Berichten van de Werkhofgemeenschap

Berichten van de Werkhofgemeenschap Kopij voor dit nummer inleveren

Eens zal het licht vanuit de hemel stromen naar omlaag zoals de bergbeek thuiskomt in de oceaan en blijven mag dan zal het licht de tranen drogen omdat het klagen werd gehoord Margreet Spoelstra Schilderij gemaakt door Tieneke Brobbel. Gedicht gekozen door Stieneke Harms. Fotografie Stieneke Harms Het volgende nummer komt uit op 17 januari en loopt tot 20 maart 2016. Kopij inleveren voor 1 januari 2016 op e-adres: [email protected]

Jaargang 37 / december 2015– januari 2016

VAN DE REDACTIE In dit nummer informatie van allerlei aard en we gaan óók al op weg naar kerstmis.

AGENDA VAN VOORBEREIDEN EN WAKEN di. ma. di. wo. zo. ma. ma. ma. ma. di. zo. ma. ma. ma

17 23 1 2 6 7 7 16 21 22 2 4 11 18

november november december december december december december december december december januari januari januari januari

14.30 14.30 19.30 14.30 16.30 10.00 14.30 19.30 19.30 14.30 16.30 14.30 14.30 10.00

uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur uur

Nine Meynen voor 29 november Henk Kroon voor 6 december Paul Clement voor 24 december Cor Spithoven voor 13 december Wake detentiecentrum kamp Zeist Kerngroepvergadering Arie Nico Verheul voor 20 december Bob Bodaar voor 27 december Egbert Schroten voor 3 januari Aline Barnhoorn voor 10 januari Wake detentiecentrum kamp Zeist Joop Smit voor 17 januari Tina Geels voor 24 januari Kerngroepvergadering

TRIODOSBANK WERKHOFGEMEENSCHAP De Werkhofgemeenschap heeft gekozen voor de Triodosbank. Hiermee wordt uw geld voortaan ondergebracht bij een bank die kiest voor duurzaamheid en transparantie. In de missie van de Triodosbank staat dat ze met ons geld willen werken aan positieve maatschappelijke, ecologische en culturele veranderingen. We weten dat we hiermee voldoen aan een wens die bij velen leeft. Voortaan is de betaalrekening NL67 TRIO 0390 9547 13 ten name van Werkhofgemeenschap. Graag ook dit nummer wijzigen bij uw periodieke, automatische betalingen. Klaas de Vries

BIJZONDERE GIFT AAN DE STICHTING SAVIZ Namens het bestuur van de St. SAVIZ wil ik een eerste reactie geven op uw bijzondere gift. Wij ontvingen het prachtige bedrag van €3.405,31* bijeengebracht door de Werkhofgemeenschap tijdens zomeractiviteiten. Ik wil eerst graag persoonlijk blijk geven van onze erkentelijkheid. De vluchtelingen problematiek is thans zeer actueel en door de toename van het aantal vluchtelingen binnen de grenzen van de gemeente Zeist zullen ook de hulpvragen nu en in de naaste toekomst sterk toenemen. Een financiële buffer is strikt noodzakelijk. Wij zijn dan ook dankbaar en blij dat jullie als Werkhofgemeenschap aan ons denken en regelmatig op gulle wijze aan ons schenken. Dit maal was het zo’n fantastisch bedrag* dat ik graag op deze wijze persoonlijk wilde reageren. Nogmaals hartelijk dank voor jullie bijdrage en de wijze waarop jullie als gemeenschap met ons meeleven. Met hartelijke groet, namens de Stichting Steuncomité Vluchtelingen en Asielzoekers in Zeist, Theo ten Broeke penningmeester St. SAVIZ. *Opbrengst Werkhofgemeenschap collecte plus familiegiften vanwege het 50jarig priesterjubileum van Cor Spithoven Eric Schuurman

