EDELME TA A L Edelmetaal is het vakblad van de Federatie Goud en Zilver 69e jaargang | april 2014
Beurzen: Inhorgenta, Qatar & Preview BaselWorld
edelstenen
edelmetaal april 2014
Synthetische diamant – een update
Figuur 1. Synthetische diamant die wordt gemaakt met behulp van HPHT, wordt door het toepassen van geavanceerder technieken en behandelingen in veel verschillende kleuren en grotere maten aangeboden. De rode steen weegt 2,02 caraat.
Synthetische diamant is de laatste tijd internationaal weer uitgebreid in het nieuws geweest. Zo werd er een aantal keer luid alarm geslagen omdat er synthetische diamanten waren aangetroffen tussen partijen natuurlijke diamanten, zonder dat dit vermeld werd. Door verbeteringen in technologie en productieprocessen en door een toename van het aantal aanbieders verschijnen er steeds meer synthetische diamanten op de markt, met ook steeds meer variatie in eigenschappen. Edelsteenkundige laboratoria volgen deze ontwikkelingen natuurlijk nauwgezet, zodat natuurlijke en synthetische diamant te allen tijde onderscheiden kunnen blijven worden. Maar ook voor de groothandel en juwelier ligt er een belangrijke taak. Hanco Zwaan – Nederlands Edelsteen Laboratorium Foto’s: Nederlands Edelsteen Laboratorium
Toenemende hoeveelheden
artikelen in Edelmetaal (waaronder bij-
nog steeds gebruikt wordt voor industri-
Synthetische diamant is al lang beschik-
voorbeeld in december 2003, november
ele doeleinden, zijn ook de hoeveelheden
baar in de juwelenbranche. Over de pro-
2008 en december 2012 1).
die gebruikt worden in juwelen gestaag
ductiemethoden en eigenschappen van dit materiaal verscheen ook al een aantal
toegenomen. In 2013 alleen al werd naar Hoewel de bulk van synthetische diamant
schatting bijna 1 miljoen caraat syntheti-
30
©Federatie Goud en Zilver / Edelmetaal 2014
Figuur 2. Synthetische diamant die wordt gemaakt met behulp van de CVD-methode, getint wit tot wit, de grootste steen weegt 0,62 caraat. De nieuwe CVD-generatie is heel zuiver en in eigenschappen vrijwel identiek aan natuurlijke diamant.
In 2013 alleen al werd naar schatting bijna 1 miljoen caraat synthetische diamant geproduceerd sche diamant geproduceerd; ten opzichte
hoge druk, juist onder vacuümomstan-
Geavanceerde instrumenten nodig
van ongeveer 50 miljoen caraat geprodu-
digheden
een
De nieuwe generatie kleurloze CVD syn-
ceerde diamant van edelsteenkwaliteit 2).
methaangas koolstof kan neerslaan op
thetische diamanten zijn optisch en met
een substraat, en diamant gevormd kan
standaard meetinstrumenten nauwelijks
Steeds betere kwaliteit
worden. Met deze methode is het veel
meer te onderscheiden van natuurlijke
De kwaliteit van synthetische diamant is
economischer geworden om heel zuivere,
diamant. Deze stenen hebben niet meer
inmiddels sterk toegenomen. Behalve
kleurloze stenen te laten groeien dan met
een heel lichtbruinachtige tint, zoals de
synthetische diamant in veel verschil-
de HPHT-methode.
eerste generatie geproduceerde stenen,
groeien,
waarbij
uit
lende fantasiekleuren (fig. 1) worden
en zijn bovendien heel zuiver: veel stenen
sinds ongeveer twee jaar heel zuivere,
In 2013 werd een vrijwel zuivere diamant
zijn VVS of zelfs loepzuiver. In sommige
witte synthetische diamanten geprodu-
van 1,29 caraat met E-kleur, verkregen
stenen komen heel kleine, zwarte insluit-
ceerd (fig. 2).
