Overzicht activiteiten werkjaar 2012 – 2013 Het SIHO organiseerde in werkjaar 5 verschillende ontmoetingsmomenten, studiedagen, workshops en een congres. Deze ontmoetingen worden in dit document toegelicht. Er werden nog andere ontmoetingen georganiseerd in het kader van specifieke acties zoals bv. Di(ver)sability Awareness, UDL of in het kader van een vorming op maat.
Inhoudsopgave ‘We can’t go back, not now! … Not now! Transition from higher education to work: the role of students with a disability, higher education, employers and professional bodies (conference in cooperation with LINK). 3 - 4 oktober 2012 - Universiteit Gent ............................................................. 2 Inzetten op aantrekkelijk en toegankelijk hoger onderwijs. Intensieve training-dag Universal Design for Learning. 20 december 2012 - Vrije Universiteit Brussel . ................................................................ 9 Inzetten op aantrekkelijk en toegankelijk hoger onderwijs. Intensieve training-dag Universal Design for Learning. 31 januari 2013 - Hogeschool Universiteit Brussel. ......................................................... 12 Studeren met een beperking in het Hoger Beroepsonderwijs (HBO5). Op zoek naar mogelijkheden. 6 mei 2013 - Boudewijngebouw Brussel .............................................................................................. 14 Inzetten op aantrekkelijk en toegankelijk onderwijs. Intensieve training-dag Universal Design for Learing. 16 mei 2013 - Plantijn Hogeschool Antwerpen – in samenwerking met AUHA. ..................... 18 Redelijke aanpassingen in het hoger onderwijs Ontmoetingsdag aanspreekpunten. 13 juni 2013 – Erasmushogeschool Brussel .................................................................................................................. 20 Di(ver)sability Awareness ...................................................................................................................... 22 Universal Design for Learning................................................................................................................ 25
‘We can’t go back, not now! … Not now! Transition from higher education to work: the role of students with a disability, higher education, employers and professional bodies (conference in cooperation with LINK). 3 - 4 oktober 2012 - Universiteit Gent Inhoud Op 3 en 4 oktober organiseerde het SIHO in samenwerking met het Europees LINK-netwerk (Learning Inclusively Networking + Know-how) een congres over de transitie van hoger onderwijs naar de arbeidsmarkt. Het congres vond plaats aan de Universiteit Gent, Faculteit Psychologie en Pedagogische wetenschappen. Het congres startte met een netwerkevent op 3 oktober. Deelnemers ontmoetten elkaar op een laagdrempelige manier en wisselden uit. Op deze netwerkavond boden we enkele presentaties aan rond the thema ‘(No) Limits on international exchang?! International mobility and students who are labeled with a disability’:
Erasmus 25th anniversary – presentation of the work behind the Erasmus manifesto with particular focus on equal access for all - Karl-Fredrik Ahlmark (University of Borås - Zweden).
(No) Limits on international exchange!? An insight on the insider perspective - Delphine Callewaert, Delfien Versaevel en Katrien De Munck (SIHO).
Inclusion and mobility - Ann Heelan (AHEAD – Ierland).
Daarnaast konden deelnemers een tentoonstelling bezoeken met 9 portretten van studenten met een beperking op internationale uitwisseling. De portretten werden gemaakt in het academiejaar 2011 – 2012 door Delphine Callewaert en Delfien Versaevel in opdracht van en in samenwerking met het SIHO. Op 4 oktober hadden deelnemers de keuze uit meer dan 20 presentaties tijdens 3 maal 4 parallelle sessies. In de namiddag stonden de keynotes op het programma:
Do we assume barriers or do we create them? Insider perspectives of professionals with a disability inspire. Katrien De Munck (SIHO), Matthijs Van Trigt (SIHO), Bart Grimponprez (Industrial Design Center Howest).
Accessing employment from an employer’s perspective. Andrew Blair – Mary Quirke (AHEAD).
Bovendien was er een bijdragen vanuit het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming. En sloten we het congres af met een interactieve LINK THINK.
Deelnemers Er namen 125 personen deel aan het congres uit verschillende Europese en niet-Europese landen, waaronder België, Canada, Ierland, Israël, Italië, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Portugal, Slovenië, Verenigd Koninkrijk en Zweden. Daarnaast namen meer dan 175 studenten 1e master orthopedagogiek van de Universiteit Gent deel in functie van de lessen Disability Studies en 12 studenten van de Vrije Universiteit Brussel, in functie van hun lessen Inclusieve Educatie – practicum.
Feedback Het SIHO bezorgde alle deelnemers een online feedbackformulier. Het SIHO kreeg van 24 deelnemers een ingevuld formulier terug. 1. How satisfied were you with the registration process?
Registration 0% 0%
Very satisfied Satisfied 50%
50%
Dissatisfied Very dissatisfied
2. How satisfied were you with the conference materials provided?
Conference materials 0% 8% 25% Very satisfied Satisfied Dissatisfied Very dissatisfied 67%
