Welzijn op het werk: van strategisch belang voor elk bedrijf

Welzijn op het werk: van strategisch belang voor elk bedrijf Brugge, 6 april 2011 Ir. Kris De Meester 1

VBO drijfveren

Slechte resultaten

Respons overheid Meer wetgeving, inspectie, administratie, boetes, lasten,... voor bedrijven 2

VBO drijfveren SLECHT VGM

KOSTEN

PREVENTIE

DUURZAAM ONDERNEMEN

• Slechte arbeidsomstandigheden (veiligheid, gezondheid, welzijn,…)

• Menselijke kost • Bedrijfskost • Maatschappelijke kost • Preventie heeft meer voordelen dan enkel het voorkomen van schade: het draagt bij aan het verbeteren van de performantie van bedrijven

• Een degelijk VGM beleid gebaseerd op preventie is een voorwaarde voor duurzame ondernemingen

4

EWCS 2010   

Europese enquête naar de arbeidsomstandigheden Dublin Foundation 43 816 interviews (België 4000)

5

Uitgangspunt 

Bedrijven focussen op    

  

Productiviteit Kwaliteit, duurzaamheid Financiële resultaten Klantentevredenheid

Van deze succesfactoren kan geen sprake zijn zonder de nodige aandacht voor preventie Succesvol zaken doen = (berekende) risico‟s nemen Preventie = risico‟s berekenen, beschermen tegen onaanvaardbare risico‟s, onzekerheden elimineren 6

Bedrijfsvoordelen 



 



Bedrijven moeten de voordelen van een preventiebeleid inzake veiligheid, gezondheid en welzijn op het werk begrijpen en aanvaarden Welzijn moet een geïntegreerd onderdeel zijn van het bedrijfsmanagement Bouwen aan een cultuur van continue verbetering Welzijn op het werk een facilitator, geen hinderpaal Open geest, verder kijken dan je neus lang is

7

OSH Business Case 

  

Een set van argumenten, motieven, voorbeelden, berekeningen om bedrijven/managers aan te zetten en te overtuigen om veiligheid, gezondheid, welzijn op het werk als essentieel en geïntegreerd onderdeel van het bedrijfsmanagement te zien De “trigger” kan voor elk bedrijf anders zijn Eén argument kan volstaan Niet noodzakelijk “evidence based” of in monetaire termen uitgedrukt

8

Waarom? 

GOEDE BEDRIJFSORGANISATIE  Tijd is geld

– Geen preventiebeleid = incidenten, verstoringen, ongevallen = geen just in time, gemiste deadlines, langere productietijd = tijdverlies

 Zwakke schakels overleven niet

– Bedrijven zijn intens met elkaar verweven in een open economie (supply chain, contractor chain) – Geen preventiebeleid = incidenten, verstoringen, ongevallen = gemiste deadlines, contractuele boetes, verlies van contracten = zwakke schakels worden weggeconcurreerd

 Fleet moet bewegen

– Geen preventiebeleid (keuze transportmodus, onderhoud, rijstijl,...) = schade, extra onderhoud, extra brandstof, hogere verzekerings/leasekost = kosten en tijdverlies

 Stress schaadt uw bedrijf

– Heel wat werknemers ervaren negatieve gevolgen van stress door een te hoog werktempo, de werkdruk, emotionele werkbelasting, gebrek aan steun, een problematische work-life balance – Geen preventiebeleid = verminderde productiviteit, meer absenteïsme, , verstoring arbeidsorganisatie, meer fouten, ongevallen, verminderde kwaliteit

Waarom? 

EEN GEZOND IMAGO  Klantentevredenheid – Preventiebeleid = positieve invloed op de bedrijfsvoering, op de orde en de netheid in een onderneming, op werksfeer = ook klanten merken dit

 Preventie als concurrentievoordeel – Meer en meer klanten en opdrachtgevers stellen VGM eisen aan hun leveranciers en aannemers (VCA, BeSaCC, OHSAS) – Geen aantoonbaar preventiebeleid = geen opdrachten, verlies van klanten, verlies marktaandeel

 Personeel vinden en behouden – Werknemers zijn gevoeliger voor de kwaliteit van hun werkomgeving – Een bedrijf dat zichzelf in de arbeidsmarkt kan positioneren als een veilige en gezonde plek om te werken, heeft een streepje voor

Waarom? 

