46 Green Deal Gemeente Amsterdam Betrokken partijen Gemeente Amsterdam, Stichting Green IT Regio Amsterdam, platform Amsterdam Smart City, Westpoort Warmte. Rijksoverheid: ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie, ministerie van Infrastructuur & Milieu en ministerie van Binnenlandse Zaken & Koninkrijksrelaties
Initiatief De Gemeente Amsterdam maakt zich sterk voor energiebesparing en/of verduurzaming. Diverse projecten zijn hiervoor aangedragen. -- Vergroening van de ICT-sector; -- Versnellen van de aanleg stadswarmtenet ‘Kleine Ring’, uitbreiding en flexibilisering van warmtenetten; -- Klimaatneutraal bouwen in 2015; -- Amsterdam Smart City; een bestaand open platform voor proces en produkt-innovatie schaalt op naar de Metropoolregio Amsterdam. -- Fonds voor Klimaat en Energie, een bestaand revolverend fonds zoekt samenwerking met andere fondsen en partijen voor massa en meerwaarde -- Green Finance Lab realiseren, waarbij experts gezamenlijk zoeken naar financieringsmechanismen voor urgente uitdagingen op de duurzaamheidsagenda; -- Woningisolatie, aanpak, een gezamenlijk zoeken naar mogelijkheden voor gezamenlijk initiatief om woningisolatie te stimuleren -- Projecten gericht op hernieuwbare energie: -- Tijdelijk Wind, gericht op tijdelijke inzet van test windmolens bij toekomstige woon-werkgebieden. Realisatie van windmolens op locaties die slechts tijdelijk voor dit doel beschikbaar zijn.
Resultaat ---------
40% CO2-reductie in 2025 ten opzichte van 1990; Vergroening ICT sector, Green Data Port; Aansluiting 4.000 woningequivalenten op warmtenet, 50-80% CO2 -reductie per woningaansluiting; In twee jaar aantal laadpunten elektrisch vervoer uitbreiden naar 1.000; Windenergie op tijdelijke locaties; Klimaatneutraal bouwen vanaf 2015: 23.900 woningen van 2015-2020; Investeringsfonds Klimaat en Energie; Green Finance Lab.
1 | Green Deal
Hulp Rijksoverheid ----------
Ondersteuning innovatieve concepten; Bereidheid financiële ondersteuning voor onderzoek naar verbetering energieprestatie bestaande datacenters; Bereidheid financiële ondersteuning voor onderzoek haalbaarheid, voorontwerp en voorbereiding ‘Kleine Ring’ stadswarmtenet; Beleidsintegratie en opschaling; Ondersteuning Metropool Regio Amsterdam met een rol als focus- en experimenteergebied elektrisch vervoer; Internationale positionering Amsterdam als smart city; Eventueel aanpassing wet- en regelgeving en ondersteuning snelle implementatie; Samenwerking overige fondsen bewerkstelligen; Bereidheid financiële ondersteuning voor opschaling platform Amsterdam Smart City naar Metropoolregio Amsterdam.
Contact M. van Goethem
[email protected] t +31 20 552 32 46 www.amsterdam.nl
2 | Green Deal
47 Green Deal Nieuw Financieringsmodel voor zonnepanelen Betrokken partijen Gemeente Groningen en onderneming de Groene Golf. Rijksoverheid: ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie, ministerie van Infrastructuur & Milieu en ministerie van Binnenlandse Zaken & Koninkrijksrelaties.
Initiatief Onderzoek naar alternatieve financiering van zonnepanelen volgens het PACE- model uit de Verenigde Staten. De gemeente Groningen heeft de ambitie de komende jaren meters te maken op het gebied van energieneutraliteit. Eén van de maatregelen die de gemeente hiervoor in gedachten heeft, is het stimuleren van zonnepanelen op daken van woningen. Omdat zonnepanelen steeds goedkoper worden, vindt de gemeente Groningen dat de overheid juist nu een forse beweging op gang kan brengen door zonnepanelen bereikbaar te maken voor veel mensen en daarmee de energierekening te verlagen. Het idee is om, naar Amerikaans voorbeeld, zonnepanelen voor particuliere huiseigenaren te gaan financieren en periodiek hiervoor een bedrag te innen via de gemeentebelasting. De gemeente Groningen wil daarmee stimuleren dat particulieren grootschalig zonnepanelen aanleggen op de daken van 2500-3000 woningen. Om dit mogelijk te maken wil de gemeente intermediair zijn en een innovatieve financieringsmethode (volgens het model PACE uit de VS) mogelijk maken.
Resultaat Nieuw financieringsmodel voor zonnepanelen en creëren van werkgelegenheid door aanleg van zonnepanelen.
Hulp Rijksoverheid Het Rijk zal samen met de gemeente Groningen en de Groene Golf onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om de financiering van zonnepanelen bij bewoners te organiseren volgens het PACE-model uit de Verenigde Staten. Contact I.Wiersma
[email protected] t +31 50 3 67 86 90 www.gemeente.groningen.nl
1 | Green Deal
48 Green Deal 50 projecten in Noord-Nederland (Drenthe, Fryslân, Groningen en Noord-Holland) Betrokken partijen Diverse gemeenten (Alkmaar, Assen, Den Helder, Emmen, Groningen, Leeuwarden), de stichting Energy Valley als vertegenwoordiger van diverse bedrijven en kennisinstellingen (ruim 150 partijen, zoals Avebe, Suiker Unie, GasTerra, Gasunie, Rijksuniversiteit Groningen, ECN, Hanzehogeschool Groningen, BioMCN, etc.), SER Noord-Nederland en de vier noordelijke provincies. Rijksoverheid: ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie, ministerie van Infrastructuur & Milieu en het ministerie van Binnenlandse Zaken & Koninksrijksrelaties.
