Elektromagnetische straling voorrang voor gezondheid !
Stefaan Van Gool, M.D., Ph.D.; Kliniekhoofd kinderhemato-oncologie UZL Buitengewoon Hoogleraar KUL; Fundamenteel Klinisch Navorser FWO-V
400 nm
700 nm
Enkele grenswaarden • ICNIRP : E=41 V/m (W/S=4,5 W/m2) W/S ~E2 • International Commission on Non-Ionizing Radiation
• België : 20,6 V/m • Luxemburg : 3 V/m
8% van de metingen die door BIPT in Brussel worden uitgevoerd > 3 V/m
• • • •
Salzburg (1998) : 0,6 V/m Toscane : 0,5 V/m BMW Groep : 0,2 V/m Salzburg (2002): 0,06 V/m Indicatieve gegevens van grenswaarden die voor 900 Mhz EMF (GSM) worden aanbevolen Aandacht, de door ICNIRP vastgelegde grenzen voor UMTS (2100 Mhz) bedragen 30,7 V/m
Algemeen bekend
X • Geleidende elementen etc horen niet in de magnetron thuis… Professor Moshchalkov
X • Hersenen met geleidended elementen (miljarden neuronen etc) horen ook niet in de magnetron thuis… Professor Moshchalkov
42830 Aanbevelingsdossier1 In dergelijke materies is heden ten dage het voorzorgsbeginsel van toepassing. Toepassing van het voorzorgsbeginsel sensu strictu zou echter het terugschroeven van het gebruik van vele reeds goed ingeburgerde technologieën betekenen, ook al is er geen overtuigend bewijs
dat verder gebruik schadelijk is. Het voorzorgsbeginsel stelt immers in zijn algemeen gangbare betekenis dat wanneer er ernstige aanwijzingen van schadelijke effecten op het milieu of op de gezondheid bestaan, de overheid niet mag wachten op wetenschappelijk bewijs, alvorens
?
beschermende maatregelen te nemen. De
bewijslast dat verdere invoering van de technologie lage of geen risico’s meebrengt, ligt bij de voorstander van de uitbreiding ervan. Het dilemma is dat de nieuwe technologieën in dit geval grote voordelen hebben, en al wijd verspreid zijn. Het voorzorgsbeginsel in strikte zin kan dus niet worden toegepast, maar wel een complexe mix van maatregelen, met de volgende kenmerken:
Effecten op biologische systemen • • • • • • • •
Moleculair niveau Cellulair niveau Dierproeven Proeven op mensen Case/control studies Epidemiologisch onderzoek Meta-analyse Opinie, Discussie forum
Effect Ziekte
Sham exposed rat brain
Normal occurrence of albumin in hypothalamus Salford
Exposed rat brain, albumin leakage around capillaries
Salford
Exposed rat brain, albumin leakage around capillaries
Salford
Grote evaluaties • Scientific Committee on Emerging and Newly Identified Health Risks: SCENHIR • Interphone Study: WHO • Bioinitiative report: www.bioinitiative.org
Effecten op biologische systemen • • • • • • • •
• Signaaltransductie • Vrije radicalen • Calcium • Membraan • DNA
Moleculair niveau Cellulair niveau Dierproeven Proeven op mensen Case/control studies Epidemiologisch onderzoek Meta-analyse Opinie, Discussie forum
Effect Ziekte
“Tot nu toe is nog niet bewezen dat straling schadelijk is voor je gezondheid”.