2

MANTELZORGDAGEN Deze zomer hebben we weer 16 langdurig zwaarbelaste mantelzorgers mogen uitnodigen om zich een paar dagen op onze mooie locatie te laten verwennen. Er moesten drie personen op het laatste moment afzeggen. Voor de mantelzorgers op de wachtlijst was het helaas te kort dag om het thuis nog geregeld te krijgen. En dus kwamen er op 12 augustus 13 mannen en vrouwen binnen: moe, uitgeput, alleen. Drie dagen lang kregen ze alle ruimte om zichzelf weer te hervinden, terwijl ze met een fijne kamer en lekker eten werden verwend door de mensen van Samaya. Er was een masseur, een vrijblijvend programma van activiteiten, én er waren de luisterende oren en de professionele begeleiding van Ditta de Beer en Everdien Hagen. Zij zijn elk jaar weer drie dagen lang steun en toeverlaat voor deze mantelzorgers. Enkele reacties na afloop: Ik heb hier de rust gevonden die ik kwijt was. Ik ga thuis weer meer aandacht geven aan waar ik zélf van houd. Deze dagen hebben me een nieuw inzicht gegeven in mijn situatie. Ik heb besloten meer hulp te gaan zoeken. Ik heb verbondenheid gevoeld. Ik ben heel blij met de warmte en hartelijkheid die ik heb ervaren. Ik heb eindelijk weer kunnen lachen. Terwijl Samaya de kosten van het verblijf op zich nam hebben we dankzij de opbrengst van de collectes, kunnen zorgen dat er deskundige begeleiding was, zowel vooraf als tijdens de drie dagen zelf en voor de nazorg. Mede namens de mantelzorgers heel hartelijk bedankt. Mieke Tollenaar

WERKHOFTAFEL Informeel elkaar ontmoeten. Samen eten, naar elkaar luisteren, interesses delen. Elke laatste vrijdag van de maand wordt er in Gods Werkhof een vegetarische maaltijd voor u gekookt en is er een gast/spreker. Het koksteam bestaat uit Tieneke Brobbel, Cobie Teunissen en Anne van der Velden. Vanaf 18.00 bent u welkom voor een aperitiefje. Om 18.30 gaan we aan tafel en tegen 19.45 komt de gast van de avond aan de beurt. Maximaal 30 mensen kunnen deelnemen aan de maaltijd. Maar het is altijd mogelijk naar de spreker te komen luisteren om circa 19.45; een kopje koffie of thee staat dan voor u klaar. Kosten voor de maaltijd:€7 Opgeven bij: Tieneke Brobbel, telefoon 035-6022395 of Cobie Teunissen, telefoon 0343-785429. Kunt u toch niet komen? Meldt u dan voor woensdag af. WERKHOFTAFEL 27 NOVEMBER 2015 THEMA: De dichter dicht maar dapper door DOOR: Willem van Erp ‘Men schrijft om te ademen’ was een uitspraak van de ierse schrijver en dichter Samuel Beckett. Mooi gezegd als alles goed gaat, gaat ademen vanzelf. Ging het met het schrijven ook maar zo ... Deze avond borduur ik voort op de voorgaande twee avonden in 2013 en 2014, waarop ik jullie mocht vergasten op poëzie en verhalen.

3

Wat staat er deze avond op mijn menu? Speelse en minder speelse gedichten, zeer korte verhalen en een waar gebeurde anekdote! Bent u al nieuwsgierig, goed zo. Na goed eten en drinken gaat het doek op en bent U het zeer geachte publiek!

‘ik proef de wijn – ik smaak het eten dans door de regen zonder jas ben opeens totaal vergeten hoe in en in bedroefd ik was.’ (Uit het vers: Ritme van Toon Hermans) WERKHOFTAFEL 29 Januari 2016 THEMA: Een nostalgische reis langs oude Nederlandse cabaretliedjes onder de titel: Waar BLIJFT DE TIJD Door: Cor Spithoven Cabaretliedjes vertolken ons levensverhaal, van de wieg tot het graf, ons wel en wee, vaak met een knipoog, soms met een kritische blik. We luisteren, maar we zingen ook samen, met een lach en een traan. Misschien gaan we wel over land en zee met drs. P., of winnen we een prijs met ome Thijs. Maar besef wel: als je voor een dubbeltje geboren bent, word je nooit een kwartje. Hoe het ook zij: Petrus vraagt niet of je rijk bent, Petrus telt je geld niet na. Als je maar een hart van goud hebt, kom je in de gloria!

