DIVO 12 december 2014 09 u 45 – 11 u
Geïntegreerde zorg voor alle leerlingen ◦ Van: De leerling past zich aan (mits ondersteuning) aan de klas (behaalt de leerdoelen).
◦ NAAR De school past zich aan aan de leerling en zijn/haar mogelijkheden. (uittekenen van een individueel zorgtraject/leerdoelen op maat van de leerling).
Geïntegreerde zorg voor alle leerlingen ◦ Zorgcontinuüm
Breed/preventief basiszorgaanbod. Verhoogde zorg. Uitgebreide zorg. Verwijzing naar een passende school.
Zorgbreedte ◦ Haalbaar (organisatorisch en financieel) Draagkracht en aanwezige deskundigheid. Redelijke aanpassingen.
◦ Dynamisch Deskundigheid groeit en zorgbreedte verruimt.
Fase 1: Brede (preventieve) basiszorg ◦ = gedragen door het ganse team (zorg = ploegsport).
◦ = NIET MEER dan het voeren van een efficiënt en effectief preventiebeleid gunstig voor ALLE leerlingen.
Verhoogde zorg ◦ Brede preventieve basiszorg voor de leerlingen volstaat niet. ◦ Gebeurt binnen de reguliere werking met extra omkadering van zorgcoördinatoren, GOK, GON, ION… ◦ Zorgteam en leerkracht leggen samen een zorgtraject vast.
Verhoogde zorg ◦ Zorgtraject: (duur, opvolgingsmomenten, evaluatiemomenten)
Opdrachten, taken, werkvormen. Technische hulpmiddelen. Leerkracht nodig? Medeleerling nodig? Ouders nodig? CLB nodig?
Uitbreiding van zorg ◦ Inspanningen voor verhoogde zorg zijn ontoereikend. ◦ Inschakelen van externe ondersteuning.
Overstap naar een school op maat ◦ Wisselwerking verlatende school en inkomende school.
Tips voor de praktijk ◦ Brede Basiszorg met toepassing op de ‘verhoogde zorg’ en ‘uitgebreide zorg’.
Brede basiszorg = een efficiënt en effectief preventiebeleid ◦ Kenmerken
Een duidelijke en gedragen zorgvisie. Ondersteuning door de directie. Ondersteunende structuren en procedures. Schoolinterne samenwerking. Samenwerking met ouders. Samenwerking met externen. Gericht professionaliseringsbeleid voor het ganse schoolteam.
Ondersteuning door de directie ◦ De directie : Uittekenen van een duidelijke zorgvisie samen met het schoolteam. Stimuleert de implementatie ervan in een (zorg-)beleid:
Koppelen van doelstellingen aan deze visie.
(Zorg)structuren herschikken
(Zorg)procedures uitschrijven.
Professionalisering van het zorgteam (rol van de leerkracht versterken).
Zorgvisie wordt gedragen door het ganse team ◦ Uittekenen van een duidelijke zorgvisie op schoolniveau Laat jouw korps 2 uitspraken noteren die het best hun mening over “brede basiszorg/goede zorg” weergeven. Laat jouw korps 2 uitspraken noteren die het minst aansluiten op hun eigen mening over “brede basiszorg/goede zorg”. Bespreek daarna de antwoorden met jouw mensen.
Voorbeelden van uitspraken: ◦ Brede basiszorg is: Zorgen dat er (meer) aandacht is voor het socio-emotioneel welbevinden van leerlingen. Door een goede vakdidactische aanpak trachten te voorkomen dat leerlingen veel extra zorg en begeleiding nodig hebben. Is aandacht hebben voor instructiedifferentiatie (het anders uitleggen voor bepaalde leerlingen). Is meer overleggen met collega’s, ouders, met deskundigen om voor elke leerling de gepaste aanpak te vinden. …
Zorgvisie wordt gedragen door het ganse team
Schoolpersoneel heeft = visie
Opleidingen op het niveau van de school & voor het ganse korps in een langlopend vormingstraject. Duidelijke handleidingen/ procedures voor het gedrag van leerlingen en leerkrachten. Aanbieden van denkkaders. Gerichte vaardigheidstraining. Functioneringsgesprekken (met aandacht voor de 2 rollen).
Herschikken van de pedagogische (zorg-)structuren (op niveau van de school)
◦ Veranderde taakopvatting van de leerkracht
2 rollen
Leerkracht als vakspecialist. Leerkracht als eerstelijnszorgverlener.
Herschikken van de pedagogische (zorg-)structuren (op niveau van de school)
◦ Leerkracht = centrale figuur/houdt de regie in handen ondersteund door:
Leerlingbegeleiding Team van zorgcoördinatoren CLB GON-begeleiders, GOK-begeleiders, ION-begeleiders,… Pedagogische begeleidingsdienst Externen: ouders, externe deskundigen, …
Rol van de zorgcoördinator (zorgteam) ◦ Specifieke zorgprocedures/zorgtrajecten/handelingsplannen uitschrijven/begeleiden met redelijke aanpassingen. Wat zijn redelijke aanpassingen voor onze school?
