inhoud Aan de slag met mobiele toestellen ........................................................................................................ 5 Het tabletcafé ...................................................................................................................................... 5 Workshops op de tablet ...................................................................................................................... 6 Integreer een QR-zoekopdracht in je cafe ......................................................................................... 7 Privacy ..................................................................................................................................................... 9 Aan de slag met privacy-instellingen op sociale media....................................................................... 9 Keep in touch......................................................................................................................................... 10 Skype & co ......................................................................................................................................... 10 Tijd ......................................................................................................................................................... 11 */**/*** Digitale Erfgoeddag ........................................................................................................... 11 Algemene aandachtspuntjes en tips ..................................................................................................... 12 Contact & colofon.................................................................................................................................. 13
digitale week inspiratiepakketten 2014 Al voor het negende jaar op rij organiseert LINC vzw de Digitale Week in heel Vlaanderen en Brussel. Een hele week lang – van 19 tot en met 27 april – worden er overal te lande gratis (en bijna-gratis) activiteiten georganiseerd om de mensen wegwijs te maken in het digitale landschap. Tablets, Facebook, computermuis en wasmachine… Ze passeren allemaal de revue. Maar met acht jaar ervaring is het soms zoeken naar een creatieve nieuwe insteek. Daarom biedt LINC vzw dit jaar drie splinternieuwe inspiratiebundels aan. Iedere bundel volgt één van de drie campagnesporen van de Digitale Week 2014: ontspanning, democratie en grenzen. Ze bevatten telkens vier ideeën om mee aan de slag te gaan rond het thema in kwestie, variërend in lesniveau en organisatorische moeilijkheidsgraad. In de maand november 2013 publiceren we wekelijks één van die pakketjes. Deze bundel bevat zo’n pakketje. Hopelijk vind je tijdens het bladeren in deze bundel een tof idee. Of liever nog: hopelijk zet wat je hier leest iets in gang en inspireert het je tot een eigen originele activiteit waarmee jouw organisatie in de kijker plaatsen. Wij van LINC vzw wensen jullie alvast heel veel plezier en succes!
De activiteiten in deze bundel worden gemerkt volgens moeilijkheidsgraad. *
Makkelijk op te zetten en vereist weinig voorkennis.
**
Vraagt al wat meer organisatie of vraagt al wat voorkennis.
***
Deze activiteit biedt behoorlijk wat uitdaging. Zowel voor deelnemer als organisator.
We behandelen enkele subthema’s binnen het campagnespoor ‘Grenzen’. Eén van deze subthema’s werkten we uit op deze drie niveaus. Voor de andere subthema’s geven we je telkens één voorbeeld. We geven je ook enkele ideeën voor activiteiten met erfgoed.
grenzen Grenzen zijn er al zolang er leven is. Territoriale grenzen, grenzen aan mogelijkheden, geologische grenzen,... De mens staat ervoor bekend dat hij zich niet bij gestelde grenzen wil neerleggen. De mens wil - vaak letterlijk - net dat stapje verder kunnen zetten. We staken bergketens over, zeilden over oceanen en overwonnen zelfs de barrière tussen 'Earth' en 'beyond'. Ook de grenzen van ons kunnen werden uitgebreid. Eerst met hout en steen, daarna met vuur, met brons, met wielen, met drukpersen, met onderwijs... En toen de computer kwam hielden grenzen al helemaal op: informatie is niet langer aan ruimte of tijd onderworpen, enkel nog aan toegang en kunde. Voortaan cammen we ook met de andere kant van de wereld en een reis naar een ver en vreemd land is dankzij het internet snel gepland. Niet alleen afstand maar ook tijd is overwonnen: digitale collecties met oud beeld- en/of geluidsmateriaal zijn publiekelijk en vaak gratis toegankelijk. (De 100 uur aan beeldmateriaal dat er per minuut wordt geüpload bekijken de meeste mensen nog niet in een heel jaar normaal computergebruik.) En je vakantiekiekjes? Die houdt Facebook voor altijd bij. Dus nodigt het internet ons toch weer uit om na te denken over grenzen. Welk gedrag overschrijdt namelijk die lijn tussen 'goed fatsoen' en 'onaanvaardbaar'. En welke grens biedt iets als 'auteursrecht' of een octrooi nog? Bestaat eigendom online? En is privacy iets dat te verwaarlozen wordt of trekken we ook digitaal de lijn aan de voordeur?
