Communicatiehulpmiddelen Bedieningshulpmiddelen Omgevingsbediening

Communicatiehulpmiddelen

Bedieningshulpmiddelen

Omgevingsbediening

Cognitieve ondersteuning

Spelmaterialen

Adaptatietechniek

Catalogus 2014/2015

Voorwoord

01

Voor u ligt weer een nieuwe catalogus van rdgKompagne Een gedrukte catalogus, is dat nog wel van deze tijd? Die vraag hebben wij ons natuurlijk ook gesteld. Het internet biedt immers een schat aan informatie die niet op papier te evenaren is. Niet alle therapeuten gebruiken echter een computer of tablet tijdens hun contacten met cliënten. Dat kan een bewuste keuze zijn. Wij hebben gemerkt dat een gedrukte catalogus door veel van onze relaties nog steeds op prijs wordt gesteld, om snel een product aan een cliënt te kunnen tonen, of gewoon eens rustig door te bladeren. Wij komen u daarin graag tegemoet. De opzet van onze vorige catalogus blijkt dat doel goed te dienen en hebben wij dan ook ongewijzigd gelaten: met een zeer compleet overzicht van onze hulpmiddelen in de vorm van foto’s. Per productgroep wordt een duidelijke uitleg gegeven over de mogelijkheden van en de verschillen tussen de apparaten. Uitgebreidere informatie over de afzonderlijke hulpmiddelen kunt u vinden op onze website, die wij onlangs geheel hebben vernieuwd. Niet alleen heeft deze een meer up-to-date uitstraling gekregen, maar hij is nu ook beter geschikt voor weergave op een tablet. Met behulp van de qr-codes in deze catalogus komt u snel op de juiste pagina’s terecht, met ons meest actuele productaanbod. In de inleiding leest u meer over onze werkwijze en over onze aanvullende diensten. Voor instellingen hebben wij ons dienstenaanbod sterk uitgebreid. Bovendien kunnen wij instellingen nu ook een huurregeling bieden. Wij introduceren in deze catalogus ook weer veel nieuwe hulpmiddelen. De pagina’s 68 t/m 73 zijn geheel gewijd aan materialen voor interactief snoezelen en leren communiceren. Oogbesturing en projectiesystemen bieden mogelijkheden voor het deelnemen aan activiteiten en communicatieontwikkeling voor personen met ernstige meervoudige beperkingen. De unieke nieuwe analysesoftware Gaze Viewer kan door het volgen van oogbewegingen inzicht geven in de cognitieve en communicatieve vermogens van personen van wie deze voorheen lastig te beoordelen waren. Wij hopen dat deze catalogus weer een zinvol naslagwerk voor u zal zijn. Wenst u meer informatie over onze hulpmiddelen en diensten, wilt u een hulpmiddel uitproberen of een afspraak maken voor een adviesgesprek, aarzel dan niet om contact met ons op te nemen. De medewerkers en directie van rdgKompagne

www.rdgkompagne.nl

02

Inhoudsopgave

Algemene informatie

Algemene informatie

03

Hulpmiddelen

bieden wanneer een aanvraag onverhoopt problemen

Voorwoord

p 01

rdgKompagne  is de grootste adviseur en leverancier

oplevert. Wij zoeken altijd naar de optimale oplossing

Inhoudsopgave

p 02

in Nederland op het gebied van communicatiehulp-

voor alle partijen. Indien gewenst kunnen wij echter ons

Algemene informatie

p 03

middelen, aangepaste bedieningen, pc- en werkplek-

advies opsplitsen en u adviseren over de verschillen-

aanpassingen, omgevingsbediening, middelen voor

de mogelijkheden enerzijds en vergoedingsregelingen

cognitieve ondersteuning en spelmaterialen voor men-

anderzijds, zodat u zelf een weloverwogen keuze kunt

sen met een handicap.

maken.


Starters

p 10

Plaatjessystemen

p 14

Hierbij is ons uitgangspunt een totaaloplossing te bieden,

Voor eenvoudige hulpmiddelen en spelmaterialen, waar-

Tekstsystemen

p 18

die bestaat uit een optimale combinatie van hulpmiddel,

voor een advies niet per se noodzakelijk is, kunt u terecht

p 22

bediening en integratie in de leef- of werkomgeving van

in onze webshop.

Software

p 26

de cliënt. Een advies houdt dan ook niet op bij het vinden

Overige

p 30

van het juiste hulpmiddel: het communicatieapparaat

Werkwijze

of de omgevingsbediening moet ook daadwerkelijk ge-

Advies

bruikt kunnen worden. Behalve standaardoplossingen

Onze adviseurs assisteren gebruikers en hun begeleiders

behoren ook individuele aanpassingen aan hulpmiddelen

bij de keuze van het juiste hulpmiddel. Een adviesgesprek

tot de mogelijkheden.

vindt plaats op locatie. Dat kan zijn bij de cliënt thuis of

Dynamische systemen


Oogbesturing

p 34

Schakelaars

p 38

Muisbesturing

p 42

Hoewel rdgKompagne naast adviseur ook leverancier is,

Hierbij zijn normaliter de cliënt, de logopedist of

Tekstinvoer

p 48

zijn wij bovenal servicegericht. Bij de zoektocht naar de

ergotherapeut en de partner, een ouder of begeleider

Visuele compensatie

p 54

beste oplossing staat bij ons de cliënt centraal en de vraag

aanwezig. In het gesprek wordt de hulpvraag besproken,

p 58

van de cliënt voorop. Om u optimaal te kunnen helpen,

alsmede de eisen waaraan een hulpmiddel moet voldoen

hebben wij een zeer breed scala aan hulpmiddelen in

en eventuele aanvullende wensen van de cliënt. Hierbij

ons assortiment. Hoewel wij voor deze hulpmiddelen

is niet alleen de functionaliteit van het hulpmiddel van

uiteraard de beste ondersteuning kunnen bieden, zijn wij

belang, maar ook de wijze van bediening.

Werkplekaanpassingen

Omgevingsbediening

p 60

in de zorginstelling, maar ook bijvoorbeeld op school.

niet gebonden aan een vast aanbod. Wij denken graag met u mee, ook buiten vaste kaders, om tot een creatieve


p 64

oplossing te komen. rdgKompagne is hierin graag uw betrouwbare, betrokken en deskundige partner.

Spelmaterialen

Behalve over hulpmiddelen, kunnen wij u ook adviseren

Interactief snoezelen en leren communiceren

Aangepast speelgoed

p 68

over mogelijke vergoedingsregelingen. Om voor vergoe-

p 74

ding van een hulpmiddel in aanmerking te komen, moet de cliënt aan bepaalde voorwaarden voldoen. Voor de

Adaptatietechniek

p 78

www.rdgkompagne.nl

zorgverzekeraar bijvoorbeeld dient het hulpmiddel de

Als de keuze valt op een bepaald type hulpmiddel, kan in

“goedkoopste adequate” optie te zijn. Onze adviseurs

de praktijk worden nagegaan of het gekozen hulpmiddel

zijn tot in detail op de hoogte van wat wel en wat niet

voldoet. Veel van onze hulpmiddelen kunnen op zicht

wordt vergoed. Derhalve is rdgKompagne in staat om

gestuurd worden, zodat de gebruiker de oplossing

adequaat advies uit te brengen en ondersteuning te

in zijn of haar dagelijkse omgeving kan uitproberen.

www.rdgkompagne.nl

04

Algemene informatie

05

Wanneer een geschikt hulpmiddel is gevonden, wordt

met de therapeut kan worden ingevuld. Voor sommige

Na levering kunnen gebruikers en begeleiders zo nodig

ISO-certificering

bekeken of het moet worden opgebouwd op een rolstoel

zorgverzekeraars heeft rdgKompagne een open mach-

terugvallen op onze helpdesk. Wij blijven u dus ook na

Sinds 2009 is rdgKompagne in het bezit van het ISO-9001

of andere voorziening en of er nog aanpassingen aan het

tiging en kunnen wij zelf de toetsing uitvoeren. In die

de uitlevering ondersteunen bij de ingebruikname van

certificaat betreffende het gehanteerde kwaliteitssysteem

hulpmiddel noodzakelijk zijn.

gevallen kunnen wij extra snel tot levering overgaan.

het hulpmiddel.

en de toepassing ervan. Deze certificering geldt voor het gebied adviseren, aanpassen en leveren van

Aanvraag

Het is een complexe taak een weg te vinden door al

Voorzieningen voor instellingen

communicatiehulpmiddelen, computeraanpassingen en

Op basis van de resultaten van het adviesgesprek wordt

deze verschillende procedures. Daar komt nog bij

Behalve individuele hulpmiddelen voor cliënten levert

omgevingsbedieningen voor mensen met een handicap,

door de adviseur, zo nodig in samenspraak met de

dat procedures, maar ook de wetgeving voortdurend

rdgKompagne ook voorzieningen voor revalidatiecentra,

alsmede het verlenen van nazorg hieraan. Dit betekent

werktuigbouwkundig specialist, een offerte gemaakt.

veranderen. rdgKompagne volgt alle ontwikkelingen

verpleeghuizen, scholen, kdc’s en andere instellingen. Dit

voor de relaties en klanten van rdgKompagne dat de

Deze is nodig om een vergoeding te kunnen aanvragen

op de voet, zodat wij steeds op de hoogte blijven en zo

kunnen individuele hulpmiddelen zijn  voor  algemeen

vastgelegde werkwijze garant staat voor een gedegen

bij een betalende instantie.

nodig tijdig onze interne processen kunnen aanpassen.

gebruik en assessments, zoals communicatiehulpmid-

procesvoering en maximaal bijdraagt aan een structurele

Zo kunnen wij altijd optimaal adviseren over en

delen voor de logopedie-, IC- of neurologieafdeling,

en continue procesverbetering.

ondersteunen bij het indienen van aanvragen.

aanpassingen voor een computerlokaal, of demonstratie-

Communicatiehulpmiddelen, aangepaste bedieningen

en passingsapparatuur. Daarnaast levert rdgKompagne

en omgevingsbediening vallen onder de ZVW of AWBZ. Voor deze hulpmiddelen heeft rdgKompagne con-

Levering

systemen die speciaal bedoeld zijn voor instellingen,

tracten met alle zorgverzekeraars en zorgkantoren.

Wanneer de opdracht wordt goedgekeurd, krijgt

zoals oogbesturing voor laag ontwikkelingsniveau, inter-

Woningaanpassingen daarentegen vallen onder de WMO.

rdgKompagne hiervan bericht en zullen de artikelen

actieve projectiesystemen en therapeutische materialen

rdgKompagne voert woningaanpassingen uit die nodig

besteld en een eventuele opbouw ingepland worden.

(zie pagina 69).

zijn voor omgevingsbediening. Hiervoor werken wij

Als alle artikelen compleet zijn, zullen deze bij u worden

samen met gemeenten. Daarnaast heeft rdgKompagne

afgeleverd en geïnstalleerd. Ook krijgt u een instruc-

Voor al deze voorzieningen kunnen wij ook een

voor het aanpassen van werkplekken ten behoeve van

tie. Soms volgen er in een later stadium nog meer

huurregeling aanbieden. Hiervoor werkt rdgKompagne

arbeidsre-integratie een overeenkomst met het UWV.

instructiebezoeken. Voor sommige hulpmiddelen is een

samen met BNP Paribas Leasing Solutions.

Deze aanpassingen worden soms ook (deels) vergoed

instructie niet noodzakelijk. In die gevallen zal het

door de werkgever. Tenslotte zijn er diverse fondsen voor

hulpmiddel per post worden bezorgd.

hulpmiddelen die niet volgens een van de genoemde

Naast apparatuur hebben wij voor instellingen ook een uitgebreid dienstenaanbod (zie pagina 6).

regelingen worden vergoed.

Organisatie Voor de verschillende instanties gelden verschillende

De adviesgroep van rdgKompagne bestaat uit 12 regio-

aanvraagprocedures en zelfs zorgverzekeraars onderling

adviseurs, die adviseren op locatie in heel Nederland.

hanteren verschillende procedures. Ook de benodigde

De adviseurs werken vanuit drie regioteams, gesitueerd

documenten voor de aanvraag verschillen. Dit kan

in het oosten, westen en zuiden van het land. Naast

bijvoorbeeld een motivatie zijn, een toetsingsformulier

adviseurs bestaat elk regioteam uit servicemedewerkers

Expertise

en/of een verklaring van de behandelend arts. In

buitendienst en een medewerker binnendienst.

