Faculty of Medicine and Health Sciences Department of Movement and Sport Sciences
Development and Evaluation of a Computerised and Individualised intervention for increasing Physical Activity and decreasing Fat Intake Corneel Vandelanotte
Thesis submitted in fulfilment of the requirements for the degree of Doctor in Physical Education Promotor: Prof.Dr. I. De Bourdeaudhuij
Ghent 2004
Promotor Prof. Dr. I. De Bourdeaudhuij
Universiteit Gent
Leden van de Begeleidingscommisie Prof. Dr. G. De Backer Prof. Dr. J. Bouckaert Prof. Dr. P. Van Oost Prof. Dr. R. Philippaerts
Universiteit Universiteit Universiteit Universiteit
Leden van de Examencommissie Prof. Dr. Ir. J. Brug Prof. Dr. Y. Vanden Auweele Prof. Dr. G. Beunen Prof. Dr. L. Maes Dr. V. Stevens
Erasmus MC Rotterdam Katholieke Universiteit Leuven Katholieke Universiteit Leuven Universiteit Gent Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie
Gent Gent Gent Gent
Dit project werd gefinancierd door het Bijzonder Onderzoeksfonds.
ISBN 90-8090841-X © Corneel Vandelanotte, Ghent, 2004.
All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means, mechanically, by photocopy, by recording or otherwise, without the permission from the author.
Contents
Contents
Summary
Chapter 1.
General Introduction
Chapter 2.
Reliability and validity of a computerised and
1
23
Dutch version of the international physical activity questionnaire (IPAQ)
Chapter 3.
Reliability and validity of a computerised questionnaire
39
to measure fat intake in Belgium
Chapter 4
Acceptability and feasibility of a computer-tailored
51
physical activity intervention using stages of change
Chapter 5.
Acceptability and feasibility of an interactive
65
computer-tailored fat intake intervention in Belgium
Chapter 6.
Efficacy of sequential or simultaneous interactive
73
computer-tailored interventions for increasing physical activity and decreasing fat intake
Chapter 7.
General discussion
95
Publications
111
Acknowledgements
113
Appendix
Addendum 1: CD-rom both interventions
115
Addendum 2: IPAQ
116
Addendum 3: GVET
123
Summary
Summary There is a large body of epidemiological evidence showing the health benefits of regular physical activity and a low fat diet. A reduced risk of premature mortality, cardiovascular disease, diabetes, several types of cancer and obesity are among the most important to note. In order to obtain these benefits health authorities recommend to accumulate at least 30 minutes of moderate-intensity physical activity on most, preferably all, days of the week and to consume less than 30% energy from fat. However, in most western countries most people are inactive and eat too much fat. It is very clear that there is a strong need for effective primary prevention interventions aimed at increasing physical activity and decreasing fat intake in the general population. However, reaching large populations at an individual level is very costly and time consuming and, on the other hand, the use of mass media has often showed to be of limited effect. These barriers might be overcome by using interactive computer-tailored interventions. Tailored interventions provide respondents with personally adapted feedback about their present health behavior and/or the behavioral determinants, as well as personally adapted suggestions to change behaviors. The purpose of our project was to develop and evaluate a computerised and individualised intervention for increasing physical activity and decreasing fat intake. Further we also wished to examine whether computer-tailored interventions can be used in a sequential or simultaneous intervening mode. In developing the computer-tailored physical activity intervention a computerised and Dutch version of the International Physical Activity Questionnaire was tested on reliability and validity; the questionnaire showed to be acceptable for further use. In developing the computer-tailored fat intake intervention a new food frequency questionnaire measuring fat intake needed to be developed and tested on reliability and validity; this measurement tool showed to be acceptable for further use. Immediately after developing both interventions an extensive acceptability and feasibility testing was executed; the results indicated that both interventions could be used in a general public. Finally, in a randomised pretest-posttest control group study evaluating the efficacy of the interventions it was concluded that both the interactive computer-tailored physical activity and fat intake intervention can be applied successfully to change behaviors. Further, both sequential and simultaneous intervening modes can be used. From a public health point of view and because the simultaneous intervention mode was superior for fat intake we recommend to implement the interventions simultaneously.
