ESKUNDE GYNAECOLOGIE EN OBSTETRIE EN OBSTETRIE ANNO 2EPRODUC 2EPRODUCTIEVE GENEESKUNDE 2EPRODUCTIEVE GENEESKUNDE G NDE GYNAECOLOGIE EN OBSTETRIE ANN GYNAECOLOGIE EN OBSTETRIE EN OBSTETRIE ANNO 2EPRODUCT ANNO 2EPRODUCTIEVE GENEESKUNDE G ENEESKUNDE GYNAECOLOGIE EN OBST OLOGIE EN OBSTETRIE ANNO 2EP NO 2EPRODUCTIEVE GENEESKUN IEVE GENEESKUNDE GYNAECOLOGIE EN GYNAECOLOGIE EN OBSTETRIE ANNO BSTETRIE ANNO 2EPRODUCTIEVE G 2EPRODUCTIEVE GENEESKUNDE GYN EESKUNDE GYNAECOLOGIE EN OBSTETR %DITOR DR % 3LAGER CS
Mei 2007
Voor degenen die het 16e Doelencongres infertiliteit, gynaecologie en obstetrie niet hebben kunnen bijwonen, bestaat de mogelijkheid alsnog in het bezit te komen van de uitgebreide proceedings. Deze proceedings zijn uniek, omdat geen ander boek de niet-universitair werkende Vlaamse en Nederlandse gynaecoloog - de primaire doelgroep van deze congresreeks - zoveel informatie over het specialisme in de volle omvang biedt.
Het boek Reproductieve geneeskunde, gynaecologie en obstetrie anno 2007 is te bestellen voor slechts € 89,00. Dit is inclusief verzendkosten.
Op de volgende pagina’s kunt u de inhoudsopgave bekijken om een indruk te krijgen van de vele onderwerpen die in het boek aan de orde komen.
Op bijgevoegd bestelformulier kunt u de benodigde gegevens voor de verzending invullen. Het formulier kunt u vervolgens mailen naar
[email protected] of printen en faxen naar DCHG, medische uitgeverij te Haarlem, Nederland, faxnummer +31 23 551 55 22. Na ontvangst van het bestelformulier ontvangt u een factuur. Na betaling wordt het boek zo spoedig mogelijk verstuurd.
Voor vragen kunt u contact opnemen met de uitgever: DCHG, medische uitgeverij Karin de Beer Zijlweg 70 NL - 2013 DK HAARLEM telefoon +31 23 551 48 88 fax +31 23 551 55 22 e-mail
[email protected]
Reproductieve geneeskunde, gynaecologie en obstetrie anno 2007
3
Inhoud Voor- en dankwoord Voorzitters en vice-voorzitters Commissies Wetenschappelijk programma Leden commissies wetenschappelijk programma Inleiding voorzitters commissies wetenschappelijk programma
V VII VIII IX
I Reproductieve geneeskunde anno 2007
1
Meerlingen ten gevolge van geassisteerde voortplanting en natuurlijke conceptie; Nederlandse getallen over de afgelopen tien jaar C.B. Lambalk en J.A.M. Kremer
3
(Maternale) sterfte als gevolg van IVF D.D.M. Braat, R.E. Bernardus, T. Mooij, J.M. Schutte en F.E. van Leeuwen
11
Wettelijk verplichte landelijke registratie van alle ART-resultaten (ook IUI) in België D. De Neubourg
15
Workup van oligozoöspermie H. Tournaye
19
Testosterone replacement in the Testosterone Deficiency Syndrome E.J.H. Meuleman
23
Definities van overgewicht A. Hoek en W.K.H. Kuchenbecker
27
Overgewicht en fertiliteit P.A. van Dop
33
Overgewicht en Lifestyle J.S.E. Laven
43
Het metabool syndroom D. Ballaux
46
Insulin resistance, metformin and polycystic ovary syndrome A. Balen
52
4
Reproductieve geneeskunde, gynaecologie en obstetrie anno 2007
De voor- en nadelen van infertiliteitstoerisme G. Pennings
55
Infertiliteitstoerisme bij KID W. Ombelet, L. Lannoo en M. Nijs
59
Oöcytendonatie P. Devroey
64
HRT-update H.R. Franke
66
Hormonale anticonceptie-update R.H.W. van Lunsen
70
Medicamenteuze behandeling van endometriosis: huidige opties en toekomstperspectieven V. Vloeberghs, C. Meuleman en T. D’Hooghe 79 GnRH-agonists and -antagonists GnRH-antagonists as first choice compounds for ovarian stimulation in IVF: a paradigm shift G. Griesinger and K. Diedrich
87
Leeftijdsgrenzen en ART M. Kortman en F.J. Broekmans
91
Indicatie-uitbreiding door implementatie van mildere benaderingen bij IVF B.C.J.M. Fauser
99
II Algemene (benigne) gynaecologie anno 2007
101
