EersteVlaamse Fokkerijdag 28-10-2009
Fokkerij in Vlaanderen een historische schets Prof. Em. W. Vandepitte
Fokkerij, waarover praten we ? Breeding(E); Fokkerij(N); Elevage(F); Zucht(D) Dit omvat: -Genetische Evaluatie; -Selectie van voor de fokkerij bestemde dieren en -Fokkerij Planning en Optimalisatie. De vakrichting wordt vandaag Animal Breeding and -Genetics genoemd Er wordt geput uit de Mendelse Genetica, de Populatie Genetica , de Moleculaire Genetica en de Statistiek.
Een van de kenmerken van domesticatie is een door de mens gecontroleerde fokkerij
Wijsheid uit de oudheid !!! ‘…voor alles moet men er voor zorgen vee te hebben afkomstig van goed zaad. Meestal kan men dit uit twee zaken opmaken : uit de uiterlijke vorm en de afstamming.’ Marcus Terentius Varro (37 v. C) uit “De wereld van de landbouw” 3de hoofdstuk
In de oudheid en de middeleeuwen tot de tweede helft van de 19de eeuw, werd het vee benoemd naar de streek waar het voorkwam.
Het paard van Thessalie (Noord Griekenland) Stradanus(Jan Van der Straet) 1523 – 1604 Het paard van Alexander de Grote ( Bucephalus) was een Thessalier
De Flander volgens Stradanus (Jan Van der Straet) 1523 –1604 Paarden uit de rijschool van Don Juan van Oostenrijk
Het bewust creëren van Rassen gaat terug tot de 19de eeuw. Dit gaat samen met het organiseren van Stamboeken. In Engeland behoren Robert Bakewell en de gebroeders Collings tot de pioniers
Ontstaan van Stamboeken General Studbook (Engelse Volbloed) : 1791 Schorthorn : 1822 Engelse Herford : 1846 Aberdeen Angus : 1882 American Berkshire : 1876 Rundveestamboeken Duitsland : 1864 Nederland : 1874 Denemarken : 1881 Belgisch trekpaard : 1885 Herdbook Hesbignion 1919 Ardennais : 1926 Pietrain : 1950
Gregor Mendel 1822 - 1884 Vader van de Genetica
“Versuche über Pflanzenhybriden (1865)” In 1900 herontdekt door Hugo Devries, Carl Corens en Erich von Tschermak. Vertaald in het Engels door William Bateson in 1901.
Wilhelm Johannsen 1857-1927
Van hem zijn de begrippen : Phenotype en Genotype de basis voor het model: P = G + E en σ2p = σ2g + σ2e
Prof. J. Leopold Frateur 1877 –1936 Vader van de georganizeerde veeverbetering in Belgie
Prof. Amaat Dumon 1895-1978
Jay L. Lush 1896 - 1982 Grondlegger van het “wetenschappelijke”Animal Breeding
- Animal Breeding Plans eerste uitgave 1937, na de oorlog reeds in vierde druk. Totale oplage meer dan 20.000. In verschillende talen vertaald. - Lush had 26 MS en 124 Ph.D. studenten van over gans de wereld. - Het is niet overdreven om met ISU over de school van J. Lush te spreken.
De nauwkeurigheid van de Fokwaarde bepaling In de jaren 80 en 90 wordt enorme vooruitgang geboekt. Hendersons modellen (BLUP) worden in praktijk gebracht – Het diermodel in al zijn varianten wordt de standaard. Hierbij geholpen door (a) steeds maar snellere computers met grotere capaciteit en (b) algorithmen om ingewikkelde systemen van vergelijkingen op te lossen.
En in Belgie ? -Te Leuven werd de lijn “genetische veeverbetering” uitgezet door Frateur (en Dumon) niet verdergezet. -Prof. Y. Bouquet(RUG) -Prof. R. Hanset(Univ. Luik) -In 1979 start IWONL onderzoek ter ondersteuning van de veeverbetering – samenwerking Univ.Luik/BB -De Lovenaar 1979 -Multiple Trait Animal Model voor de fokwaarde bepaling van varkens is in 1988 voor Belgie een realiteit – als derde in de wereld
Vervolg… -Het IWONL onderzoeks luik BB en het CHGS wordt overgedragen naar de KUL. -De regionalizering verloopt alles behalve vlot. -De Vlaamse Administratie en de Stamboeken nemen over. -De KUL blijft de uitvoerende partner voor varkens, paarden en schapen. -De Vereniging voor het Behoud van Zeldzame Huisdierrassen (VBZH) wordt opgericht in 1993 en in 1998 erkend.