Initiatief Noord-Nederland wil haar positie als Energyport van Nederland en Noordwest Europa uitbouwen. In grote lijnen is het noorden ambitieus op het gebied van energie (duurzame energie, energiebesparing), bundeling van energieonderwijs en onderzoek, innovatie, verduurzaming van diverse projecten. De Green Deal bevat een kleine 50 projecten die bijdragen aan deze ambitie. Duurzame energie: Noord-Nederland wil onder meer als groene Gasrotonde in 2020 500 tot 750 miljoen Nm3 biogas/groen gas gaan produceren per jaar (200 miljoen Nm3 in 2015). Energie: Men is hard aan de slag met de oprichting van de Energy Academy / College waarbij MBO, HBO en WO onderwijs wordt gebundeld en nauwe samenwerking met kennisinstellingen en het bedrijfsleven. Hierbij wordt ook nauwe samenwerking gezocht met NW-Duitsland. Innovatie: Uitrol van innovatieve duurzame energieprojecten, zoals de productie van synthesegas en biomethanol, het gebruik van rest- en duurzame warmte, slimme netten, versnelling van elektrisch rijden, verduurzaming woningvoorraad (oa. met financieringsvorm als lenen op basis van woonlasten). Noord-Nederland zal als praktijkregio fungeren om technologische en beleidsmatige innovaties op de speerpunten versneld toe te passen, onderzoek te doen naar en een voorbeeldfunctie te vervullen voor mogelijke uitrol elders.
Resultaat ----
Productie: in 2020 productie van 500 tot 750 miljoen Nm3 biogas/groen gas per jaar (200 miljoen Nm3 in 2015); Oprichting Energy Academy / College; Versnelling bijna 50 (innovatieve) duurzame energieprojecten op het gebied van energie en grondstoffen en mobiliteit. Op het gebied van bijvoorbeeld de verduurzaming van de woningvoorraad zal dat leiden tot een toename van de lokale werkgelegenheid en voor energiebesparing bij gebouwen een besparing van 840.000 Nm3 aardgas opleveren.
1 | Green Deal
Hulp Rijksoverheid ----
Het Rijk werkt actief mee aan de verdere duurzame uitbouw van het concept Energyport, waar bijna 50 Green Deal projecten onder hangen; Het Rijk werkt actief mee aan de opzet van de Energy Academy / College; Vanuit het Rijk is men enthousiast over de inrichting van de energieproeftuin Noord-Nederland.
Contact D. I. de Vries t +31 50 316 4177 m +31 6 1506 8210
[email protected] www. provinciegroningen.nl
2 | Green Deal
49 Green Deal ‘DE-on’ Betrokken partijen Provincie Flevoland (contract partij), en alle gemeenten in Flevoland, het waterschap Zuiderzeeland, HVC, en Alliander als beoogde mede-oprichters van DE-on. Rijksoverheid: ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie en ministerie van Infrastructuur & Milieu.
Initiatief Partijen streven samen naar een energieneutraal Flevoland in 2020 (‘groen’) en het verzilveren van de economische kansen die daarmee samengaan (‘groei’). De provincie, alle gemeenten in Flevoland, het waterschap Zuiderzeeland, HVC, en Alliander zijn van plan om hiervoor een professionele ontwikkelingsmaatschappij (DE-on) op te richten. Banken en financiële instellingen zoals de ING bank, HFC en de Rabobank hebben aangegeven te willen participeren in de projectorganisatie die het businessplan opstelt. Ook kennis- en onderwijsinstellingen zoals de WUR/ ACRRES, CAH en de TUD (onder meer de leerstoel Future Energy Systems) hebben aangegeven een bijdrage te willen leveren.
Resultaat Met een relatief bescheiden inleg vanuit de publieke partners kan met DE-on een miljard aan investeringen in energiebesparing en duurzame energie in de markt worden aangejaagd. Daarmee kan een groot deel van het totale Flevolandse potentieel (circa 2.100 kton CO2 reductie per jaar) voor 2020 worden gerealiseerd. Uiteindelijk doel is om in 2020 Flevoland energieneutraal te maken (excl. transport).