Het adviesteam van rdgKompagne bestaat uit een groep professionals met een gezamenlijke ervaring van ruim

sommige gevallen dient de aanvraag door de betrokken therapeut ingediend te worden. De aanvrager stuurt dan

Onze hoofdvestiging staat in Enschede. Behalve het

100 jaar en achtergronden in bewegingstechnologie,

de documenten samen met het advies en de offerte van

regioteam Oost, bevinden zich hier de afdelingen

ergotherapie en logopedie. Wij vinden het belangrijk

rdgKompagne naar de betreffende instantie. De adviseur

werktuigbouw (WTB), elektro, logistiek, reparaties, help-

voortdurend te werken aan het op peil houden en

kan zo nodig adviseren over de formulering van de

desk en administratie. Voor het realiseren van technische

uitbouwen van onze expertise en geven daaraan dan

motivatie. In andere gevallen wordt gebruik gemaakt van

adaptaties hebben wij in Enschede een goed uitgeruste

ook hoge prioriteit. Hiertoe maken wij onder andere

een toetsingsformulier, dat door de adviseur in overleg

werkplaats.

onderdeel uit van ARKOM, een samenwerkingsverband

www.rdgkompagne.nl

www.rdgkompagne.nl

06

Algemene informatie

07

met partners uit Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk,

Dienstverlening

delen. Hierbij ligt de nadruk niet op de specifieke

De basiscursus Handifon is bedoeld voor thera-

met als doel het verbeteren en verbreden van kennis en

Naast service gericht op het leveren van hulpmidde-

eigenschappen van de apparaten of software, maar op

peuten, begeleiders en ouders van (potentiële) Handi-

ervaring op het gebied van ondersteunde communicatie

len, bieden wij instellingen, bedrijven, instanties en

de onderliggende methodiek. In deze cursus komt aan

fongebruikers. In deze cursus worden de mogelijkheden

vanuit internationaal perspectief (www.arkom-team.eu).

particulieren verschillende aanvullende diensten. Deze

bod: hoe stel je een dynamische kaart op, verschillende

van het apparaat getoond en oefent u de basisfuncties.

dienstverlening is uniek en richt zich op advisering,

(nieuwe) benaderingswijzen, wat is er kant-en-klaar

Aan de hand van praktijkvoorbeelden leert u hoe het

ondersteuning, scholing en adaptatie.

rdgKompagne vervult graag een voortrekkersrol en

op de markt en hoe bruikbaar is dit. Deze cursus is

hulpmiddel succesvol in het dagelijks leven kan worden

houdt dan ook altijd de blik gericht op de buitenwereld

geaccrediteerd voor logopedisten en ergotherapeuten;

geïntegreerd. Na de cursus kunt u het apparaat inrichten

en op de toekomst. Wel vinden wij het belangrijk om

voor deelname aan deze cursus worden door Stichting

voor de gebruiker en met diens ontwikkeling laten

nieuwe hulpmiddelen uitgebreid en kritisch te evalueren,

ADAP 6 accreditatiepunten toegekend.

meegroeien.

naar technische stabiliteit en functionaliteit, als naar

De cursus Leren communiceren richt zich op het

Deze cursussen worden gegeven in onze vestiging in

bruikbaarheid voor de doelgroep. Wanneer wij er dus

leren inzetten van communicatieondersteunende hulp-

Utrecht. Data, prijzen en een inschrijfformulier vindt u op

voor kiezen een hulpmiddel wel of juist (nog) niet in ons

middelen voor beginnende communiceerders. Uit-

onze website www.rdgkompagne.nl. Voor instellingen

aanbod op te nemen, dan is dat altijd een weloverwogen

gangspunt hierbij is het leercurveconcept, dat nieuwe

verzorgen wij ook workshops op maat en op locatie.

beslissing.

mogelijkheden biedt voor personen met een zeer

alvorens ze te introduceren. Daarbij kijken wij zowel

laag ontwikkelingsniveau. Aan bod komen interactief

Vocabulaires op maat

Bij het zoeken naar oplossingen en introduceren van

snoezelen, oogbesturing voor laag ontwikkelingsniveau

Met onze vocabulairedienst ondersteunen wij the-

nieuwe hulpmiddelen kunnen wij gebruikmaken van

en aangepaste spelmaterialen. Met behulp van acti-

rapeuten en ouders bij het maken van vocabulaires

een groot wereldwijd netwerk. Elk van onze adviseurs

viteiten op het gebied van verkennen en ontdekken,

voor symboolgebaseerde dynamische communicatie-

is bovendien productspecialist van een specifieke

actie-reactie, keuzes maken en het voeren van een-

hulpmiddelen. Het maken van dit soort vocabulaires is

productgroep en onderhoudt hiervoor nauw contact

voudige gesprekken worden de eerste stappen gezet in

een tijdrovende klus; niet alleen omdat het soms zeer

met ontwikkelaars en leveranciers. Hierdoor zijn wij altijd

de communicatieontwikkeling en de omgang met een

uitgebreide vocabulaires betreft, maar ook omdat met

goed op de hoogte van de laatste ontwikkelingen en

communicatieondersteunend hulpmiddel.

veel aspecten rekening moet worden gehouden. Om

nieuwste mogelijkheden. Daarnaast werken wij nauw

deze dienst optimaal te kunnen aanbieden, hebben

samen met instellingen, hogescholen en universiteiten,

De basiscursussen Mind Express en Tobii Communicator

wij een uitgebreide interactieve vragenlijst ontwikkeld,

en hebben wij door de jaren heen een waardevolle band

zijn bedoeld voor mensen die nog niet of weinig met

waarin alle relevante aspecten van een goed vocabulaire

opgebouwd met veel cliënten en therapeuten.

deze software hebben gewerkt. Er wordt getoond wat

aan bod komen. In de lijst worden het individuele

de mogelijkheden van het betreffende programma

niveau, de leefwereld en interesses van de gebruiker in

Op het gebied van oogbesturing is rdgKompagne hét

zijn en u oefent de basisfuncties. Na afloop van de

kaart gebracht, alsmede aspecten als bediening, type

expertisecentrum in Nederland. In de ruim 15 jaar dat

cursus kunt u in Mind Express of Tobii Communicator

afbeeldingen en kleurgebruik. Bij het invullen van de

rdgKompagne al met oogbesturing werkt, hebben

een communicatiekaart maken en weet u hoe u de

vragenlijst worden de effecten van de gemaakte keuzes

belangrijkste functies gebruikt.

direct zichtbaar gemaakt in de vorm van afbeeldingen.

wij de techniek sterk zien verbeteren, waardoor deze

Cursusaanbod

voor steeds meer mensen in meer situaties kan worden

rdgKompagne organiseert enkele malen per jaar work-

ingezet. Het blijft echter een complexe techniek. Middels

shops voor therapeuten, ouders en andere begeleiders.

In de workshop Pc- en tabletaanpassingen maakt u

hoe het hulpmiddel voor uw kind of cliënt moet worden

een aparte website en een aanvullend dienstenpakket

Wij nodigen u van harte uit om aan onze workshops deel

kennis met computeraanpassingen voor mensen met

ingericht en welke uitingen van belang zijn in zijn of

wil

te nemen.

motorische beperkingen. Aan bod komen aangepaste

haar leven. Met behulp van uw antwoorden kunnen wij

rdgKompagne

gebruikers

van

oogbesturing

extra ondersteunen en therapeuten, begeleiders en

Zo kunt u op een relatief eenvoudige manier aangeven

toetsenborden, muisvervangers zoals joysticks en

vervolgens het persoonlijke startvocabulaire samen-

leerkrachten faciliteren. Ook geven wij informatie en

In de cursus Inrichten dynamische systemen leert u hoe

hoofdmuizen, oogbesturing en manieren om de

stellen voor de cliënt, waarmee het hulpmiddel bij

demonstraties aan alle belangstellenden. Lees meer op

aan de slag te gaan met het maken van individuele

computer of tablet met schakelaars te bedienen.

levering wordt uitgerust.

www.oogbesturing.net.

vocabulaires voor dynamische communicatiehulpmid-

www.rdgkompagne.nl

www.rdgkompagne.nl

08

Algemene informatie

09

Adaptatietechniek

Instellingen, scholen en kdc’s kunnen ons inschakelen

Gebruikers van hulpmiddelen kunnen een beroep op

kunnen ons inschakelen voor werkplekaanpassingen

In de eigen werkplaats van rdgKompagne is een groep

voor advies of informatie bij de aanschaf van

ons doen voor extra begeleiding en ondersteuning, voor

en advisering over het inrichten en aanpassen van

professionals werkzaam die zich bezighoudt met het

communicatieapparatuur en materialen voor communi-

advies over hulpmiddelen en adaptaties die buiten de

werkplekken voor mensen met motorische beperkingen.

adviseren, ontwikkelen en realiseren van individuele

catietraining, voor de inrichting van computerlokalen,

vergoedingsregelingen vallen, voor begeleiding bij het

aanpassingen die nodig zijn om hulpmiddelen, appara-

technisch onderhoud aan apparatuur, het inrichten van

indienen van aanvragen, voor hulp in het keuzeproces en

Leveranciers kunnen ons benaderen voor het aanpassen

tuur of gereedschappen voor mensen met een handicap

apparatuur (bijvoorbeeld het maken van vocabulaires),

voor het inrichten van vocabulaires.

van hun apparatuur of het opbouwen of monteren van

goed bedienbaar te maken. Dit kunnen aanpassingen

voor scholing aan medewerkers, inhoudelijke begeleiding

zijn aan de apparatuur zelf, of aan de plaats waar

van medewerkers op regelmatige basis, individuele

Ook patiëntenorganisaties en belangenverenigingen

producenten kunnen gebruikmaken van onze kennis

deze gebruikt wordt. Deze werkzaamheden kunnen

begeleiding van cliënten of leerlingen, en ondersteuning

kunnen een beroep op ons doen voor ondersteuning

over de markt, over apparatuur en over ziektebeelden.

worden verricht in opdracht van bedrijfsverenigingen,

bij aanvraagtrajecten. Specifiek voor personen met een

en advies. Daarnaast kan rdgKompagne informatie-

Ook kunnen wij voor hen productevaluaties uitvoeren.

ziektekostenverzekeraars, ziekenhuizen, verpleeghuizen,

laag ontwikkelingsniveau kunnen wij ondersteuning

bijeenkomsten begeleiden, projecten en andere initia-

revalidatiecentra, thuiszorg, (collega)bedrijven, gemeen-

bieden bij het vaststellen van de mogelijkheden van

tieven faciliteren, en apparatuur in bruikleen verstrekken

Voor opleidingen kunnen wij colleges verzorgen voor

ten en particulieren. Meer over de mogelijkheden leest u

oogbesturing en interactieve projectiesystemen. Hierbij

voor beurzen of demonstraties.

studenten, of bijscholingen voor docenten. Verder

op pagina 79.

bestaat de mogelijkheid voor uitgebreider onderzoek in de vorm van een langdurig proeftraject.

Dienstverlening op maat

apparatuur aan hun voorzieningen. Ontwikkelaars en

hebben wij voor studenten regelmatig stage- of Zorgverzekeraars kunnen onze expertise inschakelen

projectplaatsen beschikbaar. Onderzoekers kunnen ge-

voor protocollisering, second opinions, informatie-

bruikmaken van onze expertise en ons grote netwerk

Uiteraard kunnen partijen ook een beroep op ons doen

Instellingen kunnen bovendien gebruikmaken van

bijeenkomsten en kennisvergroting van medewerkers.

van klanten en producenten. Daarnaast kunnen wij

voor dienstverlening op maat. Wij zetten onze expertise

onze afdeling WTB voor het maken van speciale

Gemeenten kunnen ons benaderen voor een beoor-

apparatuur in bruikleen verstrekken ten behoeve van

graag voor u in.

adaptaties, zoals bevestigingen van hulpmiddelen

deling over de noodzaak van hulpmiddelen en voor

onderzoek.

binnen het gebouw of aanpassingen om reeds aan-

het realiseren van voorzieningen. UWV en werkgevers

I

wezige apparatuur te bedienen. Denk daarbij niet alleen aan omgevingsbediening, maar ook bijv. aan het aanpassen van werkgereedschap, hobbymateriaal of muziekinstrumenten.

www.rdgkompagne.nl

www.rdgkompagne.nl

10



Starters

11

STARTERS Voor wie: mensen met een beginnend of zeer beperkt communicatieniveau. Voor wat: beginnende communicatie, oefenen van communicatieve voorwaarden zoals actie-reactie, beurt wisselen en aandacht vragen. Voor welke situatie: thuis, in de klas/groep, of onderweg.

Scan de code voor ons meest actuele productaanbod.

Onder starters verstaan wij eenvoudige spraakcom-

wordt de volgende boodschap afgespeeld. Deze functie

puters voor beginnende communicatie. Deze apparaten

kan bijvoorbeeld gebruikt worden om de gebruiker een

hebben slechts een of enkele knoppen, waaronder

verhaal te laten voorlezen terwijl de leerkracht de plaatjes

spraakboodschappen kunnen worden opgenomen.

toont, voor het voeren van een eenvoudig gesprek, of

Wanneer de gebruiker op de knop drukt, wordt de

voor het geven van de opeenvolgende instructies voor

boodschap ten gehore gebracht. Voor het maken van

een taak.

de spraakopnames hebben starters een ingebouwde

Niveaus

microfoon.

