Feedbackwijzer Drijfveren (Algemene Versie) Deze feedbackwijzer is een uitgeschreven voorbeeld van een feedbackgesprek Drijfveren, zoals u dat met een respondent kunt voeren. Deze wijzer is bedoeld voor beginnende TSIConsultants die wat ondersteuning kunnen gebruiken bij het voorbereiden op, en het voeren van een feedbackgesprek over TSI-Profielen. U kunt hem gebruiken in uw oefenperiode, maar ook in uw beginperiode als gecertificeerd consultant. Doel Dit document is gebaseerd op de werkwijze van de consultants van TSI Benelux. Wij horen regelmatig dat beginnende consultants het lastig vinden om het feedbackgesprek voor te bereiden en om het daadwerkelijk te voeren. In die lastige beginperiode geeft dit document u wellicht wat houvast. Dit is een algemene lijn. Vanzelfsprekend past u het feedbackgesprek ook aan op het doel van het traject (selectie, coaching, loopbaanbegeleiding, etc.). Wij hebben niet de wijsheid in pacht als het om feedback geven gaat. In de loop der tijd gaat u hopelijk uw eigen ‘format’ vinden voor het nabespreken van TSI-Profielen, komt u ook losser te staan van de theorie en merkt u vanzelf dat u meer gaat improviseren. Hoe werkt deze wijzer? Schuingedrukt is het “script” van het gesprek, dikgedrukt zijn instructies voor u als consultant. Nogmaals, dit zijn voorbeelden, bedoeld als hulp, niet als richtlijn! Voorbereiding Deze feedbackwijzer gebruikt u in combinatie met uw TSI-Handboek. Een goed feedbackgesprek ‘staat of valt’ met factorkennis (de 6 Drijfveren van Spranger. Factorkennis haalt u (deels) uit uw handboek. De grootste bron van informatie is en blijft echter uw respondent! Wat nu als ik liever anders leer? Het kan zijn dat u vanuit uw eigen drijfveren, gedrag, leerstijlen niet zo zit te wachten op weer een document vol tekst. Misschien ben u iemand die liever leert door te doen? Wat zijn dan uw alternatieven? U maakt een afspraak met TSI Benelux om telefonisch of per Skype ‘droog’ te oefenen. Stuur tijdig het profiel in dat u wilt oefenen, zodat wij ons ook een beetje kunnen inleven in de rol van respondent. U hebt wat lef nodig voor deze methode, maar hij werkt goed, want u krijgt direct (opbouwende) feedback……. mits u zich goed in de stof verdiept hebt (wij verwachten geen perfectie, wel dat u uw huiswerk op factorkennis hebt gedaan). U bent overigens ook altijd welkom op het TSI-Kantoor in Amsterdam voor een face-to-face oefensessie. Of informeer naar de mogelijkheden om een keer bij een live feedback aanwezig te mogen zijn.
Het feedbackgesprek “Welkom! Doel van dit gesprek is samen met u de uitkomsten van het Drijfveren gedeelte te bespreken. Wat levert dit deel u op? Mensen zijn in hun werkomgeving doorgaans het meest succesvol als ze mogen doen wat ze leuk vinden en waar ze een kick van krijgen. Dit deel geeft onder meer inzicht in wat voor u een prettige werkomgeving is, uit wat voor soort onderwerpen of activiteiten u bevrediging put en waar mogelijke allergieën liggen. Voor alle duidelijkheid: ook dit profiel is géén test. U kunt hem nooit fout maken. Het is een meting van waarom u de dingen doet die u doet. Het vertelt iets over wat u motiveert en drijft, waarom u in sommige situaties onmiddellijk reageert of in actie komt, waar andere situaties u koud laten. Drijfveren zijn nooit goed of fout. U kunt wel zeggen dat u met uw eigen setje drijfveren in de ene functie of werkomgeving meer plezier en voldoening zult ervaren dan in een andere setting. Dit profiel geeft aan waar uw voorkeur ligt, waarom u sommige taken fluitend op u neemt, waarom bepaalde onderwerpen, mensen of bezigheden u boeien en vooral ook waar u graag uw aandacht, tijd en passie in wilt investeren.” Ga naar de grafiekenpagina
