Financieel ondersteund door een educatieve subsidie van Reckitt Benckiser Pharmaceuticals

www.mijnbehandelingmijnkeuze.eu

Financieel ondersteund door een educatieve subsidie van Reckitt Benckiser Pharmaceuticals.

02

Mijn Behandeling Mijn Keuze

03

Inhoud Jouw lichaam Jouw keuze................................................................................ 04 Wat is opiaatafhankelijkheid?............................................................................. 06 Tekenen van afhankelijkheid herkennen............................................................. 07 Familie en vrienden........................................................................................... 08 Weet wat je mogelijkheden zijn.......................................................................... 10 Behandeling zonder medicatie ......................................................................... 13 • Afkicken.................................................................................................... 14 Behandelingen met behulp van medicatie.......................................................... 16 • Detoxificatie............................................................................................... 18 • Terugvalpreventie met behulp van medicatie............................................... 20 • Onderhoudsbehandeling........................................................................... 22 Het beste uit een behandeling halen.................................................................. 34 Hulpgroepen.................................................................................................... 36 Veelgestelde vragen......................................................................................... 38 Beschikbaarheid van onderhoudsbehandelingen in Europa................................ 41

Wij zijn allemaal afhankelijk van goede informatie

04

Jouw lichaam Jouw keuze Goede informatie leidt vaak tot betere behandelingsresultaten. Dat is het doel van deze brochure: goede informatie bieden over opiaatafhankelijkheid en de behandelmogelijkheden. Daarom wordt deze brochure ook ondersteund door APOD (Asociación de Pacientes Dependientes a Opiáceos), ASUD (Auto Support des Usagers de Drogues), JES (JES Bundesverband) en onze samenwerkende partners. Alleen al het feit dat je dit leest, is een prima start. Je leest dit misschien omdat je je leven in bepaalde opzichten wilt veranderen. Misschien ben je op zoek naar informatie voor iemand die je kent. Of misschien wil je meer informatie over je huidige behandeling of over andere beschikbare behandelingsmogelijkheden.

Vragen zijn goed, maar antwoorden ook. Als je behandeling overweegt of op het punt staat ermee te beginnen, vind je hier hopelijk antwoord op sommige van je vragen. Maar nog belangrijker: wij hopen dat je het nodige vertrouwen krijgt om op zoek te gaan naar de antwoorden op alle vragen over je behandeling. Zodat je je zekerder voelt over de keuzes die je maakt. En de voor jou beste resultaten zult krijgen. APDO, ASUD, JES en de partners die ons initiatief onderschrijven, geloven in het recht van elke opiaatgebruiker op toegang tot juiste informatie. Alleen dan is een weloverwogen keuze mogelijk. Men zegt niet voor niets 'kennis is macht'. En dat is precies wat wij nastreven – je de nodige informatie bieden zodat je de voor jou beste keuze kunt maken.

De informatie die in deze brochure te vinden is, is uitsluitend bestemd voor educatieve doeleinden en dient niet als vervanging voor het advies van een medisch deskundige. Deze brochure en het bijbehorende materiaal zijn het resultaat van een samenwerking tussen APDO, ASUD, JES en PCM Scientific, een bedrijf voor medische educatie, en worden onderschreven door andere toonaangevende organisaties. Het samenstellen van dit materiaal werd mogelijk gemaakt door een educatieve subsidie van Reckitt Benckiser Pharmaceuticals, dat niet betrokken was bij het opstellen of ontwikkelen van het voorlichtingsmateriaal en de inhoud uitsluitend heeft gecontroleerd op wetenschappelijke nauwkeurigheid. De volledige redactionele controle was in handen van APDO, ASUD en JES, die de eindverantwoordelijkheid hadden over de hier weergegeven inhoud.


05


06

Wat is opiaatafhankelijkheid? Opiaten zoals heroïne, morfine en oxycodon zijn narcotica die uit opium worden bereid. Als je regelmatig opiaten gebruikt, veroorzaakt dat een verandering in je hersenen en je zenuwstelsel. Hierdoor ontstaat de behoefte om steeds opnieuw opiaten te nemen alleen maar om je normaal te voelen. Daarnaast verandert je lichaam voortdurend en past het zijn reactie aan, waardoor vaak steeds meer drugs nodig zijn om de dag door te komen. Het is dan ook geen wonder dat opiaatgebruikers vaak zeggen dat ze zich 'machteloos' voelen en dat hun leven volledig wordt beheerst door drugs. Voor veel gebruikers is behandeling een manier om weer enige controle te krijgen over hun hersenen, hun lichaam en hun leven.

Gebruik van deze brochure Via de informatie in deze brochure kun je meer te weten komen over hoe je verder kunt. Als je al eerder zonder succes hebt geprobeerd te stoppen met opiaatgebruik, ben je niet de enige. Bij de meeste mensen mislukt minstens één poging. Als je al met behandeling bekend bent, is het wellicht de moeite waard de behandelingsopties door te lezen om te weten wat er nieuw is, zowat wat je keuzes betreft als wat daarover bekend is. Als je je zorgen maakt over een vriend of familielid met een mogelijk probleem, kan deze informatie als basis dienen om een gesprek met hem of haar aan te gaan en op weg te helpen.

Veranderende kijk op opiaatafhankelijkheid De tijd dat opiaatafhankelijkheid gezien werd als teken van zwakte, verdorvenheid of immoreel gedrag, ligt allang achter ons. Onderzoek heeft aangetoond dat opiaatafhankelijkheid een chronische, terugkerende medische aandoening is met mogelijk een genetische oorsprong, net als diabetes of hoge bloeddruk. Behandeling is een belangrijk onderdeel van het beheersen van medische aandoeningen en opiaatafhankelijkheid is daarop geen uitzondering. Hoewel de complexe veranderingen die in je lichaam hebben plaatsgevonden uiteindelijk misschien hersteld kunnen worden, is het op korte termijn belangrijk de symptomen te stabiliseren: het minimaliseren van ontwenningsverschijnselen, verminderen van hunkering naar en frequentie van opiaatgebruik en verandering van je manier van leven zodat die niet meer om je opiaatafhankelijkheid draait.


07

De tekenen van afhankelijkheid herkennen Afhankelijkheid van opiaten of andere drugs ontstaat niet zo maar. Vaak ontwikkelt dit zich tijdens een lange periode van gebruik. Voor iedereen ligt de grens anders, waardoor het soms moeilijk is om te weten of die grens tussen recreatief gebruik en afhankelijkheid is overschreden. Kijk eens naar de lijst hier rechts. Als je tijdens de afgelopen 12 maanden drie of meer van de volgende dingen hebt ervaren, ben je mogelijk afhankelijk van opiaten. De antwoorden op deze vragen kunnen helpen om het gesprek met vrienden en dierbaren aan te gaan en – als je denkt aan een behandeling toe te zijn – met je arts.

In de afgelopen 12 maanden heb ik: • ... steeds meer en steeds langer opiaten gebruikt • ... gemerkt dat dezelfde dosis opiaten mij niet meer hetzelfde gevoel geeft als eerst • ... geprobeerd met opiaten te stoppen, zonder succes • ... mensen om me heen gehad die me vroegen te stoppen met opiaatgebruik • ... ontwenningsverschijnselen ondervonden als ik stopte met het gebruiken van opiaten • ... last gehad van black-outs of andere negatieve effecten van opiaten • ... opiaten gebruiken ondanks de negatieve gevolgen • ... veel tijd en moeite besteed aan het verkrijgen of gebruiken van opiaten • ... sociale activiteiten afgezegd of ben ik niet naar mijn werk gegaan om opiaten te kunnen gebruiken • ... andere medicijnen gebruikt om ontwenningsverschijnselen of andere effecten van opiaten te verlichten.


08

Familie en vrienden Hoe weet je of je dierbare afhankelijk is van opiaten? Dat is niet altijd gemakkelijk. Sommige mensen experimenteren een tijdje met drugs zonder verslaafd te raken. Anderen vertonen dramatische gedragsveranderingen of andere overduidelijke tekenen en weer anderen blijven ogenschijnlijk in staat om normaal te functioneren terwijl ze hun afhankelijkheid verbergen. Als je vermoedt dat een dierbare problemen heeft met het gebruik van opiaten, kan kennis over de tekenen van afhankelijkheid helpen om een duidelijker beeld te krijgen. Deze brochure bevat ook uitgebreide informatie over opiaatafhankelijkheid en de beschikbare behandelingsopties. Het is belangrijk om te onthouden dat opiaatafhankelijkheid een chronische, terugkerende aandoening is en geen teken van zwakte, morele tekortkoming of een bewust gekozen levensstijl. Hoewel er tegenwoordig een groot aantal behandelingsopties beschikbaar zijn, is er geen snelle remedie of wonderpil waarmee het probleem van de ene op de andere dag opgelost kan worden. Als je zelf beter begrijpt waarom het tijd vergt om een opiaatafhankelijkheid aan te pakken en waarom dit een moeilijke weg kan zijn, ben je beter in staat om steun te bieden tijdens dit proces.