Heeft het apparaat meerdere niveaus, dan kunnen op elk Starters zijn doorgaans groot van formaat en kleurig

niveau verschillende spraakboodschappen opgenomen

uitgevoerd. Soms hebben de apparaten een doorzichtig

worden. Door een begeleider is het apparaat dan snel

kapje, waaronder een afbeelding kan worden geplaatst.

aan te passen aan de situatie, door eenvoudig een ander

Ook zijn er starters met een klein plateau, waarop

niveau in te stellen.

een voorwerp kan worden geplaatst. Dit kan voor de gebruiker iets duidelijk maken over de spraakboodschap

Alternatieve bediening

op het apparaat.

Op sommige starters kan voor elke knop ook een externe schakelaar aangesloten worden. Zo kan de starter

www.rdgkompagne.nl

Sommige starters zijn koppelbaar, zodat ze samen-

door gebruikers met onvoldoende handfunctie op een

gevoegd kunnen worden tot één systeem met meerdere

alternatieve manier bediend worden, bijvoorbeeld door

knoppen, dat meegroeit met het niveau van de gebruiker.

de schakelaar bij het hoofd te plaatsen.

Stap-voor-stapfunctie

Aansluitmogelijkheden

Heeft de schakelaar een stap-voor-stapfunctie, dan

Ook kan de starter een aansluitmogelijkheid hebben voor

kunnen meerdere spraakboodschappen achter elkaar

aangepast speelgoed op batterijen (zie pagina 75). Dit

opgenomen worden. Bij elke activering van de schakelaar

speelgoed kan dan met behulp van een mini-jackkabeltje

www.rdgkompagne.nl

12



Starters

op de starter aangesloten worden. De gebruiker kan

klas. Daarnaast kunnen starters ingezet worden om de

het speelgoed nu met zijn starter bedienen, waarbij

gebruiker te kalmeren, bijvoorbeeld met een boodschap

eventueel gelijktijdig een spraakboodschap (of liedje)

van moeder, of met een ingezongen liedje.

13

klinkt.

Onderlinge verschillen Gebruik

De starters verschillen onderling van elkaar in:

Starters helpen op een speelse manier de communicatie op gang te brengen, door de gebruiker te stimuleren om actief deel te nemen aan activiteiten en communicatievoorwaarden te trainen, zoals beurt wisselen, actie-reactie en initiatief nemen (zie ook pagina 69). Starters kunnen ook heel goed gebruikt worden voor

• • • • • • •

Aantal knoppen

Partner/Plus en Partner/Plus Stepper

Grootte van de knop(pen)

Koppelbare schakelaars

Partner/Plus 4

Aantal niveaus Aantal spraakboodschappen per niveau Opnamecapaciteit Bedieningsmogelijkheden Aansluitmogelijkheden

het opzetten van groepsactiviteiten, bijvoorbeeld in de

Talking Brix

Italk2

Koppelbare schakelaars

BIGmack, BIG Step-by-Step, BIG Step-by-Step with Levels, BIG Step-by-Step Choice with Levels en BIG Step-by-Step Gameplay

LITTLEmack, LITTLE Step-by-Step, LITTLE Step-by-Step with Levels, LITTLE Step-by-Step Choice with Levels en LITTLE Step-by-Step Gameplay

TalkTrac Communicator Aan polsband

VideoBrix

Ablenet skinsets

Met videoboodschap

Stickers voor het personaliseren van de BIG en LITTLE macks en Step-by-Steps

www.rdgkompagne.nl

www.rdgkompagne.nl

Doorkijkraam

14



Plaatjessystemen

15

PLAATJESSYSTEMEN Voor wie: mensen met een beginnend of beperkt communicatieniveau. Voor wat: overbrengen van een beperkt aantal communicatieve uitingen. Voor welke situatie: thuis, in de klas/groep, of onderweg.


Plaatjessystemen hebben een beperkt aantal toetsen

en uiteindelijk een goede opstap vormen naar een

waarmee een vast aantal boodschappen overgebracht

dynamisch systeem.

kan worden. De systemen zijn bedoeld voor kinderen met een beginnend communicatief niveau, of volwassenen

Visuele scènes

met een zeer beperkt cognitief niveau.

Op sommige systemen met een flexibele indeling is het ook mogelijk te werken met visuele scènes. De

Onder elke toets kan een spraakboodschap opgenomen

communicatiekaart toont dan één grote afbeelding,

worden. Hiervoor hebben de systemen een ingebouwde

bijv. van een ruimte, situatie of groep personen. De

microfoon. Wanneer de gebruiker een toets selecteert,

spraakboodschappen kunnen gekoppeld worden aan de

wordt de boodschap uitgesproken.

objecten of personen in de afbeelding.

Plaatjessystemen zijn doorgaans vrij groot van formaat,

Raster

maar licht van gewicht, want ze moeten gemakkelijk

Plaatjessystemen zijn doorgaans voorzien van een raster,

meegenomen kunnen worden. Verder zijn de apparaten

waardoor de toetsen duidelijk van elkaar gescheiden

robuust uitgevoerd en hebben ze een goede geluids-

worden. Onder het raster kan een papieren communica-

kwaliteit en instelbaar volume.

tiekaart worden geschoven, waarop pictogrammen of andere afbeeldingen zijn afgedrukt. Zo heeft elke toets

Aantal toetsen

zijn eigen afbeelding. Bij apparaten met een flexibele

Het aantal toetsen van plaatjessystemen kan oplopen tot

indeling zijn de rasters verwisselbaar.

128. In de praktijk is 32 toetsen voor een plaatjessysteem echter wel het maximum. Bij een groter aantal toetsen

Niveaus

worden deze erg klein. Bovendien zijn gebruikers die

Heeft het apparaat meerdere niveaus, dan kunnen op elk

met meer toetsen kunnen omgaan vaak wel toe aan een

niveau verschillende spraakboodschappen opgenomen

dynamisch communicatiehulpmiddel (zie pagina 23).

worden. Zo kan het systeem gebruikt worden in verschillende situaties, bijv. thuis, op school, in de dierentuin, etc.

www.rdgkompagne.nl

Sommige systemen hebben een flexibele indeling, wat

Door een begeleider is het apparaat snel aan te passen

inhoudt dat het aantal toetsen instelbaar is. Zo kan het

aan de situatie, door eenvoudig een ander niveau in te

apparaat meegroeien met het niveau van de gebruiker

stellen en een andere kaart in het apparaat te plaatsen.

www.rdgkompagne.nl

16



Plaatjessystemen Het niveau kan ingesteld worden met behulp van een


knop op het apparaat. Er zijn ook plaatjessystemen met

Het plaatjessysteem kan bovendien een of twee

automatische kaartherkenning.

aansluitingen hebben voor aangepast speelgoed op

17

batterijen (zie pagina 75). In dat geval kan speelgoed

Bediening

met behulp van een mini-jackkabeltje op het systeem

Standaard worden plaatjessystemen bediend door de

aangesloten worden. De gebruiker kan het speelgoed

toetsen in te drukken. Sommige plaatjessystemen heb-

vervolgens met zijn plaatjessysteem bedienen, waarbij

ben daarnaast aansluitingen voor externe schakelaars.

eventueel gelijktijdig een spraakboodschap (of liedje)

Bij apparaten met een kleiner aantal toetsen kunnen

klinkt.

soms evenzoveel schakelaars aangesloten worden. De toetsen worden dan een-op-een overgenomen door de schakelaars.

Daarnaast zijn er systemen die beschikken over een

SuperTalker

infraroodzender, die het mogelijk maakt afstandbedien-

Flexibele indeling van 1 tot 8 toetsen

ProxTalker Met verplaatsbare symboolkaartjes

bare spelmaterialen of andere apparaten met behulp Daarnaast zijn er apparaten die scannend bediend

van de toetsen van het plaatjessysteem te bedienen. De

kunnen worden. Op scannende apparaten worden

zender wordt eenvoudig geprogrammeerd met behulp

een of twee schakelaars aangesloten. Op de toetsen

van de originele afstandsbediening.

bevinden zich lichtjes, die een voor een gaan branden. Brandt het lichtje van de gewenste toets, dan activeert

Communicatiekaarten

de gebruiker zijn of haar schakelaar. De scansnelheid

De papieren communicatiekaarten kunnen met behulp

is instelbaar en soms ook de scanvolgorde. Heeft de

van speciale software op de pc gemaakt en afgedrukt

gebruiker twee schakelaars, dan kan hij of zij de snelheid

worden. Dankzij deze speciale software krijgen de kaar-

zelf bepalen door met de ene schakelaar de toetsen te

ten en toetsen exact de juiste afmetingen (zie pagina 27).

doorlopen en met de andere te activeren. In plaats van lichtjes kunnen sommige plaatjessystemen de toetsen

Onderlinge verschillen

Tech/Speak en Tech/Scan 32

Tech/Talk en Tech/Scan 8

ook aanduiden door middel van auditieve “cues”. Dit zijn

Plaatjessystemen verschillen onderling van elkaar in:

32 toetsen, in aanraak- en scannende versie

8 toetsen, in aanraak- en scannende versie

korte spraakopnames die, al dan niet door een kop-

• • • • • •

telefoon, duidelijk maken welke spraakboodschap zich onder de knop bevindt. Dankzij deze alternatieve bedieningsmogelijkheden kunnen de plaatjessystemen ook door cliënten met

Aantal toetsen en flexibiliteit Aantal niveaus en automatische niveauherkenning Opnamecapaciteit Bedieningsmogelijkheden Aansluitmogelijkheden Extra functies

onvoldoende handfunctie en/of een visuele beperking gebruikt worden.

QuickTalker 7, 12 en 23

Tobii S32 Flexibele indeling van 1 tot 32 toetsen en automatische kaartherkenning

www.rdgkompagne.nl

De boodschappen op de bovenste rij zijn op elk niveau gelijk

GoTalk 4+, 9+ en 20+ De boodschappen op de bovenste rij zijn op elk niveau gelijk

www.rdgkompagne.nl

18



Tekstsystemen

19

TEKSTSYSTEMEN Voor wie: mensen met een communicatieve beperking die motorisch en cognitief in staat zijn te typen. Voor wat: overbrengen van communicatieve uitingen over elk gewenst onderwerp. Voor welke situatie: thuis, in de klas/groep, op het werk/dagbesteding, of onderweg.


Voor jongeren of volwassenen die met tekst kunnen

De synthetische stem kan uitspreken wat de gebruiker

communiceren, wordt meestal gekozen voor een

typt. Hierdoor kan het hulpmiddel niet alleen in een-op-

tekstgebaseerd hulpmiddel. Heeft de gebruiker geen

een gesprekken gebruikt worden, maar ook in situaties

bijkomende problemen met de handfunctie of andere

waarin de communicatiepartner niet of moeilijk kan

aanvullende eisen, dan kan een eenvoudig tekstsysteem

meelezen, zoals buitenshuis, in een groep of wanneer de

volstaan.

gesprekspartner slechtziend is.

Tekstsystemen bestaan uit een toetsenbord en een

Bediening

of twee tekstdisplays. Systemen met twee displays

De toetsenborden hebben standaard een QWERTY-

hebben een extra scherm aan de achterzijde, waarop de

indeling. Sommige systemen zijn ook leverbaar in ABC-

communicatiepartner kan meelezen wat de gebruiker

uitvoering.

typt. De grootte van de schermen varieert, alsook het aantal tekstregels en de tekstgrootte. Er zijn ook syste-

Sommige tekstsystemen zijn standaard voorzien van een

men met een afneembaar meeleesscherm. Dit kan

raster voor vingergeleiding, maar voor alle systemen zijn

handig zijn voor privégesprekken of juist voor groeps-

rasters als optie beschikbaar. Rasters kunnen nuttig zijn

gesprekken.

voor mensen met een beperkte coördinatie of motorische problemen. Door het raster komen de toetsen verzonken

De meeste tekstsystemen zijn bovendien voorzien van

te liggen, zodat de gebruiker de hand op het raster kan

een synthetische stem. Naar keuze kan een mannen- of

laten rusten en de juiste toets kan kiezen, zonder daarbij

vrouwenstem ingesteld worden. Op de verschillende

ongewenste toetsen in te drukken.

systemen zijn verschillende spraaksynthesizers geïnstalleerd. Alle beschikbare stemmen zijn goed verstaanbaar,

Woordvoorspelling

maar welke het prettigst klinkt, is zeer persoonlijk. Op

Voor het versnellen van de tekstinvoer zijn tekstsystemen

sommige systemen bestaat de mogelijkheid stemmen

voorzien van woorden/of zinsvoorspelling. De uitge-

voor meerdere talen te installeren.

breidheid van deze functie varieert. Daarnaast is het op sommige systemen mogelijk veelgebruikte zinnen op te slaan.

www.rdgkompagne.nl

www.rdgkompagne.nl

20

Tekstsystemen Communicatiehulpmiddelen


Tekstsystemen Extra functies


Enkele systemen bieden de mogelijkheid met behulp

Tekstsystemen verschillen onderling van elkaar in:

van het hulpmiddel te telefoneren en/of sms’en. Bij

• • • • • • •

telefoneren wordt de spraak van het hulpmiddel direct door de telefoonlijn gezonden, zodat deze duidelijk verstaanbaar is.

