Ed Schüssler Onderwijs in de verkiezingsprogramma’s
Een weggeschoven kindje Bekijk de verkiezingsprogramma’s in Lelystad en je merkt dat onderwijs politieke bijzaak is geworden. Het onderwijs is weg is uit het stadhuis. Dat heeft alles te maken met de landelijke trend van semi-private verzelfstandiging. De gemeente heeft haar openbaar onderwijs ondergebracht in een aparte stichting (schOOL: Scholengroep Openbaar Onderwijs Lelystad) die 21 scholen onder haar hoede heeft. De grote scholengemeenschappen voor voortgezet onderwijs zijn in handen van de Stichting Voortgezet Onderwijs (SVOL). Nu ook de praktijkschool is weggegeven aan Eduvier, is de gemeente geen scholenbaas meer. De meeste politieke partijen vertalen het doorschuiven van de verantwoordelijkheid met het marginaliseren van hun onderwijsparagraaf. In sommige komt onderwijs niet eens meer aan de orde. Is dat terecht? Nee, want de gemeente moet nog steeds zorgen voor een breed en veelsoortig onderwijs van voldoende kwaliteit. De gemeente moet alert zijn op zwakke scholen en ook letten op schooluitval, op repareren van (taal)achterstanden en op het handhaven van de leerplicht. Met de zorg voor goed jeugdbeleid en passend onderwijs wordt de zorgplicht voor de gemeente alleen maar zwaarder. Ze moet ook zorgen voor de nodige bouw en verbouw van scholen waarvoor de gemeente (geoormerkt) geld in kas heeft. Maar ook en vooral moet de gemeente de stichtingen die het openbaar onderwijs hebben geërfd, controleren. Het gemeentebestuur en in het verlengde daarvan de gemeenteraad zijn externe toezichthouder voor het openbaar onderwijs.Volgens de wet Goed onderwijs, Goed bestuur dienen de nieuwe bazen periodiek verantwoording over de staat van het openbaar onderwijs, de kwaliteit en het financieel beheer af te leggen. De gemeente moet zo de vinger aan de pols houden. Akelige verrassingen als bij Amarantis, met plotselinge financiële tekorten, kan je daarmee voor zijn. Deze controlefunctie wordt in de nieuwe situatie, waarbij alle openbaar onderwijs is verzelfstandigd, naar mijn mening verwaarloosd. Jaarverslagen, met de financiële exploitatie verschijnen jaren na dato, laten zaken weg die nou net interessant zijn voor de kritische insider. Ik heb ook nog niet meegemaakt dat de gemeenteraad het jaarverslag agendeert en controleert. Feitelijk is alle controle weg. Op z’n best heeft de wethouder nog af en toe formeel contact met de nieuwe bazen.Maar daarmee is het draadje tussen toezicht- en mandaathouder wel dun geworden. In feite opereren de onderwijsstichtingen als onafhankelijke onderwijsdepartementjes. Er is een nieuwe bestuurslaag gecreëerd, met een eigen stafbureau en een eigen managementslaag. Ik zie het als doorgeschoten bureaucratisering van het onderwijs zonder enige controle van buitenaf. De controle door de werknemers en betrokkenen (ouders en leerlingen) in de vorm van medezegenschapsraden is feitelijk onmogelijk door de grote informatie-achterstand. Deze vorm van medezeggenschap dateert uit de voorbije jaren van de interne democratisering, kan controleur noch overlegpartner zijn, is meer een panel dat je globaal informeert. Vleugellam dus. Het is voorts ongelooflijk dat bestuursvacatures 1
