Datum: 30 augustus 2013 Versie: 2.0. Handboek gebruik Archetypen

Handboek gebruik Archetypen

Datum: 30 augustus 2013 Versie: 2.0

Handvat voor doorgronden behoeften gebruikers van WeHelpen En de wijze waarop WeHelpen voor hen de meeste waarde heeft Er zijn verschillende mensen die gebruik (willen) maken van WeHelpen. Mensen die langdurig ziek zijn of hun leven weer op orde willen krijgen. Alleenstaande vaders en moeders die het alleen heel lastig bol kunnen werken. Bewoners in wijken die de onderlinge cohesie en sfeer willen bevorderen. Mantelzorgers, maatschappelijk werkers, gepensioneerde mensen die graag iets willen doen, mensen die graag iets willen ‘bijverdienen’ in natura en noem maar op. Iedereen heeft een eigen reden om mee te doen en participeert op geheel eigen wijze. Er zijn mensen die meteen weten wat ze willen en er zijn mensen voor wie het echt heel moeilijk is om hulp te vragen. Dan zijn er nog mensen die onbekend zijn met internet en moeilijk toegang hebben tot een fysiek sociaal netwerk. Hoe gaan zij met WeHelpen om? Het is belangrijk om die enorme diversiteit in behoeften en drijfveren om (niet) actief gebruik te maken van WeHelpen, te doorgronden. Om je daarbij te helpen hebben we op basis van authentieke verhalen van potentiële gebruikers van WeHelpen 16 Archetypen (karakterisering van generieke doelgroepen) benoemd. De Archetypen nodigen je uit om in je eigen omgeving te kijken en zichtbaar te maken hoe het sociale netwerk waar je WeHelpen voor in wilt zetten eruit ziet; in de wijk, rondom een zorginstelling of specifieke groep hulpbehoevenden (bijvoorbeeld revalidanten). Ze helpen je om te verzinnen hoe je de mensen wilt benaderen en wanneer WeHelpen voor hen interessant is. Wanneer voelen zij zich welkom en uitgenodigd? Wanneer komen ze in actie? Wat is daarvoor nodig? Je kan ermee spelen. Leg de archetypen op tafel en deel met elkaar welke associaties je daarbij krijgt. Je kent vast wel voorbeelden van mensen of situaties in je omgeving die vergelijkbaar zijn. Dat brengt je automatisch op ideeën voor initiatieven en slimme matches. Maak combinaties van archetypen die iets aan elkaar kunnen hebben. Wie brengt hen bij elkaar? En hoe ziet je communicatie eruit als je WeHelpen wilt lanceren? Met welke boodschap kan je een bepaald Archetype overhalen om mee te doen? Je kan er zelf mee aan de slag. Puzzelen met archetypen, communicatie op maat maken, etc. De elf gouden tips en het Stappenplan voor het ontwikkelen van een levendig netwerk kun je er ook nog bij inzetten dan is er ook nog het handboek voor de eerste ontmoeting, als je een groep bij elkaar hebt waarmee je wilt starten.

Er zijn diverse manieren om de archetypen te benutten De archetypen kunnen door initiatiefnemers van een WeHelpen of White label netwerk (lokale kringen) op verschillende manieren worden benut. • • •

Voor het maken van een ‘sociale kaart’ van de relevante gemeenschap; Om het inlevingsvermogen in verschillende gebruikers van WeHelpen te vergroten; Om op basis van deze inzichten beslissingen over doelen, plan van aanpak, benodigde middelen, e.d. te kunnen nemen;

©WeHelpen, v2.0, 30 augustus 2013

2

• •

Als inspiratiebron om specifieke communicatie, PR en marketingactiviteiten per publieksgroep te ontwikkelen; Om specifieke programma’s voor het stimuleren van interactie tussen verschillende publieksgroepen te bedenken. Kom op, aan de slag! Op naar een prachtig WeHelpen netwerk dat helemaal past bij de context, situatie en ambities van jouw netwerk.

Desgewenst brengen we je in contact met experts die je daarbij kunnen helpen of adviseren. WeHelpen. Omdat elkaar helpen vanzelfsprekend is. Acht categorieën van behoeften Voor het categoriseren van de archetypen die zijn benoemd, gebruiken we het Censydiam model, dat gebaseerd is op Alfred Adlers theorieën. Dit model gaat uit van twee dimensies die het gedrag van een individu bepalen. De dimensie ‘Ik’ versus ‘Wij’ en de dimensie ben je ‘Naar buiten gericht’ versus ‘Naar binnen gericht’. Wanneer die dimensies tegen elkaar worden afgezet ontstaan acht categorieën van behoeften van invloed zijn op het gedrag van (potentiële) gebruikers van WeHelpen. 1. Vitaliteit,ambitie: het bereiken van onafhankelijkheid; 2. Succesenstatus: de behoefte aan status en succes in het leven; 3. Anderszijn: het gevoel er niet (langer)bij te horen,of zelfs anders willen zijn 4. Controleopzaken: controle willen herwinnen,emoties en gevoelens vermijden; 5. Veiligheid: de behoefte aan comfort,rust,beschermen,verzorgen; 6. Erbijhoren: de behoefte om ergens bij te horen (onderdeel van groep voelen); 7. Harmonie,gezelligheid:behoefteaanharmonie, het samenzijn, gevoelensdelen met anderen, bijdrage leveren; 8. Expressieenmanifestatie: behoefte aan expressie en manifestatie.


