Ford Transit Connect nieuw lid van de familie Transit. Hardenberg drie dagen epicentrum installerend Nederland

5e jaargang nr. 7

Veelzijdige Katja Römer-Schuurman gaat haar eigen weg

Ford Transit Connect nieuw lid van de familie Transit

3

5

10

‘Met vaste leveranciers sluit je risico’s uit’

pagina 6

Donderdag 29 augustus

11

‘Installatiebedrijven laten kansen legionella liggen’ Installatiebedrijven laten kansen liggen waar het betreft de installatie en het beheer en onderhoud om de legionellaveiligheid van leidingwaterinstallaties te waarborgen. “De kansen worden nog onvoldoende benut door zowel de eigenaar in de rol van opdrachtgever als de installateur.”

Horeca Uit gegevens van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) blijkt dat vooral in de horecasector nog veel fout gaat met betrekking tot legionellapreventie. Dit jaar worden ruim duizend hotels, motels en pensions extra geïnspecteerd omdat uit gegevens blijkt dat de naleving bij deze groep al een aantal jaren op een onvoldoende niveau blijft en achterblijft bij andere instellingen die aan extra legionellazorg moeten doen. “De controles in het verleden hebben ertoe geleid dat bijna alle hotels, motels en pensions de beschikking hebben over een beheersplan. Maar de uitvoering blijft vaak achter. Vaak heeft het management de verantwoordelijkheden onvoldoende geregeld”, laat een woordvoerder van de ILT desgevraagd weten. De ILT inspecteert op de aanwezigheid van een risicoanalyse en beheersplan, de uitvoering van eenmalige maatregelen zoals verwijderen van dode leidingen, van periodieke maatregelen zoals spoelen en temperatuur meten, de registratie in het logboek, voldoende monsternames (minimaal twee keer per jaar) en het melden van normoverschrijdingen.

2013

LegioneLLa speciaL

W iLL s cheffer

jaar LegioneLLapre beoordeeLt tien

ven tie

zeer en legionellose ‘Locaties waar zich Legionella en bevinden kwetsbare groep en scoren’ zouden beter moet

L egioneLLadesk undige

Donderdag 29 augustus

2013

pagina 7

LegioneLLa speciaL

Legionella special

Verwachte omzetdaling leidt niet tot minder werknemers

Dit zegt Will Scheffer vandaag in InstallatieNieuws. Scheffer is als onafhankelijk deskundige lid van het Landelijk Overlegorgaan Preventie Legionella (LOPL) en wordt regelmatig gevraagd om zijn kennis over legionella te delen. Een toenemend aantal installatiebedrijven is gecertificeerd volgens de Beoordelingsrichtlijn ‘Legionellapreventie-advisering voor collectieve leidingwaterinstallaties’ (BRL) 6010 en mag zich legionellaspecialist noemen. Maar ook installatiebedrijven die hiervoor niet zijn gecertificeerd, hebben hier mogelijkheden. “Installatiebedrijven die zich uitsluitend op de uitvoering van onderhoud richten, kunnen zich voor het beheer laten bijstaan door speciaal daartoe opgeleide en gediplomeerde Deskundigen Veilige Leidingwaterinstallaties”, zegt Scheffer.

Kijk voor de Legionella Special in deze krant

Donderdag 29 augustus 2013

Legionella special

Deze krant is een uitgave van Geberit voor installerend Nederland

de longen aantast de luchtwegen en Van deze infectieziekte die Legionella pneumophila. Legionellose is een door de bacterie die wordt veroorzaakt 34 soorten bekend. minste bacterie zijn ten voor: De in twee varianten longontsteking. is een vorm van Legionellose komt vooral de aanof legionairsziekte of fataal, en trekt De veteranenziekte plaatsmaar ook ernstig (loca-uitbraken op grote schaal licht verlopenbinnen 2 jaareens ziekte kan een omdat er wel of meer patiënten aandoening met 3 of meer herzien en daaraan dacht van de media of een cluster isvan een potentieel ernstige 55.1 en 55.2) te de tiecluster) woonachtig De veteranenziekte jaar, aan het toenmalige publicatie overvinden. in een5 half procent. (geotoe te voegen een de Gezondheidsraad tot 25kilometer van de ziekte (ISSO 55.4) en patiënten van van 1 (op 29 juli 2003) bood & Sport (VWS) een advies over bestrijis een lichtere variant straal en de alternatieve technieken beheer en overlijdensrisico Tien jaar geleden of pontiackoorts on- binnen een Welzijn wordt ookDeze variant is ongevaarlijk epidemie van legioDat belang voor het De legionellagriep plaatsvindt. grafisch cluster). ministerie van Volksgezondheid, was de uitbraak van een in een legionella) een publicatiecollectieve leidingwaterbehandeling overgaan. geen longontsteking Aanleiding solitaire patiënt waarbij door de bacterie gaan, kunnen zonder derhoud van ding van legionella. het gezien bij een gepaard die wordt veroorzaakt mensen ziek werden bij een solitaire pati55.5). En ook met klachten die hiermee installaties (ISSO geldt. In zorginstelling en nellose (een infectieziekte in 1999 waarbij tweehonderd legiowerden een Flora een aangifteplicht De adviezen Veilige Leidingwaterinstalla- ent bij wie uit longmateriaal tijdens de Westfriese een ziekte waarvoor de van legionellabesmetting. Scheffer, toen nog ‘Actieplan die namens de de installatiesector 1987 is legionellose Will aan de gevolgen gekweekt is en waarbij Maar de commissie Sinds nellabacterie ties’ in 2007 heeft en 32 overleden in 2003 zat onder anderen aangiften 279. thuisde advie- bedroeg het aantal (VNI). Scheffer is de adviescommissie kwam in haar rapport niet (alleen) in de gehoor gegeven aan 2002 Installatiebedrijven overgenomen. In le- potentiële bron zou minister adviseerde, (LOPL) en duidelijk aanis.deBrononderzoek voor bedoeld is. van Nederlandse ‘Bestrijding vanGezondheidsraad van 800 in het ziekenhuis Preventie Legionella is waar legionellapreventie zen in het rapport namens de Vereniging tot een jaarlijks aantal was dus mogelijk sprake van situatie gelegen douche nemen, dat benadering het Landelijk Overlegorgaan op het gebied van legionella. Gezondheidsraad via een anderebij Er elk geval van legionellose Onbekommerd een gionella’ van de eigenlijk momenteel lid van door legionella. deskundige longontstekingen sterfte aan legionellapdé onafhankelijke voor. behandelde 2003.” moeten plaatsvinden.” met een factor 2 à 3. De staat te boek als een aantal vragen Legionelladeskundige legde hem exclusief van een onderrapportageop circaeen mensen per jaar. InstallatieNieuws 80 artikel jaar alerter geeen cruciale rol bij geraamd staat nog in datzelfde werd InstallatieNieuws neumonie zijn bij pneumoniegevallenaanvankelijk Heeft de installatiesector is het een bijrol? In deze op het rapport asielzoe“Artsen in Leiden. dat er als gevolg voor woninginstalzegt hierover: Schouwenhove mede het van legionella of gen, verblijfaccommodaties, Will Scheffer Dat In 2003 was de schatting over de serviceflat de ‘LegionellaCode .Tol uit verklaart in Nederland. 30.5) uit met bestrijding (één van de twee ziekvan nieuwe instalvan legionellapreventie kerscentra, penitentiaire inrichtingen, dienst Maurits van legionellabesmettingen optechnische worden van de veteranenziekte “Naast de aanleg laties’ (ISSO-publicatie van vanziekenhuisopnamen een Hoofd 476, Op het gebied over de staat legionellose valt, de kampeerterreinen, en zeker zogeheten aantal meldingen 2009 en 2013. Voortmeldingen zelfs het de installatiesector oplopen ongerustheid vanzijn is de wet helder tes die onder de noemer daarin herziene versies in in 2010 het aantal bezich badinrichtingen, van de laties heeft en soortgelijke RIVM bedroeg heftige pontiackoorts) truckstops. Voor 306 meldingen. Deze prioritaire instellingen moeten serviceflats veelhet rol met een gekwalificeerd cijfersinvan onderzoek in opdracht ander is de minder leidingen jachthavens en Volgens noteerde het RIVM 2012ongerustmensen in Ne- durend Maar er zal die herzienin- bepalende onderhoud om de legionelu deze Er wordt streng ziekenhuizen worer 348 en in Onderschrijft waren het 2013 waargenomen. jaarlijks rond achthonderd alarmerend en installatiesector maakte beheer en instellingen. aan de regels houden. in 2011 ge- paalde categorieën als aërosolvormend het eerste deel van werden toegevoegd Dat was Bij een behandeling op toegezien dat de regels worden van leidingwaterinstallalijn wordt ook in derland overlijden. heid? gen nodig. Daaraan dalende de den alle tappunten een onderrapportage. ‘Hotspotvrij laveiligheid vanbeantwoorHoe is de situatie zijn te De kansen daartoe installaties in deze de legionellosepati- handhaafd. Maar voor wie gelden is moeilijk nog sprake de aanzet tot maatregelen. “Deze vraag de ISSO/SBR-publicatie installeren’ in ties te waarborgen. beschouwd. Alle ongetwijfeld meeste gevallen in deconbenut door op welke geneest en gezamenlijk ook wat houden ze in? ik niet weet antibiotica omdat juiste tien jaar later? worden nog onvoldoende den ontwerpen, bouwen categorieën worden regels eigenlijk en met de in NEN hotspots in wateris destijds in de megenoemd. rol van opdrachtgever wordt gedoeld. Maar Scheffer: “Dit getal de eigenaar in de 2008, de ‘Checklist ‘prioritaire installaties’ ent.” crete eisen en de ISSO/SBRwel de bepaling dat een hoogleraar Geals opdrachtnemer. weten regelgeving dia genoemd door en de installateur 1006 van 1981 staat leidingen’ (ISSO:2010) De Nederlandse plaatinstallaties voor de gebouwde die zich uitsluitend in drinkwa‘Integraal ontwerpen bij voorkeur op zondheidstechniek publicatie 811 zij rich- waterleidingen (2011) Installatiebedrijven voor legionellapreventie vastgelegd in Eigenaren van prioritaire de volgende waar Universionderhoud woningen’ Technische van aangebracht is aan omgeving van de sen moeten zijn van legionellaveilige on- op de uitvoering verhebben zich te houden ter en warm tapwater, was onvoldoende voorkoming van van overmatige voor het beheer laten (2009); het Drinkteit Eindhoven, maar ten kunnen zich zijn gevrijwaard met concepten ter regels: de Drinkwaterwet commissie Legionellospeciaal daartoe opgeleide warming en dat een drinkwaterinstaleen Algemene opwarming van leidingwater onderbouwd. De ver- bijstaan door waterbesluit (2011): gaf in haar gewenste te zijn uitgevoerd, Deskundigen Veilige gelden voor En nog steeds vinden gebaseerd op se van de Gezondheidsraad latie zodanig dient in- in woningen. van en gediplomeerde De volgende verplichtingen Maatregel van Bestuur aan de zogeheten plaats in opdracht gebruik een zodanige de Regeling legioprioritaire installaties: rapport van 2003 Leidingwaterinstallaties.” dat bij normaal volgonderzoeken van wordt Drinkwaterwet; verandeNederland eigenaren De de in en ISSO. van alle leidingen en beheersdrinkwater en warm cidentie van legionellose UNETO-VNI, TVVL en een strikte doorstromingeen voldoende verversing • opstellen risicoanalyse nellapreventie in dat ministeriële regewel te hoog te vinden.” Valt met al deze maatregelen van ooit uit bereikt, plan tapwater (2011): een de en En in het begin drinkwater aan de Drinkwaterwet naleving ervan legionellabesmetting is gewaarborgd. ter • zorgen dat het ling gebaseerd op zou eigenlijk waarin het water de Gezondheidsraad Deze wetgeving kve/liter) In het advies van te sluiten? z’n best doet brandblusleidingen, zijn kwaliteit zijn vier speer- ‘Brononderzoek norm voldoet (<100 het Drinkwaterbesluit. en de waterkwalibestrijding van legionella afspraken, snelle “Hoe goed ook iedereen door langdurig verblijf Waterleidingwet onderzoeken terugde moet een legionellose • periodiek vervangt een legionellabesmetaantal tappunten regelgeving, zoals punten genoemd: Europese aanpassing van bij elk geval van om het risico op zou kunnen verliezen teit op vastgesteld uit te sluiten is daarop gebaseerde zijn aangebracht, De herziene van legionelladiagnose en behandeling, beheersplan) en ting te voorkomen, stroombeveiliging Eerder gaat het en van de bron is al (nemen en analyseren het Waterleidingbesluit. 1 juli 2011 in plaatsvinden’ NEN 6265) waterinstallaties (analyse het nooit. Het vinden staat in NEN 1006:1981. is op als op welk van de moeten monsters overeenkomstigen controles Thans wordt door weten regelgeving onderhoud. Maar onderzoek. Kunt u aangeven evenzeer moeilijk. om achterstallig maatregelen dat er risicopunwerking getreden. van • uitvoeren Centrum Infectieziektebestrijding vier punten wat is bereikt? het vermoeden bestaat zich op eigenaren op het gebied het van belang geacht de eigenaar/exploideel van de patiënconform beheersplan De regels richten weten regelgeving “Een belangrijk (CIb) van het RIVM ten zijn, dan doet van uitgevoerde collectieve drinkvereniging waarschijnlijk rende in leidingwater bronnen te be• bijhouden logboek een aantal groepen de servicef lat of de ten loopt de infectie en onderzoeop. van legionellapreventie on- om de vermoedelijke te on- tant van voor zover zich daar verstandig aan in het buitenland was, naast nieuwe maatregelen, controles waterinstallaties, huiseigenaren er tijdens een reis in 2004 en 2011 monsteren en microbiologisch tappunten in bevinis van een van weg te laten neEen legionellosemede aanleiding ken aërosolvormende indien er sprake ng de toeHoe we dat weten? derzoeksresultaten, van 2 om die risicopunten zeer kleine vloeivoor col- derzoeken de GGD gevraagd beheersmaatregelen een potentiële bron • bij risico’s/normoverschrijdi den (aërosolen zijn ook de eerdere publicaties patiënt wordt door men of voldoende en eventueel (ISSO cluster rond zich door de lucht van infectie. om heeft de eigenaar/ zichthouder informeren stofdruppeltjes die naar mogelijke bronnenzijn incubatie- lectieve leidingwaterinstallaties te nemen. Daartoe eigenaren verspreiden) en op acties nemen Als een patiënt tijdens exploitant een zorgplicht.” ng evendoor zelfge- kunnen ‘wijkwarmtapwateraccommodatie heeft • bij risico’s/normoverschrijdi en adnismen die is omgeven vastgehecht van zogeheten periode in een voor zich waar informeren dit door het RIVM slijm dat is tueel verbruikers voorzieningen’. hiervan: de locaties Optimale gelogeerd, wordt “Losgroeiomstandigheden met produceerd zowater Legionin dit geval bevinden, (European stilstaand groepen oppervlak, zijn ELDSNet een viseren. legionella gemeld aan zeer kwetsbare en 60 °C aan Network, van waterleidintussen en25zorginstellingen, Prioritaire instellingen het om (beaan de binnenkant een temperatuur naires’ Disease Surveillance als ziekenhuizen de aanwezigheid scoren. Daarbij Uit diverse onderzoeken blijkt Door deze Europese groep gaat °C) enmoeten is 37beter onder andere legionellavraaggen. (optimaal voorheen EWLGI). zouden in de Bij de eerste matedat het de volgende Bron clusters van organisch aantekening ander de of direct categorieën van) dat van biofilm samenwerking kunnen maak ik en de legionellaconcentraties dan bij an- paalde zorginstellin- baak.nl. leidingen. gaat om zeer uitgebreide biofilm bij koper lager zijn deveelal groepen: ziekenhuizen, legionellose in verblijfsaccommodaties dan riaal in in We spreken sneller worden herkend.binnen 2 jaar complexe leidingwaterinstallaties dere materialen. en een relatief laag micro-orgaindien is eenomgeving van een cluster een complexe Een biofilm gereMaar toch..” 2 of meer legionellosepatiënten warm binnenklimaat. worden aan dezelfde lateerd kunnen behulp van het installatiesector voldoenaccommodatie. Met Vindt u, tot slot, de deze voldoende kenSpoelhoeveelkunnen epidemioregistratiesysteem de geëquipeerd en heeft aansluiting verkrijgbaar. kunnen inworden opgespoord te lichten over de aanpak De aansluiting kan logische clusters nis om klanten voor heid en spoelintervallen bare manier tegen. uit verschillende een aantal producten dankzij de bijgeleverde steekverbindin- dividueel ingesteld en op elk moment legionella? waarbij patiënten vanheeft netGeberit installatiede hygiworden gezijn. Binnen het binnenaan worden. Zo kan die bijdragen organisaties landen betrokken gamma erg gen in een handomdraai levensduur naderhand aangepast in het “De van TVVL en ISSO) hebscoort Nederland drinkwater. heeft een (UNETO-VNI, werk van ELDSNet altijd de juiste werking ge(dus gezond) maakt. De filter enischsector samenwerking aan het werk van of 3000 goed. Dat is te danken ben door een intensieve het drinkwatersysteem Gete van circa 6 maanden De reisdetails wisten kennisontwikkeling, de GGD’s die alle in isonderzoek, er de Geberit hygiënefilter. liter en is geschikt voor vulling garandeerd worden. Allereerst leidde het melden biedt en kennisoverdracht van eerste keer achterhalen. In 2011 kennisvastlegging ervoor dat bij de berit Hygiënespoeling een een ingeen drinkwaterinstallatie Deze zorg ELDSNet in ruim om hynoodzagegeven de hoe van een casus aan het systeem aan legionellapreveneen goede oplossing van voorbeeld maximaal 50 wooneenheden. vullen een meldingen (34 van als voldaan. sensibele aantal de bij het probleem wordt geeft van kwart or- datumweergave van giëneproblemen hygiëne-eisen En deze Een kelijkewikkeld tot het opsporen in hotels houdt vuil- druk tijdig de 122 patiënten) tie kan worden aangepakt. toepassingen zoals nog steeds volgende filterwisseling De Geberit hygiënefilter de infectie niet goed op een betrouween cluster. Wordt ganisaties zijn daarmee en pensions, ziekenhuizen, en installateurs aan. deeltjes en bacteriën dan kan de patiënt scholen, of op tijd behandeld doende. Voor adviseurs bejaardentehuizen, ziek worden, of beschikbaar om in of va- Geberit Hygienefilter. langdurig of blijvend is voldoende kennis een sporthallen, kazernes percentage met doaan de hand van Geberit Hygiënespoeling voorkomen. zelfs overlijden. Het samenwerking en is de Geberit kantiehuizen te Tweede product in Nederland dankzij op de praktijk gerichvan gebouwmadelijke af loop is ruim pakket van Onregelmatig eigein één buis: in plaats Opname in het en behandeling met de nodige tools Hygiënespoeling. is via de latieleiding een snellere diagnose lopende leidingen kan tot stagen ISSO) heb- te publicaties nagementsysteem gedaald van circa en niet-prioritaire twee evenwijdig tappen van water (UNETO-VNI, TVVL van het in de afgelopen jaren naren van prioritaire de installatiesector digitale of de RS485-inter- voor vertrek- en retourleiding kennisvastlegging van legionellapehet aantal meldingen Will Scheffer: ‘De organisaties binnen natie in de drinkwaterleiding kennisontwikkeling, Een vanda10 procent van de Inliner cirlocaties te ontzorgen face mogelijk. tot naar schatwater wordt er bij samenwerking in onderzoek,ingewikkeld probleem als legionellapreen daardoor tot hygiëneprobleafdekplaat warme ben door een intensieve van ziekenhuisopnamen rikelen.” hoe een van het een buis-in-buisprincipe lismebestendige een voorbeeld gegeven procent.” men door besmetting toegang culatieleiding en kennisoverdracht ting tussen 5 en 7 gaat sneller, er is gevaarlijke van rvs maakt snelle de rol van de installatoegepast. Installeren drinkwater met ventie kan worden aangepakt.’ “Voor wat betreft het instalDe Geberit als eerste reactie voor servicewerkzaamheden minder ruimte nodig voor bacteriën leiden. een tiesector: deze bracht Inliner leidt tot ververst met mogelijk. leren en Geberit Hygiënespoeling die het hygiënische warmwateroplossing regelmatige intervallen de leidingen. Geberit Inliner energie bespaart. drinkwater in en circu- tevens is met een Warmwaterleiding De hygiënespoeling water- Geberit Inliner. enkele of een dubbele Geberit Hygienespoeling.

