FOTO’S: FUNDACIÓN DOS MUNDOS, COLOMBIA. VICENT DELBROUCK, LAS OTRAS HUELLAS DE LA GUERRA & WILLIAM FERNANDO MARTÍNEZ, LAS OTRAS HUELLAS DE LA GUERRA.
Informatie voor werkstukken en spreekbeurten
Kindsoldaten Bij de meeste gewapende gevechten zijn meisjes en jongens betrokken die jonger zijn dan 18 jaar. Ze worden ‘kindsoldaten’ genoemd. Met de naam kindsoldaat wordt meestal bedoeld: kinderen die aangesloten zijn bij een regeringsleger of een gewapende groep.
Kindsoldaten worden ingezet voor verschillende taken. Denk bijvoorbeeld aan het meedoen aan gevechten, spioneren en het leggen van landmijnen en bommen. Ook kunnen kinderen in legers werken als koeriers, bewakers en dragers van spullen op lange tochten. Kinderen worden ook gebruikt voor huishoudelijk werk of zelfs seksueel misbruikt door oudere soldaten. Niemand weet precies hoeveel kindsoldaten er in de wereld zijn. Een schatting is dat er 250.000 kinderen kindsoldaat zijn op plek-
ken waar oorlog of een gewapende strijd is. De meeste kindsoldaten zijn jonger dan 15 jaar. In Afrika zijn de meeste kindsoldaten. De meerderheid van de regeringen heeft met elkaar afgesproken dat kinderen onder de 18 jaar niet mee mogen doen aan gevechten. Toch zitten veel kindsoldaten in rebellengroepen. Rebellen zijn mensen die in hun eigen land vechten tegen het leger van de regering.
...is 15 jaar en woont in de Democratische Republiek Congo, midden in Afrika. Over zijn leven als kindsoldaat zegt hij: ‘Soms vochten we de hele dag. We hadden geen schone kleren om aan te trekken. We waren veel ziek en waren verbrand door de zon. We moesten stelen anders hadden we geen eten. Ik heb zoveel spijt. Niets te eten, rondvliegende kogels... Ik was dat leven niet gewend en huilde veel.’ FOTO’S: JAN STEGEMAN
✂
✂
Kun je je voorstellen dat er kinderen zijn van jouw leeftijd die als kindsoldaat moeten vechten? In de hele wereld zijn ongeveer 250 dui-zend kindsoldaten. Kinderen horen niet te vechten in een leger. Die moeten kunnen spelen en naar school gaan. Hoe komt het dat kinderen soldaat worden? En wat wordt er gedaan om ze uit het leger te krijgen? En om te voorkomen dat er nog meer kinderen soldaat worden? En wat doet War Child voor kindsoldaten? Daarover gaat dit informatiepakket.
Mkambo Husseni...
1
Andrew was pas 12 toen hij commandant was bij een rebellenleger in Sierra Leone, in Afrika. Hij was commandant omdat hij één van de sterkste was, en goed kon vechten. Hij moest andere kinderen opdrachten geven. De rebellen deden drugs door de rijst van de kindsoldaten, zodat ze niet meer bang waren en niet meer goed wisten wat ze deden. Andrew vond het vreselijk. Uiteindelijk wist hij te ontsnappen. Daarover vertelt hij: ‘Ik zei tegen een paar andere kinderen dat ik tijdens een aanval zou proberen te ontsnappen. De volwassen rebellen gingen voorop en wij daarachter. Ik dacht: hoe kan ik nou wegkomen met zo’n groot geweer bij me? Ik heb alles afgedaan en ben het oerwoud in gevlucht. Ik leefde twee weken alleen in het oerwoud voordat ik een dorp had gevonden waar nog mensen woonden. Ik sliep ’s nachts in een boom, zodat wilde dieren me niet konden pakken.’
Kinderen kunnen om verschillende redenen in een leger terecht komen: • Om te ontsnappen aan armoede – arme kinderen hebben thuis vaak weinig te eten, weinig kleren. Als die dingen er in het leger wel zijn, wil je je daarbij graag aansluiten. • Omdat de familie van de kinderen wil dat ze soldaat worden – dat kan uit armoede zijn, maar ook omdat de familie in een oorlog een bepaald leger wil steunen. • Omdat kinderen door rebellen zijn ontvoerd en gedwongen worden om bij ze te blijven. • Omdat de kinderen dat zelf willen, bijvoorbeeld om wraak te nemen of omdat ze het stoer vinden.
