Hoe verteert jouw lichaam lactose? Lactose Tolerantie Test (LTT)
Wilhelmina Kinderziekenhuis
Wat staat er in deze folder Inleiding voor ouders
2
Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar
4
Hoe verteert jouw lichaam lactose: Lactose Tolerantie test
6
Tips
16
Wil je meer weten?
18
Voor ouders: voorbereiding en begeleiding
19
Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie door geven per E-mail:
[email protected]
1
Inleiding voor u als ouder Een onderzoek in een ziekenhuis kan een ingrijpende gebeurtenis zijn. Uw kind voelt zich misschien niet goed of heeft zelfs pijn. Het krijgt te maken met verschillende behandelaars en hoort allerlei medische termen. Wij vinden het belangrijk u en uw kind hierbij goed te begeleiden.
Lees de folder eerst zelf. U kunt de tekst daarna voorlezen of in uw eigen woorden navertellen. Of uw kind leest de tekst zelfstandig. Bespreek daarna samen of alles duidelijk is. Als u korte vragen stelt over de tekst, kunt u nagaan of uw kind de informatie begrepen heeft. Achterin deze folder staat hoe u uw kind kunt voorbereiden en begeleiden bij het onderzoek.
Deze folder is bedoeld om uw kind voor te bereiden op het onderzoek. Maar ook om ú te informeren over wat er gaat gebeuren. Begrijpelijke informatie is nodig. Het geeft vaak meer zekerheid en vertrouwen. Een deel van de voorlichting gebeurt in het ziekenhuis. De arts vertelt: • Waarom uw kind dit onderzoek krijgt • Hoe we dit onderzoek doen Thuis stellen kinderen meestal meer vragen dan in het ziekenhuis. Uw kind vertrouwt u. Daarom kunt u het beste uitleggen wat er gaat gebeuren. U weet welke informatie uw kind begrijpt en kan verwerken. Deze folder helpt u bij de voorbereiding.
2
3
Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar Een onderzoek in het ziekenhuis kan vervelend zijn. Je krijgt te maken met verschillende artsen, assistenten en verpleegkundigen. Je hoort ook allerlei medische termen. Wij willen je zo goed mogelijk voorbereiden op het onderzoek. Lees daarom deze folder goed door. Als je weet wat er gaat gebeuren, ben je meestal minder zenuwachtig. Je ouders lezen deze folder ook. Vraag of ze kunnen uitleggen wat je niet snapt.
Wie beslist: jij, je ouders of samen? Wat is het beste voor je als je ziek bent? Wie beslist dat eigenlijk? Moet er rekening gehouden worden met jouw mening? Dat staat in een speciale wet: de Wet op de Geneeskundige Behandelings Overeenkomst (WGBO).
Tips Neem iemand mee naar het ziekenhuis. Je vader, moeder of iemand anders die je vertrouwt. Praat met je ouders, broers, zussen, vrienden en vriendinnen over wat er gaat gebeuren in het ziekenhuis. Schrijf je vragen op, dan vergeet je ze niet. Bij je volgende bezoek aan het ziekenhuis kun je ze stellen.