Aantal schermen Afneembaarheid meeleesscherm Aantal tekstregels en tekstgrootte op de scherm Stem Uitgebreidheid van de woordvoorspelling Bedieningsmogelijkheden Extra functies

Allora 2 Met afneembaar meeleesscherm en sms-functie

Lightwriter SL40 en SL40 Connect

SpeakOut

Standaard voorzien van sms-functie, met de Connect kan men bovendien telefoneren, ook beschikbaar in scannende versie

Megabee Tekstgebaseerd doorkijkraam met twee displays

www.rdgkompagne.nl

www.rdgkompagne.nl

21

22



Dynamische systemen

23

DYNAMISCHE SYSTEMEN Voor wie:  mensen met een communicatieve beperking die een groter aantal uitingen willen kunnen overbrengen en/of vanwege bijkomende motorische beperkingen niet met andere hulpmiddelen overweg kunnen. Voor wat:  overbrengen van voorgeprogrammeerde persoonlijke uitingen, die zijn ingedeeld in categorieën, eventueel aangevuld met een typmodule. Voor welke situatie: thuis, in de klas/groep, op het werk/dagbesteding, of onderweg. Scan de code voor ons meest actuele productaanbod.

Dynamische systemen zijn geschikt voor zowel tekst- als

typt of kiest de gebruiker de boodschappen die hij of zij

symboolcommunicatie. In tegenstelling tot de eerder

wil overbrengen.

beschreven statische systemen, hebben dynamische systemen geen vaste toetsen, maar een indeling die

Geletterde gebruikers kunnen werken met scherm-

kan veranderen. Dit betekent enerzijds dat het scherm

toetsenborden, zodat men alles kan typen wat men wil

veranderlijk is: elke toets op het scherm kan verwijzen

zeggen en niet in de communicatie beperkt wordt. Voor

naar een nieuwe pagina met nieuwe toetsen. Ander-

het versnellen van de tekstinvoer kan gebruik worden

zijds kan ook de inhoud van een dynamisch systeem

gemaakt van woorden zinsvoorspellers. Daarnaast is

steeds worden aangepast, zodat het als het ware kan

het mogelijk te werken met voorgeprogrammeerde

meegroeien met het niveau, de leefomstandigheden en

boodschappen. Deze boodschappen kunnen worden

de interesses van de gebruiker.

aangeduid met tekst of met afbeeldingen. Voor geletterde gebruikers kan dit een manier zijn om veelgebruikte

Dynamische systemen zijn speciaal voor de doelgroep

uitingen snel te kunnen kiezen.

ontwikkelde “tabletcomputers” met communicatiesoftware. De computer is voorzien van een aanraakscherm,

Voorgeprogrammeerde boodschappen zijn bovendien

krachtige speakers en mogelijkheden voor alternatieve

geschikt voor ongeletterde gebruikers. Voor hen kunnen

bediening. Dynamische systemen zijn beschikbaar van

de boodschappen worden aangeduid met picto-

zeer draagbaar pocketformaat tot grote 15 inch appa-

grammen, eigen foto’s of afbeeldingen van internet.

raten, die meer geschikt zijn voor bijv. oogbesturing.

Boodschappen kunnen bestaan uit hele zinnen of uit losse woorden, waarmee de gebruiker zelf zinnen kan

Communicatiesoftware

opbouwen. Sommige systemen kunnen hierbij de woor-

Standaard is op dynamische systemen speciale com-

den automatisch vervoegen.

municatiesoftware

geïnstalleerd.

Met

behulp

van

deze software wordt het communicatiehulpmiddel

Uiteraard kunnen getypte, gekozen of samengestelde

“ingericht”. Die inrichting bestaat uit een verzameling

boodschappen ook uitgesproken worden. Hiervoor is

“communicatiepagina’s”, die volledig kan worden aan-

het mogelijk gebruik te maken van synthetische en/of

gepast aan de wensen en eisen van de gebruiker van het

opgenomen spraak.

hulpmiddel. Met behulp van deze communicatiepagina’s

www.rdgkompagne.nl

www.rdgkompagne.nl

24



Dynamische systemen Extra functies

Op de grotere en geavanceerdere systemen kan

Naast directe communicatie hebben veel dynamische

bovendien gebruik gemaakt worden van oogbesturing,

systemen aanvullende mogelijkheden, zoals internetten,

met behulp van een (al dan niet ingebouwde) oog-

e-mailen, bellen, sms’en, spelen, foto’s maken en bekijken,

besturingmodule. De gebruiker selecteert dan de toet-

muziek luisteren en omgevingsbediening.

sen door ernaar te kijken. Dit maakt de systemen zelfs

Bediening

geschikt voor gebruikers met zeer ernstige motorische

Tobii M8

Tobii I12 en Tobii I15

problematiek (zie pagina 35).

Met 8 inch scherm en Tobii Communicator software

Met 12 of 15 inch scherm, Tobii Communicator software en geïntegreerde module voor oogbesturing

Dynamische systemen zijn uitgerust met een aanraakscherm. Vrijwel alle dynamische systemen bieden

Formaten en opbouw

bovendien diverse mogelijkheden voor alternatieve

De kleinere dynamische systemen zijn door hun formaat

bediening. Daardoor kunnen ze ook bediend worden

en gewicht extra geschikt voor gebruikers die kunnen

door gebruikers met onvoldoende handfunctie en zijn

lopen. Deze systemen worden geleverd met een draag-

ze voor mensen met degeneratieve aandoeningen snel

tas. Sommige systemen hebben een uitklapbare beugel,

aanpasbaar.

waarmee ze rechtop op een tafel gezet kunnen worden.

25

Zwaardere systemen zijn niet geschikt om te worden Om het aanraakscherm beter bedienbaar te maken,

gedragen. Deze systemen, maar ook de kleinere, kunnen

kunnen de systemen voorzien worden van een raster

worden opgebouwd op bijv. een rolstoel of bij het bed.

Zingui

Smart 3

met een beperkte coördinatie of motorische problemen.

Doelgroep

Met vereenvoudigde versie van Mind Express en 8,4 inch scherm

Het raster zorgt ervoor dat de toetsen verzonken komen

Dynamische systemen worden ingezet bij kinderen

Met vereenvoudigde versie van Mind Express en 4 inch scherm

te liggen, zodat de gebruiker de hand op het raster kan

of volwassenen die gebruikmaken van plaatjes om te

laten rusten en de juiste toets kan kiezen, zonder daarbij

communiceren, maar waarvoor plaatjessystemen te

ongewenste toetsen in te drukken.

beperkt zijn. Een voorwaarde om gebruik te kunnen

voor vingergeleiding. Dit kan nuttig zijn voor mensen

maken van dynamische systemen is dat de gebruiker kan Daarnaast zijn veel systemen voorzien van een usb-

categoriseren.

aansluiting en aansluitingen voor schakelaars, om het apparaat scannend te bedienen. De usb-aansluiting

Daarnaast worden dynamische systemen ingezet wan-

maakt het mogelijk een muisvervanger te gebruiken,

neer de motorische problemen zo groot zijn, dat bijv. een

zoals een hoofdmuis. Bij scanning lichten de toetsen

eenvoudig tekstsysteem geen optie is.

op het scherm beurtelings op, bijvoorbeeld in de vorm van een gekleurd kader. Bevindt het kader zich om de

Tenslotte wordt dit soort hulpmiddelen ingezet voor

gewenste toets, dan activeert de gebruiker zijn of haar

personen met een progressief ziektebeeld, waarbij het

Tellus 4

Mobi 2

schakelaar. Behalve met een visueel kader kunnen de

hulpmiddel snel aangepast moet kunnen worden aan de

toetsen ook met auditieve “cues” aangeduid worden.

veranderende lichamelijke situatie.

Met 13,3 inch scherm en Mind Express software, ook te combineren met module voor oogbesturing

Met 12 inch scherm en Mind Express software, ook te combineren met module voor oogbesturing

Dit zijn korte spraakopnames die, al dan niet door een koptelefoon, duidelijk maken welke spraakboodschap of


functie zich onder de knop bevindt. Heeft de gebruiker

Dynamische systemen verschillen onderling van elkaar in:

twee schakelaars, dan kan hij of zij de snelheid zelf

• • • • • •

bepalen door met de ene schakelaar de toetsen te doorlopen en met de andere te activeren. Bij gebruik van één schakelaar is de scansnelheid instelbaar. Ook de scanvolgorde is instelbaar. Schakelaars zijn er in vele soorten, voor bediening met verschillende lichaamsdelen

Formaat / meeneembaarheid Software & mogelijkheden Bedieningsopties Mogelijkheden voor telecommunicatie

Toughpad

Mogelijkheden voor omgevingsbediening

Robuuste 10 inch Windows tablet met Mind Express of Tobii Communicator software


(zie pagina 39).

www.rdgkompagne.nl

www.rdgkompagne.nl

TouchSpeak Speciaal ontwikkeld voor mensen met afasie, op 4 of 7 inch platform

26



Software

27

SOFTWARE Voor wie: gebruikers van papieren communicatiekaarten of dynamische systemen en hun therapeuten, ouders en begeleiders. Voor wat: maken van papieren communicatiekaarten of activiteiten en inrichten van dynamische systemen. Voor welke situatie: thuis, in de therapiepraktijk of op school.


Grofweg kan onderscheid gemaakt worden tussen twee

Inrichten van dynamische systemen

soorten programma’s voor ondersteunde communicatie:

Dynamische systemen worden geleverd met speciale

programma’s voor het printen van papieren communi-

communicatiesoftware (zie ook pagina 23). Deze soft-

catiekaarten en programma’s voor het inrichten van

ware bevat enerzijds de communicatiepagina’s voor de

dynamische systemen.

gebruiker van het hulpmiddel en anderzijds het bewerkprogramma waarmee die pagina’s worden samengesteld.

Printsoftware Met

behulp

van

printsoftware

kunnen

papieren

De gehele verzameling van communicatiepagina’s wordt

communicatiekaarten gemaakt worden, maar ook

ook wel het persoonlijke “vocabulaire” van de gebruiker

uiteenlopende activiteiten en educatieve materialen,

genoemd. Vooral het maken van een vocabulaire voor

of dagschema’s voor in de klas of woongroep. Kaarten

symboolgebruikers is een tijdrovende klus. Er moet

kunnen voor communicatie gebruikt worden door

met veel aspecten rekening gehouden worden: welke

symbolen aan te wijzen. Daarnaast kan de software

boodschappen zijn voor de gebruiker van belang, is een

gebruikt worden voor het printen van kaarten voor

bepaald kleurgebruik belangrijk, welke afbeeldingen

plaatjessystemen (zie pagina 15). Voorgedefinieerde

begrijpt de gebruiker het best, hoeveel toetsen op het

sjablonen voor veelgebruikte plaatjessystemen zorgen

scherm kan de gebruiker overzien en hoeveel niveaus

ervoor dat de kaarten en toetsen exact de juiste

mag een hiërarchische structuur hebben, hoe groot

afmetingen krijgen voor het betreffende apparaat. U

moeten de toetsen zijn om goed bedienbaar én zichtbaar

hoeft alleen nog afbeeldingen toe te voegen, de kaart uit

te zijn, etc. etc. rdgKompagne biedt een aantal producten

te printen en deze langs de lijnen uit te knippen.

en diensten aan die hierbij kunnen helpen: kant-en-klare vocabulaires (zie hieronder), de dienst Vocabulaires op

Het maken van communicatiekaarten en andere

maat en de cursus Inrichten dynamische systemen (zie

materialen is eenvoudig. U kunt een van de aanwezige

pagina 6 en 7).

sjablonen kiezen of zelf een lay-out maken. Vervolgens voegt u symbolen of andere afbeeldingen toe, en evt.

Met sommige programma’s kunnen behalve communi-

ook tekst. Dan kunt u nog de opmaak en kleur van de

catiepagina’s ook uiteenlopende andere toepassingen

verschillende elementen op de kaart bepalen. Tenslotte

geprogrammeerd worden. Denk bijv. aan pagina’s om

drukt u de kaart af.

te internetten, e-mailen, bellen en sms’en, maar ook aan spelletjes en oefeningen, gesproken boeken, een

www.rdgkompagne.nl

www.rdgkompagne.nl

28



Software agenda, fotoalbum of jukebox. Daarnaast kunt u pagina’s

uitvoering is rekening gehouden met de kenmerken

maken voor het bedienen van apparaten in huis (als het

van het hulpmiddel, zodat het vocabulaire bijvoorbeeld

hulpmiddel voorzien is van een infraroodzender), en voor

optimaal geschikt is voor bediening met de ogen.

het maken van foto’s (als het hulpmiddel voorzien is van een webcam).