DUURZAAMHEID EN SOLIDARITEIT Dit was het thema van een goed bezochte openbare bijeenkomst van de Werkhofgemeenschap. Gerrit Stegehuis kerngroeplid van het Platform voor Duurzame en Solidaire Economie verzorgde een gedegen inleiding. De stelling was Ongelijkheid is slecht voor democratie, economie en milieu en daarbij de vraag Vormen basisinkomen of een 24-urige werkweek mogelijke antwoorden? In vrijwel alle eurolanden veroorzaakt afnemende werkgelegenheid, door voortgaande automatisering en een structurele werkloosheid van 11%, toenemende economische ongelijkheid. Ook in Nederland is jeugdwerkloosheid hoog en komen 50-plussers moeilijk meer aan de bak. Wekelijks lees je over massaontslagen en voedselbanken krijgen

4

steeds meer klanten. De Fransman Pikkety leerde ons dat wereldwijd de inkomensontwikkeling sterk achter blijft bij de groei van vermogens, al decennia lang. Dat structurele economische ongelijkheid binnen een land ingrijpende gevolgen heeft blijkt uit een reeks internationale studies, waaronder de studie van Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz: Price of Inequality ‘How todays devided society endangers our Future 2012.’ In Nederland verscheen een rapport uit 2014 van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (W.R.R), ‘Hoe ongelijk is Nederland’ dat de regering naast zich neer gelegd heeft. De toplanden wat betreft sociale gelijkheid zijn Japan, de Scandinavische landen en Oostenrijk, veruit de meest ongelijke verdeling van inkomen is er in de Verenigde Staten. Nederland treffen we steeds in de midden-moot, ook wat de effecten betreft. Internationaal onderzoek naar vertrouwen in de samenleving op het punt van ‘most people can be trusted’ werd in de VS positief beantwoord door 30%, in de Skandinavische landen door 65 % en in Nederland door 60% van de bevolking. Grote inkomensongelijkheid resulteert in grote sociale ongelijkheid en heeft ernstige gevolgen. De levensverwachting van arme groepen in Nederland is gemiddeld zes jaar korter en de gezonde levensverwachting 16 jaar, uit de WRR lezing van dr.K.Stronks (AMC). Internationaal onderzoek wijst uit dat bij grote ongelijkheid kindersterfte hoger is; dat het relatieve aantal suïcides, geesteszieken en obesitas gevallen toeneemt Evenals geweld en criminaliteit en dus het aantal mensen in de gevangenis. Tenslotte neemt de sociale mobiliteit sterk af. Korter werken en daarmee een andere verdeling van werk zal onvermijdelijk zijn, willen we in onze samenleving een menswaardige kwaliteit van leven behouden. Ook het onderwerp basisinkomen wordt weer actueel; de steden Utrecht en Groningen gaan hiermee experimenteren. Wat zou het niet een opluchting kunnen zijn voor werkloze 55-plussers om vrijgesteld te worden van de druk om wekelijks zinloze sollicitatie brieven te versturen. Brieven die veelal niet eens beantwoord worden. Een hernieuwde fundamentele toekomstvisie waarin een antwoord gegeven wordt op de hierboven beschreven problematiek dient uit te gaan van wezenlijke waarden in het bestaan van mensen: veiligheid, erkenning en zingeving, waaronder werk. Dat kan ook ons denken richting geven. Eric Schuurman

FOYER BEZOEKT TENTOONSTELLING In de laatste week van oktober hebben we als foyer een bezoek gebracht aan de tentoonstelling van het oeuvre van zuster Theofoor (1906-1988). We werden ontvangen door de samensteller Tim Graas, die ons veel over de verschillende perioden van haar leven en haar daarop geïnspireerde kunstuitingen heeft verteld en laten zien. We beseffen dat ze op allerlei gebieden ontworpen heeft. Zoals drukwerk: exemplaren van talloze brochures, affiches, boekomslagen, oorkondes en gelegenheidsprentjes. Ook ontwierp zij kerkelijke gebruiksvoorwerpen als kelken, kazuifels en wandkleden. Het bijzondere is dat wij in Samaya zoveel van haar kunst kunnen genieten. Bijna alles in de kapel is door zuster Theofoor vorm gegeven: het smeedijzeren hekwerk, de tabernakel, de banken en de wandkleden. De stoelen, tafels en de meubels in de gangen en de eetkamer, de vroegere refter, zijn van haar hand. Vroeger signeerde ze met Ans van Zeijst, na haar intreden met :Mon.Aug.

