f e b r u a r i - j u n i

D e M e e r g e n e r a t i e w o n i n g Ac ade mie v an B o uwkuns t /ate lie r 2 / fe b ruari - juni 20 05

V o o r w o o r d

Voorwoord Na een half jaar analyses, studies en uitwerkingen zijn er 19 ontwerpen tot stand gekomen voor het 2de atelier van het 1ste jaar. Dit boekwerkje is een bundeling van de 19 individuele ontwerpen die gemaakt zijn. Ook zijn de locaties kort aangeduid waarna respectievelijk de ontwerpen zelf komen. Bij deze wil ik graag de begeleiders bedanken voor hun inzet. -

Annet Ritsema Nynke Jutten Alex wooning Aat Vos (incidenteel) Henk Stadens (incidenteel)

Naast de begeleiders hebben ook de volgende personen bijgedragen aan het atelier. - Janny Vinke (externe beoordelaar) - Tamar Steenbergen (student TU, lezing over de buidelwoning in de markt) Deze bundel bevat de ontwerpen van 14 studenten die materiaal hebben ingestuurd. Bedankt daarvoor! Deze bundel is gemaakt door Stefan Prins. Voor meer informatie over dit boekje en andere Academie opdrachten kun je kijken op www.sprins.nl of stuur een email naar [email protected]

atelier 2 bundel - De Meergeneratiewoning

I n h o ud De

Opd r a c h t

9

Opgave

11

Locatie 1: De rijwoning

13

Locatie 2: De bungalow

15

Locatie 3: De vrijstaande woning

17

De

R ijwoning

19

Ben vd Meer - Begrenzing

21

Jiska vd Beek - Living Apart Together

23

Nelleke Karst - Onderscheidende Verbinding

25

Stefan Prins - Aging In Balance

27

Annemieke Meems - Symbiotuur

29

Albert Dunning - The Delight House

31

De

Bungalow

33

Anke Boelens - L’ Abri

35

Erik Roerdink - Harens Wonen

37

Sandra Grabs - Samen zelfstandig

39

Alco Liest - De Megapatio

41

Farzad Salehi - De Buidelwoning

43

De

V r i js t a a n d e

woning

45

Gerrit Tigelaar - Het Huis

47

Nadia Pechler - Meergeneratiewoning met behoud van eigenwaarde

49

Stef Herbrink - Zorgeloos wonen

51

D e

Opd r a c h t


Opgave Ontwerp een meergeneratie-woning op 1 van de 3 gegeven locaties in de naoorlogse wijk de Molenbuurt van Haren. Analyseer de stedenbouwkundige context en het PvE. Interpreteer tot een zelfstandig. Werk dit uit tot een ruimtelijk model, inclusief materialisering, constructie en architectonisch detail.

Locatie De Molenbuurt in Haren is een naoorlogse wijk met allure. De kwaliteit van de wijk is duidelijk zichtbaar. De stedenbouwkundige opzet is helder. De wijk is niet specifiek voor een naoorlogse wijk maar maakt wel de link (en verschillen ermee) ernaar,waardoor dit thema ook meer algemeen kan worden toegelicht: eenzijdig aanbod aan woontypologieën, openbare en collectieve ruimte, voorzieningen, ontworpen vanuit het idee dat de samenleving maakbaar is. Bijzonder aan de Molenbuurt is het scala aan woontypologieën: bungalows, rijtjeswoningen, appartementen, vrijstaande woningen. Vanuit deze typologieën kan een concrete start worden gemaakt voor de stedenbouwkundige analyse. 11 Interessant is bovendien dat er aan de westzijde een bedrijventerrein wordt ontwikkeld en aan de noordzijde een gebied met mix wonen en werken (door Buro Vijn en Onix). Wat betekent dit voor het wijkje?

Definitie Meergeneratiewoningen: geschakelde, zelfstandige wooneenheden met inpandige verbinding voor ouderen of mensen met een handicap en hun familie waarbij de familie mantelzorg verleent. Synoniemen: kangoeroewoningen, tandemwoningen, tweegeneratiewoningen.


