Dossier
M-7 Bilan et perspectives
M-7 Overzicht en toekomstvisie Joske #46
04/2012
Retour sur les principales réalisations récentes et regard vers l’avenir, en vue des élections du dimanche 14 octobre 2012. Au chapitre des réalisations récentes, citons la salle des sports Liedts rue Verte (5), l’école néerlandophone Sint-Joost-aan-zee de la rue de la Limite (8), la station Métro Madou (14) , la friterie de la place Saint-Josse qui s’est hissée à la 3ème place des meilleures friteries bruxelloises, les 30 ateliers-logements Mommen, entièrement rénovés en mai 2011 (17), l’ouverture de Bib Joske (la bibliothèque néerlandophone dans les mêmes locaux que le bibliothèque communale francophone) (11), la première façade verte rue Traversière (7) (projet privé) et, enfin, l’aménagement de la devanture de la maison communale avec un accès PMR (13).
Vision d’avenir Dans le but de rendre visible le changement qui se dessine, voici un inventaire de tous les projets importants, publics ou privés. Mis à jour régulièrement, il permettra une véritable cartographie du changement.
JOSKE #46 04/2012
Côté crèches Sur 1 km2, la commune compte 7 crèches (dont 3 communales) pour environ 250 places (dont 60 % dans les crèches communales). En avril 2012, la crèche communale Damla va compléter le dispositif avec 36 places. Cette dernière est en outre installée dans un bâtiment entièrement rénové, basse énergie et agrémenté d’un jardin avec potager. Dans la foulée, le projet de crèche Station est en bonne voie chaussée de Louvain. Les habitants de la Tour Pacific ont aussi le projet de créer une crèche privée.
6
Vivre à la verticale Les 6 immeubles les plus hauts de Belgique se trouvent tous à Bruxelles et pas moins de 5 d’entre eux se situent à Saint-Josse (Dexia, Madou, Belgacom et Astro) ou à proximité immédiate (Tour des Finances). Aucune de ces tours n’abrite du logement. La résidence de l’Aigle de la Rue Scailquin compte 125 appartements et celle du Pacific sur la place Saint-Josse 350. A noter que les habitants de la Résidence Pacific (1000 habitants) se sont récemment constitués en asbl dans le but de revaloriser leur lieu de vie, d’insuffler une nouvelle dynamique, de diminuer leur empreinte écologique et de créer du lien social, notamment inter-générationnel. L’idée de vivre à la verticale fait des émules car d’autres projets apparaissent comme celui de la rue Linné qui vient de remporter un prix de Beliris. Quant à la Tour Astro, le permis d’urbanisme est en passe d’être déposé pour une réfection profonde. Vous avez dit durable ? Saint-Josse a déjà mené quatre contrats de quartier, qui ont considérablement amélioré le bâti, les voiries et les équipements. Ces
Cambio, Villo!, Métro La mobilité représente un enjeu majeur à Saint-Josse. Le projet de piétonnier sur le tronçon de la chaussée de Louvain entre la place Madou et la place Saint-Josse est tout à fait emblématique de cette nouvelle donne (voir P38). Dès que la voiture disparaît, l’humain se réapproprie l’espace en un temps record. Loin de l’anonymat d’une artère comme la rue Neuve, ce piétonnier se veut mixte, vivant, créatif. Réduire les émissions de CO2 de 20% d’ici 2020, la commune s’y est engagée en rejoignant l’Agenda Iris 21. 57% seulement des Tennoodois possèdent une voiture, ce qui est en dessous de la moyenne bruxelloise. La commune est par ailleurs bien desservie au niveau des transports en commun : 3 stations métro, 7 Villo et 2 Cambio. La préférée des artistes Encore récemment, Bénabar rappelait dans une interview qu’il était très fier de sa désignation de citoyen d’honneur de Saint-Josse. Les artistes ont toujours été attirés par Saint-Josse. La cité d’artistes Mommen abrite 30 ateliers-logements, fait unique à Bruxelles. Des ateliers-logements ont aussi été créés allée Wauters. La photographe Lisa Carletta s’intéresse à Saint-Josse pour Victoire tout comme les jeunes qui ont créé le festival Tête-à-Tijd ou ceux qui ont lancé Bruxellesmabelle. On pourrait en citer encore bien d’autres...