zonder gêne door coöptatie worden ingevuld. De verticalisering van beleid en macht is een belangrijke factor die het elan van docenten onmiskenbaar negatief beïnvloed. Hoe hoger de ivoren toren, hoe meer onvrede, hoe minder betrokkenheid. Een sprekend voorbeeld van deze stelling doet zich voor bij het voortgezet onderwijs. Bijna drie jaar geleden verraste de SVOL de docenten (zonder overleg) met een schets waarbij de drie bestaande scholen zouden worden getransformeerd naar twee splinternieuwe scholen. Daarmee werd de bestuurlijke fusie - ooit door de bazen van het openbaar en christelijk v.o. afgesproken en in de raad geformaliseerd - met voeten getreden. De SVOL kwam tegen alle basisafspraken in met een plan voor een scholenfusie. Foute boel zouden de gemeenteraad en het gemeentebestuur moeten denken en zeggen. Maar ziedaar, geen reactie. Het laat zien dat toen al de controlefunctie verbleekt was. In november 2012 herhaalde de SVOL voor een zaal met ouders van basisschoolverlaters haar tweescholenplan, nog steeds uiterst schetsmatig. Nieuw was dat de Arcus aan de kant werd geschoven als praktijklocatie voor beroepsonderwijs. Die school heeft daarvan in 2013 de wrange vruchten moeten plukken. Dramatisch gezakte aanmelding. Maar ook dat mocht de SVOL niet wakker schudden. Pas in april 2013 sneuvelde de SVOL-droom op een wethouder en een raad die tot cofinanciering en voldoende draagvlak verplichtten. Dat hadden de stichting-zonder-geld en decentrale directie al zien aankomen, bleven thuis, waarmee ze ook hun laatste krediet verspeelden. Andere besturen zouden daaruit hun consequentie trekken, maar dit bestuur bleef zitten. Hoewel, sindsdien is niet veel meer vernomen van het SVOL-bestuur. Er kwamen geen nieuwe initiatieven, er werd niet gezocht naar draagvlak bij de medewerkers, niks. Zelfs de ouders die een half jaar daarvoor een perspectief kregen voorgeschoteld, werden niet ingelicht. Ook de open huisavonden in begin 2014 waren niet het moment voor de SVOL om de ouders terdege te informeren. Natuurlijk vind ik dit ongehoorde wanprestaties, minachting voor ouders en medewerkers. Sinds het aantreden van de SVOL zijn drie florerende scholengemeenschappen, volledig verankerd in de Lelystadse samenleving, aan het dolen. Principieel en onderwijskundig onjuist heeft de SVOL de toekomst gezocht in een scholenfusie, nota bene zonder enig support van de werkvloer. De bestuurlijke fusie – dat is mijn conclusie – is een fiasco gebleken door onderwijskundig mismanagement. Ik vind het ook onthutsend dat de formele toezichthouders (wethouder en raad) dit allemaal vanaf 2011 stilzwijgend hebben laten passeren. Niemand heeft de SVOL bij haar grensoverschrijdende idee een halt toegeroepen. Ook niet toen de signalen duidelijk wezen op onvoldoende draagvlak en onvrede. Roepen dat de gemeente nu alleen nog gaat over de huisvestingscenten, is een goedkoop excuus. De gemeente heeft een omvattende zorgplicht, moet de vinger aan de pols houden.De toezichthouder had moeten eisen dat er verantwoording werd afgelegd. De gemeenteraad had eigen onderzoek in kunnen stellen naar de acties van de SVOL en naar de protesten van docenten. Er had een debat in de raad moeten plaatsvinden. Maar dat is allemaal niet gebeurd. Gemeente en het zich onaantastbaar voelende stichtingsbestuur blijken gescheiden werelden. Dat moet anders, vind ik. Ik hoop dat het gemeentebestuur ende gemeenteraad in de komende raadsperiode hun controlefunctie gaan waarmaken. Daarom heb ik de verkiezingsprogramma’s bekeken. Welke verantwoordelijkheid voelen de partijen nog voor het onderwijs in Lelystad? Herkennen ze de controletaak? Hebben ze oog voor
2
in het verleden gemaakte afspraken over de bestuurlijke fusie? Welke rol moet de gemeenteraad op onderwijsgebied na alle bestuursoverdrachten actualiseren?