Wij hopen dat deze informatie kan helpen om, op basis van kennis en begrip, met je dierbare een gesprek aan te gaan over zijn/haar opiaatgebruik. Wat de omstandigheden ook mogen zijn, het zal geen gemakkelijk gesprek worden. In de meeste gevallen kan je iemand niet dwingen om zich te laten behandelen. Met deze informatie kun je hen echter wel op weg helpen. Er zijn altijd hulpmiddelen, of het nu deze brochure, zijn/haar arts of een hulpgroep betreft. Laat een ding duidelijk zijn: je vriend of familielid zal je steun tijdens dit proces zeker nodig hebben. Je hebt zelf misschien ook steun nodig. Er bestaan hulpgroepen speciaal voor vrienden en familieleden. Gegevens over deze groepen vind je hieronder en op pagina 36.

ENKELE BELANGRIJKE HULPGROEPEN VOOR FAMILIES Coke van jou www.cokevanjou.nl


09


10

Weet wat je opties zijn Dit gedeelte gaat over de eerste beslissing die je moet nemen: wat voor soort behandeling past bij je? Je kunt kiezen of je een behandeling zonder of met medicatie wilt volgen. Behandeling zonder medicatie bestaat voornamelijk uit begeleiding en steun om je te helpen geen enkel geneesmiddel meer te nemen, ook niet die geneesmiddelen die je voorgeschreven hebt gekregen tegen opiaatafhankelijkheid. Je kunt ook een aantal natuurlijke middelen gebruiken of een tijdje in een afkickkliniek verblijven. Een behandeling met medicatie bestaat onder meer uit detoxificatie, onderhoudsbehandeling en behandeling met opiaatantagonisten, die allemaal gebruikmaken van medicijnen om je symptomen en hunkering onder controle te houden. Er is geen goede of foute keuze en je kunt altijd van gedachten veranderen. Onderzoek laat zien dat de meeste mensen tijdens het proces verschillende soorten behandelingen uitproberen. Eerst kiezen ze voor de ene optie, daarna stappen ze over op een andere optie, soms breken ze de behandeling af en keren later weer terug.

Geen behandeling Misschien is behandeling voor jou momenteel geen optie. Toch is het goed te weten wat je opties zijn, mocht je van gedachten veranderen. Behandelen kan de geestelijke en lichamelijke gezondheid verbeteren en het risico op overlijden verminderen. Ook blijkt behandelen gebruik van andere drugs, criminele activiteiten en het risico op depressie of zelfmoord te verminderen.


11


12


13

Behandeling zonder medicatie Als je vastbesloten bent om snel met druggebruik te stoppen of liever geen medicatie wilt gebruiken ter ondersteuning van de behandeling, dan is een behandeling zonder medicatie wellicht een optie. Dit betekent niet altijd de ‘cold-turkey’ methode. Er zijn diverse mogelijkheden beschikbaar om je te helpen om te gaan met ontwenningsverschijnselen en je te steunen in je streven om drugsvrij te blijven.

Ondersteuning

VEELGEBRUIKTE NATUURLIJKE METHODEN • Homeopathie/Kruidentherapie Kruiden, extracten en mineralen, soms zeer verdund, worden gebruikt om het lichaam te helpen de verslavende middelen te verwijderen, maar er zijn toch nog ontwenningsverschijnselen te voelen.

Het is gebleken dat therapie een grote invloed heeft op succesvolle onthouding en psychiaters gebruiken een groot aantal verschillende therapieën, zoals motiverende gespreksvoering of cognitieve gedragstherapie. De mogelijkheid bestaat ook om steun van lotgenoten te krijgen via twaalfstappenprogramma's zoals Anonieme Verslaafden. Je hoeft jezelf niet te beperken tot een van deze mogelijkheden. Veel mensen krijgen steun uit verschillende bronnen tegelijk.

• Voedingszorg Voedingszorg is gebaseerd op de theorie dat het lichaam door de consumptie van uitsluitend natuurlijke groenten en fruit, sappen en soep zichzelf in korte tijd ontgift. Lichaamsbeweging en voedingssupplementen worden ook aangewend om te proberen de ernst van de ontwenningsverschijnselen zo veel mogelijk te verminderen.

Natuurlijke detoxificatie

• Naturopathie De naturopathische methode is een uitbreiding van voedingszorg en is gebaseerd op het vermogen van het lichaam om zichzelf te genezen. De persoon woont in een open, ondersteunende omgeving, op een gezonde, actieve manier en krijgt eventueel massage of acupunctuur.

Iemand die een natuurlijke 'detoxificatie' ondergaat, wordt niet zomaar aan zijn/haar lot overgelaten tijdens het gevecht tegen de hunkering naar drugs. Afhankelijk van de instelling wordt er een aantal behandelingen aangeboden. Deze methoden zijn tot nu toe nog niet klinisch getest en er is dus niet veel bekend over hun effectiviteit. Bedenk echter dat uit onderzoek is gebleken dat kortdurende interventies over het algemeen slechtere resultaten op lange termijn opleveren dan langdurige behandeling.


• Chinese kruiden Bij de aanpak met Chinese kruiden worden de hierboven beschreven methoden gecombineerd voor de behandeling van lichaam, geest en ziel. Kruiden en extracten worden met een dieet en lichaamsbeweging gecombineerd. Yoga, meditatie en acupunctuur worden ook veelvuldig toegepast, plus een gezonde dosis introspectie.

14

Afkicken Wat Residentiële (interne) afkickprogramma’s bieden de mogelijkheid om je een tijdje terug te trekken uit het dagelijkse leven en zo uit de buurt van drugs te blijven.

Wie Mensen die absoluut willen stoppen en een poosje kunnen 'verdwijnen'.

Pluspunt Toevluchtsoord waar je met de nodige steun weer grip op je leven kunt krijgen.

VEILIGHEIDSTIP Als je stopt met opiaten, gaat je tolerantieniveau omlaag. Als je dus weer gaat gebruiken, loop je kans op een overdosis. Er zijn mensen overleden omdat ze weer probeerden hun vroegere dosis (of zelfs een lagere dosis) heroïne te gebruiken. Hun tolerantie was door de behandeling zonder medicatie heel laag geworden. Als het moeite kost om geheel drugsvrij te blijven, kan het rust en veiligheid bieden om op medicatie over te stappen voor onderhoud of terugvalpreventie. Bespreek dit met je arts.

Minpunt

Behandelingskeuze: Afkicken

Soms aanpak op basis van strenge regels, lange wachtlijsten en variabele kosten.

Meer weten... Afkick- (rehab-)centra richten zich op onthouding. Ze passen daarom vaak strenge regels toe, waaronder een absoluut verbod op drugsgebruik. Programma's zijn vaak residentieel (intramuraal) en duren een aantal maanden tot meer dan een jaar. Je moet dus goed bij jezelf nagaan of je klaar bent voor een dergelijk langdurig programma. Residentiële centra helpen je echter wel om vaardigheden en zelfvertrouwen op te bouwen en in sommige centra kun je via een overgangshuis weer langzaam terugkeren naar de buitenwereld.


15

Behandelingskeuze: Afkicken


16

Behandelingen met behulp van medicatie De twee voornaamste behandelingsopties met behulp van medicatie zijn: • detoxificatie, met daarna mogelijk terugvalpreventie • onderhoudsbehandeling

Welke behandeling past bij mij? Welke behandeling je het best kunt kiezen, hangt af van je doelen en motivatie. Detoxificatie maakt gebruik van medicatie om je opiaatgebruik en ontwenningsverschijnselen langzaam te verminderen, om zo uiteindelijk volledig drugsvrij te worden. Als je wilt stoppen met drugs en na wilt denken over de toekomst, of als je alleen even een pauze in het gebruik wilt, is dit misschien de beste keuze - ook al zijn de risico's van een terugval op de lange termijn groot.