Inventaire et cartographie • Crèche communale Damla, rue Potagère 179. 36 places – bâtiment entièrement rénové, basse énergie, avec jardin. Ouverture au printemps 2012. Travaux publics. (10) • Crèche Station – Maison de l’Enfance. 48 places et 10 appartements – 2014. RRU. (23)
• Très grand jardin communautaire Damla en intérieur d’îlot avec potager rue Potagère – contrat de quartier durable Liedekerke – RRU. (9) • Tour Astro, av. de l’Astronomie – rénovation profonde et nouvelle façade, 2014. Altiplan. (12) • Tour Linné – lauréat concours Beliris. 8 appartements, 1 crèche et des locaux pour des services de la Prévention – 2014-2015. Architecte A2M. (4) • Tour Fortis – Silver Tower – 33.000 m2 de bureaux place Saint-Lazare et projet de rénovation de tout l’axe Saint-Lazare – 2014. (3) • Tour Pacific – projet de cohésion sociale et de crèche – asbl d’habitants. (20) • Walking Madou : piétonnier provisoire de la chaussée de Louvain d’avril à décembre 2012. Suède 36. (16). Voir P38. • Réaménagement-relifting complet de l’îlot Scailquin-Louvain : démarrage en 2013. Suède 36. (15) • Contrat de quartier durable Liedekerke 20102014. Total de 40 logements passifs ou basse énergie, une crèche, un Koban (commissariat de quartier), un woonerf et le fameux projet de jardin communautaire Damla (les trois éléments phares de ce contrat). RRU. • Contrat de quartier Méridien 2006-2010 : Plus de 90 % des subsides utilisés pour un total de +/- 14 millions d’euros et un quartier relifté. RRU. • Place Rogier, noeud intermodal et tout le plan de mobilité du quartier Nord. (1) • HBM : logements passifs et basse énergie (rue Musin (6) et rue des deux tours (22) ) • Green Hotel : 50 chambres - projet privé rues De Bruyn/Pacification. (21) • Brusselicious 2012 à Saint-Josse : une statue géante d’un cornet de frites à la sauce Bruxelles, très coloré, pour la place Saint-Josse. (19) • Mosquée passive pour 400 fidèles, avec locaux pour des cours de soutien scolaire, des activités associatives et des événements culturels ouverts à tous. 2013 – Union des centres culturels islamiques de Belgique. (18). Voir P47. • Quartier Saint-Lazare : projet de 30.000 m2 d’espaces publics entre la gare du Nord et les jardins du Botanique. Budget de 5,5 M€ (dont 2,6 M€ Beliris) – appel à candidature européen. Voir P36.
© J. de Sousa Cano
| DOSSIER |
M-7 Bilan et perspectives
contrats participatifs ont aussi amélioré le vivre ensemble dans des quartiers denses. Le nouveau contrat de quartier (Liedekerke), démarré en 2011, est durable et concerne le coeur de la commune, là où le bâti est particulièrement dégradé. Au total, ce sont 40 logements de qualité, passifs ou basse énergie, qui verront bientôt le jour. Sociaux ou assimilés, ces logements seront accessibles aux publics à bas revenus. Woonerf, jadin communautaire, façades vertes, perméabilisation des trottoirs et des voiries, le développement durable se décline à Saint-Josse sur toute la gamme.
Salle des sports Liedts | De sportzaal Liedts
Overzicht van de belangrijkste recente realisaties en blik op de toekomst, in het vooruitzicht van de verkiezingen van zondag 14 oktober 2012. Bij de recente realisaties: de sportzaal Liedts (Groenstraat 5), de Nederlandstalige school Sint-Joost-aan-zee Grensstraat (8), het metrostation Madou (14), het frietkot van het Sint-Joostplein dat al op de derde plaats staat van de beste Brusselse frietkramen, de 30 ateliers-woningen Mommen, volledig gerenoveerd in mei 2011 (17), de opening van de Bib Joske (Nederlandstalige gemeentelijke bibliotheek in hetzelfde gebouw als de Franstalige gemeentelijke bibliotheek (11), de eerste groene gevel in de Dwarsstraat (7) (privé project) en, tenslotte, de inrichting van de voortuin van het gemeentehuis met een toegang voor minder-mobiele mensen (13).