KOSTEN TERUGDRINGEN  Onbetaalbaar menselijk kapitaal – Een veilige en gezonde werkplaats is een voorwaarde voor arbeidstevredenheid – (Participatieve) preventie-initiatieven leiden tot hogere tevredenheid en meer motivatie – Gemotiveerde werknemers zijn productieve werknemers

 Ongevallen kosten een fortuin – Directe kost (verzekeringspremie) tot 10% (!!!) van de loonmassa – Indirecte kost: veelvoud van directe kosten! – Verzwaard risico: preventiebijdrage voor bedrijven met “verzwaard risico”  Minimum 3000 € (minder dan 50 FTE)  + 2000 € per bijkomende schijf van 50 FTE  Maximum 15.000 €

12

Waarom? 

KOSTEN TERUGDRINGEN  Op weg naar faling – Kleine oorzaak kan grote gevolgen hebben – Herald of Free Enterprise, Ghillengien – In 60% van de gevallen leidt een bedrijfsbrand tot faling

 Preventie loont – Investeringsanalyse – Kosten-batenanalyse

 Preventie is basis voor succes – Gecombineerde voordelen van dalende verzuimcijfers, minder arbeidsongevallen, lager personeelsverloop, een verbeterd imago en een hogere tevredenheid onder de werknemers leiden tot hogere productiviteit – In het voordeel van bedrijven en werknemers!

 Correlatie tussen productiviteit en preventie (grafiek)

Productiviteit en preventie

14

Waarom? 

MENSELIJK LEED  Ongevallen – Ongevallenstatistieken – Raken niet enkel de slachtoffers maar ook hun families en collega‟s – „It's not only business, it's also personal‟

 Maatschappelijke verantwoordelijkheid – Ook maatschappelijke kost (verlies van werkzaamheid) – Preventie, veiligheid en gezondheid op het werk is is ook een maatschappelijk verantwoordelijkheid van ondernemingen = bijdrage tot waardig werk, welvaart, welzijn en de productiviteit van de samenleving als geheel

Arbeidsongevallen 

Private sector 2009: 168.201 arbeidsongevallen  Arbeidsplaats: 145.546 ongevallen  Op de weg naar en van het werk: 22.655

16

Arbeidsongevallen

17

Arbeidsongevallen

18

Arbeidsongevallen

19

Ongevallen sector afval

20

Waarom? 

WET EN RECHT  Wettelijke verplichting – Welzijnswet en uitvoeringsbesluiten – Andere wettelijke regels i.v.m. veiligheid en gezondheid op het werk

 Stok achter de deur – Maatregelen inspectie (bvb. onveilige arbeidsmiddelen en plaatsen verzegelen) – (Administratieve) boetes en straffen (bedrijven, bestuurders, managers) – Negatieve media aandacht, smet op het bedrijfsblazoen – Verzwaard risico

Voorbeeld arbeidsorganisatie Traditioneel werkschema

Nieuw werkschema met alternerende pauze

22

Voorbeeld arbeidsorganisatie Resultaten

23

Conclusie cases 

 

Combinatie van verbeterde productiviteit en arbeidsomstandigheden door innovatie in productiesystemen, werkposten en werkorganizatie Menselijke factoren moeten gelinkt worden met bedrijfsstrategieën en bedrijfsperformantie Een geïntegreerde aanpak is nodig: een combinatie van maatregelen op het vlak van taakinhoud, organisatie, werkpost, werkomgeving en het individu

24

Preventie als managementproces  

Een preventiebeleid heeft een impact op alle bedrijfsprocessen Vraagt net zoals het human resources- of het financieel beleid, een sterke sturing van het topmanagement én een gestructureerde aanpak

