Augustus gaf onrustig weer en zoals gewenst, was de vijver met 50cm water gevuld na de onweersbui van 3 augustus. Na de mega bui van 4 augustus echter stroomde de vijver over. Augustus werd vanaf dat moment een maand met grote wolken, af en toe zon en regelmatig een bui. Het gras en vele andere planten zagen er snel heel blij en frisgroen uit ! Tijdens onze vakantie in Noorwegen hebben we ook regen gehad, maar eigenlijk nooit echt last van gehad...steeds mazzel en grootste buien als we binnen zaten. ...de herfst hangt in de lucht... Boompjes planten
Tijdens de voorbereidingen van alle aktiviteiten en bezoek van deze zomer, onstond er een discussie over hoe je evt je reis (per auto of vliegtuig) kon verantwoorden tegenover het milieu. Het kost tenslotte een hoop energie om de afstand te overbruggen en er komt weer CO2 in de lucht, enzovoort. Je kunt bijvoorbeeld een boom planten, elke keer dat je ergens heenvliegt. Sommige mensen echter hebben geen ruimte om een boom in eigen tuin neer te zetten, dus toen werd het idee geboren om bij ons op het terrein, symbolisch twee boompjes te planten...zodat iedereen die deze zomer helemaal naar Zweden zijn gereisd...een beetje verantwoording kon afleggen. Bovendien hebben wij een heel ’bomenplant-plan’ en moeten er de komende jaren toch regelmatig bomen geplant worden. Ergens in juni al, werd er op de boerderij van Jacco en Jeanette gesnoeid en nam ik (Bastiaan) twee wilgentakken mee. Die hebben dus weken in een ton met water gestaan en kregen prachtige wortels. Op 1 augustus 2014 zijn de twee wilgen geplant bij de vijver in het bijzijn van een grote groep mensen...allemaal bedankt voor jullie bijdrage ! De grond was droog en hard, toen de wilgen erin gingen, maar gelukkig ging het daarna al gauw veel regenen ! Bezoek Bezoek Een dag na verwacht(foutje op de kalender), kwam de familie van Beuningen, toch nog opdagen op 31juli. Brechje en Henk sliepen in de woonwagen; Carolien, Sonja, Daniel en Joda sliepen in de groene Lavo/tipi. Hoewel er ook net allerlei mensen weer vertrokken waren, was het weer een grote groep aan de eettafel. Op 1aug kwamen Marijke en Tijl ook nog even voorbij; Tijl had een Vision Quest gedaan op Lillön(eiland in Kymmen) en Marijke had gewaakt. Zij vertrokken die dag meteen richting NL. Op 2augustus gingen Joke en Gabriella terug naar huis met het vliegtuig. Nienke logeerde in de tipi, daar steeg regelmatig gezellig rook uit de tent. Op 3augustus zijn we gaan kanoën naar het kleine eiland in Kymmen, met de aanwezige groep. Laura moest die dag werken... Bij thuiskomst waren Erik en Ineke al aangekomen en weer was de groep rond de eettafel groter geworden. Gezellig hoor !