De verkiezingsprogramma’s gewogen Lijst 1 VVD: Verantwoord besturen. Meer dan ooit! (26 pag.) De VVD is de liberale collegepartij en dat merk je aan het programma: de partij biedt een waslijst aan stabiel en standvastig lokaal beleid. Geen goedkope kreten maar doordachte stellingnames. Ook over het zo gevoelige parkeren! Goed leesbaar, helder ingedeeld en concreet waar nodig. Onderwijs Nogal wat haast vanzelfsprekende aandachtspunten, weinig specifiek voor Lelystad. Opvallend is de VVD-wens voor een aparte basisschool voor hoogbegaafden. De renovatieplannen van de SVOL moeten passen binnen de gemeentemiddelen. En ja, wat we allemaal al jaren willen: volwaardig hbo (dus niet een beetje Windesheim) in Lelystad. Dat is overigens een wens die je bijna overal tegenkomt. Reactie: De VVD heeft meer verstand van besturen dan van onderwijs. Het blijft grotendeels bij open deuren, gaat zelden verder. Een misser lijkt mij het pleidooi voor een basisschool voor hoogbegaafden. Is het ook hier niet veel beter om de stichting schOOL te bevragen en te controleren op deze zorg? Omdat de VVD met geen woord rept over de raad als toezichthouder blijven ook andere aandachtspunten in de lucht hangen. De SVOL met zijn schets voor een scholenfusie, krijgt de financiële piketpaaltjes mee, het moet wel betaalbaar blijven. Verder gaat de VVD niet, aan de misère met de bestuursoverdracht wil men zich kennelijk niet branden. Toch staat er verantwoord besturen op de kaft. Conclusie: goed liberaal verhaal van een echte bestuurspartij in puntsgewijze opstelling, zoals het hoort bij verkiezingsprogramma’s van standing. De onderwijsparagraaf is magertjes qua inhoud. Nauwelijks opvallende wensen. Wel onhaalbare (basisschool voor de slimmeriken). Geen oog voor eigen controletaak na bestuursoverdracht.
Lijst 2 PvdA: PvdA maakt werk van Lelystad (20 pag.) Concreet, helder en erg ambitieus. Vol standpunten. En als ze terugkijkt, is de partij best trots op wat bereikt is. Het leuke van dit programma is de verlevendiging met linkjes onderweg naar relevante achtergrondinformatie. Verhelderend voor themaspitters, zoals ik, voor anderen wellicht verwarrend. De PvdA was en is al 40 jaar vaste collegepartij. Heeft met CDA en later ook VVD de stad vorm gegeven. Met gerenommeerde bestuurders. Maar wie dit programma leest, krijgt een goed beeld welke veranderingen straks op Lelystad afstormen. Na de onvermijdelijke zwaarste schouders voor de zwaarste lasten, werkt de PvdA haar keuzes punt voor punt verder uit. Kernwoord lijkt delegatie, overdracht naar de werkplek. Twintig buurtraden? Het lijkt de rijksoverheid wel. Doorschuiven die plicht, voor de zorg, voor de buurt. Maar hoe zit het dan met het toezicht? En als het misgaat, wat dan?? Kijk naar Amsterdam waar de decentralisatie met deelraden weer wordt teruggedraaid. Iets voor latere verkiezingsprogramma’s? 3
Onderwijs De PvdA laakt dat de SVOL er niet in is geslaagd om in drie jaar met een plan te komen dat gedragen wordt door het personeel. Dat de SVOL bovenop de beschikbare 18 miljoen nog eens 6 extra miljoen wilde en dat op basis van een toekomstschetsje, wordt “ bizar” genoemd. “ We blijven hen aanspreken op een uitgewerkt plan dat op de instemming van de scholen kan rekenen”, zegt de PvdA. De PvdA zet de controlefunctie die het gemeentebestuur en de raad hebben als volgt neer: ” We vinden dat er wat te kiezen moet blijven in het voortgezet onderwijs in Lelystad. We spreken het bestuur van het v.o. aan op gezonde exploitatie, kwalitatief goed onderwijs en behoud van de keuzevrijheid”. Dit is geen programmataal, maar gewoon de wettelijke taak van de publieke overheid die onderwijsinstellingen aan stichtingen heeft overgedragen. De vorm waarin dit toezicht moet worden uitgewerkt, staat niet in dit partijprogramma. Gelet op de delegatie-ijver van de PvdA zou dit wel nuttig zijn. Conclusie: een echt PvdA-program, mooie punten,goed uitgewerkt maar soms hardop dromen. De onderwijsparagraaf benoemt in heldere taal de kernpunten van beleid. Helaas ontbreekt een visie op de noodzakelijke reorganisatie van het vmbo.