25

Pijlers preventiebeleid 

De betrokkenheid en de verbintenis van de bedrijfsleider en eventuele andere leidinggevenden (management commitment)  Werkgever is verantwoordelijk voor het uitwerken en implementeren van het beleid



In overleg en samenwerking met de werknemers (vertegenwoordiging)  Een participatieve benadering creëert een groter draagvlak en heeft meer potentie tot continue verbetering



Met de nodige steun van de preventiestructuren (interne en externe dienst voor preventie en bescherming) en HR-functie  Kennis van de onderneming aan de hand van de inventarisatie van gevaren en evaluatie van de aanwezige risico‟s en lessen uit incidenten en ongevallen



 

Systematische benadering van veiligheid en gezondheid en geïntegreerd in alle fasen, processen, producten en diensten van de onderneming Opleiding, training, coaching, ondersteuning, waardering Communicatie en informatiedoorstroming 26

Preventiebeleid 

Geïntegreerd beleid  In elk aspect/segment van de onderneming, gedragen door het management  Kijk verder dan veiligheid, gezondheid, welzijn op het werk  Focus op preventie  Kijk naar – – – – – – –

Techniek Arbeidsomgeving Arbeidsomstandigheden Arbeidsinhoud Arbeidsrelaties (sociale betrekkingen, bedrijfscultuur) Arbeidsorganisatie Arbeidsovereenkomst

 Multidisciplinaire aanpak met grotere rol voor HR- en ergonomie-insteek  Op maat van het bedrijf 27

(on)Mogelijke strategieën 

Struisvogelpolitiek – pathologische bedrijfscultuur  Kortetermijnvisie, problemen negeren, ongeval=pech



Defensief/Reactief

 Minimaal belang aan het welzijn van de werknemers en inspanningen blijven beperkt tot wettelijke eisen  Pas actie bij ongeval of inspectie



Calculatief

 Systemen, procedures, opleidingen om te voldoen aan wetgeving en om risico‟s te beheersen



Constructief/proactief

 Opnemen verantwoordelijk ten aanzien van welzijn werknemers  Engagement bedrijfsleider en chefs  Preventiebeleid geïntegreerd in alle aspecten van de bedrijfsvoering in overleg met alle betrokkenen.



Opportunistisch/Generatief

 Commerciële mogelijkheden en imagovoordelen  Iedereen doordrongen van preventiecultuur 28

Veiligheidscultuur

29

Wet

Tijd 30

Arbeidsveiligheid

Arbeidsveiligheid Calculatief Wet

Tijd

31

Arbeidsveiligheid

Veiligheidscultuur Calculatief Wet

Tijd

32

Missie topmanagement 

Het topmanagement is verantwoordelijk voor het uittekenen van de strategie en voor het bewaken van de bedrijfsprocessen



Dus ook voor het beleid inzake veiligheid, gezondheid en welzijn op het werk! „Veiligheid begint bij jezelf „: zou het motto moeten zijn van elke CEO/directielid



33

Leiderschap   

Leiderschap is voorwaarde voor succes Een preventiebeleid is maar succesvol als het gedragen wordt door het topmanagement. Het maakt iedereen duidelijk dat veiligheid, gezondheid en welzijn strategische kwesties zijn

34

FOUT 

DE VEILIGHEIDSDIENSTVEILIGHEIDSCHEF (preventiedienstpreventieadviseur) is verantwoordelijk voor de VEILIGHEID (welzijn)

35

GOED  

In de bedrijfscontext zijn we allemaal verantwoordelijk Deelname van alle betrokkenen is de sleutel tot een succesvol preventiebeleid

HR Hiërarchische lijn 36

Sleutelrol voor leidinggevenden 

Specifieke taken hiërarchische lijn  Voorstellen en adviezen aan de werkgever  Ongevallen en incidenten onderzoeken en maatregelen voorstellen  Controle op de arbeidsmiddelen, beschermingsmiddelen,...  Tijdig het advies inwinnen van de Diensten voor Preventie en Bescherming op het Werk  Nagaan of werknemers nodige opleiding en instructies hebben ontvangen  Waken over de naleving van de instructies  Onthaal en peterschap organiseren 37

Gezag uitoefenen 

Los van het beginsel van de verantwoordelijkheid van de werkgever, dragen ook de leidinggevenden dus een belangrijke ver antwoordelijkheid  Moreel (kwestie van geweten)  Contractueel (arbeidsovereenkomst, arbeidsreglement)  Burgerlijk (herstellen of vergoeden van schade bij bepaalde fouten)  Strafrechtelijk (straf voor overtreding)



Leidinggevenden ook verantwoordelijk als als er iets fout loopt en als zij hun gezag niet uitgeoefend hebben! 38

Practice what you preach! 

