bcm1138-9811
pagina 1 van 5
BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Zaaknummer: 1138/Arriva-VEONN en Hanze
I. MELDING 1. Op 29 oktober 1998 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat Arriva Personenvervoer Nederland B.V. voornemens is zeggenschap te verkrijgen, in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet, over VEONN Groep N.V. en Hanze Vervoer/Techniek Groep N.V.. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 209 van 2 november 1998. Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht.
II. PARTIJEN 2. Arriva Personenvervoer Nederland B.V. (hierna: Arriva) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht. Zij heeft als aandeelhouders Arriva PLC., een public company naar Engels recht gevestigd te Millfield, Verenigd Koninkrijk, en de heer C.D. Arends, de huidige algemeen directeur van Arriva. Arriva is de moederonderneming van N.V. Arriva Groningen die op haar beurt moederonderneming is van GVB Kleinvervoer B.V.. 3. Arriva is met haar dochterondernemingen actief op het gebied van personenvervoer per bus, gehandicaptenvervoer, besloten busvervoer en technisch onderhoud aan personen- en vrachtwagens en autobussen. 4. VEONN Groep N.V. (hierna: VEONN) is een naamloze vennootschap naar Nederlands recht. Alle aandelen van VEONN worden gehouden door N.V. Verenigd Streekvervoer Nederland (hierna: VSN). VEONN is de moederonderneming van VEONN Openbaar Vervoer N.V., FRAM Specials B.V., DVM/NWH Reizen B.V., VEONN Taxi Friesland B.V., VEONN Taxi Drenthe B.V., N.V. Ned Tramweg Maatschappij, N.V. Personeel NWH, Nortech B.V. en Kalma Beheer B.V.. 5. VEONN is met de door haar gehouden ondernemingen actief op het gebied van regionaal personenvervoer per bus, gehandicaptenvervoer, besloten busvervoer, vervoer per taxi, ziekenvervoer en technisch onderhoud aan personen- en vrachtwagens en autobussen. 6. Hanze Vervoer/Techniek Groep N.V. (hierna: Hanze) is een naamloze vennootschap naar Nederlands recht. Alle aandelen van Hanze worden, evenals het geval is bij VEONN, gehouden door VSN. Hanze is de moederonderneming van N.V. Openbaar Vervoer Beheer, Gado Touring B.V., Kleinschalig Vervoer Beheer B.V. en Techniek en Handel Beheer B.V.. 7. Hanze is met de door haar gehouden ondernemingen actief op het
file://E:\archief1998\besluiten\bcm\bcm1138-9811.htm
7-12-2006
bcm1138-9811
pagina 2 van 5
gebied van regionaal personenvervoer per bus, gehandicaptenvervoer, ziekenvervoer, besloten busvervoer, vervoer per taxi en technisch onderhoud aan personen- en vrachtwagens en autobussen.
III. DE GEMELDE OPERATIE 8. Blijkens de door partijen overgelegde Memorandum of Understanding d.d. 30 september 1998 zal Arriva het totaal geplaatste aandelenkapitaal in VEONN en Hanze overnemen. Van der Wal Automobielbedrijven B.V. en Van der Wal Automobielbedrijven Drenthe B.V., beiden ondernemingen uit de Hanze-groep, worden niet door Arriva overgenomen.
IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 9. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 8, omschreven transactie leidt er toe dat Arriva de uitsluitende zeggenschap verkrijgt in VEONN en Hanze. 10. Betrokken ondernemingen, in de zin van het Besluit vaststelling formulieren Mededingingswet (Staatscourant 1 van 2 januari 1998), zijn Arriva, VEONN en Hanze. 11. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt.