De regels van het

spel

Biofilm en koper

InstallatieNieuws op 2e plaats Geberit zorgt voor

ater hygiënisch drinkw

InstallatieNieuws is na Installatie en Sanitair het meest gelezen vakblad in de installatiesector. De tweede plaats wordt gedeeld met Gawalo. Een kwart van de installateurs leest InstallatieNieuws. In een soortgelijk onderzoek vorig jaar stond InstallatieNieuws nog op de vierde plaats. Dit blijkt uit onderzoek in het Bouwkennis jaarrapport. InstallatieNieuws wordt uitgegeven door Enter Media BV in Weesp in samenwerking met Geberit. Uitgever Adri de Bruijn is blij met de positie die in korte tijd is veroverd. “Wij bestaan nu zes jaar. Dat we in zo’n korte tijd een dusdanige positie hebben veroverd, zegt dat de redactionele aanpak een juiste keus is.”

Hardenberg drie dagen epicentrum installerend Nederland Hardenberg in Twente is 10, 11 en 12 september voor de 15de keer in successie het epicentrum van installerend Nederland. In de evenementenhal vindt dan de Installatie Vakbeurs Hardenberg plaats. Dit is hét trefpunt voor ondernemers en relaties uit de installatie- en sanitairbranche. Tijdens Installatie Vakbeurs Hardenberg zijn er weer talloze nieuwe producten en innovaties te zien. De beurs is elke dag tussen 14.00 en 22.00 uur geopend. Er zijn rond de vierhonderd exposanten en er worden 15.000 bezoekers verwacht. Bedrijven die zich vooraf laten registreren betalen geen entree. Een voorwaarde is dat alle bedrijfsgegevens worden opgegeven. Aan de kassa bedraagt de entree 20 euro en ook dan moeten bezoekers een kopie van registratie van de Kamer van Koophandel meenemen.

Geberit Ladies Day voor actieve ‘installatievrouwen’ Geberit heeft woensdag 25 september een primeur in de installatiesector: voor het eerst wordt de Geberit Ladies Day gehouden. Deze speciale dag richt zich op vrouwen die zelf actief zijn in de installatiesector, zoals vrouwen die vaak als eerste aanspreekpunt dienen voor klanten, vrouwen die de bestellingen doen en vrouwen die klanten van advies voorzien. Comfort en wellness zijn de thema’s van deze Geberit Ladies Day.

Het doel van deze unieke dag is om vrouwen te informeren over comfortverhogende oplossingen, trends in sanitair en de laatste Geberit-noviteiten zodat de dames op de hoogte zijn van de laatste stand van zaken op deze gebieden. Met deze kennis en de eigen ervaring met klanten zal daarna worden ingegaan op klantwensen en dan zal gezocht worden naar comfortverhogende oplossingen waar ook de installateur nog iets aan overhoudt. Kortom, het wordt een inspirerende dag waarbij kennis

gedeeld wordt om de klant optimaal te adviseren. De Geberit Ladies Day start om 13.00 uur met een introductie, waarna een informatiesessie wordt gehouden over comfort en wellness. Na een pauze volgt een rondleiding langs Geberit-producten en wordt ingegaan op het thema klanttevredenheid. De middag wordt afgesloten met een warm buffet en om 19.00 is de afronding. Aanmelden kan via www.geberit. nl/ladiesday.

Deze positie is ook belangrijk voor de advertentiemarkt. “Als je de installateur wilt bereiken, dan vormen InstallatieNieuws, dat elke maand verschijnt, en de aanpalende website www.installatienieuws.com, die elke maand honderden unieke bezoekers heeft, de ideale marketingmix.”

