Green Deal: Smart Energy Cities
Tussen: Ministerie van Economische Zaken, Netbeheer Nederland, Gemeente Amsterdam, Gemeente Arnhem, Gemeente Eindhoven, Gemeenten Enschede, Gemeente Groningen, TKI-ClickNL, TKI-EnerGO, TKI, Gas, TKI-Solar, TKI-Switch2SmartGrids
Uitvraag: Kwartiermaker (team) / fase 2 Green Deal: Uitwerking Periode van inzet: januari – juni-‐ 2014 De Green Deal: Smart Energy Cities (afgekort SmEC) is op 12 november ondertekend. In de GD is voorzien dat er een verdere uitwerking komt van de opzet, de soort projecten (technische, draagvlak, locatie, governance) en de verdere uitvoeringsstructuur. E.e.a. moet resulteren in een concreet en praktisch plan van aanpak voor de resterende looptijd van de Green Deal, hetgeen moet resulteren in 100.000 woningen en gebouwen per ultimo 2019, die aanzienlijk reduceren op het energiegebruik en een onderdeel vormen van het Smart City concept. Voor deze fase is een subsidie van het ministerie van EZ aangevraagd (deze uitvraag is dus onder voorbehoud van subsidie toekenning). Voor uitgebreidere informatie wordt verwezen naar de bijlage (uit de tekst van de subsidieaanvraag). In de fase die nu start wordt gezocht naar een kwartiermaker (team) die de gewenste resultaten tijdig zal opleveren. De betrokken partijen in de GD-‐SmEC hebben zich gecommitteerd om allen bij te dragen aan het tijdig tot stand komen van deze fase. Als penvoerder voor deze fase zal optreden: TKI-‐EnerGO. Geïnteresseerden in deze taak dienen bij voorkeur uiterlijk 16 december hun interesse kenbaar te maken. Daarbij verwachten we naast een motivatie ook een inzicht in de kwaliteiten van de Kwartiermaker (of het team) waaruit blijkt dat de gevraagde opgave tot goed resultaat zal leiden en een eerste kosten/tarief indicatie. Een eerste selectie van potentiele kandidaten zal worden gedaan door een kleinere stuurgroep, waarna er gestreefd wordt op 19 december in een overleg met alle consortium partners in de Green Deal tot besluitvorming te komen. Informatie kan opgevraagd worden bij: :Lianda Sjerps-‐Koomen ( lianda.sjerps-‐ koomen@tki-‐energo.nl ). Aanbiedingen kunnen ook aan haar worden verzonden. Profielschets kwartiermaker: • Krachtige, verbindende persoonlijkheid met uitstekend netwerk in gemeenten en andere relevante (lokale) stakeholders (zie hierna) • In staat om bewonersgroepen te enthousiasmeren en woningbouwcorporaties te binden aan innovatieve initiatieven • Ervaring met energie in de gebouwde omgeving (woonwijken, kantoren, utiliteitsbouw): energiebesparing, kleinschalige duurzame energiesystemen en/of smart grids • Ervaring met opzetten van grote programma’s • Verbinding met relevant bedrijfsleven • Affiniteit met energietechnologie en/of ICT • Beschikbaar voor minimaal ca. 2 dagen per week gedurende de periode januari – juni 2014 Voor een tweede persoon in het team: • Enkele jaren ervaring met B2C marketing en/of interactie technologie-‐consument (bijv. industrieel ontwerper voor consumentenmarkt) • Goede communicatieve vaardigheden • Toont zelf initiatief, maar is ondersteunend aan kwartiermaker • Bij voorkeur ervaring met het onderwerp energie en/of ICT • Beschikbaar voor min. ca. 3 dagen per week gedurende de periode januari – juni 2014 Minimaal één vaste dag in de week dienen beide personen samen werken, standplaats Amersfoort (House of Energy). Het is mogelijk op een van de functies separaat te reflecteren. Pagina 1 van 6
Green Deal: Smart Energy Cities
Tussen: Ministerie van Economische Zaken, Netbeheer Nederland, Gemeente Amsterdam, Gemeente Arnhem, Gemeente Eindhoven, Gemeenten Enschede, Gemeente Groningen, TKI-ClickNL, TKI-EnerGO, TKI, Gas, TKI-Solar, TKI-Switch2SmartGrids