Wil je meer weten? www.hetwkz.nl www.umcutrecht.nl www.opeigenbenen.nu www.ikvoelpijn.nl
Ben je ouder dan 12 jaar Dan moet de dokter ook aan jou vragen of je het goed vindt wat hij gaat doen. Jij en je ouders moeten allebei toestemming geven. Maar wat gebeurt er als jij het niet eens bent met je ouders? Hoe gaat het dan? Ook dat staat in deze wet. Lees er meer over op www.jadokterneedokter.nl
Ben je ouder dan 16 jaar Dan beslis je zelf. Dan is alleen jouw toestemming nodig. Maar moet de arts dan wel informatie over de behandeling geven aan je ouders? Lees er meer over op www.jadokterneedokter.nl
4
5
Hoe verteert jouw lichaam lactose: lactose tolerantie test
De spijsvertering Spijsvertering bestaat uit twee woorden: Spijs
Je komt in ons ziekenhuis voor een onderzoek: een lactose tolerantie test. Lactose is een suiker dat in melkprodukten zit. De dokter onderzoekt of jouw lichaam lactose goed kan verteren. Een ander woord voor verteren is opsplitsen. Lactose Tolerantie Test bestaat uit drie woorden: Lactose Tolerantie
Test
= een melksuiker = verdraagzaamheid. In dit geval hoe jouw lichaam een bepaalde stof verdraagt. Hoe het daarop reageert. = een ander woord voor onderzoek of meting
Het onderzoek duurt van 9.00 tot 12.15 uur. Een lactose tolerantie test doet geen pijn. Alleen als jouw lichaam lactose niet goed verteert, krijg je soms klachten. Dan kun je buikpijn krijgen. Misschien heb je last van een opgeblazen gevoel en moet je winden laten. Dat gaat vanzelf weer over. Je vader of moeder mogen bij je blijven tijdens de test. Voor een lactose tolerantie test kom je naar afdeling Kameleon (WKZ- 1e verdieping). Dat is de afdeling waar we onderzoek doen naar je maag, darmen en lever.
6
= eten
Verteren = verbruiken, omzetten naar voedingsstoffen Bij de spijsvertering zet je lichaam alles wat je eet en drinkt om in hele kleine deeltjes. Die deeltjes heten voedingsstoffen. Je lichaam kan deze voedingsstoffen opnemen en gebruiken. Je krijgt er energie van. Daardoor kun je actief zijn. In je lichaam maken de organen van het spijsverteringskanaal het voedsel klein. Al deze organen werken samen. Zo maakt het eten een reis door je lichaam. Het begint als je eten in je mond stopt. Het eindigt als je gepoept hebt. Van boven naar beneden dus! Mond: Je tanden en kiezen in je mond maken het eten klein. Er komt speeksel bij het eten. In speeksel zitten bepaalde stoffen die inwerken op het eten. De spijsvertering begint dus meteen. Slokdarm: Als je je eten doorslikt, komt het in de slokdarm. De slokdarm drukt het eten naar je maag toe. Sommige stoffen uit je eten verteren hier al. Maag: Je maag maakt een soort knijpende beweging. Het eten wordt dan nog fijner gemalen. Er komt ook maagzuur bij het eten. Het maagzuur maakt een groot deel van bacteriën in je eten dood. Dat is goed, anders zou je snel ziek worden.
7
Twaalfvingerige darm: Dit is het gedeelte tussen je maag en de dunne darm. Je alvleesklier, je lever en gal sluiten hier aan op het spijsverteringskanaal. Er komen vloeistoffen uit je alvleesklier en je gal bij je eten. Je eten is daarna helemaal omgezet in kleine voedingsstoffen. Dunne darm: Vanuit de dunne darm komen al veel voedingsstoffen in het bloed. Het bloed brengt het naar de rest van je lichaam. Dikke darm: Vanuit de dikke darm komen de laatste voedingsstoffen en water in het bloed. Endeldarm: Wat er nu nog overblijft, heb je niet nodig. Dat noemen we ontlasting (of poep). De endeldarm is een soort verzamelplaats voor de ontlasting. A nus (je poepgaatje): Via je anus verlaat de ontlasting je lichaam.