Summary
Samenvatting Verschillende studies tonen aan dat regelmatig fysiek actief zijn en het eten van een voeding met weinig vet vele gezondheidsvoordelen heeft. De voornaamste zijn een verminderd risico op vroegtijdig sterven, cardiovasculaire ziekten, verschillende kankers en zwaarlijvigheid. Om van deze gezondheidsvoordelen te kunnen genieten wordt aangeraden om op zijn minst 30 minuten fysiek actief te zijn aan een matige intensiteit en dit op de meeste dagen van de week en een energieopname te hebben waarvan minder dan 30% van het totaal uit vet bestaat. In de praktijk blijkt echter dat slechts een klein deel van de bevolking aan deze normen voldoet. Daarom is er een grote nood aan effectieve gezondheidspromotie campagnes, enerzijds voor het verhogen van de fysieke activiteit en anderzijds voor het verlagen van de vetinname. Het is echter duur en tijdrovend om grote groepen mensen op een
individuele
geïndividualiseerde
manier
te
bereiken.
interventies
een
Daarom oplossing
kunnen
computergestuurde
bieden,
de
en
zogenaamde
‘tailoringsinterventies’. In dit soort interventies krijgen de deelnemers persoonlijk aangepast advies in verband met hun gezondheidsgedrag. Het doel van ons project was het ontwikkelen en evalueren van een computergestuurde en geïndividualiseerde interventie enerzijds voor het verhogen van de fysieke activiteit en anderzijds voor het verlagen van de vetinname. Vervolgens wensten we ook na te gaan of deze interventies al dan niet gelijktijdig of na elkaar (interval van drie maanden) aangeboden konden worden. Gedurende de ontwikkeling van de fysieke activiteitsinterventie werd een computergestuurde en Nederlandstalige versie van de internationale fysieke activiteitsvragenlijst getest op betrouwbaarheid en validiteit; deze parameters bleken goed genoeg te zijn om de vragenlijst verder te kunnen gebruiken. Gedurende de ontwikkeling van de vetinname interventie werd een nieuwe vragenlijst voor het meten van de vetinname ontwikkeld en getest op betrouwbaarheid en validiteit; opnieuw bleken deze parameters goed genoeg te zijn om de vragenlijst verder te kunnen gebruiken. Onmiddellijk na het ontwikkelen van beide interventies werd een uitgebreide gebruiksvriendelijkheidtest uitgevoerd; uit de resultaten bleek dat beide interventies ruim voldoende scoren om gebruikt te kunnen worden. Tenslotte werd in een effectenstudie (met pretest-posttest en controle-experimentele groep) duidelijk dat beide interventies succesvol kunnen gebruikt worden om gedrag te veranderen. Verder bleek ook dat de interventies zowel gelijktijdig als na elkaar (met interval van drie maanden) kunnen gebruikt worden. Vanuit een gezondheidspromotie standpunt raden wij daarom aan om de fysieke activiteit en vetinname interventie gelijktijdig aan te bieden, dat is handiger en goedkoper.
1
Chapter 1
CHAPTER 1 General Introduction
Problem analysis
There is a large body of epidemiological evidence showing the health benefits of regular physical activity and, on the other hand, the negative effects of physical inactivity.1-3 Regular participation in physical activity reduces the risk of premature mortality, coronary heart disease, hypertension, colon cancer, diabetes mellitus, obesity, osteoporosis, osteoarthritis and low back pain.4,5 Physical activity also appears to reduce depression and anxiety; and to improve mood, functional capacity and the ability to perform daily tasks throughout the life span.5 The Surgeon General report 5, the book by Hardman and Stensel
6
and the book by
7
Bouchard et al. all present a very extensive literature study about the relation between physical activity and health; their main findings are outlined below. Higher levels of regular physical activity are associated with lower mortality rates for both older and younger adults, even for those who are moderately active. Regular physical activity also decreases the risk of cardiovascular disease mortality in general and of coronary heart disease in particular. The level of decreased risk attributable to regular physical activity is similar to that of other lifestyle factors, such as keeping free from cigarette smoking. Physical activity prevents or delays the development of high blood pressure, and reduces blood pressure in people with hypertension. Regular physical activity is associated with a decreased risk of colon cancer, however there is no association between physical activity and rectal cancer and data are to sparse to draw conclusions regarding the relationship between physical activity and endometrial, ovarian or testicular cancers. Despite numerous studies on the subject, the existing data are inconsistent regarding an association between physical activity and breast or prostate cancer. Regular physical activity is important for weight control and might increase the use of kilocalories (also in rest by increasing muscle mass) over the amount of kilocalories consumed, which might prevent or delay the development of obesity. Physical