RIJWONING

RIJWONING

Doorsnede: Bestaand

Molenbuurt

Rijwoning

Gevels: Bestaand

Stedenbouwkundige Aspecten

Nescio Park

Molenbuurt

Rijwoning


Nescio Park

RIJWONING

Foto’s van de locatie

Molenbuurt

Rijwoning


Foto’s van de locatie


Nescio Park

Locatie 1: De rijwoning

13


‘Een m

LOC

Anke B

Sandra

Farzad

Alco Li

Leon K Jacob

Erik Ro

BUNGALOW

BUNGALOW

N

De locatie

Molenbuurt

atelier 1 2 bundel - De Meergeneratiewoning

2


3

Landschap

Locatie 2: De bungalow

15



Locatie 3: De vrijstaande woning

17


D e

R i j w o n i n g

Locatie: De Rijwoning

Als sculptuur lijkt het gebouw, bekleed met geperforeerde koperen platen, volledig De keuken bevindt zich buiten het feitelijke gebouw en vormt als glazen volume de dicht. Het contrast tussen de koperen gevel en de glazen gevels zijn groot. verbinding met de rijwoning. Door deze ruimte is te trap naar de 2e verdieping te bereiken. Met deze trap in een nauwe glazen ruimte begeeft men zich binnen, maar men waant zich buiten.

Net voordat het voorportaal van de entree wordt binnengegaan is er een fantastisch uitzicht over de openbare ruimte met haar water en groen. Het buitengevoel wordt extra benadrukt voor het naar binnengaan. De gevel van het voorportaal is half open en scheidt buiten met buiten. Toch ontstaat hier een binnengevoel door de wanden en het dak. atelier 2 bundel - De Meergeneratiewoning

Bij de benadering van de woning is te zien dat de ogenschijnlijk dichte gevel toch openingen bezit. Het contact met binnen wordt intiemer. Naarmate men de woning meet benadert, des te duidelijker zijn de openingen zichtbaar.Op de 1e verdieping is de verkeersruimte met de trap volledig zichtbaar. Dit is niet een intieme ruimte.

Ben vd Meer - Begrenzing Rondom de patio zijn alle ruimten georganiseerd. De patio en de buitenschil vormen de begrenzing van alle ruimten. Waar de buitenschil gesloten is biedt de patio het daglicht en de buitenlucht. De begane grond woning is te bereiken aan de noordzijde.

Door middel van een hellingsbaan is de 1e verdieping te bereiken, waar de hoofdwoning zich bevindt. De intimiteit ontstaat hier door de loopafstand naar de feitelijke ingang. Dicht langs het gebouw begeleidt de hellingsbaan de loop naar de entree. Met bevindt zich in een voelbaar privé gebied behorende bij de woning,

Binnen in de zorgwoning speelt de patio een grote rol. Het daglicht komt vooral hier naar binnen. In de buitengevel is het verloop in openingen te zien. Dit is gekoppeld aan de binnenfunctie. Ter plaatse van de patio is hier de buitengevel volledig gesloten, om de werking van de patio te benadrukken.

De woning op de eerste verdieping is te bereiken via een hellingsbaan. Deze biedt de gelegenheid om over en weer bij elkaar te kunnen komen, zodat het contact geen éénrichtingsverkeer is. Ook hier is de patio een centrale ruimte. Voor een intieme ruimte als de badkamers is het contact met buiten volledig 21 via de patio.

Om deze verdieping te bereiken moet het feitelijke gebouw worden verlaten om via een glazen volume via de verkeersruimte naar boven te gaan. Men waant zich buiten.

In de buitenschil zit een gradiënt in de open- en dichtverhouding. Hiermee wordt het contact binnen-buiten geregeld aan de hand van de aard van de binnenruimte. Van intimiteit tot openheid. atelier 2 bundel - De Meergeneratiewoning



Jiska vd Beek - Living Apart Together

23




Nelleke Karst - Onderscheidende Verbinding Op een overgangsgebied van 3 onderwerpen, wordt op de drie bijbehorende schaalniveau’s een passende beëindiging van een rij woningen gemaakt. Twee huishoudens in één gebouw, moderne architectuur naast bestaande bouw en een nieuw wijkdeel achter de bestaande Molenbuurt uit de jaren ’60. Een pad door het volume verbindt de nieuwe wijkstructuur zowel fysiek als visueel met de bestaande structuur. De doorgang creëert twee separate entreegebieden voor de twee woningen, geaccentueerd door een meanderende betonband die de twee huishoudens en de rijwoningen zowel van elkaar scheid als ze verbind. De meander vormt tevens het kader om het pad, aangevuld door een verlichte wand.