5

Tot half november was deze tentoonstelling te zien op het Katholiek Documentatie Centrum in de universiteits bibliotheek Nijmegen. Bernadette van den Hoek-van Maarschalkerwaart

HET GESPREK MET BEP VAN DER HORST-KOK Wat bracht je naar de Werkhofgemeenschap? In 1985, het jaar van het Pausbezoek aan Nederland, kwam Bep al naar ‘het klooster’. Haar zoektocht naar een minder benauwende kerk c.q. religieus beleven was al eerder begonnen. Hierover later meer. Een leven met een boerderij, vijf kinderen, tal van cursussen op het gebied van maatschappelijke en religieuze vernieuwing en later een studie aan de sociale academie, weerhielden haar niet om de Werkhofgemeenschap op te zoeken. De laatste tien jaar van haar werkende leven was ze maatschappelijk werker bij de Utrechtse Huiskamer voor prostituees en aan het Zandpad project voor dezelfde doelgroep. In deze drukke tijden was er geen ruimte voor de WHG. Wel heeft ze in die periode bij de Werkhoftafel presentaties verzorgd over haar afstudeerscriptie en over haar werkzaamheden in de Huiskamer. Pas vijf jaar geleden begon ze weer frequenter naar de WHG te komen en is intussen een betrokken lid met diverse functies als koster en medevoorbereider. Waar kom je vandaan? Bep is geboren en genoot een traditionele katholieke opvoeding op een boerderij in Nijkerk, op de Noordwest Veluwe. Het strenge van deze streek heeft ze wel een beetje meegekregen, denkt ze. Ze trouwde in 1968 met Niek, kwam naar een boerderij in Cothen en kreeg vijf kinderen. Het meewerken op het agrarische gezinsbedrijf was vanzelfsprekend. In deze periode gingen haar kinderen haar vragen over geloven stellen waarop niet zomaar een antwoord te geven was. Dit maakte een behoefte aan verdieping in haar wakker en leidde tot een zoektocht die nog voortgaat. De tijdgeest zette intussen ook van alles op de helling en ter discussie. Haar kennismaking met vrouwen-gespreksgroepen, vanuit het KVG (Katholiek Vrouwen Gilde) en de basiscursus VLAM (Vrouwen Leren Actief Meedoen) in 1980, vormde de start voor diverse cursussen en trainingen, zowel op gebied van ontwikkelingssamenwerking en emancipatie als vrouw-en-geloof en feministische theologie. Daarbij kwam de Pastorale Toerustingscursus. Activiteiten in de parochie, zoals kindernevendiensten en MOV (Missie Ontwikkeling en Vrede) maakten daar deel van uit. Tweede Kanser Beps grootste droom was de studie Theologie en Maatschappij op de Horst in Driebergen. Omdat ze te weinig vooropleiding had, moest ze eerst een voorbereidend traject afleggen. Uiteindelijk volgde ze van 1994 tot 1998 de studierichting Cultureel Maatschappelijke vorming, met toevoeging van blokken Theologie en Maatschappij. Deze studierichting hield eind jaren 90 op te bestaan. Het was voor Bep een geweldige bevestiging om haar diploma cum laude te behalen en deze ervaring heeft haar zelfvertrouwen veel versterkt.

6

Ze kreeg een baan bij de HAP (Huiskamer Aanloop Prostituees). Ze wilde graag met vrouwen werken en heeft dit tot 2010 met veel genoegen gedaan. Bij haar feestelijke afscheid, ze werd 65, kon ze met grote voldoening terugkijken op een goed, veelzijdig en vol arbeidsleven. Doorgeven van waarden Door alles wat bij geloven op de helling gegaan is en door haar werk met vrouwen aan de zelfkant van het leven, is ze nergens meer verbaasd over en heeft ze geleerd dat je geen redder voor een ander kunt zijn. Bij het doorgeven van waarden aan haar kinderen is ze doordrongen van het gegeven: ‘dat we allemaal onaf zijn en samen kunnen groeien.’ Bep leest veel, ook over religieuze zaken en ze leeft met het besef dat deze tijd van secularisering en teruglopende kerkgang ook zomaar een voorbijgaande periode kan zijn. Nog steeds zet ze haar ‘zoektocht naar zichzelf en naar de Eeuwige’ voort, zoals ze het zelf formuleert. De zorg voor man, de vijf kinderen en twaalf kleinkinderen vraagt veel tijd en aandacht, hoewel de boerderij sinds 2005 ingeruild is voor het huidige comfortabele huis in een ‘gewone straat’ in Cothen en een zoon de scepter zwaait over de boerderij. Ze heeft twee en halve dag per week op kleinkinderen gepast, maar sinds die naar school gaan, is het nu meer naschoolse opvang. In vergelijking met de periode dat ze als boerin, moeder, vrijwilliger, en later als student en maatschappelijk werker, een grote mix van rollen vervulde, is dit een rustige fase in haar leven. Nu en Toekomst Al eerder maakte Bep kennis met Sacrale dans, destijds nog onder leiding van Jopie de Pijper. Ze noemt het ‘mediteren met je lichaam’ deze draad heeft Bep weer opgepakt. Het mediteren met Rebecca Onderstal is waardevol en intuïtief bijbellezen met Tina Geels heeft haar ook veel te bieden:‘We zoeken naar een diepere laag in het bijbel verhaal.’ Haar functies als koster en mede-voorbereider doet ze met plezier. Ze noemt zichzelf een pragmaticus, maar de inhoudelijke kant van bijvoorbeeld, het mede-voorbereiden trekt haar het meeste aan. De vieringen in de WHG met name het (zingend) bidden voeden en inspireren haar. Moge de WHG nog lang de gelegenheid en de verdieping bieden bij haar: ‘Zoektocht naar zichzelf en naar de Eeuwige.’ Dankbaar met deze krachtige, inspirerende vrouw kennis te hebben gemaakt keer ik huiswaarts. Marianne Beliën