2
General Introduction
activity also appears to favourably affect body fat distribution. The epidemiologic literature strongly supports a protective effect of physical activity on the likelihood of developing type 2 diabetes. This is caused by an increased sensitivity to insulin, a reduced risk for atherosclerosis (which decreases the risk of macrovascular or atherosclerotic complications of diabetes) and by reducing total body fat or specifically intra-abdominal fat which is a known risk factor for insulin resistance. Regular physical activity is necessary for maintaining normal muscle strength, joint structure and joint function and may be beneficial for many people with osteoarthritis. Weight-bearing physical activity is essential for normal skeletal development during childhood and adolescence and for achieving and maintaining peak bone mass in young adults. In doing so physical activity prevents osteoporosis. There is promising evidence that strength training and other forms of exercise in older adults preserve the ability to maintain independent living status and reduce the risk of falling. Physical activity appears to relieve the symptoms of depression and anxiety and improve mood. Regular physical activity may reduce the risk of developing depression, although further research is needed on this topic. Physical activity appears to improve health-related quality of life by enhancing psychological well-being and by improving physical functioning in persons compromised by poor health. How much physical activity is needed to obtain these health benefits has been questioned. For long scientists believed that health benefits could only be obtained if an increase in physical fitness was accomplished.8 Such an increase can only be established by doing intense physical activities. However, in 1995 it was agreed, based upon a large amount of evidence, that an increase in physical fitness and intense physical activities are not needed to obtain health benefits. According to the consensus statement significant health benefits can be obtained by including at least 30 minutes of moderate-intensity physical activity on most, preferably all, days of the week.9-11 Intermittent or shorter bouts of activity (at least 10 minutes) also have similar cardiovascular and health benefits if performed at a level of moderate intensity and if accumulated to at least 30 minutes a day.9,11 Additional health benefits can be gained through greater amounts of physical activity. People who can maintain a regular regime of activity that is of long duration or of vigorous intensity are likely to derive greater benefits. Despite the well-documented health benefits and public health efforts to increase physical activity, most adults remain under-active and only a limited proportion of the population comply with these recommendations. World-wide only 15 to 25 % of the adult population engage in vigorous physical activity, about 35 to 50 % engage in some physical activity of moderate intensity, and 30 to 45 % are completely inactive.5,12-17 Similar results have been found for Europe and Belgium.18-26
In 1997 and 2001 large
123
Addendum
Vetinname De volgende vragen gaan over uw vetinname. In deze vragenlijst komen alleen vetrijke producten voor, producten zonder vet zijn weggelaten. Vul de vragen in door op de juiste plaats een kruisje te plaatsen ! Wanneer u een bepaald product nooit eet, zet dan zeker ook een kruisje bij ‘0’ keer. Opgelet : ! Deze vragen gaan niet altijd over een gewone WEEK (= weekdagen + weekenddagen), maar soms ook over een gewone DAG of MAAND. Wanneer de portiegrote, die bij verschillende producten aangegeven staat in de vragenlijst, bij u veel groter is, reken dan dubbel zoveel porties per week of per maand aan.
Brood en ontbijtgranen 0 per dag
1 per dag
2 per dag
4 per dag
6 per dag
8 per dag
10 per dag
12 per dag
14 per dag
16 per dag
18 of meer per dag
0 per week
1 per week
2 per week
4 per week
6 per week
8 per week
10 per week
12 per week
14 per week
16 per week
18 of meer per week
Hoeveel sneden brood zoals wit brood, tarwebrood, volkorenbrood, ... eet u op een gewone DAG ?
Hoeveel beschuiten of crackers, ... eet u in een gewone WEEK ? Hoeveel pistolets, piccolo's of stokbrood (1/4), ... eet u in een gewone WEEK ? Hoeveel sandwiches eet u in een gewone WEEK ? Hoeveel koffiekoeken met chocolade eet u in een gewone WEEK ? Hoeveel koffiekoeken (met abrikoos, aardbei, rozijnen, …), croissants of suises, … eet u in een gewone WEEK ? Hoeveel kommen muesli eet u in een gewone WEEK ? Hoeveel kommen cruesli (krokante muesli met chocolade, honing en/of vruchten, …) eet u in een gewone WEEK ?
