C H T E R T J E .
DE
56
KRONIEK academie van Cateau Esser, als ingénue bij de Rotterdammers haar loopbaan begon en waar zij bleef, tot zij verleden jaar zich verbond aan C o r van der Lugt Melsert's Hofstad-tooneel. In mevrouw Simons-Mees Be Nimf speelde zij haar eerste jeune-première-rol, in Schnitzler's Libelei haar eerste dramatische rol als Christine, waarmede zij reeds dadelijk op aanzienlijken afstand stond van haar ingénue-rol in La Souris van Pailleron, dat tot haar eerste werk behoorde. W a t zij als ingénue kan, heeft haar Prulletje van G y p schitterend bewezen. Haar jongste succesrol Phyllis was een herhaling van haar vroeger emplooi, op een fond van modern i s m e , on een achtergrond van luchtigverfijnde perversiteit, dus: een rol, waarin de Else Mauhs van weleer versmolt met de tot vrouw geworden Else Mauhs, zooals wij die nu zoo rijkbeeldend kennen. Tot 't beste van haar later repertoire beschouwen wij o.a. Kasbloem, De man in de Stalles, Phyllis, en als bewijs, hoezeer haar voornaam-schakeerende dictie van een nietig woordenspel een fijn stukje moderne zeggingskunst weet te maken, noemen wij slechts haar gaaf-gein „ D e roepstern van het leven". Mevr. Tartaud, Else Mauhs, Verstraete. speelde of liever:
van harte wil, zal als een gaaf beeld tot ons komen als het Kunnen aanwezig is, en die aanwezigheid hebben wij gedurende de laatste jaren bij herhaling kunnen constateeren. Niet in de richting van het cerebraal woordgeknutsel, het Engelsche society-play, de vernuft-puzzle gaat haar begeeren en als wij haar straks als jubilaresse, als - vergeef ons de wat burgerlij k - r e ë e l e uitdrukking als koperen-feestheldin in mevrouw Ammers-Küller's Mijn en Dijn, dat haar werd opgedragen, zien jubileeren, dan weten we, dat een fijngevoelige kunstenares tot ons zal spreken door 't gemoed van de fijngevoelige kunstzuster, aan wie zij haar woorden in den mond legde.
„ V a n ingénue tot psychologische kunstenares", dat is in kort bestek de wordingsformule van mevrouw Else Mauhs' loopbaan, waarbij zij met een benijdenswaardige nauwgezetheid gestreefd heeft naar steeds vollediger nuanceering. Haar kunst is als 't ware „ a n g e h a u c h t door den adem van het modernisme in al zijn zielkundige phasen; vandaar dat de karakteristiek van haar spel te zoeken is in de richting van de verfijnde zielsanalyse, ELSE MAUHS Van links naar rechts: waarbij zij met een enkele duiding, een heel-even aangegeven voornaam gebaar of licht accentje, haar type als 't ware in goud ciseleert, het maakt tot een fijnbewerkt kleinood, een psychologisch stukje kunstwerk. Voor 't geraffineerde in den ruimsten, ook in den besten zin, leent zich haar via-de-zielspelen bij uitnemendheid, waarbij haar persoonlijkheid in elk opzicht steunend en onderlijnend medewerkt, als de rol haar maar gelegenheid geeft het beeld, dat zij geven wil, doen te oprijzenen uit haar sentimentsleven. „ D u s : geen Engelsch repertoire!" Dat was de grondtoon van het kunst-cathechismus, dat zij voor ons ontwi kkelde.
* * * Volledigheidshalve volge hier nog een kort woord over haar levensloop. Uit Duitsche ouders geboren te Keulen, kwam zij op 14-jarigen leeftijd naar Holland, waar zij, na haar studies aan de muzikaal-dramat.sche
gezegde
éénacters,
als bijvoorbeeld Schoenen
van
Broedelet. . Aan Verkade bracht zij met erkentel.)khe.d hulde als den kunstenaar-regisseur, onder wiens trust-leiding zij prettig en vruchtdragend heeft gewerkt en in welke periode zij, nu IV2 jaar geleden, reeds haar koperen feest zou hebben gevierd, ware niet de oorlog een beletsel geweest van harte te jubileeren.
Nu zullen wij haar dan in Februari aan deze zijde van 't voetlicht die hulde kunnen brengen, d,e het recht der kunstenares is, wat deze ons als de incarnatie van het wezen der vrouw, gegeven heeft van haar meest innerlijke-ik, haar waarachtige Vrouw-zi.n in vaak al zijn ondoorgrondelijke raadselen! ROELAND V A N R U W E N
DE
57
KRONIEK
H e t knaapje A m a l w a s w e l degelijk de h o o f d -
s c h u i l t of die h a l f - g e b r u i k t , gelijk
persoon
linten of te b o n t v e r s i e r s e l , blijven
van
het
werk, terwijl
ik m e b e s t
e e n a n d e r e v e r t o o n i n g v o o r kan s t e l l e n , w a a r
D e s y m b o l i e k ligt in d e n titel. D e D i s t e l :
d e n H e r a u t e n d e n G e n e e s h e e r — voornamelijk
't
in
wegen,
w a a r u i t de z w e r v e n d e b l o e m k w e e k e r Pietje
met hunne s y m b o l i s c h e g e w i c h t i g h e i d , t e g e n
e e n heerlijke e n k l e u r i g e c h r y s a n t z a l laten
de d r o o m - v i z i o e n e n v a n het freele
kind.
g r o e i e n ; z o o z a l uit hem het meisje dat hij
getrouw
lief
het
tweede
bedrijf — o p z o u d e n
V e r k a d e bleef zijn e e r s t e n o p z e t i
.
E e n s p e l in 2
r
y a n
dichter
d e n
n d i s c h e n
Rabindranath
|_
v e e
bedrijven g e p r e z e n
w i i s g e e r
I a g o r e : 't m o e t v o o r
den spiritualistisch-strevenden V e r k a d e een geluk zijn g e w e e s t dit stuk te k u n n e n s p e l e n . T o c h heeft
me zijn regie
bevreemd.
