> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag
De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG
Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340 78 34 www.rijksoverheid.nl
Ons kenmerk DLZ-U-3039726 Bijlagen 1
Datum 2 februari 2011 Betreft Kamervragen
Geachte voorzitter, Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Voortman (GroenLinks) over zelfstandigen zonder personeel (zzp'ers) in de zorg die niet aan de slag komen (2010Z18484). Hoogachtend, de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
mw. drs. M.L.L.E. Veldhuijzen van Zanten-Hyllner
Uw brief 6 december 2010 Correspondentie uitsluitend richten aan het retouradres met vermelding van de datum en het kenmerk van deze brief.
Antwoorden op kamervragen van het Kamerlid Voortman over zelfstandigen zonder personeel (zzp'ers) in de zorg die niet aan de slag komen. (2010Z18484)
1 Bent u bekend met de berichtgeving over de vijf- tot tienduizend zelfstandige verpleegkundigen en verzorgenden in de gezondheidszorg die als gevolg van financiële en juridische barrières aan de zijlijn staan? 1) 1 Ja. Er wordt echter geen objectieve bron voor de onderbouwing van de stelling genoemd. Klopt. Meerdere instellingen hebben het geprobeerd en niemand krijgt er exact de vinger achter. Ik heb zelf onderzoek gedaan en er zijn op dit moment 6900 eenmanszaken met 1 of minder personen werkzaam in de thuiszorg (dus excl zzpers werkzaam in instellingen etc etc) in Nederland. (KVK). Daar zitten dus ook bemiddelaartjes tussen, maar het bedrag van vijf- tot tienduizend is zo gek nog niet. 2 Kunt u aangeven hoeveel zelfstandige verpleegkundigen en verzorgenden in de zorg werkzaam zijn, in welke sectoren binnen de zorg zij werken en uit welke financieringsstromen zij bekostigd worden? 2 Een bron voor globale informatie is het onderzoek van het EIM samen met Bureau Bartels van 10 oktober 2008 dat in een Algemeen Overleg op 12 februari 2009 met uw Kamer is besproken. Meer gedetailleerde informatie is niet beschikbaar. Onderzoekstechnisch is die ook moeilijk te verkrijgen omdat de aantallen in de zorg werkzame zzp-ers relatief gering zijn vergeleken bij de aantallen werknemers in loondienst. Vind ik persoonlijk wat zwak gesteld. Alsof de schaalgrootte van de totale groep het belang van verder onderzoek overbodig maakt. 3 Wat is uw mening over de inzet van zelfstandige verpleegkundigen en verzorgenden en de waarde van deze zzp’ers voor de zorg in Nederland? 2) 4 Deelt u de mening dat voorkomen moet worden dat zelfstandige verpleegkundigen en verzorgenden de zorg verlaten? Welke problemen voorziet u wanneer inderdaad vijf- tot tienduizend zelfstandige verpleegkundigen en verzorgenden de zorg verlaten? 3 en 4 Ik zie niet graag verpleegkundigen en verzorgenden de zorg verlaten, of ze nu werknemer zijn of zelfstandige. De zelfstandig verpleegkundigen en verzorgenden zijn vaak actief op het terrein van intensieve, al dan niet palliatieve, zorg. Zij leveren daarin een belangrijk aandeel, dat daar moeilijk gemist kan worden. In een brief van mijn ambtsvoorganger aan uw Kamer (TK 2008-2009, 26 631, nr. 302) heeft zij de randvoorwaarden opgesomd voor de inzet van zzp-ers in het