124
Fat Intake Questionnaire
Broodbeleg 0 per week
Hoeveel sneden of porties (1 portie = 30 g) vette kaas eet u in een gewone WEEK ? Vette kaassoorten (ook wel 48+, 50+, 60+ en 70+ kazen genoemd)zijn onder meer : gouda (jonge kaas), zachte roomkaas, Boursin, Maaslander, Passendale, Rocquefort, Père Joseph, volle smeerkazen, ... . Hoeveel sneden of porties (1 portie = 30 g.) half vette kaas eet u in een gewone WEEK ? Half vette kaassoorten (ook wel 40+ en 45+ kazen genoemd) zijn ondermeer : Trenta, Petrus, halfvolle smeerkaas, Franse kazen (Chaumes, Camembert, Brie, ...), ... . Hoeveel sneden of porties (1 portie = 25 g.) magere kaas of light kaas eet u in een gewone WEEK ? Magere kaassoorten (ook 20+ en 30+ kazen genoemd) zijn ondermeer : Westlite, StMaarten, Milner, Samsoe, Philadelphia light, Belleligne Hoeveel sneden of porties (1 portie = 25 g.) vette vleeswaren en salades eet u in een gewone WEEK ? Vette vleeswaren zijn ondermeer : paté, salami, ontbijtspek, worstensoorten (zoals boterhamworst), vleessalade, tonijnsalade, krabsalade, ... . Hoeveel sneden of porties (1 portie = 25 g.) halfvette vleeswaren eet u in een gewone WEEK ? Halfvette vleeswaren zijn ondermeer : filet americain bereid, vleesbrood, ... ? Hoeveel sneden of porties (1 portie = 25 g.) magere vleeswaren eet u in een gewone WEEK ? Magere vleeswaren zijn ondermeer : schouderham, achterham, rauwe ham,filet americain puur, kippewit, kalkoenham, gekookte hesp, ... ? Hoeveel sneden brood, beschuiten, sandwiches of broodjes besmeert of bestrooit u in een gewone WEEK met choco of chocoladekorrels ?
1 per week
2 per week
4 per week
6 per week
8 per week
10 per week
12 per week
14 per week
16 per week
18 of meer per week
125
Addendum
0 per week
1 per week
2 per week
4 per week
6 per week
4 per week
6 per week
8 per week
10 per week
12 per week
14 per week
16 per week
18 of meer per week
Hoeveel sneden brood, beschuiten, sandwiches of broodjes besmeert u in een gewone WEEK met boter of margarine zoals : melkerijboter, boerenboter, planta, rhoda, vitelma gezond smeren, benecol margarine, bertolli, butella, ... ? Hoeveel sneden brood, beschuiten, sandwiches of broodjes besmeert u in een gewone WEEK met minarine zoals : effi, alpro soyaminarine, becel control, minelma, benecol minarine, spring, … Hoeveel sneden brood, beschuiten, sandwiches of broodjes besmeert u in een gewone WEEK met smeervet met verlaagd vetgehalte zoals : becel essential, balade light, ... ?
Melk en melkprodukten 0 per week
Hoeveel glazen of potjes volle melkprodukten zoals :volle (choco)melk, volle yoghurt, volle vla of pudding, ... drinkt/eet u op een gewone WEEK ? (1 glas is ongeveer 150 ml.) Hoeveel glazen of potjes halfvolle melkprodukten zoals : halfvolle (choco)melk, halfvolle yoghurt, halfvolle vla of pudding, ..drinkt/eet u op een gewone WEEK ? Hoeveel glazen of potjes magere melkprodukten zoals : magere (choco)melk, magere yoghurt, magere vla of pudding, karnemelk,.. drinkt/eet u op een gewone WEEK ?
1 per week
2 per week
8 per week
10 per week
12 per week
14 per week
16 per week
18 of meer per week
126
Fat Intake Questionnaire
Bereide gerechten 0 porties per maand
1 porties per maand
2 porties per maand
3 porties per maand
4 porties per maand
0 porties per maand
1 porties per maand
2 porties per maand
3 porties per maand
4 porties per maand
5 porties per maand
6 porties per maand
7 porties per maand
8 porties per maand
9 of meer p/p maand
Hoeveel keer in een gewone MAAND eet u pizza (1 portie = 350 g.) ? Hoeveel keer in een gewone MAAND eet u lasagne (1 portie = 400 g.) ? Hoeveel keer in een gewone MAAND eet u spaghetti bolognaise (1 portie = 450 g.) ? Hoeveel keer in een gewone MAAND eet u aardappelkroketten (1 portie = 6 kroketten = 150 g.) ? Hoeveel keer in een gewone MAAND eet u gebakken aardappelen en aardappelpuree (1 portie = 150 g.) ? Hoeveel keer in een gewone MAAND eet u een klein pakje frieten (1 portie = 1/3 bord =150 g.) ?
Vlees, vis en eieren
Hoeveel keer in een gewone MAAND eet u stukken vette vis zoals : zalm, maatje, haring, makreel, rivierpaling, .... (1 portie = 150 g.) ? Hoeveel keer in een gewone MAAND eet u stukken magere vis zoals : forel, grijze garnalen, tong, kabeljauw, tonijn, ... (1 portie = 150 g.) ?