met behulp van de CVD-methode, te koop
sels voor, die meestal niet van zwarte
aangeboden op de website van Gemesis
insluitsels in natuurlijke stenen zijn te
De synthetische diamant met kleur wordt
Corp. (gevestigd in Florida) voor $ 7.633,
onderscheiden (fig. 3).
in het algemeen geproduceerd onder
ongeveer 38 procent goedkoper dan een
hoge druk en hoge temperatuur (HPHT),
natuurlijke diamant met gelijke kleur en
waarbij gewichten van geslepen stenen
zuiverheid, die voor ongeveer $ 10.500 op
boven de 2,5 caraat geen uitzondering
de markt te vinden was 2).
meer zijn. De zuivere kleurloze stenen worden doorgaans met de CVD-methode (Chemical Vapour Deposition) geproduceerd; na het slijpen wegen deze inmid-
Figuur 3. Klein, zwart insluitsel (waar-
dels tot ongeveer 1,5 caraat, met een
schijnlijk grafiet), met reflectie in een
gemiddeld gewicht dat echter nog rond de
paviljoenfacet van een CVD synthetische
0,5 caraat ligt.
diamant. Een dergelijk type insluitsel kan ook worden aangetroffen in een natuur-
CVD goedkoper dan HPHT
lijke diamant. De betreffende steen weegt
Met de CVD-methode kunnen syntheti-
0,46 caraat en heeft een VS2-zuiverheid
sche diamanten, in plaats van onder heel
door een aantal van deze insluitsels.
>
31
©Federatie Goud en Zilver / Edelmetaal 2014
edelstenen
>
edelmetaal april 2014
Met de CVDmethode is het veel economischer om zuivere, kleurloze stenen te laten groeien dan met de HPHT-methode.
Een combinatie van geavanceerde instru-
De nieuwe generatie stenen heeft eigen-
menten is daarom nodig om duidelijk
schappen die sterk afwijken van de oude
onderscheid te kunnen maken tussen
generatie stenen, mede door een verhit-
deze synthetische en natuurlijke diaman-
ting (HPHT-behandeling) die na het pro-
ten. Spectrometrisch kan worden vastge-
duceren veelal wordt toegepast, waardoor
steld dat de CVD synthetische diamant
het kristalrooster nog eens extra wordt
van het type IIa is. Dit betekent dat geen
‘hersteld’ 3). Dit bevordert de kleur en
stikstof of boron aanwezig zijn; bij natuur-
mogelijk ook de helderheid van deze ste-
lijke diamanten komt dit naar verhouding
nen sterk.
weinig voor. Dit, in combinatie met andere specifieke spectrale kenmerken en afwij-
Geaccepteerde nomenclatuur
kende kenmerken die zichtbaar zijn onder
Internationaal wordt gewerkt aan een
kortgolvige UV-straling met de De Beers
Europese (-CEN) en wereldwijde (ISO)
Diamondview (fig. 4), levert het bewijs dat
norm voor nomenclatuur (naamgeving) in
het gaat om een synthetische diamant.
de diamantindustrie. Vanuit Nederland (Nederlands Normalisatie Instituut) oefenen de Vereniging Beurs voor den Diamanthandel, de Federatie Goud en Zilver en het Nederlands Edelsteen Laboratorium invloed uit op dit proces. Het komt erop neer dat de term ‘diamant’, zonder enige toevoeging, alleen gebruikt mag worden voor natuurlijke diamant. Bij imitaties moet de term ‘diamant’ natuurlijk helemaal vermeden worden in de naamgeving. Als er sprake is van een synthetische diamant, zijn er wereldwijd drie termen die als synoniemen mogen worden gebruikt: ‘synthetic diamond’, ‘laboratory-grown diamond’ en ‘laboratory-created diamond’. Het onderscheid tussen natuurlijke en synthetische diamant moet altijd klip en klaar zijn, bij elke vorm van communicatie hierover. Een aantal producenten van synthetische diamant geeft al het goede voorbeeld, door bij elke steen een edelsteenkundig rapport te leveren en/of de steen te voorzien van een duidelijke laserinscriptie op de rondist (figuur 5).