Wat doet het enzym lactase? Lactose is een suiker. Het zit in melk en in veel producten die van melk gemaakt zijn. In zure melkproducten zit minder lactose. De bacteriën die daarin zitten, breken de lactose al een beetje af. Lactose zit bijvoorbeeld in: volle, halfvolle, magere melk en karnemelk vla, pap, pudding, yoghurt, kwark, kefir, mousse, bavarois chocolademelk, yoghurtdranken, fruitzuiveldranken
8
9
m ilkshake, ijs bereid met melk of room, (slag)room, zure room en crème fraiche g eiten- en schapenkaas, smeltkaas, cottage cheese, hüttenkäse
Als je lichaam lactose niet kan verteren, spreken we van lactoseintolerantie. De klachten verschillen. Het hangt er vanaf: hoeveel lactase jouw darm nog aanmaakt wat je eet
gebonden sauzen en soepen chocolade, koekjes, taart en gebak Het lactose uit deze producten komt uiteindelijk in je dunne darm terecht. Daar gaat het enzym lactase aan het werk. Lactase maakt kleine deeltjes van de lactose. We noemen dat splitsen. Er ontstaan dan twee kleinere suikers. Dat zijn glucose en galactose. Je lichaam kan alleen deze kleinere suikers opnemen en als energiebron gebruiken. Soms is het enzym lactase niet aanwezig of er is te weinig enzym. Dan kan lactose dus niet gesplitst worden. Je lichaam kan dit suiker dan ook niet opnemen. De lactose gaat dan verder naar de dikke darm. Daar gaan de bacteriën het lactose splitsen. Dit heet gisten. Hier komen ook gassen bij vrij. Je krijgt daardoor veel gas in je buik. Dat voelt vervelend. Je moet veel winden laten en je krijgt soms diarree.
Vóór de lactose tolerantie test Wat moet je van tevoren weten? Voor het onderzoek mag je niets eten of drinken. Dat noemen we ‘nuchter zijn’. • Vanaf twaalf uur in de nacht vóór het onderzoek mag je niets meer eten en drinken. Je mag dus niet ontbijten en ook geen water drinken. Als je niet nuchter bent, gaat het onderzoek niet door! • Poets voor de zekerheid je tanden een keer niet, dan voorkom je dat je per ongeluk een slokje water drinkt!
Voor ouders Kinderen jonger dan twee jaar mogen tot 4.00 uur ’s nachts nog iets eten en drinken.
Een van de gassen, die vrijkomt is waterstof. Dat komt uiteindelijk in je bloed en longen, en dan adem je het uit. Als je medicijnen gebruikt, overleg dan altijd even met je ouders en de dokter. • Je moet tenminste twee weken van tevoren met anti-biotica stoppen. • Je moet ten minste één week van tevoren met sommige laxeermiddelen stoppen. 10
11
Voor ouders
Hoe doen we de lactose tolerantie test?
Wilt u contact met ons opnemen als uw kind: • nog herstellend is van een kinderziekte • in contact is geweest met een (kind met) kinderziekte • de ochtend van het onderzoek ziek is of koorts heeft • antibiotica gebruikt • laxeermiddelen gebruikt (zoals Lactulose®, Duphalac®, Legendal® of Importal®)
Om na te gaan of jij inderdaad een lactose-intolerantie hebt, doen we een waterstofademtest. Als jouw lichaam lactose niet goed verteert, adem je meer waterstof uit. Daarom meten we tijdens de test de hoeveelheid waterstof in je adem. Dat doen we voordat je een product met lactose hebt gedronken en nadat je dat gedaan hebt.
Als het nodig is maken wij in overleg met u een nieuwe afspraak.
Als de hoeveelheid waterstof in de uitademingslucht omhoog gaat, dan verteert jouw lichaam de lactose niet goed. Het onderzoek gaat zo:
Wat kun je meenemen:
Je ademt diep in en via een mondstuk adem je weer zolang mogelijk uit.
iets om te doen in de tijd dat je moet wachten
We meten nu de uitgangswaarde (= de nuchtere waarde).
iets te eten of te drinken. Dat is lekker na afloop van de test, want je bent dan een tijd nuchter geweest!
Daarna krijg je een beker zoete thee te drinken. In de thee zit lactose, daarom smaakt die zoet. Als de thee op is, moet je 3 uur lang elk half uur blazen. We meten daarna steeds het waterstof in de uitgeademde lucht. Daar voel je niets van. Behalve de thee mag je tijdens het onderzoek niets eten of drinken! Tussendoor mag je spelen, spelleties doen of dvd kijken. Dat kan allemaal in de functiekamer. Of je gaat even van de afdeling af, maar blijf wel in of rondom het ziekenhuis.