Innovaties gewaardeerd Opdrachtgevers waarderen vernieuwingen en zijn over het algemeen geneigd om deze te omarmen, maar er is nauwelijks bereidheid om hier iets extra’s voor te betalen. Dit staat in het BouwKennis Jaarrapport 2013/2014. Vooral duurzame eigenschappen zijn een belangrijke succesfactor voor innovaties. Marktpartijen zijn matig bereid een financiële bijdrage te leveren aan de adoptie van een innovatie. Voor elke innovatie geldt dat een veel kleiner percentage bereid is meer te betalen voor de verbetering, dan het percentage dat een innovatie wel ziet zitten als daar niet voor hoeft te worden betaald.

pagina 2

InstallatieNieuws


Regering richt pijlen op zzp’er De regering heeft de aanval op de zzp’er geopend. In 2015 (2014 is te vroeg omdat de maatregelen te ingewikkeld zijn) gaat de zzp’er inleveren. De komende maanden zal er echter een hevige strijd losbarsten om zo veel mogelijk verworvenheden binnenboord te houden. In de bouwsector neemt de werkgelegenheid af, maar het aantal zzp’ers stijgt. Het aantal zelfstandigen is sinds begin 2012 met drieduizend toegenomen. Een groot

aantal van hen heeft deze stap niet uit luxe genomen, maar puur vanwege het feit dat er door ontslag geen andere optie was. Zij zitten al in de hoek waar de klappen vallen en als het aan de regeringspartijen ligt, zal het bestaan van de zzp’er er de komende jaren niet makkelijker op worden. De regeringscoalitie wil zzp’ers namelijk in 2015 extra gaan belasten door een half miljard euro aan lastenverzwaringen op te leggen. Volgens berichten in diverse media is hier een belangrijke reden voor: werkgevers

worden te veel verleid om zelfstandigen in dienst te nemen want de lasten voor werkgevers zijn lichter en de zzp’ers zouden veel geld overhouden dankzij aftrekposten. Met de voorgenomen maatregelen zit de regering op dezelfde lijn als de commissie Van Dijkhuizen. De commissie Van Dijkhuizen heeft de positie van de zzp’er tegen het licht gehouden en stelt voor dat de voorgenomen korting van 500 miljoen euro op de ondernemersfaciliteiten kan worden

Zzp’ers hebben meeste last van wanbetalers Zzp’ers hebben veel vaker te kampen met wanbetalers dan grotere ondernemingen. Het aantal moeilijk te incasseren vorderingen van zelfstandigen nam in het tweede kwartaal met zo’n 36 procent toe, terwijl die van bv’s met 8 procent stegen. Dit blijkt uit een enquête van kennisbemiddelaar HeadFirst onder 305 eenpitters. Gemid-

vervangen door de zelfstandigenaftrek (in 2012 was die 7.280 euro) af te schaffen. Door de zelfstandigenaftrek te schrappen, moeten zelfstandigen een extra belasting gaan betalen van circa 2700 euro. Voor pas gestarte zelfstandigen is de klap nog groter: zij zullen bijna 3500 euro moeten inleveren door het schrappen van de startersaftrek. Daarnaast zullen ook de toeslagen voor zelfstandigen met een laag inkomen verdwijnen. Bijstand Volgens belangenorganisatie Stichting ZZP Nederland zullen zelfstandigen met een laag inkomen straks het hoofd niet meer boven water kunnen houden en worden

deld hebben zzp’ers bijna 1500 euro per onbetaalde factuur uitstaan. In 2012 was dit nog 1200 euro. Voor grotere bedrijven geldt een bedrag van ongeveer 2000 euro, tegenover 2200 euro vorig jaar. Volgens ZZP Nederland zijn zzp’ers bang hun opdrachtgevers kwijt te raken. “Opdrachtgevers, veelal grotere bedrijven, maken daar misbruik van”, aldus de vereniging.

zij linea recta verwezen naar de bijstand. “Veel zelfstandigen zijn de laatste jaren een eigen bedrijf begonnen om niet in een uitkeringssituatie te belanden, maar om zelf in hun inkomen te voorzien. Ook al is dat een laag inkomen, de zzp’er heeft daar vrede mee. Dat is een groep mensen waar we trots op dienen te zijn in plaats van ze weg te zetten als belastingprofiteurs”, aldus ZZP Nederland. Bovendien kunnen zzp’ers niet met werknemers worden vergeleken, aangezien een werknemer bij verlies van werk allerlei vangnetten heeft en recht heeft op een ww-uitkering. Die rechten heeft een zzp’er niet: valt zijn inkomen weg, dan rest de bijstand.

EIS MEER efficiency Pompen zijn verantwoordelijk voor maar liefst 10% van het wereldwijde elektriciteitsverbruik. Dat is de reden waarom energiezuinigheid al vele jaren een passie van Grundfos is, en waarom we meer blijven eisen van de circulatiepompen die wij produceren. Het Grundfos Blueflux® label garandeert dat u en uw klanten de meest energiezuinige pompmotoren die er verkrijgbaar zijn gebruiken. Door zelf onze motoren en variabele frequentie aandrijvers te ontwerpen, verzekeren Grundfos Blueflux® pompen een energiezuinige, betrouwbare en lange levensduur. Kijk ook op www.grundfos.nl voor meer informatie.

Bezoek onze stand (nr. 440) tijdens de Installatievakbeurs Hardenberg van 10 tot en met 12 september 2013.

Installatienieuws_juli.indd 1

11-07-13 14:01

pagina 3

InstallatieNieuws


Allemaal tegelijk onder de douche? Partner in totaaloplossingen.

Door Jeroen Bosman Trainingsmanager Geberit

Verwachte omzetdaling leidt niet tot minder werknemers Installatiebedrijven verwachten dat de omzet de komende maanden zal afnemen, maar dat het personeelsbestand zal groeien. Iets meer dan een kwart van de installatiebedrijven (26 procent) verwacht meer medewerkers nodig te hebben, terwijl 4 procent uitgaat van een afname van het personeelsbestand. In de volledige bouwketen verwacht 23 procent een daling en 13 procent een stijging. Architectenbureaus zijn het meest somber: 47 procent verwacht een krimp en 4 procent verwacht een groei van het personeelsbestand.

Deze cijfers staan in de Monitor Bouwketen, dat in opdracht van onder andere brancheorganisatie UNETO-VNI is vervaardigd door het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB). De analyse gaat over het laatste kwartaal van 2012 en het eerste kwartaal van dit jaar. Installatiebedrijven hebben in deze periode de orderportefeuille zien slinken met 0,4 maanden. De omzetverwachting is negatief en negatiever dan een halfjaar geleden. Daarmee steken de installatiebedrijven positief af ten opzichte van de andere bedrijven in de bouwketen. Architectenbureaus zagen de orderportefeuille met 0,7 maanden dalen en ingenieursbureaus met 0,6 maanden. Minder werkgelegenheid Het aantal werkenden is in het eerste kwartaal met 24.000 afgenomen (-5 procent) ten opzichte van een jaar eerder en is uitgekomen op 454.000. De afname van het aantal werknemers lijkt zich vanaf het begin van 2012 verder te versnellen en steeds meer mensen maken al dan niet gedwongen door de omstandigheden

de overstap naar het zzp-schap. Het aantal zelfstandigen is in dezelfde periode toegenomen met drieduizend (+2,4 procent). Woonakkoord Over de te verwachten gevolgen voor de werkgelegenheid van het Woonakkoord zijn de meningen verdeeld. In het Woonakkoord zijn onder andere een verhuurdersheffing, huurliberalisatie, beperking hypotheekrenteaftrek en verlaging van de overdrachtsbelasting afgesproken. Ook is de btw op arbeid tijdelijk verlaagd naar 6 procent. Vooral van deze btw-verlaging wordt een (gematigd) positief effect verwacht. Het aandeel ondernemingen dat van deze maatregelen een positief effect verwacht ligt rond de 50 procent. Van de stringente financieringseisen voor starters, de beperking van de hypotheekrenteaftrek en de verhuurdersheffing wordt daarentegen een negatief effect verwacht. Van de inkomensafhankelijke verhoging van gereguleerde huren verwacht het merendeel van de ondernemingen weinig effect.

De vraag naar water kent een logisch verband met het dagritme van de mens, een piek bij het opstaan en een verhoogd verbruik tussen eten en slapen gaan. De wens om “gelijktijdig” onder de douche te gaan is dus wel degelijk aanwezig en in eerste instantie afhankelijk van “de vraag”, het aantal mensen, en “het aanbod”, het aantal beschikbare douches. Kijken we verder, dan is het achterliggende ontwerp en de gemaakte drinkwaterinstallatie in de woning of in het gebouw van doorslaggevend belang of er wel voldoende (warm)water uit de douche komt op piekmomenten en dus op de comfortbeleving van de gebruikers. Er is een belangrijke rol voor de installateur weggelegd om hiervoor en juiste berekening te maken. Naast de invloed die de installateur heeft op het comfort, is de installateur ook (in bepaalde mate) verantwoordelijk voor de installatie. Het gebruik van softwareprogramma’s doet daar niets aan af, hij die ontwerpt wordt geacht de voorwaarden, de gebruikte data en de gebruikte modellen te kennen. Kennis van druk, volumestromen, dimensionering en voldoende water bij de tappunten is daarbij nodig. Bij individuele woningen wordt meestal de q√n methode toegepast om de maximum momentvolumestroom te berekenen. Bij een beperkt aantal tappunten is de kans dat deze tappunten tegelijk gebruikt worden te overzien. Maar met welke gelijktijdigheid wordt er gerekend bij grote gebouwen en complexe installaties? In deze situaties wordt naar het verwachte gebruik gekeken; een vorm van kansberekening waarbij u schat hoe groot de kans is dat in één gebouw op hetzelfde tijdstip bijvoorbeeld 30 mensen hun handen wassen, 10 mensen douchen en er 8 wasmachines draaien. Om tot een nauwkeurige berekening te komen heeft ISSO nieuwe rekenregels opgesteld: de Simdeum methode. Op basis van een aantal praktijkesten is in deze nieuwe rekenmethode de kans op gelijktijdig gebruik verder verfijnd. Hieruit blijkt dat de veronderstelde maximum momentvolumestromen in grote gebouwen lager zullen uitkomen dan bij berekeningen die gebaseerd zijn op de huidige rekenregels, m.a.w. in praktijk zullen minder mensen ‘gelijktijdig’ onder de douche staan. Die kleinere volumestromen zullen leiden tot kleinere diameters en daarmee ook tot een kostenbesparing voor de installateur. Met kleinere diameters verbetert ook de doorstroming in de leiding aanzienlijk. Kennis die gebruikt kan worden in het voordeel van de installateur.

Geberit en Jaga doen aan stuivertje verwisselen Adviseurs in de werktuigbouwkundige sector zijn dit jaar het meest te spreken over Jaga (verwarming) met op de tweede plaats Geberit (sanitair- en installatiesystemen). De verschillen onderling zijn minimaal, hetgeen ook blijkt uit het feit dat deze twee leveranciers de afgelopen jaren constant stuivertje verwisselen. In 2010 en 2012 stond Geberit op de eerste plaats en Jaga op de tweede plek en in 2011 en dit jaar is het precies andersom. Dit staat in de Marketing Score Card Klanttevredenheid Installatie van Bouwkennis. De top 5 wordt

compleet gemaakt door respectievelijk Biddle (luchttechniek), Viega (leidingsystemen) en TROX (luchttechniek) in de top 5. Onder W-installateurs heeft Nefit dit jaar de hoogste klanttevredenheid. Nefit staat nota bene drie keer in de top 5: op de eerste plaats met cvketels, op de derde plek met boilers en op plaats 5 met warmtepompen. Met Nefit, Bosch (tweede) en Remeha staan er vijf fabrikanten uit de productgroep verwarming in de top 5. Dit is voor het eerst. Onder W-installateurs is tevens de tevredenheid over groothandels onderzocht. Zij zijn het meest te spreken over Technische Unie, gevolgd door Rensa en Wasco.

Wilt u mee weten over de nieuwe rekenregels? Tijdens de cursus Legionella Preventie van Geberit komt deze nieuwe rekenmethode aan de orde. Tevens kunt u in deze cursus kennismaken met de drinkwaterhygiëne en legionellapreventie. Deelnemen aan de cursus Legionella Preventie is gratis en nog mogelijk op 20 november. Via de www. geberit.nl/cursussen kunt u zich inschrijven. U kunt natuurlijk ook altijd contact opnemen met uw Geberit accountmanager voor meer informatie.

pagina 4

InstallatieNieuws


Doe mee met actie vlotter sparen Spaar voor een uniek babyshirt of voor korting op speelgoed bij ToysXL met dé universele vlotterkraan van Geberit! In elke verpakking van de Geberit Impuls380 zit een unieke vlotterspaarcode. U hoeft slechts 5 punten bij elkaar te sparen om deze punten te verzilveren voor een kortingscode. Hiermee kunt u sparen voor een uniek baby T-shirt met de tekst ‘Papa is een TOP installateur’ / ‘Opa is een TOP installateur’ of voor korting op speelgoed bij ToysXL. De korting is alleen te

Informatie Grundfos nu ook via app Ook zonder pc of laptop kun je tegenwoordig toegang krijgen tot informatie van en over Grundfos. Sinds kort is er namelijk de zogeheten GO CAPS-applicatie beschikbaar om te downloaden op tablet of smartphone. Dit maakt het dagelijkse leven voor vertegenwoordigers, servicepersoneel en klanten die onderweg productinformatie nodig hebben een stuk eenvoudiger. De mobiele pompregeling Grundfos GO en Grundfos GO CAPS zijn nu samengevoegd in één handige app. Hierdoor hebben klanten eenvoudig toegang tot dit uitgebreide platform voor externe pompcontrole, productselectie en

productinformatie. Met deze nieuwe app is het onder andere mogelijk om toegang te krijgen tot productspecifieke service en onderdeellijsten voor de pomp waarmee men op afstand verbinding heeft. Bovendien blijven de bekende voordelen van de bestaande apps beschikbaar. “Het is nu slechts een kwestie van je smartphone uit je broekzak halen om productinformatie terug te vinden. Met enkele klikken is het mogelijk een pomp te dimensioneren, een vervangpomp voor een oude pomp te vinden of te zoeken naar een specifiek product”, laat Grundfos weten. De Grundfos GO app is te downloaden vanaf de App Store voor iOS en Google Play voor Android.

verkrijgen bij de webshop van ToysXL: www.toysxl.nl. Vlotter sparen werkt zo: •G a naar www.geberit.nl/ acties en voer uw code(s) in. •K ies voor ToysXL (vanaf 5 punten) of een baby-Tshirt (20 punten) •K iest u ToysXL: zet dan uw gespaarde punten om in een kortingscode ter waarde van 5, 10, 15 of 20 euro. Vervolgens kunt u op www.toysxl.nl uw producten met korting bestellen.