3. Did you find the learning and materials accessible?
Accessibility 0% 8% 21% Very satisfied Satisfied Dissatisfied Very dissatisfied
71%
4. The content and order of conference sessions was appropriate, informative and useful.
Conference sessions 4%
4%
Strongly agree 46%
Agree Disagree Strongly disagree
46%
5. The other 'touches' added much to networking and learning at the event - catering, networking time, exhibition,...
Other 'touches' 0% 8% 25% Strongly agree Agree Disagree Strongly disagree 67%
6. Would you recommend the LINK conference to others?
Recommend 0% 4%
Yes No Partly
96%
7. Feel free to add any comments on the questions above and/or to share other thoughts about the conference:
“Well worth travelling to this event, even with the national rail strike to beat after reaching Charleroi airport!” “I appreciated the longer workshops, more interesting to get into the deep of a specific issue than a short presentation of a project. It was a nice mix this time!” “I would like LINK to dare to arrange a conference where no PowerPoint presentations at all are welcome. That would force the presenters to find new ways to address the audience, to be more interactive, etc.” “It was very positive to find that many people from different countries want to talk and share experiences of their work and help one another by giving concrete information, ideas, feedbacks from students... “
8. What would you like to see included at future conferences, as a follow on from this one?
“More presentations by students - the 3D engineering presentation was inspiring! Or examples where students with disabilities mentor similar others.” “I'd like next LINK Conference to analyze deeply the importance of European policies in disabled persons employment. Moreover I'd like to put in comparison different systems and legislations in Europe, considering opportunities - real and desirable - to work abroad for disabled persons.” “I would really like a "LINK-think"-workshop - where the big issues can be discussed.” “It could be nice to see and hear more about possibilities how government, regional, and city leaders, or companies would support students with disabilities during and after university studies. “
Meer info Meer informatie is te vinden op de website van het SIHO. 03/10/2012: (No) Limits on international exchange!? Meer info. 04/10/2012: Transition from higher education to work: the role of students with a disability, higher education, employers and professional bodies. Meer info.
Inzetten op aantrekkelijk en toegankelijk hoger onderwijs. Intensieve training-dag Universal Design for Learning. 20 december 2012 - Vrije Universiteit Brussel Inhoud Het SIHO kondigde de intensieve training-dag als volgt aan: Wil je graag meer weten over het toegankelijk onderwijskader Universal Design for Learning (UDL)? Wil je weten hoe je dit theoretisch kader praktisch kan inzetten om je lesmateriaal aantrekkelijker en toegankelijker te maken? Wil je graag concrete tips om je studenten meer bij de lesinhoud te betrekken? Ben je geïnteresseerd in het inzetten van ICT-tools tijdens lessen en lesopdrachten? Wil je weten hoe je meer flexibel kan evalueren? Kan je op één of meerdere vragen ‘JA’ antwoorden, dan is deze training iets voor jou! Je leert de principes van UDL kennen en toepassen op je eigen lespraktijk. We gaan dieper in op UDL lesmateriaal en het gebruik van ICT-tools om je onderwijs toegankelijker te maken. We bekijken de mogelijkheden om flexibel te evalueren. Je gaat naar huis met heel wat concrete tips om meteen aan de slag te gaan. Doorheen de hele training zet het SIHO interactieve en creatieve tools en methodieken in. Het programma van de intensieve training-dag: 9.15u
Wat is UDL? Theoretisch kader en concrete toepassingsmogelijkheden.
11.45u
Hoe UDL inzetten op je lesmateriaal? Concrete tips aan de hand van een casus.
13.15u
Broodjeslunch.
14u
Hands-on training in PC-lokaal over hoe ICT-tools in te zetten om je lessen boeiend en interactief aan te bieden.
15.45u
UDL en evaluatie: Hoe flexibel en toegankelijk evalueren?
17u
Einde.
Deelnemers Deze intensieve training-dag stond open voor alle geïnteresseerden. Via verschillende kanalen werden aanspreekpunten, lectoren en docenten, personeelsleden ondersteunende diensten,… van alle instellingen hoger onderwijs uitgenodigd. Deze mochten geïnteresseerde collega’s uit de eigen onderwijsinstelling meebrengen. Daarnaast werd de uitnodiging verspreid via de nieuwsbrief, de website en de Facebook en Twitter pagina’s. In totaal schreven 26 deelnemers zich in uit 12 verschillende onderwijsinstellingen.
Feedback Het SIHO bezorgde alle deelnemers van de intensieve training-dag een feedbackformulier. Het SIHO kreeg van 8 deelnemers een ingevuld formulier terug. De deelnemers scoorden inhoudelijke aspecten alsook de praktische organisatie van de dag. Op basis van deze evaluatieformulieren bleek het volgende: Rond de inhoudelijke samenstelling van het programma merkten de deelnemers op: “Ik vond het een goed samengesteld pakket. Het UDL kader is nu heel duidelijk. Er was voldoende variatie in werkvormen om de 4 delen te brengen.” “De korte opdrachtjes zoals de gehoortest of de post-it wall ga ik bij de voorstelling gebruiken voor mijn collega’s. Ook de uitwisselingsmethodieken (zoals brainwriting,..) die jullie gebruiken zijn erg inspirerend.” “De zin om aan de slag te gaan na zo’n dag is groot. Ik ga meer ICTO-tools (zoals Wordpress, Surveymonkey, Wallwisher, Prezi,…) integreren in ons curriculum.” “De informatie werd op een dynamische manier gegeven. Mooie wisselwerking tussen luisteren, gesprek leiden, samenvatten op bordschema. De trainers waren heel toegankelijk voor vragen of opmerkingen.” “Sterk! Iedereen zou zo’n onderdompeling UDL mogen krijgen.” Rond de praktische organisatie merkten de deelnemers op : “Zeker fijn om vooraf al PowerPoint te krijgen en de info ook op papier in mapje te krijgen.”
“Ik vond het deel rond UDL evaluatie erg boeiend. Het eerste en tweede deel zouden kunnen ingekort worden op zo’n intensieve training-dag. Het was echt uitputtend.” “Het aantal deelnemers was toch wel maximus, zeker toen we in de namiddag zelf aan de slag gingen om de ICTO-tools uit te proberen.” “Ik was liever stapsgewijs aan de slag gegaan met 1 tool. Ik heb meer begeleiding en concretere informatie nodig.”