12
13
Voor ouders Als uw kind te klein is om zelf te blazen, vangen wij de uitgeademde lucht op via een kapje. Dit kapje omsluit de neus en de mond. Uw kind kan nog wel gewoon ademen. Wij meten het waterstof in de uitgeademde lucht. Voor iets oudere kinderen hebben we een mondstuk. Daarop kunnen kinderen gewoon in- en uitademen. Sommige kinderen krijgen door het onderzoek wat buikpijn. Vraag er niet naar bij uw kind, maar laat het wel weten aan de verpleegkundige als uw kind uit zichzelf over buikpijn klaagt. Neem eventueel een eigen beker of flesje mee waaruit uw kind de lactose-oplossing kan drinken.
Samenvatting Een lactose tolerantie test meet of jouw lichaam lactose goed verteert. Je moet nuchter zijn, dus je mag van tevoren niets eten of drinken. Je krijgt een beker zoete thee te drinken. We meten de hoeveelheid waterstof in de lucht die jij uitademt. Daar voel je niets van. Het onderzoek duurt ruim 3 uur.
De uitslag Na de lactose tolerantie test Als het onderzoek is afgelopen, mag je naar huis of ga je terug naar de afdeling. Je mag dan weer gewoon eten en drinken.
Tijdens de test kunnen we meteen al zien of jouw lichaam lactose goed verteert. Je maakt een afspraak met de dokter om verder te praten over de uitslag van de test. Dat kan op de polikliniek of via de telefoon. De dokter vertelt dan hoe het verder gaat.
Bijwerkingen Een lactose tolerantie test heeft alleen bijwerkingen als jouw lichaam lactose niet goed verteert. Je kunt dan buikpijn krijgen. Dat voelt niet anders dan de buikpijn die jij anders ook soms hebt. Je krijgt er geen nieuwe klachten bij. Als je last hebt van verstopping, krijg je heel soms later op de dag een beetje buikpijn.
14
15
Complicaties
Wil je meer weten
Zelfs als een onderzoek helemaal goed is gedaan (“volgens het boekje”), kunnen er problemen ontstaan. Zulke problemen noemen we complicaties.
Kijk dan op: http://www.kidsallergie.nl/?id=55
Bij een lactose tolerantie test is er geen kans op complicaties. Een lactose tolerantie test is veilig. Je wordt er niet ziek van. Je klachten worden er ook niet erger door.
of:
Tips
www.hetwkz.nl www.umcutrecht.nl www.kindenziekenhuis.nl www.jadokterneedokter.nl
Neem iemand mee naar het onderzoek. Hij of zij kan je helpen als je bang bent . Hieronder staan meer tips. Bespreek van tevoren wat jij graag wilt.
Heb je nog vragen?
Heb je ergens last van? Heb je pijn? Of zit je bijvoorbeeld niet goed? Vertel dit dan altijd. Dan kijken we wat we daar aan kunnen doen. Als je iets wilt weten of iets niet snapt, mag je het altijd vragen.
Schrijf ze op, dan kun je ze niet vergeten. Je kunt ze stellen als je in het ziekenhuis bent. Voor vragen over een lactose tolerantie test kun je bellen met afdeling Kameleon: • het liefst tussen 14.45 en 16.30 uur • telefoonnummer 088 75 544 40.
Voor andere vragen of advies kun je bellen met een pedagogisch medewerker via het secretariaat Pedagogische Zorg: • op maandag, dinsdag en donderdag van 9.00 tot 10.00 uur • telefoonnummer 088 75 542 24. Natuurlijk mogen je ouders deze nummers ook bellen.
16
17
Voor ouders: voorbereiding en begeleiding
Wat vertelt u en hoe • Kies woorden die uw kind begrijpt, vertel zo eenvoudig mogelijk. Sluit aan bij zijn/haar belevingswereld.
Hoe kunt u uw kind voorbereiden • Vraag wat uw kind al weet over het onderzoek. Hieronder staan algemene adviezen. U kunt zelf inschatten wat bij uw kind past. • Kies een rustig moment voor de voorbereiding. Bij voorbeeld niet vlak voor het slapen gaan. Zorg dat er tijd is voor uw kind om vragen te stellen. • Begin bij jonge kinderen niet te vroeg met voorbereiden. Ze hebben een ander tijdsbesef dan volwassenen. Jonge kinderen leven in het ‘hier en nu’. Een paar dagen van tevoren is meestal vroeg genoeg. Zorg wel dat er voldoende tijd is om er nog eens op terug te komen. Herhaling is belangrijk. Bij oudere kinderen kunt u wat eerder beginnen. • Laat uw kind de informatie navertellen aan uzelf of aan anderen. Zo merkt u of alles begrepen is.