De windhoos Op 3augustus kregen we een flinke bui, met een prachtige onweersvoorstelling. Allemaal konden we het mooi zien vanaf de vloer en onder het dak van de aanbouw. Op 4augustus waarschuwde de weersvoorspelling een gelijksoortige situatie, maar met meer neerslag. Toen het begon, installeerde wij ons weer allemaal onder het dak van de aanbouw en wachte af. Het begon te donderen in de verte, het begon te regenen en het begon te waaien. Het begon zo hard te waaien dat we nat werden...de aanbouw heeft nog geen dichte muren. Uiteindelijk gingen we naar binnen. De wind werd heel hard, snel deden we alle ramen dicht. Bakken met water vielen uit de lucht. De regen kwam horizontaal voorbij en er zaten felle windstoten voorbij...we keken angstig naar de bomen. Eén tak van een boom die naast het huis staat, brak af en viel op de weg. De stroom viel uit en het kookprojekt van de jeugd dreigde in duigen te vallen. Gelukkig bood het gasstel van Erik en Ineke uitkomst. Laura was aan het werk die dag. Toen de regen ietsje minder was hebben Nienke en ik, de paarden uit de tijdelijke wei opgehaald en in hun vaste wei geleid. Het onweer klonk nog boven ons, het water stond centimeters op het land...de vijver was vol en liep over in de sloot. Toen kwam Florian hijgend binnen. Florian was een ’work-away’ hulp van onze duitse vrienden: zij konden niet verder met de auto of ik kon komen met een kettingzaag. Toen ik mijn spullen bij elkaar had, bleek het niet meer nodig. Op de weg naar Torsby bleken wel 30 bomen de weg te versperren, maar die waren al verwijderd door omwonenden. Toen pas zagen we de omvang van de windhoos. Duizenden bomen lagen om in de omgeving ! Bij de zwemplek van Kymmen, waar we de hele zomer gezwommen hebben, liggen honderden bomen om... De windhoos kwam uit het oosten en blies op ons terrein een aantal kleinere elzen en 1grote populier om, achter bij de woonwagen. Wat wel jammer is, want zoveel populieren hebben we niet. Onze molen en tipi hebben de windhoos goed doorstaan ! Ik heb veel stormen meegemaakt, maar zoiets heb ik nog gezien ! Vakantie naar Noorwegen Erik en Ineke: Dit jaar stond op het programma om ’in de buurt’ op vakantie te gaan, ipv naar Nederland. Om weg te kunnen, heeft de beestenboel oppas nodig en dit jaar zijn Erik en Ineke helemaal uit Nederland gekomen daarvoor ! Erik en Ineke zijn 7jaar geleden ook gestart aan een tocht met paard en wagen en zo kennen we elkaar. Wij gingen met paard en huifkar naar Zweden, zij gingen met een woonwagentje achter het paard richting Jerusalem. Na een paar jaar hebben ze echter hun tocht echter moeten beeindigen in Turkije. Erik en Ineke wilde wel op de beesten passen tijdens onze afwezigheid. In hun grote bus namen ze de elektrische piano (die we van Brechje hadden gekregen) mee vanuit Nederland en we kregen een Holland doos met dropjes, hagelslag, pindakaas en veel meer ! Ze hebben zich prima vermaakt hier op de boerderij, tussen alle oude gereedschappen en koetsen. Achteraf hoorde we dat de eerste dag zwaar was verlopen, doordat oa de schapen volledig zoek waren, de kachel rookte, eieren gejat waren door eksters en Kenai niet thuis kwam. Het vertrek: Op 5augustus waren we klaar voor vertrek. ’s Morgens werd Nienke opgehaald door Jacco en Jeanette om haar naar de trein te brengen. Nienke zou via Stockholm, zeilend terugreizen naar Nederland, met haar ouders op hun zeilboot. Onze vakantie in Noorwegen hebben we samen met Brechje, Henk, Carolien, Sonja en Daniel gedaan. Met twee auto’s vertrokken we richting de E6, richting de bergen van Rondane. Jura en Vadia mochten ook mee !
Rondane Rondane is het eerste Nationaal Park (1962) dat in Noorwegen kreeg en slechts 350km hiervandaan. Dankzij de E6, die elk jaar verbeterd wordt, rijden wij erheen in minder dan 5uur. In het plaatsje Otta hebben we pauze gehouden, nog een laatste inkoop gedaan, een band gewisseld ivm lekke voorband van onze bus en daarna zijn we naar boven gereden naar een parkeerplaats van het Nationaalpark. De parkeerplaats ligt net iets boven de 1000m en dus ruim boven de boomgrens.
Vanaf de parkeerplaats zijn we met de spullen gaan lopen, tot we ruim uit het zicht waren van de parkeerplaats en daar hebben we kamp gemaakt. Kamperen tussen het rendiermos, met uitzicht op toppen van rond de 2000m...heerlijk ! Allemaal sliepen we in kleine trekkerstentjes en onze grote lavo tent was mee als groepstent en dat was heel fijn als het begon te waaien of zelfs regenen. Het was ook de eerste keer dat we onze nieuwe ’tentipi’ (kleine rode tipi op foto) konden testen. Elke dag zijn hebben we een wandeling gemaakt in het park, hebben we gezamelijk gekookt op trangia branders(en open vuur) en afgewassen in de gletsjer rivier. Het was heerlijk en helemaal vakantiegevoel ! Ook de honden waren helemaal in hun hum...vooral omdat er zoveel lemmingen bleken te zijn !