Inzetten op aantrekkelijk en toegankelijk hoger onderwijs. Intensieve training-dag Universal Design for Learning. 31 januari 2013 - Hogeschool Universiteit Brussel Inhoud Zie ‘Inzetten op aantrekkelijk en toegankelijk hoger onderwijs. Intensieve training-dag Universal Design for Learning.’
Deelnemers Deze intensieve training-dag stond open voor alle geïnteresseerden. Via verschillende kanalen werden aanspreekpunten, lectoren en docenten, personeelsleden, ondersteunende diensten,… van alle instellingen hoger onderwijs uitgenodigd. Deze mochten geïnteresseerde collega’s uit de eigen onderwijsinstelling meebrengen. Daarnaast werd de uitnodiging verspreid via de nieuwsbrief, de website en de Facebook en Twitter pagina’s. In totaal schreven 26 deelnemers zich in uit 12 verschillende onderwijsinstellingen.
Feedback Tien deelnemers vulden het feedbackformulier in. De deelnemers scoorden de inhoudelijke aspecten alsook de praktische organisatie van de ontmoetingsdag via een vijfpuntenschaal (zeer goed, goed, gemiddeld, slecht en zeer slecht). Uit deze evaluatie bleek: Algemeen vonden de deelnemers de inhoudelijke samenstellingen van het programma interessant en verruimend. Een deelnemer gaf aan: “Ik ga de gedachten van UDL zeker in het achterhoofd houden als bril om door te kijken”. Enkele deelnemers gaven aan het kader rond Universal Design for Learing reeds te gebruiken binnen hun eigen onderwijspraktijk. Zij wensten diepgaandere informatie met concrete tips rond good practices UDL in andere opleidingen en hoe onderwijsinstellingen UDL gericht onderwijs ontwerpen. Het meest vernieuwend voor de deelnemers was het gebruik van diverse en eenvoudig te hanteren online tools (bv. Surveymonkey, Audacity, Wordle, Wallwisher,…). Daarnaast werden deelnemers zich meer bewust van de sterkte van heterogeniteit in groepen.
Bij de praktische organisatie van de intensieve training-dag scoorde de duur van de studiedag heel divers gaande van ‘slecht’ tot ‘zeer goed’. Veel deelnemers gaven aan dat de dag zeer intensief was. Anderen hadden bij sommige onderdelen graag meer interactie en discussie gehad, bv. hoe UDL toepassen bij grote groepen,… Het aantal deelnemers werd ‘goed’ tot ‘zeer goed’ gescoord. Een deelnemer scoorde ‘gemiddeld’. Daarbij merkten sommige deelnemers op dat de groep heel divers was qua achtergrond. De documentatie werd ‘gemiddeld’ tot ‘zeer goed’ gescoord. De deelnemers vonden de op voorhand beschikbare informatie via Wetransfer en de geprinte informatie zeer UDL. Een deelnemer liet algemeen nog weten dat ‘het leuk is om te vernemen dat er opvolging is (in UDL coaching-trajecten)’.
Studeren met een beperking in het Hoger Beroepsonderwijs (HBO5). Op zoek naar mogelijkheden. 6 mei 2013 - Boudewijngebouw Brussel Inhoud In de voormiddag werden plenair een aantal presentaties gegeven. Peter Beschuyt is onderwijspedagoog en adviseur bij Kessels & Smit, the learning company. Hij praat over talent en vraagt ons hoe het zou zijn als we op de werkvloer en in de opleiding niet zouden vertrekken van wat mensen met een beperking niet kunnen, maar er radicaal voor kiezen om te kijken vanuit wat iemand wél kan? Het SIHO informeert over redelijke aanpassingen voor studenten met een beperking. We schetsen hoe je vanuit Universal Design for Learning (UDL) een toegankelijke leeromgeving voor iedereen kan creëren. Lieve Vanderdeelen (zorgcoördinator) en Hilde Van Der Donckt (directeur) van Hoger Beroepsonderwijs Verpleegkunde Aleydis Waregem-Tielt, schetsen hun zorgbeleid vanuit concrete casussen, samen met de randvoorwaarden op beleidsvlak. In de namiddag was er keuze uit 3 workshops. Workshop 1: Inclusie in de opleidingen verpleegkunde. We vertrekken onder andere vanuit het verhaal van Hilde Sprimont en haar collega’s uit het team studieondersteuning van het Sint-Augustinusinstituut in Aalst en vanuit het verhaal van Rita Van der Spiegel en haar collega’s studentenbegeleiding van het Sint-Aloysiusinstituut voor Verpleegkunde in Lier. In deze workshop gaat iedere deelnemer via brainstorm-technieken aan de slag met zijn eigen praktijk. Workshop 2: Disability Awareness. Het doel van deze workshop is bewust worden van verschillende visies over personen met een beperking en wat de implicaties zijn van deze visies. Het SIHO ontwikkelde een workshop rond dit thema, die zeer concreet ingaat op de attitudes rond diversiteit en beperking. Als vervolg op deze workshop kan op een later tijdstip een train-de-trainer workshop gevolgd worden, om als trainer in eigen instelling aan de slag te gaan.
Workshop 3: Universal Design for Learning (UDL) in praktijk. De huidige studentenpopulatie is enorm divers. UDL biedt een wetenschappelijk onderbouwd kader en concrete handvaten om tegemoet te komen aan de diverse behoeftes, sterktes, leerstijlen, achtergronden, interesses enz. van de studenten. Het SIHO geeft tips en informatie om het kader van UDL toe te passen in de praktijk. We hebben het over hoe je toegankelijk lesmateriaal kan creëren en hoe je op een toegankelijke manier kan evalueren wat je student geleerd heeft.