aan de slag met mobiele toestellen Terwijl je vroeger gebonden was aan kabels, snoeren en zware apparatuur lopen velen vandaag de dag rond met computers op zakformaat: tablets, smartphones en binnenkort zelfs slimme brillen. Onze vorming moet mee met haar tijd. Beperk je daarom niet enkel tot klassieke computers, maar grijp de toekomst vast en ga aan de slag met mobiele apparaten!
* het tabletcafe In een tabletcafé komen de mensen samen om een praatje met elkaar te slaan, een drankje te drinken en… elkaar vragen te stellen over hun tablets en smartphones. De mensen winnen bij elkaar informatie in. Er kan eventueel een onderscheid worden gemaakt tussen mensen die eerder veel vragen hebben en mensen die eerder anderen willen helpen antwoorden te vinden. Je kan iedere groep een eigen soort badge geven zodat iedere deelnemer weet wat hij van de anderen kan verwachten. Eventueel kan je ook iemand van de organisatie, die vertrouwd is met de technologie, inschakelen. Hij/zij kan de ‘antwoord-bieders’ wat ondersteunen, de juiste vragen stellen aan mensen die twijfelen over een aankoop Hij/zij fungeert ook als gastheer of –vrouw en zorgt voor de catering (koffie, thee, fruitsap, een koekje misschien?) Met deze activiteit kan je mensen die al een mobiel apparaat bezitten bereiken, maar ook mensen die denken aan een aankoop maar nog op zoek zijn naar informatie of nog twijfelen. Dergelijke cafés kunnen ook verder uitgroeien tot een vast moment dat eens per maand, week,... wordt georganiseerd. Nieuwe instroom kan komen van mensen die een basiscursus tablet (zie verder in deze bundel) volgden en tijdens een café hun ervaringen achteraf kunnen delen, extra vragen kunnen stellen, etc. Enige vertrouwdheid met mobiele toestellen bij de begeleiding is uiteraard handig!
wat heb je nodig? -
Catering: koffie, thee, water, fris, eventueel bier/wijn, taart. Kopjes, glazen, lepeltjes Badges voor ‘vragers’ en ‘helpers’ (kan ook met naamstickertjes) Eventueel enkele tablets waarop de mensen dingen kunnen testen
timing? -
-
De activiteit kan doorlopend worden georganiseerd gedurende een volledige dag of een dagdeel. Omdat de deelnemers vooral een beroep doen op elkaar, is er niet veel voorbereidingstijd nodig.
** workshops op de tablet Als je wat actiever met mobiele apparaten aan de slag wil gaan, kan je zelf gerichte workshops geven rond een product, een vaardigheid, een tool. Van het onderscheid tussen iOS, Android OS en Windows 8.1, over basisvaardigheden en kennismaking tot het inzetten van een tablet als mobiel kantoor, … de mogelijke onderwerpen zijn legio. Je kan je vormingen zowel aanbod- als vraaggestuurd brengen. Die laatste optie vergt wel enige mate van flexibele veelzijdigheid van je vormingsmedewerker.
enkele tips die we je hier zeker willen mee geven:
1
-
Een afgesloten lokaal geeft rust en zorgt voor focus. Een open lesruimte biedt zichtbaarheid en kan drempelverlagend werken.
-
Er zijn projectiemogelijkheden te over. Óók voor mobiele toestellen. Van de oude vertrouwde Bluetooth tot aangepaste apps die je toelaten je beeld te delen. Ga gerust eens snuisteren in de app-store van je mobiel apparaat.
-
Overweeg om te werken met inschrijvingen. Op die manier voorkom je overrompeling van je infrastructuur en kan je je houden aan een maximaal aantal deelnemers. Veelzijdige vrijwilligers zijn hierin zeker goud waard, maar onderschat ook diegenen die één specifieke tool goed onder de knie hebben niet.
-
Een vorming kan door eigen personeel, externen maar zeker ook door vrijwilligers worden gegeven. Je tabletcafé kan zorgen voor een goede voedingsbodem.