Lijst 3 InwonersPartij: Samen bouwen aan vertrouwen (ongenummerd) De InwonersPartij zat als enige lokale partij in het college. Dit programma schommelt wellicht om die reden tussen de noodzaak van een bestuurbare stad en veel wensdenken. Wij zeggen wat wij doen en doen wat wij zeggen, waar heb ik dat meer gehoord? Ook de InwonersPartij ziet de decentralisaties komen (meer doen met minder geld) en kiest maar direct voor een brandblusser, de ombudsman. Het programma is een optelsom van standpunten waarin de oppassende burger flink geknuffeld wordt. Wel het meest omvattende programma van een lokale partij. Onderwijs De InwonersPartij heeft geen onderwijskenners aan boord, gezien het magere lijstje. Wil graag hbo/w.o. in Lelystad en goede “ambachts”opleidingen en onderzoek naar de mogelijkheid van een school voor hoogbegaafden. Waar komt dat toch vandaan? Geen woord over de penibele situatie in het v.o., noch over welk toezicht dan ook. Gemiste kans. Conclusie: duidelijk “burgercentraal” programma met weinig oog voor onderwijs.
Lijst 4 ChristenUnie: zonder titel (15 pag.) De ChristenUnie wil de partij van de samenleving zijn en werkt dat uit in een aantal beleidsthema’s. In de “ gezonde samenleving” gaat de partij concreet in op de consequenties van komende decentralisaties (AWBZ, Jeugdzorg, Participatiewet) voor overheid, burger en instellingen. Goed verhaal. De ChristenUnie scoort met dit solide programmapunt zonder enige franje. Misschien is het hele programma te weinig Lelystad-gericht, dat wel.
4
Onderwijs In deze paragraaf merk je veel meer dat het verhaal landelijk is ingestoken. Is algemeen, is weinig toegesneden op de situatie van primair en secundair onderwijs en de rol van de gemeente. Op dit terrein lijkt de ChristenUnie wel een vreemde in Jeruzalem. Conclusie: De ChristenUnie is geen partij met ronkende politieke speerpunten. Zou wel meer Lelystad in het programma moeten weven. Onderwijsparagraaf lijkt meer jeugdbeleid dan onderwijs. Vreemd.
Lijst 5: GroenLinks: Samen gaan voor een zorgzaam, duurzaam, werkzaam Lelystad (21 pag.) De titel is het enige minpuntje. Groen Links presenteert namelijk daarna een programma waarop men met recht trots mag zijn. Alle beleidsthema’s komen voorbij, worden gewogen en voorzien van concreet beleid, compleet met wie voor wat (eerst)verantwoordelijk is. Zeer leesbaar en vooral prikkelend. Haast een draaiboek voor stadsbestuurders en raadsfracties, vooral ook omdat het dichtbij de Lelystadse realiteit blijft. Natuurlijk kom je punten tegen waar de haren overeind komen, Groen Links blijft goed links, maar als programma is dit een toppertje. Onderwijs GL bepleit intensieve samenwerking tussen de nieuwe schoolbesturen en de gemeente, “ zonder op elkaars stoel te gaan zitten”. Maar er is helemaal geen formele samenwerkingsrelatie, wel een controlerende taak van college en raad op de staat van onderwijs. De toezichthoudende rol, hoe kan je die vervullen? Dat zou kunnen, schrijft GL, door een wijziging in het raadswerk. De raad zou tijd en energie moeten steken in periodieke hoorzittingen met maatschappelijke instellingen. Daarmee wordt de verantwoordingsplicht van de nieuwe schoolbesturen op organische wijze gekoppeld aan de toezichthoudende functie van de raad. Terecht stelt GL de kwaliteit en identiteit van het onderwijs boven fusie. Ook in dit programma ontbreekt alle aandacht voor de achtergebleven positie van het Lelystadse vmbo. Conclusie: Het programma leest als een boek. Bij de onderwijsparagraaf zijn nog wel wat kanttekeningen te zetten.