Deelnemers Deze HBO5 studiedag stond open voor alle geïnteresseerden. De instellingen hoger beroepsonderwijs werden via e-mail persoonlijk op de hoogte gebracht. Bovendien werden de 13 consortia volwassenonderwijs, Vlaams Ondersteuningscentrum voor het Volwassenonderwijs, Syntra, de koepels,… gecontacteerd voor de verspreiding van de uitnodiging. Daarnaast werd de uitnodiging verspreid via de nieuwsbrief, de website en de Facebook en Twitter pagina’s. In totaal schreven 45 deelnemers uit 21 onderwijsinstellingen zich in.
Feedback Het SIHO bezorgde alle deelnemers een feedbackformulier. Het SIHO kreeg 34 feedbackformulieren ingevuld terug. De deelnemers scoorden inhoudelijke aspecten alsook de praktische organisatie van de workshop via een vijfpuntenschaal (‘zeer goed’, ‘goed’, ‘gemiddeld’, ‘slecht’ en ‘zeer slecht’). Op basis van deze evaluatieformulieren bleek het volgende: De samenstelling van het programma scoorden de deelnemers ‘goed’ tot ‘zeer goed’. Algemeen werd er een goede afwisseling ervaren tussen het plenaire gedeelte en het workshop gedeelte. De deelnemers vonden de goede praktijkvoorbeelden, open communicatie en positieve boodschap zeer waardevol. Sommige deelnemers wensten tijdens het plenaire gedeelte meer mogelijkheid tot interactie en vragen stellen. De presentatie van Peter Beschuyt rond ‘kijken naar talent’ werd door alle deelnemers zeer positief onthaald, als zijnde boeiend en inspirerend. De deelnemers namen uit zijn presentatie mee: ‘zeer verfrissend om vanuit talent naar competenties te kijken’ en ‘het is belangrijk om te kijken naar mogelijkheden van mensen’. De presentatie leverde nieuwe inzichten en concrete ideeën. Eén deelnemer stelde zich nadien de vraag ‘hoe we meer ruimte voor talent kunnen creëren in onderwijsbeleid?’ De presentatie van het SIHO maakte de deelnemers warm voor het Universal Design for Learning kader. De presentatie van Hoger Beroepsonderwijs Verpleegkunde
Aleydis Waregem-Tielt, was voor veel deelnemers bevestigend, herkennend en heel toegankelijk en exploreerbaar. De gedrevenheid en het enthousiasme werkten aanstekelijk. Een deelnemer gaf aan: ‘een school met een zeer duidelijke en prachtige uitgewerkte visie naar zorgbeleid’. Het workshop gedeelte in de namiddag werd positief onthaald. Alle deelnemers gaven de uitwisseling met anderen aan als inspirerend. Het uitwisselen van ideeën, ervaringen en concrete voorbeelden met andere scholen opent mogelijkheden. De brainstormtechnieken en werkvormen werkten uitnodigend voor de deelnemers. Het viel enkele deelnemers op dat er weinig directies aanwezig waren. Een deelnemer uit de Universal Design for Learning workshop gaf aan ‘concrete handvaten gekregen te hebben, want kleine dingen kunnen al veel doen’. Verschillende deelnemers van die workshop gaven aan versteld te staan van de online ICT mogelijkheden. Bij de evaluatie van de praktische kant van de studiedag werd het verloop van de dag (timing e.d.) door iedereen als ‘gemiddeld’ tot ‘zeer goed’ ervaren. Enkele deelnemers vonden de middagpauze wat laat vallen, mede door het uitlopen van de timing bij het plenaire gedeelte. De locatie (toegankelijkheid,…) kreeg een score van ‘gemiddeld’ tot ‘zeer goed’. De nabijheid van het openbaar vervoer werd verschillende keren als positief aangehaald. Maar de structuur van het gebouw was heel verwarrend. De documentatie die de deelnemers ontvingen werd ‘goed’ tot ‘zeer goed’ gescoord. De praktische organisatie (onthaal, catering, …) kreeg een score ‘gemiddeld’ tot ‘zeer goed’. Enkele deelnemers hadden graag een meer open ruimte voor de catering. Als laatste schreven 2 deelnemers nog: ‘Schitterende bijscholing. Positief op alle vakken en mooie ruggensteun voor de verdere uitbouw van zorg voor studenten met een beperking op school.’ en ‘Op regelmatige basis samenkomen met alle HBO5 scholen binnen jullie organisatie zou verrijkend zijn.’
Meer informatie is te vinden op de website van het SIHO 06/05/2013 - Studeren met een beperking in het Hoger Beroepsonderwijs (HBO5). Zoeken naar mogelijkheden. Meer info.
Inzetten op aantrekkelijk en toegankelijk onderwijs. Intensieve training-dag Universal Design for Learing. 16 mei 2013 - Plantijn Hogeschool Antwerpen – in samenwerking met AUHA Inhoud Zie Inzetten op aantrekkelijk en toegankelijk hoger onderwijs. Intensieve training-dag Universal Design for Learning.
Deelnemers Deze intensieve training-dag stond open voor alle geïnteresseerden. Via verschillende kanalen werden aanspreekpunten, lectoren en docenten, personeelsleden ondersteunende diensten,… van alle instellingen hoger onderwijs uitgenodigd. Daarnaast werd de uitnodiging verspreid via de nieuwsbrief, de website en de Facebook en Twitter pagina’s. In totaal schreven 28 deelnemers zich in uit 9 verschillende onderwijsinstellingen.