• K iest u voor het baby-Tshirt: zet dan uw gespaarde (20) punten om en bestel een van de babyshirts in de juiste maat. U ontvangt het unieke T-shirt binnen twee weken. Kijk voor meer informatie over deze actie en de actievoorwaarden op www.geberit. nl/acties.

Installatienieuws.com houdt u op de hoogte U hoeft InstallatieNieuws geen dag te missen, want naast de krant op papier is er ook de website www.installatienieuws.com. Hier vindt u elke week nieuws en nieuwtjes uit de installatie-

sector, waardoor u op de hoogte blijft van de ontwikkelingen in de sector waarin u werkzaam bent. Op deze website vindt u bovendien een link naar de actie ‘Vlotter sparen’ van Geberit waarmee

u kunt sparen voor kortingen op speelgoed bij de webshop van ToysXL, www.toysxl.nl. U kunt hier ook sparen voor een uniek babyshirt met de tekst ‘Papa is een TOP installateur’ of ‘Opa is een TOP installateur’. De meest gelezen nieuwsberichten die de afgelopen weken op de site stonden (en nog steeds in het archief te vinden zijn): - ‘Installatiebedrijven laten kansen met legionella liggen’ - Fitterdoeltjes Geberit Mapress groot succes - Hotels scoren slecht met preventie legionella - Subsidiepotten zonnepanelen zijn helemaal leeg

Alles wat je nodig hebt, zit hierin!

Chronotherm Touch: een gegarandeerde match met elke ketel! Het enige wat je als installateur tegenwoordig nog nodig hebt, is de nieuwe Chronotherm Touch. Een eenvoudig te bedienen touchscreen thermostaat met zevendaags programma, verlichte display en Nederlandstalig scherm. Efficiënt en energiebesparend door de automatische nachtverlaging en de ingebouwde weersafhankelijke regeling. Een compact comfortproduct dat werkelijk aan alle consumentenwensen voldoet en ook nog eens ongelooflijk snel te installeren is. De Chronotherm Touch past namelijk op àlle cv-ketels. Van aan/uit tot modulerend volgens het nieuwe Smart Power OpenTherm®-protocol. En dankzij de ‘no fault’ installatie met ‘123 klik’ systeem kan de thermostaat nooit verkeerd worden gemonteerd. Met de Chronotherm Touch bespaar je dus op tijd, geld én logistieke rompslomp. Vanaf vandaag gaat alleen de ‘Touch’ nog in de toolbox. Meer weten? Kijk op www.chronothermtouch.nl of bel Honeywell Infolijn: 020 - 56 56 392 © 2012 Honeywell B.V. AD0332

pagina 5

InstallatieNieuws


V eelzijdige K atja R ömer -S chuurman

gaat haar eigen weg

‘Ik wist vroeger op school al dat ik een bijdrage wilde leveren aan een betere wereld’ Katja Römer-Schuurman (van 1975) is een jonge vrouw met veel kanten. Ze is actrice, zangeres - nou oké, ex-zangeres - en presentatrice en ze loopt te pas en te onpas binnen bij spelprogramma’s op televisie. Als Katja niet is geweest, klopt een programma niet. Ze is ook nog ondernemer. Ze is eigenaar van de webshop Return to Sender, waar alleen producten worden verkocht die zuiver op de graat zijn geproduceerd. Een portret van een vrouw die veel mannen ‘woest aantrekkelijk’ vinden. Over ‘Goede tijden, slechte tijden’ - de langstlopende Nederlandstalige soap - kun je veel zeggen. Bijvoorbeeld dat er een karrenvracht nieuw talent is doorgebroken. En dat begon al meteen, in 1994, toen GTST van start ging bij RTL. Van de eerste serie herinneren velen zich

in ‘Goede tijden, slechte tijden’. “Ik weet nog dat castingdirector Harry Klooster zei: ‘Besef je wel dat écht je héle leven hierdoor gaat veranderen?’ Toen had ik iets van: jaaaaa, natuurlijk. In het begin vond ik het ook allemaal wel grappig. Ongemakkelijk, maar wel leuk. Tot-

eenmalig. Weliswaar startte Katja erna een solocarrière die nog een paar hits opleverde (Maar nu heb ik er een, Wereldmeid, Totaal Verkocht en Lover or friend), maar het succes van Linda, Roos en Jessica bereikte ze als zangeres nooit meer. Nadat ze GTST had verlaten, werd ze vj bij het toen nog Engelstalige MTV. Hier vielen vooral haar veelzijdigheid en haar talenknobbel op. Actrice Maar het actricebloed kroop waar het niet gaan kon en in 2001 dook ze op in de Nederlandse filmproductie Costa en daar bleek dat ze

BNN-documentaire ‘Prettig weekend, ondanks alles’, waarin door de journalist Stan de Jong het politieonderzoek naar de Hofstadgroep werd geanalyseerd. Niet handig Inmiddels had ze ook een andere naam opgebouwd: die van de sexy brunette die wel een borreltje lustte en daarna zelf achter het stuur van haar auto kroop. Op de A2 parkeerde ze met een slok op haar auto in een sloot. “Het eerste wat ik dacht toen ik het ongeluk kreeg, was: dat was dus niet echt handig’” De media doken er bovenop, maar

Return to Sender Het idee voor Return to Sender is ontstaan tijdens de vele reizen die ze onder andere voor BNN maakte. “Ik reisde veel, onder andere voor ‘BNN@Work’ en zocht de plekken op waar mensen moesten knokken voor hun bestaan. Die trendy stranden hoefden van mij niet zo. Return to Sender ontstond nadat ik in India voor BNN een aantal dagen had meegelopen met onaanraakbaren, mensen uit de laagste kaste die alleen maar poep uit de latrines in de huizen daar mogen opruimen. Ze worden niet aangekeken, maar geslagen en bespuugd. Het was ver-

‘Al die verhalen over de voorbeeldfunctie die je hebt, daar heb ik niet zo veel mee’

nog Arnie (Reinout Oerlemans), Roos (de veel te vroeg overleden Guusje Nederhorst), Linda (Babette van Veen, de dochter van Herman) en de mooie, wat mysterieuze, Jessica Harmsen. De laatste rol werd gespeeld door Katja Schuurman, een destijds 21-jarig meisje uit Bunnik (ze komt uit een harmonieus gezin en heeft één zuster, Brigit, die ook al een ‘celebratie’ is). Katja deed vwo en daar was ze een bevlogen meisje. “Ik wist vroeger op school al dat ik een bijdrage wilde leveren aan een wat betere wereld. Maar zoals dat gaat waren er in mijn leven van alledag steeds dingen die voorrang kregen. Toen ik bekender werd, werd ik wel voor allerlei goede doelen gevraagd en ik heb me met veel liefde ingezet voor bijvoorbeeld Amnesty.” Castingbureaus Na het afronden van haar middelbare school volgde ze een blauwe maandag een studie psychologie, maar dat was het niet. Maar wat het dan wel was, dat wist ze niet. Om wat bij te verdienen schreef Katja zich in bij een aantal castingbureaus en na een paar maanden werd ze gebeld: of ze een rol wilde

dat het opeens heel andere vormen ging aannemen. Gelukkig kan ik me gemakkelijk aanpassen; ik heb het bekend-zijn ook nooit als vervelend ervaren. Ook nooit als fijn of prettig, trouwens, maar gewoon: het was zoals het was. Maar op een gegeven moment werd ik me ervan bewust dat het bekend-zijn wel degelijk invloed op me had. Normaal kun je iets wat je meemaakt naast je neerleggen; dan denk je er gewoon niet meer aan. En als je er dan nooit meer aan terugdenkt, is het al bijna alsof het niet is gebeurd. Maar als je bekend bent, word je voortdurend geconfronteerd met wat je hebt gedaan. Niet alleen met het feit op zich, maar vooral met het oordeel van anderen daarover. Dat betekent dat je zelf ook een heel vertekend beeld krijgt; je kunt gewoon nauwelijks meer je eigen objectieve oordeel over iets vormen.” Meidentrio Katja genoot trouwens met volle teugen van het succes, dat dan weer wel. Samen met Babette en Guusje vormde ze bijvoorbeeld ook het meidentrio Linda, Roos en Jessica dat met Ademnood zelfs een nummer 1-hit haalde. Dat was

pretenties had. “Het is leuk dat Costa een succes is geworden, maar het was natuurlijk niet een rol waar je veel in kunt leggen”, zei ze over haar rol. Dat was meer het geval bij BNN, waar ze in 2002 samen met Bridget Maasland in de aanloop naar de verkiezingen ‘Lijst 0’ maakte. Tussendoor speelde ze een nachtclubdanseres met epileptische aanvallen in de speelfilm ‘De oesters van Nam Kee’. Theo van Gogh Haar hoofdrol in de film ‘Interview’ van Theo van Gogh in 2003 was een van haar meest opmerkelijke rollen. Cabaretier Hans Teeuwen had tegen Van Gogh gezegd dat hij eens een film moest maken waarin Katja Schuurman door een interviewer wordt verleid. Dat idee stond de regisseur zeer aan en zo gebeurde. De film f lopte, maar Katja Schuurman hield er met Theo van Gogh een zeer goede vriend aan over. Toen Van Gogh op 2 november 2004 in Amsterdam door Mohammed B. werd vermoord wegens zijn uitlatingen over de islam, was ze dan ook intens verdrietig - en eigenlijk is ze dat nog steeds. Een jaar na de moord presenteerde zij de

daar ging ze handig mee om. “Ik heb het maar laten gebeuren. Wat ik in ieder geval niet heb gedaan, is erop reageren. Simpelweg omdat ik er niet zo veel over kan zeggen. Behalve dat het stom was. Dus houd ik liever m’n mond. Er waren veel mensen in mijn omgeving die geschrokken waren, boos ook. En dat vind ik eigenlijk veel belangrijker dan wat de rest van Nederland ervan vindt. Al die verhalen over de voorbeeldfunctie die je hebt, daar heb ik niet zo veel mee. Ik vind dat ik, om het goede voorbeeld te geven, niet meer verantwoordelijkheid draag dan een ander.” 2006 2006 is een belangrijk jaar voor Schuurman. Ze trouwt op 8 augustus met de acteur Thijs Römer, met wie ze inmiddels een dochtertje van 3 heeft. In hetzelfde jaar start ze als ondernemer met Return to Sender. “Met Return to Sender zoeken we naar bijzondere producten in de armste gebieden van de wereld en we verkopen deze in Nederland in de Hema en via onze eigen webshop. De winst gaat weer terug naar de lokale producent, vandaar onze naam.”

schrikkelijk. Toen ik weer thuis was, wilde ik meer doen dan alleen maar een keer wat geld geven. Uitgangspunt van Return to Sender was de prachtige producten die ik op mijn reizen tegenkwam, gemaakt door bijzondere mensen met een verrassend verhaal. We zagen kans voor deze producten op de Nederlandse markt en daarmee ook kans voor de producenten. Ik ben dit gestart om een bijdrage te kunnen leveren aan de bestrijding van wereldarmoede. De positieve gedachte van waaruit Return to Sender is opgericht is mensen in de armste regio’s van de wereld positief benaderen en uitgaan van hun zelfredzaamheid. We stimuleren hun ondernemerschap door de prachtige spullen die ze maken af te nemen en te verkopen. Ik zie dat het werkt.” Inmiddels is het 2013 en - zo veel is zeker - van Katja Schuurman zijn we ook het komend jaar niet af. Voor BNN gaat ze het programma ‘Mag ik met je mee... Op reis’ presenteren en bij RTL speelt ze (samen met haar man) een van de hoofdrollen in de nieuwe serie ‘Nieuwe buren’, die in 2014 op de buis komt.