-
Focus je workshop op één type toestel en OS1 om verwarring te voorkomen. Algemene workshops rond de manier van werken en apps kunnen ook.
-
De app-stores geven allemaal een lijstje met populaire applicaties. Ga er dus zeker eens in snuisteren. Enkele favorieten van ons team: Evernote (neem notities op je gsm), Google Drive (je documenten altijd bij de hand), Instagram (foto’s delen), WhatsApp (gratis sms-en via het internet) en de apps van de Lijn, de NMBS en de MIVB (Zo mis je nooit nog je bus).
OS: Operating System, besturingssysteem. Bijvoorbeeld: iOS (Apple), Android en Windows 8.
wat heb je nodig? -
Lesruimte WiFi Tabletklas (of laten mee brengen) Projectiemogelijkheden
timing: -
-
Vaste starturen (bv. iedere middag om 14u00) bieden een handvat. Tel per workshop ongeveer twee uur lestijd. Er is uiteraard wat meer voorbereiding mee gemoeid dan bij het inrichten van een tabletcafé: je vorming moet opgesteld, de inschrijvingen geregeld.
*** integreer een QR-zoekopdracht in je cafe Heeft je publiek elkaar alles van naadje tot draadje uitgelegd? Zijn je workshops met succes afgerond? Waarom je publiek dan niet eens testen met een heuse QR-zoekopdracht! Laat je deelnemers zélf de nodige apps downloaden en stuur hen met de nodige geocachecoördinaten op pad naar de eerste tip! Durf je nóg een stapje verder te gaan? Laat de deelnemers het dan tegen elkaar opnemen in door henzelf gemaakte zoekopdrachten. Deel bv. een klas op in drie of vier groepjes die ieder een eigen parcours uitwerken, dat één of meer groepen moeten volgen.
wat heb je nodig? -
-
-
Een QR-code generator. Deze vind je online door in je zoekmachine (bv. Google of Bing) te zoeken op ‘QR generator’ Voldoende mobiele toestellen die toegang hebben tot internet én die een QR-lees-app hebben. (Je kan er ook voor kiezen de mensen die zelf te laten installeren.) Een printer om kaartjes met de code uit te printen.
timing: Een QR-zoektocht kan je zelf zo lang en zo kort maken als je wil. Door geocaching (zie inspiratiepakket ‘ontspanning’) aan de zoektocht toe te voegen, krijgt het geheel een extra dimensie. Let wel: hierdoor verhoog je ook de moeilijkheidsgraad.
>> Maak ook eens QR-zoektocht doorheen een museum of tentoonstellingsruimte. Op die manier leert je publiek op een speelse manier wat bij zowel over de werking van QR als over de collectie.
privacy Privacy is een erg hip onderwerp. De krant staat iedere dag vol over lekken bij grote databases, afluisterschandalen bij de NSA of één of ander sociaal netwerk dat haar regels weer eens aanpast. Dit thema gaat niet alleen over de grenzen aan de privacy zelf, maar ook over de grenzeloosheid waarmee we iemand over heel de wereld in diens doen en laten kunnen volgen.
** aan de slag met privacy-instellingen op sociale media De privacy-instellingen van sociale netwerken veranderen vaak. En even vaak weten de mensen niet wat de nieuwe veranderingen inhouden. Ook weten velen zelfs niet eens waar of hoe ze hun instellingen hieromtrent kunnen beheren. Help je doelpubliek op weg tijdens een praktische vorming of lezing. Vaak is het als vormingsmedewerker zelf moeilijk om bij te blijven. Gelukkig zijn er een aantal hulpbronnen die ons de weg kunnen wijzen. We sommen er enkele op: -
https://howsecureismypassword.net www.clicksafe.be http://bit.ly/1azWvZd
Test zelf de veiligheid van je wachtwoord Child Focus Een nuttig filmpje
Ook organisaties als het lokale Vormingplus, Mediaraven, Link in de Kabel, de Digidaks, Linc vzw, EMSOC en Mediawijs.be kunnen je op weg helpen. Als je zelf de lesstof niet helemaal onder de knie hebt, kan je er natuurlijk ook voor kiezen om dit soort vormingen uit te besteden aan partners. Geef je toch graag zelf de vorming, zorg dan dat jij of je collega vertrouwd zijn met privacy-instellingen van gebruikelijke sociale media, de werking van zoekmachines (o.a. ook fenomeen filter bubble), dataverzameling en direct marketing,...
