Content voordracht • Vroegdiagnose AS patiënt • Bewegen – oefenen – sporten met AS
Actieve AS Patiënt • Werken met AS
Drs. Christophe Maes Mensana AZ Alma
Spondylitis – “ruggengraatontsteking”
1
Symptomen: perifere locomotorische manifestaties – Perifere arthritis – Enthesitis – Dactylitis
Rheumatology diseases and therapeutics. In: Pri mer of the Rheumatic Diseases. 12th ed. 2000; Braun J, Sieper J. Curr Opin Rheumatol. 1996;8:275-287; Olivieri I, et al. Scand J Rheumatol. 2006;35:333-340.
2
Classificatiecriteria
Ankylosis SIJ
http://www.3dmedicaleducation.co. uk
3
Spondylitis Ankylosans
Vroegtijdige behandeling ...
voorkomt onherroepelijke schade?
Multidisciplinaire aanpak Huisarts
Revalidatie
Beweging = “Geneesmiddel”
Orthopedie
Reumatologie
Kinesitherapie
ASAS/EULAR Recomme ndations for Manage ment of AS
NSA IDs Educ ation Ex ercise
AXIAL DISEA SE
PERIPHERA L DISEASE
Physical Therapy Sulphasalazine Rehabilitation Patient Associations
Local Corticoster oids
Self Help Groups
A N A L G E S I C S
S U R G E R Y
TNFα Bloc kade Zochling J, et al. Ann Rheum Dis. 2005 Sep 15 [Epub ahead of print]
4
Content voordracht • Vroegdiagnose AS patiënt
Oefentherapie Algemeenheden • Na medicatie 2de meest belangrijke aspect • AS is een life-time achievement
• Bewegen – oefenen – sporten met AS • Werken met AS
• Hoe fitter – hoe mobieler je blijft – hoe beter men omgaat met pijn
De voordelen van oefenen
Oefeningen: De Focus is verbeteren van of op zijn minst onderhouden van:
• Verhogen van de ADL • ROM – Verhogen van de flexibiliteit (ADL)
• Posturale controle
– Verhogen van de ROM
• Spierkracht
– Verbeterde houding – steviger spierkorset (Mentaal !!!!)
• Spierlengte
– Verhoging van de slaapkwaliteit
• Evenwicht
– Vermindering van stijfheid en pijn
• Cardiovasuculare parameters
• Long capaciteit
Oefentherapie • Kinesitherapie
Alle literatuur is het eens:
• Thuisoefeningen • Algemene oefening
Kinesitherapie
• Aerobe activiteiten
is
• SPA
noodzakelijk en effectief
• Weerstandsoefeningen • Groepsoefeningen • Posturale oefentherapie
5
Kinesitherapie • • • • • • •
Mobiliserende oefeningen Cardiovasculaire oefeningen Spierversterkende oefeningen Lenigheidsoefeningen AH oefeningen Bewegen en sporten Elektrotherapie
Buiten nomenclatuur
• Nagaan effect van aantal maal oefenen per week – Experimentele groep - 5 maal per week – 30 min – Controle groep – max 2 maal per week – 30 min – 3 maand lang
• Exp. groep na 3 maand alle parameters significant verbeterd p<0,001 • Exp. Groep scoort na 3 maand beter tov controle groep op: – QOL
Score lijsten mbt AS Basmi: Bath as metrology index (klinische) Jenkinson et al, 1994
BASMI to determine the minimum number of clinically appropriate measurements that assess accurately axial status and from these derive a metrology index (BASMI) to define clinically significant changes in spinal movement. Jenkinson et al, 1994, p1694
Basfi : Bath Ankylosing Spondylitis Functional Index Calin et al. J Rheumatol 1994 21; 2281-85
Basdai: Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index Gaat het effect van de therapie na
• Axial status was regarded as cervical, dorsal and lumbar spine, hips and pelvic soft tissue. 1) cervical rotation 2) tragus to wall distance 3) lumbar side flexion 4) modified Schober’s 5) intermalleolar distance
6
Schober Index
7
BASMI
BASFI
BASFI
BASDAI • De gouden standaard om de impact van de ziekte op de activiteit te bepalen • Weinig tijd in beslag (30 sec – 2 min) • Statistisch significant qua betrouwbaarheid (p<0,001) • Heel sensitief – Een programma van 3 weken vertoonde een significante score verbetering (p=0,009)
8
The Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index (BASDAI) • Vragen rond
The Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index (BASDAI) Please place a mark on each line below to indicate your answer to each question relating to the past week 1.
– – – – – –
Vermoeidheid Rugpijn Zwelling van de gewrichten Zones die stijf zijn Ochtend stijfheid (duur) Ochtendstijfheid (ernst)
• Schaal van 0 tot 10
How would y ou describe the overall level of fatigue/tiredness y ou have experienced?
NONE _____________________________________________ VERY SEVERE 2. How would you describe the overall level of AS neck, back or hip pain you have had? NONE _____________________________________________ VERY SEVERE 3. How would you describe the overall level of pain/swelling in joints other than neck, back, hips you hav e had? NONE _____________________________________________ VERY SEVERE
– Scores onder de 4 = ziektebeeld is onder controle – Scores boven de 4 = behandelingsmodaliteiten dienen aangepast Garrett et al, J. Rheumatol 1994;21:2286-91; Andrei Calin, MD, FRCP.)
The Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index (BASDAI) 4. How would you describe the overall level of discomfort you have had from any areas tender to touch or pressure? NONE ____________________________________________ VERY SEVERE
5. How would you describe the overall level of morning stiffness you hav e had from the time you wake up? NONE ____________________________________________ VERY SEVERE
6. How long does y our morning stiffness last f rom the time you wake up? _____________________________________________ 0 hrs ½ 1 1½ 2 or more hours
• Beide groepen significante verbetering qua: – Symptomen / Mobiliteit / QOL
• Groep 1: groepsoefeningen - Groep 2: thuis individueel • R\: – AH oefeningen – Stretching – Mobilisatie – Kracht (OL – BL – Rug) • 3/week • 6 weken • 45 min/dag
• Meta analyse • Die studies die de beste parameters beschrijven
• Behalve op slaapconfort geen verschil tussen groeps- of individueel oefenen
9
Effectiveness of exercis e therapy: thuis oefeningen • Voordelen – Efficiënt tijdsgebruik – Economisch – Best aangenaam voor de patiënt • Parameters – Type oefening en duur ziekte • > 15 jaar: – meer ruggerelateerde oefentherapie dan algemene beweging – sport • < 15 jaar: – Meer algemene beweging – sport en minder nadruk op rugoefeningen
Effectiveness of exercis e therapy: thuis oefeningen • Uitdaging: motivatie!! – Eerste weken meerdere groepssessies om een boost te veroorzaken – Wekelijks minstens 1 groepssessie • • • • •
Ziekenhuizen Recreatie Zwembaden Sporthallen Sportterreinen
Effectiveness of exercis e therapy: thuis oefeningen • Parameters – Duur en frequentie • Onderhoudstraining is veel belangrijker dan kwantiteit • Zeker 2 tot 4 uur per week • > 10 uur per week geen bijkomend effect • Minstens 30 min / dag • Uitdaging: motivatie!!!
Effectiveness of exercis e therapy: thuis oefeningen + spa • 3 weken oefentherapie + spa – Significant meer positief effect op outcome parameters • Verminderde pijn • Betere mobiliteit • Spierrelaxatie • Stretchend effect – Effecten blijven ook langer duren dan de controle groep – Effecten ook aantoonbaar > 28 weken na R\
– Reumatoloog moet er ook achter staan !!!
Effectiveness of exercis e therapy: thuis oefeningen + spa • • • • • •
Heel motiverend Baden in thermale baden Hydrotherapie Fysieke oefeningen Aquajogging Reden – Oefeningen op zich (spieren – cardiovasculair) – Wet van Archimedes – Effect van warmte
Effectiveness of exercis e therapy: Tai Chi 8 weken Tai Chi programma – Significante verbetering in flexibiliteit – Verbeterde • cardiovasculaire parameter • spierkracht • stabiliteit van de gewrichten – Verhoogde gewichtsreductie
10
Effectiveness of exercis e therapy: GPR GPR = Global Posture-education – Stretchen van de verkorte spierketens • Posterieure keten • Anterieure keten • Scapulaire keten
• Groep 1: Oefentherapie – 20 oefeningen (bewegen – flexibiliteit) – Thoracaal – cervicaal – lumbaal – Stretching – AH – Thoraxexpansie
– Benaderen van de kyfose – Heeft bijkomende effecten zeker bij > 15 jaar ziektebeeld
• Groep 2: GPR therapie • Groep 3: routine physio R\
Oefen R\
GPR
CE
• Groep 1: zwemmen + conventionele R\ • Groep 2: wandelen + conventionele R\ • Groep 3: conventionele R\
•Sign verschil tussen spec oefR\ en conventionele R\ •Sign verschil tussen GPR en conventionele R\ •Voornamelijk bij GPR invloed op de ventilatoire parameters
• Zwemmen – wandelen verbeterde pulmonaire functie • Geen significant verschil tussen zwemmen en wandelen • ! Zwemmen betere 6WT ivm wandelen!
11
Oefentherapie: aandachtspunten • Niet doen zonder medische advies • Cave kortademigheid – duizeligheid – pijn in de borst
Oefentherapie: aandachtspunten • Kies correcte tijdstip van de dag om te oefenen – F (stijfheid – pijn - ..)
• Belang van gekwalificeerde begeleiders
• Oefenen en lichte verhoging van de pijn zijn geen indicatie om te stoppen.
• Blijf binnen de grenzen van het individu (testings)
•
• Hou rekening met de status van de ziekte
• Correcte houding bij het oefenen
Pijn dient te verdwijnen na het oefenen
• Varieer de oefeningen
Content voordracht • Bewegen – oefenen – sporten met AS
AS en werk • 200 mannen • 500 vrouwen
• Werken met AS
72% aan het werk 1 op 6 werkloos
12
AS en werk
AS en werk
• BASDAI: Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index
AS en werk
AS en werk: actiepunten • Overheid – Gestructureerde aanpak MD verantwoordelijke MSD’S – Health en work taskforce (bevorderen van de samenwerking tussen de verschillende departementen) – Personen met MSD’s als prioriteit zetten binnen • Life long learning • Active ageing
AS en werk: actiepunten
AS en werk: actiepunten • Reumatologen
• Huisartsen – Het aan het werk blijven dient een prioritair aandachtspunt te zijn – Betere opleidingen in het behandelen en begeleiden van de AS patiënt – Detecteren van de AS symptomen
– Het organiseren van een zorgpad • Multidisciplinair • Chair
– Een duidelijke samenwerking met de reumatoloog – De problematiek AS en werk • Bespreekbaar maken • In between met de arbeidsgeneesheer?
13
AS en werk: actiepunten • Werkgevers – AS erkennen – De noodzakelijke maatregelen nemen opdat AS aan het werk blijft • Ergonomie • Flexibele werktijden • Functionele capaciteit – Arbeidsgeneesheer voldoende notie van AS en werk
14
