5/26/2008
Inhoud
Fosfaat, wat kunnen we er aan doen? Fosfaatpilot Noord- en Midden Limburg
Gert-Jan Noij, René Schils, Antonie van den Toorn, Olga Clevering en Jan van Bakel
Diagnose percelen
Uitmijnen grasland: 2 percelen 1 normaal gebruikt perceel voor vergelijking 1 perceel uitmijnen: geen P dus ook geen dierlijke mest en dus ook geen beweiding
verhard oppervlak
bedrijf
puntbronnen uitmijnen bouwvoor
blokkeren maaiveld bufferstrook greppel dam slootrand
vloeiveld waterschapsloot
perceelsloot
wasmachine omleiden ondergrond
Vooronderzoek Uitmijnen, voorlopige resultaten Blokkeren maaiveldafvoer Vloeiveld Diepe drainage volgens systeem van Iersel
metingen gewas, bodem, bodemvocht, grondwater verschillende N- en P-vormen
van Iersel diepe drainage
Uitmijnen: grasopbrengsten
Uitmijnen: P in bodemvocht grasland Grasland
jaar 2006 2007
praktijk
0
uitmijnen
drogestof
P
drogestof
P
14500
69
14200
58
11900
volgt
12700
volgt
0-10 Diepte (cm)
opbrengst kg/ha
10-20
5
10
15
20 P (mg/l bodemvocht)
vj 2006 Padv vj 2006 Pnul
20-35
vj 2007 Padv vj 2007 Pnul
35-60
1
5/26/2008
Blokkeren maaiveldafvoer
Uitmijnen: P in grondwater
Lage plekken plassen Ptot (mg/l) 2.5
Gras Padv Gras Pnul
2
Bouwland Padv Bouwland Pnul
1.5 1 0.5 0 mei- jun- jul- aug- sep- okt- nov- dec- jan- feb- mrt- apr- mei- jun- jul06 06 06 06 06 06 06 06 07 07 07 07 07 07 07
dam
Blokkeren maaiveldafvoer
Maaiveldhoogte grasperceel a
b
greppel
buffer strip
Detailmeting 0,5 x 0,5 m
AHN hoogtebestand 5x5 m
uitgangspunt: effectiviteit is 100% monitoren vracht in uitgangssituatie
laag
d
c
kavelpad of erf
e
f
hoog
ingang sloot
greppel
bezink -plek
plas
buffer strip dam
sloot
Voorspelling oppervlakkige afvoer
Meten afspoeling
l maaiveldmode
eting maaiveldhoogtem 20
0
40
Afstand langs sloot 60
in stroomrichtin 80
g (m) 100
120
140
0 A a w r ep r eo vf ) s/ L ( d e h sr e t
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
0.6
gootje
model maaiveldafvoerpatroon installeren apparatuur in oktober goten en opvangvat meetapparatuur
start metingen vanaf november
a
opvangvat: registratie op afstand
0.7
0.8
0.9
debietmeting ter plaatse monsters naar lab
2
5/26/2008
Vloeiveld
Eerste meetresultaten PO4
NH4
NO3+NO2
NO3+NO2
mm
Vaste deeltjes met P bezinken PO4
L
N mg/L
N mg/L
P mg/L
detectiegrens
0.04
0.03
0.02
957
0.94
0.13
8.27
0.9
0.1
7.9
• vastlegging aan bodemoppervlak
928
4.80
0.04
5.01
4.5
0.0
4.6
938
3.81
0.21
7.36
3.6
0.2
6.9
• vastlegging in micro-organismen aan riet of bodem
12-12-2007 9-1-2008
Afvoer
neerslag Datum
NH4
Water stroomt over bodem
10.0
16-1-2008
afvoer g. N of P
Verwijdering opgelost P:
22-1-2008
19.2
52261
1.24
0.78
5.18
64.8 40.8
270.7
29-1-2008
3.0
938
1.26
0.35
7.00
1.18 0.33
6.5
6-2-2008
27.0
19131
• opname door riet • ijzerfilter: laboratoriumexperiment praktijkimplementatie daarna
N-kjehldahl (mg/L) Middenpeellossing
N-totaal opgelost (mg/L)
sloot
sloot
schuif
vloeiveld
toekomstig ijzerfilter
aanvoerput duiker Eeuwselscheloop
debietproportionele meting
Middenpeellossing
Eeuwselsche loop
Vloeiveld - Ontwerp
1.6 24%
19%
Eerste resultaten vloeiveld
sloot
N-NH 4 (mg/L)
8
8 sloot
36%
6
6
1.2
4
4
0.8
2
2
0.4
0
0 36
38
40
42
44
46
0 36
38
40
week
42
44
46
36
0.8 45%
28% 0.6
0.4
0.4
0.4
0.2
0.2
0.2
0
0 40
42
44
46
38
40
42
44
36
46
38
40
20
20
0
44
46
•Influent
3%
-3%
40
42
SO4 (mg/L)