Hulp Rijksoverheid Het Rijk heeft de bereidheid een financiële bijdrage beschikbaar te stellen als bijdrage aan de realisatie van een tiental projecten waarin verduurzaming van de energiehuishouding wordt gecombineerd met economische groei. Met ontwikkeling en realisatie van deze projecten krijgt DE-on een vliegende start. Vooralsnog gaat het om de volgende projecten: -- Duurzame energie en smart grids Zeewolde Polderwijk; -- Zon PV voor asbestdaken bij agrariërs; -- Pilot voor verduurzaming brandstofverbruik van de vissersvloot in Urk; -- Verduurzaming van het festival en evenemententerrein Lowlands/Walibi; -- Een studie naar de ontwikkeling van een duurzame energiehuishouding van het organisch groeiende OMALA (OntwikkelingsMaatschappij Airport Lelystad Almere); -- Provinciebrede toepassing van warmte-koudeopslag; -- Enkele pilots t.b.v. de verduurzaming van de energiehuishouding van Almere (Masterplan energiehuishouding Almere 2.0), t.w. ESCO voor de bestaande stad, biogas Flevoland Zuid en duurzame energie langs grootschalige infrastructuur; -- Uitbreiding van het project opschalen en saneren van windenergie. Daarbij wordt een gebiedsbrede, integrale aanpak gevolgd, is er aandacht voor het ruimtelijk optimaal faciliteren van de door DE-on in gang te zetten energietransitie en voor het verzilveren van economische kansen die ontstaan door het creëren van afzetmarkt(en); -- Indien mogelijk stelt het Rijk additionele middelen beschikbaar via het Innovatiefonds. Het Rijk draagt het DE-on concept (inter)nationaal uit en legt verbindingen met nationale kennis- en expertisedragers. Contact A. van Beek t +31 320 265 418 m +31 6 2784 5977
[email protected] www.flevoland.nl 1 | Green Deal
50 Green Deal Provincie Gelderland Betrokken partijen Provincie Gelderland, Regio Achterhoek, Alliander, glastuinbouwgebied Bergerden te Lingewaard, ECN, Universiteiten van Nijmegen en Wageningen, TCS Solar BV, OTB Solar, Eurotron, Rimas, Solar Total, Milieudefensie, Eneco, diverse aanliggende gemeenten, Rijkswaterstaat, KEMA, Prorail, E-laad en Euregio Rhein-Waal. Rijksoverheid: ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie en ministerie van Infrastructuur & Milieu.
Initiatief De diverse initiatieven dragen bij aan verdere verduurzaming van Gelderland. Bij dit project gaat het om duurzame energieproductie. Het project omvat verschillende activiteiten: -- Betrokken partijen streven naar de aanleg en exploitatie van een biogasnet in de Achterhoek. De gashub heeft mogelijkheden voor directe afname van biogas en opwerkingsmogelijkheden voor groen gas en transportbrandstoffen; -- Kennis in kaart brengen voor het toepassen van geothermie in het tuinbouwgebied Bergerden in de gemeente Lingerewaard; -- De mogelijkheden onderzoeken voor de ontwikkeling van een kenniscluster van Nederlandse bedrijven, universiteiten en kennisinstellingen op het gebied van zonne-energietechnologie; -- Onderzoeken of er voldoende draagvlak is voor een duurzame energiecorridor rond de A15, waarbij diverse duurzame energievormen zoals zon, wind, waterkracht en biomassa worden toegepast in combinatie met oplaadpunten voor elektrische auto’s.
Resultaat ---
---
De productie van 50 miljoen m3 biogas en het creëren van directe en indirecte werkgelegenheid in de regio (circa 45 fte); Het wegnemen van knelpunten over kennis van de ondergrond bij geothermie als het gaat om de toepassing hiervan. Geothermie levert een besparing op in het gasverbruik en verbetert de concurrentiepositie van glastuinbouwbedrijven door lagere energiekosten; De ontwikkeling van hoogwaardige werkgelegenheid op het gebied van zonne-energietechnologie en het versterken van de positie van Nederland op dit terrein in de wereld; De aanleg van een duurzame energiecorridor rond de A15.
Hulp Rijksoverheid -----
Uitbreiden van de positieve lijst covergisters en SDE-beschikkingen omzetten naar hub-beschikkingen. Ook deelt de Rijksoverheid kennis over de pilot met digestaat, waarbij onderzocht wordt of dit te gebruiken is als kunstmest; Kennis delen over de (ultradiepe) ondergrond en onderzoeken of de garantiestelling verbreed kan worden voor projecten waarbij minder bekend is over de ondergrond; Helpen bij het in kaart brengen van de financiële en niet-financiële belemmeringen. Wellicht kan de business case worden versterkt met bestaande instrumenten van het Rijk; Het project voor de duurzame energiecorridor rond de A15 is gericht op het verzilveren van innovatiekansen en het ontwikkelen van voorstellen op het gebied van duurzame energie. De Rijksoverheid neemt deel als partner.
Contact P. van den Broek programma management energietransitie provincie Gelderland t +31 26 359 94 07 m +31 6 1302 7196
[email protected] www.Gelderland.nl 1 | Green Deal
51 Green Deal Provincie Limburg Betrokken partijen Provincie Limburg en meerdere gemeenten en bedrijven, onder meer de bedrijventerreinen Chemelot (Sittard-Geleen) en De Beitel (Heerlen), ingenieursbureau Imtech en de Zorgvastgoed sector. Rijksoverheid: ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie, ministerie van Infrastructuur & Milieu en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
Initiatief Zeven projecten die bijdragen aan verdere verduurzaming van Limburg: -- Realisatie van duurzame energiecentrales, restwarmtenetten; -- Verbeteren van energie-efficiëntie van bedrijventerreinen; -- Investeringen versnellen door opzet van een energiefonds voor de zorgvastgoedsector. Projecten gericht op energiebesparing/-efficiëntie: -- Twee projecten gaan over het leveren van rest- en duurzame warmte vanuit de industrie aan bedrijven en woningen. Hiervoor is onder meer de aanleg van infrastructuurnetwerk nodig; -- Twee bedrijventerreinen, te weten Chemelot (gemeente Sittard Geleen) en De Beitel (Heerlen); -- Opzet van een energiefonds waarmee investeringen in energiebesparing in de zorgsector in Limburg kunnen worden bekostigd. Projecten gericht op hernieuwbare energie: -- Realisatie van twee duurzame energiecentrales met opwekking uit meerdere hernieuwbare bronnen, zoals wind, zon, biomassa en waterkracht; -- Het versnellen van het project Ondergrondse Pomp Accumulatie Centrale (OPAC), gericht op waterkracht.