Spraaksynthesizers en het gebruik van de eigen stem

Communicatiesoftware kan ook op een pc geïnstalleerd

Dynamische communicatiehulpmiddelen zijn vaak voor-

worden om pagina’s voor een cliënt of kind voor te

zien van synthetische spraak voor het uitspreken van

bereiden. Deze kunnen dan later naar het hulpmiddel

getypte of geselecteerde boodschappen. Op de ver-

overgezet worden. Ook kan de software gebruikt worden

schillende systemen zijn verschillende synthesizers

om met een cliënt aan de pc te oefenen, bijv. om vast te

geïnstalleerd. Voor elke synthesizer is doorgaans zowel

stellen of de cliënt met een dynamisch systeem overweg

een mannen- als een vrouwenstem beschikbaar. Alle

zal kunnen.

beschikbare stemmen zijn goed verstaanbaar, maar welke het prettigst klinkt, is zeer persoonlijk.

Kant-en-klare vocabulaires

29

Mind Express Voor het inrichten van dynamische systemen, standaard geïnstalleerd op de Mobi 2 en Tellus 4 en in vereenvoudigde vorm op de Smart en Zingui

Tobii SymbolMate Voor het maken van papieren communicatiekaarten en activiteiten en het inrichten van de Tobii S32

Het maken van een volledig gepersonaliseerd voca-

Op Windows-gebaseerde systemen is het mogelijk

bulaire is niet altijd noodzakelijk. Met name voor

een stem naar keuze te installeren. Dit maakt het ook

geletterde gebruikers, of wanneer geen sprake is van een

mogelijk een eigen “gedigitaliseerde stem” te gebruiken.

cognitieve beperking, kan een kant-en-klaar vocabulaire

Voor mensen die niet meer kunnen spreken kan het

prima geschikt zijn. Er zijn kant-en-klare vocabulaires

vervreemdend werken om te moeten communiceren

beschikbaar voor verschillende doelgroepen en niveaus.

met de stem van een ander. Voor mensen die dreigen

Voor geletterde gebruikers geeft zo’n vocabulaire

hun stem te verliezen, bijv. als gevolg van ALS of een

snel toegang tot alle functies van het hulpmiddel.

laryngectomie, biedt rdgKompagne daarom de dienst

Voor kinderen kan het een voordeel zijn dat kant-

“stemdigitalisering” aan: met behulp van een relatief klein

Symbol for Windows Paper Chart Maker

en-klare vocabulaires toegang geven tot veel meer

aantal spraakopnames wordt een nieuwe synthetische

Voor het maken van papieren communicatiekaarten

uitingen dan al bekend zijn, hetgeen kan helpen bij de

stem gegenereerd, die een treffende gelijkenis vertoont

taalontwikkeling. Kinderen zonder beperkingen worden

met de stem van degene die het materiaal heeft

immers ook aan veel meer woorden blootgesteld dan ze

ingesproken. Door opnames van de stem te maken

zelf al kunnen gebruiken; op die manier breiden zij hun

wanneer dat nog kan, kan men in een later stadium de

vocabulaire steeds verder uit. Kant-en-klare vocabulaires

eigen stem in een communicatiehulpmiddel gebruiken.

The Grid 2

Proloquo4Text

Voor het inrichten van een iPad als dynamisch systeem

Voor het inrichten van een iPad als tekstsysteem

Kant-en-klare vocabulaires

zijn ontwikkeld op basis van uitgebreid taalkundig onderzoek onder verschillende doelgroepen. Bij de

SymbolStix Online Voor het downloaden van SymbolStix symbolen

Sono Key Voor tekstgebaseerde communicatie en pc-bediening, zeer geschikt voor oogbesturing

Tobii Communicator Voor het inrichten van dynamische systemen en bedienen van de pc, standaard geïnstalleerd op de Tobii M8, I12 en I15

www.rdgkompagne.nl

Eurovocs Suite

Sono Primo

Voor tekstgebaseerde communicatie

Voor beginnende communiceerders, beschikbaar als kaartenset voor de Tobii S32 en als dynamisch vocabulaire

www.rdgkompagne.nl

30



Overige

31

OVERIGE Voor wie: mensen met een motorische en communicatieve beperking, mensen met een laag stemvolume of mensen met een cognitieve of visuele beperking. Voor wat: hulp oproepen binnenshuis, spreken, lezen en onthouden. Voor welke situatie: thuis, op school/werk of onderweg.


Naast een uitgebreid aanbod aan spraakcomputers, heeft

winkelkassa’s. RFID-chips bevinden zich o.a. in anti-

rdgKompagne ook enkele eenvoudigere hulpmiddelen

diefstalstickers en in de OV-chipkaart, de bijbehorende

die de actieve of passieve communicatie kunnen onder-

scanners bevinden zich in de welbekende poortjes. Er

steunen.

bestaan echter ook barcode- en RFID-scanners met een spraakfunctie. Deze scanners zijn speciaal bedoeld voor

Binnenhuisoproep

ondersteuning van de communicatie. Ze zijn voorzien

Voor personen met een motorische en communicatieve

van een ingebouwde microfoon en geheugen voor het

beperking kan het van belang zijn te beschikken over een

opnemen en opslaan van spraakboodschappen. Deze

systeem om binnenshuis hulp te kunnen oproepen. Soms

boodschappen worden gekoppeld aan bijgeleverde bar-

is het communicatieapparaat of de omgevingsbediening

code- of RFID-stickers, die op voorwerpen geplakt kun-

al met zo’n functie uitgerust. Voor separate systemen is

nen worden. De gebruiker haalt de scanner over de

het belangrijk dat ze bediend kunnen worden met een

sticker en hoort dan de opgenomen spraakboodschap.

schakelaar, bijvoorbeeld bij het hoofd, of aangesloten kunnen worden op het communicatieapparaat, de rol-

Deze scanners kunnen een goed hulpmiddel zijn voor

stoel- of omgevingsbediening.

mensen met cognitieve beperkingen, zoals autisme, afasie en downsyndroom, in therapiesituaties, op school of

Spraakversterkers

thuis. De scanner kan gebruikt worden voor het vergroten

Spraakversterkers kunnen een hulpmiddel zijn voor per-

van de woordenschat, het verbeteren van de uitspraak,

sonen die problemen hebben met hun verstaanbaarheid

het aanleren van de betekenis van pictogrammen, of

door een laag stemvolume. Deze versterkers bestaan uit

voor zelfstandigheidsbevordering, bijv. door stickers in

een compacte luidspreker en een headset-, dasspeld- of

een kookboek te plakken en de instructies in te spreken.

keelmicrofoon. Voorwaarde voor gebruik is een goede

De scanners kunnen ook heel goed gebruikt worden in

articulatie; onduidelijke spraak zal bij versterking niet tot

combinatie met een communicatieschrift, door stickers bij

een betere verstaanbaarheid leiden.

de pictogrammen te plakken, of met de Pictogenda, bijv. voor het overbrengen van boodschappen van ouder naar

www.rdgkompagne.nl

Barcode- en RFID-scanners

leerkracht en vice versa. Mensen met een visuele beper-

Barcodes (of streepjescodes) kennen we van allerlei

king kunnen dit soort scanners gebruiken voor het iden-

producten en de bijbehorende scanners zien we bij

tificeren van voorwerpen, zoals opbergmappen of cd’s.

www.rdgkompagne.nl

32



Overige

Voorleesapparaten Voorleesapparaten en -software

Naast voorleesapparaten zijn er diverse voorlees-

Een voorleesapparaat is een documentscanner met

programma’s voor op de pc. Deze programma’s kunnen

voorleesfunctie. Op de scanner kunnen getypte brieven,

e-boeken voorlezen, of lezen wat u aanwijst, typt

boeken,

medicijnen,

en selecteert. Behalve voor mensen met een visuele

gebruiksaanwijzingen of andere gedrukte materialen

tijdschriften,

bijsluiters

van

beperking, kan dit een uitkomst zijn voor mensen met

geplaatst worden. Het apparaat scant de tekst en leest

dyslexie.

33

Barcodescanners

deze voor met behulp van een spraaksynthesizer. Teksten worden herkend ongeacht hoe ze op de

Memorecorders

scanner worden geplaatst of hoe ze zijn opgemaakt.

Mensen met een visuele of cognitieve beperking kunnen

Sommige voorleesapparaten kunnen de teksten ook als

gebaat zijn bij het gebruik van een memorecorder.

geluidsbestand bewaren en naar bijv. een mp3-speler

Memorecorders zijn bedoeld om spraak op te nemen,

kopiëren. Ook zijn er voorleesapparaten waarop een

bijvoorbeeld als geheugensteun. Voor mensen met

Brailleleesregel kan worden aangesloten. De tekst wordt

visusproblemen zijn er memorecorders met voelbare

dan omgezet naar Braille in plaats van spraak.

toetsen in verschillende vormen en gesproken feedback

Sophie en Sophie Pro

B.A.Bar Scant bijgeleverde streepjescodes

bij de verschillende functies.

Voorleessoftware

Spraakversterkers

Milestone 312 met Speakout Memorecorder met ingebouwde RFID labelscanner

Echovoice

Micro Voice Amp

Easy Reader Leest digitale boeken voor

Memorecorders

Oproepsystemen Spika Leest wat u aanwijst, typt en selecteert, werkt vanaf USB-stick, ook beschikbaar binnen Fluency TTS

Milestone 312

Wireless Pager

Met voelbare toetsen en gesproken feedback

Te activeren met Jelly Beamer en Big Beamer draadloze schakelaars

www.rdgkompagne.nl

www.rdgkompagne.nl

34



Oogbesturing

35

OOGBESTURING Voor wie: mensen met een zeer beperkte of ongecontroleerde motoriek, zoals bij de ziektebeelden ALS of CP. Voor wat: bedienen van communicatiehulpmiddel en/of computer met behulp van de ogen. Voor welke situatie: thuis, in de klas/groep of onderweg; op de rolstoel, in bed of op de werkplek.


Oogbesturing is een alternatieve methode voor de be-

voor het bedienen van een communicatiehulpmiddel.

diening van computers, ontwikkeld voor mensen met

Er zijn dynamische communicatiehulpmiddelen met een

zeer beperkte bewegingsmogelijkheden. De gebruiker

ingebouwde module voor oogbesturing en er zijn losse

hoeft slechts naar het scherm te kijken om objecten

modules die met communicatiesystemen gecombineerd

“aan te klikken”.

kunnen worden.

De huidige oogbesturingssystemen werken zeer nauw-

Geïntegreerde modules hebben als voordeel dat ze

keurig, ongeacht de aanwezigheid van een bril of

geen losse aansluitpunten of losse kabels hebben, wat

contactlenzen, de kleur van de ogen en lichtom-

de betrouwbaarheid ten goede komt. Het voordeel van

standigheden. Zodra de gebruiker voor het systeem

een losse module is dat het hulpmiddel bij progressieve

plaatsneemt, zullen de ogen van de gebruiker gedetec-

aandoeningen snel kan worden aangepast aan de

teerd worden. De eerste keer dat een gebruiker het

veranderende lichamelijke situatie.

systeem gaat bedienen, zal er een kalibratie doorlopen moeten worden. Deze kalibratie kan vervolgens als

Voor een effectief gebruik van oogbesturing is wel een

persoonlijk profiel bewaard worden. Dit maakt het moge-

bepaald schermformaat vereist. Daarom kunnen alleen

lijk om een systeem in te zetten voor meerdere gebruikers.

de grotere dynamische communicatiehulpmiddelen uitgerust worden met een module voor oogbesturing.

Er zijn (al dan niet ingebouwde) oogbesturingsmodules

De compactste van deze systemen zijn geschikt om te

voor dynamische communicatiehulpmiddelen en mo-

worden opgebouwd op een rolstoel.

dules voor pc-bediening.