Moleculaire Genetica en Genomica kent hoge vlucht vanaf de 70 en 80er jaren De jacht op Major Genes/Genetische Merkers is open… Michel Georges (Univ. Luik) doet baanbrekend werk en bouwt een onderzoeks eenheid uit van wereldniveau. Won voor 2006/2007 samen met Ronald L. Phillips de Wolf prijs voor Landbouw
Hulpmidelen… Kunstmatige Inseminatie Diepvriessperma MOET technologie Sexen van embryos en sperma Computercapaciteit Reken Algorithmen om ingewikkelde problemen op te lossen
Rundvee
Rundvee(1) 1879-1900 Eerste(lokale) veekweek syndicaten 1890 Nationale Mij ter Verbetering van de Belgische veerassen 1902-1915 Studie Standaarden (Frateur), implementatie in 20er jaren. 1907 Eerste melkontroles 1919-1925 Methode Frateur 1936 Eerste KI in de practijk, in de strijd tegen geslachtziekten. De cooperatieve stierenhouderij bloeit. Door het machinaal melken evolueert men in de VS naar het “Functionele Type3”. Dit is stijlbreuk met onze mentaliteit. Na 1970 Evolutie naar gespecialiseerde melk- en vleesrassen. Belang van Wit-Blauw en Frisian Hollstein neemt toe.
Rundvee (2) 1970-1973 Oprichting van de centra Scheldewindeke (VRV) en Ciney, voor het progenytesten (perfomance) van jonge stieren. 1980 Moeilijkheden met informatie verwerking bij de overheid(MvL). 1998 Fusie VRV-CR Delta. VRV heeft vandaag 20% van de aandelen van een wereldspeler. Met afdelingen in 7 landen en de verkoop van 7 milioen dosisen sperma in 50 landen
Rundvee(3)
Pluimvee
Pluimvee(1) 1899 Mechelse koekoek eerste erkende fokvereniging en rasstandaard Internatinaal erkend onderzoek van Prof. L. Frateur 1930 Prof. A. Dumon staat dicht bij de eerste dubbele hybride legkip 1954 Random Sample test voor legkippen te Roeselare en Stabroek Introductie van de Hyline hybride kip van Pioneer(VS) 1956 Opstart Hybro programma van Euribrid te Lanaken 1958 Opstart Hypeco initiatief (AVEVE-Nederlandse Cooperaties) voor leg en braadkippen. Einde Hypeco in 1972 1978 Mechelse koekoek herboren dank zij de firma Belki NV. 1991 Poulet d’Ardenne(Univ. Luik). Poulet de Bresse achterna …
Varkens
Varkens(1) 1898 Het nog jonge MvL richt Commissie ter Verbetering van de Varkensrassen op 1905 Eerste Varkens Sydicaat te Kaaskerke bij Diksmuide 1906 Prof. Frateur doet vergelijkende proeven Middel York /Veredeld Landzwijn. Periode van invoer van vreemde rassen allerhande. 1930-35 Eerste vormen van georganizeerde/selectie en stamboekwerking, BL, LW. Tijdens WOII Doet het Pietrain varken zijn intrede op lokaal vlak rond Geldenaken, Hanuit en Pietrain. Eerst selectiemesterij te Roeselare. 1948 Selectiemesterij te Bevel. 1950 Het Pietrain Stamboek wordt opgericht. De Pietrain wordt (her)ontdekt
Varkens(2) 1960-1980 Bloei van het BL Varken met belangrijke export van fokmateriaal. 1964 Oprichting van Seghers Hybrid (nu Ratllerow Seghers) 1980-Tot heden. Opkomst en doorbraak van het hybride varken. De terugval van de BL en de opgang van de Pietrain als beer voor hybride zeugen. 1988 Multi Trait Animal Model voor de Fokwaarde bepaling
Varkens Selectie was niet zo populair bij de federale overheid. “ni porcs, ni poules” was vaak het devies.Varkens en pluimvee waren een Vlaamse aangelegenheid. Varkenshouderij was ooit goed voor 24 % van de productiewaarde van onze landbouw. Het was ons belangrijkste export product.
Paarden
Paarden(1) Belgisch Trekpaard 1856 Alles gaat terug tot de Dendervallei en de Dikke van Onkerzele (1885) Internationaal een succes verhaal. Vandaag bevindt zich het grootste stamboek van Belgian Draft Horses in de VS. Ardennais(1926) gekend door de Romeinen, Karel Martel en Napoleon La Societe d’Encouragement pour l’Elevage du Cheval d’Armes (1920) nu sBs
Paarden(2) BWP(1955) Dit stamboek is vandaag belangrijker dan alle andere paardestamboeken samen. Het registreert 3800 veulens per jaar . Staat 4de in de internationale ranking van stamboeken voor sportpaarden. In de lijst van de 100 beste springpaarden ter wereld staan 20% BWPers, terwijl het aandeel geregistreerde veulens slechts 6% bedraagt. Het produceerde reeds 10 olympische medallie winaars. Het geheim ? Een zeer open stamboek en discipline ! Vlaams Paard ( 1999) gegrondvest op invoer uit de VS en Canada
Het BWP is een succes verhaal !!
Dank U !