“Laten we eerst beginnen met het algemene beeld dat uit de analyse naar voren komt. Misschien herinnert u zich nog dat u op de vragenlijst in aflopende volgorde van 1 t/m 6 heeft aangegeven wat voor soort activiteiten, en onderwerpen u boeien? Op deze pagina zien we daar het resultaat van terug in de drijfverengrafiek. U ziet in totaal zes, door de Zwitserse gedragswetenschapper Eduard Spranger geformuleerde drijfveren. De hoogte van de score per drijfveer hangt samen met de waardering die u via de vragenlijst hebt uitgesproken voor onderwerpen die te maken hebben met die zes drijfveren. Over het algemeen kunnen we stellen dat de hoogste twee, soms de hoogste drie drijfveren in een grafiek iemand positief zullen motiveren om in actie te komen. Als u iets kunt doen met deze drijfveren in uw werkomgeving of in uw privé omgeving, zult u dat doorgaans ervaren als prikkelend en motiverend. De volgorde in hoogte is belangrijker dan de relatieve hoogte van een staafdiagram. Als we kijken naar uw grafiek dan zien we dat drijfveer X boven alle andere uitkomt.” Waar heeft deze drijfveer mee te maken? Geef een korte omschrijving van de drijfveer en gebruik eventueel als hulp de definities uit de leertip, maar probeer gaandeweg ook uw uitleg in eigen woorden te formuleren. Pak ook de pagina’s behorend bij de betreffende drijfveer erbij. Wat ziet hij zelf als toegevoegde waarde van zijn hoogste drijfveer? Als hij niets met die drijfveer doet in de werkomgeving, doet hij er dan iets mee privé?
Feedbackwijzer Drijfveren - ©TTI Success Insights Benelux 2016
2
Factorkennis
Oefen uzelf in uw factorkennis! Probeer uw eigen woorden te vinden. In het begin heeft u misschien wat aan de onderstaande omschrijvingen. Bij de deze drijfveer draait het om:
INT: kennis, weten, de objectieve, feitelijke waarheid ZA: voor wat hoort wat, materie, gebruikswaarde, toepassingen, financiële vrijheid EST: de balans tussen buitenwereld en binnenwereld, leven ervaren in zijn volste vorm. SOC: het helpen van anderen, pijn verlichten of wegnemen, geven IND: macht en invloed, ambitie en vooruitkomen in het leven ID: een leidraad in het leven, een set van regels en principes aan te toetsen
Iemand die hoog scoort op deze drijfveer voelt de intrinsieke behoefte:
INT: om kennis te vergaren zodat hij de feitelijke waarheid kan achterhalen. Hoe iets precies in elkaar zit is een vraag die hem mateloos kan boeien. ZA: om zijn investeringen (tijd, geld, energie, aandacht) terug te verdienen. Liefst met rente. Bevrediging schuilt voor hem vooral in ‘waar’ krijgen (én leveren) voor zijn geld, moeite, inspanning en inzet. EST: om in balans te zijn met zijn omgeving en expressie te geven aan de indrukken die hij opdoet. Sfeer aanvoelen én scheppen is een tweede natuur. SOC: om de wereld een klein beetje beter te maken. Zijn dag is goed als anderen met zijn hulp weer een stapje vooruit zijn gekomen. IND: om het eigen lot, mogelijk ook dat van anderen, te kunnen sturen. Hij legt de lat hoog en wanneer hij daar overheen springt voelt hij zich letterlijk ‘on top of the world’. ID: Te ontdekken waar het werkelijk om draait in het leven en dar naar te handelen, Hij vindt het prettig zich te committeren aan een systeem van principes: “Zo hoort het voor mij en zo is het goed”.