3

16 generieke archetypen (‘doelgroepen’) WeHelpen De archetypen zijn tot stand gekomen door de uitkomst van drie sessies met gebruikers en initiatiefnemers van WeHelpen netwerken (wijk en zorg) te bundelen. In iedere sessie werden zo’n 20 archetypen benoemd die participeren in WeHelpen of dit juist niet doen. Daar zat flink wat overlap in. Wij hebben de overlap eruit gehaald door al deze archetypen te bundelen. En ze vervolgens een plek gegeven in het Censydiam model. In het volgende hoofdstuk wordt elk archetype beschreven.


4

Beschrijving van de archetypen Kosmopoliet

• Heeft een goede baan • Is landelijk en internationaal gefocust, minder in de buurt • Is niet gewend (lokaal) maatschappelijk actief te zijn • Eigen wereld die genoeg tijd vraagt • Heeft andere dingen aan het hoofd • Wil geen inbreuk op eigen privacy • Wil wel zijn professionele expertise inzetten als je hem vraagt

De kosmopoliet is de hardwerkende professional die altijd onderweg is en weinig thuis. Zijn omgeving


5

gaat hem aan en hij heeft ook wel interesse, maar het komt er gewoonweg niet van om te participeren in lokale netwerken in de buurt terwijl híj bést graag iets wil betekenen voor de buurt. Ook door bijvoorbeeld op projectbasis zijn professionele expertise in te brengen. De kosmopoliet benader je bijvoorbeeld zo: http://www.youtube.com/watch?v=WzcCxGvvShI

Ultieme optimist • Levensgenieter • Het glas is altijd halfvol • Accepteert en aanvaardt aandoening of situatie • Twinkelt, is doortastend • Dapper, kijkt en zoekt naar de mogelijkheden • Haalt het beste eruit • Bewogen en meelevend • Voorbeeld voor velen • Lamme helpt de blinde • Geeft hulpverleners inspiratie De ultieme optimist is de patiënt/bewoner die ondanks zijn zware tijd altijd pretoogjes heeft, lieve complimenten voor de zuster en altijd geïnteresseerd in de kleinkinderen en de bezigheden van zijn naasten. Over wie mensen zeggen: ‘Wauw! Neem eens een voorbeeld aan Jan, wat híj allemaal mee heeft gemaakt en tóch zo positief in het leven staat! Ik zou willen dat ík dat kon’. Zie:http://www.youtube.com/watch?v=yo_24_qTNac

Grenzeloze doordouwer


6

• Willen = kunnen • Gaat over eigen grenzen heen • Weet niet wanneer het genoeg is • Luistert niet naar eigen lichaam • Legt teveel druk op zich zelf • Doet dingen omdat het moet/verwacht wordt

De grenzeloze doordouwer kom je overal tegen, op je werk, in het ziekenhuis, in de buurt. Iemand voor wie het nooit genoeg is; ‘er kan áltijd nog meer worden gedaan en bereikt en dat móet dan ook. Liefst nu. Liefst alleen omdat het nu eenmaal niet anders is’. Iemand die alle bordjes omhoog houdt en daarom wat lastig te bereiken of te helpen is. Iemand met wie je wel eens een kop koffie zou willen drinken om te horen wat er écht speelt en waar hij nu behoefte aan heeft.

Hulpvaardige spaarder

• Helpt om er zelf beter van te worden • Heeft geen geld voor leuke dingen

• Vult het zakgeld aan

Voor sommige mensen is het leven lastig. Om een of andere reden hebben zij weinig te besteden en houden moeilijk het hoofd boven water. Kinderfeestjes en trakteren op school is er niet bij, een sportabonnement al evenmin. In Amsterdam heeft een vader Makkie’s gespaard om zijn zoontje een verjaardagfeestje te kunnen geven. Wel even eerst verdienen, die Makkies JJ.