WERKGROEP COALITIE MENSENRECHTEN IN BUNNIK De werkgroep Coalitie voor de Mensenrechten in de gemeente Bunnik bestaat uit vertegenwoordigers van maatschappelijke en levensbeschouwelijke groeperingen in de gemeente Bunnik voor wie de mensenrechten centraal staan. De deelnemende groeperingen zijn naast onze Werkhofgemeenschap: Amnesty International, Bahá’í-gemeenschap, Humanistisch Verbond, Kerken, Vluchtelingenwerk en Voedselgroep. Jaarlijks is er rond de Vredesweek een openbare bijeenkomst over mensenrechten in het gemeentehuis.

7

Dit jaar sprak Theo de Wit over grenzen aan de vrijheid. Onderstaand artikel van Marijke Warmerdam verscheen in de Nieuwsbode. Stellen wij in een open democratische samenleving grenzen aan de vrijheid van meningsuiting? Als je alles mág zeggen , móet het dan ook. Die vragen, en andere kwamen aan bod tijdens de lezing die Theo de Wit hield voor de Coalitie voor de Mensenrechten. Burgemeester Hans Martijn Ostendorp opende de avond in de nieuw ingerichte raadszaal. Hij pleitte voor rust, nuance en vooral balans en begrip in de meningsvorming over de vluchtelingenproblematiek. Vervolgens kwam Theo de Wit aan het woord. Prof. dr. Theo de Wit, opgegroeid in Bunnik, is filosoof en theoloog, met als specialisatie ‘religie en politiek.’ In zijn lezing gaf hij opvattingen en praktijkvoorbeelden rond een aantal vragen. Wat is het kostbare van onze moderne democratische rechtsstaat? Verplichte eenheid van waarheid en macht is een samenlevingsmodel uit het verleden, verdeeldheid en conflict is nu normaal in onze democratie. Besluitvorming via democratische meerderheid is een ritueel, het beëindigt voorlopig de discussie. Hoffelijkheid is van wezenlijk belang om het verlies van het debat draaglijk te maken. Wordt de vrijheid van meningsuiting vandaag bedreigd? Juridisch is er een grens bereikt bij belediging, smaad, laster, haat zaaien en godslastering. Dit kan leiden tot directe of indirecte mogelijk ernstige schade. Er moet dus worden beschermd. Maar waar ligt bijvoorbeeld de grens tussen opruien en haat zaaien? Wie noemen we een terrorist? Zijn er dan helemaal geen grenzen aan de vrijheid van meningsuiting? Morele grenzen zijn er wel. De Wit: vrijheid bij kunstuitingen moet zo goed als absoluut zijn. Kunstenaars confronteren ons met onze schaduwkant, dat is kostbaar en moet worden beschermd. Maar alles zeggen wat je denkt (‘verheffing van lompheid tot cultureel ideaal’) is in Nederland wel populair maar niet erg verstandig. Vormt het hedendaags terrorisme een bedreiging voor onze samenleving? Bij terrorisme gaat het over verspreiding van angst. Het nieuwe terrorisme is ook een product van globalisering en nieuwe media. De valstrik is dat we in de verleiding komen om vrijheid van meningsuiting in te perken, waardoor het verschil tussen een democratische en een autoritaire staat kleiner wordt. De Wit ziet niets in een oorlogsverklaring aan terrorisme, maar pleit voor een politiek antwoord: niemand uitsluiten, naar elkaar luisteren en het debat aan gaan. Vanuit die gedachte is juist de Coalitie opgericht. Tot slot was er een discussie onder leiding van Naghmeh Badcoubei. Kunnen we aanvaarden dat er mensen zijn die dromen van het kalifaat of van een klasseloze maatschappij? Dromen staat een ieder vrij, het is het begin van vernieuwing. Inbrengen in het publieke debat maakt dat het aanschuurt tegen andere opvattingen en wordt bijgestuurd. Cor Spithoven