Bespreek de interactie tussen de drijfveren. Als u los de drijfveren hebt aangekaart gaat u iets met de combinatie doen. Een drijfveer is namelijk nooit een op zich staand gegeven. Uitzonderingen daargelaten, de meeste respondenten scoren twee of drie drijfveren redelijk dicht bij elkaar. Als u een goed begrip hebt van de ‘losse’ drijfveren, wordt combineren eenvoudig. Raadpleeg het hoofdstuk Drijfveren uit uw handboek. Ga altijd eerst uit van de positieve eigenschappen van de combinatie van de twee hoogste scores op de Drijfveren. Daarna kaart u eventuele valkuilen aan. “Het is inmiddels aan het worden hoe de twee (of drie) hoogste drijfveren bij u ‘werken’. Maar
ze staan natuurlijk niet op zich. Het is niet zo dat u in de ene situatie een leesbril opzet, en in de volgende een veraf bril. Drijfveren zijn eerder te vergelijken met een multifocale bril; u kijkt naar behoefte en switch makkelijk tussen de perspectieven die belangrijk voor u zijn. U heeft net aangegeven dat X drijfveer voor u vooral X betekent en drijfveer Y komt vooral aan bod in Y activiteiten. Ze beïnvloeden elkaar ook. Vaak in positieve zin, soms omdat ze elkaar ook weleens beetje in de weg kunnen zitten.” Feedbackwijzer Drijfveren - ©TTI Success Insights Benelux 2016
3
Vraag voorbeelden Hoe geeft iemand op zijn eigen wijze uiting aan zijn drijfveren? De enige manier om daar achter te komen is door vragen te stellen aan de kandidaat tijdens het nabespreken van zijn rapportage. U weet dat u met een vraag op het goede spoor zit als de respondent alert wordt, er echt voor gaat zitten, graag op uw vraag ingaat. Maar wat het beste werkt is toch vooral een kwestie van ervaring opdoen in de praktijk. Om u alvast op weg te helpen hebben we een paar voorbeeldvragen verzameld, algemene open vragen. Waaromvragen zijn altijd handig. Waarom leert u graag? Waarom vindt u trainen zo leuk? Waar zit voor u de specifieke kick? (Bent u tegen waaromvragen, vervang ze dan door “Wat maakt dat”vragen). Trek vragen evt. buiten de werksfeer richting hobby's en vrijetijdsbesteding, gezinsleven als de aard van gesprek dat toelaat. Kies ook eens voor alternatieve ingangen zonder direct de eigen drijfveren scores van de respondent aan te kaarten, zoals: Wat is het leukste compliment voor u geweest wat u de laatste maand gekregen hebt? Wat is u in een collega dusdanig opgevallen dat u die persoon een welgemeend compliment hebt gemaakt? Waarom vond u het zo leuk/goed wat die collega deed? Wie bewondert u heel erg en waarom? Met wie zou u weleens een dag willen ruilen en waarom? Beschrijf uw ideale werkdag eens: wat voor activiteiten/elementen zitten er die dag in ieder geval in? Over wat voor soort onderwerpen kunt u eindeloos praten als u in het café staat? Bij welke onderwerpen loopt u weg als het daar te lang over gaat?
Ga in op de situationele en lage scores. Vooral de lage scores kunnen veelzeggend zijn. Kaart ze dus aan. Houd de betreffende tekstpagina bij de hand.
“Zoals uw hoogste drijfveren u vooral positief motiveren als u er iets mee mag doen, zo kunnen uw laagste drijfveren aanleiding geven tot irritatie of zelfs demotivatie als er vaak van u gevraagd wordt om juist die drijfveer aan te spreken. Bijvoorbeeld: iemand die echt weinig met kennis en inhoud heeft, kan het als vervelend of zelfs demotiverend gaan ervaren als er regelmatig van hem gevraagd wordt om specialistische vakliteratuur bij te houden en samenvattingen te schrijven of te presenteren voor de overige teamleden. Uw laagste drijfveer is… Beschrijft u eens een activiteit waarvan u denkt, geef mijn portie maar aan Fikkie, en waarom voelt dat zo? Zijn er mensen in uw team of directe omgeving waarvan u denkt dat zij die drijfveer wel belangrijk vinden? Zijn er weleens gesprekken waarbij u snel afhaakt omdat het u eigenlijk niet interesseert? Worden er in uw werk weleens taken van u gevraagd waarvoor u zich maar moeilijk kunt motiveren?” Feedbackwijzer Drijfveren - ©TTI Success Insights Benelux 2016
4