Hoeishetleven alskindsoldaat? Het leven als kindsoldaat is verschrikkelijk zwaar. Er zijn strenge regels. Kinderen moeten zwaar werk doen, en als ze dat niet goed doen, worden ze hard gestraft. Kindsoldaten zijn altijd bang. Ze worden met de dood bedreigd als ze zich niet aan de regels houden. En ze lopen natuurlijk het risico om gedood te worden in de oorlog. Niet alle kindsoldaten vechten mee in de oorlog. Sommigen zijn in het leger om spullen te dragen of te koken en voor de soldaten te zorgen. Of ze moeten de vijand bespioneren. De kinderen die wel moeten vechten, krijgen vaak drugs. Die drugs zorgen ervoor dat de kinderen niet meer bang zijn. Ze weten dan niet meer zo goed wat ze doen, maar kunnen nog wel opdrachten uitvoeren.
✂
✂
Waarom worden kinderen soldaat?
Waaromwillen legerleiderskinderen alssoldaat? Kinderen zijn klein en snel. Ze hebben minder eten nodig dan volwassenen, dus dat is goedkoper. Ze geloven dingen sneller dan volwassenen en ze volgen gemakkelijker bevelen op. Kinderen zijn geen gevaar voor de machthebbers in een leger, omdat ze de macht niet kunnen overnemen. Bovendien bestaan er lichte geweren en wapens, die goed door kinderen gedragen kunnen worden. En de vijand schiet misschien minder snel op een kind dan op een volwassen soldaat.
Levenalsbeesten Patrick werd gedwongen om kindsoldaat te worden toen hij 11 jaar was. Hij vocht in de oorlog in de Democratische Republiek Congo. Hij is nu 15 en doet mee aan de activiteiten voor exkindsoldaten van War Child. Hij vertelt: ‘We vochten in het oerwoud en leefden als beesten. Het was een verschrikkelijk leven. Ik heb vrienden dood zien gaan en ik heb zelf ook mensen vermoord. Ik moest dat doen, maar wilde dat helemaal niet. Ik hou van de vrede waar ik nu in leef. Ik leer nu lezen en schrijven en kan spelen. Dat is nieuw voor me.’
2
✂
Marco Borsato voetbalt en danst met kinderen in Sierra Leone, waaronder ook ex-kindsoldaten.
Als een kind iemand anders dood maakt, dan is hij een moordenaar. Maar als hij gedwongen werd om dat te doen, is hij dan schuldig? Veel kindsoldaten zijn daders en slachtoffers tegelijk. Marco Borsato is ambassadeur van War Child. Hij bezoekt landen waar War Child werkt en vertelt mensen in Nederland daarover. Een paar jaar geleden bezocht hij het land Sierra Leone, in Afrika, waar hij kindsoldaten ontmoette. De oorlog in Sierra Leone was verschrikkelijk en er zijn tienduizenden kinde-ren kindsoldaat geweest. Bij veel rebellen-legers waar zij zaten, ging het er om zoveel mogelijk verwoesting en ellende aan te richten. De kindsoldaten moesten daar ook aan meedoen. Daarom waren veel men-sen bang voor de kindsoldaten toen ze vrij kwamen. Ze zagen de kinderen als moordenaars. Ook Marco Borsato had het daar moeilijk mee toen hij kindsoldaten ontmoette. ‘Ik kan bijna niet onder woorden brengen hoe het voelt om hand in hand te lopen met een kindsoldaat,’ vertelt Marco Borsa-to. ‘Het zijn kinderen die mensen hebben vermoord, handen hebben afgehakt en dingen hebben gedaan die te wreed zijn om te vertellen. Aan de andere kant heb ik ook met ze getekend en gedanst. Dan kreeg ik het gevoel dat ze nog echt kinde-
ren zijn. En dat ze niet tot gruwelijke daden in staat zouden moeten zijn geweest. Deze kinderen hebben hulp nodig. Ze moeten terug in het normale ritme waar kinderen zich goed bij voelen. Een thuis hebben, naar school gaan en kunnen spelen. Als ze de dingen doen die kinderen normaal ook doen, dan zijn ze blij. Dan zie je alleen nog maar het kind. Maar het is voor mij heel moeilijk om dat los te koppelen van het idee wat ze als kindsoldaat hebben gedaan. Het is een heel dubbel gevoel.’
