De Kruusbèze Jaargang 3, nummer 1, maart 2014

De Kruusbèze is het ledenblad van IVN en KNNV afdelingen Assen

De Kruusbèze Jaargang 3, nummer 1, maart 2014

De Kruusbèze is het contactblad van de KNNV afdeling Assen en IVN afdeling Assen en verschijnt vier maal per jaar in digitale vorm en wordt per e-mail verspreid. Zij die niet over een e-mailadres beschikken krijgen het blad in vereenvoudigde vorm per post toegestuurd. KNNV De Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging is de landelijke vereniging voor veldbiologie en richt zich op natuurstudie en natuurbescherming. De belangrijkste activiteiten van de KNNV afdeling Assen zijn inventarisatieprojecten, excursies, lezingen en cursussen, zie www5.knnv.nl/assen IVN Het IVN is de vereniging voor natuur- en milieueducatie. Het IVN draagt bij aan een duurzame samenleving door mensen te betrekken bij natuur, landschap en milieu, zie www.ivnassen.nl

Werkgroepen Plantenwerkgroep KNNV, contact Cees van Roozendaal, [email protected] Insectenwerkgroep KNNV, contact: Henk Pijpers, [email protected] Mossenwerkgroep KNNV, contact: Evert Rietsema, [email protected] Vogelwerkgroep KNNV, Contact: Hans Dankbaar, [email protected] Natuurwerkgroep KNNV, Contact: Nico Rommes, [email protected], Werkgroep Natuurfotografie KNNV, contact Ton van de Vis,[email protected] Bestemmingsplan/buitengebied IVN, Gerrit Tangerman Natuurgidsen IVN, Einbert van Rees Landschapsbeheer IVN, Luit Mulder Nestkasten IVN, familie Huisman Bestuur KNNV afdeling Assen voorzitter: vacant secretaris: Heleen Medema, tel: 0592268911, E: [email protected] penningmeester: Jan Klever, A. van der Leeuwln 7, 9405 AW Assen, tel: 0592 356343, E [email protected] leden: Henk Pijpers, Kai Waterreus, Cees van Roozendaal, Ton van de Vis. Bestuur IVN Afdeling Assen voorzitter: Jenny Koppert, tel: 0592 265055, E: [email protected] secretaris: Jaap van Roon, Kymmelhof 20, 9403 PP Assen, tel. 0592 345242, E: [email protected] penningmeester: Geke Kooistra, Venestraat 219, 9403 EE Assen, tel: 0592 371901, E: [email protected] leden: Theo van der Made, tel: 0592 331700, [email protected] Jaarbijdragen KNNV: € 26 per jaar (jeugdlid € 16), rekening NL21INGB0001021731 tnv KNNV afdeling Assen IVN: € 20 per jaar, rekening NL64TRIO0390468797 tnv IVN Assen Redactie Heleen Medema Redactieadres: Stedewaarts 69, 9401 HK Assen, [email protected]/ivn-assen@hotmail. com Inleverdata voor kopij 15 februari, 15 mei, 15 augustus en 15 november.

2

Inhoud Algemeen Notulen Algemene ledenvergadering KNNV afdeling Assen pag 4 Jaarlijkse contributie IVN pag 7 Jaarverslag Vogelwerkgroep KNNV 2013 pag 8 De flora op het Hijkerveld, ten zuiden van Diependal pag 10 En de sperweruil at onverstoord zijn veldmuis pag 18 Kruiden theetuun op Oranjebond pag 19 Project leuke vliegen pag 20 App voor arboretum pag 21 Jar Suchy stopt met kraam van het IVN pag 22

Activiteiten Excursie Grondelooze Kuil pag 23 Cursusaanbod pag 24 Activiteiten op datum pag 25

- Plantencursus voor beginners - Brede inventarisatie veldje Diepstroeten - Start Natuurfotowerkgroep - Wandelen op Valkenstijn - Lezing over natuur in Peelo - Wilde bijen: lezing en excursie - Excursie wegbermbeheer en -beleid - Excursie natuur in Peelo - Zomerfeest - Libellenexcursie Boeken pag 27

Ledenvergadering IVN Woensdag 23 april aanstaande wordt de ledenvergadering van de IVN gehouden in de Kroezehof. Aanvang 18.00 uur, we beginnen met een broodmaaltijd. De uitnodiging, agenda en de verslagen worden in april via e-mail en/of de post verzonden. Help ons onze kosten reduceren, hebben wij uw e-mailadres nog niet, stuur deze naar [email protected]. Noteer 23 april in uw agenda!

3

Notulen Algemene Ledenvergadering KNNV afdeling Assen van 20 januari 2014. Aanwezig: Kai Waterreus,( interim voorzitter ), Heleen Medema (secretaris en notulist), Jan Klever (penningmeester en ledenadministratie), Henk Pijpers (alg.bestuurslid) , Cees van Roozendaal (alg. bestuurslid ), Jan Boerhof, Hero Moorlag, Jan en Liesbeth Essink, Marion Blom, Tonny Blom (gast), Paul Hitzert, Arie Huisman (IVN), Hans Schinkel, Gerrit Tangerman, Peter Klomp, Cindy de Jong, Johan Wessel (spreker). Afwezig met kennisgeving: Paul Troost, Nico Rommes, Henk Blouw, Roel Westerhof, Rieks Koornwinder, Pauline Arends, Magda de Groot, Bert en Marijke Aalders, Aleid Nijhoff, Annelie de Leeuw, Bert Nijmeier. 1. Opening. De voorzitter opent de vergadering om 20.10 uur en heet iedereen welkom. 2. Mededelingen. De secretaris leest de namen van de leden die zich afgemeld hebben. 3. Ingekomen stukken Het jaarverslag van de Vogelwerkgroep. 4. Notulen vorige Algemene Ledenvergadering 12-22013. De notulen worden goedgekeurd. 5. Jaarverslag 2013. Aan het jaarverslag wordt toegevoegd dat Peter Klomp erelid van onze afdeling is geworden. 6. Financieel jaarverslag. Jan Klever heeft de Vergadering voorzien van een uitdraai van het financieel jaarverslag 2013 en begroting 2014. In zijn toelichting blijkt dat de afname aan eigen vermogen met € 1100 komt door de subsidie die is ontvangen en gebruikt is voor de Vogelcursus van 2013. Een substantieel bedrag is uitgegeven aan boeken, gekocht bij de KNNV uitgeverij voor cursussen, fotoexpositie en als te verkopen materiaal op de kramen van de markten . Er is nog voor dat doel een aantal in voorraad. Het leden aantal is met 20 gestegen en dus is het bedrag aan contributies hoger dan was begroot voor 2013. In het komende jaar zullen de drukkosten voor de Kruusbèze verlaagd worden, daar is rekening mee gehouden op de begroting ; de Kruusbèze gaat digitaal en wordt alleen in A4 gedrukt