Pc-bediening

www.rdgkompagne.nl

Communicatie

Modules met usb-aansluiting kunnen ook aangesloten

Voor mensen die niet kunnen spreken en bovendien

worden op standaard pc’s of laptops. De module wordt

geen controle hebben over hun handen en andere

dan onder het beeldscherm gemonteerd en aangesloten

lichaamsdelen, kan oogbesturing worden toegepast

op de usb-poort.

www.rdgkompagne.nl

36



Oogbesturing

37

Wijze van besturing

is. Groot voordeel van deze methode is bovendien dat


handicap. In de ruim 15 jaar dat rdgKompagne al met

Er zijn drie methoden om computers met de ogen te

de gebruiker gewoon rond kan kijken op het scherm en

Systemen voor oogbesturing verschillen onderling van

oogbesturing werkt, hebben wij de techniek sterk zien

besturen.

rustig teksten kan lezen, zonder per ongeluk objecten

elkaar in:

verbeteren, waardoor deze voor steeds meer mensen in

aan te klikken. Een unieke zoomfunctie maakt het moge-

• • •

Aansluiting

meer situaties kan worden ingezet. Het blijft echter een

Trackbox

complexe techniek. Middels een aparte website en een

Instelmogelijkheden en gebruiksvriendelijkheid

aanvullend dienstenpakket wil rdgKompagne gebruikers

Bij Red Dot Tracking zorgt speciale (communicatie)

lijk zelfs de kleinste gebieden op het scherm te selecteren.

software ervoor dat de gebruiker niet de muispijl met de ogen hoeft te besturen, maar direct kan kijken naar

Bij alledrie de methoden kunnen objecten op het scherm

objecten of knoppen op het scherm. De software legt

geselecteerd worden door de blik erop te fixeren, te

Expertisecentrum Oogbesturing

begeleiders en leerkrachten faciliteren. Ook geven wij

daarvoor als het ware een onzichtbaar raster over de

knipperen, of een schakelaar te gebruiken.

rdgKompagne is in Nederland hét expertisecentrum

informatie en demonstraties aan alle belangstellenden.

op het gebied van oogbesturing voor mensen met een

Lees meer op www.oogbesturing.net.

knoppen. Knoppen kunnen zo groot gemaakt worden als voor de gebruiker noodzakelijk is. Wanneer de gebruiker

Gevoeligheid versus nauwkeurigheid

naar een knop kijkt, dan licht deze direct op, zonder dat er

Oogbesturingssystemen verschillen van elkaar in de

een muisaanwijzer aan te pas komt. Deze bedieningsvorm

grootte van de “trackbox”. Dit is de ruimte voor het

vereist veel minder inspanning dan het besturen van de

scherm waarbinnen de gebruiker zich vrij kan bewegen,

muispijl. De gebruiker kan zich bovendien vrij bewegen

zonder contact met het systeem te verliezen of aan

voor de monitor, zonder de nauwkeurigheid van de

nauwkeurigheid in te boeten. De trackbox van Tobii

oogregistraties te beïnvloeden.

is een van de grootste op de markt. Het systeem legt

van oogbesturing extra ondersteunen en therapeuten,

geen bewegingsbeperkingen op, zodat de gebruiker Windows Mouse Control is een methode waarbij oog-

zich vrij kan bewegen voor de monitor zonder precisie

bewegingen direct worden vertaald naar bewegingen

te verliezen of opnieuw te moeten kalibreren. Het Tobii-

van de muispijl op het scherm. Een muismenu maakt

systeem is daarmee ook geschikt voor mensen die last

het mogelijk de verschillende klikacties uit te voeren.

hebben van ongecontroleerde bewegingen.

Zo wordt de gehele Windows-omgeving toegankelijk, inclusief alle muisbedienbare programma’s. Het direct

Systemen met een kleinere trackbox zijn weliswaar

aansturen van de muispijl is echter voor de meeste ge-

gevoeliger voor bewegingen, maar kunnen geschikter

bruikers moeilijk en inspannend, enerzijds doordat het

zijn voor het aanwijzen van kleine objecten op het

moeilijk is om de muispijl volledig stil te houden (ook al

scherm en daarmee ook voor besturing van de muispijl.

worden saccades uitgefilterd), en anderzijds doordat we

Welk systeem in de praktijk het beste werkt voor dit doel,

van nature geneigd zijn de pijl met de ogen te volgen, in

is echter heel persoonlijk.

Tobii I12 en I15 Dynamische communicatiehulpmiddelen met ingebouwde oogbesturingsmodule

plaats van andersom.

Ook voor laag ontwikkelingsniveau Op de systemen van Tobii is nog een derde besturings-

Oogbesturing kan ook ingezet worden voor kinderen en

vorm mogelijk: Tobii Gaze Selection. Hiermee wordt de

volwassenen met ernstige meervoudige beperkingen.

volledige Windows-omgeving toegankelijk, zonder dat

Speciaal voor deze doelgroep ontwikkelde toepassingen

er een muispijl aan te pas komt. Gaze Selection verdeelt

laten dingen op het scherm gebeuren wanneer de

het computerscherm in een kijkgebied en een smalle

gebruiker slechts naar dat scherm kijkt. Zo kunnen meer

menubalk, die de beschikbare functies toont. In het

actieve acties uitgelokt worden, waardoor gebruikers

kijkgebied gebeurt niets, totdat een functie geselecteerd

leren dat zij invloed hebben op hun omgeving. Sommige

is in de menubalk. Voor het kiezen van een functie kijkt

kinderen kunnen op deze manier spelenderwijs de eerste

men kort naar het betreffende icoon om vervolgens

stappen zetten in communicatieontwikkeling en de

weer direct terug te kijken naar het kijkgebied. De blik

omgang met oogbesturing, hetgeen voor hen op andere

hoeft dus niet enkele seconden op het icoon gefixeerd

manieren niet mogelijk is (zie ook pagina 69).

te worden, zoals bij Windows Mouse Control het geval

www.rdgkompagne.nl

Tobii PCEye Go Compacte module voor de pc of laptop

Tobii EyeMobile

Eyetech TM4

Houder voor het monteren van de PCEye Go onder een Windows 8 tablet

Module voor de Tellus 4 en Mobi 2

www.rdgkompagne.nl

38



Schakelaars

39

SCHAKELAARS Voor wie: mensen met een zeer beperkte of ongecontroleerde motoriek, of mensen met een verstandelijke beperking. Voor wat: bedienen van communicatiehulpmiddel, pc, omgevingsbediening, oproepsysteem of spelmateriaal met de hand, het hoofd of een willekeurig ander lichaamsdeel. Voor welke situatie: thuis, in de klas/groep of onderweg; op de rolstoel, in bed of op de werkplek.


Een schakelaar is een bedieningshulpmiddel waarmee

het scherm. Hetzelfde geldt voor aangepast speelgoed

een of meer functies uitgevoerd kunnen worden. Denk

(zie pagina 75).

bijvoorbeeld aan de schakelaar waarmee u het licht aan en uit schakelt. De hier beschreven schakelaars zijn

Binnen andere software en bij hulpmiddelen voor com-

echter speciaal geschikt om bediend te kunnen worden

municatie en omgevingsbediening is de bediening

door mensen met verschillende handicaps. Ze kunnen

indirect. Deze bedieningsvorm wordt “scanning” ge-

aangesloten worden op communicatiehulpmiddelen,

noemd. Bij scanning bestuurt de gebruiker een aan-

omgevingsbedieningen, oproepsystemen, pc’s, tablets

wijskader (of lampje) dat stap-voor-stap de verschillende

of aangepast speelgoed.

opties langsloopt. Zodra de aanwijzer bij de gewenste optie is, activeert de gebruiker zijn of haar schakelaar. Bij

Schakelaars zijn beschikbaar in vele soorten en maten.

automatische scanning worden de opties automatisch

Veel schakelaars kunnen slechts één functie uitvoeren.

doorlopen. Bij stepscanning werkt de gebruiker met twee

Voor het uitvoeren van meerdere functies zijn dan

schakelaars: met de eerste beweegt hij of zij stap-voor-

meerdere schakelaars nodig. Er zijn ook gecombineerde

stap zelf de aanwijzer, met de tweede wordt de gewenste

schakelaars, waarmee twee of meer functies uitgevoerd

optie geactiveerd. Vaak worden ook verschillende

kunnen worden. De eenvoudigste schakelaars zijn druk-

scanpatronen aangeboden. Zo worden bij lineair scan-

knoppen. Geavanceerdere schakelaars kunnen bijv. be-

nen alle opties een-voor-een doorlopen, terwijl bij rij-

diend worden door te blazen en/of zuigen, of door te

kolom scanning eerst de rijen worden gescand en na

knipperen met de ogen. Schakelaars kunnen op elke

selectie de opties binnen de gekozen rij. Voor gebruikers

plek gemonteerd worden, zodat ze naar wens bediend

met een visuele beperking kan een lampje of kader

kunnen worden met bijv. hand, voet, hoofd of mond.

onbruikbaar zijn. Voor deze gebruikers bieden sommige hulpmiddelen de mogelijkheid van auditieve scanning:

Bediening

vooraf wordt dan voor alle opties een korte auditieve

Bij schakelaarbediening kan onderscheid gemaakt wor-

“cue” ingesproken, die bij het scannen hoorbaar wordt

den tussen directe en indirecte bediening. Speciaal voor

gemaakt.

mensen met een laag ontwikkelingsniveau is er actiereactie-software beschikbaar die direct reageert op een

Sommige gebruikers besturen de cursor op hun computer

activering van de schakelaar, er gebeurt meteen iets op

of communicatiehulpmiddel met het hoofd of met de ogen, maar gebruiken een schakelaar om te klikken.

www.rdgkompagne.nl

www.rdgkompagne.nl

40


41


Schakelaars

Grasp

Leaf

Flex

Knijpschakelaar

Buigschakelaar

Buigschakelaar

Aansluiting

Tenslotte zijn er schakelaars en interfacekastjes met

De meeste schakelaars zijn voorzien van een 3,5 mm

een Bluetooth-verbinding. Deze schakelaars kunnen

jackaansluiting (mini-jack). Hiermee kunnen ze recht-

behalve op de pc ook gebruikt worden voor de

streeks aangesloten worden op communicatiehulpmid-

bediening van smartphones en tabletcomputers. Let

Cup, Mini Cup en Cap

delen, apparaten voor omgevingsbesturing of aangepast

wel op dat de schakelaar geschikt moet zijn voor uw

In twee formaten

speelgoed.

specifieke tablet en voor de te gebruiken apps. Op iPads

Plate

Micro Light

vanaf iOS 7 zijn dankzij de functie “Switch Control” alle Via een speciaal interfacekastje kunnen deze schakelaars

apps schakelaarbedienbaar. In oudere iOS-versies en

ook aangesloten worden op de computer. Vaak worden

in Android dient de gebruikte app zelf geschikt te zijn

deze interfacekastjes geleverd met speciale software,

voor schakelaarbediening.

waarmee de functies van de aangesloten schakelaars


mogelijk om met behulp van vier schakelaars de muispijl

Schakelaars verschillen onderling van elkaar in:

in vier richtingen te besturen en met behulp van een

• • • • •

vijfde schakelaar te klikken (zie Muisbesturing). Er zijn ook schakelaars speciaal ontwikkeld voor pcgebruik. Deze schakelaars zijn voorzien van een usb-

Piko button

PikoDual

kunnen worden ingesteld. Op die manier is het bijv. ook

Tip

Candy Corn

Kantelschakelaar

Benaderingsschakelaar

Aantal functies Wijze van bediening Formaat Bedieningskracht Aansluiting

aansluiting en kunnen niet gebruikt worden voor het AMDi benaderingsschakelaar

bedienen van andere apparaten.

Sip/Puff

SimplyWorks Send

Blaaszuigschakelaar

USB schakelaars

Specs

Buddy Button en Big Buddy Button

Jelly Bean en Big Red

Joggle Switch

In twee formaten en verschillende kleuren

In twee formaten, met verwisselbare kapjes in vier kleuren

Met instelbare tegendruk

Switch Click USB

Swifty

Schakelaar met USB-aansluiting

Sluit een of twee schakelaars aan op de pc, via mini-jack of IR

Bluetooth schakelaars

Beam

Voor het draadloos maken van schakelaars, Voor het draadloos maken te combineren met SimplyWorks Receive van schakelaars, te combineren (voor pc) en Control (voor bijv. speelgoed) met de Swifty

Hook Pagebot for Kindle Keyboard Schakelaarbediening voor e-reader

Bedien de muziekbibliotheek van uw iPod of iPhone met schakelaars

SimplyWorks Switch Draadloze schakelaar in twee formaten, te combineren met SimplyWorks Receive (voor pc) en Control (voor bijv. speelgoed)

Soft

Jelly Beamer

Big Beamer

Mini Beamer

Draadloze schakelaar

Grote draadloze schakelaar

Draadloze benaderingsschakelaar

Pillow

Rocker

www.rdgkompagne.nl

Herga voetschakelaar

Bluetooth Super Switch

New Blue2

Bluetooth Switch Interface

Tecla Shield DOS

SimplyWorks for iPad

ClickToPhone

Schakelaarbediening voor Apple, Android en Windows apparaten

Schakelaarbediening voor de iPad of iPhone

Maakt de functies van een Android telefoon toegankelijk voor schakelaargebruikers

www.rdgkompagne.nl

42



Muisbesturing

43

MUISBESTURING Voor wie: mensen met een beperkte fijne of grove motoriek, of afwezige handfunctie. Voor wat: besturen van de muiscursor op de computer. Voor welke situatie: thuis, op het werk of op school.


Voor mensen die moeite hebben met het bedienen van

Ergonomische muizen

een standaard computermuis, bestaan veel alternatieven.

Ergonomische muizen zijn klassieke muizen, die zorgen

Muisvervangers kunnen gebruikt worden op de pc,

voor een optimale houding van de hand en pols. Deze

maar ook op dynamische communicatiehulpmiddelen

muizen zijn doorgaans leverbaar in verschillende for-

met een usb-aansluiting. Ze kunnen dus ook een

maten, om optimaal aan te sluiten bij de hand van de

oplossing zijn voor mensen die het aanraakscherm

gebruiker.

van hun communicatieapparaat niet kunnen bedienen. Muisvervangers die geen extra voeding nodig hebben,

Touchpads

kunnen bovendien gebruikt worden op tabletcomputers

Een touchpad is een aanraaktableau, zoals dat ook te

met een usb-aansluiting (of usb-adapter) en Windows of

vinden is op de meeste laptops. De muispijl wordt be-

Android besturingssysteem.

stuurd door de vinger met minimale kracht over het aanraakvlak te bewegen. Met speciale vingerbewegingen

Toegankelijkheidsinstellingen

kunnen ook andere muisfuncties uitgevoerd worden.