BIJLAGE
GREEN DEAL: SMART ENERGY CITIES
Onderdeel
Toelichting
Projectnaam
Green Deal SMART ENERGY CITIES – Fase II (GD-‐SmEC) GD-‐SmEC betekent in deze subsidieaanvraag de Green Deal SMART ENERGY CITIES van november 2013 en het onderliggend document dat als bijlage bij deze subsidie aanvraag wordt meegezonden. TKI -‐EnerGO Het consortium in de GD-‐SmEC bestaat, naast het Ministerie van Economische zaken, uit de volgende partijen: • TKI-‐EnerGO • TKI-‐ClickNL • TKI-‐Power2Gas • TKI-‐Switch2SmartGrids • TKI-‐Solar Energy • Gemeente Amsterdam • Gemeente Arnhem • Gemeente Eindhoven • Gemeente Enschede • Gemeente Groningen • Netbeheer Nederland De consortiumovereenkomst wordt voor eind 2013 opgesteld. Partijen willen met deze Green Deal een extra impuls geven aan energiebesparing en de verduurzaming van de (lokale) energievoorziening door via publiek-‐private samenwerking en interactie met gebruikers en eigenaren van gebouwen een grootschalige uitrol van de voor intelligente netten benodigde nieuwe concepten, producten en diensten te versnellen. Het doel is om in de periode 2014-‐2019 slimme energieconcepten toe te passen op enkele locaties in de betrokken Gemeenten, met een totale omvang van minimaal 100.000 gebouwen, door middel van een Programma Opschaling Slimme Energieconcepten. In het kader van dat programma zullen concrete opschalingsprojecten met voldoende schaalgrootte worden uitgevoerd. In dit opschalingsprogramma worden resultaten uit de innovatieprogramma’s die dicht bij marktrijpe toepassing zijn ingezet. Daarnaast zal er via intensieve samenwerking met het Ministerie van EZ maximaal gebruik worden gemaakt van de beschikbare experimenteerruimte voor het opdoen van relevante ervaringen die zijn uiteindelijke weerslag moet krijgen in het wetgevingsproces. Het programma Smart Energy Cities kent een drietal fasen: Fase I is de opmaat naar de Green Deal Smart Energy Cities die is afgesloten met de ondertekening hiervan tijdens de Innovatie Estafette op 12 november 2013. De kosten van deze fase zijn door de partijen gezamenlijk gedragen. Hiervoor is geen subsidie verstrekt.
Penvoerder Consortium
Doel van de GD-‐ SmEC
Doel van deze aanvraag, als onderdeel van de GD-‐SmEC (fase II)
Pagina 2 van 6
Green Deal: Smart Energy Cities
Tussen: Ministerie van Economische Zaken, Netbeheer Nederland, Gemeente Amsterdam, Gemeente Arnhem, Gemeente Eindhoven, Gemeenten Enschede, Gemeente Groningen, TKI-ClickNL, TKI-EnerGO, TKI, Gas, TKI-Solar, TKI-Switch2SmartGrids
Onderdeel
Toelichting
Werkpakketten
Fase II: (Op deze fase heeft de aanvraag betrekking). De fase begint op 13 november 2013 en is gericht op de formulering en detaillering van het opschalingsprogramma, waarin concrete (deel)projecten worden geselecteerd en projectplannen worden uitgewerkt. Het programma beschrijft de inhoudelijke invulling, de betrokken partners op lokaal niveau (vraag/aanbod), de (lokale) organisatie, een indicatie van de investeringskosten, en de bijdrage van de verschillende partners in die projecten. Verder zal een organisatorische structuur worden geformuleerd waarmee de gezamenlijke partners in de deelprojecten tot effectief resultaat kunnen komen. In dit stadium zal ook een eerste inventarisatie plaatsvinden van de betrokkenheid van de bedrijven die bij de uitvoering van de projecten een rol zullen gaan spelen. Dat resulteert in een overzicht van beoogde deelprojecten met daarbij aangegeven welke partijen daarbij betrokken zullen zijn en wat daarin hun aandeel zal zijn. Dit