5 porties per maand
6 porties per maand
7 porties per maand
8 porties per maand
9 of meer p/p maand
127
Addendum
0 per week
1 per week
2 per week
3 per week
4 per week
4 per week
6 per week
5 per week
6 per week
7 per week
8 per week
9 of meer per week
Hoeveel keer in een gewone WEEK eet u stukken vet vlees zoals : gehakt, worst, spek, vet rundsvlees, vet lamsvlees, ... (1 portie = 150 g.) ? Hoeveel keer in een gewone WEEK eet u stukken gemiddeld vet vlees zoals : hamburgers (ook fastfood burgers zoals : kippeburger, cheeseburger, ...), schapenvlees, varkenskarbonade, lamsvlees, ossentong, vet kalfsvlees, ... (1 portie = 150 g.) ? Hoeveel keer in een gewone WEEK eet u stukken mager vlees zoals : kip, kalkoen, varkensfiletlap, runderbiefstuk, haas, lever, ... (1 portie = 150 g.) ? Hoeveel keer in een gewone WEEK eet u vervangproducten of vegetarische voeding zoals : quorn, tofu, vegetarische burger, tempeh, ..(1 portie =100 g.)? Hoeveel eieren eet u in een gewone WEEK ?
Sauzen 0 per week
Hoeveel eetlepels mayonnaise (1 lepel = 20 g.) eet u in een gewone WEEK ? Hoeveel eetlepels andere sauzen zoals : cocktailsaus, béarnaisesaus, tartaar, ... (1 lepel = 20 g.) eet u in een gewone WEEK ? Hoeveel eetlepels room, slagroom, dressing en slasaus (1 lepel = 15 g.) eet u in een gewone WEEK ? Hoeveel eetlepels onverdunde (geen water toegevoegd) vleessaus (of jus) (1 lepel = 10 g.) eet u in een gewone WEEK ? Hoeveel eetlepels verdunde (water toegevoegd) vleessaus (of jus)(1 lepel = 10 g.) eet u in een gewone WEEK ?
1 per week
2 per week
8 per week
10 per week
12 per week
14 per week
16 per week
18 of meer per week
128
Fat Intake Questionnaire
0 per maand
1 per maand
2 per maand
4 per maand
6 per maand
8 per maand
10 per maand
12 per maand
14 per maand
16 per maand
18 of meer per maand
Hoeveel eetlepels kaassaus bijvoorbeeld bij prei, bloemkool, schorseneer, witloof met hesp,... (1 lepel = 20 g.) eet u in een gewone MAAND ?
Tussendoortjes 0 per week
Hoeveel sneden cake en aantal wafels (Brusselse wafel, Luikse wafel, suikerwafel, chocoladewafel, ...) eet u in een gewone WEEK ? Hoeveel stukken taart (fruittaart, rijsttaart, flantaart, chocoladetaart, ...) en stukken gebak (zoals frangipane, ...) eet u in een gewone WEEK ? Hoeveel koekjes (droog) en kinderkoeken eet u in een gewone WEEK? (15 g. per koekje) Hoeveel koekjes met chocolade, honing, vanille, noten, rozijnen ...zoals : mueslikoek (grany), chocoladekoek, haverkoek, vanillekoek (princekoek) notenkoek (balisto), speculaaskoek, rozijnenkoek (sultana), honingkoek, ... eet u in een gewone WEEK ?(15 g. per koekje) Hoeveel repen chocolade (côte d'or, zero, ...), mars, snickers, leo, twix, milky way, bounty, cha cha, pralines, ... en potjes chocolademousse eet u in een gewone WEEK ? Hoeveel kleine zakjes chips (alle varianten !) en handjes noten (alle soorten, ook borrelnootjes) eet u in een gewone WEEK ? (1 grote zak chips = 3 kleine zakjes chips, 1 handje noten = de hoeveelheid noten die in 1 handpalm past)
1 per week
2 per week
4 per week
6 per week
8 per week
10 per week
12 per week
14 per week
16 per week
18 of meer per week
129
Addendum
0 per maand
Hoeveel bollen roomijs eet u in een gewone MAAND ? (ijshoorntje = 2 of 3 bollen, frisco, ijsstick of cornetto = 2 bollen) Hoeveel blokjes kaas en sneetjes vleeswaren eet u in een gewone MAAND tussendoor (bijvoorbeeld ook op een receptie of aperitief) ?
1 per maand
2 per maand
4 per maand
6 per maand
8 per maand
10 per maand
12 per maand
14 per maand
16 per maand
18 of meer per maand