8

VAN DE LITURGIEGROEP Bundelvernieuwing Een beetje namens de liedgroep het volgende: het is gebruikelijk dat eens in de drie jaar onze bundel vernieuwd wordt. Dan worden een aantal liederen geschrapt die amper gekozen werden, of muzikaal dan wel tekstueel verouderd worden geacht, en worden nieuwe liederen toegevoegd. 2015 is zo'n vernieuwingsjaar, maar wij lopen een beetje achter op het schema, dus het kan ook begin volgend jaar worden. In de volgende Berichten daarover meer. Advent en Kerst Nu ik dit schrijf, is de kleurenpracht van de herfst op haar top. Als u dit leest, zullen de bomen kaal zijn en nadert de Advent, gevolgd door Kerst. Als lied om deze periode klank te geven kozen wij: Woord dat ruimte schept, één van de nieuwe liederen, dat al meermaals gebruikt is in de vieringen. Omdat het, tegen onze verwachting in, nog niet in de bundel staat, zal het op een los vel worden aangeleverd. Ten behoeve van de voorbereiders en andere nieuwsgierigen hier alvast de tekst: Woord dat ruimte schept, toekomst, wijd licht land, waar gerechtigheid als rivieren stroomt, waar een wijnstok bloeit tegen klippen op; even is het waar en dan is het weg. Toon mij niet vergeefs wat mijn ziel verlangt, geef dat ik volhard in uw vergezicht. Jezus, Woord van God, woord dat ruimte schept: het lijkt ons een inspirerend thema. Het verwijst uiteraard ook naar het begin van het Johannesevangelie, dat traditioneel op eerste kerstdag gelezen wordt: 'In den beginne was het woord… In dertig talen zal dit vers gedurende deze periode het altaar sieren. Leestraining In het overleg dat wij in februari met de voorgangers hadden, besloten wij aandacht te geven aan het duidelijk en begrijpend voordragen van de lezingen tijdens de viering. Wij kaartten het aan in de ALV van dit voorjaar. Ondanks enig verzet dat een viering juist een ontspannen en spontaan karakter behoort te hebben, en wij de lat niet te hoog moeten leggen willen wij toch nogmaals (en hier zullen wij het dan ook bij laten) een oproep doen aan alle voorbereiders om ook aan de voordracht en articulatie van het lezen aandacht te besteden. Opdat de lezingen zo goed mogelijk tot hun recht komen en de velen die inmiddels wat minder horen er ook nog bij horen. Charles Steur