Situationele scores (doorgaans de derde en/of vierde drijfveer) betreffen drijfveren die een respondent soms wel kunnen motiveren om in actie te komen, soms ook niet. Het hangt af van de situatie. Iemand met een praktische drijfveer op 4 zal hem wellicht net genoeg inzetten tijdens de jaarlijkse salarisonderhandelingen, maar hoeft er de rest van het jaar niet zo veel mee te doen. Kies zelf of u de situationele drijfveren wil bespreken, anders dan dat u een korte uitleg verschaft op de het concept achter de drijfveer. Ga dan naar de pagina Drijfveren-vergelijkingen
“Wat ook interessant is, is om eens te kijken hoe uw drijfveren zich nu verhouden in relatie tot het Nederlandse gemiddelde, een gemiddelde dat is gebaseerd op een doorsnede van Nederlandse professionals tussen de 18 en 65 jaar. Of u nu “gemiddeld” (mainstream) scoort op een drijfveer of juist relatief hoog/laag, voor u geldt hoogste twee, (in sommige gevallen de hoogste drie), drijfveren een sturende rol spelen in uw persoonlijk handelen. Relatief hoge scores ten opzichte van het gemiddelde brengen met zich mee dat het voor anderen na een tijdje ‘zichtbaar’ wordt waardoor u gedreven wordt. Hele hoge scores (als het een passie wordt of extreem) kunnen betekenen dat u uw drijfveren gepassioneerd uitdraagt.” Kijk naar de gemiddelden en als de respondent een extreem of een passie scoort (dit kan zowel hoog of laag zijn) op een bepaalde drijfveer vraag dan naar voorbeelden (een loopbaan die iemand heeft uitgestippeld of de werkkring die hij bewust kiest). Maar ook het soort vrijetijdsbesteding, de uren die hij investeert in een bepaalde bezigheid, de onderwerpen die hij aansnijdt op een feestje.
“Bij anderen die deze drijfveren juist minder waarderen kan dit aanleiding tot irritatie geven. Met lage scores werkt het precies zo. Veel mensen scoren op hun twee of drie laagste drijfveren redelijk ‘gemiddeld’, maar mensen bij wie een of twee drijfveren ten opzichte van de norm relatief heel laag scoren kunnen wrevel opwekken bij anderen voor wie die drijfveren wél belangrijk zijn. Grote verschillen in drijfveren kunnen soms tot fundamentele tegenstellingen en soms zelfs tussen conflicten tussen mensen leiden. Niet alleen ontbreekt de ‘klik’, vaak is er sprake van onbegrip voor wat de ander bezighoudt. Maar net als bij gedrag kan inzicht in wat de ander drijft de basis vormen voor het leren respecteren van de verschillen tussen mensen. Kunt u zich een situatie voor de geest halen waarin dat weleens gespeeld kan hebben? In relatie misschien ook tot het team waar u op dit moment onderdeel van uitmaakt?”
Feedbackwijzer Drijfveren - ©TTI Success Insights Benelux 2016
5
Lage Drijfveren
Train uzelf ook de lage drijfverenscores kernachtig uit te leggen. Iemand die laag scoort op een drijfveer heeft minder met: • • •
•
•
•
INT: kennis, feiten, wetenschap. Hij leert waarschijnlijk liever door te doen. Een al te rationele, feiten gerichte benadering landt niet echt bij hem. ZA: materie of geld. Hij is niet echt bezig met concepten als wederkerigheid. Een al te grote focus op winst, Zakelijkheid, materie en geld kan hem irriteren. EST: balans, schoonheid, expressie, zelf actualisatie, subjectieve gevoelsbeleving. Hij benadert zaken waarschijnlijk toch liever concreet en nuchter dan vanuit de connectie met de eigen binnenwereld. SOC: maatschappelijke relevantie, anderen helpen, uzelf wegcijferen, goede doelen. Omdat hij waarschijnlijk sterk gelooft in zelfredzaamheid kan het geredder van anderen op hem naïef of zelfs bemoeizuchtig overkomen. IND: concepten als ambitie, macht, invloed. Hij prefereert waarschijnlijk een gezamenlijke aanpak, heeft minder de behoefte in de schijnwerpers te staan, gaat eerder voor de gezelligheid dan de winst. ID: overtuigingenpatronen, een omvattend systeem van principes, groepstradities. Hij zal zich doorgaans niet erg stellig pro of contra een bepaalde levensovertuiging uitspreken en kan irritatie ervaren als anderen dat wel doen. Leven en laten leven is hun motto.