4

voor leden zonder e-mail. Jan Essink merkt op dat door de afdracht aan het Landelijk Bureau er weinig over blijft voor de “eigen kas”. Dat klopt, dat is ongeveer € 5 per lid. Zo is ook het jubileumuitje naar Ameland door de deelnemers zelf betaald. 7. Verslag Kascommisie. De Kascommissie bestond uit Jan Essink en Hans Schinkel. Zij hebben hun goedkeuring gegeven aan de boekhouding van penningmeester Jan Klever en stelt de Vergadering voor het bestuur te dechargeren. De Vergadering stemt in met het voorstel van de Kascommisie. 8. Installatie Nieuwe Kascommssie. Jan Essink stapt uit de Kascommissie. Naast Hans Schinkel gaat de Vergadering akkoord met de benoeming van Gerrit Tangerman in de Kascommissie. 9. Bestuurssamenstelling. Kai is interim voorzitter, de afdeling is nog op zoek naar een nieuwe voorzitter. Ton van de Vis heeft zich belangstellend getoond voor de functie van algemeen bestuurslid. 10. Verslagen van de werkgroepen. De Vogelwerkgroep heeft een jaarverslag ingediend. De Natuurwerk groep heeft in de Kruusbèzes van het afgelopen jaar melding gemaakt van haar activiteiten. 11. Activiteiten in 2014. -De plantencursus gaat op 11 maart van start met Willem Braam als docent. Een KNNV/ IVN productie. - Op 24 mei de “Wilde Bijendag” met Anne Jan Loonstra - Opnieuw een samenwerking met het Gomaruscollege - Steenuilenles op de Openbare Basisschool Kloosterveen - Vogel(kijkhutten)excursie - Paddenstoelenlezing met excursie 12. Verkiezing afgevaardigde naar de VV in april 2014. De Vergadering stemt in met de benoeming van Hans Schinkel tot afgevaardigde. 13. Samenwerking met IVN. KNNV en IVN werken zowel op landelijk als lokaal niveau nauwer samen, hoewel er afdelingen zijn die dat niet willen. Afdelingen die weigeren doen even niet mee. Als 60 à 70 % van de afdelingen er voor om kiezen om door te gaan met samenwerking, dan verwachten de beide landelijke besturen dat de overige afdelingen loyaal meewerken aan het samengaan in een nieuwe vereniging. In Assen werken we aan een stappenplan: wat hebben we nodig om tot betere samenwerking te komen. Wordt het een federatie of een nieuwe vereniging.

5

Komen er nog andere afdelingen bij binnen onze regio? In 2 à 3 jaar tijd kan de nieuwe vereniging een feit zijn. Kai heeft als ideaal beeld één ( landelijke) natuur en educatie vereniging waarin alle groene verenigingen cq organisaties aangehaakt zijn. Kai vraagt of de Vergadering zich hierin kan vinden. De vergadering stemt toe. Hero Moorlag merkt op dat we maar 1 jeugdlid hebben, IVN Hoogeveen heeft er 80. IVN geeft les op scholen en de KNNV doet dat (nog) niet. Wij zijn daar het afgelopen jaar mee begonnen op het Gomaruscolege en de basisischool Kloosterveen. Educatie blijft belangrijk. Zo is het voor ons jammer dat IVN Assen geen werkgroepen heeft die met de werkgroepen van KNNV samen zouden kunnen gaan. Elkaar kunnen versterken zou mooi zijn. Een idee is om samen een jaarverslag te schrijven. Hero vraagt of de Vogelwerkgroep de Koperwiek nog bestaat. Peter Klomp meldt dat ze nog slechts met 3 man bestaan: twee inventariseerders en 1 verslaggever, ze inventariseren het gebied rond Diependal. Samenwerking met IVN bestaat uit regelmatig vergaderen met elkaar en afstemmen van activiteiten en samen activiteiten uitvoeren. De snertwandeling , de Tuinvogellezing, de Plantencursus, de Wilde Bijendag worden door beide afdelingen samen georganiseerd evenals het bemensen van één kraam op markten. 14. Samenwerken met Externe Organisaties. We werken regelmatig samen met de gemeente Assen. Er wordt een duurzaamheidscentrum ( MEC) gebouwd. Een aantal groene verenigingen vormt samen een “gebruikersgroep” en heeft een intentie overeenkomst getekend met de gemeente. Wanneer er n.l. zo’n gebouw staat moeten er ook verenigingen zijn die daar activiteiten willen doen. De gemeente op haar beurt draagt er zorg voor dat de huur voor de zalen betaalbaar blijft. In ruil helpen de verenigingen door bv hun medewerking toe te zeggen aan activiteiten van de gemeente. Tot het gebouw er staat blijft de Vereniging De Kroezehof bestaan waarin ook wij participeren. Onderwerp is nu wie dan de gemeentelijke Natuurspelweek onder z’n hoede wil nemen. Vooralsnog is dat de WNF. Een optie is ook om dat bij onze vereniging onder te brengen. 15. Rondvraag. Cees van Roozendaal grijpt de gelegenheid aan om een korte toelichting te geven op de plantenwerkgroep en op de plantencursus. De Plantenwerkgroep is in het slop geraakt; we willen als afdeling graag de plantenwerkgroep nieuw leven in blazen. De start is een plantencursus waarin Cees en Willem Braam een lesplan voor hebben bedacht. Willem Braam is de docent van de cursus. De cursisten krijgen les in ecologie, milieu, plantenfamilies, etc. De cursisten maken tevens een herbarium. Naast de theorie lessen gaan de cursisten ook het veld in, de laatste excursie is een dagexcursie en gaat naar het Borkener Paradies in Duitsland. Het zou erg fijn zijn wanneer uit de cursisten een nieuwe plantenwerkgroep ontstaat die bijvoorbeeld mee zou kunnen

6

helpen plantjes in Assen te inventariseren, zowel in de stad als Asserbos. Tot nu toe zijn er 5 inschrijvingen. Cindy wil graag aan de excursies meedoen, ze volgt al een plantencursus voor gevorderden. Dat is geen probleem. 16. Sluiting. De Vergadering wordt om 20.55 uur gesloten. Na de pauze wordt het woord gegeven aan Johan Wessel van de gemeente Assen die met een interessante powerpoint presentatie , geïllustreerd met anecdotes, vertelt over de ontwikkeling van het beheren van openbaar groen in de gemeente Assen en bermen specifiek. Hij heeft een aantal stadstekeningen opgehangen die ingekleurd staan. Zo kun je zien welke bermen geschouwd moeten worden en welke aangepakt. Ook een kaart met de aantallen keren dat een berm gemaaid of veilig voor verkeer gemaakt moet worden. Zij speciale planten juist gebaat bij 1, 2x of niet maaien gebaat. De gemeente heeft op de site een visie op het openbaar groen staan. Op de site van de Gemeente Assen in de zoekbalk groenstructuurvisie typen is voldoende om het hele plan en de gedachte erachter te kunnen zien. Ook hij zou graag de planten in bermen geïnventariseerd zien. Gemeente en KNNV zouden elkaar kunnen helpen. Een gezamenlijke productie van een boekje Stadsplanten van Assen zou een mooi resultaat van deze samenwerking kunnen zijn. 7

Jaarlijkse contributie IVN Op de ledenvergadering van 5 november jl. is besloten de contributie met ingang van 1 januari 2014 te verhogen naar € 20,-. Tijdens de vergadering van april jl. was al besloten de donatie te verhogen met 2 euro naar € 10,- in 2014. Een verhoging van de donatie is in het vervolg gekoppeld aan de verhoging van de contributie. Denkt u eraan de contributie/donatie voor de maand mei over te maken naar IBAN NL64TRIO0390468797 ten name van IVN afdeling Assen te Assen. Ik ben zeer ingenomen met de machtigingen die vele leden en donateurs aan de ledenadministratie hebben gegeven. Het zijn er inmiddels meer dan 90!! Het grootste deel van ons ledenbestand. Wilt u het uzelf ook gemakkelijk maken en herinneringen voorkomen, dan kunt u een machtigingsformulier van de website www.ivn-assen.nl downloaden en ingevuld en ondertekend naar de ledenadministratie toesturen. Geke Kooistra Financiële en ledenadministratie IVN