Waar
hij V o n d e l ' s r e a l i s t i s c h e n „ G i j s b r e c h t " Iaat s p e l e n in s u p e r - s o b e r e , v a n k l o o s t e r a c h t i g e n eenvoud
schier
kille d e c o r s , heeft
hij r o n d
deze exotische legende gebouwd een o m lijsting v a n rijke fantasie e n
schier
buiten-
sporige kleur. Ik ben o v e r t u i g d dat de s p e c i a listen der „ n i e u w e m o r a a l " e n de ingewijden van de O o s t e r s c h e k i n d e r - f i l i s o f i e v o o r g r o o t e m e n s c h e n h e e l e m a a l niet in hun s c h i k m o e t e n zijn:
in
plaats
schemerige
van
grauw-doffe,
costumes
en
een
grijs-
puriteinsche
m i d d e n - u i t b e e l d i n g , b r a c h t V e r k a d e een bijna v a n zinnelijke w e e l d e en rijkdom o v e r l a d e n d e c o r en al de w i s s e l v a l l i g e c o s t u m e e r i n g e n v a n een leuk s p r o o k j e s b o e k bijeen. O v e r den a a r d v a n het w e r k zelf zijn tegenstrijdige
meeningen
eveneens
geuit,
zeer
die tevens
met d e z e regie v e r b a n d h o u d e n . . . Moet
men
in
„The
Post-Office"
niet
a n d e r s z i e n d a n e e n g e v o e l i g en dichterlijk spel van verbeelding, een kleurige stoet van s y m b o l e n e n e e n liefelijk sprookje met l e v e n d e figuren, v o l wijding e n h e i m w e e e n z o n ? O f zullen
de
ingewijden
in
dit
werk
allerlei
filisofische b i j b e d o e l i n g e n o p s p o r e n , e n o n d e r de l e g e n d e v a n het z i e k e H i n d o e s c h knaapje, dat
door
Koning's
dokter
wordt
bevrijd
naar
allerlei
uit 's w e r e l d s b a n d e n ,
zoeken
duistere e n e x o t i s c h e
diepzinnigheden?
V e r k a d e schijnt m e e r de e e r s t e o p v a t t i n g toegedaan
te
zijn g e w e e s t :
hij niet Rie C r a m e r ,
de
luchtster,
om
verzocht
tooneelstuk
de
teekenen?
voor
schermen
Ze
deed
anders
en
dit
costumes en het
w a s bijna e e n o p e e n v o l g i n g van prentjes,
van
lijn als
Edmund
wazig een
Dulac
nieuwe te
het met v e e l k l e u r i g e
en pittoreske bestanddeelen, fijne
hadde
kinderboeken-ver-
en
werkje
stemmige,
fijn v a n ' t i n t e n ijl
Oostersch
tafereeltje
of
Rackham.
Arthur
inleidende w o o r d e n van V e r k a d e ' s
van De
literaire
a d v i s e u r , den heer S t e l l w a g e n , v o e r e n
ons
eveneens die opvatting t e g e m o e t : „ D e o n begrijpelijk s c h o o n e w a a r d e v a n dit w o n d e r baar
eenvoudige
primitieve
tooneelstukje
gevoelens,
d . w . z . de
ligt
in d i e
teederste,
de reinste, de eerste g e v o e l e n s v a n het k i n d . *) Dit verslag was geschreven toen ik in de laatste „ K r o n i e k " het opstel van Henr. Borel over „ d e Brief van den Koning" las.
is de
ruige,
heeft
-
puntige
en
bloem
des
velds,
dat, o n d a n k s haar w e e r z i n
met v o o r a l op de k i n d e r r o l en heel de h o o g e
v o o r zijn l a n d l o o p e r s i n s t i n c t e n en haren t r o t s
k i n d e r - p s y c h o l o g i e e n heel d e n
v a n rijke e n
kinderdroom,
e n
haperen
aan h o e k e n of k a n t e n .
rollen als d i e v a n het O u d j e , het D o r p s h o o f d ,
De brief van den Koning ) ,
nuttelooze
een
nadruk
dergenen,
die
te er
koortsigen
l e g g e n , e n ik b e n hem
niet
o m laken
welopgevoede
eindigen
trachten
te
z a l met
scheppen
boerendochter,
hem een
te t r o u w e n — ordelijken,
be-
s c h a a f d e n m a n , harer w a a r d i g e n niet a l l e e n
zullen . . . 't
toch
Om
het
stuk
me
niet
diep-tastend
filosofisch op te n e m e n en
is
vrij-bewegend
v e r s t a n d i g e r maar o o k b e t e r d a n de b o e r e n jongens v a n het dorp. E n naast dit
liefde-
genoeg. O n z e middeleeuwsche Nederlanders
h o o f d m o t i e f d a r t e l e n d o o r het l i c h t - a a n e e n -
hebben
geschonken,
g e n a a i d e stukje n o g a n d e r e m o t i e v e n , z o o a l s
w a a r i n w e het b e s t e v a n de ons plots v e r -
de w r o k v a n t w e e k o p p i g e , vijandige b r o e d e r s
ons
mysterie-spellen
openbaarde wel
op
O o s t e r s c h e filisofie t e r u g v i n d e n ,
goorder
en
p r i m i t i e v e r , maar
n i e t t e m i n e v e n i n d r u k w e k k e n d e en
des-
ernstige
wijze v o o r g e s t e l d : „ E l c h e r l y c " w e e g t den
„Brief
van
den
Koning"
tegen
o p ; 't
heeft
— d i e d o o r Pietje, tot g r o o t e
vreugde
den
elkaar
ouden
worden
vader,
gebracht
weer
tot
— zooals
het
van
zullen
gedweeë
h u w e l i j k s l e v e n v a n d e n w a a r d van „ D e slanke G e i s h a " enz.
m i n d e r Z u i d e r s c h e n g l o e d — en d e regisseur
E e n k n a p d o c h te artificieel kluchtje, met
zal g e e n s c h i t t e r e n d e v i s i e van g u l d e n m i n a -
e e n paar g e e s t i g e i n v a l l e n , d o c h z o n d e r e e n
retten e n b l a n k e p a l e i z e n t e g e n e e n s m e t t e l o o s -
vaste
b l a u w e lucht k u n n e n o p t o o v e r e n — d o c h m e e r
diep markeerenden
innige p i ë t e i t , e n e e n w r a n g e r e n
_
bovennatuurlijke
smaak van
en
groote
,
De
Reprises
spijs.