✂
Daders of slachtoffers?
Een kindsoldaat is vrij, en dan? De meeste kindsoldaten die vrij komen, willen natuurlijk zo snel mogelijk terug naar hun familie. In een oorlog, of net daarna, kan het moeilijk zijn om mensen terug te vinden. Vooral als de familie is gevlucht en niemand meer weet waar ze nu zijn. Gelukkig zijn er organisaties en mensen die de kinderen helpen om hun familie terug te vinden. Als dat niet lukt, worden de kinderen opgenomen in pleeggezinnen.
3
Hoe komen kinderen uit het leger?
✂
Andrew (midden) loopt weer vrij rond. Hij wist te ontsnappen uit een rebellenleger.
Veel kindsoldaten zouden wel uit het leger willen, maar worden door de legerleiders tegengehouden. Die zeggen bijvoorbeeld dat ze de kinderen of hun familie zullen vermoorden als ze uit het leger ontsnappen. Toch lukt het sommige kinderen om te vluchten. Als een oorlog bijna voorbij is, lukt het ook wel eens om legerleiders over te halen om de kinderen vrij te laten. Regeringen en organisaties, zoals bijvoorbeeld de Verenigde Naties, gaan dan praten met legerleiders. De Verenigde Naties is een internationale organisatie waarvan bijna alle landen ter wereld lid zijn. In de Verenigde Naties werken regeringen samen en stellen ze regels op waar alle landen zich aan moeten houden.
Dansen met een blinddoek
‘Ik schaamde me voor mijn kind’…
Willy Mukenge doet War Child-activiteiten met kinderen in de Democratische Republiek Congo. Hij vertelt hoe dat gaat:
In het begin verzweeg ze voor anderen dat ze moeder was. ‘Ik was bang en schaamde me voor mijn kind,’ zegt ze. ‘Ik was heel erg teruggetrokken. Door de activiteiten van War Child durf ik nu wel contact te zoeken met anderen en ik kan me beter concentreren.’
‘We doen veel spelletjes om kinderen te leren om met respect en op een plezierige manier met elkaar om te gaan. We gaan bijvoorbeeld in een kring staan en nodigen telkens een paar kinderen uit om in het midden te dansen. Soms laten we ze dansen met de ruggen tegen elkaar. Zo leren ze contact te maken met elkaar te maken en voelen ze wat normaal lichamelijk contact is. Veel kindsoldaten zijn alleen agressief lichamelijk contact gewend. Kinderen die elkaar niet mogen, laten we juist met elkaar dansen. Zo leren ze dat iedereen gelijkwaardig is, dat je elkaar kunt vertrouwen en met elkaar kunt samenwerken. Wat we ook wel eens doen is kinderen geblinddoekt laten dansen met iemand die ze niet mogen, zodat ze niet weten met wie ze dansen. Als de blinddoek afgaat moet iedereen lachen en is het eerste contact tussen de kinderen gelegd.’
4
✂
Vraag je leerkracht om deze oefening met je klas te doen! Dansen met de ruggen tegen elkaar.
FOTO’S: GEERT SNOEIJER
Lucia moet twee uur heen en terug lopen naar het centrum waar ze een opleiding volgt en meedoet aan de activiteiten van War Child. Later wil ze graag naaister worden. Ze droomt ervan om een eigen winkel te hebben waar ze genoeg geld mee kan verdienen.
Lucia is 18 jaar en kreeg bijna 2 jaar geleden een kind. Niet omdat ze dat zo graag wilde. Ze was ontvoerd door een rebellenleger in de Democratische Republiek Congo, waar het al jaren oorlog is. Ze moest verplicht bij één van de soldaten wonen. Toen de soldaat een keer even weg was, is ze ontsnapt. Daarna kwam ze erachter dat ze zwanger van hem was.
FOTO’S: GEERT SNOEIJER
Lucia en haar dochtertje Cecile wonen met zeven andere familieleden bij haar oma. De familie is arm. Ze hebben net genoeg te eten. Er is maar één bed in het huisje. Daar slaapt oma. De anderen slapen op matjes op de grond.