VWS-veld. Kort: de kwaliteit van de zorg blijft minstens gelijk, de kosten van de zorg stijgen niet en de transparantie van de geleverde zorgprestaties blijft gelijk. Daarnaast moeten zowel de zorgvrager als de zorgverlener zich bewust zijn van de consequenties van hun keuze voor een zzp-er. Ik ben het daar mee eens. Verder ik ben van mening dat indien iemand in de zorg wil werken, dit hem/haar mogelijk gemaakt moet worden. Prima. Antwoord ontlokt dat de huidige minister er net zo tegenaan kijkt als de oude. “De zelfstandig verpleegkundigen en verzorgenden zijn vaak actief op het terrein van intensieve, al dan niet palliatieve,zorg”. Onjuist. Via PGB wordt er nauwelijks terminale zorg bekostigd om het simpele feit dat de client meestal al overleden is voor het CIZ de aanvraag heeft behandeld/afgerond. Nee, palliatieve/terminale zorg komt voor het leeuwendeel bij de client via Zorg in Natura en dat is NU afgesloten voor zzp-ers. Wat de minister hier vermengt is het beeld dat zzp-ers veel palliatieve/terminale zorg deden (als onderaannemers van Zorg in Natura) en dat klopt, en gefinancierd behoren te worden door het PGB. Die twee aan elkaar koppelen: terminale zorg via PGB, is te kort door de bocht. 5 Wat is uw reactie op de constatering dat door de PGB-stop veel zelfstandige verpleegkundigen en verzorgenden in de problemen zijn gekomen? 3) 5 De PGB-stop, die ik gelukkig inmiddels heb kunnen opheffen, betrof alleen nieuwe aanvragen. De bestaande PGB’s bleven intact zodat de zelfstandigen voor deze PGB-houders konden blijven werken. Zoals hiervoor aangegeven, werken veel zelfstandigen in de palliatieve zorg. Deze categorie was uitgesloten van de PGBstop. Valt niets tegenin te brengen. Nieuwe aanwas van cliënten was inderdaad niet meer mogelijk. Daarnaast groeit de groep zzp-ers, dus nam de schaarste van de bestaande cliënten toe. Ook hier de koppeling maken naar palliatieve zorg klopt niet naar mijn mening. 6 Op welke wijze besteedt u aandacht aan de positie van zelfstandige verpleegkundigen en verzorgenden bij wijzigingen van beleid, zoals bijvoorbeeld de in de zomer van 2010 doorgevoerde PGB-stop? 6 Bij een beslissing tot wijziging van beleid neem ik uiteraard alle relevante aspecten in ogenschouw. Zeker de arbeidsmarkt voor verpleegkundigen en verzorgenden, waar we 12.000 mensen meer willen hebben. In het geval van de PGB-stop moesten echter financiële aspecten prevaleren boven het arbeidsmarktaspect. 7
Op welke manier komen de investeringen die ertoe moeten leiden dat er meer mensen in de zorg aan de slag kunnen ten goede aan zelfstandige verpleegkundigen en verzorgenden? 7 In de ouderenzorg worden investeringen gedaan ten behoeve van het personeel, vooral bekostigd uit de tarieven. De vormgeving van de arbeidsrelatie, werken in dienstverband of als zelfstandige, al dan niet in opdracht van een zorgaanbieder, is echter de keus van de professional zelf. Bij een werknemer is het tarief van de werkgever waar die investeringen uit moeten worden gedekt. Bij een zzp-er is het de zzp-er zelf die beslissingsbevoegd is hoe hij zijn inkomsten uit de tarieven besteedt. Dit is antwoord dat een probleem openlegt: de individuele zzp-er kan nooit in aanraking komen met investeringsgelden omdat daar traditioneel de reguliere zorginstellingen voor gebruikt worden. De organisaties die dit geld verdelen hebben A geen belang bij zzp-ers en B ze weten ze niet te vinden als ze het zouden willen. 8 Welke maatregelen kunt u verder nemen en bent u bereid te nemen om de positie van zelfstandige verpleegkundigen en verzorgenden te verbeteren? 