Resultaat -----
Realisatie duurzame energiecentrales; 66.000 woningen voorzien van hernieuwbare energie; Restwarmte leveren aan 30.000 woningen en bedrijven; Bedrijventerrein wordt 5% energie efficiënter.
Hulp Rijksoverheid ------
Ondersteuning met kennis en regie van complexe vergunningverlening bij duurzame energiecentrales; Versnelling van het OPAC-project door het bieden van kennis en kunde op dit terrein; Restwarmteprojecten ondersteunen met kennis en kunde bij haalbaarheid en het risico verlagen voor investeerders; Ondersteuning, facilitering en interdepartementale afstemming bieden bij de opzet van een energiefonds, met mogelijk opschaling van de structuur naar nationaal niveau; Bedrijventerreinen ondersteunen door het bieden van kennis en kunde op dit gebied.
Contact E. Hanssen m 6 27 37 40 62
[email protected] www.limburg.nl
1 | Green Deal
52 Green Deal provincie Noord-Brabant Betrokken partijen Provincie Noord-Brabant, kennisinstellingen (ECN, TNO, TU/e, Holst en Imec), Eindhoven Energy Institute, KIC InnoEnergy en FOM, Green Chemistry campus (Cargill, Sabic en Avans), Agro & Food cluster Nieuw Prinsenland (Suikerunie, glastuinbouw), duurzame procesindustrie Moerdijk en BrabantStad Gemeenten (Breda, Helmond, ’s-Hertogenbosch, Tilburg en Eindhoven). Rijksoverheid: ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie en ministerie van Infrastructuur & Milieu.
Initiatief Deze Green Deal draagt bij aan verdere verduurzaming van Noord-Brabant. -- Het inrichten van een zon-pv valorisatie-programma. Het programma heeft als doel de onderzoeksresultaten uit het Solliance-initiatief om worden gezet in commerciële producten en diensten. Aanvullend ontwikkelen de partijen ook een grootschalige proeftuin voor duurzame energieopwekking, zodat kennis en technologie in de praktijk kan worden getest en sneller tot economische waarde leidt; -- Het verlagen van de risico’s voor private investeerders bij drie zogenaamde ‘schaalsprongprojecten’, waardoor zij sneller en tegen meer gunstige voorwaarden kunnen deelnemen. Het gaat om het realiseren van een schaalsprong bij de volgende projecten: 1. Doorontwikkeling van de Green Chemistry Campus te Bergen op Zoom; 2. Agro & Food cluster Nieuw Prinsenland; 3. Duurzame procesindustrie Moerdijk. -- Het ontwikkelen van een focus- en experimenteergebied voor elektrisch rijden in Noord-Brabant.
Resultaat ---
--
Kennis over zonnecel-technologie omzetten in commerciële producten en diensten en deze toepassen in het experimenteergebied, om zo sneller tot economische waarde te leiden. Het realiseren van een schaalsprong bij de volgende projecten: 1. Incubatiecentrum voor jonge innovatieve bedrijven gericht op opschaling en businessontwikkeling; 2. Productie en inzet van groene grondstoffen voor groene materialen en chemicaliën en besparing van fossiele brandstoffen; 3. Besparing van fossiele brandstoffen en versterking concurrentiepositie door lagere energiekosten bedrijven. Het ontwikkelen van een focusgebied elektrisch rijden, gericht op niche markten zoals zero-emissie openbaar vervoer, stadsdistributie en afvalinzameling, met 3.000 laadpunten en 1.500 elektrische voertuigen. Tot en met 2014 worden in Noord-Brabant minimaal drie ‘slimme’ wijken gerealiseerd waarin slimme netten en slimme mobiliteit worden gecombineerd.
1 | Green Deal
Hulp Rijksoverheid --
--
--
Bedrijven in de zonne-energie industrie helpen bij het gebruik maken van bestaande instrumenten zoals de Innovatiekredietregeling en instrumenten die in het kader van het Topgebied Energie worden ontwikkeld; Bereidheid tot financiële bijdrage om de risico’s voor private investeerders in projecten in de grootschalige proeftuin voor duurzame energieopwekking en de schaalsprongprojecten te verlagen, zodat zij sneller en tegen gunstigere voorwaarden de projecten kunnen realiseren; Hulp bij de ontwikkeling van revolverende investeringsfondsen, dat zijn fondsen die ‘eindeloos’ zijn in die zin dat leningen worden verstrekt die afgelost worden, met een goede aansluiting op het nieuwe innovatiefonds MKB+1.