Feedback Het SIHO bezorgde alle deelnemers van de intensieve training-dag een feedbackformulier. Het SIHO kreeg van 19 deelnemers een ingevuld formulier terug. De deelnemers scoorden inhoudelijke aspecten alsook de praktische organisatie van de workshop via een vijfpuntenschaal (‘zeer goed’, ‘goed’, ‘gemiddeld’, ‘slecht’ en ‘zeer slecht’). Op basis van deze evaluatieformulieren bleek het volgende: De inhoudelijke samenstelling van het programma scoorden de deelnemers ‘goed’ tot ‘zeer goed’. Enkel uitspraken van deelnemers spreken voor zich: “Ik vond het een goed samengesteld pakket. Een goede verhouding tussen waar UDL voor staat en praktische tips om er mee aan de slag te gaan.” “Uitnodigend omdat UDL een uitdaging inhoudt om jezelf als docent in vraag te stellen.” “Het volume aan materiaal (o.a. ICT tools) waaruit je als docent inspiratie kan halen en die je kan inzetten in je eigen onderwijspraktijk is gigantisch.”
“Nu ben ik me er meer van bewust en wil ik dit ook actiever inzetten.” “Het overzicht met de huidige doelstellingen, struikelblokken,… in begeleiding van leraren tijdens vakvergaderingen.” Bij de praktische organisatie van de intensieve training-dag scoorde de duur van de studiedag van ‘gemiddeld’ tot ‘zeer goed’. Enkele deelnemers gaven aan de dag zeer intensief te vinden. Enkele deelnemers suggereerden: “Misschien een intro op ICTO-tools en vrijblijvende verdieping op de tools aanbieden op einde van de training-dag.” Het aantal deelnemers werd ‘goed’ tot ‘zeer goed’ gescoord. De documentatie werd ‘goed’ tot ‘zeer goed’ gescoord. De deelnemers vonden de op voorhand beschikbare informatie via Wetransfer en de geprinte informatie zeer UDL. Een deelnemer zou een soort intervisiemoment na enkele maanden een meerwaarde vinden.
Redelijke aanpassingen in het hoger onderwijs Ontmoetingsdag aanspreekpunten 13 juni 2013 – Erasmushogeschool Brussel Inhoud Deze ontmoeting had als doel informatie te bieden en uit te wisselen rond het thema ‘redelijke aanpassingen’. We vertrokken vanuit concrete vragen en casussen uit hoger onderwijs:
Wat zijn redelijke aanpassingen?
Zijn er criteria voor de redelijkheid?
Welke mogelijkheden biedt de wetgeving?
Wat is de rol/verantwoordelijkheid van de hoger onderwijsinstelling?
Zijn redelijke aanpassingen mogelijk wanneer het gaat om vastgelegde competenties (bv. Europees vastgelegde competenties)?
Moet een student zijn of haar diagnose meedelen/bewijzen om redelijke aanpassingen te kunnen krijgen?
Kan een student met dyslexie beroep doen op redelijke aanpassingen bij taalvakken?
Mag een onderwijsinstelling een diploma afleveren aan een student die bepaalde competenties niet verworven heeft?
Kan een individuele docent oordelen of hij wel of niet een redelijke aanpassing geeft?
Wat met het aspect ‘veiligheid’? Bv. veiligheid van de patiënt in de opleiding verpleegkunde.
Annelies D’Espallier (KU Leuven) en Gert Backx (Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding) leidden de voormiddag in en denken samen met de deelnemers na. Deelnemers De aanspreekpunten van alle instellingen hoger onderwijs kregen een uitnodiging voor het ontmoetingsmoment. Deze mochten geïnteresseerde collega’s uit de eigen onderwijsinstelling meebrengen. De 15 deelnemers kwamen uit 10 verschillende onderwijsinstellingen.
Meer informatie is terug te vinden op de website van het SIHO: 13/06/2013 - Redelijke aanpassingen in hoger onderwijs. Meer info.
Di(ver)sability Awareness Inhoud Het SIHO organiseerde dit werkjaar verschillende workshops Di(ver)sability Awareness. Di(ver)sability: De workshop handelt over onze kijk op diversiteit en op diverse abilities (verschillende mogelijkheden). We focussen op talenten en mogelijkheden. Disability wordt hierbij als complex begrip vanuit verschillende perspectieven benaderd. Awareness: We bekijken hoe we in het hoger onderwijs kritisch kunnen kijken naar ons handelen. Op deze manier kan de kwaliteit en toegankelijkheid van het hoger onderwijs gegarandeerd blijven. We zullen vanuit deze kritische blik steeds zoeken naar manieren waarop we uitsluiting creëren en hoe we inclusie kunnen realiseren.
Deelnemers 29 personen namen deel aan de try-outs op 12 en 19 april 2013.