• polygenetisch systeem; monogenetische subgroepen • Multifactorieel • De variabele = continu – discreet • Verschillende drempel waarden • Cumulatieve effecten • Effecten over de tijd
Concentratie
Detoxificatie
Herstel
Kanker
Afweer
hoog
laag
laag
hoog
laag
laag
hoog
hoog
laag
hoog
Etiologische heterogeniteit + polygenetisch systeem -> gezondheidsaspect 1 monogenetische subgroepen gezondheidsaspect 2 gezondheidsaspect 3 gezondheidsaspect x Te meten met een scherp gedefinieerd meetsysteem
Vraag: EMF en leukemie • Case control studies en epidemiologische studies: niet causaal bewezen
Vraag: EMF en leukemie • EMF -> schade in genetisch materiaal • EMF -> schade in moleculaire en cellulaire functies • EMF -> schade in zaadcellen • EMF -> schade in bloedcellen • Leukemie precursoren in foetaal bloed • Case control studies en epidemiologische studies: niet causaal bewezen maar wel relevant
• Edergelijke r zijn wetenschappelijke studies diehet onweerlegbaar schadelijke In materies is heden ten dage voorzorgsbeginsel van effecten van EMF aantonen. toepassing. • De afwezige bewijsvoering in strictu extreem complexe biologische Toepassing van“homogene” het voorzorgsbeginsel sensu zou echter het systemen mag zeker geen vrijgeleide zijn.reeds goed ingeburgerde terugschroeven van het gebruik van vele technologieën betekenen, ook al is er geen overtuigend bewijs
dat verder gebruik schadelijk is. Het voorzorgsbeginsel stelt immers in zijn algemeen gangbare betekenisdoor dat wanneer er ernstige Beïnvloeden van biologische processen niet-ioniserende straling bij aanwijzingen van schadelijke effecten experiment op het milieuever” of op(Leif de gezondheid mensen is “the largest biological Salford), en is bestaan, overheid niet mag wachten op wetenschappelijk bewijs, alvorens obligaatde onderhevig aan ethische principes en het voorzorgsbeginsel. beschermende maatregelen te nemen. De bewijslast dat verdere
invoering van de technologie lage of geen risico’s meebrengt, ligt bij de voorstander van de uitbreiding ervan. Het dilemma is dat de nieuwe technologieën in dit geval grote voordelen hebben, en al wijd verspreid zijn. Het voorzorgsbeginsel in strikte zin kan dus niet worden Voorbeelden uit het verleden: asbest, met alcohol, zon, …. toegepast, maar wel een complexe mix vanroken, maatregelen, de volgende kenmerken:
campagnes, nieuwe wetgeving, nieuwe investering
Enkele bedenkingen “van op afstand” • • • •
Experten en Conflict of Interest Hebben experten de juiste expertise? Niet-consistent beleid: federaal/regionaal Ernstige problemen met informatie – Informatie van de overheid – Informatie van de Telecom industrie
• Ernstige problemen met deelname in beslissing vanwege de betrokkenen
Evolutie • Resolutie in Vlaams Parlement op 07 januari 2009 • Arrest 02/2009 van het Grondwettelijk hof op 15 januari 2009 • Vlaanderen: waar blijft de normering ????
Aanbevelingen • Strikte toepassing van het voorzorgsbeginsel – ALARA – PRUDENT AVOIDANCE
• Strikte toepassing van de duurzaamheidsdoelstelling • Bijsturen van de algemene mentaliteit vanaf jonge leeftijd
Aanbevelingen 1.
Je kan zelf je blootstelling laag houden door bewust om te gaan met je GSM 2. Bel waar mogelijk met een vaste telefoon in plaats van een GSM 3. Beperk gesprekken met een GSM tot enkele minuten per gesprek 4. Ontmoedig het gebruik van een GSM door kinderen 5. Vermijd het gebruik van een GSM in bewegende voertuigen 6. Vermijd het gebruik van een GSM wanneer je slechte ontvangst hebt, het zendvermogen van het toestel is dan immers krachtiger 7. Gebruik een oortje zodat je de telefoon verder van je hoofd kan houden 8. Leg je GSM niet in stand-by bij de baby in de kinderwagen 9. Schakel de GSM uit wanneer je hem niet gebruikt 10. Vermijd het gebruik van je GSM tijdens het tanken 11. Let bij aanschaf van een nieuwe GSM op de laagste SAR-waarde. 12. Mensen met een pacemaker moeten hun GSM niet in hun borstzakje of aan hun riem bewaren, maar liefst los van het lichaam
Verdere aanbevelingen 1. 2. 3.
4. 5. 6. 7.
Laat uw kroost niet spelen tussen de detectiepoorten van de winkel als u gaat shoppen Let op met microgolf ovens. Verwijder, voor zover mogelijk, alle stroomverbruikende apparaten uit de slaapkamer. Of trek tenminste de stekkers uit, want uitschakelen is meestal niet voldoende. Gebruik flatpanel computerscherm en zorg voor voldoende afstand tot het scherm. Zie toch maar liever af van een TV op uw slaapkamer. Alle apparaten met een geaarde stekker horen in een geaard stopcontact. Dit bevordert de veiligheid en reduceert de elektromagnetische straling. ………
Algemene opvoeding; algemene mentaliteit
Websites • • • • •
www.viwta.be www.mmk.be/gsm www.gezondmilieu.be https://portal.health.fgov.be/portal www.iarc.fr