7

Gezellige kuddedieren

• Doen alles uit groepsgevoel • Gelijkgestemd • Helpen is gezellig, knusse boel • In de groep ontstaat van alles • Staan voor alles klaar • Sociale cohesie én controle

‘Natuurlijk zorgen wij voor elkaar! Dat is toch vanzelfsprekend! Jan heeft wel eens hulp nodig bij dit of dat, dan regelen we dat en Oh Ja, Sven had moeite met Duits, daar hebben we Piet voor gevraagd en Mientje nemen we gewoon af en toe mee naar de bingo, anders komt ze ook het huis niet uit. Wij redden het samen prima hoor’.

Buurt Oma

• “Stamoudste” • Geeft ECHT om anderen • Helpen is vanzelfsprekend • Warme deken en vangnet • Toont begrip voor de situatie • Betrokken bij anderen • Verbindt

Bij de buurtoma komt iedereen af en toe even op adem en vertelt wat er nu echt aan de hand is, samen met de laatste roddels. De buurt oma houdt het allemaal goed in de gaten en is zo integer dat niemand in de gaten heeft dat ze alle ruzies sust, harde woorden verzacht en stille wensen kenbaar maakt. Op feestjes geniet zij volop als ze iedereen ziet genieten en plezier maken.


8

Informele verbinder • Bewust bezig met omgeving • Dynamische makelaar • Bevlogen ambassadeur • Positieve kijk • Weet van de nood een deugd te maken • Ziet vooral kansen • Ziet juiste communicatie als sleutel • Betrekt en verbindt op heel persoonlijke wijze • Overtuigt met passend verhaal • Geeft positieve draai aan gedrag van anderen Aan de informele leider denkt iedereen als eerste bij het woord ‘ambassadeur voor WeHelpen’. Het centrum in het netwerk, de aanjager van nieuwe ideeën en initiatieven. Iemand die het allemaal regelt, moeiteloos lijkt het wel, mensen aan elkaar verbindt, scherp denkt en een positieve boost geeft aan het netwerk. Plezierig mens die energie brengt en dingen voor elkaar krijgt. Let op met hem nóg meer te vragen, want hij doet al zoveel. Waar help je de informele verbinder mee?

De onruststokers • Achterbaks, ontevreden, opdringerig • Negatieve energie • Stoken, roddelen, generaliseren • Spannen samen in kliekjes • Zeuren om alles, liggen dwars • Wolven in schaapskleren • Voor wat, hoort wat • Geef je 1 vinger, zij nemen de hele hand • Oplichters, spelen vals Echt geen leuke groep de onruststokers en ook helemaal niet netjes om hen zo te benoemen en te bespreken. Toch benoemt iedereen deze groep. De stemmingmakers, zowel op het werk als in de buurt. Mensen die niet mee willen doen en dit (on)zichtbaar uiten en invloed uitoefenen. Deze groep


9

is belangrijk om in the picture te hebben om te weten hóe je er mee om wilt gaan. En waar zit de weerstand eigenlijk? Want daarachter schuilt vaak een bron van motivatie.

Moeder Teresa • Groot hart en luisterend oor • Oprecht geïnteresseerd • Enthousiast • Wordt gevoed door de opbloei van anderen • Cijfert zichzelf weg • Offert zich op • Neemt geen rust, houdt vol • Soms overbelast en overvraagd • Vindt het lastig om grenzen te trekken • Wil niemand voor het hoofd te stoten • Wil foute wijze van anderen ontzien • Vatbaar voor wat een ander denkt Zij heeft een groot hart en is er voor mensen als zij het zwaar hebben. Haar onvoorwaardelijke liefde is een voorbeeld voor velen, zij kijkt om naar de mensen die iedereen vergeten was. Zij bloeit op van minimale stapjes die mensen weer zetten na een terugslag, geniet in stilte en in verwondering. Over het goede dat mensen brengen. Maar wie denkt er af en toe aan haar?


10

Stille kracht

• Helpt veel mensen • Maakt hier niet veel ophef over • Schuchter en ondergronds • Doet het gewoon • Kan je van op aan • Wel zijn eigen gang laten gaan • Graaft zijn eigen weg • Bepaalt zelf wat hij doet

“De buurman is er altijd. We gaan allemaal ons eigen gang hier in de buurt maar als ik iets nodig heb dan is hij er. Snoeit hij de heg voor me omdat ik er niet meer bij kan. Zo goed. Ik wil hem wel eens bedanken met een bloemetje maar daar wil hij niets van hebben. Hij gaat zijn eigen gang. Ja, inderdaad, ik geloof dat hij wel voor meer mensen klusjes doet, maar daar heb ik niet zo’n zicht op. Een lieverd, dat is het.”