• Let erop dat uw kind de informatie goed begrijpt en verwerkt. Vooral jonge kinderen kunnen gaan fantaseren over het ziekenhuis. • Geef vooral bij jonge kinderen niet alle informatie tegelijk. • Leg geen nadruk op nare dingen, maar vertel er wel eerlijk over. • Vertel alleen over wat uw kind bewust meemaakt tijdens het onderzoek. Dus over alles wat het ziet, voelt, hoort, ruikt en proeft. • Laat dingen zien als u over het ziekenhuis vertelt. Doktersspulletjes bijvoorbeeld. Of gebruik boeken en internet. Via www.hetwkz.nl kan uw kind alvast een kijkje nemen in het ziekenhuis.
• Vraag hoe uw kind tegen het onderzoek aan kijkt en hoe het zich voelt. Uw kind kan bang zijn of pijn hebben. Bespreek thuis alvast wat uw kind kan helpen. Bijvoorbeeld een hand vasthouden, een MP3-speler met muziek meenemen. • Betrek de andere kinderen van het gezin bij de voorbereiding. Dan weten zij ook wat er met hun broertje of zusje gaat gebeuren.
18
19
• Vertel alleen over wat uw kind bewust meemaakt tijdens het onderzoek. Dus over alles wat het ziet, voelt, hoort, ruikt en proeft. • Laat dingen zien als u over het ziekenhuis vertelt. Doktersspulletjes bijvoorbeeld. Of gebruik boeken en internet. Via www.hetwkz.nl kan uw kind alvast een kijkje nemen in het ziekenhuis.
Hoe kunt u uw kind voorbereiden Ga met uw kind mee naar het onderzoek. Of vraag een ander vertrouwd persoon dit te doen. Uw aanwezigheid geeft steun en veiligheid. U kunt voor afleiding zorgen – bespreek thuis al hoe u dat het beste kunt doen. Neem lievelingsspeelgoed, een knuffel en/ of een (voorlees)boek mee.
Tips voor uzelf • Blijf tijdens het onderzoek zo rustig mogelijk. Dat maakt uw kind ook rustiger. • Richt uw aandacht op uw kind. Zorg dat uw kind er ook bij betrokken blijft als u met de arts of verpleegkundige praat. Zo geeft u uw kind de aandacht die het nodig heeft. • Een goede voorbereiding zorgt voor minder spanning en onverwachte situaties. Toch kan uw kind zich anders gedragen dan u verwacht of gewend bent. Uw kind kan stil worden, of juist druk, of huilerig. Thuis of tijdens het onderzoek. Geef hier aandacht aan en maak het bespreekbaar. Uw kind voelt zich daardoor gesteund en begrepen.
U mag verwachten dat tijdens het onderzoek duidelijk wordt verteld wat er gebeurt. Stel gerust vragen als u of uw kind iets niet begrijpt. Hebt u extra advies nodig voor de voorbereiding of begeleiding van uw kind? Dan kunt u contact opnemen met een pedagogisch medewerker van het WKZ, via het Secretariaat Pedagogische Zorg: • op maandag, dinsdag en donderdag van 9.00 tot 10.00 uur • telefoonnummer 088 75 542 24
20
21
Schrijf hier je aantekeningen
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
22
23
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------
Colofon
----------------------------------------------------------------------------------------------
Divisie Kinderen Afdeling Kameleon, locatie WKZ © oktober 2013, UMC Utrecht
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
24
KITE.03.007
----------------------------------------------------------------------------------------------
UMC Utrecht Locatie WKZ Lundlaan 6 3584 EA Utrecht Tel 088 75 555 55 www.umcutrecht.nl www.hetwkz.nl