Contact J. Speelman
[email protected] t +31 73 681 21 08 t +31 73 680 81 49 m +31 6 18 30 34 50 www.brabant.nl/energie
1 http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/notas/2011/09/13/factsheet-kernpunten-bedrijfslevenbrief.html
2 | Green Deal
53 Green Deal Provincie Overijssel Betrokken partijen Provincie Overijssel en meerdere bedrijven, waaronder AkzoNobel, stadion Grolschveste van FC Twente, Biorights, VOF Biobrandstoffen, en glastuinbouwbedrijven in Kampen. Daarnaast zijn MKB Nederland en gemeente Hardenberg betrokken. Rijksoverheid: ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie, ministerie van Infrastructuur & Milieu en ministerie van Binnenlandse Zaken & Koninkrijksrelaties.
Initiatief Zes projecten die bijdragen aan verdere verduurzaming van Overijssel: -- De provincie gaat een fonds inrichten (omvang tweehonderdenvijtig miljoen euro) dat in 2012 van start gaat, na instemming van Provinciale Staten. Met dit fonds wordt ondersteuning geboden aan het bedrijfsleven voor de financiering van projecten op het gebied van duurzame energie en energiebesparing; -- Realisatie van restwarmtenetten (warmtelevering vanuit de industrie aan voetbalclub FC Twente en mogelijke uitbreiding naar de omgeving); -- Twee projecten die gericht zijn op het verbeteren van het energiegebruik van bedrijven en 10.000 bestaande woningen; -- Bedrijven Biorights en VOF Biobrandstoffen gaan met een innovatietechniek uit biomassa (vooral bermgras) twintig m3 biogas per jaar produceren; -- Uitbreiding van aardwarmtegebied Koekoekspolder in Kampen.
Resultaat -----
De inzet van een provinciaal fonds leidt naar verwachting tot investeringen vanuit het bedrijfsleven die geschat worden op een tot anderhalf miljard euro; Uit biomassa (vooral bermgras) zal twintig miljoen m3 biogas per jaar worden geproduceerd; Uitbreiding aardwarmtegebied, dat een besparing van vijf miljoen m3 aardgas/jaar kan opleveren; Het realiseren van energiebesparingsmaatregelen bij bedrijven en 10.000 bestaande woningen in de komende jaren. Dit levert ook extra werkgelegenheid op.
Hulp Rijksoverheid ---
---
Ondersteuning bieden met kennis bij het technisch beoordelen van duurzame projecten. De provincie kan hier gebruik van maken voor de uitvoering van haar fonds; Het Rijk biedt kennis, kunde en bereidheid tot financiële ondersteuning voor onderzoek naar restwarmtelevering vanuit de industrie aan de omgeving. Actieve betrokkenheid bij het gebruik van restwarmte; Het Rijk denkt actief mee bij het energiezuiniger maken van bedrijven en woningen; Kennis en kunde wordt geboden bij de uitbreiding van het aardwarmtegebied.
Contact M. Pierhagen t +31 38 499 74 15 www.overijssel.nl/nieuweenergie
1 | Green Deal
54 Green Deal provincie Zeeland Betrokken partijen Provincie Zeeland, Zeeland Seaports. Rijksoverheid: ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie en ministerie van Infrastructuur & Milieu.
Initiatief Projecten gericht op energiebesparing en energie-efficiëntie: -- De provincie Zeeland realiseert samen met bedrijven in het Sloegebied en de Kanaalzone tenminste twee restwarmtekoppelingen in de periode 2011-2013. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om koppelingen tussen een raffinaderij van Total en Martens Cleaning, een bedrijf dat schepen reinigt en maritieme afvalstoffen inzamelt en verwerkt. -- De provincie Zeeland zal in de periode 2011-2013 een pilot over mobiele warmtebenutting uitvoeren, waarbij warmte per tankwagen wordt vervoerd van leverancier naar klant; -- Zeeland Seaports realiseert infrastructuur voor de benutting van duurzame restwarmte van Lijnco Green Energy (LGE) op het Ecopark Terneuzen. De warmte gaat naar ICL Industrial Products, een bedrijf dat gespecialiseerde chemische producten produceert. Projecten gericht op duurzame energie en groene grondstoffen: -- Industriële algenteelt: met afvalwater en CO2 uit de industrie worden algen geteeld, die ingezet kunnen worden als diervoedsel of voor groene grondstoffen; -- Groene Poort: een initiatief voor de productie van bio-ethanol uit biogas, waarbij restwarmte, CO2 en water wordt geleverd aan een kassencomplex; -- Opschaling van de teelt van groene grondstoffen: teelt van nu nog experimentele nieuwe gewassen voor de BBE; -- Waterkringloop Zeeuws Vlaanderen: hergebruik van gezuiverd regenwater en afvalwater in de industrie en landbouw. Project gericht op duurzame energie uit water: -- In de provincie Zeeland werken partijen aan het realiseren van een getijde-energiecentrale in de Brouwersdam. De beoogde centrale maakt via een opening gebruik van het verval van water.