Lijst 6 CDA: Hart voor de Stad (21 pag.) De titel dekt de inhoud goed, de partij geeft op tal van punten en gedetailleerd aan wat de stad en haar bewoners van het CDA kunnen verwachten. Vaak met goede argumentatie erbij! Jammer dat de speerpunten voorop wat goedkoop overkomen. Is ontsierende verkiezingsretoriek. Gelukkig is het programma veel evenwichtiger. Onderwijs De onderwijsparagraaf is duidelijk afkomstig van insiders op onderwijsgebied. Het is het meest volledige van alle onderwijsparagrafen. Het gaat in op zwakke punten (basisonderwijs), op eigen mening (er moeten drie v.o. scholen blijven) en op wensen (meer hbo en ambachtelijke opleidingen). Opvallend zijn 5
-
Het CDA wil het Vakcollege Techniek (Arcus), ook wel de nieuwe Ambachtsschool genoemd, stimuleren en pleit voor (apart?) onderwijs voor hoogbegaafden. Mijn vraag hierbij is waarom is de hoognodige reorganisatie van al het Lelystadse vmbo, in bijv. sectorscholen, hier niet als topprioriteit genoemd? Staat al jaren op de rol, maar is door verdeeldheid nooit gerealiseerd. Lelystad loopt jaren achter als het om het vmbo gaat. De hoogbegaafde leerlingen krijgen in meer programma’s aandacht. Er is geen partij die openlijk pleit voor een zelfstandig gymnasium. Maar met het gymnasium aan de Arcus en alle andere vwo-afdelingen in Lelystad, is niet de vorm maar meer de kwaliteit aan de orde. Ook om uitstroom naar omliggende plaatsen te voorkomen, zou het vwo in Lelystad nadrukkelijker gevolgd kunnen worden.
-
Het CDA wil de drie scholen voor v.o. behouden die qua huisvesting zo worden ingericht dat ze nog minimaal 20 jaar meekunnen; Het CDA wil “ krachtige toezichtorganen” voor toezicht op de financiën van het geprivatiseerde onderwijs. Dat is heldere taal. Maar er had beter kunnen staan: we houden gewoon vast aan de bestuurlijke fusie. Niks scholenfusie. Opvallend is de wens om een toezichthouder in te stellen. Komt niet voor bij de collega’s. Met “krachtig” laat het CDA eigenlijk haar (on)geloof in toezichthouders zien! De beperking van het toezicht – alleen op financiën – toont dat de politiek zich weinig bewust is van de eigen controletaken na bestuursoverdracht. Mijn reactie: er hoeft helemaal geen nieuwe toezichthouder te komen, de raad zelf is met het gemeentebestuur al toezichthouder, op alles!
Conclusie: doortimmerd programma van een aanstormende bestuurspartij, uitstekende onderwijsparagraaf.
Lijst 7 D66: Sterker dan we denken (19 pag.) Rare titel voor een vlot geschreven verhaal, dat – hoewel ingestoken op een landelijk D66-format – laat zien dat D66 trots is op Lelystad. Natuurlijk is er oog voor nieuwe taken voor de gemeente, maar het accent ligt toch meer op de verbetering van Lelystad als woonstad. Kunst, cultuur en sport krijgen ruime aandacht, waarvoor de gemeente facilitair meer moet doen. Onderwijs D66 profileert zich als de onderwijspartij en daarom kijk je vooral naar de uitwerking van dit speerpunt. Opmerkelijk is dat D66 kiest voor faming (als ze het goed doen) en shaming (aan de schandpaal als de nieuwe schoolbesturen er een potje van maken). Maar dan moet je die besturen wel goed kunnen volgen. In dat verband wordt de systematiek van Vensters van Verantwoording genoemd. Met dat instrument van de V.O.Raad worden systematisch en cijfermatig prestaties van de school verzameld, die het bestuur kan gebruiken voor een verantwoording. Wat het v.o. betreft, D66 wil 6
dat er binnen een jaar een einde komt aan de impassesfeer rond de SVOL. Voor D66 is een scholenfusie geen uitgemaakte zaak. En op fancy-schoolgebouwen zit deze club niet te wachten. Conclusie: leesbaar en duidelijk verhaal, ook met een sterke onderwijsparagraaf.