Jaarverslag Vogelwerkgroep 2013 Het ledental van de VWG is in 2013 wederom iets gestegen, van 64 naar 67. Met droefheid vernamen we het overlijden van ons lid Vallie van Woerkom, begin 2013. Tijdens de vergadering van 30 januari werd er feestelijk afscheid genomen van Peter Klomp, na een voorzitterschap van 15 jaar. Peter werd opgevolgd door een voorzitters trio bestaande uit Hans Dankbaar, Marian Blom en Aleid Nijhoff. Aanspreekpunt van de VWG voor externe contacten is Hans Dankbaar. De belangrijkste taak van het voorzitterschap is het organiseren van de vergaderin gen. Coördinatie van de tellingen blijft in handen van Jan Klever en Paul Troost. Er werden 6 bijeenkomsten gehouden in De Kroezehof met gemiddeld 22 leden aanwezig. Een vergadering gepland op 11 juni werd afgezegd vanwege de nabijheid van het vakantieseizoen en een verwachtte lage opkomst. De vergaderingen kregen een iets gewijzigde opzet ten opzichte van vorige jaren, met een kortere bespreking van lopende zaken voor de pauze, en na de pauze een uitgebreide presentatie van een uitgenodigde spreker. Op 5 maart vertelde dhr. M.Duintjer, directeur van Landgoed Westersche Veld te Rolde over het landgoed en zijn geschiedenis. Wolter Winter,VWG lid en medewerker bij Staatsbosbeheer vertelde op 24 april over de planning en uitvoering van de natuur ontwikkelingsplannen van SBB in het gebied rond Geelbroek, waar hij nauw bij betrokken is. Op 11 september gaf Christiaan Teule, o.a. teller bij de Drentsche Aa Telgroep, ons een uitgebreid verslag van enkele recent ontstane vogel-paradijsjes in Drenthe. Pauline Arends besprak op 29 oktober de boeiende plannen voor nieuwe natuurontwikkeling en beleid in boswachterij Hart van Drenthe. Op de vergadering van 11 december vertelden de VWG leden Bert Kroeze, Rob Kugul en Hans Dankbaar over hun vogelreis van april 2013 naar Lesbos, met vele mooie foto’s en geluidsopnames van de veelal byzondere vogelsoorten die ze daar ontdekten.

8

Inventarisaties: De BMP en Herfst/Winter tellingen werden uitgevoerd door 8 telgroepjes van de VWG. Naast de negen vaste terreinen waar door de VWG al vele jaren wordt geinventariseerd, is er gedurende het hele jaar geteld in het terrein van atlasblok 12-54 in het kader van de bijdrage van de VWG aan de nieuwe Nederlandse Vogelatlas. De VWG neemt vanaf november 2012 de tellingen voor atlasblokken 12-54, 17-14 en 17-15 voor zijn rekening, die ieder gedurende een heel jaar worden geïnventariseerd. Tot november 2013 was dit blok 12-54. In november werd gestart met blok 17-14. In het broedseizoen werden de BMP-inventarisaties uitgevoerd in tien terreinen: Amerbrugje, Bongeveen, Geelbroek-Noord, Geelbroek-Zuid, Kampsheide, Kortewegsbos, Lageveld, Zuid Hijkerzand, Drentsche Aa,en atlasblok 12-54. Zeven terreinen hieruit werden ingebracht in de inventarisatie van de Telgroep Drentsche Aa. Na de succesvolle introductie in 2012 van het auto-clusterprogramma van Sovon voor het verwerken van de BMP telresultaten, is dat ook dit jaar weer gebruikt, wat veel tijdsbesparing oplevert. Zeven leden hebben bijgedragen aan de verwerking van de BMP. Uit de BMP resultaten bleek dat het uitzonderlijk koude voorjaar van 2013 slechts een gering effect op de vogelstand heeft gehad - in de meeste terreinen was het aantal soorten en territoria vergelijkbaar of slechts weinig lager dan voorgaande jaren.. Daarnaast werd, soms op individuele basis, meegewerkt aan speciale inventarisaties, zoals van de Scholekster in Assen e.o., de Huiszwaluwtelling, de Klapekstertelling, de Tuinvogeltelling, en in de Steenuilen- en de Kerkuilenwerkgroep en de Weidevogel-bescherming. Buiten het broedseizoen werden Herfst/Winter inventarisatierondes uitgevoerd in tien terreinen: Amerbrugje, Diependal, Geelbroek, Groote Zand, Hingstveen, Lageveld, Kampsheide, Kortewegsbos, Zuid Hijkerzand en atlasblok 12-54. De telgegevens hieruit, inclusief die voor de zoogdieren, worden bulksgewijs via waarneming.nl gerapporteerd. Als bijdrage aan de WAD-januaritelling werden de atlasblokken 17-14 en 17-15 geïnventariseerd; de Moere en de Roldervennen I en II werden bezocht voor de Midwinter Watervogeltelling in januari en 5 routes voor de PTT-telling (Zuideres, 3 Diepjes, Esmeer, Flamingo, Jonkersheide) werden geteld in december. Peter Klomp heeft in het voorjaar de cursus ‘Vogels (her)kennen voor beginners` gegeven aan 16 deelnemers, in vier bijeenkomsten waarvan een in het veld – een groot succes. Op 26 april werd Peter Klomp voor zijn verdiensten onderscheiden met een lintje in de orde van Oranje Nassau, en kreeg de VWG zodoende een koninklijk tintje. Hans Dankbaar, 5 jan.2014.

9

Deze derde aflevering over het Hijkerveld, genomen uit het eindwerkstuk van Jenneken Kappert, Sippie Schat en Bert Evers, is aanzienlijk korter dan wat zij in het origineel over de flora en fauna van het Hijkerveld schreven. Een artikel is nu eenmaal korter van stof dan een educatief werkstuk. Maar het is vooral kort omdat de Kruusbèze vanaf nu digitaal wordt verspreid; lezen van het scherm gaat althans deze redacteur moeilijker af dan zich verdiepen in een boek of tijdschrift. Dit laatste deel gaat in op de de flora en fauna die een mens tegenkomt op zijn wandeling over Hijkerveld West.

De flora op het Hijkerveld, ten zuiden van Diependal De bloemenweide Links van de oprijlaan naar Erfgoedlogies Diependal ligt een schraal grasland, enigszins beïnvloed door keileem. Dat is een goede voedingsbodem voor een veelsoortige bloemenwei. De soortenrijkdom is op gang gebracht door inzaaien van een mengsel met uitsluitend inheemse soorten. Maar ook zijn er planten opgedoken die niet in het zaadmengsel zaten maar reageerden op de gunstige omstandigheden. Het mengsel bestond uit grassen voor voedselarm zand zoals Reukgras, Witbol, Rood zwenkgras en uit bloemen als Echte koekoeksbloem, Knoopkruid, Ratelaar, Margriet, Duizendblad, Brunel, Vrouwenmantel, StJanskruid, Kaasjeskruid en enkele soorten Havikskruid. De orchideeën die er groeien zijn Gevlekte orchissen. Waarschijnlijk zaten die niet in het zaadmengsel maar zijn spontaan aan komen waaien. Ook zijn er diverse soorten opgekomen die ook al in de omgeving voorkwamen zoals Muizenoortje, Biggenkruid, Vogelpootje, Boerenwormkruid. Het beheer van dit landje bestaat uit maaien nadat alles uitgebloeid is en de zaden gevallen zijn. Het maaisel wordt afgevoerd om het landje te blijven verschralen, wat voor de soortenrijkdom aan bloemen en vlinders erg belangrijk is.

Het Noord-Hijkerzand In de vochtige, respectievelijk droge heidevelden zijn Pijpenstrootje en Bochtige smele

10

lokaal bepalend. Vooral in het Noord-Hijkerzand zijn echter over aanzienlijke oppervlakten nog fraaie heidevegetaties te zien. Onder en rondom de Grove dennenbossen liggen uitgestrekte kraaiheidevegetaties, die zelfs over de stuifzandkoppen groeien, en opvallend veel blad- en levermossen. In de laagten domineert Dophei. Kruipwilg en Blauwe zegge komen veelvuldig voor. Op de drogere delen groeien jeneverbes¬struwelen, Heidespurrie, Buntgras, Zandhaarmos, Borstelgras en tal van korstmossen. Tussen de drie heidesoorten is Stekelbrem en Kruipbrem te vinden. De grote oppervlakte Grove dennenbos, de markante stuifzandkoppen, de jeneverbes¬struwelen en de ondergroei van Kraaihei tezamen vormen een voor Drenthe kenmerkend bostype. Het bos nabij het vloeimeer heeft een ondergroei van heide met op één plaats de Grote wolfsklauw en een ondergroei van Duinriet, Bochtige smele en Amerikaanse vogelkers.