Heeft u te maken met een respondent die alle drijfveren mainstream scoort dan verdient dit wat extra aandacht. Een mainstream profiel is minder uitgesproken maar daarom niet minder boeiend.
“We zien bij u dat alle drijfveren in de mainstream scoren. Wat betekent dat dan? Over het algemeen kunt u stellen dat mensen met mainstream profielen eigenlijk heel breed geïnteresseerd zijn. Ze vinden een heleboel onderwerpen en activiteiten leuk, staan open voor diverse activiteiten en verschillende typen mensen. Doorgaans kunnen ze met heel veel mensen goed door een bocht. Ze zullen niet vaak een conflict krijgen met een ander op drijfveren, en zijn daarom vaak een verbindende factor in teams. Is dit herkenbaar voor u?” Soms missen mensen met een mainstream profiel wel een bepaalde passie. Ze kunnen weleens ‘jaloers’ zijn op mensen die echt ergens helemaal voor kunnen gaan. U kunt vragen gaan stellen die u helpen om dit op een niet sturende manier aan te kaarten. “Hoe kijkt u aan tegen mensen die heel specifiek een passie hebben voor iets? Vertel eens iets over hoe u tot bepaalde belangrijke beslissingen bent gekomen, bijvoorbeeld in uw studiekeuze? Wist u als kind al wat u wilde?”
Feedbackwijzer Drijfveren - ©TTI Success Insights Benelux 2016
6
Ga naar het drijfverenwiel. U kunt dit wiel gebruiken om uit te leggen hoe de verhouding ligt tussen de verschillende drijfveren maar ook hoe hoog iemand scoort op ‘tegenoverliggende’ drijfveren.
Sociaal - Zakelijk = onvoorwaardelijk vs. “return-on-investment”. Intellectueel - Esthetisch = rationele, objectieve feiten vs. subjectieve gevoelsbeleving. Individualistisch - Ideëel = de belangen van het individu vs. de belangen van een groep gelijkgestemden.
Doorgaans zult u me/me conflicten in dergelijke combinaties al ter sprake hebben gebracht bij de feedback op de grafiek.
“Het Drijfverenwiel is net als het Gedragswiel een visuele weergave. In dit geval een die u snel laat zien waar uw belangstelling vooral naar uitgaat. Het is ook aardig om te kijken of er misschien een bepaald patroon in te ontdekken valt. Grofweg zou u kunnen stellen dat de drijfveren aan de linkerkant vooral te maken hebben met mensen, maatschappij, levensvragen, zingeving en (zelf)ontplooiing en de drijfveren rechts wat meer gericht zijn op het hier en nu, op feiten, Zakelijkheid, kennis, materie, ratio, taken, tastbare zaken en kansen, concrete ambities en oplossingen. Bij u zien we dat er een duidelijke focus ligt op…” Of:
“Bij u zien we heel duidelijk een mix van beide perspectieven. Sterker nog we zien ook dat u twee tegenoverliggende drijfveren allebei hoog scoort. Daar hebben we het al over gehad bij het bespreken/onderzoeken van uw drijfveren in de grafiek.”
Drijfveren in verscheidenheid
Een drijfveer is als concept behoorlijk abstract. De invulling die uw respondent eraan geeft is vaak heel persoonlijk, vooral ook omdat de meeste drijfveren zich in meerdere richtingen kunnen uiten. In uw feedback is het dus erg belangrijk dat u een drijfveer in verschillende uitingsvormen kunt herkennen. Factorkennis is weer essentieel. Raadpleeg in de voorbereiding het hoofdstuk “dieper op de drijfveren in” voor een inhoudelijke beschrijving van elke drijfveer.
Houd voor uzelf ook een document bij waarin u leuke drijfveren, voorbeelden uit een feedback gesprek, anoniem opslaat. Zo bouwt u uw eigen voorbeelden bibliotheek op.
Feedbackwijzer Drijfveren - ©TTI Success Insights Benelux 2016
7