25




Stefan Prins - Aging In Balance Na het vinden van een proefschrift over ouder worden in balans door gezonde voeding en goede beweging, bleek dat de sociale kant van ouder worden verwaarloosd werd. Het sociale contact met andere generaties is even belangrijk bij het ouder worden in balans. Deze woning doet dit door beide woningen door elkaar te verbinden aan een kloof. De kloof is deze keer niet een scheiding maar een verbinding.

27




Annemieke Meems - Symbiotuur Dit ontwerp is ontstaan vanuit de interactie op verschillende schaalniveaus: - wijk niveau ( typologie, natuur, materialisatie ) - sociaal niveau ( 2 doelgroepen [familie en zorgbehoevend kind dat zelfstandig wil wonen], wisselwerking in zorg en hulp tussen beide) De 2 volumes, de schakels tussen beide wijken, worden verbonden door de schoorsteen die symbolisch de warmte tussen beide bewoners laat stromen. De volumes gaan een dialoog aan met elkaar en op die ontmoetingsplek ontstaat een spanningsveld (als bij 2 magneten). De materialisatie van dit (entree) ‘tussen’ gebied wijkt af van de buitenschil van beide volumes en zal de interactie door middel van color bleeding levendig houden.

29




Albert Dunning - The Delight House The Delight House is een zogenaamde kangoeroewoning. Deze woonvorm biedt plaats aan een hoofdbewoner die zorg verleent aan de buidelbewoner. De buidelbewoner kan elke hulpbehoevende zijn. In dit geval is de buidelbewoner een oudere. De buidelwoning bevindt zich op de begane grond, de hoofdwoning bevindt zich grotendeels op de verdieping. Beide woningen kijken uit over het schitterende landschap achter de woning. De buidelwoning is volledig transparant richting het landschap. De woning heeft optimaal contact met de natuur en kan die natuur optimaal beleven. Het water achter de woning wordt zo optimaal betrokken bij de woning. Dit is een absolute meerwaarde voor de woonkwaliteit van deze woning. De hoofdwoning ligt als een koker op de buidelwoning. Deze koker is gericht op het verre uitzicht. Tussen beide woningen is geen directe verbinding. De bewoners behouden zo beide hun zelfstandigheid, iets wat voor hulpbehoevenden erg belangrijk is. De ontmoeting tussen de bewoners vindt plaats in een gemeenschappelijk tussengebied. De eenheid van beide woningen ligt in het materiaalgebruik. Het toegepaste materiaal bestaat uit houten latten die dezelfde lagenmaat hebben als de naastgelegen woningen. Qua geleding in de gevel is eveneens geprobeerd aansluiting te vinden bij de bestaande rijenwoningen. De woningen zijn tevens te gebruiken als losse woningen wanneer een van beide partijen wegvalt. De tuin wordt niet gedeeld en vanaf de verdieping kan men niet in de ondergelegen woning / tuin kijken.

31


D e

B u n g a l o w

Locatie: De Bungalow


Anke Boelens - L’ Abri

beschutte woonvorm voor meerdere generaties

Mijn meergeneratiewoning ziet er aan de buitenzijde uit als één woning, maar bestaat uit twee zelfstandige woningen met een gezamenlijke patio. De patio, een ruimte om elkaar te ontmoeten, is het bindende element in de woning doordat de patiovloer doorloopt de twee woningen binnen. Maar de patio is ook het scheidende element op de kavel, daar golft de patiovloer omhoog zodat er een ‘schutting’ ontstaat. Door het inspringen van de patiovloer aan het einde van de kavel kruipt het landschap, waar de woning op uitkijkt, het kavel op. De woning is zo ontworpen dat er optimaal licht in valt, dit door een grid van bovenlichten en meerdere daklichten. Het grid geeft tevens de gevel zijn eigen karakter, door de open of gesloten delen en de gelaagdheid ervan.

35




Erik Roerdink - Harens Wonen

Ontwerp waar de relatie met het dorp Haren wordt gezocht. Dit naar aanleiding van de nabijgelegen karakteristieke Harense villa’s. Kenmerk van de villa’s is een ensemble van volumes op de kavel die door muren en heggen worden verbonden. Deze muur benadrukt door de positie de lengte van het landschap. In het ontwerp Harens Wonen organiseert een houten wand de twee aparte woningen op het kavel en verankert deze in het landschap. De hoofdwoning is georiënteerd op de wijk en de buidelwoning op het landschap. Deze oriëntatie wordt in de dakvormen benadrukt. In de woningen scheid de houten wand het woon- en slaapgedeelte van de ondergeschikte ruimtes. Daarnaast herbergt de wand verschillende kleine functies.