Vloeimeer en vloeivelden van Diependal Rond het vloeimeer en de vloeivelden bezit de vegetatie een totaal afwijkend karakter. Kenmerkende soort is Watermuur. Daarnaast in ruime mate Akkerdistel, Speerdistel, Grote brandnetel, Perzikkruid, Waterpeper, Beklierde duizendknoop, Tandzaad en Kamille. Deze planten groeien op droge, kalkarme grond waar wat leem in zit. Daarmee is ook het eiland in het vloeimeer begroeid. De westkant van het vloeimeer heeft een rietkraag met Riet, Grote lisdodde, Hennegras en Brandnetel. Deze planten zorgen ervoor dat het water zuurstofrijker wordt. Op twee plaatsen groeit in het vloeimeer een veld Geknikte vossenstaart. Het meest noordwestelijke vloeimeer heeft een zware 11 begroeiing met Grote lisdodde, Riet, Snavelzegge en Pitrus.

De Bron Het gebied ten zuiden van het vloeimeer is reliëfrijk en zeer gevarieerd van opbouw. Naast naaldbos, rietmoeras en wilgenstruwelen zijn er ook verlaten akkers, oude vloeivelden en heide te vinden. Belangrijk zijn de veentjes met rietmoerassen en het schrale heidegebied. Langs de zuidrand bij de Leemdijk is schapengras te vinden en een tijmvegetatie met Vogelpootje, Kruipbrem, Tandjesgras, Tijm, Gewone veldbies, Liggend walstro, Eenjarige hardbloem, Grasklokje, Dwergviltkruid, schapengras, Havikskruid, Stijf havikskruid, Paashaver en veel mossen en korstmossen waaronder Kraakloof. Deze planten zie je op schraal land, voedselarme grond, langs heidepaden of in de duinen. De rietmoerassen bestaan ten dele uit vooral Riet en Bitterzoet. Elders uit veel meer soorten: Hennegras, Wederik, Waternavel, Smalle stekelvaren, Moerasviooltje, Wolfspoot, Gele lis, Pitrus, Melkeppe, Glidkruid en allerlei mossen. Soms komen er ook Pluimzegge en Snavel¬zegge voor. Waarom het rietmoeras “De Bron” wordt genoemd is toe te schrijven aan het grondwater dat hier in de eerste helft van de vorige eeuw aan de oppervlakte kwam. Het bevroor vrijwel nooit. Soorten als Moeraszuring, Knikkend tandzaad, Geknikte vossenstaart, Mannagras, Driedelig tandzaad en Lisdodde wijzen op een invloed van stikstof en fosfaat van het vloeimeer. Dit beperkt zich tot de randen. Het gebied De Bron is te karakteriseren als een parkachtig, halfopen tot besloten hei schraal landschap.

De drie veentjes ten zuidoosten van het vloeimeer Deze drie veentjes zijn zeer verschillend. Het meest noordelijke is jarenlang door een kokmeeuwenkolonie als broedgebied gebruikt en had voornamelijk een pitrusbegroeiing. Het middelste veentje bezat een minder uitgesproken pitrusrand met wat meer Pijpenstrootje en Snavelzegge. Najaar 1988 werden beide veentjes m.b.v. een kraan vanaf de oever opgeschoond. Het meest zuidelijke gelegen veentje is botanisch gezien één van de rijkste plekjes van het hele reservaat. Hier groeit nog volop Veenmos (4 verschillende soorten) samen met soor ten als Witte snavelbies, Draadzegge, Ronde- en Kleine zonnedauw, Knolrus, Klein blaasjeskruid en Veenbes.

Het veentje aan de oostelijke rand bij het fietspad (Turfstekerveen) Hier groeit Klein blaasjeskruid, Knolrus, veel Veenmos, Lavendelheide, Veenbes, Veenpluis, Zwarte zegge en wat verder in het water Wateraardbei, Snavelzegge en Glidkruid. Langs het fietspad o.a. Hondsviooltje, Stijve ogentroost, Biggekruid, Tandjesgras, Vlasbekje, Tormentil, Muizenoor, Pilzegge, Echte kamille, Dwergviltkruid en Bosdroogbloem. In de laagte ten noorden van het veentje domineert Blauwe zegge. Maar ook hier weer veel Dophei, Duinriet en Gewoon haarmos.

De fauna op het Hijkerveld, ten zuiden van Diependal In het voorgaande werd zichtbaar hoe verschillend het landschap en de flora is. Feitelijk gaat het om een hele reeks van elkaar verschillende biotopen. Het is dan ook geen wonder dat ook de fauna van het Hijkerveld een ruime diversiteit laat zien. Hierna zullen we aan de hand van biotopen de fauna van het Hijkerveld beschrijven. We schetsen welke dieren de wandelaar met een beetje geluk zou kunnen tegenkomen, afhankelijk van de juiste tijd van het jaar en het moment van de dag. En het weer moet een beetje meezitten. Vogelreservaat Diependal Door de steeds wisselende waterstand van het vloeimeer en de vloeivelden en door hun voedselrijkdom vormde Diependal een aantrekkelijk biotoop voor steltlopers en water¬vogels. Na de sluiting van de aardappelmeelfabriek in 1980 wordt de wisselende waterstand door windmolens in stand gehouden. De voedselrijkdom van het water is afgenomen. Met de steltlopers die het daarvan moeten hebben gaat het minder. Maar doordat het water schoner en helderder wordt, nemen de viseters onder de vogels in aantal toe. Aalscholvers bezoeken het gebied tegenwoordig dagelijks.

12

Alle Nederlandse futensoorten, inclusief de zeldzame roodhalsfuut, brengen hier nu hun jongen groot. Zelfs visarenden worden geregeld waargenomen. Al sinds jaar en dag wordt de vogelstand bijgehouden door de leden van de Asser vogelwerk¬groep “De Koperwiek”. De hiermee aangetoonde vogelrijkdom heeft een rol gespeeld bij het besluit om het gebied aan te kopen. In het archief van Het Drentse Landschap zijn diverse mappen te vinden met de resultaten van de periodieke vogeltellingen. In het beheersplan voor het Hijkerveld wordt al melding gemaakt van broedvogelinventarisaties tussen 1973-1975 en 1987-1988. Sinds die tijd zijn er telkens nieuwe inventarisaties geweest, zodat een goed beeld bestaat van de vogels die op het Hijkerveld en met name op Diependal voorkomen. Wij baseren ons hier op de inventarisatie van 2010. We maken vanwege de veelheid een selectie. Broedvogels en wintergasten Vooral ‘s winters zijn er op Diependal veel eenden te zien. Veel voorkomende soorten zijn de Smient, de Krakeend, de Wintertaling en uiteraard de Wilde eend. Verder zijn de Slobeend, Tafeleend en Kuifeend in grote groepen op het vloeimeer te zien. Daarvoor is dan wel een verrekijker of en telescoopkijker nodig, want deze wilde eenden hebben niet zoals parkeenden de 13 neiging naar de wandelaar toe te zwemmen om te kijken of deze nog iets van zijn boterhammen over heeft. Nog beter is de vogels te bekijken vanuit de vogelkijkhut of vanachter de vogelkijkwand. Deze staan niet op Diependal, maar ten westen van de vloeivelden. Dat levert ook een prima uitje op. Gedurende het broedseizoen zijn alle futensoorten van Nederland waar te nemen: Fuut, Dodaars, Roodhalsfuut en Geoorde fuut. Ze hebben het op Diependal uitstekend naar hun zin, omdat het vloeimeer tegenwoordig een gezonde populatie vis bevat. Bovendien zijn in het vloeimeer en omliggende vennen voldoende larven van waterinsecten te vinden. Van de zeldzame Roodhalsfuut broeden zelfs meerdere paartjes. Diverse viseters komen op Diependal voor. Daarbij vallen vooral de aalscholvers op door hun aantallen en de zilverreigers door hun kleur en gestalte. Vogels van de open ruimte Op de grote open heide zetten het gezang van veldleeuwerik en graspieper ‘s zomers de toon. Boven de heide jagen zwaluwen graag in de buurt van de schaapskudde omdat de dieren veel insecten opjagen. Zodra de insecten opvliegen, pakken de zwaluwen ze uit de lucht. In dit terrein zijn veel zangvogeltjes waar te nemen die van een wat meer open terrein houden. Zo zijn daar de Gele kwikstaart, de Rietgors en de Geelgors te bewonderen, de Tapuit en de Roodborsttapuit. Men moet een beetje geluk hebben om ze te kunnen zien, maar dan vallen ze wel op. Een bijzondere soort is de Appelvink. Men zal deze fraaie vogel echter wellicht eerder horen dan te zien krijgen.