Onderhoudstherapie is een langdurige behandeling waarin medicatie voorgeschreven wordt om het verlangen naar drugs onder controle te houden. Op die manier kun je je volledig op de behandeling richten. Als je op zoek bent naar een langdurige behandeling waarmee je je levensstijl kunt veranderen en de volledige ontwenning van opiaten pas begint als je er klaar voor bent, is dit misschien de beste keuze.

TIP VOOR SUCCES Therapie in combinatie met medicatie biedt de grootste kans op succes op de lange termijn. Onderzoek heeft aangetoond dat degenen die alleen op medicatie vertrouwen, een groter risico lopen om weer drugs te gaan gebruiken dan degenen die ook psychosociale ondersteuning krijgen.

Terugvalpreventie (door medicatie of therapie of beiden) wordt meestal na detoxificatie toegepast om je van opiaatgebruik af te houden door de effecten te blokkeren. Als je drugsvrij wilt blijven en hulp nodig hebt om te stoppen met opiaten, is terugvalpreventie wellicht een goede keuze.


17


18

Detoxificatie Wat

Jouw detoxopties

Kortdurende residentiële of poliklinische ontwenning (3–8 dagen), die je met behulp van diverse geneesmiddelen helpt bij de overgang van regelmatig gebruik van opiaten en/of opioïden (synthetische opiaten zoals methadon en buprenorfine) naar geen gebruik van opiaten en/of opioïden.

1. Detoxificatie met behulp van agonisten: Tijdelijke vervanging van de drug die je gebruikt door een farmaceutisch goedgekeurde opioïde (synthetische opiaten zoals buprenorfine of methadon). Zie pagina 24 en 30 voor meer informatie over deze geneesmiddelen. De dosis wordt geleidelijk verminderd, waardoor je lichaam zich kan aanpassen en zich zo min mogelijk ontwenningsverschijnselen voordoen. De ontwenningsverschijnselen en het verlangen naar drugs kunnen echter nog steeds erg heftig zijn, omdat je lichaam mogelijk nog niet goed kan functioneren zonder opiaten. Als dat het geval is, kan vrij gemakkelijk worden overgeschakeld op onderhoudsbehandeling.

Wie Mensen die tijdelijk met drugs willen stoppen of op zoek zijn naar een snelle oplossing.

Pluspunt Kortdurende verplichting voor een snel resultaat.

Behandelingskeuze: Detoxificatie

Minpunt Ongemak, verhoogd risico op overdosis bij het opnieuw gaan gebruiken van drugs en weinig bewijs voor voordelen op de lange termijn.

Meer weten... Detoxificatie (detox) is vooral een goede keuze als je gedurende korte tijd drugsvrij wilt zijn. Er bestaat echter weinig bewijs voor het succes van korte detoxbehandelingen op lange termijn. Bedenk ook dat je na een detox een lagere drugstolerantie hebt, waardoor je een groter risico op een overdosis loopt. Hoewel detox van opiaten zeer onaangenaam kan zijn, is het niet levensbedreigend. Er zijn geneesmiddelen beschikbaar ter verlichting van ontwenningsverschijnselen zoals dehydratie, braken, diarree, slapeloosheid, pijn, verlies van eetlust, sterke hunkering naar drugs, depressie, paniekaanvallen, zweten, tranen, onrustgevoelens en angst. De symptomen zijn meestal het ergst vlak na het begin en verdwijnen na ongeveer een week.

2. Symptomatische geneesmiddelen: Geneesmiddelen zoals lofexidine en clonidine, vaak in combinatie met benzodiazepinen, worden gebruikt voor de behandeling van fysieke symptomen van opiaatontwenning. Deze geneesmiddelen zijn echter geen opiaten, waardoor je toch nog last kunt hebben van hunkering naar drugs.

TIP VOOR SUCCES Psychosociale ondersteuning en therapie vergroten de kans dat je het proces afmaakt en langdurige psychosociale begeleiding vergroot de kans dat je drugsvrij blijft.


19

Behandelingskeuze: Detoxificatie


20

Behandelingskeuze: Terugvalpreventie met behulp van medicatie

Terugvalpreventie met behulp van medicatie Wat

Meer weten...

Een pil of implantaat dat de opiaatreceptorblokker naltrexon in je bloedstroom afgeeft, zodat de opiaten die je gebruikt, geen effect meer op je hebben.

Naltrexon wordt meestal gebruikt na detoxificatie om een terugval te voorkomen. Omdat opiaatantagonisten de opiaatreceptoren in de hersenen blokkeren, zijn deze niet toegankelijk voor andere (synthetische) opiaten. Hierdoor voel je geen enkel effect als je opiaten gebruikt. Maar omdat de receptoren niet worden geactiveerd, kun je nog wel naar drugs blijven verlangen. Dit heeft ertoe geleid dat mensen hun lichaam volgestopt hebben met opioïden om maar van hun hunkering naar drugs af te komen en/of om de naltrexonblokkering op te heffen, hetgeen overdosering of zelfs overlijden tot gevolg heeft gehad. Naltrexon is ook onder verdoving gebruikt om een snelle ontwenning van drugs te bereiken. Dit heeft tot een aantal ernstige bijwerkingen geleid, waaronder braken, diarree en delirium, en daarom wordt deze methode niet als veilig beschouwd.

Wie Mensen die vastbesloten zijn om drugsvrij te blijven en die tijdens hun behandeling liever geen opiaten willen gebruiken.

Pluspunt Extra hulp om drugsvrij te blijven en de wetenschap dat je niet high wordt van opiaatgebruik.

Minpunt Ontwenningsverschijnselen waar je niets aan kunt doen en in sommige gevallen het hunkeren naar drugs. Je kunt geen (synthetische) opiaten als pijnmedicatie nemen mocht dat nodig zijn.

Gebruik van naltrexon Naltrexon is verkrijgbaar in tabletten van 50 mg die eenmaal daags oraal moeten worden ingenomen. Er kunnen ook twee doses van 25 mg elk worden ingenomen of zelfs drie doses per week (100 mg, 100 mg en 150 mg). Je moet absoluut opiaatvrij zijn voordat je met naltrexon begint omdat je anders last krijgt van acute ontwenningsverschijnselen. Als alternatief kan er een klein implantaat onder je huid worden geplaatst dat 3 maanden lang steeds een bepaalde hoeveelheid naltrexon aan je lichaam afgeeft (de duur kan variëren).

Bijwerkingen? Niet iedereen heeft last van bijwerkingen. Een paar van de meest voorkomende bijwerkingen van naltrexon zijn: • misselijkheid • hoofdpijn • duizeligheid • vermoeidheid • slapeloosheid • angst • sufheid. Bijwerkingen nemen vaak na verloop van tijd af. Het duurt altijd enige tijd om aan een nieuw geneesmiddel te wennen.


21

Drugs uit de weg gaan Samen met psychosociale ondersteuning/ therapie zijn er een aantal opties die je kunnen helpen om drugs uit de weg te gaan. • Naltrexon is een opiaatreceptorblokker die de effecten tegengaat van alle (synthetische) opiaten die je eventueel gebruikt, waardoor je minder kans loopt op een terugval.

• Probeer een lijst te maken van mensen en plekken die in het verleden aan je druggebruik verbonden waren. Bedenk dan hoe je ze uit de weg kunt gaan. • Verwijder bijvoorbeeld de nummers van dealer(s) of druggebruikende vrienden uit je mobiele telefoon en verander je telefoonnummer om te voorkomen dat zij contact met jou opnemen. Dergelijke stappen zijn een goed begin.


Behandelingskeuze: Terugvalpreventie met behulp van medicatie

• Zorg dat er geen druk ontstaat die het verlangen naar drugs aanwakkert: zoek je druggebruikende vrienden niet meer op, ga niet meer langs plekken waar je altijd drugs gebruikte, gooi alle gebruiksattributen weg.

22

Behandelingskeuze: Onderhoudsbehandeling

Onderhoudsbehandeling Wat

Meer weten...

Zolang je het nodig hebt, onderdrukt opiaatmedicatie het verlangen naar drugs en beperken ze na elke dosis (afhankelijk van die dosis) de ontwenningsverschijnselen gedurende 24 uur (methadon) tot maximaal 3 dagen (buprenorfine).

Mensen die hun leven weer onder controle willen krijgen, gezonder willen worden en stappen willen nemen voor herstel en verbetering van hun levenskwaliteit op lange termijn.