Lijst 8 SP: De SP wil, wilt u de SP? (25 pag.) Per thema een korte inleiding waarna concrete voorstellen volgen die kenmerkend zijn voor de zich 100% sociaal noemende SP (ik noem maar gratis bibliotheek, meer 30 km zones, jaarlijkse feestdag voor jongeren). Anders dan andere partijen voelt de SP zich gebonden aan het eigen programma. Een steek onder water? Overigens een prettig leesbaar stuk. Onderwijs Opvallend is de prominente tweede plek van de onderwijsparagraaf, nog voor zorg en welzijn. Toevallig? De SP laakt de bezuinigingsdrift op onderwijs, vreest de terugkeer van standenonderwijs en wil de kwaliteit van het onderwijsaanbod bewaken. Hoe staat er helaas niet bij. Geen specifieke aandacht voor de bestuursoverdracht van het primair openbaar onderwijs en het voortgezet onderwijs. en de consequenties daarvan. Conclusie Goed opgebouwd en duidelijk SP-verhaal. De onderwijsparagraaf is algemeen, lijkt niet specifiek op Lelystad gericht.
Lijst 9 Leefbaar Lelystad: geen titel Leefbaar Lelystad wil dè lokale partij van Lelystad zijn. Ook een constructieve partij, vooral gericht op de poging om burgers meer bij de politiek en het bestuur te betrekken. Meld zich als waakhond tegen scherpe bezuinigingen op hervormingen in het kader van de AWBZ en WMO. De opstellers zijn creatief bezig geweest, getuige o.a. het plan om op ludieke wijze (gondel?) Bataviastad met de Gordiaan te verbinden. Onderwijs Komt er bekaaid af. Geen kennis aan boord? Beperkt zich tot het wegbezuinigen van onderwijsassistenten. Conclusie: Geen grote lijnen of vergezichten. Wel heldere standpunten. Onderwijs is geen item bij de Leefbaren.
Lijst 10 Partij voor Lelystad: zonder titel (29 pag.) Knap werk om in pakweg een half jaar met een partij, een programma en kandidaten te komen. Maar ja, die naam. Had je langer over moeten nadenken. Het programma gaat uitvoerig in op heikele punten als de lege winkels in het Stadshart en de onvrede bij ondernemers. De economie in Lelystad is dan ook een belangrijk speerpunt. Meer accent op toerisme en recreatie levert meer banen op, vindt de PvL. 7
Daarom ook een museum in het Stadshart? Maar het dient gezegd: een verrassend volledig programma. Onderwijs Puntsgewijs komen bekende punten aan de orde: laaggeletterdheid, samenwerking school-bedrijfsleven, hbo in Lelystad etc. Ook vrije schoolkeuze. Maar geen woord over de penibele situatie in het v.o. Conclusie: prettig leesbaar, soms verrassende standpunten. De onderwijsparagraaf verrast veel minder.
Lijst 12 Zuivere Politiek Lelystad, geen programma Creatieve naam. Dat wel. Maar als ik dat wilde, zou ik nooit in de politiek gaan.
Lijst 14 Lijst Simon Polman, kort programma op website Polman wil droge voeten houden, gratis parkeren en is net als de PvL creatief met een Zuiderzee-vaarrondje voor toeristen, van A’dam Scheepvaartmuseum naar Lelystad, Enkhuizen en Volendam. Onderwijs Ontbreekt. Wordt nog aangevuld, meldt Polman. Conclusie: Partij (?) ontbeert echt programma.
Lijst 15 Bindend Lokaal: een eerlijk verhaal! Geen programma, ook geen verhaal, slechts een losse verzameling punten die wellicht het resultaat zijn van een avond brainstormen. Wat moet een kiezer met “ openbaar vervoer “ zonder uitwerking of met “waarden en normen” als programmapunt? Onderwijs Bestaat kennelijk niet in Lelystad Conclusie: Hoe serieus neem je een kiezer, met zo’n serie losse flodders?