◦ Denkkaders vertalen naar de concrete school - en klaspraktijk. ◦ Voorzien van aangepaste materialen (pictogrammen, dag/weekkaarten, differentiatiemateriaal, …). ◦ Reflectief handelen van leerkrachten stimuleren (reflectief overleg waarin het handelen van de leerkracht onderwerp van bespreking kan zijn). ◦ Leerkrachten steunen in positieve groepsvorming Groepsvormende activiteiten aanreiken Leerkrachten ondersteunen in het organiseren van groepsgesprekken.
Herschikken van de pedagogische (zorg)structuren (op niveau van de school)
◦ Intervisie/Supervisie Leerkrachten onderling: bijv. installeren van didactische teams voor een cluster van vakken/of van een bepaalde graad. Leerkrachten en zorgverantwoordelijken (zorgcoördinatoren en leerlingbegeleiders), GON-begeleiders, GOK-begeleiders, ION– begeleiders, CLB–begeleiders, pedagogische begeleidingsdienst,… Leerkrachten, zorgverantwoordelijken en deskundigen extern aan het onderwijs. Hospiteerbeurten.
Herschikken van de pedagogische (zorg-)structuren (op niveau van de scholengemeenschap) ◦ Intervisie/Supervisie
Zorgverantwoordelijken onderling/Zorgverantwoordelijken en deskundigen extern aan het onderwijs.
◦ Hospiteerbeurten. ◦ Overgang van het basis naar het secundair onderwijs. ◦ Gezamenlijk organiseren van nascholingen. ◦ Uitwisseling van materialen.
Herschikken van de pedagogische (zorg-)procedures ◦ Van zorg als vangnet naar zorg als uitgangspunt Zoveel mogelijk leerlingen hebben maximaal profijt van het didactisch aanbod. Dit houdt in dat taken en opdrachten frequent succes kunnen garanderen.
Van zorg als vangnet naar zorg als uitgangspunt ◦ Didactische activiteiten
Vooraf onderwijzen. Vooraf digitaal ter beschikking stellen van lesnotities. Systematisch inbouwen van verlengde instructie. Systematisch inbouwen van visuele ondersteuning. Eén op één vraagstelling (persoon aankijken). Niveaudifferentiatie. Tempodifferentiatie. Extra begeleiding (ION-begeleiding in de klas). Hanteren van STICORDI-maatregelen, … Inzet van extra technische hulpmiddelen (tafel met schuin werkblad, bordcamera, leesloep, laptop met leessoftware, met brailleleesregels of –toetsenbord,…).
Van zorg als vangnet naar zorg als uitgangspunt ◦ Pedagogische activiteiten Werken aan de groepsvorming
Groepsvormende activiteiten. Werken aan positieve groepsnormen. Ondersteunende communicatie. Communicatief klasklimaat: regelmatig groepsbesprekingen zodanig dat frustraties kunnen gekanaliseerd worden.
Samenwerking met ouders ◦ Inschrijvingsbeleid Geef een aanzet tot het zorgtraject: wat zijn voor de school redelijke aanpassingen? Geef ouders een contactpersoon (naam en telefoonnummer) op school bij wie ze terechtkunnen. Voorzie plattegronden met alle aanwezige lokalen en looproutes (in kleur, niet reflecterend). Mogelijkheid tot verkenning van de school en klasruimtes tijdens de vakantie.
◦ Terugkoppeling naar de regelgeving/wetgeving = Akkoord voor informatie-uitwisseling is prioritair om de “zorgprocedures” slagkracht te geven. Voorzie clausulering die informatie–overdracht regelt tussen school, ouders en eventuele externen.
Samenwerking met ouders ◦ Zichtbaar zorgbeleid: Geen éénrichtingsverkeer: ouders als actieve en evenwaardige partner. Maak gebruik van de informatie van de ouders, van de vorige school. Contact opnemen met de ouders wanneer hun kind het goed doet op school (groene nota in de agenda). Sterktes van de leerling kunnen en durven benoemen en niet alleen de beperkingen. Ouders informeren over de vorderingen: op leerniveau maar ook over de vorderingen op sociale, emotionele, sociale ontwikkeling van hun kind. Haalbare adviezen: geef ouders concreet aan wat welke bijdrage/ondersteuning ze zelf kunnen bieden (kind coachen in het klaarmaken van de boekentas, trainen in het aan– en uitkleden bij de turnles,…)
Gericht professionaliseringsbeleid: ◦ Nascholingen: Normale en problematische ontwikkeling (Ontwikkelingspsychologie, emotionele ontwikkeling, sociale ontwikkeling, …).