In het overgangsgebied tussen de heide en het landbouwgebied komen nog weer an dere vogels voor. Daar broedt de tapuit en daar is de laatste tijd ook de grauwe klauwier weer waargenomen. Op zich een reden om het in het overgangsgebied een beetje rustig aan te doen, want deze soorten zijn gevoelig voor verstoring. Het zou jammer zijn, als ze hun heil weer elders zouden gaan zoeken. Kikkers in de vennen De vennen op het Hijkerveld vormen een ideale biotoop voor amfibieën, omdat daarin vissen ontbreken, of in elk geval heel beperkt voorkomen. Ze overleven het droogvallen of dichtvriezen van de vennen niet. Vissen eten namelijk de larven op van amfibieën. Welke kikkers en padden in het Hijkerveld voorkomen, is het meest uitgebreid in beeld gebracht als ‘bijproduct’ van een onderzoek naar loopkevers. Die kevers worden namelijk geïnventariseerd door ze in jampotjes te laten lopen. Daar kunnen ze zonder hulp niet weer uit komen en zo kan men ze inventariseren. Hetzelfde geldt tot op zekere hoogte ook voor kikkers en padden en zo zijn er verschillende waargenomen bij de inventarisatierondes 14 van de loopkevers. Maar ook zonder dat kan men wel merken dat ze er zijn, want kikkers laten zich in het voorjaar wel horen. In de vangpotjes zaten de Bruine kikker, groene kikkers waaronder de Poelkikker, de Heikikker, de Gewone pad en de Kleine watersalamander. Een van de meest voorkomende kikkers op het Hijkerveld is de Heikikker. Deze lijkt oppervlakkig op de Bruine kikker, maar wie goed kijkt ziet dat de Heikikker iets meer gedetailleerd getekend is. In het voorjaar is het verschil duidelijk, als de mannetjes van pure opwinding prachtig blauw worden. De wande¬laar die in deze tijd het Hijkerveld bezoekt, doet er goed aan eens in en bij de vennen te kijken, of de Heikikkers er al zijn.

Vlinders van het Hijkerveld De meer algemene soorten vlinders zijn vooral te vinden op de bloemenweide bij het Erfgoedlogies. Een bijzondere soort die daar voorkomt is de Sint-jacobsvlinder. Die legt zijn eieren op het Jacobskruiskruid, dat kennelijk in het ingezaaide bloemenmengsel aanwezig was. Op het Hijkerveld zijn ook meer typische heidesoorten te vinden. De Kommavlinder, het Heideblauwtje, het Groentje en de Heivlinder komen niet in grote aantallen voor, maar het is wel de moeite waard op te letten. Kommavlinder De Kommavlinder vliegt op open schrale graslanden, op heide en op stuifzanden met enige begroeiing. De leefomgeving mag droog tot vochtig zijn. De benodigde nectar

zoeken ze in bloemen in de directe omgeving. Eitjes zetten ze af op smalbladige grassen. De eitjes overwinteren. De rupsen worden pas in het volgende voorjaar actief. Ze spinnen een tuitje uit grasbladeren, waarin ze leven. Als het tijd is om te verpoppen, bouwen een cocon dicht bij de grond. Hierin vindt de verpopping plaats. De Kommavlinder vliegt in één generatie per jaar. Heideblauwtje Het Heideblauwtje komt voor op warme plaatsen met lage begroeiing, zoals heide en schrale graslanden. Ze kunnen droog tot matig vochtig zijn. Indrukwekkend zijn de slaapgroepen, die deze vlinder vormt: op een klein deel van het vliegterrein kunnen wel honderden vlinders bij elkaar zitten. De eitjes worden afgezet op Dophei en op allerlei soorten vlinderbloemigen, dicht bij de grond of op houtige onderdelen van de waardplant af. De eitjes overwinteren. De rupsen leven van de bladeren van de waardplanten. Ze worden veelvuldig door mieren bezocht, die ze belikken en mogelijk ook verdedigen. De verpopping vindt vaak plaats in de buitenste gangen van mierennesten. Ook de pop krijgt veel aandacht van mieren. Afhankelijk van de geografische ligging en hoogte van het vliegterrein vliegt het Heideblauwtje in een of twee generaties per jaar. Groentje Het Groentje komt voor op schrale graslanden, heiden en randen van venen en moerassen. Ze zitten graag in bomen en struiken zoals Sporkehout en zijn daar door hun groene vleugelkleur goed verborgen. Wordt tegen een tak getikt, dan vliegen er vaak tientallen uit. Het Groentje is niet bijzonder kieskeurig in de keuze van waardplanten; het eitje kan worden afgezet op Dophei, Zonneroosje, vlinderbloemigen, Sporkehout en roosachtigen. Ze foerageert als rups op knoppen, bloemen en jonge bladeren. De verpopping vindt in de strooisellaag plaats. De overwintering gebeurt als pop. Er vliegt één generatie per jaar. Op het Hijkerveld komen ze in redelijke aantallen voor; in het voorjaar van 2010 zijn er nog 80 gezien. In de goede tijd van het jaar (eind april tot half juli) zullen ze dus vast aan te treffen zijn. Heivlinder De Heivlinder is een bedreigde vlindersoort die in Drenthe gelukkig nog veel voorkomt. Dit fraai gecamoufleerd zandoogje woont het liefst in oude zandverstuivingen

15

waar tussen de hei ook kale plekjes te vinden zijn. Vlinders zijn namelijk koudbloedig, hetgeen betekent dat hun lichaamstemperatuur afhankelijk is van de buitentemperatuur. Een kaal zandgebied is daarom voor de Heivlinder geen geschikt leefgebied. Op hete zomerdagen is het daar te warm. Ook een volledig met gras of hei dichtgegroeide zandverstuiving is ongeschikt, omdat daar geen kale plekken zijn waar de vlinder zich kan opwarmen. Verdwijnen de kale plekjes tussen de hei dan verdwijnt ook de Heivlinder. De kale plekken dienen tevens als ontmoetingsplaats. In het vlieggebied moeten ook bomen staan die op hete zomerdagen voor wat verkoeling zorgen. De grassen waarop de eitjes worden afgezet moeten in pollen staan, zodat het vrouwtje er omheen kan lopen. Zodra deze waardplanten een aaneengesloten grasmat vormen, kan de Heivlinder haar ei daar niet meer kwijt. De populatie sterft dan lokaal uit. Tenslotte moet in het woongebied veel bloeiende struikhei staan omdat de Heivlinder veel nectar nodig heeft. Uit inventarisatiegegevens van Stichting Het Drentse Landschap is gebleken dat de Heivlinder voorkomt op het Hijkerveld. Maar de aantallen zijn niet zo groot; er zijn er slechts enkele geteld. Wie op een zonnige zomerdag oog in oog wil komen te staan met de heivlinder, maakt in augustus de meeste kans.