Een lezing heeft dan wel een groter bereik, tijdens een workshop kunnen de mensen zelf aan de slag met hun eigen accounts en al doende leert men. Bovendien biedt zo’n workshop een veilige omgeving waar er altijd hulp voorhanden is wanneer men het even niet goed meer weet.
keep in touch Dankzij het internet staan we constant in verbinding. Soms kan het even te veel zijn, maar het internet is toch vooral dat medium dat ons toestaat om verre afstanden goedkoop/gratis te overbruggen. Zit je beste vriend/zoon/collega in Canada? Toronto is only a (Skype) call away!
** skype & co Omdat chatdiensten zoveel kunnen betekenen om in contact te blijven met anderen, is het misschien wel een goed idee om daar eens wat meer rond te doen. Een inleidende workshop, bijvoorbeeld. Tijdens het eerste deel van de workshop kunnen de deelnemers kennismaken met de mogelijkheden van Skype, Google Hangout, Facetime, Facebook video chat. Wat kan je ermee doen, wat heb je nodig en wat moet je doen? Na deze introductie gaan de deelnemers daadwerkelijk aan de slag met deze tools om in groepjes uit te zoeken waar enkele ‘correspondenten’ zich bevinden. De groepjes contacteren de correspondent en proberen met ja/neen-vragen en op basis van wat de correspondent hen met zijn/haar camera kan laten zien/horen, te achterhalen waar die persoon zich bevindt. Je kan ook variëren. Voeg bijvoorbeeld een competitie-element toe en plaats de ‘correspondenten’ op beperkte afstand. Deelnemers moeten om ter eerst bij de correspondent geraken en via diens Skype/Facetime/… met het eigen groepje communiceren. Je kan ook voor de échte uitdaging gaan door op zoek te gaan naar mensen in het buitenland om mee te Skypen. Zo is het niet alleen ‘net echt’ of je een ver contact aan het onderhouden bent, maar ook gewoon… écht. Het is zeker niet slecht om ook aandacht te besteden aan privacy. In een videogesprek geef je meer info over jezelf en je omgeving aan je gesprekspartner dan je soms beseft en de kans bestaat dat de gesprekspartner een opname maakt van jou.
wat heb je nodig? -
-
Webcam en microfoon. (Die zitten al vaak ingebouwd in hedendaagse laptops en enkele smartphones, maar zijn net zo vaak nog extern nodig!) Performante internetverbinding is altijd belangrijk, maar als je wilt werken met een webcam is slecht internet desastreus voor je activiteit!
timing: -
-
Als je met verschillende locaties werkt, is timing belangrijk! Zorg dat men op alle locaties op het juiste uur online is. Bij internationale telefoontjes dien je rekening te houden met eventueel tijdsverschil tussen België en het land waar de correspondent verblijft.
tijd Grenzen kunnen niet enkel worden gesteld aan plaats, mogelijkheid of gedrag. Ook de grenzen van de tijd zijn te manipuleren. Of het nu gaat om het berekenen van de toekomst (wat al behoorlijk high-tech is) of om het bewaren en herbeleven van het verleden (waarbinnen al wat meer laagdrempelige mogelijkheden liggen), het digitale tijdperk is er een met tijd te kort en tijd op overschot!
*/**/*** digitale erfgoeddag De Digitale Week-campagne en de Erfgoedcampagne werken al enkele jaren nauw samen. Zo ook dit jaar onder het thema ‘Grenzeloos’. Zelf schrijven ze:
is een jaarlijks evenement op de eerste zondag na de paasvakantie. Deze dag richt zich op het roerend en immaterieel cultureel erfgoed (zoals verhalen, documenten, tradities en uitdrukkingen die wij van onze voorouders overgeleverd kregen). In 2014 vindt Erfgoeddag plaats op zondag 27 april met als thema 'Grenzeloos'. Erfgoedwerkers proberen door hun inzet de immer knagende tand des tijds zo goed en zo kwaad mogelijk een halt toe te roepen. Op Erfgoeddag zijn er honderden activiteiten gepland over heel Vlaanderen en Brussel door diverse erfgoedorganisatoren. Alle activiteiten zijn gratis.