Feedback Het SIHO bezorgde alle deelnemers van de 2 try-out workshops een feedbackformulier. Het SIHO kreeg 28 feedbackformulieren ingevuld terug. De deelnemers scoorden de workshop met een vijfpuntenschaal (‘zeer goed’, ‘goed’, ‘gemiddeld’, ‘slecht’ en ‘zeer slecht’) alsook met open vragen (‘Wat neemt u mee uit de presentatie?, ‘Wat verraste u?, ‘Wat vond u het meeste vernieuwende idee?’,…). Op basis van deze evaluatieformulieren bleek het volgende: De samenstelling van het programma scoorden de deelnemers ‘goed’ tot ‘zeer goed’. Algemeen vonden de deelnemers het een duidelijke en goed opgebouwde workshop. Er kwamen veel verschillende thema’s overzichtelijk aan bod. De afwisseling tussen theoretische kaders, concrete voorbeelden (filmfragmenten, verhalen,…), persoonlijke ervaringen, interactie en meningen waren een meerwaarde voor de deelnemers. Bij enkele deelnemers vielen de alternatieven die aangeboden werden en het out-of-the box denken op. Enkele deelnemers gaven bovendien aan zich erg
betrokken te voelen. Geen vage en abstracte theoretische voorstelling. De deelnemers werden uitgenodigd om actief deel te nemen en stil te staan bij diversiteit en beperking in een brede context. Een deelnemer gaf aan dat de titel de boodschap en inhoud van de workshop heel goed weergeeft. Hieronder enkele uitspraken van deelnemers op de vraag wat ze meenemen uit de workshop: “Kunnen verbinden van idee dat iedereen verschillend is met groepen door idee dat categorieën voortdurend veranderen.”, “Het belang van in relatie treden met, stem geven aan,… Dit is een goede houding om mee te nemen.”, “Diversiteit kan op verschillende manieren gezien worden.”, “Vaste kaders die wij telkens opnieuw creëren en volgen. Hoe beperking een constructie is.”, “Diverse ideeën bij elkaar brengen werkt altijd verrijkend. De eigen blik wordt verruimd.” De ingebouwde oefeningen werden ‘goed’ tot ‘zeer goed’ gescoord. De verschillende oefeningen deden de deelnemers meer nadenken over hun eigen rollen, visies, kijk op beperking en soms te vaststaande standpunten. Een deelnemer vermeldde: “Het werken met post-its verplicht om to the point te antwoorden”. De begrijpbaarheid van de workshop scoorde ‘goed’ tot ‘zeer goed’. Enkele deelnemers wilden graag wat meer kader alvorens naar het beeldmateriaal te kijken. De insteek van het eigen perspectief werd door de deelnemers ‘gemiddeld’ tot ‘zeer goed’ bevonden. De focus op het eigen verhaal was een goede bewustwording voor velen. Het praktische verloop kreeg hoofdzakelijk ‘goed’ en ‘zeer goed’ als score. De deelnemers hadden weliswaar behoefte aan meer pauze en gaven ook suggesties om in een meer toegankelijke opstelling te zitten (bv. U-vorm, cirkel,…). Enkele deelnemers hadden tot slot nog een suggestie om inclusief onderwijs voor personen met een verstandelijke beperking meer te benadrukken.
Overige vormingen rond Di(ver)sability Awareness op nationale en internationale fora: Datum
Aantal deelnemers
08/10/2012
‘Disability Awareness’ voor studenten 1e master Inclusieve Educatie - Vrije Universiteit Brussel.
22/10/2012
‘Disability Awareness’ voor de personeelsleden Sint-Lucas Gent.
06/11/2012
Aangepaste ‘Di(ver)sability Awareness: omgaan met diversiteit 22 aan de UA’ - personeelsleden van het departement Personeel Universiteit Antwerpen.
06/05/2013
‘Di(ver)ability Awareness op studiedag: Studeren met een 4 beperking in het Hoger Beroepsonderwijs (HBO5). Op zoek naar
mogelijkheden, Brussel. 31/05/2013
‘Di(ver)sability Awareness: searching for new lines of flight’ NNDR-conferentie Naantali, Finland.
03 – 05/07/2013
‘Di(ver)sability Awareness: trying to get out of the us/them dichotomy’ – Second Annual Conference of Alter (European Society for Disability Research), Leuven.
Meer informatie is te vinden op de website van het SIHO. Di(ver)sability Awareness. Meer info.
Universal Design for Learning
Het SIHO zet sterk in op Universal Design for Learning (UDL). We worden hierbij gesteund door het VN-verdrag dat vraagt om te streven naar een universeel ontwerp dat voor iedereen te gebruiken is. Met deze keuze zitten we ook op één lijn met de OECD toolkit rond diversiteit, gedifferentieerd en toegankelijk onderwijs. Doorheen alle acties stimuleren we onderwijsinstellingen en individuele personeelsleden om zelf sterk in te zetten op UDL. Dit komt aan bod doorheen heel de werking. In antwoorden op ad hoc vragen, in teksten, in de (thema)nieuwsbrieven, in de ondersteuning naar de onderwijsinstellingen (bv. bij het ontwikkelen van een visietekst), in vormingen,… proberen we, waar mogelijk, steeds te verwijzen naar het kader van Universal Design, en meer specifiek naar UDL als toepassing op de onderwijscontext. Daarnaast biedt het SIHO meer intensieve coaching om UDL in de onderwijspraktijk te realiseren. UDL-coaching gebeurt steeds op maat. Telkens worden de behoeften, verwachtingen en wensen van de onderwijsinstelling(en) en de deelnemers afgetoetst. Zowel het traject als de specifieke inhoud van de coaching sessies wordt hieraan aangepast. Het SIHO wil op die manier zo veel mogelijk tegemoet komen aan de vragen die leven. De coaching omvat enerzijds het meegeven van algemene informatie over UDL. Anderzijds passen de deelnemers deze informatie vooral toe op de eigen praktijk van het lesgeven, het eigen lesmateriaal,… We vertrekken vanuit iets wat goed loopt en iets wat lesgevers anders zouden willen aanpakken. Op die manier ontdekken lesgevers wat ze al onbewust toepassen en hoe dit inspiratie kan bieden voor wat ze anders willen aanpakken. In het coachingtraject maken de deelnemers een persoonlijk plan dat telkens wordt aangevuld en bijgesteld. Er is plaats voor individuele vragen, toepassingen op het eigen materiaal, eigen keuzes (bv. ICTO-tools),… Doorheen de verschillende sessies zet het SIHO interactieve en creatieve tools en methodieken in.