„ T h e P o s t O f f i c e " b o e i d e dus v o o r a l d o o r
komische
r
e
c
Bouwmeester,
maand h
t
lijn
humor of |
e
sterk
der
i i n
v
en
a
en
zonder
satire. reprises:
De
F a b r i c i u s , met
n
jeugdig
in
de rol
het s t e m m i g en s c h i e r i r r ë e e l e spel van mej.
van W i l k o de H o n d t , e n D e g r o o t e
L i l y B o u w m e e s t e r , de j e u g d i g e e n z e e r t a l e n t -
b e u r t e n i s v a n A r n o l d B e n n e t t , met m e v r .
ge-
volle actrice,
en
T h e o M a n n - B o u w m e e s t e r in de v r o e g e r e rol
d r o o m e r i g e natuur v a n ten d o o d e g e s t e m p e l d
v a n E n n y V r e d e bij de K . V . H e t N e d . T o o n e e l ;
kind
Bonardon
die
Amal's
heimweevolle
v e r t o l k t e . E n al de
andere
personen
met L a r o c h e in d e titelpartij en
h o o r d e n i n het k a d e r van d e d o o r haar g e -
voor Louis
leide k i n d e r f a n t a z i e t e h u i s : F i e C a r e l s e n als
man
bloemenmeisje,
R o y a a r d s , terwijl het v e r d e r repertoire
H e n r i E e r e n s als de k o o p -
m a n , L a C h a p e l l e als
de
dokter,
Hunsche
de
Vries D e
Henschel,
Dief
alsmede
a n d e r s o m v a t t e d a n de drie
bij niet
successtukken
van
B r ü n i n g als de m a g i ë r enz., terwijl de korte
op de
intrede v a n V e r k a d e , g e n e e s h e e r van K o n i n g
m e r n a c h t s d r o o m ; de T o o n e e l v e r e e n i g i n g
D o o d , e e n p l e c h t i g e n statig
teerde op
o m het
broze
verbeeldingsspel
.
De
Een
UlStel
t r a
te
boeren-blijspel
ditioneele
was,
sluiten. met
de
operette-cos-
aanplakbiljetten
o o k op e i g e n
goeden
kon
manier,
eere, G y s b r e g t
heelen a v o n d d o o r . H e t w e r d d o o r n i e m a n d
teerd.
minder
tooneelseizoentje.
dan
|an F a b r i c i u s b e w e r k t , d o c h 't
me:
de
taak
want
zoo
de
auteur,
heelemaal
van
geest
niet v a n g e h e u g e n genooten
i n het
voortbrachten,
loont
de
Robert is
v o o r al w a t genre
lijkt het w e r k m e
Saudek,
niet
De Dier
ook
deze
en
zijne
landklucht"
oude het
Dageraad,
het
van
mager
Verkade nieuwe
Aemstel
slot
van
het
heeft
jaar
ter
gemonschamel
, V a n al de reprises wil ik a l l e e n
niet,
„Duitsche
D
e
D
vertooning
i
e
f
c o m
menteeren,
me w e l e e n paar
omdat belang-
w e k k e n d e o v e r w e g i n g e n heeft i n g e b o e z e m d . Z e heeft
o p n i e u w , in 't a l g e m e e n , de z w a k t e
of
van de H o l l a n d s c h e t o o n e e l s p e l e r s b e w e z e n ,
naar heel k o m i e k g e v a l
w a a r het de v e r t o l k i n g van F r a n s c h e t o o n e e l -
bijzonder
levendig schetsend
Een
moeite
ontbloot,
in a f w a c h t i n g v a n
teweegbrengen.
wil maar z o n d e r v e e l g e v o l g w o r s t e l e n , d e n
spijt
terug
Midzo-
dat eindelijk e e n ernstiger p r o g r a m m a - w i j z i ging
hun
weer
gebrachte
n i e u w e w e r k v a n d e n meester,
waartegen
met al
het
E v a B o n h e u r en a n d e r e
Heyermans-stukken;
t u m e s e n het onvermijdelijke d i a l e c t - t a a l t j e , de a c t e u r s ,
waarbij
Voer-
als het d o r p s h o o f d , G i l h u y s als de w a c h t e r ,
moment
Shakespeare,
en
Mijlpalen
niet.
Het
vermakelijk is niet
helder
s t u k k e n geldt. In 't a l g e m e e n , o m d a t
daaren-
e n gaaf, het s p r i n g t al s c h o k k e n d e n h o r t e n d
t e g e n een u i t m u n t e n d e
vooruit. H e t w i l te v e e l g e v e n : naast humor
van S a c h a G u i t r y ' s „ V e i l l e u r de N u i t " d o o r
zelfs iets dat o p z e d e n s t u d i e gelijkt e n o o k
Cor
e i s c h e n d e n k e n n e r van F r a n s c h e n
v e e l m o t i e v e n vast, w a a r u i t t o c h niet w o r d t
trant b e v r e d i g t :
getrokken
met z i j n „ M e r c a d e t " , zijn „ S c h o o n A v o n t u u r " ,
wat
er
aan
geestigheid
in
der
Lugt-Melsert R o y a a r d s zelf
den
deze
e e n beetje s y m b o l i e k . D e schrijver haakt te al
van
v e r t o o n i n g als
gaf
meesttooneelvroeger
DE
58
enz.
blijken
van
scherpzinnig Fransch
stuk
zijn
D e
en
is
en
muntend
stuk
echt en
diep
bonkig
In
een
is
zijn
doch
uit-
tooneeleffect,
zijn
primitieve doch in
hout
of
beelding. G o e d
psy-
verfijning;
sterk-ontwikkelde
en
en
bewogen
doorgedrukte
indrukwekkende, als
steen
gekorven,
ze
de
neigt,
karakter-
bedrijf
in
en
niet
hun
eens
ze
gedurig
wenden
voor,
rijk
zijn.