programma onderdeel wordt opgeleverd vóór 1 juni 2014. Fase III betreft de uitvoering van de geselecteerde projecten in de periode tot 31-‐12-‐ 2019. Daarmee draagt deze Green Deal concreet bij aan de realisatie van het Nationaal Energieakkoord. Door de opzet ontstaat een open aanpak die het mogelijk moet maken om nieuwe projecten en partners toe te kunnen voegen in latere stadia van het opschalingsprogramma. Doel van deze aanvraag is Fase II te faciliteren. De werkpakketten in fase II (huidige aanvraag) zijn: -‐ WP 1: Inventarisatie van de deelprojecten Per gemeente worden de mogelijke nieuwe energieconcepten geïdentificeerd die zich lenen voor opschaling en die passen binnen de gezamenlijke ambities van gemeente(n) en netbeheerders. Op die manier worden de belangrijkste randvoorwaarden ingevuld: mogelijke nieuwe concepten, lopende ambities gemeenten, lopende ambities netbeheerders en maatschappelijke inbedding. Per deelproject vindt vervolgens de afweging plaats op basis van de volgende criteria: o Technische/commerciële haalbaarheid (levensvatbaarheid op basis van normale commerciële condities). o Marktbereidheid (bestaat er voldoende vraag voor de geleverde oplossing of kan deze door nieuwe gebruikersgerichte aanpakken worden gecreëerd). o Organisatorische inbedding (onderzoek naar de juiste beheer-‐ en organisatievorm ingeval het een toepassing op gebiedsniveau betreft met een bredere interactie ten aanzien van energiestromen gekoppeld aan wisselende energievraag en -‐aanbod) o Mogelijke cross overs met andere deelprojecten (verdere schaalvergroting) o Maatschappelijke inbedding (betrokkenheid van lokale partijen zoals woningbouwcorporaties en vertegenwoordigers van consumenten, bijv. eigenaren van gebouwen en buurtcomités). -‐ WP 2: inventariseren en betrekken van de juiste project/uitvoeringspartijen bij de verschillende deelprojecten
Pagina 3 van 6
Green Deal: Smart Energy Cities
Tussen: Ministerie van Economische Zaken, Netbeheer Nederland, Gemeente Amsterdam, Gemeente Arnhem, Gemeente Eindhoven, Gemeenten Enschede, Gemeente Groningen, TKI-ClickNL, TKI-EnerGO, TKI, Gas, TKI-Solar, TKI-Switch2SmartGrids
Onderdeel
Toelichting
-‐
-‐
Pagina 4 van 6
(deze activiteit heeft een permanente interactie met WP2 en loopt parallel). Dit betreft zowel georganiseerde energiegebruikersgroepen, individuele bedrijven aan de aanbodzijde, lokale netbeheerders, lokale maatschappelijke organisaties zoals energie coöperaties en lokale energie initiatieven, ondernemerskringen. Rollen gedurende WP 1 en WP2: Gemeenten: actieve inventarisatie van kansrijke gebieden binnen de gemeenten en aansluiting op lopende initiatieven en daarbij betrokken partijen in relatie tot gewenste SmEC toepassingen Netbeheer Nederland: Inventarisatie van de mogelijkheden om de SmEC concepten bij de relevante netbeheerders in die gebieden te kunnen toepassen. TKI’s: inventariseren van de mogelijkheden om resultaten uit het innovatieproces in de looptijd van de Green Deal toe te passen in de betrokken gebieden-‐ in overeenstemming met de mogelijkheden van netbeheerders en gemeenten. De TKI’s zullen hierin tevens een actieve rol vervullen om potentieel geïnteresseerde bedrijven te inventariseren teneinde deze bij het verdere proces te betrekken. EZ: eerste toets en oriëntatie op de mogelijkheden tot gebruik van de ruimte die de experimenteer AMvB biedt bij de betrokken projecten. Kwartiermaker: deze zal in dit proces de coördinatie verzorgen tussen de taken die zijn belegd bij de verschillende consortium partners en daarin een proactieve en sturende rol vervullen