Pragmatische noabers • In tijd van noodgevallen • Klussen van het praktische soort • Kan er op terugvallen • Hulpvaardige buurman • ‘Verlengde familie’ • Zijn er voor elkaar • Opvoeding en zorgen delen • ‘Moeten’ vanuit plichtsbesef • Is punctueel en stipt • Houdt vast aan gemaakte afspraken • Het plan wordt uitgevoerd


11

“Als er echt nood aan de man is, springen we in de bres. Dan komen we voor elkaar in actie. En zorgen we dat het goed komt. Echt zo handig WeHelpen! Sinds we dat in de buurt hebben gebracht loopt alles opeens veel soepeler. We hebben een rondbrengschema voor de kinderen en zwemles gemaakt, de oppas regelen we ermee, bijles voor de kinderen zelfs.”

Afwachtende uil

• Sterke behoefte aan informatie • Wil weten waar de klepel hangt • Onderzoekt veel, maar onderneemt weinig • Gebrek aan informatie kan alibi zijn om niets te doen • Schijninteresse? • Ziet en benoemt kansen • Handige meedenker en meebeslisser “Ja ik heb daar wel van gehoord ja, van dat project in de buurt. Dat is toch van die-en-die? Ja, het zal mijn tijd wel duren, eerst zien dan geloven hé. Maar mooi initiatief hoor. Nee, zelf heb ik niets nodig, ik red mij wel. Tja, beetje eenzaam, dat wel, maar dat is de leeftijd hoor. Maar zeg, dát project hé, het past misschien wel bij andere initiatieven die hier lopen? Kan ik er ergens meer over lezen?

Egocentrisch lastpak • Ik staat voorop, denkt niet aan anderen • Ongelukkig met zichzelf • Gevoel van tekort schieten • “Dat heb ik weer” • Ongeïnteresseerd, doet aan niets mee • Trekken aan een dood paard • Boos en ontevreden • Klaagt over anderen • Schreeuwt om aandacht


12

• Haalt het onderste uit de kan • Geen schroom, overvraagt • Dwingend en eisend naar anderen • Belast de omgeving te veel Het egocentrische lastpak ken je vast ook wel. Die iemand aan wie je een beetje bang bent om je hulp aan te bieden omdat ze dan maar blijft vragen. En wellicht zelfs klagen als je er de volgende keer niet bent! Nee, geen gezellig type het egocentrisch lastpak. Jammer dat ze zichzelf zo in de weg zit, want toch echt wel een bijzonder mens is dat geweest toen ze nog fief en actief was. Jammer hé, dat je zo kan zijn? Want hulp heeft ze wel écht nodig!

Overbelaste reiziger • Bang, angstig, onzeker • Gekwetst, mensenschuw • Niet sterk in communicatie • Toont weinig emotie • Geen vertrouwen in eigen lijf • Door beperking terughoudend • Trots, wil niet afhankelijk zijn • Moeite met aannemen, toelaten • Afhoudend, durft niet • Doet zichzelf tekort • Zelfredzaam zijn bepaalt handelen “Ja inderdaad, ik heb de afgelopen tijd wel veel meegemaakt. Eerst dit, toen vorig jaar dat, daarna die nog overleden, toen viel dat uit en dat viel ook nog weg. Ja het is een beetje redderen nu. Hulp vragen? Nee hoor, ik red me wel. Heb altijd alles alleen gedaan dat lukt nu ook wel. Nee hoor, dank u, heel vriendelijk van u. Ik red het wel, echt! Tot ziens.


13

De filosoof

• Haalt eruit wat erin zit • Sterk • Zoekend • Zorgzaam • Bezig met levensvragen • Wil graag alleen zijn • Gesloten

‘Wat is mijn leven nog waard, nu ik zoveel beperkingen heb. Waar gaat het eigenlijk allemaal om?’ Is op zoek naar nieuwe motivatie, energie en richting. Is met zichzelf in gesprek over de grotere vragen in het leven.

De depressieve pechvogel • Slachtoffer, pechvogel • Het leven is uitzichtloos, zwart gat • Geen deel meer van de maatschappij • Onderkant van de samenleving • Geen geld voor basisbehoeften of leuke dingen • Fysiek en emotioneel ondraaglijk leiden • Geen handvatten • Wat heeft het leven mij nog te bieden? • Eenzaam, op de vlucht • Hulpeloos • Verdriet, leegte • Naasten leiden mee • Vrienden kwijt • Stoot betrokkenheid soms ook af


14

De depressieve pechvogel is letterlijk ‘aan het eind van zijn latijn’. Hulp is nodig, oprechte en langdurige aandacht om de moed er in te houden of de situatie te veranderen. Denk aan mensen aan de onderkant van de samenleving met grote problemen of zieke mensen zonder uitzicht op verbetering. Mensen die de moed hebben opgegeven, eenzaam zijn of het niet meer zien zitten. Mensen die WeHelpen hard nodig hebben, maar niet zelf hun sociale netwerk kunnen activeren. Met hulp lukt dat soms wel .....


15

Datum: 30 augustus 2013 Versie: 2.0. Handboek gebruik Archetypen

Recommend Documents