Resultaat --
--
--
Restwarmtebenutting: investeringen van enkele tot enkele tientallen miljoenen euro’s, en tot energiebesparing van 17 miljoen kilowattuur elektriciteit en enkele miljoenen kubieke meters aardgas per jaar; Rondom het thema biobased economy zijn investeringen voorzien van circa 95 miljoen euro. Het gaat daarbij o.a. om groene grondstoffen uit algen, productie van bio-ethanol en hergebruik van gezuiverd regen- en afvalwater; Water: groene stroom voor 30.000 - 50.000 huishoudens (Brouwersdam) plus ruimte voor verdere opschaling.
1 | Green Deal
Hulp Rijksoverheid -----
Bereid tot financiële ondersteuning ter afdekking van risico’s voor het Sloegebied en voor Zeeland Seaports; Kennis en kunde, onder meer onderzoek naar welke gevolgen een koppeling zou hebben op het gebied van CO2-rechten; Ondersteunen van Europese lobby voor Biobased Economy Zuidwest-Nederland; Intentie tot aanwijzen van waterwerken die in aanmerking komen voor winning van duurzame energie uit water.
Contact M. van Ooijen Afdeling Communicatie Provincie Zeeland t +31 118 63 18 46 m +31 6 21 12 48 94 www.zeeland.nl www.biobasedzeeland.nl
2 | Green Deal
55 Green Deal Provincie Zuid-Holland Duurzame Warmte Betrokken partijen Provincie Zuid-Holland en diverse bedrijven, gemeenten en instellingen, zoals Eneco, E.On Benelux, Flora Holland, Gemeente Delft, Gemeente Pijnacker-Nootdorp, Gemeente Zoetermeer, HVC, Hydreco, LTO Glaskracht, Nuon, OCAP, Platform Geothermie, Rotterdam Climate Initiative, Stadsgewest Haaglanden, Warmtebedrijf Eneco Delft en Warmtebedrijf Rotterdam. Rijksoverheid: ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie, ministerie van Infrastructuur & Milieu en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
Initiatief Vanuit de Green Deal aanpak geven de Rijksoverheid en partijen in Zuid-Holland een extra impuls aan de verduurzaming van de warmte- en koudevoorziening en de economische ontwikkeling in deze provincie die hiermee gepaard gaat. Projecten gericht op energiebesparing en/of verduurzaming: -- Strategie verduurzaming warmtevoorziening; -- Restwarmte en warmte-infrastructuur, realisatie van een warmtenet, verduurzaming bestaande warmtenetten; -- Warmte-koudeopslag en hoge temperatuuropslag, realisatie bestendigen en intensiveren. Projecten gericht op hernieuwbare energie: -- Aardwarmte, realisatie projecten diepere aardwarmte, structurele oplossing vinden voor het ongewenst vrijkomen van aardolie of aardgas bij de winning van aardwarmte; -- Verdere ontwikkeling duurzame energie, onder meer duurzaam bedrijventerrein Nieuw-Reijerwaard, biogas en getijdencentrale.
Resultaat --
14% duurzame warmte, 20 PJ in 2020; een analyse van Zuid-Holland heeft aangetoond dat opwekking van 20 PJ duurzame warmte in 2020 - te leveren aan woningen, utiliteit en kassen - mogelijk moet zijn. Dit komt overeen met het jaarlijkse warmtegebruik van bijvoorbeeld 400.000 woningequivalenten (huishoudens plus utiliteit) en 700 hectare glastuinbouw; -- Realisatie van een aardwarmteproject waarbij een nominaal vermogen van 20 megawatt warmte onttrokken kan worden met hoge temperatuur opslag; -- Realisatie diepere geothermie; dat wil zeggen aardwarmteprojecten (of geothermieprojecten) op een grotere diepte dan 2 km. Dit is de diepte van de bestaande projecten. Het gaat bij diepere geothermie om dieptes van 3,5 tot 4 km. Deze projecten worden concreter gemaakt in 2012.
Hulp Rijksoverheid ---
----
Onderzoek naar alternatieve financieringsinstrumenten zoals revolverende fondsen en verruimde financieringsgarantie, onder meer voor het werken met diepere aardwarmte; Bereidheid tot financiële ondersteuning ten behoeve van hoge temperatuuropslag binnen het project GeoMEC; dit project omvat een aardwarmteboring met ruim 20 megawatt thermisch vermogen, in combinatie met een warmtenet, hoge temperatuuropslag en externe CO2 levering; Faciliteren verduurzaming stadswarmtenetten; Onderzoek knelpunten warmtelevering onder meer in relatie tot nieuwe toewijzing emissierechten; Gezamenlijk onderzoek oplossingsrichtingen voor bijvangst aardwarmte.
Contact A. Lammerse E
[email protected] t +31 70 441 71 59 m +31 6 53 48 40 62 www.zuid-holland.nl
1 | Green Deal
56 Green Deal Rotterdam Climate Initiative Betrokken partijen Rotterdam Climate Initiative/Gemeente Rotterdam, DCMR (milieudienst). Rijksoverheid: ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie, ministerie van Infrastructuur & Milieu en ministerie van Binnenlandse Zaken & Koninkrijksrelaties.