Wat met veel inzet en geduld is opgebouwd over maanden en jaren kan in enkele minuten teniet gedaan worden

Practice what you preach 

  



Stimuleer veilig gedrag Ontmoedig onveilig gedrag, onveilige situaties Benadruk het succes van veilig gedrag Verminder de „voordelen‟ van onveilig gedrag Verminder de „nadelen‟ van veilig gedrag 39

VBO strategie    

Overtuigd van de boodschap Onze leden informeren, aanmoedigen, ondersteunen, opleiden Een gelijk speelveld voor alle bedrijven Cowboys, en outlaws elimineren  Veiligheid, gezondheid en welzijn negeren kan profijt opleveren op korte termijn maar ten koste van mensen, andere bedrijven, de maatschappij



Officiële partner in de EU campagnes  2008-2009 risicoanalyse  2010-2011 veilig onderhoud 40

EU Campagnes 

BusinessEurope en VBO zijn officiële partners van de campagnes  2008-2009 risicoanalyse  2010-2011 veilig onderhoud

VBO activiteiten  

VBO activiteiten Welzijn op het Werk Geplande projecten 2010  OiRA – Online interactive Risk Assessment Tool – Het programma laat toe om risico‟s te evalueren, preventiemaatregelen te kiezen en er actieplannen uit te genereren – Verder aan te vullen door federaties met specifieke risico‟s van hun activiteiten – Vooral bedoeld voor KMO‟s om hen toe te laten op een eenvoudige en toegankelijke wijze, aan hun wettelijke verplichtingen te voldoen

 Algemene benchmark-tool voor positioneren van het welzijnsbeleid van bedrijven  Sirk Sekuur in Company – Gedragsverbeterings- en gedragsobservatieprogramma (observeren en feedback geven, „bezint eer ge begint‟) 42

43

Te verwachten in 2011

44

Te verwachten in 2011 

Te verwachten ontwikkelingen BE ???     

Uitwerking en implementatie nationale strategie Codificatie reglementering Nieuw KB thermische omgevingsfactoren Nieuw KB arbeidsplaatsen Nieuwe KB‟s brand (aanpassing ARAB art. 52)

45

Te verwachten in 2011 

Zekere ontwikkelingen BE  Verderzetting campagne veilig onderhoud  KB lichte arbeidsongevallen  Nieuw KB minimale voorschriften elektrische installaties op de arbeidsplaatsen (oude en nieuwe installaties)  Aanpassing + nieuwe grenswaarden chemische agentia  Gerichte inspectie en sensibiliseringscampagnes: – Hef- en hijswerktuigen voor personen (EDTC, verhuurders, gebruikers) (jan-mei 2011) – Uitzendarbeid (focus industriële reiniging)

46

Te verwachten in 2011 

Te verwachten ontwikkelingen EU  Nieuwe richtlijn EMF  Nieuwe richtlijn musculo-skeletale aandoeningen / ergonomie  Start discussie nieuwe EU-strategie  OIRA: online interactive risk assessment  Start campagne 2012-2013 – Working together for prevention – Partnership for prevention

47

Afsluiter 

Succes in ondernemen schuilt in het efficiënt benutten van alle mogelijkheden. Ook welzijn op het werk biedt opportuniteiten. Probeer ze te zien en te benutten!



We should make sure that more people have a job that fits their abilities and needs and that they can remain in work through good functioning flexible labour markets, life long learning, good working conditions, appreciation and good social relations (Berlin, March 4th 2011) 48