Legionella special


Legionella special

L egionelladeskundige W ill S cheffer

pagina 6

beoordeelt tien jaar legionellapreven tie

‘Locaties waar zich zeer kwetsbare groepen bevinden zouden beter moeten scoren’ Tien jaar geleden (op 29 juli 2003) bood de Gezondheidsraad aan het toenmalige ministerie van Volksgezondheid, Welzijn & Sport (VWS) een advies over bestrijding van legionella. Aanleiding was de uitbraak van een epidemie van legionellose (een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de bacterie legionella) tijdens de Westfriese Flora in 1999 waarbij tweehonderd mensen ziek werden en 32 overleden aan de gevolgen van legionellabesmetting. De adviezen werden overgenomen. In de adviescommissie zat onder anderen Will Scheffer, toen nog namens de Vereniging van Nederlandse Installatiebedrijven (VNI). Scheffer is momenteel lid van het Landelijk Overlegorgaan Preventie Legionella (LOPL) en staat te boek als dé onafhankelijke deskundige op het gebied van legionella. InstallatieNieuws legde hem exclusief een aantal vragen voor. In 2003 was de schatting dat er als gevolg van de veteranenziekte (één van de twee ziektes die onder de noemer legionellose valt, de ander is de minder heftige pontiackoorts) jaarlijks rond achthonderd mensen in Nederland overlijden. Dat was alarmerend en de aanzet tot maatregelen. Hoe is de situatie tien jaar later? Scheffer: “Dit getal is destijds in de media genoemd door een hoogleraar Gezondheidstechniek voor de gebouwde omgeving van de Technische Universiteit Eindhoven, maar was onvoldoende onderbouwd. De commissie Legionellose van de Gezondheidsraad gaf in haar rapport van 2003 aan de zogeheten incidentie van legionellose in Nederland wel te hoog te vinden.” In het advies van de Gezondheidsraad ter bestrijding van legionella zijn vier speerpunten genoemd: Europese afspraken, snelle diagnose en behandeling, aanpassing van waterinstallaties (analyse en beheersplan) en onderzoek. Kunt u aangeven op welk van de vier punten wat is bereikt? “Een belangrijk deel van de patiënten loopt de infectie waarschijnlijk tijdens een reis in het buitenland op. Hoe we dat weten? Een legionellosepatiënt wordt door de GGD gevraagd naar mogelijke bronnen van infectie. Als een patiënt tijdens zijn incubatieperiode in een accommodatie heeft gelogeerd, wordt dit door het RIVM gemeld aan ELDSNet (European Legionnaires’ Disease Surveillance Network, voorheen EWLGI). Door deze Europese samenwerking kunnen clusters van legionellose in verblijfsaccommodaties sneller worden herkend. We spreken van een cluster indien binnen 2 jaar 2 of meer legionellosepatiënten gerelateerd kunnen worden aan dezelfde accommodatie. Met behulp van het registratiesysteem kunnen epidemiologische clusters worden opgespoord waarbij patiënten uit verschillende landen betrokken zijn. Binnen het netwerk van ELDSNet scoort Nederland erg goed. Dat is te danken aan het werk van de GGD’s die alle reisdetails wisten te achterhalen. In 2011 leidde het melden van een casus aan ELDSNet in ruim een kwart van het aantal meldingen (34 van de 122 patiënten) tot het opsporen van een cluster. Wordt de infectie niet goed of op tijd behandeld dan kan de patiënt langdurig of blijvend ziek worden, of zelfs overlijden. Het percentage met dodelijke af loop is in Nederland dankzij een snellere diagnose en behandeling in de afgelopen jaren gedaald van circa 10 procent van het aantal meldingen van ziekenhuisopnamen tot naar schatting tussen 5 en 7 procent.” “Voor wat betreft de rol van de installatiesector: deze bracht als eerste reactie

op het rapport nog in datzelfde jaar de ‘LegionellaCode voor woninginstallaties’ (ISSO-publicatie 30.5) uit met herziene versies in 2009 en 2013. Voortdurend onderzoek in opdracht van de installatiesector maakte die herzieningen nodig. Daaraan werden toegevoegd de ISSO/SBR-publicatie ‘Hotspotvrij ontwerpen, bouwen en installeren’ in 2008, de ‘Checklist hotspots in waterleidingen’ (ISSO:2010) en de ISSO/SBRpublicatie 811 ‘Integraal ontwerpen van legionellaveilige woningen’ (2011) met concepten ter voorkoming van ongewenste opwarming van leidingwater in woningen. En nog steeds vinden vervolgonderzoeken plaats in opdracht van UNETO-VNI, TVVL en ISSO. De verande-

‘Brononderzoek zou eigenlijk bij elk geval van legionellose moeten plaatsvinden’ rende weten regelgeving op het gebied van legionellapreventie in leidingwater in 2004 en 2011 was, naast nieuwe onderzoeksresultaten, mede aanleiding om ook de eerdere publicaties voor collectieve leidingwaterinstallaties (ISSO

55.1 en 55.2) te herzien en daaraan toe te voegen een publicatie over de alternatieve technieken (ISSO 55.4) en een publicatie voor het beheer en onderhoud van collectieve leidingwaterinstallaties (ISSO 55.5). En ook met het ‘Actieplan Veilige Leidingwaterinstallaties’ in 2007 heeft de installatiesector duidelijk gehoor gegeven aan de adviezen in het rapport ‘Bestrijding van legionella’ van de Gezondheidsraad van 2003.” Heeft de installatiesector een cruciale rol bij bestrijding van legionella of is het een bijrol? “Naast de aanleg van nieuwe installaties heeft de installatiesector een bepalende rol met een gekwalificeerd beheer en onderhoud om de legionellaveiligheid van leidingwaterinstallaties te waarborgen. De kansen daartoe worden nog onvoldoende benut door de eigenaar in de rol van opdrachtgever en de installateur als opdrachtnemer. Installatiebedrijven die zich uitsluitend op de uitvoering van onderhoud richten kunnen zich voor het beheer laten bijstaan door speciaal daartoe opgeleide en gediplomeerde Deskundigen Veilige Leidingwaterinstallaties.” Valt met al deze maatregelen en een strikte naleving ervan legionellabesmetting ooit uit te sluiten? “Hoe goed ook iedereen z’n best doet om het risico op een legionellabesmetting te voorkomen, uit te sluiten is het nooit. Het vinden van de bron is al evenzeer moeilijk. Thans wordt door het Centrum Infectieziektebestrijding (CIb) van het RIVM van belang geacht om de vermoedelijke bronnen te bemonsteren en microbiologisch te onderzoeken indien er sprake is van een cluster rond een potentiële bron van 2

of meer patiënten binnen 2 jaar (locatiecluster) of een cluster van 3 of meer patiënten in een half jaar, woonachtig binnen een straal van 1 kilometer (geografisch cluster). Dat belang wordt ook gezien bij een solitaire patiënt in een zorginstelling en bij een solitaire patiënt bij wie uit longmateriaal een legionellabacterie gekweekt is en waarbij de potentiële bron niet (alleen) in de thuissituatie gelegen is. Brononderzoek zou eigenlijk bij elk geval van legionellose moeten plaatsvinden.” In deze InstallatieNieuws staat een artikel over de serviceflat Schouwenhove in Leiden. Hoofd technische dienst Maurits van Tol uit daarin zijn ongerustheid over de staat van leidingen in veel serviceflats en soortgelijke instellingen. Onderschrijft u deze ongerustheid? “Deze vraag is moeilijk te beantwoorden omdat ik niet weet op welke concrete eisen wordt gedoeld. Maar in NEN 1006 van 1981 staat wel de bepaling dat waterleidingen bij voorkeur op plaatsen moeten zijn aangebracht waar zij zijn gevrijwaard van overmatige verwarming en dat een drinkwaterinstallatie zodanig dient te zijn uitgevoerd, dat bij normaal gebruik een zodanige doorstroming van alle leidingen wordt bereikt, dat een voldoende verversing is gewaarborgd. En in het begin van brandblusleidingen, waarin het water door langdurig verblijf zijn kwaliteit zou kunnen verliezen moet een terugstroombeveiliging zijn aangebracht, staat in NEN 1006:1981. Eerder gaat het om achterstallig onderhoud. Maar als het vermoeden bestaat dat er risicopunten zijn, dan doet de eigenaar/exploitant van de servicef lat of de vereniging van huiseigenaren er verstandig aan om die risicopunten weg te laten nemen of voldoende beheersmaatregelen te nemen. Daartoe heeft de eigenaar/ exploitant een zorgplicht.” “Los hiervan: de locaties waar zich zeer kwetsbare groepen bevinden, zoals ziekenhuizen en zorginstellingen, zouden beter moeten scoren. Daarbij maak ik direct de aantekening dat het dan veelal gaat om zeer uitgebreide en complexe leidingwaterinstallaties in een complexe omgeving en een relatief warm binnenklimaat. Maar toch..”

Will Scheffer: ‘De organisaties binnen de installatiesector (UNETO-VNI, TVVL en ISSO) hebben door een intensieve samenwerking in onderzoek, kennisontwikkeling, kennisvastlegging en kennisoverdracht een voorbeeld gegeven hoe een ingewikkeld probleem als legionellapreventie kan worden aangepakt.’

Vindt u, tot slot, de installatiesector voldoende geëquipeerd en heeft deze voldoende kennis om klanten voor te lichten over de aanpak van legionella? “De organisaties binnen de installatiesector (UNETO-VNI, TVVL en ISSO) hebben door een intensieve samenwerking in onderzoek, kennisontwikkeling, kennisvastlegging en kennisoverdracht een voorbeeld gegeven hoe een ingewikkeld probleem als legionellapreventie kan worden aangepakt. En deze organisaties zijn daarmee nog steeds druk doende. Voor adviseurs en installateurs is voldoende kennis beschikbaar om in samenwerking en aan de hand van een ruim pakket van op de praktijk gerichte publicaties met de nodige tools eigenaren van prioritaire en niet-prioritaire locaties te ontzorgen van legionellaperikelen.”


Legionella special

pagina 7

Legionellose is een infectieziekte die de luchtwegen en de longen aantast die wordt veroorzaakt door de bacterie Legionella pneumophila. Van deze bacterie zijn ten minste 34 soorten bekend. Legionellose komt in twee varianten voor: - L egionella is een bacterie die de veteranenziekte kan veroorzaken. De veteranenziekte of legionairsziekte is een vorm van longontsteking. De ziekte kan licht verlopen maar ook ernstig of fataal, en trekt vooral de aandacht van de media omdat er wel eens uitbraken op grote schaal plaatsvinden. De veteranenziekte is een potentieel ernstige aandoening met een overlijdensrisico van 5 tot 25 procent. -E r bestaat ook een lichtere vorm van infectie: de legionellagriep. Hierbij vindt geen longontsteking plaats. Deze variant is ongevaarlijk en de klachten die hiermee gepaard gaan, kunnen zonder behandeling overgaan. Besmetting via de longen Besmetting met legionella gebeurt via de longen. U kunt alleen besmet raken als u besmette druppeltjes waternevel inademt, bijvoorbeeld in douches, stoombaden of bubbelbaden. Het is niet gevaarlijk om besmet water te drinken. Ook is legionella niet over te dragen van mens op mens. Aangifteplicht Sinds 1987 is legionellose een ziekte waarvoor een aangifteplicht geldt. In 2002 bedroeg het aantal aangiften 279. Maar de commissie die namens de Gezondheidsraad aan de minister adviseerde, kwam in haar rapport in 2003 via een andere benadering tot een jaarlijks aantal van 800 in het ziekenhuis behandelde longontstekingen door legionella. Er was dus mogelijk sprake van een onderrapportage met een factor 2 à 3. De sterfte aan legionellapneumonie werd geraamd op circa 80 mensen per jaar. Legionelladeskundige Will Scheffer zegt hierover: “Artsen zijn bij pneumoniegevallen alerter geworden op legionellabesmettingen. Dat verklaart mede het aanvankelijk oplopen van het aantal meldingen van ziekenhuisopnamen in Nederland. Volgens cijfers van het RIVM bedroeg in 2010 het aantal meldingen zelfs 476, in 2011 waren het er 348 en in 2012 noteerde het RIVM 306 meldingen. Deze dalende lijn wordt ook in het eerste deel van 2013 waargenomen. Maar er zal ongetwijfeld nog sprake zijn van een onderrapportage. Bij een behandeling met de juiste antibiotica geneest in de meeste gevallen de legionellosepatiënt.”

Besmetting met legionella Legionella is een bacterie die de veteranenziekte kan veroorzaken. Veteranenziekte is een ernstige longontsteking. Er bestaat ook een lichtere vorm van infectie: de legionellagriep. Besmetting met legionella gebeurt via de longen. U kunt alleen besmet raken als u besmette druppeltjes waternevel inademt. Bijvoorbeeld in douches, stoombaden of bubbelbaden. Het is niet gevaarlijk om besmet water te drinken. Ook is legionella niet over te dragen van mens op mens.

Onbekommerd een douche nemen, dat is waar legionellapreventie voor bedoeld is.