Initiatief Zeven projecten die bijdragen aan halvering van de CO2-uitstoot in 2025 en versterking van de Rotterdamse economie: -- Duurzame stedelijke mobiliteit; -- Uitwisseling industriële restenergie (stoompijp); -- Rotterdam Biopoort; -- Groene gebouwen; -- Wind op Maasvlakte 2; -- Energiebesparing MKB; -- Duurzaam Heijplaat (wijk in Rotterdam).
Resultaten --------
Mobiliteit: 1.000 elektrische voertuigen en oplaadpunten per 2014, 25% van gemeentelijk wagenpark is elektrisch of hybride; Restenergie: aanleg van een stoomleiding die in 2013 circa 20.000 ton CO2 bespaart, uitzicht op 400.000 ton besparing in 2017; Biopoort: aantrekken investeringen voor biomassaverwerking, oprichten handelsbeurs, voorbereiden op- en overslagfaciliteiten; Groene gebouwen: energieprestatiecontracten voor eigen maatschappelijk vastgoed, uitzicht op toepassing in commerciële kantoorpanden; Wind: 100 MW op de zeewering van maasvlakte 2 in 2014; MKB: toetsing van 2.000 bedrijven op hun energieprestatie door milieudienst Rotterdam, training van andere milieudiensten; Heijplaat: klimaatneutrale wijk.
Hulp Rijksoverheid ---
---
----
Mobiliteit: Rotterdam is focusgebied voor nationale aanpak Elektrisch Rijden. Intentie tot wegnemen knelpunten in regelgeving, nationale afstemming, kennisverspreiding. Restenergie: bereidheid tot financiële bijdrage. Meewerken aan ontwerp van stimulerend kader voor energie-efficiency, onderzoeken mogelijke garantstelling, zoeken naar mogelijkheden voor toepassing van restwarmte in de gebouwde omgeving; Biopoort: meewerken aan pilotprojecten, in kaart brengen van handelsbarrières, ontwikkelen van stimulerend kader en ondersteuning van businesscases; Groene Gebouwen: bijdragen aan organisatie van kennis en capaciteit om de aanpak ook elders toe te passen. Zoeken naar financiële prikkels voor gebouweigenaren in kader van Plan van Aanpak Energiebesparing Gebouwde Omgeving van Binnenlandse Zaken); Wind: samen met Havenbedrijf een selectieprocedure ontwerpen en randvoorwaarden opstellen voor een veilige exploitatie van windmolens op de zeewering; MKB: bereidheid tot financiële ondersteuning voor training van milieudiensten, samen met DCMR bezien waar regelgeving kan worden vereenvoudigd; Heijplaat: actief meedenken en helpen zoeken naar mogelijkheden en oplossingen om zoveel mogelijk bewoners te betrekken bij een klimaatneutrale wijk.
1 | Green Deal
Contact Esther Philipsen www.rotterdamclimateinitiative.nl t +31 10 267 34 43 m +31 6 12 62 97 49
2 | Green Deal
57 Green Deal Unie van Waterschappen Betrokken partijen Meerdere waterschappen, omliggende gemeenten en bedrijven, waaronder de papierfabriek Norske Skog Parenco. Rijksoverheid:ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie en ministerie Infrastructuur & Milieu.
Initiatief De waterschappen spelen een belangrijke rol bij de opwekking van duurzame energie en energiebesparing. Ze willen nu ook een belangrijke rol spelen bij het terugwinnen van nutrieten/grondstoffen zoals fosfaat (struviet) en opwekken van biogas, groene stroom en duurzame warmte.
Resultaten --
--
Realisatie komende jaren van twaalf grootschalige energiefabrieken die biogas, groene stroom en duurzame warmte opwekken. De ambitie is om op termijn alle 350 rioolwaterzuiveringen om te bouwen tot ‘Energiefabrieken’. Op dit moment zijn de waterschappen gezamenlijk al één van de grootste biogasproducenten (ruim 80 miljoen kuub per jaar). Terugwinnen van nutriënten/grondstoffen, in plaats van deze stoffen uit verre landen te halen. Overigens worden veel grondstoffen zoals fosfaat schaarser.
Hulp Rijksoverheid --
---
Het Rijk gaat de waterschappen ondersteuning geven bij een zestal exemplarische waterschapsprojecten in de afvalwaterzuivering. Het gaat daarbij om juridische, financiële, organisatorische en communicatieve issues; Zet zich in voor gewenste aanpassingen van wet- en regelgeving om zo duurzame energiewinning en fosfaatterugwinning (bijv. afzet struviet en zuiveringsslib) te versnellen en op te schalen; Het Rijk levert mogelijk een financiële bijdrage bij de opzet van een langjarig innovatief onderzoeksprogramma naar tweede en derde generatie ‘Energiefabrieken’, met nog hogere rendementen.
Contact H. Heeres
[email protected] t +31 70 351 97 75 www.uvw.nl
1 | Green Deal
58 Green Deal Netbeheer Nederland Betrokken partijen: Netbeheer Nederland, brancheorganisatie van landelijke en regionale netbeheerders: Alliander N.V., Enexis B.V., Delta Netwerkbedrijf B.V., Cogas Holding N.V., Gas Transportservices B.V., Intergas energie B.V., N.V. Rendo, Stedin Netbeheer B.V., Tennet TSO B.V., Westland Infra Netbeheer B.V., en Endinet. Rijksoverheid: ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie en ministerie van Infrastructuur & Milieu.