Het
om
climax
van
die
op
voorplan
ingeving
van
ontdekt
ziet,
het
bed
en
vingeren
een
uur
tweede
storm
den
avond
van
naar
van
zal
Het
zijn
kamer,
te
den
en de
zijn
ze
terwijl
verlangen
en
haar
zoeken,
een
onmogelijk,
dan
een
stuk,
gewezen
worden
op
heel de
tijdelijk
op
vijvers
spel
mond terwijl
een
leven,
buitengoed
en
't
zijn
burgertjes,
met
in oude,
moeten goeden
schade van
berokkenen Royaards
ongelijk
de
zonder
persoonlijk
aan
—
en
den
hij
„bijwagens" van
zijn
toezicht
ge-
heeft
hem", in
zoo
neeljargon want
't
fel s c h r o o m l o o z e gloedvolle king
melen,
op
rollen
dat
tijd
Alleen Sophie
en
warm en
een
beetje
élégance
los
komen . ..•
moet
Frascati-spel
worden.
In v e r b a n d m e t eendubbel-
exceptioneel wordt
ik
den
nog
woorden
paar
aan
vertolking
De
Frascati-stuk
wordt
wil
een
schrijver o n t w i k k e l d . diefstal
deze
beschouwingen
geval
door
de
beetje
temperament
nog
echte
verkrijgen en „ w a a r '
Want
te
de-
laatsten
V r i e s liet e e n
stuk
zijn l e g i t i m a t i e
al
wegen,
de
hoofd-
het
de
ze zich
wagen
vertol-
van de
te
voortscnom-
zegt,
is d o o r
maar
laten
zen
too-
groot
gezelschap
waarop
het
stijve,
versleten,
veel
passie,
men
parken
boersche,
hobbelige
zooals
uit
stofferige salon-decors. Spel en regie
naam
op
hier
e n rijkste k r i n g e n v a n Parijs,
s p e e l d , a l s in s t o r m -
„doet
stijl-
doen, menschen
tempo
van
dat
ontróerenden
nalaat. moet
onbeholpen
eerste
haar
potsierlijken
beschaafdste
die
staat
m a n te l o k k e n ,
trekken,
de
het
bed
zeiven:
grof-opgetimmerd
met Fransche mondainste
mi-
zijn
Richard
loosheid van deze vertooning. W e hebben
eenzaamheid
vrouw, zoodra
zal
Er
elkaar
lichte
een
indruk
gaan
amoureuse
bedrijf
de
te
een
ontroering.
de
neer
beiden
eer
de
slaapvertrek
lichamen
graine
het
komt
en
holdreunend,
overstelpen.
begeerte, welkejiunne
en
te
actie
reeds
kunnen
om
monden
Bernstein-werk:
zijn
ons:
stillen
geluid
sterk
eerste
wachten
moeilijk
ver-vertakte
het
over
uit
menschelijk
literaire
door
lijn, z i j n
de
vrouw heel de dramatische
verwachten-
snel en raak doortasten,
zeer
van
stijl
moet
pittig
een
zonder
veel
sober,
een
Marise
heid en het v e r l a n g e n v a n dien m a n en v a n die
en
van
verknoeiing van
fijn-getoetste
chologie; zonder
men
L o u i s de V r i e s heeft z w a r e s c h u l d .
D i e f
zonder
en
mag
boeiend
denkbaar:
levendig
wat
Franschen
onbeholpener aard
zeer
van
als
interpreteerders Maar
zijn
besef
KRONIEK
de
van
het wij-
d o o r M a r i s e uit l i e f -
d e n , w a a r o v e r ik het
de
in het v o r i g
gepleegd,
voor
den
man
steeds
mooi
en
zijn,
om
aanbeden even
coquet
hem
na
te
door
verlangen méér zal
nieuwe
te
diefstal
de
wanhoop
en
in
zijn
de
eene?
Waarom
hij
gewetens-
treedt
de
voor
en die
met
vrouw
de
Waarom
steelt
andere al
zijn
levensbeginselen plat? W a a r o m zal de
slechte
vrouw
Omdat
den
tusschen passie
die
van
slaafsche omdat
menschen
omdat en
scheiden. gevallen
van
geval
op
moet
door
liefde
een
banden
heeft
hun
van
lust
verlangen
hun
niet
en
wil wordt
meer
sexueele
kunnen zondige
verslaving,
normaal-psycholoopgeheven
tooneel de
van
geschapen,
dier vreemde,
worden
dus
vleeschelijke
elkaar
gewone,
het
blijven?
kracht
elkaar
is e e n
alle
wetten
voor
van
Het
waardoor
maken,
lief
ongemeene
beiden
geknecht
gische
nog
afhankelijkheid
ze
gloeien,
het
man
passie
O m
aannemelijk en de
lippen
de
te
zinnelijk-
In
hem
ooren
weten
en
die steeds
g r o o t e m i s d a a d heeft ontdekt.