Extra verkoop wereldwinkel kunstnijverheidsproducten op zondag 22 november

9

ADVENT – KERSTMIS – EPIFANIE 29 november – 27 december: Advent en Kerstmis: In de Advent wijken we af van het oecumenisch leesrooster en volgen we de alternatieve lezingen die door ‘De Eerste Dag’ worden aangereikt: telkens een gedeelte uit de eerste twee hoofdstukken van het Lucasevangelie. Onderstaand citaten uit het boek van Joop Smit: Het Verhaal van Lucas. Onvruchtbare moeders Lucas begint zijn beschrijving van de daden en het onderricht van Jezus met twee bijzondere geboortes. Aangekondigd door de engel Gabriël wordt Johannes geboren, de zoon van Zacharias en Elisabeth, terwijl zijn moeder onvruchtbaar en al op leeftijd is. Eveneens aangekondigd door de engel Gabriël wordt Jezus geboren, de zoon van Maria, ondanks het feit dat zijn jonge moeder geen gemeenschap met een man heeft gehad. Lucas is niet de eerste die dergelijke verhalen over onvruchtbare moeders vertelt. Hij staat hiermee in een traditie. Hij laat zich inspireren door verhalen die uit de Wet, de Profeten en de Psalmen zijn (Bijbel) kent. In dit verband zijn vooral drie eerdere bijzondere geboortes van belang: van Isaak (Genesis 21), Simson (Rechters 13) en Samuel (1 Samuel 1-2). Al deze genoemde verhalen over de onverwachte zwangerschap van moeders die naar menselijke maatstaf onvruchtbaar zijn, steunen op het idee dat bij bijzondere mannen een bijzondere geboorte hoort. Hun bijzondere geboorte wijst vooruit naar de bijzondere taak die God voor hen heeft weggelegd. Isaak wordt de drager van de belofte die God deed: Abraham tot een groot volk zal maken. Simson wordt een groot strijder en redder van Israël. Samuel wordt een groot profeet. Dit betekent dat ook de verhalen over de uitzonderlijke geboortes van Johannes en Jezus gericht zijn op de toekomst. Ze maken duidelijk dat deze twee kinderen door God voor een bijzondere opdracht bestemd zijn. Een Joodse bakermat Lucas situeert de geboorte van Johannes en Jezus met veel nadruk in een Joods milieu. De voornaamste gebeurtenissen spelen zich op twee typisch Joodse plaatsen af. Jezus wordt geboren in Betlehem, de stad van David, maar vooral voor de tempel in Jeruzalem is in deze verhalen een hoofdrol weggelegd. In dit centrum van het Jodendom kondigt de engel Gabriël de geboorte van Johannes aan; Maria en Jozef wijden er Jezus aan God toe en later vinden ze hem daar terug, te midden van de leraren. Zo begint en eindigt de cyclus van geboorteverhalen in de tempel in Jeruzalem. Lucas wil zijn lezers er blijkbaar van doordringen dat Jezus een joodse bakermat heeft. Hij is afkomstig uit een vrome joodse familie die trouw de Wet van Mozes onderhoudt. De tempel in Jeruzalem staat centraal in hun beleving. Zij zien uit naar de bevrijding van Israël. Lucas waardeert dit milieu van Thoravromen alleen maar positief. Door zijn besnijdenis en doordat hij in de tempel aan God is toegewijd maakt Jezus er volledig deel van uit. De vernieuwingbeweging die Jezus op gang gaat brengen beweegt zich dan ook binnen het Jodendom. Daar heeft hij zijn wortels en daar ligt zijn toekomstig werkterrein. Oud en nieuw Lucas heeft zijn beschrijving van de daden en het onderricht van Jezus voorzien van een sprookjesachtig begin, een reeks verhalen overtrokken met het patina van de oude

10

Bijbelse geschiedenis. De serie vormt een fraai kunstwerk met een heldere structuur. Daarbinnen sluit de ene pakkende scène op de andere aan en zorgen liederen voor rustpauzes en verdieping. In deze eerste twee hoofdstukken weet Lucas verleden en toekomst met elkaar te verbinden. De God van Israël is al sinds Abraham met zijn volk onderweg, maar gaat nu zijn belofte om zijn volk te bevrijden inlossen. Citaten uit ‘De Eerste dag:’ 3 januari: De tijd van de volkeren is gekomen Jesaja 60,1-6 en Matteüs 2,1-12 Het moet te denken geven dat in Matteüs 2,1, na de naam van Jezus eerst de naam van Betlehem wordt genoemd, dan die van Herodes en daarna die van Jeruzalem. Daar zit een systeem, een voorbehoud in. Het belooft weinig goeds. Neem om te beginnen alleen al de vraag van de wijzen (2,2). Zij dragen de woorden aan die later het opschrift zullen worden boven het kruis. Die ruimte is al gereserveerd. Verderop zal het Matteüsevangelie het vertellen (27,37). Maar eerst, in de perikoop van vandaag, zullen de Wijzen uit het oosten komen. Zij komen uit het gebied van het licht en staan buiten het verhaal van duisternis en slavernij, buiten het verhaal van God die bevrijdt. Met hen komen de volkeren het evangelie binnen om bij het pasgeboren kind op adem en verhaal te komen. Met hen kunnen wij meegaan om getuigen te worden en het Woord te zien dat gebeurd is, het Woord dat als pasgeboren koning van de Joden geschiedenis gaat maken. In de stad van de grote koning, de stad van David, de jongste te midden van de broers en zussen. Een en al onschuld, zo laat de Heer zich zien. 10 januari: De doop van Jezus door de Roepende Jesaja 40,1-11 en Lucas 3,15-16.21-22 Lucas beschrijft het optreden van Johannes de Doper als een voortzetting van wat in Tora en Profeten geschreven wordt. Hij bereidt de komst van Jezus voor die op zijn weg geheel en al waar gaat maken waartoe heel het volk Israël geroepen is. De radicale doop die Johannes praktiseert, is het ondergaan in het water van de rivier, volkomen gereinigd worden, weer opstaan en een nieuw leven beginnen... Met grote nadruk vermeldt Lucas dat de doop van Jezus een volkomen eenheid vormt met de doop van het gehele volk. Jezus verklaart zich, door met het hele volk deze doop te ondergaan, volkomen solidair met allen die instemmend hebben gereageerd op het profetische appel van Johannes. 17 januari: De bruiloft van God en zijn volk Jesaja 62,1-5 en Johannes 2,1-11 Een bruiloft is het toneel van het eerste teken, de eerste wonderdaad van Jezus. De liefde, het bij elkaar horen, de gezamenlijke toekomst wordt gevierd. Jezus vergroot de feestvreugde omdat hij water in wijn verandert. De enorme hoeveelheid en de uitzonderlijke kwaliteit van de wijn maken het wonder nog groter. Het gaat hier niet alleen om een wonder, om iets wat alle natuurwetten overstijgt, maar vooral om wat dit wonder duidelijke maakt, namelijk dat Jezus de Messias is. Elk wonder dat Jezus doet, verwijst naar het echte wonder: de eenheid tussen God en Jezus Messias. Het bovenstaande is aangeleverd door Cor Spithoven