Na elke dosis verdwijnen het verlangen naar drugs en de ontwenningsverschijnselen, waardoor je tijd krijgt om je leven weer op orde te brengen en het druggebruik zo veel mogelijk te beperken. Dit geeft je, als je daar klaar voor bent, een solide basis van waaruit je je op persoonlijke doelen kunt richten waaronder bijvoorbeeld onthouding. Onderhoudsbehandeling wordt meestal verstrekt door de gezondheidsdiensten van je gemeente of zorgcentrum. Onderhoudsbehandeling is een langere termijnbehandeling en daarom is het van belang dat je een goede relatie opbouwt met je zorgverleners.

Pluspunt

Hoe het werkt

Een leven zonder verlangen naar drugs, dat meer draait om familie, werk en herstel, met hulp van medicatie die - afhankelijk van de gekozen behandeling - dagelijks of zelfs minder vaak wordt ingenomen. Medicatie kan eventueel mee naar huis genomen worden wanneer de situatie stabiel is.

De behandelingsopties die je tot je beschikking hebt, zijn afhankelijk van waar je woont (zie pagina 41), maar omvatten veelal methadon, buprenorfine en buprenorfine/ naloxon. Met de juiste dosering zorgen deze behandelingen voor hetzelfde effect op het lichaam als niet medicamenteus gebruikte opiaten. Daardoor denken de receptoren in de hersenen dat je net gebruikt hebt, en verminderen het verlangen naar drugs en de ontwenningsverschijnselen. Het verschil is dat je niet hetzelfde euforische gevoel krijgt als bij heroïne. Onderhoudsgeneesmiddelen werken bovendien langer, dus hoef je buprenorfine of buprenorfine/ naloxon maar eenmaal per dag of nog minder vaak

Wie

Minpunt Hangt af van de gekozen behandeling - zie hoofdstukken over de verschillende beschikbare geneesmiddelen. Sommige medicatie moet over een lange tijd dagelijks in het bijzijn van een apotheker of arts worden ingenomen. Sommige mensen vinden dit ongemakkelijk of vinden het geen prettig idee om een langdurige behandeling aan te gaan.


23 in te nemen, waardoor niet alles meer om frequent druggebruik draait en je weer grip op je leven kunt krijgen. In sommige landen zijn ook heroïne, codeïne, R-methadon en morfine beschikbaar als geneesmiddelen tegen opiaatafhankelijkheid.

Bijkomende voordelen van onderhoud Als je je laat behandelen en het intraveneuze gebruik stopt/vermindert, minimaliseer je een aantal veelvoorkomende gezondheidsrisico's en gevaren van druggebruik. Dit leidt tot: • minder kans op overlijden in vergelijking met personen die geen behandeling ondergaan • een veel kleiner risico op infecties zoals hiv en hepatitis C

Let op: niet alle behandelingsopties zijn in elk land beschikbaar. Raadpleeg de tabel op pagina 41.


Behandelingskeuze: Onderhoudsbehandeling

• kleiner risico op andere injectieproblemen, zoals abcessen en dichtgeklapte aders.

24

Buprenorfine Buprenorfine is een langwerkende opioïde (synthetisch opiaat) dat sinds 1996 in Europa beschikbaar is voor de behandeling van opiaatafhankelijkheid.

Gebruik van buprenorfine Buprenorfine is verkrijgbaar in tabletten van 0,4 mg, 2 mg en 8 mg en wordt onder de tong ingenomen. Therapeutische doses buprenorfine liggen meestal tussen de 12 en 16 mg, hoewel sommige mensen een hogere of lagere dosis nodig hebben. Meestal kan binnen enkele dagen een stabiele dosis buprenorfine bereikt worden.

Info over medicatie: Buprenorfine

Wat zijn de plusof minpunten? • Buprenorfine is effectief en kan zonder problemen gedurende lange tijd gebruikt worden. Met de juiste dosis heb je geen last meer van ontwenningsverschijnselen en vermindert ook het verlangen naar opiaten. • Het idee dat je zonder veel problemen kunt overstappen op een andere behandeling of dat je er helemaal mee kunt stoppen, is voor sommige mensen een aantrekkelijk idee. Het nadeel is dat sommigen het moeilijker vinden zich aan de behandeling te houden, omdat het relatief eenvoudig is om een dosis over te slaan. • Hoewel iedereen met een dagelijkse dosis begint, vinden veel mensen het prettiger om een dubbele of driedubbele dosis om de twee of drie dagen in te nemen. Misschien kan je arts dit echter niet doen als je dagelijkse dosis te hoog is, omdat je dan de dagelijks toegestane maximumdosis zou overschrijden. • Als je geen andere drugs gebruikt, is een overdosis buprenorfine onwaarschijnlijk vanwege de speciale chemische kenmerken

van de stof. Net als bij methadon zijn er echter mensen overleden omdat ze buprenorfine en benzodiazepinen niet volgens de voorschriften hadden ingenomen, vooral als ze samen werden gebruikt (bijv. geïnjecteerd). • Bewijs suggereert dat buprenorfine minder impact heeft op helder denken dan andere opioïden, maar het heldere gevoel kan voor sommige patiënten confronterend zijn. • Als buprenorfine wordt geïnjecteerd, kun je er high van worden en daarom heeft het een zekere straatwaarde. Je kunt dus in de verleiding komen om het middel te misbruiken en/of het te verkopen. • Het kan vijf tot tien minuten duren voordat de tablet, die nogal bitter is, onder de tong is gesmolten.

Mythen de wereld uit helpen Hoewel er een kern van waarheid in mythen kan zitten, is het belangrijk om onderscheid te maken tussen feiten en geruchten. Hier een paar veelgehoorde mythen over buprenorfine. • "Je kunt het niet nemen als je een zware gebruiker bent". Bewijs toont aan dat het niet uitmaakt hoelang of hoeveel heroïne je hebt gebruikt. Je reactie op buprenorfine wordt hierdoor niet beïnvloed. Het is net zo effectief als andere behandelingen zoals methadon bij het in de hand houden van ontwenningsverschijnselen en het verlangen naar drugs, zolang de dosis goed afgesteld (therapeutisch) is. • "Acute ontwenningsverschijnselen kunnen wekenlang duren". In het zeldzame geval dat er acute ontwenningsverschijnselen optreden, gebeurt dit meestal alleen omdat je de tabletten inneemt voordat je lichte tot


25 matige ontwenningsverschijnselen hebt. In het geval dat die zich voordoen, duren ze een paar uur in plaats van dagen. Vaak gaat het al snel beter wanneer je de volgende dosis buprenorfine inneemt – ervan uitgaand dat je niet opnieuw gebruikt. Je arts kan misschien een middel voorschrijven ter verlichting en om te voorkomen dat je in de tussentijd weer gaat gebruiken. Langer durende ontwenningsverschijnselen die steeds erger worden, duiden er op dat je niet genoeg buprenorfine hebt ingenomen en dat je contact met de behandelend arts moet opnemen.

Bijwerkingen? Niet iedereen heeft last van bijwerkingen. Een paar van de meest voorkomende bijwerkingen van buprenorfine zijn:

Bijwerkingen nemen vaak na verloop van tijd af. Het duurt altijd enige tijd om aan een nieuw geneesmiddel te wennen.

Terug naar behandeling? Als je eerder buprenorfine of buprenorfine/ naloxon hebt gebruikt en daarbij moeilijkheden hebt ondervonden, bespreek dit dan met je arts. Het kan zijn dat je de vorige keer een te lage dosis kreeg of dat dit niet het juiste geneesmiddel voor jou is. Let op: niet alle behandelingsopties zijn in elk land beschikbaar. Raadpleeg de tabel op pagina 41.


Info over medicatie: Buprenorfine

• zweten • misselijkheid • verstopping • lichte sufheid • pijnlijke spieren en gewrichten • vocht vasthouden • hoofdpijn • slapeloosheid.

26

Buprenorfine/naloxon Buprenorfine is sinds 2006 in de meeste landen beschikbaar in combinatie met naloxon. Meer dan de helft van alle mensen wereldwijd die tegenwoordig een vorm van buprenorfine gebruiken voor opiaatafhankelijkheid, gebruiken buprenorfine samen met naloxon.