Adders op de dijk In Nederland komen een aantal reptielen voor. Daarvan wordt op het Hijkerveld van de hagedissen alleen de levendbarende hagedis aangetroffen, andere soorten zoals de muurhagedis en de hazelworm komen op het Hijkerveld niet voor. Van de slangen komen de gladde slang en de ringslang op het Hijkerveld niet voor. De derde slang die in Nederland voorkomt, de adder, komt daarentegen wel voor en wel in vrij grote aantallen. De adder is de enige gifslang in Nederland. Adders komen voor in heide- en hoogveen¬gebieden en soms ook op open plekken in bossen. Het zijn relatief kleine, zwaar gebouwde slangen. Ze hebben een duidelijke driehoekige zigzagtekening en verticale pupillen. De mannetjes zijn in het algemeen grijs. Ze hebben een sterk contrasterende zwarte rug streep. Vrouwtjes zijn vaak lichtbruin. En zij bezitten een donkerbruine rug streep. Adders zijn levendbarend: ze broeden de eieren uit in het moederlichaam. Adders zijn niet agressief en niet gevaarlijk, als ze maar met rust worden gelaten. Een adderbeet is meestal zeer pijnlijk en kan leiden tot misselijkheid, flauw vallen en sterke zwellingen van gebeten lichaamsdelen. Het toedienen van antiserum kan in ernstige gevallen nodig zijn. Bij minder ernstige beten is dat af te raden vanwege de vele bijeffecten.

16

In Nederland komt de adder vooral voor in heideterreinen en restanten van hoogveen. Ze leven vooral op de overgangen van drogere naar vochtigere terreinen. Die overgangen zijn nodig omdat de adder de mogelijkheid moet hebben een geschikt plekje op te zoeken om lekker op temperatuur te komen. Daartoe is dus vooral structuur nodig: een beetje zon, maar ook schaduw en de mogelijkheid te wisselen tussen droge en natte omstandigheden. En verder zijn er nog drogere terreingedeelten nodig om te overwinteren. Wat niet bij een groot publiek bekend is, dat is de omvang van de adderpopulatie. Het Hijkerveld is één van de kerngebieden van de adder in Nederland. Men heeft berekend dat er op het Hijkerveld wel eens ruim 1500 exemplaren te vinden kunnen zijn. De adders zijn met name rond de dijk ten zuiden van Diependal te vinden. En uit onderzoek blijkt ook wel waarom dat zo is: het terrein is relatief rommelig, heeft veel structuur en is sterk begroeid met pijpenstrootje. Verder zullen adders nooit ver uit de buurt van water willen zijn, terwijl de dijk weer de drogere omstandigheden biedt die een adder voor zijn overwintering nodig heeft. Feitelijk is met name het vergraste terrein ten zuiden van Diependal met de structuurrijke dijk, de pijpenstrootjesvegetatie en de vennetjes een waar adderparadijs. Om het terrein zo geschikt te houden, wordt voorgesteld het beheer extensief te houden en dus niet te veel te plaggen, te maaien en te laten grazen. Het terrein zal dan plaatselijk wat ruiger worden, maar het gebied is gevarieerd genoeg om daarvoor de ruimte te bieden. En voor een wandelaar is het toch fantastisch, eens oog in oog met een adder te staan? Al is het natuurlijk nu niet de bedoeling dat grote groepen wandelaars nu op zoek 17 gaan naar adders, dat zou tot grote verstoring leiden.

En de sperweruil at onverstoord zijn veldmuis Een ware hype! Je moet het een keer hebben meegemaakt. De sfeer, de opwinding, het massaal fotograferen van een zeldzame vogel. Van heinde en ver waren ze gekomen. Vogelaars, spotters, fotografen. Via Waarneming.nl, smartphones en tomtoms vonden ze hun weg naar Zwolle. Om de sperweruil te zien en een knappe digitale foto te maken. Wat een sensatie. Hoe voelt dat, hoe gaan deze fanatieke mensen met elkaar om. Ik mengde me onder hen, luisterde, keek rond, maakte tientallen foto’s van die prachtige vogel en enkele filmpjes. Ze zijn te zien op YouTube. Type op deze site de volgende tekst in: Sperweruil in Zwolle (Hawk Owl in Zwolle, Holland). Onder Highmoorhero43 vind je de bewegende beelden van dit bijzondere evenement. 26 november 2013. Ik moest in Grafhorst zijn. Terug via Zwolle of toch op de terugweg naar de Kiersche Wijde zoals gewoonlijk. Het werd Zwolle, alleen om die bijzondere uil. IJsselallee ingetoetst. In de berm ter plekke liepen vier vogelaars uit het westen des lands. Statief op de nek, enorme toeters van telelenzen. Ze vonden het heel normaal dat ik me bij hen aansloot. Maar geen sperweruil in de bomen langs de IJsselallee. Het hek aan de andere 18 kant van de spoordijk stond open. Hele spoordijk afgelopen. Niets. Terug op het kruispunt IJsselallee-Ittersumallee liepen we naar de fietstunnel waar de uil het eerst is gezien, zittend op een lantaarnpaal. Niets. Een van de vogelaars belde een vriend. Die gaf luid en opgewonden informatie: ‘Hij zit aan de Marsweg bij het trainingsveld van FC-Zwolle. Dus niet bij het PECstadion, maar bij FC-Zwolle!’ Teruggerend naar de auto en Marsweg op de tomtom ingetoetst. Het bleek ongeveer vijf minuten rijden. Snel werd de lokatie zichtbaar. Er stonden een kleine honderd vogelaars. Wat meteen opviel, waren de vele spiegelreflexcamera’s, de enorme telelenzen, telescoopkijkers en Zeiss verrekijkers. Enkele fanatiekelingen waren in camouflagepak. De meeste telelenzen hadden camouflagekleuren, zelfs statieven waren legergroen. Ik wrong me in de groep met mijn ‘eenvoudige’ compactcamera. Er klonk geen onvertogen woord. Zonder morren gaf men elkaar de ruimte. Er werd zacht gesproken. Heel apart sfeertje. ‘Waar zit ie’, vroeg ik fluisterend. Een vogelaar wees me de tak. En warempel, daar zat de sperweruil met een vette veldmuis in een klauw. Ik liet me naast vier vogelaars in de slootwal zakken, de laarzen in het water. Hier was het beste schootsveld, laag bij de grond, geen hinderlijke takken. Met 24x zoom schoot ik de eerste foto’s en maakte een filmpje. Honderd lenzen vanaf twintig meter gericht op die ene zo zeldzame vogel. En de sperweruil at onverstoord zijn veldmuis. Tekst en foto’s Hero Moorlag.

Kruiden theetuun op Oranjebond Een Kruiden-Theetuun op een volkstuine complex? Ja, bij de ATV de Oranjebond, aan de Zwartwatersweg in Assen, is in 2013 op nummer 83, een theetuun geopend. Deze mooi aangelegde tuin dreigde te worden opgeruimd. En dat….? Dat zou heel erg jammer zijn. In deze tuin staan veel inheemse kruiden en stinzeplanten op zorgvuldig uit- gezochte plekken. Diverse kruiden zijn in kaart gebracht en benoemd, zoals: Valeriaan, Longkruid, Italiaanse Aronskelk, Kaasjeskruid, enz. We zijn van plan om een plantenwaaier te maken. Gonnij en ondergetekende hadden al een tuin op het complex en adopteerden min of meer deze tuin om hem te behouden, en tomen nu de planten een beetje in. We zijn het afgelopen jaar druk geweest om hem aan u te kunnen presenteren. We vonden het al een mooie tuin , maar nu we een (gedeltelijk) overzicht hebben van wat er zo al instaat, komt de pracht meer naar voren, is het vooral genieten. Daarbij is het spannend om te zien wat er in het voorjaar boven de grond komt, welke soorten planten dit zijn. Dit is steeds weer een belevenis. Maar ook het koffiedrinken is in deze pracht van kleur en geur een waar genoegen. De binnentuin is heel erg geschikt om er met een paar mensen te zitten en we vinden dan ook dat andere mensen gebruik moeten kunnen maken van deze plek. Er kan bijvoorbeeld vergaderd worden. Ook is deze ruimte geschikt om te gaan schilderen, planten te determineren, maar ook om hem te gebruiken voor een cursus bloemschikken. Gebruik maken van deze tuin kost u een klein bedrag. U krijgt daar koffie en thee voor met iets lekkers erbij. Wij gebruiken het geld weer voor onderhoud en onkosten. Wij gaan er zelf ook activiteiten verzorgen, bijvoorbeeld workshop kruidenthee maken, lezingen, op verschillende zondagmiddagen is de theeschenkerij geopend en op enkele avonden kunt u naar muziek luisteren. Regelmatig zijn we in de Noabershop in de Rolderstraat om bloemen, planten en groenten te verkopen. De opbrengst hiervan komt ook ten goede van de tuun. Het is zeer de moeite waard om hier een rond te neuzen, wij verwelkomen u graag, en leiden u op verzoek rond. Wilt u meer weten? Dan kunt u contact opnemen met ondergetekende. Gieny Meester- 06-209 25 361