om tijdig de benodigde inventarisatie gereed te hebben. Ook zorgt deze voor het onderzoek op de genoemde criteria. WP 3: Uitwerking consortium-‐ en nieuwe marktmodellen per gemeente Hierin zal de gemeente een prominente plaats krijgen en zullen modellen worden ontwikkeld om het proces, om te komen tot een Smart Energy City, voor langere tijd te borgen. Dit kan leiden tot nieuwe pps constructies of separate ad-‐hoc project constructies. WP 4: Toekomst parameters In dit werkpakket wordt een aantal op de toekomst gerichte zaken verder uitgewerkt. Het betreft de volgende onderdelen: o Inventarisatie van de relevante (energie) regelgeving en onderzoek naar de mogelijkheden die via de experimenteer AMvB kunnen worden geboden in de verschillende deelprojecten o Opzet van een gestructureerd begeleiding-‐, coördinatie-‐ en operationaliseringsplan over de looptijd van de Green Deal en daarna. (Hierin dienen adequate vertegenwoordigingen te worden betrokken vanuit de zijde van energieverbruikers, aanbieders van technologie en de initiërende consortium partners). Rollen gedurende WP 3 en WP4: Gemeenten: actieve rol bij het bij elkaar brengen van partijen die zich via een samenwerkingsverband willen committeren tot het uitvoeren van de deelprojecten binnen de betrokken gemeenten. Hierin actief anticiperen op de meest wenselijke aansturingsvorm daarvoor. Netbeheer Nederland: Via de betrokken netbeheerder actieve deelname aan de samenwerkingsstructuur per gemeente en concrete uitwerking van de
Green Deal: Smart Energy Cities
Tussen: Ministerie van Economische Zaken, Netbeheer Nederland, Gemeente Amsterdam, Gemeente Arnhem, Gemeente Eindhoven, Gemeenten Enschede, Gemeente Groningen, TKI-ClickNL, TKI-EnerGO, TKI, Gas, TKI-Solar, TKI-Switch2SmartGrids
Onderdeel
Toelichting specifieke experimenteer aspecten voor het betrokken deelproject. Dit laatste onderdeel nauw afstemmen met het Ministerie van EZ TKI’s: Het initiëren van deelname van zoveel mogelijk bedrijven en kennisinstellingen die een zinvolle betrokkenheid hebben bij de verschillende deelprojecten en toezien dat de ontwikkelde innovaties uit de TKI-‐ programmalijnen worden benut. Daarbij rekening houdend met de tijdsplanning waarop innovaties worden geacht te resulteren in praktische toepassing. EZ: tezamen met de betrokken partijen een eerste toets uitvoeren op eventuele knelpunten van de in de deelprojecten opgenomen marktmodellen en organisatievormen met de beschikbare experimenteerruimte in het reguleringskader. Kwartiermaker: deze zal in dit proces de coördinatie verzorgen tussen de taken die zijn belegd bij de verschillende consortium partners en daarin een proactieve en sturende rol vervullen en een uitvoerende rol waarin de kwartiermaker tijdig de benodigde resultaten uit deze fase rapporteert om daarmee de start van de uitvoeringsfase (Fase III) in te luiden. Gedurende het gehele proces zullen de intenties en specifieke afspraken in het Energieakkoord voor Duurzame Groei en de taken die de bij deze Green Deal betrokken partijen daarin hebben als referentie worden meegenomen. In Fase II wordt tevens een aanzet gegeven in de samenhang tussen de deelprojecten en projecten van de deelnemende gemeenten. Tevens wordt onderzocht of en zo ja hoe lopende initiatieven een plaats in de GD-‐SmEC kunnen krijgen, bijvoorbeeld: • Lopende proeftuinen – eventueel na afloop – opnemen of vervolgen als deelproject binnen de context van de GD-‐SmEC. • Vaststellen wat schaalgrootte betekent: vele initiatieven naast elkaar en/of vele initiatieven, die volgens USEF, FAN (genoemd in paragraaf 4.2 van