Noorse Fjorden Al sinds we in Zweden wonen hebben we de wens om naar de Noorse Fjorden te reizen, maar die zijn niet dichtbij en van oost naar west bestaan bijna geen doorgaande wegen in Noorwegen. Nu we toch al helemaal in Rondane waren, was de rit naar de Fjorden niet ver. We reden over het prachtige stuk van de E6 naar Dombås en daarna door over het nog indrukwekkendere stuk naar Åndalsnes...echt prachtig. De geplande camping bleek vol te staan en niet tent-vriendelijk, maar uiteindelijk vonden een heerlijk eenvoudige camping nabij Isfjorden. Daar zijn we 4 nachten gebleven en hebben elke dag excursies in de prachtige omgeving gedaan. Seba en Joda hadden hun fiets meegenomen, maar het meeste hebben we toch met de auto gedaan. Onze eerste dag hebben we heerlijk op het strand doorgebracht: koud, helder, zout zeewater, maar eenmaal erdoor heerlijk zwemwater. Ook Jura en Vadia hebben een klein rondje in het zoute water gezwommen ! Het was heel apart om zo tussen de hoge bergen in zeewater te zwemmen. Die avond kwamen Berry, Iki, Xavier en Haroen langs. Zij waren ook in Noorwegen op reis en wilde hun laatste dagen met ons meereizen...dus er kwam nog een tipi op het terrein. Onze tweede dag in Fjordenland hebben we een auto tocht gemaakt, waarbij we als eerste langs de ’Troll veggen’ zijn gegaan: de hoogste (natuurlijke)vertikale (klim)wand van Europa. Via de indrukwekkende weg ’Trollstigen’ zijn we naar het volgende dal gereden. Zo kwamen we uit in het plaatsje ’Valldal’ en daar hebben we de veerboot gepakt naar Geiranger; een boottocht van 2½uur door de prachtige Fjorden van Geiranger. Op onze laatste dag in Isfjorden zijn we nog een berg opgelopen, vlak achter de camping. Een pittige wandeling tot net boven de boomgrens...voor de honden weer een leukere dag ! ’s Avonds hebben we onze vakantie samen afgesloten op het strand met een Bar-BQ !
Thuiskomst Op 13 augustus zijn we huiswaards gekeerd. Brechje, Henk en hun kids zijn weer hun eigen weg gegaan op weg naar de boot in Göteborg. Samen met ’de Trips’zijn we de E6 weer afgereden. Onderweg besloten we door te rijden naar huis ipv nog een nachtje, want zo ver is het eigenlijk helemaal niet: onze terugreis was net minder dan 500km. Huis en dieren waren goed bewaakt door Erik en Ineke. Nog geen 10 dagen van huis, maar het voelde als drie weken ! Het is een hele geslaagde vakantie geweest...even helemaal er uit ! Gourgettes In Brandsbol had het heerlijk veel geregend, de beek stroomde weer flink en het gras stond heerlijk groen op het land. Ook in de groentetuin had alles goed gegroeid en ondanks dat verschillende buren bij ons gourgettes hadden geoogst; lag de tuin vol met reuze gourgettes..de grootste woog bijna 5kg ! Dus weer elke dag gourgette op het menu. Ook vonden we op internet dat je gourgette gewoon kan invriezen, dus onze vriezer ligt vol zakjes met gourgette-dobbelstenen. Hera in de Picadero Picadero betekent ’cirkus ring’ in het spaans en het is dankzij Erik dat Hera daarin mocht optreden. Zoals jullie weten zitten we een beetje in een ’paardendip’, omdat Torden mank loopt en Hera niet klaar lijkt te zijn om veilig voor de kar te spannen. Al voor vertrek riep Erik ’je moet met dat paard gaan longeren’ en nu bij terugkomst kwamen we er aan toe. Op Björkåsen hadden we ook al ooit een Picadero van planken gebouwd, maar nu prikten we eenvoudig een schrikdraad cirkel uit van ongeveer 15m in doorsnede. Het idee van het longeren in de Picadero is dat het paard niet kan wegrennen en dus wel naar jou moet luisteren. Met behulp van een zweep, die