Belang van goed water Dr Guillaume Counotte
Wat is goed water? • • • •
Smakelijk Beschikbaar Niet schadelijk voor dieren Niet schadelijk voor producten (ei, vlees)
1
Waterbehoefte • Normale omstandigheden: – 1,6 - 2 * voerconsumptie.
• Verhoogde temperatuur (5 °C): – 3 - 4 * voerconsumptie.
• Verhoogd zout in voer: – Minimaal 4 * voerconsumptie.
Smakelijk • Water wordt onsmakelijk door: – – – –
IJzer Hardheid Zout, ammonium Organische stof
Beschikbaar • Water stroomt slechter door leidingen en nippels door: – – – –
IJzer Mangaan Hardheid Biofilm
2
Niet schadelijk • Water wordt schadelijk door: – – – –
Mineralen (zout) Mycotoxinen (schimmel-afvalstoffen) Antibiotica Bacteriën en schimmels/gisten
Grootste risico’s - Chemisch 80
NEE JA
70 % tov maximum norm
• Zout / ontharder • IJzer / mangaan
60 50 40 30 20 10 0 hardheid
natrium
Grootste risico’s – micro-organismen • • • •
Bacteriën E. coli-bacteriën Gisten Schimmels
3
schimmels
gisten
Biofilm
Ik gebruik leidingwater. • Mooi, maar dat zegt nog niets! • Bij drinkpunt: – – – – –
34 % goed (< 100 kve/mL) 17 % redelijk (100 – 1000 kve/mL) 25 % matig (1000 – 10.000 kve/mL) 15 % vervuild (10.000 – 100.000 kve/mL) 9 % ernstig verontreinigd (> 100.000 kve/mL, ook vaak E. coli)
4
Kan antibiotica / zuren door water kwaad? • Door gebruik van antibiotica of zuren via drinkwater ontstaan risico’s. • Schimmels en gisten slaan hun slag: mycotoxine (vooral fumonisin) komt in water: – 30.000 scharrelhennen, productie 3 % lager, uitval 0,5 % hoger, gedurende 2 maanden. – Kosten: 54.900 eieren * 0,09 = € 4941 – Uitval: 1200 hennen * € 6,00 = € 7200 – Totale schade: € 12.141
Bij geen reiniging en controle van leidingen • Bacteriologische vervuiling: vleeskuikens drinken minder, iets meer uitval, minder vertering van voedsel in darm. – Start: 30.000 kuikens, eindgewicht 50 gram lager; – 4 % uitval = 28.800 kuikens * 0,05 * € 0,80 /kg = € 1152 minder opbrengst; – 0,5 % extra uitval = 150 dieren minder = ongeveer € 125 minder; – Voederconversie: + 5 punten (2200 gram aflevergewicht): 110 gram extra voer * 28.800 = 3168 kg extra voer * 0,30 / kg = € 950; – Totale schade per ronde = ongeveer € 2200.
Hoe weet ik of het water goed is? • Zekerheid door Laboratoriumonderzoek (4 / jr) – Bacteriologische kwaliteit – Chemische kwaliteit
• Tussentijds monitoren met GD-Zelftest – Ruiken – Kijken – Conclusie trekken.
• Ook bij afwijkende GD-Zelftest aanvullend laboratoriumonderzoek.
5
GD-zelftest • • • • •
Geur Kleur Helderheid Bezinksel IJzer-bezinksel
• Goed – matig – slecht • 2 – 1 – 0 punten • Score 10 - 0
GD-zelftest • Goed – Matig – Slecht 2 – 1 – 0 • • • • • •
Geur Kleur Helderheid Bezinksel IJzer-bezinksel Totaal
2–1–0 2–1–0 2–1–0 2–1–0 2–1–0 10 – 0
6
Watermonsters bestemd voor Pluimvee 100 geschikt minder geschikt ongeschikt
percentage
80
60
40
20
0 5
6
7
8
9
10
organoleptisch onderzoek (score)
Wat kost me dat? • Controle van water door GD-Zelftest: 30 min per maand (eigen tijd); • Al het andere onderzoek: GD Watermanager: € 402,50 – 4x per jaar chemisch+bacteriologisch onderzoek, inclusief schimmels en gisten; – Automatische aansturing: u wordt gebeld; – Monstername door erkend monsternemer; – Voldoet aan IKB-norm; – Advies op maat dmv toegang tot GD Waterweb: – www.gddeventer.com / GD pluimvee / waterweb
Schoonmaken & ontsmetten • Wetgeving: middelen vallen onder groep Biociden – PT-03 en PT05; • Toegelaten middelen: – Natrium hypochloriet – Chloor-dioxide (in combinatie met zuur/natriumhypochloriet.
• Schoonmaken mag altijd, • Ontsmetten alleen met toegelaten middelen.
7
Biofilm -1• Bestaat uit suikers, eiwitten, ijzer/mangaan. • Is moeilijk om dit af te breken (suikers). • Voorkomen is nog steeds het advies: – Voorkom dode leidingen – Voorkom bochten, hangende leidingen – Gebruik juiste materiaal, juiste doorstroming • • • •
Tyleen: factor 100 * sneller biofilm dan koper) Hoge dichtheid Tyleen: al veel beter (factor 10 *) PVC: factor 2* sneller biofilm dan koper Koper
Biofilm -2• Verwijderen door: – Sterke zuren, sterk oxiderende stoffen. – Di-O-Clean claimt dit zonder bijwerkingen. – Actief chloor (2 – 5 mg/L actief chloor) • Natriumhypochloriet: meestal 40 – 60 g/L actief chloor, dus minimaal 10.000 maal verdunnen (100 mL op kuub water) • Bij lege stal: maximaal 300 mg/L (dieren verdragen 50 mg/L)
– Leidingen vervangen (bochten, dode leidingen)
Invloed dode leidingen
15 000
28 27
43
1900 kve/mL
8
Andere middelen • Niet meer toegelaten (gelukkig): – Perazijnzuur, mierezuur, en andere sterke zuren. – Gestabiliseerd waterstofperoxide (met Cu);
• Nooit toegelaten, maar werkt wel goed: – 2 % citroenzuur (niet zo goed tegen biofilm, wel tegen aanslag ijzer/mangaan, kalkaanslag)
• Voor alle middelen geldt: spoel na met driemaal het totale volume (leidingen + bakken) – volume = 3,14 * ½ diameter * ½ diameter * lengte. – Bijv: 1 meter van 1 duims pijp bevat ½ liter water.
Advies • Laat regelmatig het water onderzoeken (niet bij binnenkomst, maar drinkpunt!). • Onderzoek in stal 4 * per jaar, afhankelijk van gebruik toevoegingsmiddelen en ervaring. • Doe maandelijks de GD-zelftest. • Wees bewust van de schade die verontreinigd water kan veroorzaken!
9