Green Deal bijlage) en andere lopende innovaties dezelfde taal spreken op de marktplaats en in het ontwerp van hun energiesystemen. En met elkaar zaken kunnen doen, gezamenlijk flexibiliteit bieden in een regionale of zelfs in een landelijke context • Hoe de creatieve industrie als ‘overbrugger’ kan worden ingezet tussen de verschillende deelnemers in de deelprojecten en • Wat de feitelijke implicaties zijn van de gebruiker als uitgangspunt nemen bij de ontwikkeling van de nieuwe energieconcepten. Onderzoeken wat GD-‐SmEC kan bieden aan lopende initiatieven en wat lopende initiatieven kunnen bieden aan GD-‐SmEC. Ofwel een verdieping van het “scala aan mogelijkheden” dat de Topsector Energie en (IPIN) proeftuinen kunnen aanbieden aan de GD-‐SmEC volgens paragraaf 4.2. van de Green Deal bijlage. De kwartiermaker zal ook de ruimte krijgen om andere partijen voor te stellen om de gewenste beoogde schaalgrootte (kwantiteit en kwaliteit) te realiseren, in lijn met artikel 15 als partij in de GD-‐SmEC en voor zover deze leiden tot een versterking van de ambities. Voor de uitvoering van deze fase zal een Stuurgroep worden belast met de dagelijkse aansturing van het proces en daarover maandelijks aan het gehele Consortium rapporteren. Het Consortium zal maandelijks bij elkaar komen om de planning en de
Pagina 5 van 6
Green Deal: Smart Energy Cities
Tussen: Ministerie van Economische Zaken, Netbeheer Nederland, Gemeente Amsterdam, Gemeente Arnhem, Gemeente Eindhoven, Gemeenten Enschede, Gemeente Groningen, TKI-ClickNL, TKI-EnerGO, TKI, Gas, TKI-Solar, TKI-Switch2SmartGrids
Onderdeel
Deliverables
Tijdsplanning
Pagina 6 van 6
Toelichting inhoudelijke voortgang te beoordelen. De Stuurgroep ( ca. 6 personen) zal bestaan uit een vertegenwoordiging: van het Ministerie van EZ, namens de gemeenten, namens Netbeheer Nederland, het TKI-‐Switch2SmartGrids, TKI-‐EnerGO en het TKI-‐ClickNL. De deliverables uit deze fase II zijn: • Een Programma Opschaling Slimme Energieconcepten voor de GD-‐SmEC, bestaande uit deelprojecten in gemeenten; • Per participerende gemeente zijn de concept deelprojecten geïdentificeerd met een positieve toets op haalbaarheid. • Per deelproject zijn de partijen bekend die met elkaar dat deelproject gaan uitvoeren (eventueel aangevuld met betrokken andere organisaties). Deze hebben daartoe met elkaar een intentieverklaring ondertekend. • Voor de verschillende deelprojecten zijn er beheer-‐ en uitvoeringsconstructies ontwikkeld (inclusief eventuele pps constructies) die zijn getoetst op effectiviteit (minimaal administratieve begeleiding) en juridische soliditeit. • Er is duidelijk op welke wijze er gebruik kan worden gemaakt (per deelproject) van de mogelijkheden die de experimenteer AMvB biedt. Hierover is met het ministerie overleg geweest. • Er ligt een concreet (SMART) plan voor de: o Uitvoering van het opschalingsprogramma vanaf 1 juni 2014. Daarin zullen voor Fase III de rollen en taken van de verschillende partijen concreet zijn aangegeven, evenals de dekking van de kosten. o Governance structuur voor de verdere uitvoering van de Green Deal Hierbij zal rekening worden gehouden met de mogelijkheid om de ontwikkelde aanpak snel te dupliceren en breder uit te rollen. De Green Deal governance zal gedurende de uitvoeringsfase daarin moeten voorzien. • Aanvraag van het in artikel 10.2 van de GD-‐SmEC genoemde budget bij EZ voor 1 juni 2014 op basis van het Programma, Uitvoeringsplan en bijbehorende begroting voor het gehele opschalingsprogramma. 13 november 2013 – 1 juni 2014 met eventuele uitloop tot uiterlijk 1 september