Ook onze collega’s van Erfgoeddag maakten een inspiratiebundel, specifiek rond het thema Grenzen. We verwijzen dan ook graag door naar www.erfgoeddag.be! Om je nu alvast wat te prikkelen geven we graag enkele mogelijke activiteiten die passen binnen beide campagnes: -
2
Een QR-game in het museum (zie ook elders in deze bundel) Spelen met beeld en tijd: Time lapse2 en stop-motion3 Digitaliseren van erfgoed: oude dia’s en lp’s krijgen een tweede leven.4
Time Lapse: Met een vast interval foto’s nemen van een vast beeld of dat beeld gedurende een langere tijd filmen en het resultaat versneld afspelen. Het resultaat is het ‘zien’ van tijd. Op vijf minuten tijd zie je zo bijvoorbeeld de zon haar hele weg langs de hemel afleggen. 3 Stop-motion: Met een fotocamera reeksen van foto’s plaatsen waarin het stilstaande onderwerp (een pop, een auto, een mens,…) steeds lichtjes veranderd van positie. Wanneer men de foto’s vlak na elkaar afspeelt, ontstaat het effect van beweging. 4 M.b.v. scanners en/of speciale apparatuur om van LP’s mp3-bestanden te maken.
algemene aandachtspuntjes en tips Sommige zaken zijn dermate essentieel dat we ze belangrijk genoeg vonden om er een eigen pagina aan te wijden... Daarom hier een aantal zaken die je activiteit kunnen maken of kraken.
Samenwerken werkt! Denk tijdens de voorbereiding ook na over mogelijke partners: een vormingsinstelling, een school, een dagcentrum, de wandelclub. Wat alleen leuk is, is met twee dubbel zo plezant! (En met drie is het al helemaal feest!) Als je met je cursisten online wil gaan, zorg er dan voor dat je voldoende capaciteit hebt. Met dertig deelnemers aan je activiteit kan het WiFi-netwerk, dat anders zo goed werkt, toch aardig onder druk komen te staan. Vraag dus best aan de verantwoordelijke wat de maximumcapaciteit is en hoe je die eventueel (tijdelijk?) kan uitbreiden. Hoera! Iedere deelnemer (of groepje van deelnemers) heeft een eigen toestel. Nu aan de slag met die ene softwaretoepassing. Het kan een didactische keuze zijn die samen met de groep te installeren. Weet echter dat dit kan zorgen voor vertraging. En die twee uur vliegen zo voorbij! Als je groep eigen toestellen mag meenemen, wees je dan bewust van de mogelijke verschillen tussen de besturingssystemen en softwareversies. Soms zit die ene functie die je graag eens extra zou toelichten net ergens anders weggestopt. Als je met beeld- of geluidsmateriaal wilt werken, zorg dan niet alleen voor een goedwerkende projector en een projectie-oppervlak, maar sta zeker ook stil bij geluidsversterking. Soms zijn de ingebouwde luidsprekers van je systeem niet toereikend en moet je zorgen voor externe geluidsboxen. Koffie en taart wérken. Sociaal contact is vaak belangrijker dan louter de vorming op zich. Vergeet niet dat ‘het digitale’ uiteindelijk geen doel is, maar een middel.
op zoek naar meer? Deze publicatie kadert in de ‘Digitale Week 2014’. De Digitale Week is een initiatief van LINC vzw. Voor meer informatie kan u steeds terecht bij onze campagnecel via volgende coördinaten:
[email protected]
LINC vzw
32 16 31 66 08
Maria-Theresiastraat 20
32 471 24 08 21
BE-3000 Leuven
Meer informatie vindt u ook steeds terug op onze website www.digitaleweek.be.
colofon Auteurs: Editors: Redactie en opmaak: © LINC vzw, 2013
Rob Declerck, Jessica Van Opstal, Sandrijn Van Waeg Ria Swinnen, Laure Van Hoecke Rob Declerck