Inhoud Eerste coaching: Theorie van UDL. Start van praktijkproject over hoe eigen lessen meer UDL te maken. Er wordt gewerkt aan de hand van de brainstormtechniek ‘Brainwriting’ en het vier-stappenplan ‘Plan-Do-Act-Check’. Tweede coaching: UDL-lesmateriaal. Aan de hand van praktische toepassingen wordt aangetoond hoe je concreet je lesmateriaal meer toegankelijk kan maken. De deelnemers brengen eigen lesmateriaal mee. We bekijken aan de hand van de eigen probleemstellingen van de deelnemers hoe we hier concreet op kunnen inspelen. Derde coaching: ICT-tools. Aan de hand van een hands-on-training in een PC-lokaal worden enkele ICT-tools toegelicht en uitgetest. Deelnemers geven zelf aan welke ICT-tools ze willen leren kennen. Vierde coaching: Evaluatie. Tijdens deze sessie bekijken we de mogelijkheden om flexibel te evalueren. Deelnemers kunnen tijdens deze coaching feedback krijgen over reeds ondernomen stappen.
We evalueren en monitoren de coachingen op verschillende manieren: We verzamelen feedbackformulieren (via Surveymonkey, of via Word, op papier of digitaal). Voor de verdere coaching van deelnemers maken we gebruik van een matrix om de UDL-vorderingen te monitoren. De matrix noteert verwachte positieve en verwachte negatieve effecten. Na het ondernemen van actie, vult de deelnemer de onverwachte positieve en negatieve gevolgen in. Meer achtergrond over deze matrix, vind je in: De Couvreur, L. , Detand, J., De Jonghe, W. and Goossens, R., 2012. Expect, the unexpected – the co-construction of assistive artifacts. Submitted for publication. Daarnaast werken we aan een Edmodo-groep. Via deze netwerk-tool kunnen deelnemers van alle coachingsessies met elkaar uitwisselen. Volgende UDL-coachingen lopen momenteel:
Coachingsgroep XIOS Deelnemers Het SIHO werkte samen met aanspreekpunt Julita Jarmuz. Zij verspreidde de oproep binnen de Xios Hogeschool Limburg. In totaal namen 40 docenten uit de lerarenopleiding, het kleuter en het lager onderwijs deel en docenten of personeelsleden uit ondersteunende diensten. Daarnaast namen Julita Jarmuz (aanspreekpunt) en Ruth Jamers (Dienst Onderwijs) deel aan deze coachinggroep.
Data: -
04/09/2012 - sessie 4: Evaluatie
Coachingsgroep AUHA groep 1 Deelnemers Het SIHO werkte samen met de aanspreekpunten van de verschillende onderwijsinstelling binnen AUHA. Deze brachten de lectoren en docenten, personeelsleden ondersteunende diensten, … op de hoogte. In totaal namen 26 personen uit 3 onderwijsinstellingen deel.
Data
26/02/2013 - Sessie 1: Theorie van UDL
16/04/2013 - Sessie 2: UDL-lesmateriaal
14/05/2013 - Sessie 3: ICT-tools
21/05/2013 - Sessie 4: Evaluatie
Feedback Twaalf deelnemers vulden het feedbackformulier in. De deelnemers scoorden de inhoudelijke aspecten alsook de praktische organisatie van het coachingstraject via een vijfpuntenschaal (‘zeer ‘goed’, ‘goed’, ‘gemiddeld’, ‘slecht’ en ‘zeer slecht’). Uit deze evaluatie bleek: Algemeen scoorden de deelnemers de inhoudelijke samenstellingen van het programma ‘goed’ tot ‘zeer goed’. De deelnemers vonden het aanbod interessant en verruimend, maar zouden graag meer
klemtoon zien in het oefenen in de praktijk (bv. ICTO-tools). Een deelnemer schreef samenvattend: “De coachingssessies hebben ertoe bijgedragen om alert te blijven voor UDL. Bijvoorbeeld door af en toe je lesmateriaal een kritisch te bekijken, en dit eventueel samen met collega’s te doen om zo andere kijk op materie te krijgen.” Het meest vernieuwend vonden de deelnemers het gebruik van grote, diverse en eenvoudig te hanteren online tools. De UDL website draagt bij aan de toegankelijkheid. Anderen werden geïnspireerd door de uitwisseling en het verder bouwen op elkaars ideeën (Bv. Prezi als stappenplan). Bij de praktische organisatie van het coachingstraject scoorde het aantal bijeenkomsten ‘goed’ tot ‘zeer goed’. Een deelnemer verwoordde: “Er zijn genoeg momenten nodig om in de praktijk van een docent door te dringen”. Ook hier werd aangegeven om meer nadruk te leggen op het oefenen, en minder op het theoretisch kader. De duur van een sessie scoorde ‘goed’ tot ‘zeer goed’. Het aantal deelnemers werd ‘goed’ tot ‘zeer goed’ gescoord. Een kleine groep met een diverse achtergrond wordt als positief aangehaald. Niet alle deelnemers hebben de 4 sessies bijgewoond. De documentatie werd ‘zeer goed’ gescoord. Een deelnemer zegt: “Alles werd op tijd bezorgd en in UDLvorm”.
Coachingsgroep AUHA groep 2 Deelnemers Het SIHO werkte samen met de aanspreekpunten van de verschillende onderwijsinstelling binnen AUHA. Deze brachten de lectoren en docenten, personeelsleden ondersteunende diensten, … op de hoogte. Daarnaast werd de uitnodiging verspreid via de nieuwsbrief, website en de Facebook Twitter pagina. Er namen 13 personen deel uit 6 onderwijsinstellingen.
Data
25/04/2013 - Sessie 1 en 2: Theorie van UDL en UDL-lesmateriaal.