8 Een maatregel die al was aangekondigd en die nu nader wordt uitgewerkt, is het mogelijk maken van contractering door zelfstandigen in AWBZ. De huidige problemen waarmee zelfstandigen worden geconfronteerd, met name in hun relatie met hun opdrachtgever (de zorgaanbieder/contractant met het zorgkantoor) zijn vooral fiscaal van aard. Valt niets aan af te dingen. Buiten het trage proces zijn de intenties van VWS prima, maar het duurt allemaal zo lang. 9 In hoeverre geven de financieringsstromen van de Zorgverzekeringswet en de AWBZ ruimte voor de inzet van zelfstandige verpleegkundigen en verzorgenden? Welke maatregelen neemt u om ervoor te zorgen dat de inzet van zelfstandige verpleegkundigen en verzorgenden ook uit deze financieringsstromen ruimte gegeven kan worden? 9 De Zorgverzekeringswet kent geen juridische belemmeringen voor de inzet van zelfstandigen. In de wijze van financiering, bijvoorbeeld door middel van dbc’s, ligt wel een drempel voor de inzet van zelfstandigen. De medisch specialistische zorg is omschreven in dbc’s en deze zorg wordt door verzekeraars bij diverse zorgaanbieders zoals ziekenhuizen of zelfstandige behandelcentra ingekocht. De zorgaanbieders kunnen bijvoorbeeld in het kader van medisch specialistische zorg in de thuissituatie gebruik maken van zelfstandige verpleegkundigen. Het is aan de zorgaanbieder hoe zij deze zorg vormgeven en of zij hierbij gebruik willen maken van hun eigen personeel of zelfstandige verpleegkundigen inzetten. In de AWBZ is het thans mogelijk om als zelfstandige te werken voor PGB-houders en als opdrachtnemer van een zorgaanbieder die een contract met het
zorgkantoor heeft voor levering van zorg in natura. De huidige vormgeving van het werken als opdrachtnemer is echter vaak dusdanig dat Belastingdienst en UWV constateren dat feitelijk sprake is van een dienstverband. Dit laatste is aanleiding tot het wijzigen van het Besluit zorgaanspraken AWBZ zodat zelfstandig zorgverleners direct kunnen contracteren met het zorgkantoor/concessiehouder uitvoering AWBZ. De financieringsstromen geven ruimte, alleen de zorgverzekeraars zelf niet. Zij geven de zzp-er niet de benodigde ABG code om te kunnen declareren. VWS ziet dus geen belemmeringen, maar die zijn er in de praktijk wel. 10 Welke stappen zijn reeds genomen na de toezegging van minister Klink in het algemeen overleg van 15 april 2010 om het Besluit zorgaanspraken AWBZ zo te wijzigen dat zorgkantoren ook rechtstreeks zelfstandig verpleegkundigen en verzorgenden kunnen contracteren? 10 In zijn brief van 16 augustus 2010 aan uw Kamer (TK 2009-2010, 30597, nr. 155) heeft de minister van VWS uiteengezet wat naast de wijziging van het Besluit Zorgaanspraken AWBZ nodig is voor de implementatie van deze wijziging. Daaraan wordt op dit moment gewerkt met als insteek dat de wijziging per 1 januari 2012 geëffectueerd wordt. Ter aanvulling op deze activiteiten onderzoek ik op dit moment met de betrokkenen of het mogelijk is om, vooruitlopend op de wijziging van de regelgeving, een experiment met contractering van zelfstandigen uit te voeren. Prettig dat het formeel geuit wordt dat een trial de wens is. We gaan er vanuit dat onze coöperatie daar de kans toe zal krijgen, als marktpartij van en namens de zzp-ers. Met een rol voor V&VN inzake toetredingsdrempels voor (potentiële) leden. Wij zijn op dit moment met het Plan van Aanpak bezig dat hopelijk de basis vormt van de trial. Daarin ook uitgebreid aandacht voor de wijze waarop we kwaliteit moeten verankeren voor de zzp-er in de zorg.
1) http://www.skipr.nl/actueel/id6161-duizenden-zzpers-in-de-zorg-staan-aande-zijlijn.html en http://www.dezorgprofessional.nl/nieuws/?berichtid=4 2) zzp: zelfstandige zonder personeel 3) PGB: persoonsgebonden budget