De regels toegelicht Op het gebied van legionellapreventie is de wet helder. Alle installaties vallen onder deze wetgeving. Zogeheten prioritaire instellingen moeten zich aan aanvullende regels houden. Er wordt streng op toegezien dat de regels worden gehandhaafd. Maar voor wie gelden de regels eigenlijk, wat houden ze in en wat zijn prioritaire instellingen? Een uitleg. De Nederlandse weten regelgeving voor legionellapreventie in drinkwater en warm tapwater, is vastgelegd in de Drinkwaterwet (2009); het Drinkwaterbesluit (2011): een Algemene Maatregel van Bestuur gebaseerd op de Drinkwaterwet; de Regeling legionellapreventie in drinkwater en warm tapwater (2011): een ministeriële regeling gebaseerd op de Drinkwaterwet en het Drinkwaterbesluit. Deze wetgeving vervangt de Waterleidingwet en de daarop gebaseerde regelgeving, zoals het Waterleidingbesluit. De herziene weten regelgeving is op 1 juli 2011 in werking getreden. De regels richten zich op alle drinkwaterinstallaties en aanvullend op een aantal groepen collectieve drinkwaterinstallaties, voor zover zich daar aërosolvormende tappunten in bevinden (aërosolen zijn zeer kleine vloeistofdruppeltjes die zich door de lucht kunnen verspreiden), tappunten in bevinden, en tot eigenaren van zogeheten wijkwarmtapwatervoorzienin-

gen. Bij de eerste groep gaat het om (bepaalde categorieën van) de volgende groepen: ziekenhuizen, zorginstellingen, verblijfaccommodaties, asielzoekerscentra, penitentiaire inrichtingen, badinrichtingen, kampeerterreinen, jachthavens en truckstops. Voor bepaalde categorieën ziekenhuizen worden alle tappunten als aërosolvormend beschouwd. Alle installaties in deze categorieën worden gezamenlijk ook ‘prioritaire installaties’ genoemd. De volgende verplichtingen gelden voor eigenaren van prioritaire installaties: • opstellen risicoanalyse en beheersplan • zorgen dat het drinkwater aan de norm voldoet (<100 kve/liter) • periodiek onderzoeken waterkwaliteit op vastgesteld aantal tappunten (nemen en analyseren van legionellamonsters overeenkomstig NEN 6265) • uitvoeren maatregelen en controles conform beheersplan • bijhouden logboek van uitgevoerde maatregelen, controles en onderzoeken • bij risico’s/normoverschrijding de toezichthouder informeren en eventueel acties nemen • bij risico’s/normoverschrijding eventueel verbruikers informeren en adviseren. Bron onder andere legionellavraagbaak.nl.

Geberit zorgt voor hygiënisch drinkwater Geberit heeft producten die in het bijzonder bijdragen aan hygiënisch (dus gezond) drinkwater.

van een verontreinigde perspomp of tuinslang. Ook is lang niet altijd schoon water voor handen op de bouwplaats. Dé oplossing is het Geberit hygiëneGeberit hygiënefilter filter. Dit filter houdt bacteriën zoals Allereerst is er het Geberit hygiënefil- E-coli, Legionella en andere organister. Het in bedrijf stellen van een drink- men tegen vanaf een grootte van 0,15 waterinstallatie omvat het vullen met micron. Besmetting van het drinkwaschoon water en een druktest om de tersysteem tijdens het vullen en afperinstallatie op lekkage te testen. In deze sen van het systeem wordt zo vrijwel fase wordt regelmatig vervuild water uitgesloten en alleen schoon drinkeen nieuwe installatie ingepompt, bij- water stroomt de installatie binnen. voorbeeld door gebruik Met de meegeleverde steekverbindingen wordt het filter snel en eenvoudig aangesloten – en altijd in de juiste montagerichting. Daarnaast wordt de montagerichting duidelijk gemarkeerd met een pijl. Het filter heeft een levensduur van 6 maanden en/of een filtercapaciteit van 3.000 liter (ca. 50 wooneenheden). Het heeft een capaciteit van 0,2 l/sec bij 3 bar en een bacteriefiltratie ratio van Geberit Hygienefilter. ≥ 99,9999%. Het Geberit hygiënefilter

Geberit Hygienespoeling.

kan toegepast worden bij alle drinkwaterinstallaties. Geberit hygiënespoeling Tweede product is de Geberit hygiënespoeling. Deze preventieve oplossing voorkomt langdurige stagnatie in de drinkwaterleiding en garandeert daarmee schoon drinkwater. Door langdurige stilstand in de drinkwaterinstal-

latie kan de waterkwaliteit ernstig beïnvloed worden. Met name (semi) openbare gebouwen, waaronder hotels, ziekenhuizen, scholen, sporthallen en kazernes, hebben een verhoogd risico. Met de automatische Geberit hygiënespoeling (voor koud en warm water) wordt een continue afname van water gewaarborgd, en langdurige stagnatie van water voorkomen. Ook in nauwelijks gebruikte leidingdelen wordt het drinkwater volledig ververst. De spoelingen worden daarbij elektronisch gestuurd, volgens een vooraf vastgestelde tijdseenheid en tijdsduur, die met de afstandsbediening eenvoudig instelbaar zijn. De hygiënespoeling is met het bijpassende bouwpakket eenvoudig in het Duofix of GIS installatiesysteem (droogbouw) te integreren, maar ook in conventionele (natbouw) toepassingen. Vraag uw accountmanager voor meer informatie of bel met Geberit Klantsupport: 030-6057760.

Legionella special

Legionella en legionellose

Legionella special

Legionella special


pagina 8

Nieuwe beoordelingsrichtlijn heeft overgangstermijn Kwaliteitsborging Installatiesector (KBI) heeft op 30 april 2013 de nieuwe versie van de Beoordelingsrichtlijn (BRL) 6010 Legionellapreventie-advisering bindend verklaard. De nieuwe versie zal de eerste uitgave van de BRL van 6 december 2006 vervangen. De BRL 6010 geldt voor installatiebedrijven die zich willen specialiseren in legionellapreventie. Voor eigenaren van prioritaire installaties geldt de wettelijke verplichting om de legionella-risicoanalyse uit te laten voeren door een dergelijk bedrijf; dat geldt ook voor het eventueel op basis van de risicoanalyse op te stellen beheersplan.

verschillende beheerstechnieken. Het artikel geeft duidelijkheid wanneer en hoe gekozen kan worden voor een alternatief beheerconcept.

Het leveren van een certificaat op een product, proces, systeem of dienst heeft voor bedrijven in de bouwen installatiesector grote voordelen. Opdrachtgevers en afnemers kunnen er zeker van zijn dat de, op basis van het certificaat, verwachte kwaliteit en/of prestatie geleverd wordt.

Geen chemische middelen

Een aanpassing van de BRL was noodzakelijk door nieuwe aanwijzingen van de Raad voor Accreditatie en vervanging van de Waterleidingwet door de Drinkwaterwet en het Waterleidingbesluit door het Drinkwaterbesluit. De bindendverklaring betekent dat de certificerende instellingen sinds mei 2013 kunnen gaan beoordelen op de nieuwe uitgave van de BRL 6010. De BRL 6010 van december 2006 is nog van kracht tot uiterlijk 1 mei 2014. Bestaande certificaathouders hebben vanaf 1 mei 2013 maximaal één jaar om hun werkzaamheden op het gebied van legionellapreventie-advisering te gaan uitvoeren volgens de nieuwe BRL

Overgangsregeling Certificaten die zijn uitgegeven op basis van de oude BRL 6010 van 6 december 2006 blijven geldig tot uiterlijk 1 mei 2014. Daarna wordt de eerste uitgave van de BRL vervangen door de nieuwe. Dit betekent dat bestaande certificaathouders vanaf 1 mei 2013 maximaal één jaar te tijd hebben om hun werkzaamheden op het gebied van legionellapreventieadvisering uit te voeren volgens de nieuwe BRL 6010.

6010-versie. Certificaten die zijn uitgegeven op basis van de BRL 6010 van 6 december 2006 (2006-12-06) blijven geldig tot uiterlijk 1 mei 2014. Belangrijkste wijzigingen In de nieuwe versie worden concrete eisen gesteld aan de vakbekwaamheid van de legionellapreventie-adviseur leidingwaterinstallaties. Die eisen zijn in de vorm van eindtermen opgenomen in bijlage 2 van de BRL. De eindtermen zijn gebaseerd op bestaande en veel gevolgde opleidingen in de markt. De Certificatie Instelling (CI) gaat de deskundigheid van de legionellapreventie-adviseur toetsen mede op basis van deze vakbekwaamheidseisen. Daarnaast is artikel 44 opgenomen uit het Drinkwaterbesluit. Het betreft hier de toepassingsvolgorde van

Geberit verzorgt cursus legionallapreventie In Nederland zijn ondanks de regelgeving en wettelijke verplichtingen tot het nemen van maatregelen nog veel gebouwen die nog steeds niet voldoen aan de noodzakelijke veiligheidseisen. Geberit heeft hiervoor een cursus ontwikkeld. Deze cursus wordt gegeven op 20 november in het Kenniscentrum van Geberit in Nieuwegein. Het belang van hygiëne en schoon water is voor iedereen helder, maar hoe waarborgen we de kwaliteit van het drinkwater in onze installaties? Met de juiste producten en de benodigde technische kennis kunt u op het gebied van hygiëne in leidingen een hoop problemen verhelpen én voorkomen. Er wordt tijdens deze cursus ingegaan op hygiëne-aspecten in alle fases van het bouwproces: van het aanleveren van materialen voor de aanleg van de installatie tot het onderhouden van de installatie om een goede waterkwaliteit te blijven waarborgen. Ook voor warmwatercirculatiesystemen biedt de cursus oplossingen. De belangrijkste onderdelen uit de normen en richtlijnen – die volgens het bouwbesluit geëist worden met betrekking tot hygiëne en veiligheid van drinkwaterinstallaties – worden tijdens deze cursus besproken. De cursus wordt afgesloten met een kort praktijkdeel, waarin de diverse aanvoersystemen aan bod komen. Deelname aan de cursus is gratis. Aanmelden kan via www.geberit.nl/cursussen.

Hygïenewand: De Geberit Hygiënewand laat precies zien hoe leidingen moeten worden geïnstalleerd om de drinkwaterkwaliteit te waarborgen. ✗

Ponsioen Ponsioen Installatie Techniek is een totaalinstallatiebedrijf met de disciplines werktuigkundige-, sanitaire- en elektrotechnische installaties in huis. Van oudsher verricht Ponsioen Installatie Techniek, waar rond de 60 personen werken, hoofdzakelijk werkzaamheden in de utiliteitsbouw: kantoren, bedrijfshallen, scholen, sportcomplexen en de lichtere industrie. Met name daar waar de installaties ingewikkelder worden en meer engineering vragen is Ponsioen op zijn best. Ponsioen Installatie Techniek is gevestigd aan de Tankval 34 in Alphen aan den Rijn.

Het is redelijk eenvoudig om aan het water chemische desinfecterende middelen toe te voegen zoals monochloramine, chloordioxide en waterstofperoxide, waardoor de legionallebacterie wordt doodgemaakt. De Gezondheidsraad heeft daarnaar gekeken en er om gezondheidsredenen van af gezien. Deze middelen zijn op dit moment niet toegelaten door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) en zijn daarmee wettelijk niet toegestaan voor gebruik in leidingwaterinstallaties.

Legionellabestrijding met Ecapro goedgekeurd Het legionellapreventiesysteem Ecapro mag worden toegepast in prioritaire instellingen. Dat heeft het College voor de Toelating van Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden (CTGB) onlangs besloten. Prioritaire instellingen zijn instellingen waar een verhoogd risico op legionella bestaat, zoals ziekenhuizen, zorginstellingen, zwembaden en hotels. Ecapro staat voor Electro Chemical Activated PROces. Het systeem maakt van water en zout een desinfectans: het onderchlorig zuur Anoxyl. Het Anoxyl wordt verdund door dit toe te voegen aan het langsstromende water. Het desinfecteert de (drink)waterinstallatie en doodt de aanwezige legionellabacteriën. Naast toepassing in drinkwater is Anoxyl ook geschikt als vervanger van biociden in koelwater. Deze methode is een oplossing voor bestaande prioritaire instellingen waarbij geen leidingaanpassingen gemaakt kunnen worden. Even zo goed zijn dan aanvullende maatregelen nodig zoals risicoanalyse en een beheersplan –logboek. Let wel: voor electro chemisch beheer geldt dat het project toestemming dienst te vragen aan de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) en daarbij moet kunnen aantonen dat andere methoden in het drinkwaterbesluit (art. 44 lid 1) niet toereikend zijn voor het project.

Ponsioen in Alphen aan den Rijn.