19

Project “Leuke vliegen” Dit jaar hebben IVN en KNNV-Assen het thema ‘Groen dichterbij’. Ver weg is natuurlijk lekker, maar dichtbij is er ook heel veel moois te zien. En wel zo leuk, want je komt het elke dag tegen. Het wordt steeds makkelijker om de natuur dicht bij huis op naam te brengen. Er verschijnen steeds meer makkelijk te gebruiken determinatietabellen. De meest recente zijn van een aantal groepen vliegen en zijn te vinden via waarneming.nl (tabblad ‘soorten’) en komen voort uit een nieuw atlasproject van EIS. EIS is “het Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden”. Enkele jaren geleden hadden ze een zweefvliegenproject. Ze hebben nu gekozen voor enkele groepen vliegen die opvallen vanwege hun uiterlijk of gedrag: blaaskopvliegen, wolzwevers, roofvliegen, wapenvliegen en dazen. Dit project wordt uitgevoerd door EIS in samenwerking met waarneming.nl, de sectie Diptera van de Nederlandse Entomologische Vereniging en de beide jeugdbonden voor natuurstudie; NJN en JNM. Op waarneming.nl is een projectpagina ingericht: waarneming.nl/vliegen_start.php. Om de groepen toegankelijker te maken voor eventuele nieuwe waarnemers hebben alle soorten een Nederlandse naam gekregen, daarnaast hebben alle soorten een soorttekst gekregen met informatie over herkenning, gelijkende soorten, biotoop en voorkomen. De teksten van de dazen en roofvliegen zijn nog niet helemaal af, maar die 20 komen er binnenkort aan. Momenteel wordt ook de collectie van museum Naturalis (inclusief die van het voormalige Zoölogisch Museum Amsterdam) ingevoerd. Zodra die data binnen is zal die worden toegevoegd aan waarneming.nl zodat daarmee ook de historische verspreidingsgegevens beschikbaar komen, waarmee een beter beeld verkregen kan worden met betrekking tot de stand van zaken en juist ook de veranderingen. Over twee jaar hoopt het EIS een mooi verspreidingsoverzicht te hebben van deze groepen. Ik heb, gezien het seizoen, de determinatiegidsjes nog niet gebruikt, maar ze zien er erg laagdrempelig uit. Ik hoop dat het in ieder geval een aantal mensen aanzet tot het verzamelen en doorgeven van gegevens. Hopelijk levert dit niet alleen meer waarnemingen op maar ook meer aandacht voor deze vliegengroepen. En dat kunnen we dan weer gebruiken in het beheer van onze groene- en natuurgebieden! En onze tuinen natuurlijk, lekker dichtbij.

Diliana Welink

App voor arboretum Mijn tweede bijdrage aan het nummer voor maart: een kort stukje over de app-wandeling door een deel van het Arboretum. Het zou vreemd zijn mijn naam eronder te zetten.   “Het loopt al bijna naar een jaar, zo lang is het wel geleden dat Jenny Koppert op een jaarvergadering vroeg wie uit IVN-kring aandacht wilde besteden aan het Arboretum in Assen. Binnenkort is op http://www.annodrenthe.nu/ de app te vinden en te downloaden waarmee een verrassende wandeling door de Amerikaanse tuin is te maken. U hoort de stem van Diliana Welink, volgt de aanwijzingen van Cees van Roozendaal en leest tekst van Wil Al. Wie de smartphone kent als zijn broekzak, die gaat meteen op stap. Hier proberen twee bestuursleden van het Arboretum in de kou van 25 januari een begin te maken.”

21

Jar Suchy stopt met de kraam van het IVN. Dan is het nu toch zo ver. Heel veel jaren heeft Jar de kraam van het IVN bemand. Hij heeft dat altijd met veel inzet gedaan. Er werd eigenlijk nooit zonder resultaat een beroep op hem gedaan. Gedurende de zomerperiode was hij altijd aanwezig bij de rondleidingen op de Berenkuil en als er ergens een wijkfeest was of een andere informatiemarkt, dan was Jar van de partij. Een aantal jaren geleden heeft Jar al aangegeven eigenlijk te willen stoppen. Zijn gezondheid ging achteruit en het lange staan ging hem opbreken. Het lukte echter niet om een opvolger voor hem te vinden, dus bleef Jar op zijn post. Maar nu gaat het niet langer en heeft Jar de knoop doorgehakt. Hij is met ingang van dit jaar gestopt. Als dank heeft hij een mooie bos bloemen en een cadeaubon ontvangen. Via deze weg wil ik hem nogmaals heel hartelijk danken voor zijn inzet!

Oproep Wie o wie kan en wil Jar opvolgen in de kraam? Zoals in bovenstaand stukje is te lezen is Jar gestopt met zijn werkzaamheden voor de kraam. Daarom zijn we nu dringend op zoek naar een opvolger. En omdat ook het KNNV niemand heeft om hun kraam te bemannen doen we hierbij een gezamenlijke oproep. In het vervolg willen we de kraam inzetten voor beide verenigingen. De kraam is erg belangrijk. Hij dient vooral om leden te werven en daarnaast om artikelen te verkopen die met natuur(educatie) te maken hebben. Het aantal leden loopt terug en er is erg veel behoefte aan verjonging van het ledenbestand. Wat wordt van je verwacht? • Je kunt naar eigen idee artikelen inkopen (natuurlijk binnen bepaalde kaders) • Het is belangrijk dat je het leuk vind om met mensen te praten. • Je moet je willen verdiepen in de doelen en ideeën van beide verenigingen, zo dat je mensen enthousiast kunt maken. • Je hebt een rijbewijs nodig om de spullen naar de diverse plaatsten te kunnen vervoeren. Er zijn al wel mensen beschikbaar om bij gelegenheid de kraam te bemannen, maar zij hebben geen plaats om de kraam te bergen en geen tijd om ook de coördinatie te doen. Het zou fijn zijn als we iemand kunnen vinden, die dat op zich zou kunnen nemen.