✂
‘Mensen raadden me aan om abortus te laten plegen, dus om het kindje te laten weghalen,’ vertelt Lucia. ‘Ik vond het een moeilijke keuze, want abortus is gevaarlijk en ik wist dat ik dan het risico liep om dood te gaan.’ In de binnenlanden van Afrika hebben artsen niet zulke goede apparatuur en zijn de meeste ziekenhuizen niet zo schoon als in Nederland. Lucia besloot het kindje toch te houden. Daar is ze nu heel blij om, want ze houdt veel haar kindje. De vader heeft ze nooit meer gezien.
✂
✂ War Child helpt onder andere kinderen die kindsoldaat zijn geweest, om weer een normaal leven op te bouwen. War Child doet dat in Colombia in Latijns Amerika en drie landen in Afrika: Democratische Republiek Congo, Soedan en Zuid-Soedan. War Child helpt de kinderen bij de terugkeer naar hun familie of het dorp waar ze vroeger woonden. Als kindsoldaten vrij zijn, duurt het vaak lang voordat ze weer gewend zijn aan het normale leven. Ze zijn vaak nog bang, hebben nachtmerries en kunnen zich moeilijk concen-treren. Sommigen schamen zich en voelen zich schuldig om de dingen die ze hebben meegemaakt. Anderen kunnen agressief zijn. Ze zijn gewend geraakt om veel geweld te gebruiken. Soms zijn andere mensen in hun
omgeving boos op ze, of bang voor ze. Dan worden ze buitengesloten. War Child organiseert allerlei soorten activiteiten waardoor kinderen weer zelfvertrouwen krijgen en in contact kunnen komen met andere kinderen. De activiteiten zijn voor kinderen die kindsoldaat waren en andere kinderen samen. Ze gaan dan bijvoorbeeld toneel spelen, schilderen, dansen, muziek maken of sporten.
▼
FOTO: GEERT SNOEIJER
✂
Wat doet War Child voor kindsoldaten?
Wil je meer informatie over War Child? kijk op www.warchild.nl
✂
FOTO: GEERT SNOEIJER
5
✂
Ook zorgt War Child dat de kinderen een beroep leren, zodat ze bijvoorbeeld metselaar, timmerman of kleermaker kunnen worden. Meestal hebben de kinderen in het leger geen onderwijs gehad. Voor een goede toekomst is het belangrijk dat ze een vak leren en later werk kunnen vinden.
✂
▼
Kinderen in Bezet Palestijns Gebied en Israël maken oorlogsgeweld vaak van dichtbij mee. Het is daar al heel lang oorlog.
✂ Tijdens een oorlog wordt de leefomgeving van kinderen verwoest, zoals dit gebouw in Afghanistan.
Ieder jaar op 21 september is het de Internationale Dag van de Vrede. In de hele wereld besteden mensen dan aandacht aan vrede en het belang daarvan. Op deze dag organiseerde War Child dat honderden kinderen en volwassenen in Congo samen een vredesteken vormden. Tegelijkertijd deden honderden mensen dat ook op het strand van Scheveningen. Daarmee lieten al deze mensen zien dat ze geen oorlog meer willen, maar vrede.
War Child vraagt aandacht In april 2007 is War Child in Nederland begonnen om extra aandacht te vragen voor kindsoldaten. Daarvoor maakte War Child een verslag over kindsoldaten met speciale aandacht voor kindsoldaten in Colombia. War Child-ambassadeur Marco Borsato heeft het verslag aangeboden aan de minister van Ontwikkelingssamenwerking Bert Koenders.