in
zijn
méér
gegruwd,
schaamte
trouw-
betreft,
hij, d e
werker,
oneerlijkheid heeft
en
man
vergeven,
rechtschapen
eersten
coquetterie
houden
prikkelen. W a t
den
elke
frisch
te
volle,
gelijk o p d e n altijd
haar
te
weelde
fluisteren
van
en
haar
lichaam
trachten
zijn
den kuischen Nederlandschen
tekst
deze passioneele gedeelten geschrapt den;
de
regisseur
heeft
s c h e r m , ver o p het en
de
ge-
sussen.
acteurs
het
zijn
gewor-
bed
achtereen
achtertooneel
verborgen,
Louis de
Vries
en Sophie
de
V r i e s h e b b e n hun rolletje g e s p e e l d als m a k k e , zoet-verliefde volleerd De en
het
van
nog
gevaarlijke
niet
heelemaal
„Kikkertje"ten
liefdespel.
niet op zijn
absoluut
zich
eigen
Vries
stuk
het
Dief
heel bijzonder
absoluut
afgeschoven
niet
meer,
passioneele geval
van
en
aanschouwen,
we een
Gondoin, een
een
even
echt
soort de
in
plaats
comédie, sexueele
v o l g l o e d en lust e n brutale krijgen
en
wordt
willekeurige richting gestuurd;
een
schier
het
de
een
een
waarin
Louis
wachten:
plan
van
lijkheid,
van
in
Bernstein's
fijning,
spel
met ver-
mensche-
melodrama
te
detectieve-stuk,
amateur-rechercheur,
belangrijke
rol speelt,
als
van
misverstand plotseling omdat
afgebroken
ook
deze
geweest
tooneel-uiting
een al
te
zijnde
—
weer
zoo
treffend de
huidigegrenzenderprofessioneele
vaardigheid
van
de
Nederlandsche
acteurs
beperkt. Laat
een
dergelijk
schuinigheidje
door vierderangsacteurs en
't
zal
dartelen
spetteren
van
van
losheid
lust k o o r t s i g zijn.
en
leven
en
ontspannen,
i n 't m i n s t t e
e e n d i e p e r b e s e f v a n w a t er a a n
chogueeren,
en
in z o o ' n p l o e t o c r a t i s c h e n „ c o n t é
moraliteit en grovere
roepen,
't
feite-
liederlijk-
heid
te
degezonder
zonder
heid
wakker
lach-
Het zal misschien de
lijk
schuilt,
geest,
lichtheid, van
hen
lagere
spelen
van Parijs of Brussel,
lijksten o n z e r a a n g e n a a m
g e v o l g e n v a n het slappe, o p p e r v l a k k i g e
onverschillige
laten
is
in
schaapjes,
nummer verslagje
gevolge
Scène uit de Midzomernachtsdroom. N.V. „Het Tooneel'
jaren
blijven behagen en
over
te
huwelijksleven
dag,
had — mijn
geestiggalant"
Gaat
alles
zoo vlug, z o o speelsch, zoo onschuldig schier, en
zoo
echt,
n'appuyez juist
het
geven lenig
Te
het
bekende
Amsterdam
tegenovergestelde
de en
volgens
pas".
acteurs los
hunnen
aard
moeten
zich
te niet ook
zich
spelen; te
„glissez, zien
we
geschieden, wel
doch
boven
moeite ze
kunnen
groeien,
verstaanbaar
al om
maken
en
ze voor
DE het
publiek,
dat
gebied,
en
Belgische
een
traag,
looze
ons
publiek,
nog
veel
te
leeren
veel te
zinnen,
dat,
van heeft,
en
gedetailleerd
die
niet
snel
dan
gebaren,
verdachte
alles
den
een
blikken
„heerlijken
zoover
„Théatre
loopen
heeren
of
de
pantalon
wekt
vaak
een
m e e n e en en
drukkender
werd,
meer
grapje gegeven, kelende" plakt
prikkel" na
en
allen
maken, en
een
met
laten
de
men
moet
Royaards
de
derdoos, blauw
uit d e
rijke
dan
de
„prik-
„drie
uren
heerlijke niets
duidelijk
te om
de
snelle
Toch
i
.•J
.
Een
.
algeheele
wing
van Verkade.
,
interpretatie
regie,
van de
versche
Vele
critici
van
schreef heftig
in
de
en
een
Róssing
„Amsterdammer" tegen
wat
aan
eerbied
hij
voor
nieuwe
costumeering.
gemord:
artikel
gebrek
titelrol,
den
loos
heeft
deeren de
in
regisseur
zich
Nochtans
Verkade's
valt
we
tot
hebben
nog
toe
gekend:
van op
tekst
en
het
gesteld
boven waar-
daad
den
het
Er
ligt
dus
tegen
Gijsbrecht,
Leidsche
V a n Schoonhoven's
stuk.
het
een
Plein
triomf!,
opvatting
diepe
kloof
tusschen den martialen Gijsbrecht van vroeger en
den
versukkelden
Gijsbrecht
we!
te
held van Verkade. Z o u
d i e n V o n d e l z o o w e i n i g vast in zijn en
zoo
niëeren
tegenstrijdigheden
willekeurig getracht
vol van
moeilijk
te
Hij is te
waar:
Gijsbrecht
van
zijn
halsstarrige niet;
de te
goedige
Aemstel, besluit ter
verzet
felle
mansroem:
te
eere,
dezelfde
harmo-
schiep,
tamelijk
vereenvoudigen
menschelijken.
een
menschete
in h e e l zijn o p z e t ? V e r k a d e
hem
men
van
voelde,
op
sterven, uit
k r e e g te
plots
krijgsvan stad
nutteloos, d o c h den
roem
kon
die
en
het
bedrijf
zijn
tinnen
zuiveren
Gijsbrecht
men
is
Graaf
de
dat
ver-
wel
laatste
dapperheid
heeft
te
gegaan,
begreep het
burgervader
bui
die
van
ver
en
van
soldatenplicht, zijn,
dien
een
kracht:
het
een
niet
Verkade
de
moeten ons,
innige
en
indruk-
Klarissen-klooster
droger
kunnen
Maar
en
leden
van
zichte,
— en
dus
voorstelling-
te
worden
voorgedragen. om
te
hierin
heeft
echter
de
gewoonlijk
gebarende
gelijk den
de
rei
zeer
slecht
die
— het
ver-
van
De
voor:
zegt
dit
Nog
eens
en
i
slecht A . de R.