niet bedoeld is om het paard te slaan, slechts te dreigen, dwing je het paard te bewegen in de richting die jij bepaald. Zo leert een paard gehoorzamen als ook vertrouwen op jou als mens. Hera liet prachtig volgens het boekje zien dat zij een authoriteits probleem met ons heeft...maar ze zwichtte voor de zweep en Laura won de voorstelling ! Hera rende rondjes en elke keer als ze wilde stoppen hief Laura de zweep weer of moest ze soms meer zwiepen in de lucht...om Hera ervan te overtuigen toch maar verder te lopen. Hera had duidelijk moeite met de nieuwe hirarchie. Super ! Onze dip had ons doen vergeten hoe effectief het longeren/werken in de picadero is, maar dankzij Erik komen we misschien toch uit onze paardendip en gaan we verder met Hera ! Schoolstart En toen was het ineens stil ! Op 16aug zijn zowel de familie Trip als Erik en Ineke weer naar het zuiden gereden en toen waren er eigenlijk nog maar twee vakantiedagen over voor de boys. Seba heb ik(Bastiaan) op zondag naar Älvdalen gebracht en geholpen met installeren in zijn nieuwe kamer. Hij heeft een grotere kamer in een apart huis. Hij was zeer tevreden ! Voor Joel was maandag de 18e de eerste dag in zijn nieuwe klas met juf AnnSofie. Zijn klas is 5 leerlingen ’groot’...perfekt voor Joel. Ook gaat Joel tegenwoordig met de schooltaxi naar school. Voor Joda was het natuurlijk ook spannend, maar geen grote veranderingen voor hem. Joda is ook weer begonnen met voetballen.
Boleten eten Tijdens alle 15jaren dat wij in Nederland cursussen Overleven hebben gegeven heb ik altijd geadviseerd om geen paddestoelen te eten in een overlevingssituatie. Vaak waren mensen dan telleurgesteld...want paddstoelen zijn lekker en soms uitbundig aanwezig. Klopt, er zit alleen een grote ’maar’ aan het verzamelen van wilde paddestoelen en die luidt: ”...maar, weet je zeker dat die paddestoel eetbaar is ?” Wat goed is om te weten over paddestoelen...voor je ze gaat verzamelen en eten: • Op de eerste plaats is het leuk om te weten dat er wereldwijd meer dan een miljoen, maar in Europa zo’n 4000 soorten paddestoelen voorkomen. Van die 4000 zijn er zo’n 300 giftig en slechts 100 soorten staan beschreven als eetbaar. Minder dan 3% van de paddestoelen is eetbaar dus. • Op de tweede plaats klinkt het woord ’giftig’ vaak ernstiger dan het is. Hoe je reageert op een bepaald ’gif’ uit een paddestoel is persoonlijk, maar bepaald gif reageert iedereen op en dat zijn de ’ernstig giftige’ tot ’dodelijk giftige’ paddestoelen...en dan zijn slechts een klein aantal(10 soorten). • Op de derde plaats is het determineren van paddestoelen moeilijker dan bijvoorbeeld het determineren van planten, omdat paddestoelen er per uur anders uit kunnen zien. Dat hangt vooral af van het weer en de leeftijd. Tenzij je van paddestoelen een studie wilt maken, zal ik altijd Eetbare boleten determineren: adviseren om geen paddestoelen uit het wild te eten. Zelf heb 1. Ze zien er uit als echte ik best wat cursussen en excursies over paddenstoelen paddestoelen met een steel en een meegemaakt, waarbij de ’paddestoel-kenner’ (na jaren studie), hoed; zoals ze in strips worden nog determineer fouten maakte. getekend. De uitzondering 2. Onder aan de hoed hebben ze Als uitzondering op de waarschuwing, kun je binnen 15minuten een gaatjes; ipv plaatjes. wilde paddenstoelsoort leren kennen, die veilig te determineren is 3. Rode boleten niet verzamelen ...en ook nog eetbaar (en lekker) is ! ..en dat zijn de Boleten ! 