Figuur 4. Veel synthetische diamant van de nieuwe generatie gemaakt met behulp van de CVD-methode fluoresceert groen tot groen-blauw onder de DiamondView en laat karakteristieke, fijne, parallelle strepen zien. De hier afgebeelde steen is getint wit (K), VVS1 en weegt 0,62 caraat.
De term ‘diamant’, zonder enige toevoeging, mag alleen gebruikt worden voor natuurlijke diamant.
32
©Federatie Goud en Zilver / Edelmetaal 2014
Figuur 5. Gemesis Corp., een belangrijke producent, geeft elke geproduceerde steen een laserinscriptie op de rondist, waaruit ondubbelzinnig blijkt waar het product vandaan komt en dat het gaat om een ‘laboratorium-gecreëerde diamant’.
Openheid belangrijk
Nieuw screeninginstrument
Het spreekt vanzelf dat er oneindig veel
Dit onderwerp staat dit jaar wereldwijd
regels verzonnen kunnen worden, en dat
op de agenda bij overkoepelende organi-
producenten glashelder kunnen zijn over
saties als de World Federation of Diamond
hun product, maar uiteindelijk moet
Bourses (WFDB) en de World Jewellery
iedereen in de branche-‘pijplijn’ – van
Confederation (CIBJO). Daarnaast brengt
mijn of producent tot juwelier – ervan
De Beers dit jaar een screeninginstru-
doordrongen zijn dat het op lange termijn
ment op de markt om grote hoeveelheden
de meeste opbrengst genereert om open-
kleine synthetische diamanten (van 0,01
heid te betrachten en altijd correcte
tot 0,20 caraat) snel te kunnen detecteren
informatie te verstrekken.
4). Alles is erop gericht om het de juwelier
Achteraf een naald in de hooiberg zoeken
mogelijk te blijven maken met volledige
is duur, en ook de handzame, ‘goedkope’
zekerheid diamanten te kunnen verko-
instrumenten die aan handelaren worden
pen. In dit proces is een proactieve hou-
aangeboden om “alle problemen op te
ding van de juwelier nodig. Hij mag, nee:
lossen“ zijn vaak weliswaar bruikbaar om
hij moet, daarbij de juiste informatie
een eerste schifting te maken, maar kun-
eisen bij zijn leverancier.
nen degelijk laboratoriumwerk niet vervangen als het gaat om honderd procent
Voor meer informatie:
zekerheid in individuele gevallen.
www.naturalis.nl/nel
<
Als het niet (meer) mogelijk zou zijn om natuurlijke van synthetische diamant te onderscheiden, zou de prijs van natuurlijke diamant terugvallen naar die van synthetische diamant.
Het is nog steeds goed mogelijk om natuurlijke van synthetische diamant te
Noten:
onderscheiden. Dat is een belangrijke
1) Zie o.a. Zwaan, J.C., 2003. Toenemende pro-
2) Bron: Bain & Co., Tacy LTD, Kimberly
sleutel. Als dat immers niet (meer) moge-
ductie van synthetische diamant. Edelmetaal,
Process, Paul Zimnisky analysis.
lijk zou zijn, zou de prijs van natuurlijke
58e jaargang, december, p. 34-35;
3) Wang, W., et al., 2012. CVD Synthetic
diamant terugvallen naar die van synthe-
Zwaan, J.C., 2008. Nu ook witte synthetische
Diamonds from Gemesis Corp.
tische diamant. Maar detectie helpt wei-
diamant. Edelmetaal, 63e jaargang, november,
Gems & Gemology, Vol. 48, No. 2, p. 80-97.
nig als er niet wordt gedocumenteerd en
p. 36-39; Zwaan, J.C., 2012. Diamant met
4) Rapaport, M., 2013. Sinthetics.
geïnformeerd bij elke transactie, tot aan
onduidelijke identiteit. Edelmetaal, Volume 67,
Rapaport Diamond Report, december 2013,
de eindconsument bij de juwelier.
december, p. 10-13.
p. 36-41.
33
©Federatie Goud en Zilver / Edelmetaal 2014