Soms is het voldoende uw muisinstellingen te wijzigen om goed met de muis te kunnen werken. Via de con-

Aanraakschermen

figuratieschermen van Windows en Mac OS zijn verschil-

Een aanraakscherm is een van de meest directe bedie-

lende instellingen beschikbaar, waarmee de reactie

ningsvormen. De gebruiker drukt direct op de objecten

van de muis gewijzigd kan worden. Zo kan het zinvol

op het scherm om deze te activeren. Aanraakschermen

zijn de snelheid en versnelling van de muiscursor aan

zijn dan ook zeer geschikt voor gebruikers met oog-hand-

te passen. Met de functie Klikvergrendeling kunt u de

coördinatieproblemen of cognitieve beperkingen. Ook

muisknop “vastzetten” door deze wat langer in te

kan een aanraakscherm gebruikt worden voor communi-

drukken. U kunt dan de sleepfunctie gebruiken zonder

catietraining, als opstap naar een persoonlijk commu-

de muistoets ingedrukt te houden. Ook is het mogelijk

nicatiehulpmiddel. Deze toepassingsmogelijkheden ma-

de muiscursor te besturen met behulp van uw toetsen-

ken aanraakschermen bij uitstek geschikt voor centra met

bord. Hiertoe schakelt u de functie Muistoetsen in. De

verstandelijk en/of motorisch gehandicapte bewoners of

beschikbare instellingen zijn afhankelijk van de ge-

bezoekers.

installeerde muisdriver. Drivers die veel instellingen bieden, zijn gratis te downloaden.

www.rdgkompagne.nl

www.rdgkompagne.nl

44



Muisbesturing

45

Trackballs

ongestoorde fijne motoriek. Sommige van deze joysticks

Kliksoftware

muisknop of schakelaar te bedienen, is “dwellselectie” of

Het voordeel van een trackball is dat het apparaat zelf

zijn ook geschikt om met bijv. de mond of kin bestuurd

Mensen die wel een muisvervanger kunnen gebruiken

autoklik een optie. Hierbij wordt automatisch een muisklik

niet hoeft te worden bewogen, waardoor maar beperkte

te worden. Gamejoysticks kunnen niet als muis gebruikt

om de muispijl te besturen, maar niet de muisknoppen

uitgevoerd wanneer de muiscursor een bepaalde tijd stil

armbewegingen nodig zijn. Voor de bediening is boven-

worden.

kunnen bedienen, kunnen gebruik maken van klik-

gehouden wordt. Deze methode wordt vaak toegepast

software. Met behulp van kliksoftware kunnen alle

bij mensen die de computer bedienen met het hoofd of

muisfuncties uitgevoerd worden met één muisknop of

met de ogen. Het gebied waarbinnen de muispijl moet

schakelaar. Voor mensen die ook niet in staat zijn een

worden stilgehouden, is instelbaar.

dien geen grip nodig. Door de bal in verschillende het scherm. Om de muisknoppen in te drukken, moet

Vijffunctieschakelaars, knoppenmuizen, interfacekastjes

de hand of vinger van de bal gehaald worden. Hierdoor

Wanneer ook een joystick niet voldoet, kan het voor

wordt de muispijl niet weer per ongeluk verplaatst bij

mensen met een zeer beperkte coördinatie een optie

het klikken. Een trackball is ook ideaal voor mensen met

zijn de muispijl te besturen met behulp van knoppen

een klein werkblad, bijv. op een rolstoel. Trackballs zijn er

of schakelaars. Een vijffunctieschakelaar integreert vijf

met grotere en kleinere, zwaardere en lichtere ballen, en

knoppen in één apparaat. Met de eerste vier knoppen

met verschillende aantallen knoppen. Behalve knoppen

wordt de muispijl in vier richtingen over het scherm

voor linker- en rechtermuisklik kunnen er knoppen zijn

bewogen, met de vijfde knop wordt de muisklik uit-

voor dubbelklik, slepen en neerzetten, en scrollen. De

gevoerd. Een knoppenmuis heeft meer knoppen en kan

grotere trackballs zijn speciaal geschikt voor gebruikers

daarmee de muispijl in acht richtingen bewegen en ook

met een beperkte coördinatie, maar ook voor bediening

de functies rechtsklik, dubbelklik en slepen uitvoeren.

met de voeten. Bij een zeer beperkte coördinatie kan

Interfacekastjes zijn kastjes waarop losse schakelaars

een afdekplaat een oplossing zijn. De knoppen komen

aangesloten kunnen worden. Met de verschillende

dan verzonken te liggen, zodat de gebruiker zijn hand

schakelaars kan de muis dan in vier richtingen bewogen

op de behuizing kan laten rusten, zonder per ongeluk

worden en kunnen verschillende klikfuncties uitgevoerd

een knop in te drukken. Op een aantal trackballs kunnen

worden. Meestal is de functie van elke schakelaar

bovendien externe schakelaars worden aangesloten,

instelbaar.

richtingen te rollen, wordt de muispijl bewogen over

Muisbesturing

Ergonomische muizen

Seniorenmuis

Contourmuis

Evoluent Mouse

Oystermouse

Compenseert tremoren

In verschillende formaten

Verticale muis

Met instelbare gebruikshoek

SwiftPoint

Finger Mouse

Switch Mouse

Kleine duimtrackball, wordt om de vinger gedragen

Uitschuifbare muis

voor als de ingebouwde knoppen te klein, te zwaar, of te

Hoofdmuizen

dicht bij elkaar geplaatst zijn.

Hoofdmuizen maken het mogelijk de muiscursor met

Joysticks

het hoofd te besturen. Bij klassieke hoofdmuizen wordt

Heeft de gebruiker een zeer beperkte coördinatie, maar

op het voorhoofd of brilmontuur van de gebruiker een

een trackball voldoet niet, dan kan een grove joystick een

klein reflecterend stickertje aangebracht. Een speciale

oplossing zijn. Ook mensen met een tremor kunnen baat

camera op het beeldscherm detecteert het stickertje en

hebben bij een joystick. Het voordeel van een joystick is

daarmee de hoofdbewegingen. Deze worden vertaald

dat de muispijl over het scherm blijft bewegen, zolang

naar bewegingen van de muispijl op het scherm. Er zijn

Anir Mouse

Trackbar Emotion

Roller Mouse Free

de joystick in een richting wordt vastgehouden. Er zijn

ook muizen met een ingebouwde gyroscoop, waarmee

Muis met verticaal pookje

joysticks die zich gedragen als een gewone muis, waarbij

de positie van de muis wordt bepaald. De muispijl

Rollend staafje direct voor het toetsenbord

Rollend staafje direct voor het toetsenbord

de muispijl in alle richtingen over het scherm kan worden

wordt dan bestuurd door de gyroscoop te bewegen

bewogen, en digitale joysticks die slechts vier of acht

of te kantelen. Hoofdmuizen gedragen zich zoals elke

richtingen toelaten. Het laatste type is extra ongevoelig

andere muis. Om de muispijl te bewegen is slechts een

voor bijvoorbeeld tremoren. Net als bij de trackballs

minimale hoofdbeweging nodig. Omdat er geen vaste

zijn er joysticks met verschillende aantallen knoppen,

draadverbinding met de computer nodig is, kan de

en met en zonder afdekplaat. Er zijn ook kleinere,

gebruiker zich verder vrij bewegen. Ter vervanging van

lichter bedienbare joysticks die juist geschikt zijn voor

de muisknoppen kunnen schakelaars en/of kliksoftware

mensen met een beperkt bereik, beperkte kracht en een

worden gebruikt.

www.rdgkompagne.nl

Hoofdmuizen

Quha Zono

EnPathia

Headmouse Extreme

Tracker Pro

Draadloze gyroscopische muis

Reageert op kantelingen

Draadloze hoofdmuis

Draadloze hoofdmuis

www.rdgkompagne.nl

46



Muisbesturing

Joysticks

47

Trackballs

Traxsys Roller Plus trackball

SimplyWorks trackball

n-Abler trackball

Funkey joystick

BJOY Stick

Groot, robuust en configureerbaar, ook geschikt voor het spelen van games

In verschillende uitvoeringen en indelingen

n-Abler joystick

Draadloze trackball, te combineren met SimplyWorks Receive USB-ontvanger

HelpiJoy

Traxsys Roller Plus joystick

Traxsys Roller II joystick

SimplyWorks joystick Draadloze joystick, te combineren met SimplyWorks Receive USB-ontvanger

Traxsys Roller II trackball

KidTRAC

BIGtrack

Ook verkrijgbaar als “PC-Trac” in zwart of grijs

Mini-joystick

HelpiClick

BJOY Hand Te bedienen met één hand

Statische muis, bedienbaar met één vinger

Touchpads

iOne Libra-90 trackball

Kensington Slimblade

Kensington Expert Mouse

Kensington Orbit Elite Glidepoint EasyCat

Glidepoint SmartCat

Orbitrack

Kliksoftware

Vijffunctieschakelaars, knoppenmuizen

SwitchXS

Mondmuizen

voor Mac OS

IntegraMouse Plus Bedien alle muisfuncties draadloos met de mond

Piko SW5R

BJOY Button

Gorlo&Todt knoppenmuis Dragger

USB-interfacekastjes

SimplyWorks Receive

Mitch

IntelliSwitch

Ontvanger voor de draadloze schakelaars en muisvervangers uit de SimplyWorks serie

Voor gebruik van joystick en/of schakelaars als muisvervanger

Draadloos interfacekastje

www.rdgkompagne.nl

BJOY Click KeyVit

Tobii Communicator Light

www.rdgkompagne.nl

EasiTrax

48



Tekstinvoer

49

TEKSTINVOER Voor wie: mensen met een beperkte fijne of grove motoriek, afwezige handfunctie of visuele beperking. Voor wat: invoeren van tekst op de computer, ter vervanging van het standaard toetsenbord. Voor welke situatie: thuis, op het werk of op school.


Voor mensen die moeite hebben met het bedienen van

kleiner. Kleine toetsen zijn soms zo licht bedienbaar dat

een standaard toetsenbord voor het invoeren van tekst

ze kunnen worden aangeslagen met een stick voor hand,

op hun computer, zijn er aangepaste toetsenborden en

vinger, mond of hoofd.

andere alternatieven.

Vergrote toetsenborden Toegankelijkheidsinstellingen

Vergrote toetsenborden kunnen geschikt zijn voor

Soms is het voldoende de toetsenbordinstellingen te wij-

mensen die problemen hebben met fijnmotorische han-

zigen om goed met uw standaard toetsenbord te kun-

delingen en voor mensen met een visuele beperking. De

nen werken. Via de configuratieschermen van Windows

toetsen van deze toetsenborden zijn extra groot en vaak

en Mac OS zijn verschillende instellingen beschikbaar,

met grote letters bedrukt.

waarmee de reactie van toetsaanslagen gewijzigd kan

www.rdgkompagne.nl

worden. Voor sommige gebruikers kan het zinvol zijn de

Afdekrasters

herhaalvertraging te wijzigen. Zo kunt u voorkomen dat

Voor mensen met een beperkte coördinatie kunnen

een toets meerdere keren wordt herhaald, wanneer deze

toetsenborden voorzien worden van een afdekraster.

langere tijd wordt ingedrukt. Schakelt u filtertoetsen

Het raster zorgt ervoor dat de toetsen verzonken ko-

in, dan worden korte of herhaalde toetsaanslagen ge-

men te liggen, waardoor de gebruiker de handen op

negeerd of vertraagd. Het gebruik van “plaktoetsen” kan

het toetsenbord kan laten rusten. Dit voorkomt het

zinvol zijn wanneer u het toetsenbord met één hand

ongewenst indrukken van toetsen en maakt het

gebruikt, of het lastig vindt twee toetsen tegelijk in te

gemakkelijker om één toets afzonderlijk in te drukken.

drukken. Met deze functie kunt u toetscombinaties met

Afdekrasters zijn er voor standaard toetsenborden, maar

Shift, Ctrl en Alt na elkaar indrukken.

ook voor verkleinde en vergrote toetsenborden.

