/ 30 / Creatief omgaan met schaarse ruimte
Rozemie Claeys en Greet De Roey projectleiders AG VESPA
1. AFBAKENING ONDERZOEK
2. VERDICHTINGSSTRATEGIEËN 3. VASTSTELLINGEN
1
AFBAKENING ONDERZOEK SLIM VERDICHTEN
HET ONDERZOEK Beperkte ruimte voor ontwikkelingen in Vlaanderen geeft aanleiding tot slim ruimtegebruik?
onderzoek naar verdichtingsmogelijkheden in steden ook relevant voor gemeenten
HET ONDERZOEK Uitgangspunten
Vaststellingen
Vlaamse steden groeien
Verwachte groei is zeer divers in aantal en samenstelling
De ruimte is schaars en slimme oplossingen zijn nodig
Door herstructurering / fusies van diensten zijn er wel mogelijkheden Centrum stedelijk is slim ruimtegebruik evidenter
Nood aan meer en gedifferentieerde voorzieningen
Nood aan voorzieningen
• •
Wijzigende maatschappelijke behoeften: onderwijs, zorg, sport, cultuur, … Variatie van noden in de tijd
Beperkte middelen van privé én overheid
• • •
Niet overal even goed in beeld Vaak vraag voor gewijzigde spreiding Verschuivende noden
Creatieve financiering, subsidiëring en samenwerkingen worden gezocht
ONDERZOEKSMETHODIEK
MATRIX VAN PROJECTEN
2
VERDICHTINGSSTRATEGIEËN
STRATEGIE 1 _ STAPELEN
STAPELEN _ CASES
STAPELEN _ CASES
Gent Keizerspoort
• Stadspoort Ledeberg • Strategische herschikking Aldi met onder parkeren en boven wonen • Hogere bebouwing door financiële impact
STAPELEN _ CASES
VGC Kinderdagverblijf De Zinnekes Laken
• • • • •
Kinderdagverblijf op dak school 1 bouwheer & architect, 2 programma’s, 2 subsidies Op zoek naar max nut van site Speelplaats <> dak brand/buitenruimte
STRATEGIE 2 _ COMBINEREN
STRATEGIE 3 _ DELEN
DELEN COMBINEREN _ CASES
DELEN COMBINEREN _ CASES
Brugge • Open school mét visie; trefpunt voor sport, cultuur, reflectie en Sint Lodewijkscollege wetenschap • Multifunctioneel gebruik sporthal anders georganiseerd • Vlaamse subsidie sportvloer • Overeenkomst stad
DELEN COMBINEREN _ CASES
Antwerpen Brede school Het Keerpunt
• • • •
Eén grote bezieler wil 24h/24h gebruik Subsidie vr elektrische sloten School coördineert alles via onthaal Huur inkomst vr school
STRATEGIE 4 _ HERGEBRUIK
HERGEBRUIK _ CASES
HERGEBRUIK _ CASES
Oostende Postgebouw en Casino
• Zware restauratiedossiers met vele voorwaarden • Voorwaarden erfgoed wegen financieel zwaar • Stad verkoopt ander patrimonium ter compensatie
HERGEBRUIK _ CASES
Leuven Redemptoristen
• • • •
Kerk – beschermd tijdens proces Moeilijke sturing op keuze architect Kerk moet bezinning houden Erfgoed als sector
STRATEGIE 5 _ TIJDELIJK GEBRUIK
TIJDELIJK GEBRUIK _ CASES
TIJDELIJK GEBRUIK _ CASES
Mechelen Pop-up stores ‘Mest’
• • • • •
Continuïteit winkelparcours Kort opzegbaar contract Leegstandsheffing wordt slechts tijdelijk opgeheven Speculatie wordt uitgesloten Experiment kent succes
TIJDELIJK GEBRUIK _ CASES
Vilvoorde - Watersite • Diverse kleinschalige initiatieven voor wachtende gronden en Tijdelijk Anders panden in kader van de reconversie van het hele gebied Bestemmen
STRATEGIE 6_STEDELIJKE HERVERKAVELING
STEDELIJKE HERVERKAVELING _ CASES
STEDELIJKE HERVERKAVELING _ CASES
Turnhout Innovatiepool Stationsomgeving
• Dienst economie levert inhoud voor innovatieve ontwikkeling (subsidie) • Stad koopt zich in • Grondbank in nv (pps) + grondenruil • Masterplan op globale site
STEDELIJKE HERVERKAVELING _ CASES
Aalst Reconversie Tuperwaresite
• Nieuw woningaanbod creëert bijkomende behoefte aan publieke diensten • Publieke (gesubsidieerde) functies kunnen niet privaat ontwikkeld worden
3