4. Kleurt het vlees blauw als je Boleten (meer dan 100 soorten) er in snijdt/breekt: niet eten ! Bijna alle paddestoelen hebben, als je ze 5. Rauw eten kan, maar twijfel van onderaf bekijkt, plaatjes. Boleten je over de soort, altijd bakken. echter, kun je herkennen als een echte 6. Smaakt het bitter of paddestoel met aan de onderkant van de peperachtig, heb je ook een hoed gaatjes/buisjes. De enige andere verkeerde te pakken. paddestoel die gaatjes hebben zijn 7. Heb je een verkeerde boleet gaatjeszwammen, die groeien op hout en gegeten ? Geen paniek, het zijn hard en zien er uit als zwammen; veroorzaakt in het ergste geval dus niet met een steel en een hoed. maagklachten en braken. Boleten daar in tegen zijn zacht, hebben een steel en een hoed. Giftige boleten Er zijn slechts een klein aantal boleten giftig/oneetbaar. Deze boleten zijn niet dodelijk giftig en ze smaken niet lekker....veel zul je er nooit van eten. Wat voorbeelden: Bittere boleet & Peperboleet: niet giftig, maar oneetbaar Heksenboleet: (rode steel en wordt blauw bij aansnijden) alleen eetbaar na koken Pronksteelboleet: (rode steel en wordt blauw bij aansnijden) licht giftig Satansboleet: (rode steel en wordt blauw bij aansnijden) giftig (veroorzaakt braken, na 6uur is ziektebeeld over) Onze boleten oogst Eind augustus was het als eerste onze buurman Markus die met een mand vol paddestoelen aankwam. Toen hebben we eerst natuurlijk onze ’boleten kennis’ eens nagetrokken en de eerste oogst eens goed gedetermineert.(zie verhaal hierboven). Daarna hebben we regelmatig, vooral de bekende boleet; eekhoortjesbrood geoogst. Door de warme zomer, gevolgd door veel regen, stond het bos er vol mee ! We hebben zelfs een deel ingevroren.
WorkWork- Away Work away is een organisatie, waar vanuit de hele wereld instellingen, boerderijen, campings, projekten, etc staan geregistreert, omdat ze graag hulp krijgen. Vooral jongeren die een goedkope vakantie zoeken, zoeken op de site contact met deze lokaties. De jongeren reizen op eigen gelegenheid en werken dan ter plaatse 5 dagen in de week, ongeveer 5uur per dag ... in ruil voor accomodatie en eten: http://www.workaway.info/ Zelf staan wij niet geregistreert, maar onze buren Markus en Laura wel. Begin deze maand al kregen we twee duitse ’workawayers’ te leen voor een paar dagen, omdat ze even geen werk hadden. Die twee hebben toen allerlei klusjes gedaan bij ons op de boerderij: echt heel leuk en fijn ! Toen op 5augustus hun zoontje Finn werd geboren, werd het hun allemaal ineens te veel...echter hadden ze al allerlei afspraken met verschillende ’workawayers’...dus je raadt het al: wij hebben Markus en Laura van hun teveel aan bezoek ontlast en wij kregen ineens bijna twee weken hulp over de vloer: Max(imillian) en Anna, uit Dresden Duitsland, beide 21jaar. Ze woonden in de woonwagen en hebben heel hard gewerkt; ze hebben: 1. Meegeholpen het resterende brandhout (van de grote stapel bij John) te kloven en binnen te leggen ! (iets van 8kuub gestapeld) 2. 10 betonblokken bij de woonwagen ingegraven...voor het ’beschermdak’ over de woonwagen... 3. Anna heeft 100 planken falurood geschilderd, die nodig zijn om de garage dicht te maken en ze heeft de ramen van de aanbouw wit afgeschilderd. 4. Max heeft geholpen de aardappels uit de grond te halen. 5. We hebben een werkvloer voor het waterrad gebouwd en het waterrad op z’n plaats gezet in de rivier. 