V. BEOORDELING A. Relevante markten Relevante productmarkten 12. Op de markten waartoe ziekenvervoer en vervoer per taxi behoren, is in onderhavige zaak geen sprake van overlap tussen de activiteiten van Arriva enerzijds en die van VEONN en Hanze anderzijds. Op de activiteiten ziekenvervoer en vervoer per taxi wordt in dit besluit dan ook verder niet ingegaan. 13. Doordat voor het personenvervoer per bus onder de huidige regelgeving voor grote steden gemeentelijke en voor het overige provinciale concessies van overheidszijde worden verstrekt, kan met partijen worden aangenomen dat de stadsbus- en de streekbusvervoersmarkt als onderscheiden markten zijn aan te merken. Aangezien binnen de concessiegebieden geen concurrentie plaatsvindt, is de geografische markt voor personenvervoer per bus beperkt tot het gebied waarvoor de concessie is afgegeven. Aangezien partijen in geografisch opzicht op verschillende markten voor personenvervoer per bus werkzaam zijn, wordt ook op de markt voor personenvervoer per bus in dit besluit niet verder ingegaan. Overigens dient opgemerkt te worden dat het wetsvoorstel voor de nieuwe Wet personenvervoer, zoals dat naar verwachting binnenkort bij de Tweede Kamer zal worden ingediend, voorziet in aanbesteding van concessies voor openbaar vervoer. Als het wetsvoorstel door het parlement wordt aangenomen, zal dit er toe leiden dat de geografische markt ruimer zal moeten worden afgebakend dan op dit moment het geval is, omdat op
file://E:\archief1998\besluiten\bcm\bcm1138-9811.htm
7-12-2006
bcm1138-9811
pagina 3 van 5
het moment van aanbesteding concurrentie zal bestaan tussen de in aanmerking komende vervoersondernemingen in Nederland. De eerste verplichte aanbesteding zal echter pas over een aantal jaren plaatsvinden. Zelfs als nu al met deze situatie rekening wordt gehouden, kan geconstateerd worden dat de onderhavige concentratie geen nadelige effecten zal hebben voor de mededinging, omdat VSN op de nationale markt een overheersende positie inneemt. 14. Aangezien gehandicaptenvervoer op basis van (artikel 2 lid 1 van) de Wet voorzieningen gehandicapten (hierna: WVG) per gemeente afzonderlijk (Europees) wordt aanbesteed, waarbij de concessieverlenende gemeenten eisen dat de aangewezen vervoerders het WVG-vervoer daadwerkelijk uitvoeren in haar gemeente en voor de gehandicapte geen keuzemogelijkheid bestaat om te kiezen voor de ene of de andere vervoerder, kan ook hier met partijen worden aangenomen dat er sprake is van een aparte markt voor gehandicaptenvervoer per gemeente. De geografische markt voor gehandicaptenvervoer is derhalve in beginsel beperkt tot het gebied van de aanbestedende gemeente. Aangezien partijen in geografisch opzicht op verschillende markten voor gehandicaptenvervoer werkzaam zijn, wordt ook op de markt voor gehandicaptenvervoer in dit besluit niet verder ingegaan. Wel dient nog opgemerkt te worden dat er op het moment van aanbesteding concurrentie plaatsvindt tussen meerdere in aanmerking komende vervoersondernemingen, waardoor de geografische markt groter is dan het gebied waarvoor de aanbesteding is uitgeschreven, te weten in elk geval nationaal of zelfs Europees. Indien gekeken wordt naar het moment van aanbesteding bestrijken partijen wel een in geografisch opzicht overlappend gebied. In dat geval echter zijn de gevolgen voor de mededinging beperkt, omdat partijen op een geografische markt die ruimer is dan het gebied waarvoor de aanbesteding is uitgeschreven naast een groot aantal (potentieel) in aanmerking komende vervoersondernemingen een bescheiden positie innemen. a. Besloten busvervoer 15. Volgens partijen kan de markt voor besloten busvervoer een door de concentratie beïnvloede markt zijn, aangezien Arriva op dit gebied actief is in de stad Groningen en Hanze in de provincie Groningen. Partijen merken echter op dat Arriva dit vervoer verricht door middel van stadsbussen en Hanze door middel van touring-cars. Aangezien stadsbussen naar hun aard niet geschikt zijn voor vervoer over langere afstanden gaat het bij Arriva om ééndaagse reizen binnen de stad Groningen of een iets verdergelegen bestemming, terwijl het bij Hanze slechts gaat om vervoer naar verder gelegen bestemmingen, aldus partijen. De stadsbussen van Arriva worden slechts in zeer uitzonderlijke gevallen ingezet voor ritten over langere afstanden. Buiten de regio Noord (Groningen, Friesland, Drenthe) heeft Arriva in 1997 haar stadsbussen ingezet voor slechts 6 en in 1998 tot op heden voor 5 ritten. Binnen de regio Noord, maar buiten de grenzen van de stad Groningen, zet Arriva haar stadsbussen alleen op verzoek van de gemeente in, aangezien dergelijke ritten volgens partijen normaal gesproken niet rendabel of zelfs verliesgevend zijn. In onderhavig geval kan echter in het midden blijven of de productmarkt voor besloten busvervoer onder te verdelen valt in besloten stadsbusvervoer en besloten reisbusvervoer (zie punt 20). b. Technisch onderhoud 16. Volgens partijen kan ook de markt voor technisch onderhoud een door de concentratie beïnvloede markt zijn. Partijen merken echter op dat dit onderhoud voornamelijk wordt verricht aan de eigen wagenparken en slechts voor een zeer klein deel ten behoeve van externe opdrachtgevers. Ten aanzien van deze activiteit kan een marktafbakening achterwege blijven aangezien een keuze voor een bepaalde afbakening de uiteindelijke