11

Oecumenische vieringen elke zondag 10.00 uur COLOFON

VERENIGING WERKHOF GEMEENSCHAP HOLLENDEWAGENWEG 20 3985 SG WERKHOVEN

22 november

ZondagMorgenAnders Thema: Onmetelijke muziek Voorbereiders Walter en Josephine Boevé, Geertje Bouwman, Eric Schuurman Orgel/piano Frits de Zwaan Patiozaal Wereldwinkel, kunstnijverheid, extra verkoop

29 november

Eerste zondag van de Advent Voorganger ds. Nine Meynen Lezingen Rechters 15,2-7 en 24-25 en Lucas 1,5-25 Orgel/piano Pieter Koning

6 december

Tweede zondag van de Advent Voorganger p. Henk Kroon Lezingen Jesaja 7, 10-14 en Lucas 1,26-38 Orgel/piano Bas Jongeling

13 december

Derde zondag van de Advent Voorganger p. Cor Spithoven Lezingen Sefanja 3,14-18a en Lucas 1,39-56 Orgel/piano Martin Lorijn

20 december

Vierde zondag van de Advent Voorganger ds. Arie Nico Verheul Lezingen Maleachi 3,1-6 en Lucas 1, 67-80 Orgel/piano M. Verbeek Patiozaal Schrijven voor Amnesty

24 december

Kerstavond 21.00 uur Voorganger p. Paul Clement Lezingen Jesaja 8,23-9,7 en Lucas 2,1-15 Orgel/piano Bas Jongeling

25 december

geen viering

27 december

Voorganger Lezingen

3 januari

Epifanie (Driekoningen) Voorganger ds. Egbert Schroten Lezingen Jesaja 60,1-6 en Matteüs 2,1-12 Koorloos Doop van Jezus Voorganger ds. Aline Barnhoorn Lezingen Jesaja 40,1-11 en Lucas 3,15-16.21-22 Orgel/piano Rien Verbeek

www. werkhofgemeenschap.nl

BANKNUMMER: NL67 TRIO 03909547 13 De Werkhofgemeenschap is een ANBI instelling

Druk: Den Hoed Wijk bij Duurstede Vormgeving: Wim de Leeuw Redactie: Bep Peeman Anne van der Velden Wim de Leeuw Kopij inleveren bij Wim de Leeuw Liefst per e-mail naar [email protected] Leden ontvangen de berichten gratis. Belangstellenden kunnen zich abonneren voor € 20,- per jaar op

10 januari

het postadres of via het e-mailadres:

p. Bob Bodaar Jesaja 52,7-10 en Lucas 2,16-21 Koorloos

secretariaat@ werkhofgemeenschap.

17 januari

Voorganger Lezing Orgel/piano Patiozaal

p. Joop Smit Jesaja 62,1-5 en Johannes 2,1-11 Bas Jongeling Amnesty en uitdelen van de Berichten

24 januari

Voorganger Lezingen

ds. Tina Geels Jesaja 61,1-9 en Lucas 4,14-21

nl

Het koor van de Werkhofgemeenschap zingt onder leiding van Lisette Bernt