Toekomstvisie
Met het doel de verandering die zich aftekent zichtbaar te maken, hebben wij het initiatief genomen een inventaris op te maken van alle belangrijke privé en openbare projecten. Deze inventaris zal regelmatig geüpdatet worden zodat hij een echte atlas van de verandering wordt. Over crèches De gemeente telt, op 1 km², 7 crèches (waaronder 3 gemeentelijke), goed voor ongeveer 250 plaatsen (waarvan 60 % in de gemeentelijke crèches). In april 2012 zal het gemeentelijk kinderdagverblijf Damla hieraan toegevoegd worden met 36 plaatsen. Deze laatste crèche is daarenboven gevestigd in een volledig gerenoveerd lage-energiegebouw met een tuin en moestuin. In aansluiting hierop is het plan voor een halte-crèche in de Leuvensesteenweg op goede weg. De inwoners van de Pactific-Toren plannen ook de oprichting van een privé crèche.
Cambio, Villo!, Metro Mobiliteit is een belangrijke uitdaging in SintJoost. Het plan voor een autovrije straat op het stuk van de Leuvensesteenweg tussen het Madou- en Sint-Joostplein is een goed voorbeeld van deze nieuwe situatie. Zie P38. Zodra de auto verdwijnt, palmt de mens in een recordtijd de ruimte weer in. Deze autovrije straat, die niet vergelijkbaar is met het anonieme van de Nieuwstraat, is gemengd, levend, creatief. Door de deelname aan Agenda Iris 21 heeft de gemeente zich verbonden tot de reductie van de CO2-uitstoot met 20 % tegen 2020. Slechts 57 % van de mensen uit Sint-Joost hebben een auto, wat onder het Brusselse gemiddelde ligt. De gemeente wordt trouwens zeer goed bediend door het openbaar vervoer: 3 metrostations, 7 Villo- en 2 Cambio-stations.
• Pacific-toren – project sociale cohesie – bewoners-vzw. (20) • Walking Madou : voorlopige autovrije straat Leuvensesteenweg van april tot december 2012. Suède 36. (16). Zie P38. • Herinrichting-volledige facelift van het blok Scailquin-Leuvensestw.: start in 2013. Suède 36. (15) • Duurzame Wijkcontract Liedekerke 20102014: Totaal 40 passief- of lage-energiewoningen, een crèche, een Koban (wijkcommissariaat), een woonerf en het vermaarde project voor een gemeenschappelijke tuin Damla (de drie elementen van eminent belang van dit wijkcontract), RSV. • Wijkcontract Middaglijn 2006-2010: Meer dan 90 % van de subsidies gebruikt voor een totaal van +/- 14 miljoen euro en een opgeknapte wijk – RSV. • Rogierplein, inter-modaal knooppunt en het volledige mobiliteitsplan Noordwijk. (1) • HBM: passief- en lage-energiewoningen (Musinstraat (6) en Tweetorenstraat (22)) • Green Hotel: 50 kamers – privé project De Bruyn/Pacificatiestraat. (21) • Brusselicious 2012 in Sint-Joost: een reuzenstandbeeld van een zak frieten met Brusselsaus, zeer kleurrijk, Sint-Joostplein. (19) • Passief-moskee voor 400 gelovigen, met lokalen voor huiswerkbegeleiding voor scholieren, verenigingsactiviteiten en culturele evenementen, open voor iedereen – 2013 – Unie der Islamitische Culturele Centra van België (UICCB). (18). Zie P47. • Sint-Lazaruswijk: project voor inrichting van 30.000 m² openbare ruimte tussen het Noordstation en Kruidtuin. Zie P36. (2)