In v e r e e n i g i n g
met A . G o d -
lournee de , , . .r> • f fernaux heelt I ristan Comedie , ,,. . T
.
e
rrancaise
.
' zoo
trappelend
nis
blijft
toe
te
bewegen schrijvers
dige te
en dansend, voor elke
aarzelen
vicomte,
komen
allerlei
en
met
paard, hinder-
moeite
er
zekerde
denkbeeld de
er
tot
een
besluit
weet
de
hulp
huwelijk
van is
te
met être
heet
„qui
présenté". maag
„Ou'est vindt: Met dreven
ce
„II
heel en
a wat
heel
deze
reeds
nemen
gesteld wordt
wat of
men
met
gebracht
brule d'impatience de
gue
vol geestige
loofde-rol
en
apart
van
type
lijken
te
des
Iristan echter
Névry
wordt
manger
la?"
deed
mist
heeft
dit
en
aldus
de
spot
de
lag
iets,
in
als
zijn
ver-
door
een
koste-
hij d e n j u i s t e n t o o n
de
is S a
S o e u r
luchtige
van
„Le
ten
onzent
fantasie
petit
na
haar, kon
maken-
wat
noch
de
dit stuk
ten
't W i l
Derval te
te
Porto
Blanche
maar ons
Café".
de
gecreëerd.
andere
waardoor
komen; een
't
ons
voor-
weinig
bruusk,
te
caline ruw
't
leek
tot
leven zijn
in
niet tot
een
zóó
als
ons
is
ge-
van
den tijd
Dat
Vlotheid een
door nieuw
de
intrigue-stuk
dan ge-
het „ t r o p d ' a m o u r " in het h u w e l i j k s -
vrijen
houden.
in,
meer
stuk heeft,
psychologisch-schampere aanklacht,
richt
vous
't
bedoeld
deze
ge-
veel
was
zijn w r e v e l b u i e n ; o v e r d e g e h e e l e v o o r s t e l l i n g
niet
moet
redde
Péral
charge-rolletje.
A m o u r e u s e
Derval
regie,
geestig, wat vooral ook
ingénuen
verraste
waarbij
vondsten
Vrede
Derval
Hij
waagt
„dirigeable", den
in zijn
het
geestige Enny
Riche's
spel
Bernard's beste stuk
niet;
helaas!
musées!"
slotte
geforceerd
haar
situatie.
den
treffen
als
vraagt:
beiden
ten
meisje
nuanceering
de
klaplooper,
wist
ieder
denkend
modekwaal,
peut
in
con-
te w o r d e n . A l s
in kennis
zijn
cover-
aardige
met
traditie
Maar „Triplepatte", en
qu'on
n'y
te
naar
is, d a n
bezoeker
iemand
zichzelf
loopje
partij
zijn
op
wereld,
prijs
willekeurig
om
het
in
behandeling
deze
aanstaanden
dat
Derval's
Névry
luchtige
een
op
een
altijd
Blanche
de
een
met
den
als
— o m hen
zij m e t
onmogelijke
was
niet
blijspel-element
Parijsche
ventie,
van de
Blanche
nooit tot
nareist,
—
milieu, waarin
verras-
meisje, dat
e e n v o u d allerminst thuis hoort. D e s c h a l k s c h -
dat
een
van
raakt
genietbaar
jeug-
Het
in-
geestigen
heel onaannemelijk
komen,
een
lang
blijven
S o e u r
den
brengen, maar
volle
zelfs
het
dat
te
te
in S a
om
zuster
is, d i e t e „ n e m e n " . Bij d e z e I r i p l e p a t t e
compliment
bedrijven
gemankeerden
wat
schrijver
is
haar
verliefd
een
een
aangebrachte
brengt.
haar
wel
Flory
onwaarschijnlijken
handig
het
nog
uitmuntend
vijf
deed
is
kennissen
Dat
de
't
goeds
dames
aandacht
al
noch
brengen.
médie,
dat
dan
zich
kleinigheid.
eene,
die
en
slechts
in
en
het
op
zich
r i p l e p a t t e ;
in r e n b a a n - t e r m i n o l o g i e
dat
beide
I
de
zeer
Olga
Bernard
elkaar
zwager
Ber-
T • <
geschreven,
heet
R
n a r d e e n c o m e d i e in 3 a c t e n
is z e k e r
de
mede-
Névry,
Tristan
van
tot
zelf
van
gedrilde,
sprekende
de
haar engagement verbreekt, weer
heid
zoo-
de
en
acteurs;
nog
voor
dienen
is g e e n
met
maar
niets
Henry
gegeven
stuk
alleen
en
slecht
de
nog
gesecondeerd.
Verder
't p u b l i e k
en
vasthouden,
nieuwe
dat
„koristen" vervangt.