6
Voorkomen dat kinderen soldaat worden dus niet aan de afspraken van de regering houden. Er kan van alles worden gedaan om de kans zo klein mogelijk te maken dat kinderen vrijwillig of gedwongen een leger in gaan. Dat er nog zoveel kindsoldaten zijn, geeft al aan dat het nog niet is gelukt om te voorkomen dat kinderen kindsoldaat worden. Dingen die kunnen worden gedaan om te zorgen dat zo min mogelijk kinderen kindsoldaat worden, zijn bijvoorbeeld: • Afspraken tussen landen dat kinderen niet in het leger mogen. • Wetten opstellen die legers verbieden om kinderen toe te laten, zodat legerleiders daarvoor kunnen worden gestraft. • De handel en verkoop van kleine wapens tegengaan, want die kunnen gemakkelijk door kinderen worden gebruikt. • Zorgen dat mensen voldoende te eten
✂
Het is belangrijk om vrijgekomen kindsoldaten te helpen weer een normaal leven op te bouwen. Maar het is ook belangrijk om te voorkomen dat kinderen het leger in gaan. Bij de Verenigde Naties, waar bijna alle landen ter wereld lid van zijn, hebben regeringsleiders afgesproken dat kinderen onder de 15 jaar geen soldaat mogen worden. Een aantal landen heeft daarna nog afgesproken dat er niemand onder de 18 jaar het leger in mag. In Nederland mag je het leger in als je 17 jaar bent, maar mag je niet meedoen met gevechten voordat je 18 jaar bent. Helaas vinden niet alle legerleiders het nodig om zich aan de gemaakte afspraken te houden. Het kan zijn dat een regering van een land geen kinderen in het eigen leger toelaat, maar dat andere legers in dat land dat wel doen. Bijvoorbeeld rebellenlegers. Dat zijn gewapende groepen die in opstand komen tegen de eigen regering. Zij zijn het niet met de regering eens en zullen zich
hebben en er scholen voor kinderen zijn, zodat arme kinderen geen toevlucht in het leger zoeken. • Huizen en dorpen beschermen tegen ontvoering van kinderen door rebellenlegers. • Hulp geven aan kinderen die uit het leger komen, zodat ze een normaal leven kunnen opbouwen en niet meer teruggaan naar het leger.
7
t’
ie n k o o jk li n e ig e r a a ‘Ik was een kind, m
da n gi ng wo ne n. ge r in Zu id -S oe sle ng di om rij ev -b n de SP LA wa s p va n de SP LA M aa r he t do el va s. n tra in in gs ka m wa ee ol in j ho hi sc en n to 4 ja ar he t ka m p ee Ko n Ke le i wa s en om da t er in en he m da ar he rd uu st rs de ou Zi jn ds ol da te n. te le id en to t kin de jo ng en s op
n het . Ik ben de jongste va en ei ko 0 10 n da r ee en m ersfamilie. We hadd Wij waren een herd zussen en twee broers. ee gezin. Ik heb nog tw ? ensoldaat opleiden . Ze wilden dat de m t an ed LA kinderen tot So SP n va de e ng ild ri w ge m Waaro en, en da gen de re gewapende strijd te mensen werden gezi De SPLA voerde een het land niet langer als tweederangs- stige strijd, trainde de SPLA n om sen in het zuiden va orden verdeeld. Met het oog op de toek p was één van de grootste. Er m uw de welvaart gelijk zo Daarvoor richtten ze kampen op. Ons ka Kon Kelei vluchtte in 2000 van Soedan naar Nederland. . er leg jongens voor hun Als kind leefde hij in een trainingskamp voor kindsoldaten. In . en er kind Nederland zette hij zich in voor War Child. Hij heeft toen dit woonden zo’n 20.000 te p m t? ka ch t re interview gegeven. Nu is hij weer terug in Soedan. he te p ar m na ka s het trainings t om de jongen ur bu rs de de ou in Hoe kwam je in e es st ili ee m m fa de school, dus roep aan alle De SPLA deed een op e naar school gaan. Verder was er geen j het kamp te komen, moesw bi cht, ging sturen. Daar konden ze oproep. Bijna iedereen deed het. Om s een jongen sterk genoeg was voor de to n in n de auto’s of bussen. Al et me mee. We liepe m en gehoorzaamden aa ge ng gi en r ar oe w br er re t de an ou iets en, w men. ten we twee weken lop as ongeveer vier jaar toen ik ging. Mijn g sliepen we in de schaduw van de bo k. lee w da er Ik rk hij naar het kamp. door, want overdag was het te heet. Ov hemd van mijn vader, dat net een ju t over groepjes, de hele nach et. Ik droeg een korte broek en een groot ni Bagage hadden we organiseerd? ens van verschillende ng jo t n in het kamp ge ui ve le n t de he on as st w be e e Ho ld in groepen, di 13 jaar. Hun bazen ee of rd ve 12 en er ve ar ge w on en n er va eren, Alle kind n jaar waren de oudere kind en ongeveer 18 jaar. Jongens vanaf ee en ar leeftijden. De leiders volwassenen. Iedere De oudste bazen w r. en de ar ou w s at er w st r ee ee w olm waren de scho ed, werd je geslagen. echte leger in. Alleen of 16 gingen al het aan de regels houden. Als je dat niet de k moest zich natuurlij licht. Om het kamp? gelijks leven in tot 5 uur ’s middags komen. ds en ht oc s ’ Hoe was het da r uu 5 n van ongeveer laats bij elkaar Het is in Zuid-Soeda aan. Dan moesten we op de verzamelp die dag gingen doen. >>> st e half 5 moesten we op en geteld en kregen we te horen wat w er Daar werden de kind kom je?