VASTSTELLINGEN
1. SCHAARSE RUIMTE, GROEIENDE STEDEN • Grote diversiteit tussen steden zowel ruimtelijk als demografisch; er is geen eenduidige evolutie • Kernversterking is overal een feit
Noordpark – Het Laere Roeselare Parkuitbreiding ifv hogere densiteit
2. REGIE VAN DE RUIMTE • ruimte in Vlaanderen is beperkt. • ruimte komt vrij door fusies en reorganisaties van grote instellingen: ziekenhuizen, scholengroepen, militaire gebouwen, religieuze infrastructuur • maatwerk is essentieel: • Sterke regierol of charismatisch persoon met mandaat en met visie • Actieve stedenbouw via diverse samenwerkingsvormen.
Oude Gevangenis – Hasselt Herbestemming tot universiteit
3. STUREN OP PROGRAMMA • Vaak is er zicht op toekomstprojecties of wijzigende behoeften binnen
sectoren, maar een sectoroverschrijdend overzicht is beperkt. • Sturen op (publieke) programmabehoefte blijft moeilijk in private projecten • Opleggen stedenbouwkundige last ifv publiek belang (openbaar domein, programma) is afhankelijk van onderhandelingscapaciteit van de lokale overheid omwille van gebrek juridisch kader.
Speelpleinstraat - Antwerpen Kribbe en stelplaats stad
4. GEPAST INSTRUMENTARIUM Instrumenten op maat van project en ambitie ? • Hoogbouwnota • Gabarietenplan • Masterplan • RUP blijkt vaak enige troef als sturingsmogelijkheid zonder grondpositie. • Grondruil • nv, AG, … • Tijdelijke bezettingen
RUP Pierre Corneliskaai Aalst
5. ERFGOED, LAST EN LUST • Historisch erfgoed is een belangrijke troef en een meerwaarde voor projecten • Eindadvies erfgoed moet resultante zijn van het proces. • Hergebruik is beste garantie op bewaring. • Toekomstgericht herbestemmen = evenwicht tussen erfgoed, duurzaamheid en financiële haalbaarheid • Aandacht voor beheer en onderhoud
Casino Kursaal – Oostende Beheer na renovatie en interieur
6. SUBSIDIËRING • Gedeeld ruimtegebruik <> sectorale subsidies • Subsidies worden (meestal) gekoppeld aan dienstverlener > ontwikkelaar moet prefinancieren • Kleine subsidies kunnen een groot verschil maken • De subsidievoorwaarden zijn legislatuuroverschrijdend en verankeren het ambitieniveau van het project
Sint LodewijkscollegeSportvloer Brugge
TIJDELIJK GEBRUIK – tijdelijk anders bestemmen wachtende gronden Eva Fonteyn projectcoördinator Watersite - Vilvoorde
Watersite, een nieuw stadsdeel
40
41
Wachtende terreinen
42
Potenties om wachtende gebouwen en terreinen positief in te zetten
43
44
DOELSTELLING Tijdelijk anders bestemmen TAB “TAB moet de positieve beeldvorming van Vilvoorde en in het bijzonder de stadsvernieuwing aan het water in Vilvoorde mee vormgeven. Dit moet zorgen voor draagvlak van het globale project bij omwonenden, Vilvoordenaars en binnen de ruime regio. Gezien de aanpak en de omvang van het globale Watersite-project is hierbij ruimte voor experiment. De wachtende terreinen en gebouwen moet mee de ‘identiteit’ geven aan dit nieuwe stadsdeel, mensen ‘goesting’ geeft om hier te komen wonen of hier te vertoeven en onderdeel wordt van een samenlevingsopbouwverhaal in dit nieuwe stadsdeel.” 45
Vandaag : Complexe woonomgeving in verandering
46
Plek 322 – zomer 2012
47
Zomer van Broek 2013 – De Loods
48
Zomer van Broek 2013 – De Loods
49
Ontwerp tijdelijke invulling omgeving Loods – Studio Surplus
50
Realisaties Studio Surplus in opdracht van Vilvoorde Development / stad
loopparcour Herdenkingsmuur WOI
Kleurrijke vlaggen
Mythes rond de Zenne
51
Realisaties Studio Surplus in opdracht van VD en stad
52
Weldra ….