37




Sandra Grabs - Samen zelfstandig Na een uitgebreide stedenbouwkundige analyse van de redelijk typisch naoorlogse buurt en van de gebouwtypologieën in vergelijk met ‘klassiekers’ van deze typologieën mocht tussen drie locaties gekozen worden. Uit de stedenbouwkundige analyse heb ik volgende uitgangspunten voor mijn ontwerp voor de locatie van de bungalow mee genomen: behouden van de typologielijn ‘bungalow’ als noordelijke grens van de wijk met het open landschap, beëindiging van de zichtlijn langs de Hildebrandtlaan, integratie van ‘het groen’ dat een groot deel van de kwaliteit van de wijk uit maakt in mijn plan en uit de analyse van de klassiekers het bereiken van een hoge belevingskwaliteit door het oriënteren van de functies op de zon en diens beweging in de loop van de dag. Vervolgens moest over de zorgrelatie tussen de twee woningen in relatie met het programma van eisen na gedacht worden. Voor mij gebeurd deze zorg als een soort mantelzorg als er behoefde aan is. Maar altijd blijft de zelfstandigheid en voldoende privacy het hoofdoogmerk in het concept. Daarom heb ik voor twee zelfstandige volumes gekozen. Ook vond ik het belangrijk om niet van met af aan vast te legen dat de buidelwoning ( de kleinere) de woning is die zorg nodig heeft. Door de gebouwtypologie bungalow had ik de kans om beide woningen voor minder validen toegankelijk te ontwerpen. Het ontwerp legt en fysieke binding tussen de twee woningen door de verkeerzones door middel van het architectonische element pergola. Zo ontstaat een tweede kader van kavelvorm en tegelijkertijd een doorlopende route over de kavel en door de woningen. Buiten het kader kan wild groen zich vrij ontvouwden en binnen kunnen de bewoners van de kruidentuin die op gelijke hoogte met de pergola ligt genieten. Verder deelt de pergola ook de bungalows in twee onderdelen: een gesloten deel met al die functies die privacy vragen en een open deel waar een grote ruimte door maximale openheid maximale beleving van de natuur mogelijk maakt. Verder zijn aan de pergola twee gemeenschappelijke zones gelegen: een naar de wijk toe waar zich de ingang, ruimte voor fietsen en de parkeerplaatsen bevinden en een verblijfszone in de tuin waar de bewoners elkaar op een terras aan een kleine vijver ontmoeten. Een bezonder aspect van de opdracht zijn de grote diversiteit in schaalniveaus in welke ontworpen moest worden. Zo was er de vraag om vrij snel over twee architectonisch details (bepaald door het concept van het ontwerp) na te denken. Voor de materialiseering van het ontwerp heb ik voor rood baksteen voor de gesloten volumes, voor hout voor de pergola en voor volledige glazen gevels tussen een betonnen vloer en plafond voor het open gedeelte gekozen. 39




Alco Liest - De Megapatio De woning is ontworpen als een meergeneratie woning en als woning voor één gezin. Het ontwerpen voor de twee verschillende situaties is synchroon gegaan. De flexibiliteit in de woning ontstaat door de keuze in gebruik van de verschillende ruimtes. Bij het wisselen van woonsituatie hoeft er niet te worden gesloopt op verbouwd. De woning vormt de overgang tussen bebouwd en onbebouwd gebied. De woning is de beëindiging van de straat, de benadering van de woning is frontaal vanuit de straat. De groenzone vormt een strenge begeleiding naar het bebouwde gebied. Tussen de woning en de groenzone ontstaat nu een duidelijke zichtlijn vanuit de wijk naar het onbebouwde gebied. Er is een overgang gecreëerd van bebouwd naar onbebouwd in twee richtingen. HET CONCEPT Centraal woongebied met aan twee zijden een privé gebied. Centraal in het woongebied komt een vaste kern. Deze vaste kern zorgt in de meergeneratie voor een scheiding én verbinding van de twee woningen. In de woning voor één gezin zorgt deze kern voor een scheiding en verbinding tussen verschillende ruimtes. De patio zal generatie onafhankelijk zijn. Een ieder in deze woning dient gelijkwaardig te worden benaderd, alleen dan zorgt deze ruimte voor een verbinding tus-