De zin van het onderscheid tussen leiomyoom en adenomyoom: vergelijking van beeldvormend onderzoek V. Mijatovic, R. Schats en P.G.A. Hompes
103
Testeigenschappen van gynaecologische diagnostiek: de echoscopie F.P.H.L.J. Dijkhuizen
110
Diagnostiek bij abnormaal postmenopauzaal bloedverlies B.W. Mol, H.C. van Doorn, A. Timmermans en B.C. Opmeer
116
Embolisatie versus hysterectomie bij de behandeling van symptomatische uterusmyomen W.J.K. Hehenkamp, N.A. Volkers, E. Birnie, J.A. Reekers en W.M. Ankum 120
Reproductieve geneeskunde, gynaecologie en obstetrie anno 2007
5
Uterine artery occlusion for the treatment of fibroids O. Istre
124
‘Myoomvergruizer’: MR guided Focused Ultrasound (MRgFUS) A. Thurkow
131
Bloedstollende chirurgie J.B. Trimbos
136
De rol van analogen bij voorgenomen myoomchirurgie S. de Blok
139
Menorragie in combinatie met aangeboren stollingsafwijkingen: prevalentie, diagnostiek en behandeling P.W. Kamphuisen en D.H. Bogchelman
142
In de ban van de ring: de vaginale ring vergeleken met de pil F.J.M.E. Roumen
148
Niet-hormonale behandeling van climacteriële klachten J.W. van der Slikke
155
Endometriosis: when medical treatment or operative treatment is a dilemma C. Sutton
160
Het meten van postoperatief herstel K.B. Kluivers, H.C.W. de Vet, J.C.M. Hendriks, M.E. Vierhout, P.C.M. van der Salm, B.W.J. Mol en H.A.M. Brölmann
166
Standaard ovariëctomie bij vrouwen van meer dan 50 jaar. Effecten op de levensverwachting. L. Massuger
170
Labiumreductie: knippen of praten? R.H.W. van Lunsen
173
III Obstetrie preconceptioneel anno 2007
179
Opzet Organisatie Preconceptiezorg en Rotterdams model voor Preconceptiezorg ‘Eerst een verhaaltje en dan naar bed’ J.A.M. Laudy, J. Elsinga, H.I.J. Wildschut en E.A.P. Steegers
181
Preconceptie genetische screening M.C. Cornel
187
6
Reproductieve geneeskunde, gynaecologie en obstetrie anno 2007
Drug prescription patterns before, during and after pregnancy for chronic, occasional and pregnancy-related drugs in the Netherlands M.K. Bakker, J. Jentink, F. Vroom, P.B. van den Berg, H.E.K. de Walle and L.T.W. de Jong-van den Berg 192 Risicofactoren leefstijl en mogelijkheden tot interventie H. Raat, M. Hoedjes en D. Berks
205
IV Obstetrie antenataal anno 2007
209
Pathologie bepaald door etniciteit Hemoglobinopathieën P.C. Giordano
211
Pathologie bepaald door etniciteit: Zwangerschapscomplicaties Y. Jacquemyn, N. El-Fakeh en G. Palit
219
Etnische determinanten van maternale en perinatale sterfte J. van Roosmalen, J. Schutte en J. Zwart
223
Screening en diagnostiek van diabetes tijdens de zwangerschap A. de Jonge, I.L.L. van Sluisveld, M.E.B. Rijnders en L.L. Peeters
228
Diabetes en zwangerschap: van oude dilemma’s die nooit voorbij lijken te gaan H.W. de Valk
235
Wanneer en hoe moet de dikke baby van de vrouw met diabetes geboren worden? G.H.A. Visser
243
Cytomegalievirus en zwangerschap F.P.H.A. Vandenbussche
248
Progesteron ter profylaxe van vroeggeboorte B.W. Mol, A.C. Lim en H.W. Bruinse voor de AMPHIA-projectgroep
252
Veiligheids Evaluatie van Tocolytica-gebruik in Nederland en Vlaanderen; de VET studie R. de Heus, B.W. Mol, C.D. van Holsbeke, H. Wolf, J.J.H.M. Erwich, W.J. Gijselaers, L.V.D. Härmark, A.F.A.M. Schobben, H.P. van Geijn, M.B. Hanssens en G.H.A.Visser 258 Allopurinol ter voorkoming van neurologische schade bij foetale asfyxie J.B. Derks en M.A. Oudijk
262
Stuitligging: is een uitwendige versie nuttig? H.I.J. Wildschut en J.M.J. Cornette
267
Reproductieve geneeskunde, gynaecologie en obstetrie anno 2007
7
V Gynaecologische oncologie anno 2007
273
Organisatie oncologische zorg in Nederland. Hoe doen we het vergeleken met de rest van de wereld? J. van der Velden