Info over medicatie: Buprenorfine/naloxon

Gebruik van buprenorfine/ naloxon Buprenorfine/naloxon is verkrijgbaar in tabletten van 2 mg/0,5 mg en 8 mg/2 mg die onder de tong worden ingenomen. De dagelijkse doses buprenorfine liggen meestal tussen de 12/3 en 16/4 mg, alhoewel sommige mensen een hogere of lagere dosis nodig hebben. Normaal gesproken bereik je binnen een paar dagen je ideale dosis buprenorfine. De werking van buprenorfine/naloxon is hetzelfde als die van buprenorfine, als het maar volgens voorschrift wordt ingenomen: onder de tong wordt naloxon onvoldoende geabsorbeerd om effect te voelen. Maar als het wordt fijngestampt en geïnjecteerd of gesnoven, wordt het wel voldoende geabsorbeerd om ontwenningsverschijnselen te veroorzaken, als de persoon andere opioïden (bijv. heroïne of methadon) in het lichaam heeft.

Wat zijn de plusof minpunten? Aangezien buprenorfine het actieve bestanddeel van buprenorfine/naloxon is voor de behandeling van opiaatafhankelijkheid, zijn veel van de plus- en minpunten hetzelfde als voor buprenorfine alleen (zie pagina 24). Andere plusof minpunten van buprenorfine/ naloxon kunnen zijn:

• Als je buprenorfine/naloxon probeert te injecteren, veroorzaakt de naloxon ontwenningsverschijnselen en/of wordt de werking van de buprenorfine afgezwakt door de naloxon. Misschien zie je dit als voordeel als je niet in de verleiding wilt komen om je medicatie te misbruiken. Maar als je graag injecteert, vind je het wellicht een nadeel. • Omdat de medicatie naloxon bevat, schrijven sommige artsen het gemakkelijker voor als thuismedicatie. Zo krijg je al vroeg in de behandeling meer vrijheid. In veel landen is dit de voorkeurssamenstelling voor buprenorfine, tenzij onder bepaalde omstandigheden (bijv. zwangerschap) alleen buprenorfine mag worden gegeven. • Je ondervindt waarschijnlijk minder druk om je medicatie te verkopen, omdat de straatwaarde lager is dan die van andere opiaten. Er zijn dus minder mogelijkheden om geld te verdienen door 'reserve'-medicatie te verkopen.

Mythen de wereld uit helpen Hoewel er een kern van waarheid in mythen kan zitten, is het belangrijk om onderscheid te maken tussen feiten en geruchten. Hier is een veelgehoord ongegrond gerucht over buprenorfine/naloxon. • "Van buprenorfine/naloxon krijg je ontwenningsverschijnselen". Als buprenorfine/ naloxon juist wordt ingenomen, werkt het net zo als buprenorfine en krijg je net zo min ontwenningsverschijnselen. Het veroorzaakt alleen ontwenningsverschijnselen als je de tabletten verbrijzelt en injecteert of snuift. Sommige mensen zijn desondanks bang voor het effect van naloxon in buprenorfine/naloxon. Dit is een vicieuze cirkel: onderzoek heeft aangetoond dat deze angst


27 alleen al genoeg is om ontwenningsverschijnselen te veroorzaken. Een aantal patiënten in een onderzoek kreeg daadwerkelijk last van ontwenningsverschijnselen toen ze dachten dat ze van buprenorfine waren overgegaan op buprenorfine/naloxon, terwijl ze in werkelijkheid helemaal geen ander geneesmiddel hadden gekregen! Zo groot kunnen de psychologische effecten van veranderingen in de behandeling dus zijn.

Bijwerkingen? Niet iedereen heeft last van bijwerkingen: een paar van de meest voorkomende bijwerkingen van buprenorfine/naloxon zijn:

Bijwerkingen nemen vaak na verloop van tijd af. Het duurt altijd enige tijd om aan een nieuw geneesmiddel te wennen.

Terug naar behandeling? Als je eerder buprenorfine/naloxon of buprenorfine hebt gebruikt en daarbij moeilijkheden hebt ondervonden, bespreek dit dan met je behandelend arts. Het kan zijn dat je de vorige keer een te lage dosis kreeg of dat dit niet het juiste geneesmiddel voor jou is.



Info over medicatie: Buprenorfine/naloxon

• zweten • misselijkheid • verstopping • lichte sufheid • pijnlijke spieren en gewrichten • vocht vasthouden • hoofdpijn • slapeloosheid.

28

Codeïne Codeïne is een opiaat dat uit opiumpapaver wordt gewonnen. Het wordt sinds de jaren '70 in Duitsland gebruikt als onderhoudsbehandeling. Sinds de wetgeving van 1998 is het echter een stuk minder gebruikelijk en tegenwoordig wordt het alleen bij uitzondering voorgeschreven.

Gebruik van codeïne Codeïne is over het algemeen verkrijgbaar in tablet- of vloeibare vorm, maar omdat de concentraties van de medicatie zo laag zijn en er een hoge dosis nodig is voor onderhoud, moeten patiënten soms grote hoeveelheden tabletten of vloeibare codeïne innemen.

Info over medicatie: Codeïne

Wat zijn de plusof minpunten? • Codeïne kan niet geïnjecteerd worden vanwege het risico op allergische reacties en longoedeem (vocht in de longen). Dit is mogelijk onaantrekkelijk als je je medicatie liever injecteert, terwijl het juist aantrekkelijk kan zijn wanneer je absoluut niet in de verleiding wilt komen de medicatie te misbruiken. • Codeïne verdwijnt relatief snel uit het lichaam. Dit betekent dat je de medicatie meerdere keren per dag moet innemen.

Mythen de wereld uit helpen Er doen heel wat mythen de ronde over bepaalde behandelingen. Het is dan ook belangrijk om onderscheid te maken tussen feiten en fictie. Dit is een veelgehoorde mythe over codeïne:

• "Codeïne kan niet als onderhoudsbehandeling worden gebruikt". Een klein aantal onderzoeken heeft aangetoond dat codeïne als onderhoudsbehandeling even effectief is als methadon.

Bijwerkingen? Niet iedereen heeft last van bijwerkingen. Een paar van de meest voorkomende bijwerkingen van codeïne zijn: • zweten • ademhalingsdepressie • misselijkheid, braken • verstopping • verminderd libido • slapeloosheid • verwardheid • flauwvallen • droge-mondsyndroom: een tekort aan speeksel, dat volgens sommigen tot tandbederf leidt.

Terug naar behandeling? Als je eerder codeïne hebt gebruikt en daarbij moeilijkheden hebt ondervonden, bespreek dit dan met je arts. Het kan zijn dat de dosis de vorige keer onjuist was of dat dit niet het juiste geneesmiddel voor jou is.



29

Diamorfine Diamorfine, farmaceutisch geproduceerde heroïne, is beschikbaar in een klein aantal Europese landen.

Gebruik van diamorfine Diamorfine op recept wordt vaak meerdere keren per dag onder toezicht geïnjecteerd. De regelgeving verschilt per land, maar diamorfine wordt nergens als eerstelijnsbehandeling gebruikt en is uitsluitend bestemd voor patiënten die problemen ondervinden bij meer gebruikelijke behandelingen.

Wat zijn de plusof minpunten?


Er doen heel wat mythen de ronde over bepaalde behandelingen. Het is dan ook belangrijk om onderscheid te maken tussen feiten en fictie. Dit is een veelgehoorde mythe over diamorfine: • “Heroïne op recept helpt patiënten niet.” Diamorfine op recept brengt voor patiënten inderdaad meer risico's met zich mee dan andere onderhoudsmedicijnen. Bij een kleine groep patiënten die moeite heeft gehad met andere behandelingen, is echter aangetoond dat diamorfine zorgt voor verminderd gebruik van verboden middelen, minder criminaliteit en een betere algehele gezondheid.

Bijwerkingen? Niet iedereen heeft last van bijwerkingen. Een paar van de meest voorkomende bijwerkingen van diamorfine zijn: • zweten • ademhalingsdepressie • misselijkheid, braken • verstopping • verminderd libido • hallucinaties • sufheid • flauwvallen • droge-mondsyndroom: een tekort aan speeksel, dat volgens sommigen tot tandbederf leidt.

Terug naar behandeling? Als je eerder diamorfine hebt gebruikt en daarbij moeilijkheden hebt ondervonden, bespreek dat dan met je arts. Het kan zijn dat de dosis de vorige keer onjuist was of dat dit niet het juiste geneesmiddel voor jou is. Let op: niet alle behandelingsopties zijn in elk land beschikbaar. Raadpleeg de tabel op pagina 41.