sen de verschillende bewoners. De overgang van de bebouwde omgeving naar de onbebouwde omgeving zal een spanningsveld opleveren in het gebied tussen de groenzone en de begeleidende gevel van de woning. ONTWERP De twee woningen zijn georiënteerd op de patio. Vanuit de woonkamers is er geen directe relatie tot elkaar. Vanuit de woonkamers en de patio is er geen directe relatie met de privé gebieden, indien wenselijk. Vanuit de privé gebieden is n.l. te bepalen of er een relatie is met de patio, dit gebeurt middels het open of dicht draaien van houten schoepen die aan een buis vastzitten en zijn ingeklemd tussen vloer en dak. In de centrale kern van het woongebied bevindt zich een vaste kern met keuken, wc, meterkast en berging. Langs de kern komt u in een centrale entree. In de kern bevinden zich de keukens, middels een schuifdeur tussen de keukens is het mogelijk om binnendoor naar de andere woning te gaan. Als de woningen worden samengevoegd tot 1 woning (functioneel beredeneerd) dan kan de schuifdeur open worden gezet en de ruimtes kunnen naar believen worden ingedeeld. In het midden van de patio komt een fruitboom. De patio wordt hierdoor in vieren gedeeld, de vier delen zullen verder worden ingericht met water en fruitbomen. Dit is de weergave van het Paridaeza (met muren omgeven, het paradijs) de vierdeling en de fruitbomen zijn het symbool voor het eeuwige leven.


41


1 woning met 2 gelijkwaardige delen. Met de meeste privacy en het meeste openheid tegen elkaar. Het verhaal van de smartie. De actieviteiten binnenin bepalen het gevel beeld.


Farzad Salehi - De Buidelwoning

43


D e

V r i js t a a n d e w o n i n g

Locatie: De Vrijstaande woning


Gerrit Tigelaar - Het Huis De situatie in de molenbuurt is voor mij aanleiding geweest voor mijn vormtype van de woning. De daCostalaan heeft een repetitie van de archetype woningvorm. Deze eenheid wilde ik niet onderbreken en dit heeft geleid tot mijn vormtype. Door het woonprogramma van de beide woningen aan de dacostalaan te leggen kwam hier ook het meeste programma. Door de verdiepingsvloer iets hoger te leggen ontstaat een ruimere woonkamer voor de kleine woning voor. Beide entrees zijn gelegen aan de potgieterlaan. Hier is de ruimte die ontstaat door de kapvorm meegenomen in de kwaliteit van de entrees. Deze hebben extra hoogte. De woning doet door zijn vorm en ligging mee in het bestaande profiel. Met een leisteen als gevelmateriaal en een zinken dak doorbreek ik de bakstenen en pannen. Er blijft wel een verwijzing door ritmiek in de materialen.

47


Locatie: De Vrijstaande woning


Nadia Pechler - Meergeneratiewoning met behoud van eigenwaarde Een belangrijk uitgangspunt van het ontwerp zijn de zichtlijnen vanaf de kavel. Aan de Potgieterlaan bevindt zich een interessante lange zichtlijn waar de plaatsing van de woning en het uitzicht vanuit de woning op gebaseerd zijn. Om aan te sluiten bij de huidige bebouwing, ligt het hoge deel in dezelfde rooilijn en houdt dezelfde gootlijn aan als de rij archetypewoningen in de DaCostalaan. Het groen in de gevels en op de patio zorgt voor een meer geleidelijke overgang van openbaar naar privé. Dit op een manier die tevens weer een verbinding maakt tussen de nieuwe bebouwing en de bestaande wijk. Wat de woning betreft is het belangrijk dat beide partijen hun eigen leven kunnen leiden. Met name voor de zorgbehoevende is het belangrijk voor het behoud van hun eigenwaarde. In programma dus twee aparte woningen die wel duidelijk een eenheid vormen.

49


Locatie: De Vrijstaande woning Door een snede te maken in de archetype vorm van de woning en de buidelwoning te verschuiven ontstaat er een tussenruimte waar de bewoners elkaar kunnen ontmoeten. Deze ontmoeting draagt de basis van het zorgconcept met zich mee, spontaniteit.


Stef Herbrink - Zorgeloos wonen

Het concept van het ontwerp wordt getoond in materialisering. De archetype vorm wordt gemaakt met houten latten om deze te versterken. De verschuiving toont zich door het gebruik van aluminium.

51


Deze bundel is gemaakt door:

Deze bundel is gemaakt door:

Deze bundel is gemaakt door: Stefan Prins w w w. sp rins . nl [email protected]

f e b r u a r i - j u n i

Recommend Documents