Doorstroming De werking van de KHS venturistromingsdeler is gebaseerd op het principe van de venturistraalpijp. Door een bepaalde vernauwing, gerelateerd aan de respectievelijke binnendiameter van de appendage, wordt een drukverschil van gemiddeld 30-50 mbar gecreëerd. Dit minimale drukverschil veroorzaakt een gedwongen doorstroming in de nattecellentoevoer (A) van ca. 5 tot 10 procent van de totale drinkwatervolumestroom. De overige drinkwatervolumestroom stroomt verder als doorgaande volumestroom door de stromingsdeler. Bij de bovenste aansluiting op de stromingsdeler (nattecellenretour B) wordt het gedwongen doorstromende drinkwater met de rest van de drinkwatervolumestroom weer 100 procent.

De essentie van het Kemper-systeem.

Legionella special


en

P onsioen

vormen drie - eenheid

In Schouwenhove wordt legionella voorkomen met nieuw leidingnetwerk In de serviceflat Schouwenhove in Leiden (180 appartementen voor welgestelde senioren) zijn de laatste werkzaamheden aan een nieuw hygiënesysteem voor de waterleidingen achter de rug. Het leidingensysteem is hiermee 100 procent legionellabestendig en dat geeft de bewoners veel rust. Maurits van Tol, hoofd technische dienst van Schouwenhove, en Bonne Odijk, technisch specialist sanitaire installaties bij Ponsioen Installatie Techniek BV (dit installatiebedrijf heeft het systeem aangelegd) leggen uit waarom hiervoor is gekozen. Servicef lat Schouwenhove dateert van 1976 en dat betekent dat alle systemen, dus ook het leidingsysteem, zijn aangelegd volgens de normen uit die tijd. Die normen, onder andere die ten aanzien van het voorkomen van een legionellabesmetting, zijn gaandeweg onder meer door veranderde wetgeving lang en breed achterhaald. “Het gebouw is nog steeds schitterend, maar de installatie was verouderd”, zegt Maurits van Tol. “Natuurlijk hebben we een legionellabeheersplan, de leidingen werden regelmatig doorgespoeld en we hebben op een gegeven moment alle dode leidingen verwijderd. Maar het werkelijke gebruik van de installatie heb je niet volledig onder controle en op de momenten dat bij een tappunt geen water wordt gebruikt, heb je te maken met stilstaand water, met alle mogelijke risico’s van dien. Gelukkig hebben we nooit ellende gehad. Weet u: de bewoners betalen een aardig bedrag om hier te wonen en daarvoor verlangen ze onder andere een veilige woonomgeving. Niet één bewoner wil zich zorgen maken over de kwaliteit van het water dat uit een kraan komt, zo simpel is het.” Rigoureus Het beleid van pappen en nat houden was duidelijk voorbij, de zaken moesten rigoureus worden aangepakt, zoveel was wel zeker. Van Tol zocht en maakte tijdens een installatievakbeurs kennis met het Kemper Hygiëne Systeem (KHS). Bij dit gesloten ringleidingsysteem zijn vier componenten essentieel. Allereerst zijn bij alle aftakkingen de KHS Venturi-stromingsdelers

gemonteerd, die ervoor zorgen dat het water op gang blijft (zie kader Doorstroming). Ten tweede is er het computersysteem dat constant de temperatuur monitort en desgewenst bijstuurt. Op het moment dat het koude water boven 25 graden komt, wordt dit automatisch naar een veilige 23 graden verlaagd. Anders dan wordt aangenomen, is niet warm water maar vooral koud water dat wordt opgewarmd een goede voedingsbron voor legionella. Ook cruciaal zijn de automatische thermostaatventielen die ervoor zorgen dat het warme water altijd minimaal 60 graden is. De vierde succesfactor zijn de Geberit Mapress koper persfittingen. Van Tol is daar helder in: “We hebben gekozen voor Mapress omdat we daar veel verwerkingstijd mee besparen. De persverbindingen zijn, mits goed afgeperst, bovendien 100 procent waterdicht en dat geeft rust.” Overigens heeft ook Geberit een actieve rol gehad bij het ontwerp van de installatie. Accountmanager Utiliteit van Geberit Marco Bremmer heeft samen met Kemper onder andere een inschatting van de hoeveelheid arbeid gemaakt. Op basis daarvan hebben drie installatiebedrijven ingetekend op het werk, waarna het werk aan Ponsioen is gegund.

Uitdagende klus Kemper heeft het systeem ontworpen en Ponsioen Installatie Techniek kreeg de opdracht voor de uitdagende klus. Uitdagend, omdat het de eerste keer was dat een soortgelijk systeem werd aangelegd en ook uitdagend omdat een voorwaarde was dat de bewoners er zo weinig mogelijk van zouden merken. Sloop was geen optie Bonne Odijk zegt hierover: “We hebben het nieuwe systeem naast het oude systeem aangelegd. De grootste uitdaging zat in de schachten naar de keukens. Daar konden we niet bij zonder de schachten te slopen en sloop was geen optie. Daarom hebben we de leidingen naar de keukens en badkamers door de muren aangelegd - daarvoor hebben we rond de 1800 gaten moeten boren - en vervolgens goed geïsoleerd. We hebben eerst de verticale leidingen aangelegd en vervolgens de aftakkingen naar de woningen. Daarna zijn de oude leidingen weggehaald.” Van Tol zegt daarover: “Bij het verwijderen van de oude leidingen zagen we pas goed hoeveel slechte stukken leiding er waren. Daaruit bleek dat we het juiste besluit hadden genomen om dit goed aan te pakken. Ik ben er ook van overtuigd dat er in Nederland veel servicef lats en

De pompen zijn het hart van het systeem.

De schakelkasten zijn het brein van het systeem.

Isolatie van de leidingen is esssentieel.

Zo komen de leidingen binnen in de woonunits.

bejaardenhuizen zijn waar veel moet gebeuren op dit gebied. Die geluiden horen we ook wel. De meeste hebben echter geen geld om het goed aan te pakken en wij konden die keuze gelukkig wel maken.” Ondersteuning Omdat het allemaal nieuw was, zorgde Kemper voor een optimale ondersteuning en ook de kennis van Geberit was, waar nodig, paraat. “Wij zijn door Kemper bij de hand genomen en hebben onder andere middels computersimulaties gezien welke achilleshielen er waren. Daardoor krijg je goed inzicht in de complexheid van de materie en het systeem”, zegt Van Tol. Odijk voegt toe: “De technische ondersteuning was super. Elke vraag werd direct beantwoord en niet pas na enige tijd. Of we veel vragen hadden? Gaandeweg kom je altijd het een en ander tegen en vergeet niet dat het ook voor ons nieuw was. Maar nu, nu het systeem operationeel is, durf ik wel te stellen dat we hier nu specialist in zijn. Dit systeem is ook voor ons een visitekaartje, absoluut.” Samenwerking De samenwerking smaakt naar meer, zegt van Tol. “We hebben lang gezocht naar een installatiebedrijf dat de juiste prijs hanteert en dat dit systeem goed kan aanleggen. We kwamen bij Ponsioen terecht en de samenwerking is uitstekend verlopen. Zelfs zo goed dat we Ponsioen hebben gevraagd een systeem te engineeren waarbij we gebruik maken van alternatieve energievoorziening zoals zonnepanelen en warmtepompen. Ponsioen heeft dat uitgewerkt en over dat plan zijn we te spreken. Ja, je kunt wel stellen dat Ponsioen door de juiste afronding van deze opdracht onze huisinstallateur is geworden.” Bovendien, zegt Van Tol, beheersen de technici van Ponsioen het werken in deze specifieke omstandigheden. “Wij hebben hier wel installateurs over de vloer gehad die niet geschikt zijn om in een bewoonde situatie te werken. Die willen de hele dag een radio aan en liefst zo hard mogelijk. Prima, maar dan ben je hier niet aan het goede adres. Ponsioen heeft de technici heel zorgvuldig gekozen. Het was zelfs zo dat zij de woning binnen konden gaan terwijl de bewoners niet thuis waren.”

Legionella special

K emper , G eberit

pagina 9

InstallatieNieuws


pagina 10

Ford Transit Connect nieuw lid van de familie Transit Ford maakte onlangs de Nederlandse specificaties en prijzen van de nieuwe Ford Transit Connect bekend. De prijslijst begint bij 11.590 euro (exclusief bpm en btw). Eerder presenteerde Ford de Transit Custom - de International Van of the Year 2013 - en de Transit Courier. Na de Transit Connect rest nu alleen nog de zware Transit. Wat Ford betreft wordt de nieuwe range Transits de norm in de wereld van de bestelauto. De nieuwe Transit is er inmiddels in een aantal soorten en maten, waarvan de Connect de ‘new kid on the block’ is. De Transit Connect is verkrijgbaar met enkele cabine en een grote en

Trajectcontroles

enkel- of meervoudige achtervering, hoeft de rijstijl niet te worden aangepast, ook al is de auto zwaar beladen. ABS (Anti Blokkeer Remsysteem) en EBD (Elektronische remkrachtverdeling) zijn standaard.

praktische laadruimte met een totaalvolume van maximaal 4,4 m3. Het maximale laadvermogen

Specificaties Ford Transit Connect 1.0 Ecoboost L1 (korte versie) Motor: 1.0 Ecoboost Vermogen: 74 kW/100 pk. Afmetingen uitwendig lxbxh: 441 x 213 x 1861 (alles in cm.) Laadruimte lxbxh: 175 x 123 x 124 (alles in cm.) Nuttig laadvermogen: 628 kg. Max. aanhangwagengewicht (kg.): 1200 Wielbasis: 266 cm. Tilhoogte: 62 cm. Brandstofverbruik (gecombineerd, onbeladen): 5,6 l/100 km. CO2-uitstoot: 129 gr/km. Prijs vanaf 11.590 euro (exclusief bpm en exclusief btw).

bedraagt 1.000 kg. Het motorenaanbod omvat de 1,6-liter Duratorq TDCi-dieselmotor van 55 kW (70 pk), 70 kW (95 pk) of 85 kW (115 pk), en de 74 kW (100 pk) sterke 1,0-liter EcoBoostbenzinemotor, die tot twee maal aan toe is uitgeroepen tot ‘International Engine of the Year’. De versie van de Transit Connect met de benzinemotor is ook de goedkoopste. Uitblinker De Transit Connect is een uitblinker op veel fronten, onder andere wat betreft de rijeigenschappen. Doordat de onafhankelijke MacPherson-wielophanging als het ware samenwerkt met de

Ook de werkplek - de cabine - is van alle gemakken voorzien. De luxe en uitrusting horen meer bij een luxe personenauto dan bij een werkpaard. Zo is er onder andere keus uit verschillende bestuurdersstoelen, die in alle gevallen zijn voorzien van lendesteun en armsteun. De stuurkolom laat zich ook instellen, zowel axiaal als horizontaal, zodat de bestuurder al snel de optimale rijpositie vindt. Een neerklapbare passagiersstoel zorgt ervoor dat lange en onhandig vormgegeven ladingen ook een plaatsje vinden in de auto. In de LWB-versie (de lange versie) kan de installateur ladders, houten balken en zelfs buizen tot drie meter kwijt. Goed om te weten: de Transit Connect wordt standaard geleverd met een airbag in het stuurwiel, een 8-weg verstelbare bestuurdersstoel (inclusief hoogteverstelling en lendesteunverstelling) met armleuning, in hoogte verstelbare hoofdsteunen en in hoogte verstelbare gordels voor bestuurder en passagier.

De handhaving van de maximumsnelheid met trajectcontrolesystemen loopt door de bank genomen correct, zo blijkt uit een analyse van gecorrigeerde beschikkingen. Van structurele fouten in het trajectcontrolesysteem is geen sprake en aan verdere verbetering van het systeem wordt voortdurend gewerkt, stelt minister Opstelten van Veiligheid en Justitie in een brief aan de Tweede Kamer. Opstelten reageert hiermee op berichten in de media dat de trajectcontrolesystemen niet zouden deugen. De bewindsman zegt dat er constant wordt gewerkt aan verbetering van het systeem. “Met deze maatregelen ben ik van oordeel dat mogelijke fouten tot het minimum worden gereduceerd. Want laat er geen misverstand over bestaan dat ik het zeer onwenselijk vind als weggebruikers onterecht boetes krijgen opgelegd’’, aldus Opstelten. Voor de conclusie onderzocht het ministerie 2.483.859 overtredingen die werden geconstateerd door een trajectcontrolesysteem. In 1245 gevallen werd een boete gecorrigeerd. Veel van deze correcties hadden te maken met een fout waarvan de oorzaak buiten het trajectcontrolesysteem zelf lag, bijvoorbeeld een fout met de kentekens.

KIJK OOK OP

MYHITACHI.NL

Spatwaterdicht volgens

DUST-PROOF

Beetje water zijn we niet bang van!

WATER-PROOF

HITACHI: DE NORM VOOR VEILIG WERKEN.