Info over medicatie: Diamorfine

• Van diamorfine op recept is aangetoond dat het werkt bij patiënten die eerder problemen hebben ondervonden bij andere onderhoudsbehandelingen. Als je heroïne op recept gebruikt, loop je echter een hoger risico op een overdosis dan bij andere onderhoudsbehandelingen. • Met heroïne op recept krijg je nog steeds de 'kick' van straatheroïne. Hoewel dit kan helpen, kan het ook moeilijker zijn om te stoppen, mocht je dat in de toekomst willen. • Heroïne op recept blijft minder lang in je lichaam aanwezig dan andere onderhoudsmedicijnen, waardoor detoxificatie snel kan plaatsvinden. Dit betekent echter wel dat je misschien meerdere keren per dag naar je arts/kliniek toe moet om ontwenningsverschijnselen te voorkomen. Dat maakt het wel lastiger om op zoek te gaan naar werk of om een opleiding te gaan volgen. • Als je heroïne op recept gebruikt, heb je wellicht minder behoefte aan andere drugs. Toch brengt het injecteren van heroïne op recept ook risico's met zich mee.

Mythen de wereld uit helpen

30

Methadon Methadon is een lang werkend synthetisch opiaat dat sinds de jaren '60 in Europa beschikbaar is voor de behandeling van opiaatafhankelijkheid.

• Alhoewel methadon veiliger is dan heroïne, kun je toch nog een overdosis krijgen op methadon, vooral als je korte tijd ervoor een detox hebt gedaan.

Gebruik van methadon

• Er kan een interactie optreden tussen methadon en andere geneesmiddelen. Net als bij buprenorfine zijn er mensen overleden na het gelijktijdig gebruik van doses methadon en benzodiazepinen die afweken van wat medisch voorgeschreven was.

Methadon is verkrijgbaar als siroop (of soms als tablet) en wordt meestal dagelijks oraal ingenomen, Een veelgebruikte dagelijkse dosis methadon is 60-100 mg, hoewel sommige mensen een hogere of lagere dosis nodig hebben. De dosis moet mogelijk gedurende één tot meerdere weken worden opgevoerd om de voor jou ideale dosis methadon te bereiken.

Info over medicatie: Methadon

Wat zijn de plusof minpunten? • Methadon is effectief gebleken en kan gedurende lange tijd veilig worden gebruikt. Het onderdrukt ontwenningsverschijnselen en de hunkering naar heroïne en andere opiaten neemt af. Toch blijken sommige mensen de “kick” te missen van opiaten, waardoor ze terugvallen op heroïne of hun methadon misbruiken. • Methadon kan versuffend werken (d.w.z. knikkebollen), wat sommige mensen prettig vinden. • Methadon wordt doorgaans dagelijks ingenomen om ontwenningsverschijnselen te voorkomen. Je hebt een behoorlijke stok achter de deur om langdurige behandelprogramma's vol te houden, omdat je ontwenningsverschijnselen krijgt als je een dosis methadon mist. • Het kan moeilijk zijn om met methadon te stoppen, maar met wilskracht en hulp is het mogelijk.

• Er kan een interactie optreden tussen methadon en andere geneesmiddelen, wat tot ongewenste bijwerkingen kan leiden. Het is misschien goed om met je arts te overleggen als je meerdere geneesmiddelen op recept gebruikt (bijvoorbeeld anti-retrovirale geneesmiddelen voor de behandeling van HIV). Je arts hoort de effecten van deze interactie te herkennen en de dosis overeenkomstig aan te passen.

Mythen de wereld uit helpen Hoewel er een kern van waarheid in mythen kan zitten, is het belangrijk om onderscheid te maken tussen feiten en geruchten. Hier zijn een paar ongegronde geruchten die je misschien wel eens over methadon hoort. • “Je komt er nooit meer vanaf”. Mensen komen wel degelijk van methadon af, alhoewel dat heel lastig kan zijn. Voor elk probleem is een oplossing, maar stoppen met methadone vereist veel wilskracht. • "Het gaat in je botten zitten." Sommige mensen hebben het gevoel dat methadon in hun botten gaat zitten. In werkelijkheid zijn de gegevens hierover erg onduidelijk, maar eventuele effecten lijken zich alleen na een jarenlange behandeling voor te doen.


31

Bijwerkingen? Niet iedereen heeft last van bijwerkingen. Een paar van de meest voorkomende bijwerkingen van methadon zijn: • zweten • ademhalingsdepressie • misselijkheid, braken • verstopping • verminderd libido • pijnlijke spieren en gewrichten • sufheid • hoofdpijn • droge-mondsyndroom: een tekort aan speeksel, dat volgens sommigen tot tandbederf leidt. Bijwerkingen nemen vaak na verloop van tijd af. Het duurt altijd enige tijd om aan een nieuw geneesmiddel te wennen.

Terug naar behandeling?



Info over medicatie: Methadon

Als je eerder methadon hebt gebruikt en daarbij moeilijkheden hebt ondervonden, bespreek dit dan met je arts. Het kan zijn dat de dosis de vorige keer onjuist was of dat dit niet het juiste geneesmiddel voor jou is.

32

Levomethadon Levomethadon is een gezuiverde vorm van het actieve bestanddeel in methadon. Het is een lang werkend synthetisch opiaat dat in Duitsland en Oostenrijk beschikbaar is voor de behandeling van opiaatafhankelijkheid.

Gebruik van levomethadon Levomethadon is beschikbaar als siroop en wordt meestal dagelijks oraal ingenomen. Dagelijkse doses levomethadon zijn meestal lager dan de benodigde doses standaardmethadon. Een veelgebruikte dagelijkse dosis levomethadon is 30–50 mg, hoewel sommige mensen een hogere of lagere dosis nodig hebben. De dosis moet mogelijk een aantal weken achter elkaar verhoogd worden om de voor jou ideale dosis levomethadon te bereiken.


Info over medicatie: R-methadon

Omdat levomethadon ook het actieve bestanddeel in conventionele methadon is, zijn veel van de plusof minpunten hetzelfde als voor methadon (zie pagina 30). Een ander aspect van levomethadon dat je zou kunnen aanspreken, is het volgende: • Sommige rapporten suggereren dat levomethadon een lager risico op bijwerkingen voor het hart met zich meebrengt, waardoor het vooral geschikt is voor mensen met hartproblemen of met andere risicofactoren zoals hartproblemen in de familie of het gebruik van andere geneesmiddelen die van invloed kunnen zijn op het hart.

Mythen de wereld uit helpen Hoewel er een kern van waarheid in mythen kan zitten, is het belangrijk om onderscheid te maken tussen feiten en geruchten. Hier zijn een paar ongegronde geruchten die je misschien wel eens over alle soorten methadon hoort.

• "Je komt er nooit meer vanaf". Mensen komen wel van levomethadon af en voor de meeste problemen is er wel een oplossing: eerst overgaan op medicatie die op buprenorfine is gebaseerd voordat de doses geleidelijk worden verlaagd, is bijvoorbeeld een manier om het probleem te omzeilen. • "Het gaat in je botten zitten". Sommige mensen hebben het gevoel dat levomethadon in hun botten gaat zitten. In werkelijkheid zijn de gegevens hierover erg onduidelijk, maar eventuele effecten lijken zich alleen na een zeer lange onderhoudsbehandeling voor te doen.

Bijwerkingen? Niet iedereen heeft last van bijwerkingen. Een paar van de meest voorkomende bijwerkingen van levomethadon zijn: • zweten • ademhalingsdepressie • misselijkheid, braken • verstopping • verminderd libido • pijnlijke spieren en gewrichten • sufheid • hoofdpijn • droge-mondsyndroom: een tekort aan speeksel, dat volgens sommigen tot tandbederf leidt. Bijwerkingen nemen vaak na verloop van tijd af. Het duurt altijd enige tijd om aan een nieuw geneesmiddel te wennen.

Terug naar behandeling? Als je eerder levomethadon hebt gebruikt en daarbij moeilijkheden hebt ondervonden, bespreek dit dan met je behandelend arts. Het kan zijn dat de dosis de vorige keer onjuist was of dat dit niet het juiste geneesmiddel voor jou is. Let op: niet alle behandelingsopties zijn in elk land beschikbaar. Raadpleeg de tabel op pagina 41.


33

Orale morfine met vertraagde afgifte Orale morfine met vertraagde afgifte (SROM) biedt langduriger verlichting dan standaardmorfine. Het is in een aantal Europese landen beschikbaar als behandeling voor opiaatafhankelijkheid. Het wordt meestal aangeraden voor patiënten die moeite hebben met methadon.