,
te
doch
tekst
dit
acteur
lyrische
om stemming
tevens,
en
van
aange-
een
bedrijven verbreekt.
staande,
m
en
en
dunkt
voorstelling
goed
geheel
heeft,
auteurs
houd,
ten
Dat
geamuseerd
werden
actie
is
Rössing reien
geschoolde
slecht
Het
overtuigen
heeft
doende
de
eenvoudiger
verschillende
een
van
die
geestigheids-
uitnemend
Westphale
Clément.
voor
't
genoemd
Lefrancois, en
deze
toeschouwers
als
deze
over
deze
verloofde
den
voor
van
door é e n woordvoerder voor een fulpen
acteurs,
had,
verscheidene
Trouwens,
en
afgescheiden
al
gezegd
„Triplepatte"
past
door
zijn
die
de
zelf
werd
singen,
en
opzicht
van
gezelschap,
een
doek,
dit
omvangrijk
nieuwigheden
stoet figuranten
waarmede
knetteren
Péral
titelrol
dialoog
een
In
opvoering
gezegd
door
intonatie,
vuurwerk.
monteering.
reien:
de
worden.
de
voor
bestreden
gold
dus
toe.
schitterende
meest
niet langer
r e d d e n zijn, die G i j s b r e c h t
lijkheid
brug van A m s t e r d a m ,
in
slotte t o c h critische geestigheden
of g e z o n g e n , o p het t o o n e e l zelf, d o c h w e r d e n
straffe-
er v e e l te
tegen de uitsluitelijk heldhaftige
van
zeer
Verkade's
opstandige
krachtpatserigheid
dien
en
de
dichter!
o. a.
een
heet
A m s t e r d a m s c h e in „ G i j s b r e c h t " : niet
den
nieu-
steunden
Karthuizerklooster, dan
ze
Verkade
methode : een
een
band tusschen de
ouden
,„
schermen
hebben
,
den
„Oiisbrecht we
vernieu-
,
van
schil-
a a n g r a u w e n grijs en
Verkade: ze
changementen
wekkende
manier
/-<•• i
dan
bezaten
scheppen,
De (jijsbrecht
Nieuwjaars-
kamer van B a d e l o c h enz., en ze lieten
heel
te
begrijpen . . .
van
op
uitkomen ten
waar-
uit d e n i e u w e
sobere,
m u u r v a n het
der
Holland
waren
doos
achtergrond:
d e z e F r a s c a t i - s y m b o l i e k m a a r al te d i e p z i n n i g
T-V
was
alle op een vasten v o o r b o u w , met wisselenden
Een
i n g e w i j d e zijn
middenweg
voortaan
decors
sérieux"
zedig
geen
zou
ons
de medespelers
de
te s i m p e l - m e n s c h e l i j k e v a n n u :
bracht
schadeloos
goed
het
Ook
be-
het
bedoeling
en
spel
schijnbaar zelfs zonder
biljetten
aan,
om
als
b i j b e d o e l i n g . In
men
ge-
lichamen
t e n g e v o l g e , het stuk zelf m i n d e r „ a u genomen
en
sterker
daar, het kieschere
goed
Ik
creatie
a v o n d „ G i j s b r e c h t van A e m s t e l " niet spelen ?
al
ooit te Parijs zal
zoo
inbegrepen.
meesterlijke
En
een
van
vijanden
bedrijven,
„bonhomme"
om
hemd
— veel
zijn
vorige
en zoo
dat
een
maakt
de
Royaards'
59
NIEK
t u s s c h e n het o v e r d r e v e n - m a r t i a l e v a n v r o e g e r
dames
hun
stemming
ons
juist o m d a t
meer
in
s c h o r e n zijn g e w e e s t , al w a r e n er de naakter;
die
onzedelijkheid,
pornografie
dan
terug,
légère",
geheel
van
pijnlijke
grove
terug
in
nuchter
allen, aan
wille.
in
getoond
dacht
en
als
comédie
had
meditatief
van
van v e e l -
ter
ontbloot
het
indruk
wordt
van de
veel zediger
rond,
schunnigen
jegens
lachjes,
prikkel"
de
't
wisselen van en
niet
Parijschen
zoo
genoeg
al zijn d e s c h o u d e r s e n borstjes bijlange
ons
werpen
botsen, een nadrukkelijk nateekenen beduidende
op
Fransche
althans
het
KR O
man, voor
rol ten
van
van
spel van
voorbereidt.
prachtig daar
zeker deel
kwam
Germaine
bestemd niet tot ligt
van wil ons;
Blanche
volle.
prestaties
een die
een
intellect
schampere
kenmerk
hun
die 't
elke
blijft e c h t e r , dit op
tegen
gezelschap, zichzelf
staal
alles waar-
steeds
worden
voorstelling'
van
opde
minutieus
„ , , • Horstad-
B i j z o n d e r g e l u k k i g is C o r van ;d
schrijver
|
te b e s p o t v o g e l e n . W i e v e r l o s t ons t o c h v a n
d
tOOne
e
r
L
u
g
t
M
e
!
s
e
r
t
m
e
t
z i j n
in
Delft,
e
t s t e première's niet g e w e e s t .
a a
C m te b e g i n n e n D r . ]an K a l f s D e zicht
b e
dat
duivel
a l s stuk in g e e n e n k e l o p -
bestaansmotief
heeft,
omdat
het
ten
e e n e n m a l e e e n op a r t i s t i e k e b a s i s g e g r o n d e n
gelegenheid
te
geven
en s c h a m p e r e n , v e r w o r d e n h u m o r ? W a t s e n -
heer a c h t e r o n s m e r k t e h a n d i g o p , dat die
steeds
zijn
geest in dit s t u k ; dat w a s d e e e n i g e g e e s t i g -
dat d e G a s t er als duivel in
h e i d , die wij d i e n a v o n d te h o o r e n k r e g e n .
D e l f t in m o n d a i n e , h y p e r - o n - D e l f t s c h e salons
H e t stuk is niet m e e r dan e e n n o g al o n d e r -
prikkelstellingen
houdende
niet
bevroeden, wat
verkondigt
Kalf
met
e n z o o den rol
episode
aan
het
hof
der
wij w e l op e l k e m a r k a n t e t o o n e e l f i g u u r
een
dien
Shaw
altijd bij
de
ruige hand
heeft. H e t d e e d o n s nu e n d a n d e n k e n aan
p a r o d i e l e v e r e n e n dan d e w e r e l d v e r k o n d e n ,
de o p e r e t t e
dat
s t e i n " van O f f e n b a c h en we neurieden o n -
wij
tooneelschrijver
zijn!