✂
zin Uit wat voor ge
8
>>> Van 8 tot 12 uur gingen we naar scho den we niet, alleen schriften. De meester ol, waar we gewoon leerden rekenen en schrijven. Schoolboeke schreef alles op het bo ook kinderen naar on n ha rd ze school die in de st De betekenis van vrede plek waar we aten. ad vlakbij het kamp en dat moesten wij overschrijven. Er kw dWe aten altijd maïsp woonden. Na school marcheerden we na amen ap, gemaakt van m zoals huizen bouwen aïsm ar de War Child vroeg , water halen, hout hakken, maïs stam eel en water. Daarna kregen we opdrac weer maïspap eten. kinderen die pen of eten klaarmak ht Daarna was er, tot we moesten gaan sla en. Om 5 uur gingen en, te spelen. Speelgoed ha kindsoldaat zijn pen, we dd En zo ging het iedere en we niet. Ik voetbalde graag en het tijd om uit te rusten, huiswerk te mak geweest wat en of w da as ook leuk om te ga g. Behalve op zondag vrede voor hen an , zw w an em t m da en n in gi ngen we ’s ochtends de rivier. Had je vrienden betekent. Sommiin het kamp? naar de kerk in het ka mp. In moeilijke tijden had gen hebben nog je an de re ki nd eren nooit in vrede huis. Ik had wel vrie ndjes ja. We leefden nodig. Vooral als je ziek werd, want er w geleefd. natuur as geen dokter of ziek nu geen contact meer m FOTO: SHIRLEY BARENHOLZ enet vriendjes uit die ti lijk samen, speelden samen en hielpen elkaar. Maar ik heb jd. Ben je wel eens verliefd In het kamp woond geweest in het kamp? ‘Vrede betekent voor mij liefde en dat en alleen maar jong we van elkaar moeten houden.’ en de kerk. Er was een meisje dat ik heel er s. Er kwamen wel een paar meisjes uit g de stad naar onze sc leuk vond. Ze zat bij lingen van de klas. hool en naar In de klas hing een m ij in ‘Vrede betekent dat mensen samen de kl as . Wij behoorden allebei bord met de namen Ik vond het wel bijzon to t de be van moeten leven en begrip voor elkaar de beetje om wie van on r dat zij als meisje zo goed was. Eigenl de kinderen die de beste cijfers hadden ste leermoeten hebben’ ijk ging het er altijd . s de beste was. een W ‘Vrede betekent dat er geen geweld meer is en andere slechte dingen.’ ‘Vrede betekent voor mij vrede in mijn land. Ik hoor mensen wel eens praten over vrede, maar dat is er niet omdat er geen goede leider in ons land is. Ik denk dat vrede wel belangrijk is.’ ‘Vrede betekent stilte. Als het stil is, zijn er geen bommen en wordt er niet geschoten en kunnen we naar school gaan.’ ‘Ik denk dat als het vrede is, dat mensen zich dan vrij voelen. Vrij om naar school te gaan.’
at gebeurde er
met je
Dan vonden ze je ee in het kamp als je niet sterk genoeg was? nw ze de meest vervelend atje. Leiders hadden de pik op de wat jes. e het altijd wel op te ne opdrachten. Andere jongens uit de groe Die gaven p probeerden men voor de minder sterke. Had je contact m et je fa Mijn iets oudere broe milie toen je in het kamp woonde? r groep. Ik leefde dus ni woonde ook in het kamp, maar hij zat in et geen contact met on met hem samen, maar ik zag hem w een andere el. ze bekenden van nieuw familie. Soms hoorde ik wel eens iets ov We hadden er familie of e kinderen die in he t ka zelfs niks laten weten , want als je eenmaa mp aankwamen. Maar je kon meer uit. l in het kamp was, kwam je er niet
Hoe ben je gevl
ucht vanuit het
kamp?