Uitverkoren plek van kunstenaars Onlangs nog herinnerde Bénabar er in een interview aan dat hij zeer fier is over zijn aanstelling als ereburger van Sint-Joost. Kunstenaars werden altijd aangetrokken door Sint-Joost. De kunstenaarssite Mommen (gered van de hebzucht van vastgoedspeculanten en recent gerenoveerd) huisvest 30 ateliers-woningen, wat uniek is in Brussel. Ook in de Wautersgang werden ateliers-woningen gemaakt. De fotografe Lisa Carletta interessert zich voor Sint-Joost voor Victoire, zoals ook de jongeren die het festival Tête-à-Tijd opzetten of zij die Bruxellesmabelle lanceerden. Men zou er nog heel wat meer kunnen opsommen... Inventaris en atlas • Gemeentelijke crèche Damla, Warmoesstraat. 36 plaatsen – volledig gerenoveerd gebouw, lage energie, met tuin. Opening in de lente 2012. Openbare werken – Gemeente Sint-Joost. (10) • Crèche Station – Kinderopvang 48 plaatsen en 10 appartementen – 2014 – Regie Stadskernvernieuwing (RSV). (23) • Zeer grote gemeenschappelijke tuin Damla binnen het huizenblok met moestuin – Warmoesstraat – duurzame wijkcontract Liedekerke – RSV. (9)
JOSKE #46 04/2012
Vertikaal wonen De 6 hoogste gebouwen van België staan alle in Brussel en niet minder dan 5 onder hen zijn in Sint-Joost gelegen (Dexia, Madou, Belgacom en Astro) of in de onmiddellijke nabijheid ervan (Financietoren). In geen enkele toren bevinden zich woongelegenheden. Het hoge woonblok in de Scailquinstraat telt 125 appartementen en Pacific-toren op het SintJoostplein 350. Noteer dat de bewoners van de Pacific-residentie (1000 bewoners) zich onlangs in een vzw verzameld hebben met als doel hun woonplaats te revaloriseren, er een nieuwe dynamiek in te pompen, hun ecologische voetafdruk te verminderen en een sociale, meer bepaald een intergenerationele band te creëren. Het idee van verticaal wonen krijgt navolging want andere projecten verschijnen,
Duurzaam zegt u? Sint-Joost voerde reeds vier wijkcontracten uit, die de bebouwing, wegen en uitrustingen aanzienlijk verbeterd hebben. Deze participatieve contracten hebben ook het samenleven in de dicht bebouwde wijken verbeterd. Het nieuwe wijkcontract (Liedekerke), dat begon in 2011, is duurzaam en raakt het centrum van de gemeente, daar waar de bebouwing in bijzonder slechte staat is. In totaal zullen binnenkort 40 kwaliteitsvolle, passief- of lage energiewoningen verschijnen. Deze sociale of gelijkgestelde woningen zullen toegankelijk zijn voor mensen met een laag inkomen. Woonerf, gemeenschappelijke tuin, beplante gevels, doorlaatbaar gemaakte trottoirs en wegen: duurzame ontwikkeling is in SintJoost over het hele gamma aanwezig.
volledige as Sint-Lazarus – 2014. (3)
| DOSSIER |
M-7 Overzicht en toekomstvisie
zoals dit van de Linnéstraat dat pas een prijs van Beliris verwierf. Wat de Astro-toren betreft, hiervoor is de stedenbouwkundige vergunning aangevraagd voor een grondige renovatie.
• Astro-toren, Sterrenkundelaan. Grondige renovatie en nieuwe gevel. 2014. Altiplan. (12) • Linné-toren, laureaat wedstrijd Beliris. 8 appartementen, 1 crèche en lokalen voor de preventiedienst – 2014-2015. Architecte A2M. (4) • Fortis-toren – Silver Tower – 33.000 m2 kantoren Sint-Lazarusplein en project renovatie Bénabar, citoyen d’honneur | Bénabar, ereburger
7
8
© Altiplan Architects
JOSKE #46 04/2012
© XDGA-NEY-BOYDENS04
© O2 Architectes
© A2M Architects (Beliris)
| DOSSIER |
La cartographie du changement Atlas verandering
© R2D2 Architecture SA
| DOSSIER | Politieke dossiers De politieke dossiers die verschenen zijn sinds november 2011 zijn op de gemeentelijke website te downloaden. Uitrekseks zijn ook beschikbaar op aanvraag bij de dienst Communicatie.
JOSKE #46 04/2012
Dossiers politiques Les dossiers politiques parus depuis novembre 2011 sont téléchargeables sur le site internet communal et peuvent aussi être obtenus sur simple demande au service Communication.
9