Wie zou het leuk vinden om het eens te proberen? Je kunt reageren naar Jenny ([email protected] )

22

Activiteiten Excursie Grondelooze Kuil Op dinsdag 6 mei wordt voor de leden van IVN Assen een excursie gehouden naar de “Grondelooze Kuil”. Het gebiedje is 2,3 hectare groot en ligt aan de zuidkant van Assen bij het Twijfelveld. Het is een vrij nat veengebied met enkele wat hogere gedeelten en een pingoruïne. Het is voor natuurliefhebbers een paradijsje. Door deskundigen zijn tot nu toe 200 soorten vaatplanten, 220 soorten paddenstoelen en 63 mos soorten geteld. In het voorjaar bloeien verscheidene voorjaarsbloemen, waaronder de zevenster. Tijdens de laatste storm zijn diverse bomen omgewaaid, zodat we ook hier kunnen spreken van “nieuwe wildernis”. De Grondelooze Kuil, ook wel genaamd “Hilligen Meer” of later ook “Henkes Venetië” kent een rijke geschiedenis. Wijlen de heer Meent van der Sluis heeft hier indertijd veel onderzoek naar gedaan en mooie verhalen boven water gehaald. De naam suggereert een grote diepte en dat klopt ook wel. Bij een provisorische meting werd tussen zes en zeven meter vast gesteld. De excursie wordt verzorgd door de eigenaar van het terrein Ger van Bochove. Hij is een echte liefhebber van het gebied en probeert door natuurlijk beheer dit waardevolle stukje Assen te behouden en te verfraaien. Verzamelen voor de excursie bij het toegangshek van Graswijk 8 op de paralelweg (voor het viaduct) 23

Cursusaanbod Het ministerie van Economische Zaken (ja, ja) heeft ook dit jaar weer ‘vouchers’ uitgegeven om vrijwilligerswerk in natuur- en landschapsbeheer te stimuleren. Organisaties en particulieren konden, op zeer eenvoudige wijze, een bijdrage van 1000,- euro aanvragen voor scholing van vrijwilligers. Wellicht is het in sommige gevallen een questie van ‘makkelijk verdiend’. Aan de andere kant resulteert het in een grote hoeveelheid gratis te volgen cursussen, bijvoorbeeld over bijen of spinnen determineren, tuinreservaten onderhouden of het leren uitvoeren van een wintertelling. Ook de plantencursus die IVN en KNNV-Assen dit jaar samen organiseren wordt door de “Groen en Doen” subsidie gefinancierd. Ondergetekende organiseert samen met Pauline Arends een ééndaagse cursus mieren leren (her)kennen en een één-nachtse cursus over het nachtleven. Van het geld kunnen we apparatuur kopen die we niet alleen tijdens de cursus gebruiken, maar ook bij andere educatieve activiteiten. Zo hebben we al bij nachtvlinder excursies gemerkt dat een binoculair veel bekijks trekt, vooral bij kinderen. Kortom: leuke actie, die Groen en Doen. Geeft veel mensen de gelegenheid hun kennis en enthousiasme op een degelijke manier over te brengen. En geeft nog meer mensen de gelegenheid gratis kennis op te doen. In onze regio worden diverse cursussen georganiseerd: grijp die kans! De website www.groenendoen.nu is helaas niet heel toegankelijk, vind ik. Maar met enig doorzettingsvermogen zijn de cursussen wel te vinden. Een andere optie is te kijken op de websites van de lokale IVN en KNNV afdelingen (bijv. Haren). Daar staan de cursussen ook aangekondigd. Veel plezier! Diliana Welink

cursus mieren herkennen Plantencursus vanaf 11 maart

24

Plantencursus voor beginners Wanneer De start is op 11 maart met een introductieavond, de cursus eindigt op 28 juni met een dagexcursie. Waar Theorieavonden: Kroezehof, Wethouder Bergerweg 26, Assen. Excursies: diverse locaties Wat Plantencursus voor beginners, 7 theorieavonden (dinsdagen), 4 excursies in ‘t veld (zaterdagen) Wie IVN-Assen, KNNV-Assen Info Websites: ivnassen.nl, knnv.nl/assen Kosten geen Opgeven Ja

Brede inventarisatie veldje Diepstroeten Wanneer Waar Wat Wie Info Kosten Opgeven

zaterdag 15 maart, 07.00 uur veldje Diepstroeten, burg Bothenus Lohmanlaan/Berkenlaan start vogelinventarisatie KNNV Assen Website KNNV Assen geen Nee

Start Natuurfotowerkgroep Wanneer Waar Wat Wie nfo Kosten Opgeven

Dinsdag 18 maart, 19.30 uur Bij Ton van der Vis, startbijeenkomst KNNV-Assen Ton van der Vis geen Ja

Wandelen op Valkenstijn Wanneer Waar Wat Wie Info Kosten Opgeven

Zondag 27 april, 13.30 u. Start: parkeerterrein winkelcentrum Vredeveld Wandelexcursie met aandacht voor cultuurhistorie en natuur IVN-Assen Website: ivnassen.nl Vrijwillige bijdrage Nee

Lezing over natuur in Peelo Wanneer Waar Wat Wie Informatie Kosten Opgeven

Dinsdag 20 mei, 19.30 u. ‘t Markehuus, Scharmbarg 35, Assen Lezing over “Natuur in Peelo” IVN-Assen Website: ivnassen.nl Vrijwillige bijdrage Nee

25

Wilde bijen: lezing en excursie Wanneer Waar Wat Wie Info Kosten Opgeven

24 mei, aanvang lezing 10.30 uur, lunchpauze, einde excursie ca. 15.00 uur. Lezing: Kroezehof, Wethouder Bergerweg 26, Excursie: park Pittelo Lezing over wilde bijen, gevolgd door excursie wilde bijen KNNV-Assen, IVN-Assen Websites: ivnassen.nl, knnv.nl/assen geen Nee

Excursie wegbermbeheer en -beleid Wanneer Zondag 25 mei, 14.00 u. Waar Kruising Zadelmakerstraat - Zeilmakerstraat (in de buurt van Caravan Centrum Peelo) Wat Wandelexcursie, met aandacht voor planten en dieren in de wegbermen Wie IVN-Assen, gemeente Assen Info Website: ivnassen.nl Kosten Vrijwillige bijdrage Opgeven Nee

Excursie natuur in Peelo Wanneer Waar Wat Wie Info Kosten Opgeven

Dinsdag 3 juni, 19.30 uur. Rotonde Borgstee (Borgstee nr 17) Wandelexcursie met aandacht voor “wilde” planten en dieren in Peelo IVN-Assen Website: ivnassen.nl Vrijwillige bijdrage Nee

Zomerfeest Wanneer Waar Wat Wie IVN-Assen Info Kosten Opgeven

Zaterdag 8 juni, 10.00 - 16.00 uur. Kinderboerderij Asserbos Natuuractiviteiten en natuurmarkt IGemeente Assen, KNNV-Assen, Website: gemeente Assen geen Nee

Libellenexcursie Kiersche Wijde Wanneer Zondg 6 juli, 14.00 uur Waar Lozedijk bij Doosje Wat excursie Wie Hero Moorlag Info website KNNV Assen Kosten geen Opgeven Ja, bij secretaris KNNV Assen, ivm samenrijden

26

Boeken van de KNNV Uitgeverij Hét standaardwerk voor de moestuin! Een complete gids met de zaai- en oogstmomenten van 90 groentesoorten en 1100 groenterassen. Bevat veel nuttige tips en wetenswaardigheden, met extra aandacht voor biologische en historische zaden, de beste teeltmomenten, vergeten groenten, kleine moestuinen, pot en bak. Ledenprijs: € 27,--

Schelpenrijk Ameland. Met dit boek leer je Nederlands rijkste Waddeneiland met andere ogen kennen. Ontdek de bewoners, geschiedenis, natuur en cultuur en vooral haar bijzondere schatten: schelpen, fossielen, barnsteen en andere vondsten. Ledenprijs: € 18,--

27 Op een toegankelijke manier geeft het boek actuele kennis van honingbijen en baanbrekende inzichten in hun leven en gedrag. De vele unieke foto’s geven een fascinerend beeld van deze evolutionair gezien zo succesvolle insecten. Ledenprijs: € 27,--

Heb je al een 100-soortentuin?? Deze herkenningskaart laat je kennis maken met 150 bekende tuindieren en hun biotopen: vogels, vlinders, bijen, waterbeestjes, amfibieën, libellen, bodemdieren en zoogdieren. Inclusief tips voor een diervriendelijke tuininrichting en beplanting. Ledenprijs: € 4,50