06/05/2013 - Sessie 3: ICT-tools
06/06/2013 - Sessie 4: Evaluatie
Feedback Vijf deelnemers vulden het feedbackformulier in. De deelnemers scoorden de inhoudelijke aspecten alsook de praktische organisatie van het coachingstraject via een vijfpuntenschaal (‘zeer goed’,’ goed’,’ gemiddeld’, ‘slecht’ en ‘zeer slecht’). Uit deze evaluatie bleek: Algemeen scoorden de deelnemers de inhoudelijke samenstellingen van het programma ‘goed’ tot ‘zeer goed’. Bij de bevraging van het meest vernieuwende aspect van de coachingsessies gaven de meeste deelnemers de variatie aan mogelijke alternatieven aan, gekoppeld aan veel inspiratie en voorbeelden. Bij de praktische organisatie van het coachingstraject scoorde het aantal bijeenkomsten ‘gemiddeld’ tot ‘zeer goed’. Twee deelnemers waren te vinden voor een intensieve training-dag gekoppeld aan een evaluatiedag. De duur van een sessie scoorde ‘gemiddeld’ tot ‘zeer goed’. Het aantal deelnemers werd ‘goed’ tot ‘zeer goed’ gescoord. De documentatie werd ‘zeer goed’ gescoord. Tenslotte werden de trainers ‘goed’ tot ‘zeer goed’ bevonden.
Coachingsgroep VUB Deelnemers Er zijn 5 deelnemers ingeschreven voor de coachingsgroep.
Data
14/02/2013 - Sessie 1: Theorie van UDL
28/02/2013 - Sessie 2: UDL-lesmateriaal
25/03/2013 - Sessie 3: ICT-tools
25/04/2013 - Sessie 4: Evaluatie
Coachingsgroep AUGent Deelnemers Het SIHO verspreidde een algemene oproep via de website en Facebook / twitter pagina. En via een gerichte mail naar de aanspreekpunten uit de regio Gent. Er namen 11 personen deel uit 3 onderwijsinstellingen.
Data
17/12/2012 - Sessie 1 en 2: Theorie van UDL en UDL-lesmateriaal
15/04/2013 - Sessie 3: ICT-tools
24/05/2013 – Sessie 4: Evaluatie
Coachingsgroep Howest Deelnemers Er namen 9 personen deel aan de coachingsgroep.
Data
23 oktober 2012 (Kortrijk) en 19/02/2013 (Brugge) - sessie 1: Theorie van UDL
18/03/2013 (Brugge) - sessie 2: UDL-lesmateriaal
23/04/2013 (Brugge) - sessie 3: ICT-tools
28/05/2013 (Brugge)- sessie 4: Evaluatie
Overige vormingen UDL op nationale en internationale fora: Datum 18/09/2012
Aantal deelnemers ‘Moet mijn lesmateriaal dan zo anders?’ - Erasmus 19 Hogeschool Brussel
22/10/2012
‘Universal Design for Learning’ – Sint-Lucas Gent
16/11/2012
‘Toegankelijk onderwijs’ – CVO VIVO Kortrijk
10/12/2012
‘Universal Design Lesmateriaal’ op congres ‘UDL, Dé blikopener
voor
inclusief
hoger
onderwijs
-
Handicap+Studie, Nederland 09/01/2013
‘Evalueren we wel de juiste dingen?’ – Howest
13/03/2013
‘Universal Design for Learning in Higher Education: how to implement?’ AHEAD conference, Ireland.
19/03/2013
Studiedag voor alle personeelsleden van het Departement
Sociaal Agogisch Werk (SAW) van de KHLIM. De focus lag volledig op UDL. Het SIHO gaf twee presentaties: - ‘Universal Design for Learning’: theoretisch kader en toegepast op lesmateriaal. - Tweede sessie ‘UDL en ICT’ waarbij de focus lag op ICTmogelijkheden en hands-on via een casus aan de slag gaan. In de namiddag begeleidde het SIHO ook twee ronde tafels: ‘UDL en lesgeven aan grote groepen’ en ‘UDL en beleid’. De andere drie ronde tafels werden begeleid door mensen van de studiedienst van de KHLIM.
Specifieke workshops ‘ICTO-tools in de praktijk – Inzetten op toegankelijk en aantrekkelijk hoger onderwijs.’ Inhoud Het Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs geeft enkele workshops rond het toegankelijk maken van lesmateriaal voor alle studenten, en dit met behulp van ICTO-tools. Wil je meer weten over hoe je met behulp van ICTO-tools je onderwijs toegankelijker kan maken? Heb je interesse om met collega's ervaringen uit te wisselen en te reflecteren over gebruikte ICTO-tools? Heb je zin om zelf aan de slag te gaan met een aantal gebruiksvriendelijke tools? Dan is deze workshop alvast iets voor jou! De bedoeling van de sessie is om jou te introduceren in de verschillende ICTO-tools, en hoe deze ingezet kunnen worden om lessen toegankelijker te maken voor iedereen.
Volgende ICT0 workshops lopen momenteel: Via verschillende kanalen werden aanspreekpunten, lectoren en docenten, personeelsleden ondersteunende diensten, … van de verschillende onderwijsinstellingen uitgenodigd. Deze mochten
geïnteresseerde collega’s uit de eigen onderwijsinstelling meebrengen. Daarnaast werd de uitnodiging verspreid via de nieuwsbrief, website en de Facebook - Twitter pagina.
03/12/2012 – Provinciale Hogeschool Limburg Er namen 14 deelnemers vanuit 2 onderwijsinstellingen deel.
28/01/2013 – Hogeschool Gent (campus Schoonmeersen) Er namen 6 personen uit 3 onderwijsinstellingen deel.
15/05/2013 – Howest (campus SJS) Er namen 10 personen uit 1 onderwijsinstelling deel.