80 60
40
week
week
60
46
0.0 36
week
80
44
32%
0.6
Cl (mg/L)
42
week
0.8
0.6
38
40
P-PO4 (mg/L)
P-totaal opgelost (mg/L)
0.8
36
38
week
P-totaal ongefiltreerd (mg/L)
•effluent
0 36
38
40
42
44
46
36
38
40
42
44
46
week
week
Uitgangssituaties
Drainage: modelstudie
Drainage
slootpeil -90
Ongedraineerd (ws = 300 d) 0,90 m
effect van conventionele drainage effect van verdiept aangelegd “systeem van Iersel” = samengestelde peilgestuurde drainage
grondwaterstand
oorspronkelijk
ongedraineerde uitgangssituatie (100 cm –mv) (>120 cm –mv)
Conventioneel gedraineerd (ws = 300 d, wd = 100 d)
Principetekeningen samengestelde peilgestuurde drainage 1,10 m
drainbuizen -100
≈ 1,00 m
0,60 m
grondwaterstand
gewone drainage
Conventionele drainage met pijpje (ws = 300 d, wd = 100 d) ≈ 1,10 m
slootpeil -110
≈ 1,00 m
uitgangssituatie
0,60 m
grondwaterstand drains
(peilgestuurd)
drains
gedraineerde uitgangssituatie
effect van “van Iersel” effect van “van Iersel”, verdiept aangelegd
verzameldrain
drainbuizen -120 putpeil -60 slootpeil -90 Hergedraineerd met systeem Van Iersel (ws = 600 d, wd = 50 d)
“van Iersel”, verdiept
0,90 m
1,20 m
0,60 m
verzameldrain
3
5/26/2008
Resultaten modelstudie: hoogste grondwaterstand
Resultaten modelstudie: gemiddelde grondwaterstand OR_scenario
D_scenario
OR-scenario
I_scenario
I_scenario
GHG
-0.10
-0.20
oorspronkelijk
-0.20
“van Iersel”, verdiept gwl (cm )
-0.40 gwl (cm)
D_scenario
0.00
0.00
-0.60
“van Iersel”, verdiept -0.80
-0.30 -0.40 -0.50
oorspronkelijk
-0.60
-1.00
gewone drainage
-0.70 gewone drainage
-1.20
-0.80 -1.40 2001
2005
2009
2013
2017
2021
2025
-0.90
2029
jaar
2001
Resultaten modelstudie: fosforvracht
2013
2021
2025
2029
discharge N Resultaten origineel modelstudie: hoogste grondwaterstand Conv_drainage Iersel
oorspronkelijk
gewone drainage
120 100
2.5 kg/ha N
van Iersel verdiept
2.0
2017 jaar
140
3.0
kg/ha P
2009
Resultaten modelstudie: stikstofvracht discharge P
origineel Conv_drainage Iersel Resultaten modelstudie: hoogste grondwaterstand 3.5
2005
gewone drainage 1.5
oorspronkelijk
80 60
“van Iersel”, verdiept 40
1.0
20
0.5 0.0 2016
2018
2020
2022
2024
2026
2028
0 2016
2030
Resultaten modelstudie: samenvatting stikstof
2018
2020
2022
2024
2026
2028
2030
jaar
jaar
Voorlopige conclusies fosfaatpilot NMLimburg
fosfaat
100 90
N-vracht (kgN/ha/jr)
80 70
N
60 50 40 30
20 10
0 3.5
P-vracht (kgN/ha/jr)
3.0 2.5 2.0
P
1.5 1.0 0.5
uitmijnen gras na 2 jaar merkbaar in bodemvocht, nog niet in bovenste grondwater oppervlakkige afspoeling is hot spot voor P, bijdrage aan totale vracht nog niet duidelijk (pleksgewijs) na 1 jaar al werking van vloeiveld ondanks slechte rietgroei conventioneel draineren (-100) veel minder P-belasting maar ook veel hogere N-belasting Van Iersel (-60) verdiept veel minder P-belasting en ook iets minder N
0.0 REF
CD
DSPD
uitgangsituatie conventioneel v.Iersel
4
5/26/2008
Matching measures with corresponding risks Transport risk Depth Route runoff Shallow trench < 30 ditch < 80 Deep
pipe drains ditch > 80
Total
all routes
Source risk Top soil P only Subsoil P also Blocking surface runoff Leveling soil surface Installing buffer strip Filling shallow trenches Pipe drainage CDD CDD, Washing P-mining machine Constructed wetland, Stream diversion, Source measures
Bedankt voor uw aandacht
© Wageningen UR
5
