faculty of law
groningen centre of energy law
Date 31.10.2008
Carbon Capture & Storage (CCS): Richtlijn 2009/31/EG en het Implementatietraject Prof. mr. dr. Martha Roggenkamp Groningen Centre of Energy Law (RUG) en participant Cato2 Brinkhof Advocaten, Amsterdam
[email protected] [email protected]
faculty of law
groningen centre of energy law
Date 31.10.2008
Waarom CCS? > CCS is onderdeel van EU klimaatbeleid en de EU doelstelling van 20% CO2-reductie in 2020 > CCS is tevens van belang voor voorzieningszekerheid: het gebruik van fossiele brandstoffen wordt niet beperkt maar wel de uitstoot van CO2 omdat uitgestoten CO2 wordt afgevangen en opgeslagen > Opgeslagen CO2 geldt als niet uitgestoten in kader emissiehandel. Toepassing CCS is dus grotendeels afhankelijk van de CO2-markt
faculty of law
groningen centre of energy law
Date 31.10.2008
Wat is CCS en wie zijn er bij betrokken? >CCS bestaat uit drie fasen: afvang, transport en opslag. >CCS bestaat uit 3 fasen en betreft één of meerdere partijen die betrokken zijn bij: de afvang van CO2 (= emittenten/vooral houders emissievergunning) het transport van CO2 (= exploitant pijpleiding) de injectie van CO2 in de ondergrond en de permanente opslag van CO2 (= houders opslagvergunning)
faculty of law
groningen centre of energy law
Date 31.10.2008
Rechtsbasis voor regulering CCS > Richtlijn 2009/31/EG inzake de geologische opslag van CO2 in werking sinds 25 juni 2009 > Richtlijn wijzigt tevens verschillende andere richtlijnen die relevant zijn voor CCS, zoals die mbt milieueffecten en -aansprakelijkheid, afvalstoffen, water enz. > Richtlijn moet voor 25 juni 2011 in nationale wetgeving zijn omgezet. Lidstaten mogen strengere regels opstellen
faculty of law
groningen centre of energy law
Date 31.10.2008
Regulering CCS in Nederland > Voorstel van wijziging Mijnbouwwet dd 17-32010 tot implementatie van CCS richtlijn. Het wetsvoorstel beoogt alleen de richtlijn te implementeren. In apart voorstel worden andere zaken tbv CCS geregeld. > Het wetsvoorstel “kopieert” de bepalingen in de richtlijn > Er worden diverse andere wetten gewijzigd. Emissie-vergunning zal gaan gelden voor opslag en transport
faculty of law
groningen centre of energy law
Date 31.10.2008
Afvang CO2 >Richtlijn en Implementatiewet bevatten geen expliciete bepalingen inzake afvang. Doel is “veilige afvang” van CO2. >Afvang is relevant voor houders emissievergunning (Wet milieubeheer) maar emissievergunning verplicht niet tot afvang. >Exploitanten van nieuwe installaties moeten onderzoeken of CCS mogelijk is. Zo ja, moet de installatie “capture ready” zijn. >CCS richtlijn bevat eisen zijn t.a.v. de kwaliteit van CO2 (art. 12) en stelt dat CO2 geen afval is in het kader van de afvalstoffenrichtlijn.
faculty of law
groningen centre of energy law
Date 31.10.2008
Transport CO2 › Richtlijn bevat weinig regels inzake transport maar lijkt uit te gaan van pijpleidingentransport vanwege m.e.r. verplichting › Transport is zeer relevant omdat dit verbinding vormt tussen afvang en opslag en emittenten doorgaans niet vlak bij ondergrondse reservoirs zijn gevestigd. Ontbreken van geschikte reservoirs in bepaalde lidstaten is ook reden voor grensoverschrijdende CCS ›De regulering van aanleg en gebruik infrastructuur is mede afhankelijk van classificatie van de infrastructuur bijv. als “omgekeerde” upstreamnetten
faculty of law
groningen centre of energy law
Date 31.10.2008
Geologische Opslag CO2 In plaats van aanpassing bestaande richtlijn, is gekozen voor opstellen CCS Richtlijn. Deze richt zich vrijwel geheel op geologische opslag van CO2. Richtlijn is gebaseerd op minimum harmonisatie en op een vergunningenstelsel overeenkomst regime in de upstream sector Vergunningenstelsel bestaat uit vergunning voor exploratie (=onderzoek) en opslag (injectie en afsluiting reservoir). Vergunning wordt competitief verleend. Richtlijn wordt geïmplementeerd in Mijnbouwwet dat reeds een opslagvergunning kende
faculty of law
groningen centre of energy law
Date 31.10.2008
CCS Richtlijn – Essential Facilities › Niet alle lidstaten hebben beschikking ver geschikte opslaglocatie en pijpleidingen zijn natuurlijke monopolies zijn. Daarnaast hebben (alle) emittenten behoefte aan CO2 opslag. › Op basis van “essential facilities” doctrine geldt een regime van open en non-discriminatoire toegang tot opslag en netten muv: - ontbreken voldoende capaciteit, - onverenigbaarheid technische specificaties, - gegronde en redelijke behoeften eigenaar en - bestaande emissiereductieverplichtingen
›Wetsvoorstel “kopieert” dit systeem, eventueel later aanvullende bepalingen bij AMvB
faculty of law
groningen centre of energy law
Date 31.10.2008
Exploratievergunning › Selectie locaties door lidstaten. Criteria: geen risico lekkage en negatieve effecten milieu en gezondheid. › Exploratievergunning indien nodig om goede locaties te selecteren. Vergunningverlening: exclusief, non-discriminatoir, beperkte duur (max 2 x 2 jr). ›Houder exploratievergunning heeft voorrang bij aanvraag opslagvergunning ›EU Commissie beoordeelt ontwerp-vergunningen en brengt advies uit. Advies is niet-bindend.
