No title

An Coenen

psycholoog-tabakoloog Ziekenhuis Oost-Limburg en www.pbch.be [email protected] 089/32.56.84

Rookstopbegeleiding richt zich op  Fysieke afhankelijkheid

 Hoe erg aan nicotine verslaafd? → ontwenningsverschijnselen opvangen

 Psychische afhankelijkheid

 focus op ‘identiteit’ van de roker en functies van het roken

 De gedragsverslaving

 focus op gewoontegedrag en aanleren van alternatieven

a4

b2

b2 b2

a4

a4b2 Nicotinereceptor

sigaret

binnen 10 sec. nicotineshot in de hersenen

binnen de 2u ontwenningsverschijnselen

binnen de 2u ontwenningsverschijnselen

sigaret binnen 10 sec. nicotineshot in de hersenen

 Identiteit

 Stress  Sociaal roken  Beloning …

 Operante conditionering  doelgericht leergedrag  1 pakje of 25 sigaretten per dag 10 trekjes per sigaret = 250 beloningen per dag 100.000 beloningen! per jaar  Klassieke conditionering (Hond van Pavlov)  Bij herhaald gebruik wordt drang gecreëerd door de omgeving ‘an sich’

 1 pakje of 25 sigaretten per dag

= 175 sigaretten per week = 750 per maand = 9125 per jaar

Per sigaret 10 trekjes of 100.000 trekjes per jaar = 100.000 beloningen

Doel = onderdrukken ontwenningsverschijnselen  Champix  Nicotinevervangers  (Zyban  Wellbutrin)

GEEN WONDERMIDDELEN!!!!

 Specifiek ontwikkeld voor rookstop  Werkzame stof is varenicline • Werkt zoals nicotine: binding en stimulatie receptor

→verlicht de drang naar een sigaret →vermindert de ontwenningssymptomen • Werkt nicotine tegen als men rookt : blokkeren receptor →vermindert het rookgenot  Combinatie met NST hoeft in principe niet maar varenicline werkt als

partiële agonist dus NST kan helpen, ook gezien de orale stimulatie

Contra-indicaties bij: 1. Onvoldoende nierklaring 2. Epilepsie 3. Manifest depressieve symptomen (wel ok bij depressie in

remissie!) 4. Zwangerschap

 Behandelingsschema  Gedurende 12 weken: 2w startdoos + 10w grote doos  Dag 1-3: 0,5 mg per dag  Dag 4-7: 2 x 0,5 mg per dag  Vanaf dag 8: 2 x 1 mg per dag  Stopdag: ongeveer 10 dagen na start Champix  Eventuele nevenwerkingen  Meest voorkomend: misselijkheid

 Bij < 1 op 10 gevallen: Rare dromen, hoofdpijn, slapeloosheid

 Kauwgum  Zuigtabletten  Pleisters  Inhalers/puff

 Spray  E-sigaret: nood aan KWLcontrole (formaldehyde), verbod op verkoop

en gebruik in België, trojan horse van de tabaksindustrie?

 Geen tegenindicaties (als alternatief voor sigaret)  Nicotine is het voornaamste verslavend product in tabak, niet het meest

schadelijke

 Alternatieve bron van nicotine… • … met tragere opname

• … met lagere plasmaspiegels  Combinatie mogelijk (zelfs met Champix)  !!! ONDERdosering komt vaak voor en verhoogt risico op herval!

 Behandelingsduur: 8-12 weken

 Over 16u (enkel overdag ) of 24u (doorlopend)  Afgifte van een constante en langdurige nicotinedosis

 Max.waarde na 4 à 8 uur  Elke dag een andere plaats kiezen om lokale reacties te vermijden  Eventuele nevenwerkingen • huidirritatie • slaapstoornissen (24u-patch, vaak ontstaat gewenning)  Nicopatch°  Nicotinell°  Niquitin°  Nicorette°

7 – 14 – 21 mg/24 u 7 – 14 – 21 mg/24 u 7 – 14 – 21 mg/24 u 5 – 10 – 15 mg/16u – 25 mg/24u

 Sublinguaal • Nicorette Microtab (classic -lemon) 2 mg • 30 minuten onder tong laten smelten

 Zuigtablet • Niquitin Lozenge (classic –mint) 2 – 4 mg • Niquitin Minilozenge 1.5 – 4 mg • verplaatsen van de ene kant van de mond naar de andere, totdat volledig opgelost