WR14DBAL2 SLAGMOERAANZETTER

NIEUW

14,4 V / 4.000 mAh / 165 Nm

Hitachi weet wat werken aangenaam maakt. Machines met optimale kwaliteit en afgestemd op het werk. Nauwkeurig, snel, doeltreffend. Want elke klus is anders. Zelfs als de omstandigheden niet optimaal zijn stoppen wij niet. Nee, wij werken gewoon door als er een buitje valt of het stof om je oren waait. Dat kan want de nieuwe Hitachi machines bieden weerstand tegen water en stof. Volgens de internationale norm IP56. International Protection, de norm ontwikkeld door de International Electrotechnical Commission (IEC). IP56 is de zware norm waarmee de mate van bescherming van de behuizing wordt aangegeven. Het eerste cijfer staat voor stof, Hitachi scoort een 5 op de lijst van 6. Het tweede cijfer staat voor vocht, een 6 op een schaal van 8! Zelfs als je de nieuwe snoerloze Hitachi slagschroevendraaiers en slagmoeraanzetters met 100 liter water per minuut nat spuit blijven ze gewoon hun werk doen. Dat is wel zo zeker en veilig en… je werkt lekker door!

De nieuwe spat-water dichte en stofvrije machines WWW.HITACHI-POWERTOOLS.NL

NIEUW WR18DBAL2 SLAGMOERAANZETTER

NIEUW

14,4 V / 4.000 mAh / 167 Nm

18 V / 4.000 mAh / 165 Nm

WH18DDL SLAGSCHROEVENDRAAIER 18 V / 4.000 mAh / 172 Nm

WH14DDL SLAGSCHROEVENDRAAIER

NIEUW


pagina 11

InstallatieNieuws

AGENDA Installatie Vakbeurs Hardenberg Installatie Vakbeurs Hardenberg is hét trefpunt waar ondernemers en relaties uit de installatie- en sanitairbranche elkaar ontmoeten. In combinatie met de Installatie Vakbeurs Venray en Gorinchem is er een landelijke dekking, maar wel met een regionaal tintje. Dit is de 15e editie in successie. Geberit neemt deel op stand 237. Datum: 10 september tot en met 12 september Locatie: Evenementenhal Hardenberg Meer informatie: www.evenementenhal.nl

50Plus Beurs Met ruim 100.000 bezoekers is de 50PlusBeurs ‘s werelds grootste evenement voor actieve 50-plussers. De 50PlusBeurs biedt 50.000 m² informatie, amusement en voordeel. Ruim 600 stands in zes beurshallen met workshops, lezingen en presentaties. Maar ook vele optredens op podia met muziek, show, dans en exposities. Bezoek Geberit op stand 7D.091. Datum: 17 september tot en met 22 september Locatie: Jaarbeurs Utrecht Openingstijden: dagelijks van 10.00 tot 17.30 uur

Woonbeurs In oktober vindt alweer de 21e editie van het grootste woonevent plaats. De Geberit stand is te vinden op 11-002. Datum: 1 oktober tot en met 6 oktober Locatie: RAI Amsterdam Openingstijden: donderdag 3 en vrijdag 4 oktober van 10.00 tot 21.00 uur, overige dagen van 10.00 tot 18.00 uur. Meer informatie: www.woonbeurs.nl

Offshore & Energy Offshore Energy is de snelst groeiende bijeenkomst van professionals in de offshore industrie. Tijdens de 2 dagen durende beurs zullen ongeveer 500 toeleveranciers hun producten en services tonen. Datum: 15 & 16 oktober Locatie: RAI, Amsterdam Openingstijden: 15 oktober van 10.00 - 18.00 uur en 16 oktober van 09.30 - 16.30 uur Meer informatie: www.offshore-energy.biz

Geberit On Tour Met de super de luxe trailer gaat Geberit door het land om haar leidingsystemen en noviteiten te demonstreren. In het najaar 2013 is de ‘Geberit On Tour’ onder andere te vinden bij: • Van Walraven in Mijdrecht : 5 september • Hughmetaal in Almere: 19 september • Technische Unie in Groningen: 2 oktober • Technische Unie in Almere: 9 oktober • Kees van Kampen in Spierdijk: 12 oktober • Van Walraven in Zoeterwoude: 21 november Kijk voor een actueel overzicht op www.geberit.nl/ontour. Elke groothandel die gebruik wil maken van de ‘Geberit On Tour’ kan hier een beroep op doen. Wilt u ook gebruik maken van de trailer, neem dan contact op met Geberit, tel: 030-6057700 of [email protected] en vraag naar On Tour.

Vakcursussen Geberit Geberit produceert kwalitatief hoogwaardige producten en vindt dat kwaliteitsproducten ook een deskundige installatie vereisen. De overheid heeft hiervoor normen en richtlijnen opgesteld en Geberit stelt zich ten doel om de eisen die gesteld zijn in het Bouwbesluit en de norm (NEN 3215) ten aanzien van genoemde installaties breder te verspreiden. Geberit stelt hiervoor al haar kennis en deskundigheid die in de afgelopen jaren zijn opgebouwd ter beschikking aan installateurs, ontwerpers van showrooms, managers en verder iedereen die hierbij betrokken is. Dat gebeurt door middel van een aantal eendaagse trainingen, die worden gehouden in het hoofdkantoor van Geberit in Nieuwegein. De verschillende cursussen met data zijn: Montagetechniek PE vuilwater en hemelwater (praktijk): 17 september en 7 november Afvoertechniek Vuilwater: 1 oktober en 26 november Afvoertechniek Hemelwater: 24 september en 21 november Legionellapreventie: 20 november Service Sanitair (praktijk): 31 oktober Deelname aan de cursussen is gratis. Aanmelden kan via www.geberit.nl/cursussen.

Roy Warmerdam (rechts) en Richard van Kesteren engineeren veel technische systemen.

W armerdam

maak t bestek voor nieuwbouwcomplex

‘Met vaste leveranciers sluit je risico’s uit’ Warmerdam Installatietechniek in Noordwijkerhout werkt momenteel aan een uitdagend project bij de firma Cremer (specialist telmachines) in Lisse. Sinds oktober vorig jaar is er druk gerekend en getekend aan deze opdracht en na de zomer wordt het werk uitgevoerd (in maart staat de oplevering op het programma), waarbij onder andere producten van Geberit worden geïnstalleerd. Roy Warmerdam vertelt erover. Warmerdam Installatietechniek is in 1995 door Jan Warmerdam opgericht als Warmerdam Verwarmingssystemen. Het was een eenmansbedrijf dat zich vooral specialiseerde in de agrarische sector; Noordwijkerhout ligt namelijk niet voor niets midden in de f lorerende bollenstreek. Maar Jan, die nog steeds directeur/eigenaar is, kon het al snel niet meer in zijn eentje bolwerken. Er kwamen medewerkers bij en het bedrijf groeide gestaag tot de huidige omvang met rond dertig medewerkers. Die groei is voor een belangrijk deel tot stand gekomen door verbreding van het dienstenpakket, waarbij vooral uitbreiding met een afdeling sanitair en iets later dak- en zinkwerk leidde tot groei. “We hebben ons ontwikkeld tot totaalinstallateur en daar voelen wij ons goed bij”, zegt Roy Warmerdam die sinds 2011 actief is in het bedrijf. “De specialisatie sanitair is er bijgekomen doordat we monteurs in dienst namen die dit vak beheersen. Daardoor is het uiteindelijk vanzelf gegaan. Inmiddels is deze divisie net zo groot als de verwarmingstak.” Naamsverandering Dat het bedrijf zich goed voelt bij de nieuwe positie in de markt blijkt ook uit de naamsverandering in 2010: Warmerdam Verwarmingssystemen werd Warmerdam Installatietechniek. Roy Warmerdam: “Betrouwbaarheid, kwaliteit en vooral f lexibiliteit zijn onze kracht. We hebben een heel goede naam in de agrarische sector, doen regelmatig opdrachten voor

bedrijven, instellingen en gemeenten en we hebben ons gaandeweg gespecialiseerd in luxe villabouw. Daar hebben we echt een reputatie opgebouwd en die markt loopt in deze contreien aardig door. Het leuke aan villa’s is dat er altijd weer een nieuwe uitdaging wacht en dat is heel anders dan seriebouw. Wat momenteel de trends zijn in deze markt? ‘’Luxe, design, warmtepomptechniek en zonneenergie, ook al merk je dat bij een opdrachtgever in de duurzame technieken erg bepalend is wat zijn gevoel hier in is, al kun je daar natuurlijk wat in sturen.”

project ook mochten uitvoeren. Nadat onze aanbieding en open begroting gecontroleerd zijn, zijn we het uiteindelijk eens geworden over de aanneemsom. Bij de te gebruiken materialen zijn we uitgegaan van onze vaste leveranciers en dat betekent dat we onder andere producten van Geberit gebruiken. Het gaat in dit geval om inbouwreservoirs, elektronische kranen en het Pluvia hemelwaterafvoersysteem. Het voordeel van samenwerken met leveranciers op wie je kunt vertrouwen en met wie je al lange tijd samenwerkt is dat je risico’s zo veel mogelijk uitsluit.”

Frisse blik Roy Warmerdam kwam in 2011 in het bedrijf toen hij nog bezig was met zijn hbo-opleiding Installatietechniek. “Ik werkte daarvoor bij een ander installatiebedrijf. Dat is een groot bedrijf met rond 130 medewerkers en daar heb ik geleerd met een frisse blik naar dit bedrijf te kijken. Maar omdat hier steeds meer werk kwam, heb ik twee jaar geleden de stap gemaakt om hier te gaan werken. Dat was natuurlijk wel voorbestemd. In de beginjaren zat het bedrijf aan huis en dan groei je er als jonge jongen vanzelf in.”

Uitdaging Voor Warmerdam zat de uitdaging vooral in de omvang en in een aantal specifieke wensen. “We schrijven wel vaker een bestek, dus dat is niet bijzonder. Maar in dit geval was er een aantal specifieke uitdagingen. “Cremer heeft meerdere panden en van al die vestigingen moest dit de ‘best practice’ worden. Er waren daardoor onder andere specifieke wensen over met name de regeling van het verwarmingssysteem en vanwege de hygiëne moet elke kraan een infraroodkraan zijn. Er was ook een belangrijke bouwkundige wens ten aanzien van de afvoer van het hemelwater. Het bedrijf zit in een poldergebied waardoor het water niet rechtstreeks op de sloot mag worden geloosd. Daarom komt er rond het pand een betonnen gracht waarin het water wordt opgevangen en daarna geloosd. Ten aanzien van het Pluvia-systeem heeft dat overigens geen consequenties. Geberit heeft berekend waaraan het systeem moet voldoen en volgens die specificaties wordt dat aangelegd. Voor overige installaties hebben we natuurlijk rekening gehouden met de huidige eisen ten aanzien van voorkoming van legionella: door hotspotvrij te ontwerpen en gebruik te maken van de veelgebruikte tappunten die aan het eind van de leidingen geplaatst worden blijft er altijd voldoende doorstroming, zodat er geen dode stukken leidingwerk ontstaan.”

Uitbreiding Door zijn opleiding heeft Roy Warmerdam veel kennis van engineering van technische systemen (overigens evenals zijn collega-bedrijfsleider Richard van Kesteren) en sinds oktober heeft hij heel wat uren gestoken in de uitbreiding van het bedrijfspand van Cremer Speciaalmachines dat in totaal 7.000 m2 groot wordt. Warmerdam legt uit hoe dit zo gekomen is: “Cremer is al langere tijd klant van ons en toen er sprake was van uitbreiding is aan ons gevraagd of wij het bestek konden schrijven voor het verwarmingssysteem, de regelinstallatie, het leidingwerk, alle sanitaire voorzieningen en de afvoer van hemelwater. Het was de bedoeling dat andere installatiebedrijven daarop konden inschrijven, maar omdat wij er al zo diep in zaten werd besloten dat wij het

InstallatieNieuws


pagina 12

Geberit PushFit

De toekomst begint nu.

Het Geberit PushFit insteeksysteem voor drinkwater en verwarming stelt hoge eisen aan sterkte, veiligheid en flexibiliteit. Twee afdichtringen, rvs fixatieklauwen, een robuuste fitting en een duidelijk zichtbare insteekindicator zorgen voor een veilige verbinding. Met daarnaast een lichtgewicht meerlagenbuis in de diameters 16, 20 en 25 mm voor de snelle en eenvoudige verbinding met de hoofdleiding op elke verdieping. Snelle insteek. Betrouwbare installatie. Professioneel vakmanschap. Dat is wat wij bedoelen met “Know-How Installed”. → www.geberit.nl

PushFit_Man_Ad_A4_en.indd_NL-nl.indd 1

12-05-11 12:27

Ford Transit Connect nieuw lid van de familie Transit. Hardenberg drie dagen epicentrum installerend Nederland

Recommend Documents