Gebruik van SROM SROM is verkrijgbaar als tablet en capsule met vertraagde afgifte van morfine, waardoor tweemaal daags een dosis kan worden ingenomen. Tabletten zijn doorgaans verkrijgbaar in sterkten van 15, 30, 60, 100 en 200 mg en de optimale dosis kan zeer verschillend zijn, afhankelijk van je eerdere heroïne-/ opiatengebruik en -tolerantie. Het is zeer belangrijk dat het geneesmiddel in zijn geheel wordt doorgeslikt. Als het geneesmiddel wordt fijngekauwd of verbrijzeld, wordt de vertraagde afgifte van morfine verstoord en wordt het risico op een overdosis groter.



Er doen veel mythen de ronde over bepaalde behandelingen. Het is dan ook belangrijk om onderscheid te maken tussen feiten en fictie. Dit is een veelgehoord mythe over SROM: • "Van SROM krijg ik last van ontwenningsverschijnselen en het verlangen naar drugs". Onderzoek heeft aangetoond dat er geen significante verschillen bestaan tussen de ontwenningsverschijnselen en de mate van het verlangen van SROM-gebruikers en methadongebruikers naar drugs.

Bijwerkingen? Zijn er bijverschijnselen? Niet iedereen heeft last van bijwerkingen. Een paar van de meest voorkomende bijwerkingen van SROM zijn: • zweten • ademhalingsdepressie • misselijkheid, braken • verstopping • euforie • duizeligheid • depressie • flauwvallen • droge-mondsyndroom: een tekort aan speeksel, dat volgens sommigen tot tandbederf leidt.

Terug naar behandeling? Als je eerder SROM hebt gebruikt en daarbij moeilijkheden hebt ondervonden, bespreek dit dan met je arts. Het kan zijn dat de dosis de vorige keer onjuist was of dat dit niet het juiste geneesmiddel voor jou is. Let op: niet alle behandelingsopties zijn in elk land beschikbaar. Raadpleeg de tabel op pagina 41.

Info over medicatie: SROM

• Oneigenlijk gebruik van SROM komt veel voor en er is een grote zwarte markt voor. Misschien zie je de mogelijkheid om je medicatie te verkopen als voordeel, maar misschien ervaar je de verleiding en druk juist als nadeel. • Injecteer SROM vooral niet, aangezien sommige deeltjes van de tablet/capsule niet oplosbaar zijn en jouw interne organen kunnen beschadigen. Mogelijk zie je het bijkomende risico als stok achter de deur om niet te injecteren, maar als je wel wilt injecteren, zie je dit misschien als nadeel. • Je mag tijdens de behandeling met SROM geen alcohol gebruiken, omdat dit het risico op een overdosis verhoogt. Mogelijk zie je deze extra prikkel om te stoppen met drinken als voordeel. Maar als je niet van plan bent om te stoppen met drinken, zie je het wellicht als nadeel.

Mythen de wereld uit helpen

34

Het beste uit een behandeling halen Een van de belangrijkste manieren om het beste uit je behandeling te halen, is door doelen te stellen. Je kunt dit alleen doen of samen met jouw arts of met een consulent. Het is hoe dan ook goed om je doelen met jouw arts te bespreken, zodat hij/zij kan helpen om deze te halen. Wees niet te ambitieus – je kunt wel ambitieuze plannen voor de verre toekomst maken, maar probeer liever de reis naar die toekomst op te delen in kleinere etappes die realistisch en haalbaar zijn. Als je doelen te ambitieus zijn, brengt het niet bereiken ervan het herstel mogelijk in gevaar. Ook al moeten bepaalde problemen misschien zo snel mogelijk aangepakt worden, je hoeft niet alles in één keer op te lossen. Stel voor elk doel een datum waarop je dat doel graag wilt bereiken. Je mag hierbij wel flexibel zijn, maar op deze manier heb je in ieder geval iets om naartoe te werken. Schrijf je doelen op, zodat je ze weer kunt nalezen (sommige mensen gebruiken een dagboek of agenda) en zo nodig om advies kun vragen. Begin met kleine dingen voordat je grotere problemen gaat aanpakken. Als het je lukt om deze kleine dingen op te lossen, kun je vol zelfvertrouwen aan de grotere problemen beginnen. Wees geduldig – je bent niet zomaar van de ene op de andere dag van drugs afhankelijk geraakt en je kunt dus ook niet verwachten er zomaar weer vanaf

te zijn. Je bent begonnen aan een persoonlijke reis, waarvan behandeling slechts één, maar wel een belangrijk deel uitmaakt. Wees realistisch – er bestaat geen wonderpil, vooruitgang kan soms langzaam gaan en misschien zul je veel tegenslagen moeten verwerken. Het belangrijkste is om je uiteindelijke doel voor ogen te houden en te bedenken hoe ver je al bent gekomen. Wees aardig voor jezelf – terugvallen en misstappen horen erbij. Soms zijn patiënten zeer kritisch tegenover zichzelf, terwijl eigenwaarde juist zo belangrijk is voor herstel. Het feit dat je dit leest en weloverwogen keuzes wilt maken, is een prestatie op zich. Wees bewust van al je prestaties, hoe klein dan ook, en accepteer dat je ook zwakke momenten hebt. Die heeft iedereen. Wees eerlijk tegenover je eigen arts – probeer een open relatie met hem op te bouwen. Jouw arts zal jouw oprechtheid waarderen en weten dat hij/zij je kan vertrouwen. Vertrouwen werkt wederzijds. Als men jou vertrouwt, kun jij ook gemakkelijker op anderen vertrouwen. Zorg dat je op de hoogte bent – om de controle over je lichaam weer terug te krijgen, is het belangrijk om inzicht te hebben in alles wat er met je gebeurt en te weten welke keuzes je bij elke stap hebt. Wees nooit bang om vragen te stellen. Ga naar www.mijnbehandelingmijnkeuze.eu


35


36

Beter op de hoogte zijn; betere steun krijgen Het volgen van een behandelingsprogramma vergt veel persoonlijke kracht. Het is goed om te weten dat er steun is van anderen die zich in dezelfde situatie bevinden en van organisaties die speciaal zijn opgezet om je te helpen. Hier volgt een handig overzicht van contactgegevens voor als je dat echt nodig hebt. Deze lijst is niet volledig, maar kan je wel in de goede richting wijzen. Ga voor meer informatie naar www.mijnbehandelingmijnkeuze.eu of vraag het jouw arts. Hulpgroepen en -verenigingen

Andere nuttige organisaties

Alcohol en Drugs in Beeld www.alcoholendrugsinbeeld.nl

GGD Nederland www.ggd.nl

Mainline www.mainline.nl

CCBH www.ccbh.nl

Jellinek www.jellinek.nl

Resultaten Scoren www.resultatenscoren.nl

Sensoor www.sensoor.nl

Ondersteuning voor families

Trimbos Instituut www.trimbos.nl

Coke van jou www.cokevanjou.nl

MDHG www.mdhg.nl


37


38

Veelgestelde vragen Voor nog meer vragen en gedetailleerde antwoorden ga je naar de website Mijn Behandeling Mijn Keuze op www.mijnbehandelingmijnkeuze.eu

Als ik een onderhoudsbehandeling wil volgen, hoelang duurt die behandeling dan? Er bestaat geen 'ideale' duur voor een onderhoudsbehandeling. Wat op dit moment nog ideaal voor jou lijkt, kan na het begin van de behandeling veranderen. Sommige mensen vinden het handig om plannen te maken en zichzelf doelen te stellen, zodat ze niet het gevoel krijgen 'vast' te zitten aan de onderhoudsbehandeling. Je kunt de tijd van de onderhoudsbehandeling bijvoorbeeld zien als een kans om andere aspecten van je leven weer op de rails te krijgen zonder dat je je zorgen hoeft te maken over druggebruik. Het is gemakkelijker om met de behandeling te stoppen en van de drugs af te blijven als je tevreden bent over de vooruitgang die je hebt geboekt en de richting die je voor de rest van je leven wilt inslaan. Bespreek je doelen met jouw arts, schrijf ze op zodat je ze weer kunt nalezen (sommige mensen gebruiken een dagboek of agenda) en vraag indien nodig om advies.