Neen!
Deze
„ D e Groothertogin van G e r o l -
d e m o n in d e s t a d v a n o p h a a l b r u g g e n , hofjes
w i l l e k e u r i g : „ V o i c i le s a b r e ! " 't S t u k
en o u d e - v r o u w e n h u i s j e s is a l s e e n c o c o t t e
echter
op
als K a l f s „ D u i v e l in D e l f t " , dat ten minste
een
zendelingenfeest;
een braaf-burgerlijk acte
B, aan d e
zijn
optreden
in
g e z i n v a n leeraar M . O .
H . B . S . te D e l f t z o u
totaal
nog is
niet
een in
zooveel
polemiek
elk
stof d o e n
uitgelokt
heeft
opwervelen
heeft, maar
t
g e v a l rijkelijk z o o o n d e r h o u d e n d
o n a a n n e m e l i j k zijn en dit v o e l d e d e schrijver,
en
toen
op e e n g e e s t i g h e i d , e e n S h a w ' s c h e w o n d e r -
hij
zich
e e n Parijsch s a l o n a a n w e e s
voor
des
duivels
stuk
leek
ons
periculeuse
streken. Het
meer e e n g e f o r c e e r d e jacht
grotesk-amusant,
spreuk, die hier bij van
bouw
en
al
z a t e n wij te a z e n
gebrek
structuur
aan
stevigheid
van stuk, e e n g e -
mémoire, ici
veux
brièvement
silhouetter
dame,
le
dame age:
second
incarnait robe
par
une
de
lettes d o r é e s ; en
deux
longues
ble un peu g r a v e et s é v è r e , une
vaporeuse
blanc; tulle
autour noir;
Pierrette du
mais d e s t y l e
perruque
t h a r i n a " e n aan C h r i s p i j n |r.'s a a r d i g e n E n -
c h a c u n de
stukken
gelschman.
flatteur d e s s u c c e s .
tranchait
un
d e tulle et satin
c o u , i m m e n s e r u c h e de
in die s o p h i s m e ' s e n a c t i o n , die p a r a d o x e -
gemaakt eDnaar/io&at.
et
t r é s pur. L a jeune fille é t a i t t r a n s f o r m é e e n
Quoique
Veenestr.g-n-13
de
d e perles f i n e s se posait sur la t ê t e . E n s e m -
w e r d , aan ' m e v r o u w C h r i s p i j n — M u l d e r ' s „ K a -
Den Maag
nattées
entremêlées
p e r l e s ; une petite résille d e rubans d ' o r
werkelijk „ g e e s t i g " m e n s c h in o n z e o m g e v i n g ;
IKAUFMANP!
en
serrés par d e s a i g u i l -
tresses
1 tot e e n v e r k a r a k t e r i s e e r d historisch b e e l d
R. v. R.
moyen-
p e t i t e traine
les c h e v e u x étaient
aan Roemer's prachtige Potemkin, waardoor
er vaak bij hoopjes bij e l k a a r , e n k e l o m d e n
fille. L a
e s p è c e de d a l m a t i q u e e n d a m a s bleu e t o r ; ^manches a bouffants
h e i d s s t u k k e n . H o e z e l d e n o n t m o e t e n wij e e n
zijn
une
satin b l e u - p a o n , sur laquelle se passait une
k o m t in 't m o d e r n e r e p e r t o i r e v a n g e e s t i g -
Engelsche society-plays,
jeune
princesse du
dessous a
w è l S h a w o p zijn a l l e r s m a l s t ; e e n e e r e s a l u u t
der
deux
d é g u i s e m e n t s , le premier p o r t é par une jeune
w e l d i g e l e e m t e had k u n n e n a a n v u l l e n . ' t W a s
naar
les
je
vernuf t - g e p u z z l e ,
woordenspel,
pressent
mirer g u a n t i t é d e m e r v e i l l e s . P o u r
naar c e r e b r a l e o n t u c h t en w a t al meer v o o r -
naar
se
peut se d o n n e r libre c o u r s et l'on peut a d -
lachspiegel,
kunnen
oü
defantaisie déployée,que d'originalité p i q u a n -
k e i z e r i n , e e n e p i s o d e , o n s g e t o o n d in d e n
Zoo
éclairés,
te d a n s c e r t a i n s c o s t u m e s ! l e i , l ' i m a g i n a t i o n
nog
bestaansgerechtigd.
prés
bariolé,
g r o u p e s d e s d a n s e u r s et d e s d a n s e u s e s . Q u e
v a n M o l n a r ' s D u i v e l n a - a a p t , m a a k t het stuk niet
a peu
a n i m é q u e c e l u i de c e s s a l o n s ,
brillamment
En Shaw's K a t h a r i n a d e G r o o t e ? E e n t o e v o e g i n g „ z a k f o r m a a t " z e k e r s l o e g op d e
bedoelt;
chatoyant,
bidden mogen!
in 't vernuft van d e n
les f ê t e s c o u r o n n é e s
les bals t r a v e s t i s . Q u e l c o u p d'ceil
t i m e n t , bij alle G o d e n , wat s e n t i m e n t , wat wij
schrijver te b e s c h o u w e n is. W i j k u n n e n nog stuk
Parmi
toujours d ' u n e réussite c o m p l é t e , nous v o y o n s
die v a n g e e s t o v e r v e r z a d i g d e w o o r d e n s p e l e n
zin mist, v e e l e e r als een dartele s p e l i n g van een spotziek moment
BALS TRAVESTIS
a-morale
d i n g e n g e e s t i g te l a t e n z e g g e n e n d e m o r a a l
blanche
sur
laquelle
b i c o r n e d e v e l o u r s noir. B a s
d e s o i e b l a n c h e et c o t h u r n e lacée t r é s haut sur la
jambe. de
caractères
trés
différents,
ces costumes remporta LOUISE
le plus
d'HAEYÉRE.