file://E:\archief1998\besluiten\bcm\bcm1138-9811.htm
7-12-2006
bcm1138-9811
pagina 4 van 5
beoordeling van de onderhavige concentratie niet beïnvloedt (zie punt 22). Relevante geografische markten a. Besloten busvervoer 17. Volgens partijen is de markt voor besloten busvervoer, afhankelijk van de aard van de gebruikte bussen (stadsbussen of touring cars), lokaal of regionaal. In onderhavig geval kan echter in het midden blijven of de geografische markt voor besloten busvervoer lokaal, regionaal of nationaal is (zie punt 20). b. Technisch onderhoud 18. Partijen zijn van mening dat voor deze activiteit de relevante geografische markt regionaal is. Ook ten aanzien van deze activiteit kan een precieze marktafbakening achterwege blijven aangezien een keuze voor een bepaalde afbakening de uiteindelijke beoordeling van de onderhavige concentratie niet beïnvloedt (zie punt 22).B. Gevolgen van de concentratie a. Besloten busvervoer 19. Op het gebied van besloten busvervoer is Arriva actief in de stad Groningen, VEONN in de provincies Friesland en Drenthe en Hanze in de provincie Groningen. Wanneer wordt uitgegaan van de veronderstelling dat partijen in geografisch opzicht op verschillende markten werkzaam zijn, dan treden ondernemingen op dit moment niet met elkaar in concurrentie met betrekking tot besloten busvervoer. Dit brengt mee dat er geen overlap plaatsvindt op de relevante markt. Als gevolg daarvan leidt de onderhavige concentratie onder de huidige marktstructuur op de markt voor besloten busvervoer niet tot een noemenswaardige verandering van de concurrentiestructuur. Derhalve kan langs die gedachtenlijn worden geconcludeerd dat de concentratie niet tot gevolg zal hebben dat een economische machtspositie zal ontstaan of worden versterkt. 20. Wordt uitgegaan van de veronderstelling dat Arriva en Hanze een in geografisch opzicht overlappend gebied bestrijken dan zijn de gevolgen voor de mededinging beperkt, omdat de omzet die Arriva in 1997 met besloten busvervoer in de stad Groningen en omgeving behaalde hoe dan ook zeer beperkt is (volgens de door partijen overgelegde gegevens bedroeg deze fl. 159.000,--). b. Technisch onderhoud 21. Op het gebied van het technisch onderhoud aan personen- en vrachtwagens en autobussen zijn Arriva via N.V. Arriva Groningen en Hanze via Technoservice Bedrijfswagens B.V. actief in de regio Groningen en VEONN in de provincies Friesland en Drenthe. 22. De totale omzet die N.V. Arriva Groningen genereert door het uitvoeren van technische onderhoudsopdrachten bedraagt fl. 3 miljoen. Van deze omzet wordt slechts fl. 300.000,-- behaald door uitvoering van opdrachten van externe opdrachtgevers. Hetzelfde geldt voor Hanze. De totale omzet van Technoservice Bedrijfswagens B.V. van fl. 5,69 miljoen wordt voor het overgrote deel behaald uit interne opdrachten met betrekking tot het eigen wagenpark. Technoservice behaalt slechts een omzet van fl. 46.000,-- uit externe opdrachten. Voorts staan N.V. Arriva Groningen en Technoservice met betrekking tot het uitvoeren van technisch onderhoud aan personenwagens en vrachtwagens in concurrentie met veel garage- en schadeherstelbedrijven in Groningen en omgeving. De gezamenlijke omzet van aanmeldende partijen op deze gebieden is in dit licht uiterst gering te
file://E:\archief1998\besluiten\bcm\bcm1138-9811.htm
7-12-2006
bcm1138-9811
pagina 5 van 5
noemen. Hetzelfde geldt voor het verrichten van onderhoudsdiensten aan personenbussen. Dit gebeurt in overgrote mate ten behoeve van het eigen wagenpark; het uitvoeren van externe onderhoudsopdrachten door N.V. Arriva Groningen betreft alleen onderhoud aan enkele reeds afgeschreven autobussen, die zijn verkocht aan particulieren. Gelet op het bovenstaande luidt de slotsom dat de gevolgen voor de mededinging op de markt voor technisch onderhoud beperkt zijn.
VI. CONCLUSIE 23. Na onderzoek van deze melding is de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 24. Gelet op het bovenstaande deelt de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. Datum: 25-11-1998
w.g. A.W. Kist Directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit
Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM, Rotterdam. terug
Aan de inhoud van deze pagina's kunt u geen rechten ontlenen.
file://E:\archief1998\besluiten\bcm\bcm1138-9811.htm
7-12-2006