faculty of law
groningen centre of energy law
Date 31.10.2008
Opslagvergunning › Opslagvergunning wordt exclusief verleend aan entiteiten die expertise hebben op basis van objectieve en openbare criteria. ›Opslagvergunning bevat eisen t.a.v. kwaliteit CO2 (overwegend CO2/geen afval) en hoeveelheid CO2 die wordt opgeslagen en maximum injectiesnelheden > Opslag vereist goedgekeurd monitoringsplan en rapportage plicht en plicht tot melden lekkages en doen corrigerende maatregelen > Vergunninghouders verplicht tot stellen financiële zekerheid en bijhouden register locatie/CO2 stromen > Voorwaarden inzake afsluiting en post-sluitingsplan
faculty of law
groningen centre of energy law
Date 31.10.2008
Afsluiting en Overdracht > Locatie wordt afgesloten als aan alle vergunningvoorwaarden is voldaan, op verzoek van exploitant of na intrekking van vergunning. > Na sluiting is ‘bevoegde autoriteit’ verantwoordelijk voor monitoring en corrigerende maatregelen. Kosten kunnen bij vergunninghouder worden verhaald. >Na sluiting reservoir kan de verantwoordelijkheid na een periode van minimaal 20 jaar aan de overheid worden overgedragen als: - CO2 volledig en permanent ingesloten blijkt, - aan alle financiële voorwaarden zijn voldaan, - de installatie is afgesloten en verwijderd
faculty of law
groningen centre of energy law
Date 31.10.2008
Lekkage en Aansprakelijkheid > Lekkage / uitstroom CO2 heeft kan verschillende consequenties hebben. > Voor systeem emissiehandel. Ipv permanente opslag komt CO2 vrij. Vergunninghouder/exploitant pijpleiding moet emissierechten inkopen. >Bij schade aan milieu en volksgezondheid is vergunninghouders aansprakelijk totdat verantwoordlijkheid is overgedragen. >In Nederland is aansprakelijkheidsregime opgenomen in BW. Huidige bepalingen lijken onvoldoende te zijn.
faculty of law
groningen centre of energy law
Date 31.10.2008
Mijnbouwwet en Opslagvergunning
> De Mijnbouwwet van 2003 bevat reeds plicht tot hebben van een opslagvergunning voor gas en CO2. Het aantal potentiële vergunninghouders (op land) was zeer beperkt i.v.m. grote aantal eeuwigdurende concessies/vergunningen. > Wijziging Mijnbouwwet 2009: gebieden die meer dan 2 jaar ongebruikt zijn of leeg geproduceerd moeten aan overheid worden teruggegeven. Derden kunnen dan een (andere) vergunning aanvragen/krijgen. Een opslagvergunning wordt dan competitief verleend. > Implementatiewet van 17 maart 2010
faculty of law
groningen centre of energy law
Date 31.10.2008
Drie regimes voor CO2 opslag > Regime onder Mijnbouwwet 2003 voor degene die nu CO2 zou willen opslaan (bijv. Barendrecht) > Regime onder gewijzigde Mijnbouwwet (2009) waardoor “vrijgegeven” gebieden opnieuw kunnen worden gegund (voor o.a. CO2 opslag). > Regime in het kader van aanpassing Mijnbouwwet tgv implementatie CCS richtlijn. Vergunninghouders die CO2 willen opslaan zullen moeten concurreren met andere geïnteresseerden. Geen prikkel voor CCS!
faculty of law
groningen centre of energy law
Date 31.10.2008
Zie voor meer informatie over CCS tevens:
›Martha M. Roggenkamp and Edwin Woerdman (eds), Legal Design of Carbon Capture and Storage – Developments in the Netherlands from an Internationa and EU Perspective, Intersentia 2009 ›www.gcel.nl