Initiatief De netbeheerders willen als maatschappelijk verantwoorde ondernemers actief bijdragen aan een duurzame energievoorziening, door daar waar mogelijk bij te dragen aan innovatie en duurzaamheid. De netbeheerders willen door middel van deze Green Deal afspraken maken om betere randvoorwaarden te creëren en gezamenlijke barrières op te heffen zodat concrete initiatieven in deals met individuele netbeheerders voortvarender kunnen worden gerealiseerd. --
--
---
Smart grid proeftuinen: Netbeheerders nemen concrete initiatieven in verschillende gemeenten en gaan de juridische ruimte verkennen voor nieuwe arrangementen zoals voor tariefprikkels en opslag van energie; Energiebesparing en slimme meter: Netbeheerders ontplooien rond de kleinschalige uitrol van slimme meters - in samenwerking met marktpartijen - pilots voor energiebesparingsdiensten, displays en aanverwante diensten; Groen gas: Netbeheerders stimuleren en faciliteren de meest efficiënte invoeding van groen gas in het net; Elektrisch vervoer: De netbeheerders investeren vijfentwintig miljoen euro in het realiseren van laadpunten in de openbare ruimte, zonder dit via de tarieven ten laste van de afnemers te laten komen.
Resultaat -----
Succesvolle smart grid proeftuinen die een voorbereiding zijn op grootschalige toepassingen; Optimale energiebesparingsresultaten rond de uitrol van de slimme meter; Efficiënte groen gas projecten en onbelemmerde invoeding van groen gas in het gasnet; Een basisinfrastructuur van laadpunten voor elektrisch auto’s in de openbare ruimte.
Hulp Rijksoverheid -----
Proeftuinen smart grids subsidiëren en belemmerende regelgeving aanpakken en juridische experimenteerruimte creëren in het kader van proeftuinen; Regierol bij samenwerking tussen netbeheerders en marktpartijen bij diensten rondom slimme meter; Bezien hoe investeringen t.b.v. groen gas in tarieven ondergebracht kunnen worden; Regierol bij elektrisch vervoer.
Contact M. Boelhouwer t +31 26 356 94 26 m +31 6 30 73 65 28
[email protected] www.netbeheernederland.nl
1 | Green Deal
59 Green Deal Energie-Nederland Betrokken partijen Energie Nederland, belangenbehartiger van vrijwel alle energiebedrijven die actief zijn op de Nederlandse markt. Rijksoverheid: ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie, ministerie van Infrastructuur & Milieu en ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
Initiatief --
---
---
De energiesector houdt de inzet van biomassa in kolencentrales, ondanks het aflopen van MEPsubsidies, voor eigen rekening en risico op peil tot 2015. Dit levert genoeg energie op voor bijna 1 miljoen huishoudens. Sector en overheid gaan verder in gesprek over afspraken rond een verdere intensivering van de bij- en meestook; De energiesector zet zich in voor kostprijsverlaging van wind op zee; De energiesector beoogt separate afspraken te maken over energiebesparing. Platform hiervoor is de herijking van de bestaande convenanten die het ministerie van Binnenlandse Zaken uiterlijk eind 2012 zal afronden; Leveranciers van elektriciteit zullen investeren in laadpunten en verzekeren dat laadpunten worden voorzien van groene stroom; De energiesector blijft investeren in verder onderzoek en ontwikkeling van CCS en in de realisatie van demonstratieprojecten.
Resultaten -----
Voortzetting van het bij- en meestookniveau van 10% tot 2015, zonder nieuwe subsidie; Voorbereiding van een verplicht aandeel duurzame energie voor leveranciers; 15.000-20.000 elektrische auto’s in 2015 met een voldoende dekkende en goed werkende laadinfrastructuur en dienstverlening daar omheen; Minimaal één grootschalig CCS-demonstratieproject operationeel in Nederland, waarbij de afgevangen CO2 wordt opgeslagen onder zee.
Hulp Rijksoverheid --
----
--
Het Rijk biedt de energiesector de mogelijkheid om tot aan 2015 certificaten op te sparen voor 2% bij- en meestook. Zodra een leveranciersverplichting in werking treedt, zal de energiesector deze certificaten kunnen inzetten onder de verplichting; Het Rijk zal in 2011 starten met de voorbereidingen voor een verplicht aandeel duurzame energie voor energieleveranciers, met inachtneming van de in het Energierapport 2011 genoemde randvoorwaarden; De minister zal uiterlijk in 2014 wetsvoorstellen aan de Tweede Kamer sturen met betrekking tot een net op zee en een toekomstig uitgiftebeleid voor windenergie op zee; Het Rijk zal de Rijkscoördinatieregeling voor projecten groter dan 100 MW continueren, en in 2012 een rijksstructuurvisie wind aanbieden aan de Tweede Kamer, die ruimte biedt voor doorgroei tot tenminste 6000 MW windenergie op land; Het Rijk blijft investeren in verder onderzoek en ontwikkeling van CCS en in de realisatie van demonstratieprojecten, vooralsnog alleen op zee.
Contact W.Ruijgrok t +31 70 311 43 67 m +31 6 10 91 47 12
[email protected] www.energie-nederland.nl 1 | Green Deal