275
Organisatie van de oncologische zorg in België E.A.G.C. Keirse
277
Beeldvormende technieken in de oncologische zorg L. Massuger
282
Nut van screening bij (hoogrisico-)ovariumcarcinoom R.H.M. Verheijen, B.B.J. Hermsen en R.I. Olivier
285
Is stageren zinvol bij het stadium I, graad I epitheliaal ovariumcarcinoom? J.B. Trimbos
290
De zin en onzin van stageren bij niet-epitheliale ovariummaligniteiten J.B. Trimbos
292
Intraperitoneale chemotherapie bij ovariumkanker: is de standaard eerstelijnschemotherapie veranderd? I. Vergote, F. Amant, K. Leunen, I. Cadron, T. van Gorp, P. Neven en P. Berteloot
294
Ovariumcarcinoom: wie komen er aan tafel? A.G.J. van der Zee en M.J.A. Engelen
301
Toevoeging van mri in de risk of malignancy index P.O.A. van Trappen
306
Costs and effects of the Dutch cervical cancer screening programme M. Rebolj, M. van Ballegooijen, M.L. Essink-Bot and D. Habbema
310
The immunobiology of human papillomaviruses. Y.L. Woo and M. Stanley
316
Toevoeging van HPV-screening aan het bevolkingsonderzoek? W.A. ter Harmsel en C.J.L.M. Meijer
322
HPV Vaccinatie Preventief: stand van zaken G.G. Kenter
327
8
Reproductieve geneeskunde, gynaecologie en obstetrie anno 2007
Totale laparoscopische hysterectomie Een prospectief gerandomiseerde multicenter-studie naar een laparoscopische techniek M.J.E. Mourits, J.M. Briet, M. Kenkhuis, H.J.G. Arts en G.H. de Bock
332
Ontwikkelingen in de rol van radiotherapie bij het endometriumcarcinoom C.L. Creutzberg
335
Shift van radiotherapie naar chemotherapie in de behandeling van endometriumcarcinoom F. Amant
342
De sentinel node-procedure in de behandeling van het plaveiselcelcarcinoom van de vulva A.G.J. van der Zee en M.H.M. Oonk
344
Hormonale substitutie (HRT) na mammacarcinoma P. Neven
347
Rol van de tweede curettage bij molazwangerschap M.J. ten Kate-Booij en N.E. van Trommel
352
VI Hysteroscopie en hysteroscopische chirurgie anno 2007
355
Ambulante hysteroscopie: grade A evidence for feasibility in office R. Campo
357
Ambulante hysteroscopie en sonografie B.C. Schoot
364
Ambulante hysteroscopische chirurgie P. Puttemans
370
Plaats van de hysteroscopische chirurgie bij dysfunctionele uteriene bloedingen H.A.L. Trappeniers
380
Complicaties van hysteroscopische chirurgie A. Thurkow
386
Centralisatie van hysteroscopische chirurgie M.H. Emanuel
395
Reproductieve geneeskunde, gynaecologie en obstetrie anno 2007
9
VII Laparoscopische chirurgie anno 2007
399
De laparoscopische insteek J. Bosteels, B. van Herendael en S. Weyers
401
In de buik! E.A. Bakkum en F.W. Jansen
406
Chirurgische benadering van het vergrote adnex; mag het minimaal invasief? P.M.A.J. Geomini
412
Het vergrote adnex in de zwangerschap H.A.M. Brölmann en N. de Meester-Huisman
418
De laparoscopische hysterectomie: hoe deze complexe ingreep in opleiding te incorporeren? C. van der Houwen, H.A.M. Brölmann en W. Kolkman
423
De laparoscopische supravaginale hysterectomie: al vele jaren veelbelovend M.Y. Bongers
428
Laparoscopic myomectomy: why and how M. Degueldre and J. Vandromme
433
Het niet op gang komen van de buik na een laparoscopische operatie: een duivels enigma G.H.E.J. Vijgen en N.D. Bouvy 438 De operatiekamer van de toekomst W.J.H.J. Meijerink
442
VIII Obstetrie perinataal anno 2007
447
Inleiden van de baring Type van Inleiding M. Hanssens
449
Inleiden bij een sectiolitteken M. Temmerman
457
De gecombineerde spinale-epidurale analgesie gedurende de arbeid M. Coppens
461
Remifentanil durante partu R.M. Aronius en G.M. Woerlee
465
10
Reproductieve geneeskunde, gynaecologie en obstetrie anno 2007
Uterusrupturen in Nederland A. Kwee en H.W. Bruinse
471