Wat gebeurt er als ik naast mijn onderhoudsmedicatie ook opiaten gebruik? De effecten van opiaatgebruik naast onderhoudsmedicatie zijn afhankelijk van de behandeling die je hebt gekozen. Als je een

onderhoudsbehandeling volgt, kun je enig effect voelen van het gebruiken van een opiaat (afhankelijk van de onderhoudsdosis). Met de juiste dosis worden de meeste effecten van gebruik naast je onderhoudsmedicatie geblokkeerd. Desondanks loop je door het gebruik van een ander opiaat naast je onderhoudsmedicatie, risico op een mogelijk fatale overdosis. Als je een opiaatantagonist (naltrexon) gebruikt, zul je - afhankelijk van de dosis - geen enkel effect van opiaten merken. Mensen die dit blokkerende effect van behandeling met opiaatantagonisten echter proberen op te heffen, kunnen overlijden.

Wat gebeurt er als ik naast mijn behandeling ook benzodiazepinen gebruik? Benzodiazepinen (benzo's) zijn kalmerende middelen zoals diazepam of alprazolam, die gebruikt worden tegen angst en slapeloosheid. Deze kunnen fataal zijn in combinatie met opiaten en mogen nooit zonder medisch advies gebruikt worden. De combinatie van benzo's en opiaten is de meest voorkomende combinatie bij drugsgerelateerde sterfgevallen. Als je verslaafd bent aan benzo's en absoluut niet kunt stoppen, bespreek dit dan met je arts. In bijzondere omstandigheden kan misschien een veiligere dosis langwerkende benzo's worden voorgeschreven om te helpen het gebruik te stabiliseren. Je kunt dan hulp krijgen om van benzo's te ontwennen. Soms krijg je tijdens de onderhoudsbehandeling om andere redenen een lage dosis benzo's voorgeschreven van je arts. Als je onder behandeling van een arts staat, zorg dan dat hij/zij weet dat je behandeling met behulp van opiaatmedicatie volgt.


39

Kan ik mijn opiaatonderhoudsmedicatie minder vaak dan elke dag innemen zonder ontwenningsverschijnselen te krijgen? Geneesmiddelen op basis van buprenorfine zijn 48–72 uur werkzaam, afhankelijk van de dosis die je inneemt. Als je gedurende twee dagen de gunstige effecten van je medicatie wilt voelen, zou je tweemaal de normale dosis in moeten nemen. Net als dat je met twee keer zoveel benzine in je auto, ook twee keer zo ver komt voordat je weer moet tanken. Maar net als je een tank niet te vol moet gooien, moet je ook niet meer dan de aanbevolen maximumdosis buprenorfine innemen. Methadon kan meestal niet minder dan eenmaal per dag worden ingenomen, omdat een veilige dosis niet lang genoeg in het lichaam blijft om werkzaam te kunnen zijn.

Hoe weet ik of ik acute ontwenningsverschijnselen heb? Van methadon is niet bekend dat het met acute ontwenningsverschijnselen gepaard gaat. Acute ontwenningsverschijnselen treden meestal alleen op als je je eerste dosis buprenorfine of buprenorfine/ naloxon inneemt voordat je ontwenningsverschijnselen hebt. Dit komt omdat de opiaten in je lichaam plotseling worden vervangen door buprenorfine. Om acute ontwenningsverschijnselen te voorkomen, moet je zorgen dat je de eerste dosis pas inneemt wanneer je lichte tot matige ontwenningsverschijnselen hebt. Als je acute ontwenningsverschijnselen ervaart, kun je 20–40 minuten na de eerste dosis buprenorfine ernstige ontwenningsverschijnselen krijgen. Deze kunnen enkele uren aanhouden. Je arts kan medicijnen voorschrijven om de symptomen te verlichten. Bij de volgende geplande dosis is het onwaarschijnlijk dat je weer acute ontwenningsverschijnselen krijgt, omdat dan alleen nog buprenorfine in je lichaam aanwezig is.


40 Als je al last had van ontwenningsverschijnselen voordat je de behandeling startte en de verschijnselen langzamerhand steeds erger werden, heb je waarschijnlijk geen acute ontwenningsverschijnselen. Waarschijnlijk heb je niet genoeg buprenorfine ingenomen of heb je de tabletten niet helemaal onder je tong laten smelten. Dan is het beste nog een dosis te nemen en naar je arts te gaan.

Mag ik opiaatonderhoudsmedicatie innemen terwijl ik zwanger ben? Het is meestal veiliger voor zwangere vrouwen om een behandeling voort te zetten of te beginnen dan risico's te nemen door te proberen met hun druggebruik te stoppen. Extra specialistische zorg tijdens je zwangerschap is aan te bevelen. Als je zwanger wordt terwijl je een geneesmiddel tegen opiaatafhankelijkheid gebruikt, moet je in alle gevallen contact opnemen met de behandelende arts.

Hoe kan ik mijn onderhoudsbehandeling afbouwen? Het afbouwen van een onderhoudsbehandeling is een grote stap. Het is daarom belangrijk dat je alles met je arts en hulpverlener bespreekt. Als je het gevoel hebt dat dit het juiste moment is om te gaan afbouwen, kun je beginnen met het geleidelijk verlagen van de dosis. Na elke dosisvermindering stabiliseer je eerst even, waarna de dosis opnieuw verder kan worden verlaagd. Het belangrijkste is om langzaam af te bouwen en vergeet daarbij niet dat je je altijd kunt bedenken. Je kunt beter teruggaan naar een eerdere, stabiele onderhoudsdosis dan een terugval krijgen. Afbouwen wordt heel verschillend ervaren, afhankelijk van de onderhoudsbehandeling die je volgt. Sommige onderhoudsmedicatie is makkelijker af te bouwen dan andere.

Momenteel is methadon de aanbevolen behandeling tijdens zwangerschap, maar je kunt ook buprenorfine blijven gebruiken. Buprenorfine/naloxon wordt afgeraden tijdens de zwangerschap, omdat de effecten van naloxon op de foetus onbekend zijn. Er is minder bekend over de effecten van buprenorfine op de zwangerschap dan methadon, maar er zijn duizenden baby's op de wereld gezet door vrouwen die met buprenorfine werden behandeld en er zijn geen ernstige effecten gemeld. Wanneer een opiaat wordt gebruikt tijdens de zwangerschap, worden baby's vaak geboren met een opiaatafhankelijkheid. Kort na de geboorte krijgen ze last van ontwenningsverschijnselen die bekend staan onder de noemer neonataal ontwenningssyndroom (NAS). NAS kan in het ziekenhuis worden behandeld. Je baby is dan na een paar weken voldoende hersteld om naar huis te gaan.


Orale morfine met vertraagde afgifte

Oostenrijk













België













Bulgarije















Cyprus















Tsjechische Republiek















Kroatië















Denemarken















Estland















Finland















Frankrijk















Duitsland















Griekenland















Hongarije















Ierland















Italië















Letland















Litouwen















Luxemburg















Malta















Nederland















Noorwegen















Polen















Portugal















Roemenië















Slowakije















Slovenië















Spanje















Zweden















Zwitserland















Turkije















Verenigd Koninkrijk
















Methadon

Diamorfine

Levomethadon

41

Codeïne

Buprenorfine/ naloxon

Buprenorfine

Beschikbaarheid van onderhoudsbehandelingen in Europa





42


43


Een voorlichtingscampagne van:

Financieel ondersteund door een educatieve subsidie van Reckitt Benckiser Pharmaceuticals. Ondersteund door:

FeDerSerD

Ik heb mijn hele leven nog voor me liggen. Ontdek zelf wat het beste bij jou past. Ik ben er trots op dat ik gestopt ben. Ik vertrouw op hem, ik heb vertrouwen in de behandeling en in de toekomst. Ik probeer er elke dag het beste van te maken. Ik heb geleerd om geduldig te zijn met mijn demonen. Ik voel me vrij en ik voel me sterk. Het was helemaal mijn eigen beslissing. Ik ben weer positiever, ik ben gemotiveerder. Hoe meer je leert, hoe meer je voor jezelf kunt opkomen. Ik hoop dat ik mijn leven kan voortzetten zoals het nu is. Het beste wat me ooit overkomen is. Ik probeer er elke dag het beste van te maken. Het gaat tegen de menselijke natuur in om alle hoop volledig te verliezen. Ik had plannen voor de toekomst, maar ze hadden geen inhoud. Er is veel wat ik niet wist en wat ik nu wel weet. www.mijnbehandelingmijnkeuze.eu

Financieel ondersteund door een educatieve subsidie van Reckitt Benckiser Pharmaceuticals

Recommend Documents