6. We zijn begonnen de garage dicht te maken; met de rode planken van Anna. Max heeft nog een laatste deel van de garage rood geschilderd. (hoog op de ladder) 7. We hebben een deel van onze groententuin, in de permakultuur stijl, opnieuw opgebouwd, met veel takken, hout, compost en oud hooi. 8. We hebben bij Markus het (brand)hout naar binnen helpen doen. 9. Zand in de picadero gestort (werd een beetje een modderboel daar) 10. Max heeft bijna dagelijks Jura en Vadia uitgelaten ! ...en nog allerlei kleine klussen tussendoor ! Het was voor ons een mooie test of Workaway of Woofers iets voor ons was, omdat we hier natuurlijk altijd veel werk hebben en best hulp kunnen gebruiken. Het kost wat extra eten en je hebt mensen over je (prive)vloer....maar de klussen schieten ineens wel heel erg op !! Het hangt natuurlijk heel erg af van de mensen die je over de vloer krijgt, maar in dit geval hebben we met Max en Anna erg veel lol gehad en ze konden goed hard werken !! Leuk was ook de taal; ons duits is verdrongen geraakt door het Zweeds en hoewel we het wel verstaan, kunnen we niet handig terugpraten (dan komt er een mengsel van Zweeds en Duits uit...) Dus de voertaal werd engels, hoewel Anna zelf van Russische afkomst is. Misschien dat we ons volgend jaar wel registreren bij Workaway ? Watermolen op z’n z’n plaats Het staat hierboven al geschreven, maar de watermolen staat inmiddels op lokatie in de rivier. Eerst hebben we een soort platform gebouwd, ongeveer 15cm boven het water in de rivier. Daarop hebben we het waterrad met de standaard geplaats. Het was nog een hele toer om het, inmiddels zware rad, beneden bij de rivier te krijgen ! De volgende stap is het bouwen van de glijbaan die het water naar het rad zal voeren, want dan pas zou ie kunnen gaan draaien....
Dak dicht aanbouw Ook dankzij de aanwezigheid van onze ’workawayers’ kon ik op een dag de definitieve dakplaten op het dak van de aanbouw leggen. We hebben gekozen voor de typische Zweedse dakplaten, met damwand stuktuur. Vooral de voorbereidingen kostte veel tijd: de aansluiting op het huis goed in orde maken. Daarna zorgen dat de eerst twee platen goed recht liggen en dan zijn alle andere platen alleen nog een kwestie van veel (speciale) schroeven erin draaien. Ook heb ik inmiddels twee grote kozijnen gemaakt die in de grote driehoeken passen, waar tzt twee grote ruiten inkomen...als we weer geld hebben. De volgende stap is nu de hele aanbouw inpakken in ’vindpap’ (zwart teerpapier) en dan kunnen de buitenplanken erop ! En tegelijkertijd, platen onder de vloer, isolatie zaagsel erin en de vloer definitief vastzetten...
Permakultuur: de de oogst Wij zijn heel erg tevreden over onze oogst deze zomer; dat permakultuur gedoe lijkt z’n vruchten af te werpen !! Vooral in de maand juli werd de groentetuin tot een soort jungle, met allerlei planten door elkaar, maar wel allemaal mooie blije planten ! Bijvoorbeeld ook de boekweit die we als groenbemester overal tussen hadden geplant, werd heel groot en bloeit nog steeds. De pompoenen kregen halverwege augustus ineens een groeispurt en wierpen vrucht af...erg leuk ! Mislukt zijn eigenlijk vooral de worteltjes...we hebben ongeveer 6 wortels geoogst !? Rode bieten hebben we ook maar een paar geoogst...de aardappels hebben we inmiddels ook bijna allemaal eruit en het is weer een voorraad voor een aantal maanden ! ...en de gourgettes gaan maar door ! Hoewel de groeispurt en nu wel uit is, bloeien de planten nog elke dag. De appelbomen die we vorig jaar gesnoeid hebben, hebben niet zo veel appels gegeven, maar van allerlei bomen uit de buurt hebben we toch weer heel veel appelmoes kunnen maken...en de schapen blij gemaakt met schillen en klokhuizen !
De herfst hangst in de lucht en wij genieten nog heerlijk van de nazomer !
Bastiaan, Laura, Seba, Joda en Joel