53
Ontwerp tijdelijke invulling Mottay Pissart – Studio Surplus
54
Ontwerp tijdelijke invulling site Euroblan – Studio Surplus
55
Meer Info
• www.vilvoorde.be • www.4fonteinen.be • www.studio-surplus.com
56
HERGEBRUIK ERFGOED – cultuurcentrum de Grote Post Martine Meire beleidscoördinator cultuur Oostende
Renovatie en restauratie van postgebouw tot cultuurcentrum ‘De Grote Post’
58
Voorgeschiedenis • Gaston Eysselinck ontwerpt het naoorlogse postgebouw, zelfde locatie als Postgebouw uit 1905 dat werd afgebroken na WO II • Opening in 1953 • Erkend als monument op 22/09/1981 • Sorteercentrum verhuisde in 1995 • In 1999 verdween ook de loketfunctie • Het gebouw staat leeg /occasioneel gebruik door TAZ en door 2003 Beaufort • Aangekocht door de Stad in 2005 59
60
Wat aan te vangen met dit gebouw? • • • •
Museum voor Architectuur Triptiekproject : hotel Museum en Cultuurcentrum Cultuurcentrum
61
Legitieme vraag van de inwoners • Cultuurraad : in witboek opgenomen : eis om een cultuurcentrum klasse A te hebben • Amateurtoneelverenigingen : vraag naar kleine, goed uitgeruste toneelzaal
62
63
Kostprijs … Totale kostprijs: 26 miljoen euro • Subsidie Vlaanderen : Onroerend Erfgoed 9,1 miljoen euro • Subsidie Vlaanderen Grootschalige culturele infrastructuur : 3 miljoen euro
64
Succesfactoren geslaagde herbestemming • Selectie van het architectenbureau via internationale architectuurwedstrijd (algemene offertevraag binnen kader Wet op overheidsopdrachten) Marc Dubois als expert over architectuur van Eysselinck in de jury Onroerend Erfgoed als waarnemer
• Bij selectie nadruk op inherente kwaliteiten van de architectuur van Eysselinck; hoge kwaliteitseisen gesteld aan nieuwe architectuuringrepen B-architecten zijn als ontwerpers aangesteld
65
Succesfactoren geslaagde herbestemming • Participatie - cultuursector : via hoorzitting keuze naam, bepaling programma van eisen - cultuurpartners : TAZ en Vrijstaat O. opmaak gedetailleerd plan van eisen • Informatie - werfbezoeken - bezoeken door buurtbewoners - informatiesessies - bevraging doelgroep (personen met een handicap) 66
Succesfactoren geslaagde herbestemming • Coördinatie : - strakke regie van de voorbereidende en werfvergaderingen - projectmanagementbureau Bopro als neutrale partij • Specialisatie : - heel deskundig studiebureau renovatie - adviezen gespecialiseerde instellingen - directe communicatie met Onroerend Erfgoed
67
68
69
Contactgegevens • • • •
[email protected] [email protected] [email protected] [email protected]
70
Download de hand-outs van deze presentatie vanaf maandag 20 oktober op www.trefdag.be.