Groepsdynamica. Omgaan met frustratie (eigen en van leerlingen). Gesprekstechnieken. Vakdidactische opleidingen. Specifieke opleidingen op vrijwillige basis: bijv. aanleren van de doventaal… …
Efficiënte schoolorganisatie Goede verlichting en extra stopcontacten in de lokalen. Visueel materiaal en kleurcontrasten. Zoveel mogelijk lessen in de dezelfde lokalen. Voorzien van “vluchtplaatsen” op klasniveau en op schoolniveau. Individuele werkeilandjes/werkplekken. Ringleiding dat geluid versterkt/licht dat in verbinding staat met de schoolbel. Afgebakende zones voor activiteiten op het schoolplein.
Efficiënte schoolorganisatie ◦ Duidelijke en zichtbare regelgeving Afbakenen van de verschillende situaties en plaatsen die binnen de schoolcontext vallen: schoolpoort, refters, gangen en trappenhuizen, klaslokalen, schoolplein… Regelgeving is zichtbaar via pictogrammen/Affirmatie/Activeert Normen Geldend en aangebracht op deze plaatsen. In de kleur waar ze betrekking op hebben: groen is toegelaten, rood is verboden.
Bijvoorbeeld: ◦ Schoolpoort: Poort sluit om 08.30 u. We zijn tijdig binnen!
◦ Schoolplein: We eten en drinken alleen op het schoolplein. Afval gooien we in de vuilnisbakken. Walkman en GSM kunnen aan tijdens de pauze.
◦ Klaslokaal Agenda ligt links op de bank.
Efficiënte schoolorganisatie ◦ Goed toezicht = houvast/normstellend Voldoende toezicht met actieve bewaking. Link toezichthoudend personeel en leerkrachten.
Bespreek situaties op het schoolplein in de klas. Verdeel de klassen over verschillende ‘buiten-tijden’. Voorzie prikkelarme ruimtes tijdens de pauzes. Geef hogere groepen verantwoordelijkheid op het schoolplein (natuurlijke overdracht van positieve normen/schoolpleinnormen).
Efficiënte school/klasorganisatie ◦ Rituelen/routines Vast patroon inzetten Begin van het jaar (inoefenen van de routines). Begin/einde van de dag (voorzien van dagschema = lessenrooster). Begin/einde van het lesuur (voorzien van lesschema).
Efficiënte klasorganisatie Aanpassing van de zitplaatsen De leerkracht bepaalt de opstelling/ de aanpassing van de plaats van de leerling Rekening mee houden bij aanschaf van nieuw meubilair. Markeren van de plaats van de zitplaats.
De leerkracht verdeelt de “goede plaatsen” over de groep. De leerkracht plaatst de leerlingen naast iemand van de andere sekse.
Controle op het lesverloop Leerlingen zijn aan de juiste oefening, met het gepaste materiaal. Voorzien van vaste procedures bij het uitoefenen van handelingen.
Concentratie: voorzien van oordopjes, koptelefoon,… Structureren van de tijd: gebruik van ‘time-timer’. Aanpassen van de structuur van de taken.
Wistje Datje ◦ … kleine aanpassingen een wereld van verschil maken. ◦ … door naar de noden en de capaciteiten te kijken en niet naar wat de leerling allemaal moet kennen, niet enkel de leerling geholpen is maar ook de leerkracht.
Wistje Datje ◦ … sclera/beta/pictoselecto heel handig is om een ‘dag-lijn’ te visualiseren.
◦ … luisterboeken en schoolboeken digitaal te verkrijgen zijn via adidib (via Eureka) ◦ … ‘time–timer’ (via Baerts)
Wistje datje ◦ … budget kan aanvragen bij het Agentschap voor onderwijsdiensten door school zelf aangevraagd: persoonlijke assistentie (bijv. omkleden tijdens turnles, assistentie bij schoolreizen). vaktechnische en inhoudelijke begeleiding (bijv. omzetting van studiemateriaal in braille of grootletterdruk. technische hulpmiddelen: leesloep, tolken gebarentaal, …). verplaatsingskosten van leerlingen met beperkte mobiliteit.
Wistje datje ◦ … budget kan aanvragen bij het Vlaams Agentschap voor Personen met een handicap (VAPH) door de leerling zelf aangevraagd:
persoonlijke assistentie. vaktechnische en inhoudelijke begeleiding. technische hulpmiddelen. verplaatsingskosten van leerlingen met beperkte mobiliteit.
Wistje datje ◦ … bij MODEM (Adviescentrum voor communicatie– en computerhulpmiddelen) terecht kan: om de communicatie te faciliteren?
muisaanpassingen. toetsenbordaanpassingen. visualisatie. elektronische hulpmiddelen. …
http://modem.kinsbergenvzw.be/materiaal.html