Operatieve aspecten bij de sectio caesarea H.W. Bruinse en Y. Snuif
477
Amnio-infusie J.G. Nijhuis
481
Scalplactaat Y. Jacquemyn en G. Palit
484
De valkuilen van het CTG H.P. van Geijn
489
Intrapartum foetale bewaking in Nederland: MBO of STAN? M.E.M.H. Westerhuis, A. Kwee en G.H.A. Visser
493
Stuitligging: gaat het debat verder? F.J.M.E. Roumen en J.F.M. Molkenboer
500
Wanneer afnavelen? G.C.M.L. Page-Christiaens, K.E.A. Hack, C.M. Khodabux en A. Brand
506
Tijdstip van de baring bij monochoriale tweelingen? D. Oepkes en E. Lopriore
510
Tweelingen en meerlingen: sectio of vaginaal? P. Defoort
516
Placenta previa percreta J.J. Duvekot
520
De vaginale baring en bekkenbodemproblemen J.W. de Leeuw
525
Preventie van neonatale groep-B-streptokokken (GBS)-ziekte M.G.A.J. Wouters, M. Trijbels-Smeulders, H. Wolf en A.M. van Furth
529
Maternale mortaliteit en morbiditeit ten gevolge van groep A-streptokokkeninfectie J.M. Schutte, J.G. Santema, N.W.E. Schuitemaker, E.A.P. Steegers, J. Zwart en J. van Roosmalen
534
Postpartumpathologie op de IC J. van Roosmalen en J. Zwart
539
Reproductieve geneeskunde, gynaecologie en obstetrie anno 2007
11
Wat draagt het fantoom bij aan opleiding, training en praktijk? S.G. Oei
543
MOET-cursus een must J.W.T. Creemers
550
IX Urogynaecologie en prolapschirurgie anno 2007
553
Functionele anatomie van het vrouwelijk kleine bekken R.L.A.W. Bleys
555
Chirurgische landmarks S. Smajda, L. Vanormelingen en P. Hinoul
561
Classificatie van defecatiestoornissen J.T.M. van der Heyden
565
Een diagnostische strategie voor fecaal incontinente patiënten A.C. Dobben, M.P. Terra, M. Deutekom, P.M.M. Bossuyt en J. Stoker
577
Behandeling van recto- en enterocele: rectovaginopexie C.H. van der Vaart
583
De operatieve behandeling van recto- en enterocele: digitaal gecontroleerde midline rectovaginale fascieplicatie; nieuwe standaard voor de operatieve behandeling van de vagina-achterwandprolaps? A.L. Milani
588
Behandeling van rectocele: implantaten M.I.J. Withagen, A.L. Milani, P.A.J. van den Akker en M.E. Vierhout
595
De levatorplastiek: obsoleet? H.A.M. Vervest
600
Biochemische en biocompatibele eigenschappen van implantaten F. Claerhout, B. Kimpe en J. Deprest
606
Relatie tussen functionele en anatomische afwijkingen bij genitale prolaps V. Dietz en C.H. van der Vaart
611
Chirurgische behandeling van stressincontinentie en prolaps; simultaan of niet? J.W.P.R. Roovers en M. Oelke
616
12
Reproductieve geneeskunde, gynaecologie en obstetrie anno 2007
Update over de uitkomsten van het gebruik van implantaten uit de meest recente IUGA-meetings P. Hinoul, S. Smajda en J.P. Roovers
621
Zwangerschap, bevalling en de bekkenbodem H.J. van Brummen, H.W. Bruinse, A.P.M. Heintz, G. van der Pol en C.H. van der Vaart
626
Is er plaats voor fysiotherapie bij SUI in de zwangerschap of postpartum? J. den Boon
631
Bevallen na bekkenbodemchirurgie H.W. Bruinse en R.M. Houwert
636
X Lifelong learning: kennismanagement anno 2007 en daarna
641
Toetsen bepaalt het leren: hoe kijken we in de spiegel? L.W.T. Schuwirth
643
Wat bepaalt de perceptie van kwaliteit? J.Th.M. van der Schoot
648
Wat is meetbaar? Prestatie-indicatoren op de pijnbank. Waarom zou de patiënt voor jou kiezen als haar gynaecoloog? M. P. Heringa
651
(Working) Life is too short: so let’s enjoy! J.F. Admiraal
656
Leren op de werkplek in de opleiding tot specialist P. Teunissen, F. Scheele, K. Boor, A. Scherpbier, C. van der Vleuten en R. van Diemen
661
Wat leert de dokter van de patiënt? J.A.M. Kremer
666
Kennis en Madonna. De computer als coach J.W. van der Slikke
671
Training individueel en in teams S.G. Oei en W. Koops
676
Auteursindex
683
Trefwoordenindex
687