Lijst 16 OPA Plus Geen partij, maar beweging die tegenover de gevestigde politiek de oudere politiek zet, met verwijzing naar de raad der wijzen uit de prehistorie. Er is dus ook geen programma. Elke oudste heeft recht op eigen opvattingen. Onderwijs Toch een summiere leidraad. Pleidooi voor technisch onderwijs. Een slim aanbod van het v.o. moet voor de gemeente doorslaggevend zijn bij het besluit over toekomstige huisvesting. Maar wat is slim? Conclusie: OPA kiest de makkelijkste weg, hoopt dat de doelgroep binnentippelt. Ingebakken garantie op onenigheid. 8
Lijst 17 Lelystads Belang Een tienpuntenverhaal, steeds met inleiding gevolgd door een concrete mix van voorstellen, zoals een tweede zwembad, het openen van het Lelystad-Zuid station en betere ruiterpaden. Grote en kleine doelen bij elkaar. Dat zagen we al bij andere “lokalen”. Je vraagt je af waarom er zoveel splinters gaan meedoen, terwijl ze min of meer hetzelfde willen. Onderwijs Een klein wensje: meer leraren en kleinere klassen. Conclusie: Geen slecht verhaal maar blijft toch een waslijst aan vrome wensen.
Samenvattend Onderwijs blijkt veelal een non-issue in de verkiezingsprogramma’s. Met uitzondering van CDA, PvdA en GL. De VVD volgt op afstand. De andere partijen denken kennelijk dat er na de bestuursoverdrachten nog maar weinig op de onderwijsagenda staat. Het is te hopen dat het nieuwe college met de raad in debat gaat over de toezichthoudende taken en de mogelijkheden om die uit te voeren. Hoe kan je dat toezicht vorm geven? De PvdA wil het nieuwe bestuur aanspreken op kwaliteit, exploitatie en keuzevrijheid. Via de wethouder of via de raad? Het CDA wil een externe (krachtige) toezichthouder, schuift het dus door. Geloof in eigen kracht, zou ik zeggen. GL komt met een concrete uitwerking. Verander het raadswerk, creëer tijd voor periodieke hoorzittingen waar die nieuwe besturen verantwoording moeten afleggen. Prima idee, lijkt mij. Hoe denken de partijen over de al drie jaar durende impasse bij de SVOL met haar poging om een scholenfusie te bereiken? Het CDA is het meest duidelijk: we houden vast aan drie scholen. De PvdA beklemtoont de noodzaak van een uitgewerkt plan dat gedragen wordt door het personeel. De VVD legt het accent bij het geld, niet meer dan beschikbaar is. Het zou beter zijn geweest als de raad al veel eerder op de ketting was gesprongen. Dat had veel onderwijskundig mismanagement voorkomen. Opvallend is dat geen van de partijen de achterstandssituatie in het vmbo onderkent. Daar had al jaren geleden iets moeten gebeuren. Even opvallend is dat veel partijen de terugkeer van technisch onderwijs in de vorm van een ambachtsschool wensen. Ook op dit punt zou men zich beter moeten verdiepen in de Nederlandse ontwikkeling naar (inter)sectoraal vmbo. Tot slot, de meeste verkiezingsprogramma’s blijken wensenlijstjes, zonder een financieel plaatje erbij. De onderwijsparagrafen bevestigen wat ik al langer dacht, onderwijs is geen speerpunt meer. De meeste demonstreren dat onderwijs een vervan-mijn-bedshow is geworden. Onterecht zoals ik al hiervoor betoogde. Na de bestuursoverdracht is de publieke taak wel anders geworden, maar niet gemarginaliseerd. Dan denk ik, gemeentebestuur en gemeenteraad, zet in dit voorjaar weer eens alle taken op een rij. Denk na over hoe je de vinger aan de pols 9
kan en moet houden. Privatisering kan niet zonder controle. Controle op kwaliteit, exploitatie, benoemingen en op draagvlak voor innovaties. Slechts een paar partijen haken aan bij de Lelystadse Educatieve Agenda. Hoewel de LEA genoemd wordt als een kadernota van gemeente en besturen samen, is het toch vooral een gemeentelijk stuk waarin alle Lelystads onderwijs – qua situatie en doelen – minutieus is geïnventariseerd. Met veel accent op het primair onderwijs en weinig op het voortgezet onderwijs. Tevergeefs zoek je hierin naar de basis en uitwerking van de bestuursoverdrachten en de consequenties daarvan voor gemeente en raad. Ik hoop dat in de volgende kadernota dit essentiële punt vorm krijgt.
Ed Schüssler is onderwijsadviseur. Was in de beginjaren van Lelystad school- en projectleider bij de middenschool-SGL. Later als beleidsadviseur betrokken bij landelijke onderwijsinnovaties.
10