(Lozenge: 20 à 30 min, Minilozenge 10 min)

 Eventuele nevenwerkingen • mondirritatie, • hoest, hik, maagzuur, misselijkheid

! Vergeleken met de 2 en 4 mg kauwgom, stelt de Lozenge ongeveer 25% meer nicotine vrij + 10% hogere plasmaspiegels

1) Schild: Pleister  Dosis ifv rookgedrag 2) Brandblusser: Zuigtablet  2 of 4 mg ifv verslaving  4 mg is succesvoller  Hogere nicotinebloedspiegels  Hoger slaagpercentage

• Ongewenste effecten 7% hoofdpijn, duizeligheid, slaapstoornissen, vasoconstrictie van de huid

• Contra-indicaties voorzichtigheid bij angina pectoris, recent infarct, ernstige hartaritmie, systemische hypertensie, perifere vaatziekten, maagzweer, hyperthyroïdie, insulineafhankelijke diabetes Zwangerschap: niet aanbevolen maar ➤ NST is altijd voordeliger dan verder roken ➤ Voorkeur orale toediening Men mag niet roken tijdens NST behandeling ! Nood aan opvolging: afbouwsysteem

5 A’s

 Ask

: “Rookt u?” (screenen bij elk bezoek)

 Advise

: “Roken is slecht voor je gezondheid (want…) het is van belang voor u dat u stopt”

 Assess

: rookprofiel? motivatie? verslaving?

 Assist

: zelfhulpmateriaal en/of farmacologische middelen

 Arrange : follow-up hetzij verwijzen

Ongemakken van ROKEN

Voordelen van ROKEN Bv. Gezelligheid

Bv. Gele vingers en tanden Obstakels van STOPPEN Voordelen ROOKSTOP Bv. Gezondheid verbeteren

Bv. Angst voor ontwenningsverschijnselen

Tips en tricks bij stoppen met roken FASE 1: VOORBEREIDING Huiswerk, anders gaan roken  Buiten of op 1 plek in huis  Minderen in aantal sigaretten (niet meer dan 1/3e minder)  Functioneel roken (roken om te roken, niks anders)  Uitstel eerste sigaret na het ontbijt (ontbijten!)  Niet meer in de auto roken  Noodplan (wat in de plaats?)

FASE 2: STOPDAG  Hulpmiddelen  Rookvrije omgeving  Sociale steun zoeken  Dag per dag  Afleiding  Risicosituaties en noodplannen (werk/thuis/uitgaan/auto/verveling/stress…)  Voordelen rookstop (snelle winst)  Zelfbeloning (materieel en in gedachten)

FASE 3: VOLHOUDEN  Gebruik medicatie/NST nog adequaat?  Focus op winst, ervaren fysieke voordelen, hoe klein ook  Positieve gedachten! Cave riskante gedachten (“eentje kan geen kwaad”)  Dag per dag  Hoeveel uitgespaard? Hoeveel sigaretten al geskipt?  Alert blijven voor risicosituaties en noodplan paraat  Levensstijl: gezond eten, omgaan met stress

BIJ TERUGVAL

 Zólang rookvrij gebleven, HOE heb je dat gedaan?  Wat heb je allemaal veranderd in je levenswijze?  Wat heeft je toen geholpen in de moeilijke momenten?

 Welke hoog-risico-situaties heb je met succes doorstaan?  Wat ga je zeker behouden van vóór je terugval?  Wat zou je MEER kunnen doen van wat je voor je terugval al deed?

Kostprijs:  Begeleiding  RIZIV voorziet 8 gedeeltelijk terugbetaalde sessies per 2 kalenderjaren  30€ intake 45 min.; 20€ opvolging 30 min.

 Medicatie:  grote doos Champix (14,50€ ipv. 196,98€); startverpakking: 49,95€ (afhankelijk van mutualiteit ook terugbetaald)  NST (zonder voorschrift, kuur van 10 weken patch +/- 200€)

 Erkende tabakologen via www.vrgt.be

 Onderschat niet de kracht van nicotine = drugs

 Adviseer NST zo hoog mogelijk en zo veel mogelijk  Attitude vd HV:  Straal hoop uit  Bevraag, dring niks op  Winst is niet ‘alles of niks’  Motivatie en early compliance aan hulpmiddelen! (niet type

behandeling/leeftijd/ demografische factoren/jaren verslaving…)