Een dorp in Zuid-Soedan
Het gebied waar he t ka daten van de toekom mp was, werd onveilig. Het kamp was ee st zaten. Het hele ka mp moest vluchten n doelwit voor het regeringsleger, omda en worden verplaat st. We hebben wel ee t daar de soln maand >>>
9
t werd onder controle en he oepje ed go zo r ee m et ni p hadden het kam e waren met een gr rs W . de en lei e lop D ge n. eg ke w ok ds tr ef ’s avon s. We >>> rondge samen met mijn ne ons overdag in het bo r ik ik n en be pt to en rs To ve r. en he t, sc ti ch na chao waa eren. We liepen iedere we in de stad aan, van ongeveer 15 kind men om te eten. Na een week kwamen k niet. Bijna iedereen was oo no hadden maïs meege ijn familie was er niet meer, het huis el een kind, maar eigenlijk al M . w vroeger had gewoond Ik was toen ongeveer 8 jaar oud. Ik was og. gevlucht voor de oorl In veel huizen in Soedan is geen een volwassene. waterleiding met schoon stroseldis ed vo de n va mend water. Dat moet je gaan en ? fd er toen verd s gebleven. We lee at la or np do oo Hoe ging je reis n w de halen bij een kraan waar veel de or ou w te ijn jaar in m niet gezien We zijn wel een paar saties. We moesten altijd oppassen om naar het kamp, waar je een mensen hun water halen. Als je ni g pech hebt moet je een heel eind tributie van hulporga erd herkend, moest je het leger in of teru mee met een boot naar lopen om bij een kraan te komen. ik w en je SPLA-soldaten. Als oom om jk konden mijn neef dr eli ijn nd ei m it U as w d. et on H st . en en flinke straf te wacht an. Ik wilde daar verder leren en studer Khartoem aankwam. Mijn d ed ta So en ik in de hoofds de hoofdstad van to ar ja 14 ik nk de naar school. was dokter te worden. Ik ar in een krottenwijk, maar gingen wel regelde dat we met een g da neef en ik woonden sensmokkelaar ontmoet die tegen betalin ederland in een asielzoekersN en Later hadden we m erdam konden gaan. En zo kwam ik in tt Ro ik rechten. vrachtschip naar op mezelf en studeer ik n oo w u N t. ch re centrum te drie ? ooit nog gezien , was ik samen met am kw nd Heb je je familie la er ed N Toen ik in 2000 in d ik vanaf mijn kinha e ili m fa ijn m n va neven, maar de rest . Vanaf 2001 werd het reizen van Zuid land en vroeg aan een en er zi ed ge N broer dertijd niet meer woonde toen al in Ik r. ke lij ke ak m ge em mijn moeder en mijn ijn Soedan naar Kharto hij mijn familie wilde zoeken. Hij heeft m of is helaas overleden en vriend in Khartoem ik nu telefonisch contact. Mijn vader heb gevonden. Met hen g in het zuiden. no twee zussen wonen ijn studie rechten m nd Soedan? la ar er na ed N en ill in w ik g eerst wil al op het Zou je teru naar Soedan, maar en aan veranderingen in Soedan, voor ilen ill w g ru te el w u Ik zo meehelp k zou ik w Ee n gro ot de el va n toekomst zou ik willen rom ben ik rechten gaan studeren. Oo middelbare So ed an de In . en ak m af be sta at uit wo es tijn . weinig heid. Daa Er is ve el bestuur van de over id-Soedan te verbeteren. Er zijn daar zo n va za nd , on vru ch tba re ed bi ge gro nd en er derwijs in Zu gro eit we ini g. len helpen om het on aan willen veranderen. iets scholen. Daar zou ik
Kon Kelei bij War Child Toen Kon Kelei in Nederland woonde deed hij veel voor War Child. Ook speelde hij samen met Marco Borsato in de film Wit licht. Hij woont nu weer in Soedan om les te geven. Zijn boek over een bijzondere vriendschap met Waldemar Torenstra is net uitgekomen.
10
En hier zie je hem met een journalist praten over kindsoldaten. Hij zei onder andere: ‘’Een kindsoldaat die zulke erge dingen heeft meegemaakt, heeft het nodig om weer te kunnen spelen. Want kinderen horen kind te zijn en geen soldaat! Ik ben blij dat ik in Nederland mijn verhaal mag vertellen. Ik hoop dat we met z’n allen een steentje kunnen bijdragen aan het verbeteren van de situatie van kindsoldaten.’’