Verkleinde toetsenborden

Indeling en bedrukking

Voor mensen met een klein bereik en weinig kracht kun-

Toetsenborden kunnen op verschillende manieren

nen verkleinde toetsenborden een oplossing zijn. Deze

ingedeeld en bedrukt zijn. In Nederland hebben stan-

toetsenborden zijn klein van formaat en de toetsen zijn

daard toetsenborden een QWERTY-indeling. Sommige

dicht bij elkaar geplaatst. De toetsen zelf kunnen even

gebruikers, bijv. beginnende spellertjes, kunnen gebaat

groot zijn als die van een standaard toetsenbord, of veel

zijn bij een toetsenbord met ABC-indeling en kleine

www.rdgkompagne.nl

50



Tekstinvoer

51

in plaats van hoofdletters. Kleurgebruik kan helpen

en minder uitgebreide varianten. Windows en Mac

Voor het leren werken met spraakherkenning is training

enkele dagdelen training. Hiervoor werken wij samen met

onderscheid te maken tussen klinkers, medeklinkers,

OS zijn standaard voorzien van een eenvoudig scherm-

van groot belang. Dat geldt zowel voor mensen mét als

bedrijven die zeer veel ervaring hebben met het gebruik

cijfers en functietoetsen. Op sommige toetsenborden

toetsenbord.

schermtoetsenborden

voor mensen zónder beperkingen. rdgKompagne biedt

van spraakherkenning door mensen met een handicap.

maken de kleuren het voor ouders of leerkrachten ge-

hebben een lay-out die persoonlijk aanpasbaar is voor

spraakherkenning daarom altijd aan in combinatie met

makkelijk de locatie van een toets te omschrijven, zon-

wat betreft toetsindeling, lettertype, kleur, grootte en

der deze fysiek aan te wijzen, zodat kinderen zelf de

lettergrootte. Daarnaast kunnen deze toetsenborden

toets kunnen vinden die ze zoeken. Kleurgebruik is ook

voorzien worden van een woordvoorspeller om de invoer

een manier om de letters op de toetsen beter zichtbaar

van tekst te versnellen. Ook kan het mogelijk zijn zinnen,

te maken voor mensen met een visuele beperking.

toetscombinaties of macro’s voor te programmeren,

In plaats van witte letters op zwarte toetsen, kunnen

zodat met behulp van één toets een zin kan worden

voor hen zwarte letters op witte of gele toetsen beter

getypt of een programma kan worden opgestart. Een

zichtbaar zijn. Uiteraard helpt het ook als de letters op

ingebouwde autoklikfunctie zorgt ervoor dat een

de toetsen groter zijn dan normaal.

gebruiker van bijv. oogbesturing geen muisknop of

Geavanceerdere

Vergrote toetsenborden

schakelaar nodig heeft om te klikken. Voor gebruikers

Ergonomie

van schakelaars moet het schermtoetsenbord scannend

Ergonomische toetsenborden zijn toetsenborden die door

bediend kunnen worden (zie pagina 39).

Clevy toetsenbord

Clevy Contrast

Grote toetsen met kleurcodering

Grote toetsen met hoog contrast

hun vorm een goede werkhouding bevorderen. Er zijn toetsenborden met een deelbare linker- en rechterhelft,

Spraakherkenning

waardoor de handen een natuurlijkere houding hebben

Spraakherkenning is een techniek waarbij het toetsen-

en spierspanning op de onderarmen afneemt. De meest

bord en de muis van de computer vervangen worden

vergaande variant hierop is het verticale toetsenbord, dat

door de stem. De gebruiker kan teksten dicteren in een

zorgt voor een volledig natuurlijke, neutrale houding van

tekstverwerker, e-mailen, programma’s opstarten en

de armen en polsen.

afsluiten, menu’s bedienen, internetkoppelingen “aanklikken”, en zelfs de muispijl met de stem bedienen.

Clevy Dyscover

VisionBoard 2

Lichtvlekbediende toetsenborden

Spraakherkenning kan worden ingezet bij mensen met

Lichtvlekbediende toetsenborden worden bediend met

RSI/CANS en bij mensen met een beperkte handfunctie.

Hoog contrast toetsenbord met grote geelzwarte of witzwarte toetsen

behulp van een laseraanwijzer, die bijv. aan het hoofd

Het is wel wenselijk dat de gebruiker computerervaring

Hoes en bijbehorende software voor het Clevy toetsenbord, vervangt de cijfer- en tekentoetsen door veelgebruikte Nederlandse klanken, speciaal voor kinderen met dyslexie

of om de pols gedragen kan worden. Een toets wordt

heeft, redelijk kan spreken en zien, en bereid is de nodige

geactiveerd door deze een bepaalde tijd te belichten.

uren te oefenen.

Lichtvlekbediende toetsenborden staan rechtop, zodat de toetsen goed gezien en aangewezen kunnen worden.

Ook voor mensen met een zwaardere handicap, die

Met deze toetsenborden kan tekst ingevoerd worden,

volledig handenvrij met de computer moeten kun-

maar ook de muiscursor kan worden bestuurd. Voor het

nen werken, kan spraakherkenning een goede bedie-

bedienen van deze toetsenborden is geen kracht nodig.

ningsmogelijkheid zijn. Voorwaarde is wel dat de

De indeling van de toetsen is zodanig dat slechts zeer

gebruiker beschikt over een stabiele stem. De voor-

ZoomText toetsenbord

delen zijn groot: bediening met spraak gaat veel

Grootlettertoetsenbord met hoog contrast en directe toegang tot ZoomText functies

beperkte bewegingen nodig zijn voor de bediening.

sneller dan de bediening van de computer met andere

Schermtoetsenborden

invoerhulpmiddelen. Met spraakherkenning kan een

Personen met onvoldoende handfunctie voor het

geoefend gebruiker een invoersnelheid halen die in

bedienen van een toetsenbord, kunnen tekst invoeren

de buurt komt van die van een geoefend typist. Voor

met behulp van hun hoofdmuis, oogbesturing, of

gebruikers met een zware handicap is dat een drastische

BigKeys LX en BigKeys Plus

schakelaars, door gebruik te maken van een scherm-

verhoging van de invoersnelheid.

Toetsenborden met grote toetsen in verschillende combinaties van kleur, bedrukking en indeling

toetsenbord. Schermtoetsenborden zijn er in meer

www.rdgkompagne.nl

www.rdgkompagne.nl

52


Tekstinvoer

Bedieningshulpmiddelen Lichtvlekbediende toetsenborden

Verkleinde toetsenborden

Cherry Mini

KSI Minitoetsenbord Met of zonder ingebouwde trackball

IntelliKeys

Lomak

Met verwisselbare sjablonen

Toetsenborden met raster

Lucy 4

Schermtoetsenborden

Apple toetsenbord met raster

Cherry Mini met raster

KeyVit en Skippy

In compacte draadloze versie of met numeriek gedeelte, met raster in kunststof of RVS

Softype

Tobii Communicator Light Clevy met raster

VisionBoard 2 met raster

Vochtbestendige toetsenborden Spraakherkenning KeyStrokes Voor Mac OS

Duraflex

CleanKeys

Ergonomische toetsenborden

Yogitype Verticaal toetsenbord met geïntegreerde muis

Cherry Numeriek

Siemens deelbaar toetsenbord

www.rdgkompagne.nl

Andrea NC-181 headset

Dragon NaturallySpeaking

TableMike USB Tafelmodel microfoon

www.rdgkompagne.nl

53

54



Visuele compensatie

55

VISUELE COMPENSATIE Voor wie: blinde en slechtziende gebruikers van communicatiehulpmiddelen en computers. Voor wat: leesbaar maken van informatie op beeldschermen en ondersteunen bij het invoeren van tekst. Voor welke situatie: thuis, op het werk, op school of onderweg.


Wanneer motorische en/of communicatieve beperkingen

al dan niet alleen door een oortelefoontje, als aanwijzing

samengaan met een beperkte visus, ontstaat een

voor de volledige boodschap van de betreffende toets.

complexe problematiek. Het vinden van een goede

Zo weet de gebruiker wanneer hij of zij de schakelaar

combinatie van hulpmiddelen is dan niet eenvoudig.

moet activeren. Behalve communicatiehulpmiddelen zijn er ook omgevingsbedieningen met auditieve scan-

rdgKompagne kan hierbij helpen. Voor het gebruik

ning als bedieningsoptie. Veel dynamische communi-

van communicatiehulpmiddelen moeten de symbolen

catiehulpmiddelen kunnen ook gebruikt worden voor

of teksten op het scherm waargenomen kunnen

omgevingsbediening.

worden. Afhankelijk van het visusprobleem kan het dan ook van belang zijn een hulpmiddel te kiezen met

Op dynamische communicatiehulpmiddelen kunnen de

grote toetsen en zelf te kiezen kleuren, zodat voor een

toetsen, afhankelijk van de software, ook beurtelings ver-

optimaal contrast kan worden gezorgd (bijvoorbeeld

groot worden bij het scannen.

witte letters op een zwarte achtergrond). Dynamische communicatiehulpmiddelen zijn hierin volledig flexibel.

Op het gebied van communicatie levert rdgKompagne ook voorleesapparaten, memorecorders en barcode-

Wordt het communicatiehulpmiddel scannend bediend,

scanners voor mensen met een visuele beperking (zie

dan kan auditieve terugkoppeling een must zijn. Bij

pagina 31).

scanning bestuurt de gebruiker een aanwijskader

www.rdgkompagne.nl

of lampje dat stap-voor-stap de verschillende opties

Voor bediening van de computer heeft rdgKompagne

langsloopt. Zodra de aanwijzer bij de gewenste optie

diverse toetsenborden met verhoogd contrast en extra

is, activeert de gebruiker een schakelaar. Kan men het

grote letters (zie pagina 49). Daarnaast is er software die

aanwijskader of lampje niet zien, dan kan voor elke optie

de informatie op het scherm leesbaar maakt, door het

een korte boodschap (“cue”) hoorbaar gemaakt worden,

beeld vele malen te vergroten, kleuren aan te passen, of

www.rdgkompagne.nl

56



Visuele compensatie de inhoud van het scherm voor te lezen. Sommige van

en schermteksten gelezen kunnen worden. Met een

deze functies zijn, in zeer beperkte mate, ook beschikbaar

Brailleleesregel kan bovendien tekst ingevoerd worden.

in de toegankelijkheidsopties van Windows en Mac OS.

Brailleleesregels kunnen niet alleen gebruikt worden voor

57

het bedienen van de computer, maar ook in combinatie Voor Braillegebruikers zijn er Brailleleesregels. Speciale

met voorleessystemen, smartphones en tablets (via

schermleessoftware stuurt dan alle tekst op het

Bluetooth).

scherm naar de leesregel, zodat functies gelocaliseerd

SuperNova Beeldvergroting, spraak- en Braille-uitvoer voor de pc

Enkele voorbeelden van de mogelijkheden die communicatiesoftware voor dynamische systemen biedt voor mensen met een visuele beperking

ZoomText

Visio Voice

Beeldvergroting en spraakuitvoer voor de pc

Beeldvergroting en spraakuitvoer voor Mac OS

USB Brailletoetsenbord

Easy Braille Compacte brailleleesregel, met USB-kabel of Bluetooth

www.rdgkompagne.nl www.rdgkompagne.nl

www.rdgkompagne.nl

58



Werkplekaanpassingen

59

WERKPLEKAANPASSINGEN Voor wie: mensen met een motorische arbeidsbeperking. Voor wat: bedienen van de pc. Voor welke situatie: thuis, op het werk of op school.


rdgKompagne

voor

gecompenseerd, wordt de constante druk op rug, nek en

mensen met invoerproblemen door motorische en/of

levert

werkplekaanpassingen

schouders verlicht. Alle bewegingen verlopen natuurlijk,

visuele beperkingen. Een werkplekaanpassing bestaat

soepel en kosten de gebruiker nog maar weinig kracht

uit een combinatie van aangepaste bedieningen voor

en energie.

muisbesturing en tekstinvoer, en/of een ergonomische oplossing, zoals armondersteuning.

Wanneer de gebruiker werkt vanuit een rolstoel, is het belangrijk de monitor zo te plaatsen dat een goede

Armondersteuningen

ondersteunen

de

onderarm

werkhouding gewaarborgd wordt. Dit kan bereikt

bij het bedienen van de pc. Dit kan zinvol zijn voor

worden door gebruik te maken van een laptopstandaard

mensen die weinig spierkracht hebben of hun

of monitorarm.

spierkracht niet langdurig kunnen gebruiken of belasten. Armondersteuningen kunnen bijv. worden ingezet in

Onze in- en uitvoerhulpmiddelen vindt u op de voor-

werksituaties, om fysieke klachten zoals RSI/CANS te

gaande pagina’s in deze catalogus.

voorkomen. Doordat het gewicht van de arm wordt

Monitorarm

Armondersteuning

Armon Edero Armondersteuning met gewichtcompensatie

Ergotron LX

www.rdgkompagne.nl

Ergorest 330 en 331

Ergorest 350

Met of zonder hoogteverstelling

Met muisplateau

www.rdgkompagne.nl

60

Omgevingsbediening

Omgevingsbediening

61

OMGEVINGSBEDIENING Voor wie:  mensen met een motorische beperking die in en om het huis aanpassingen nodig hebben om zo zelfstandig mogelijk te kunnen wonen. Voor wat:  openen van deuren, ramen, gordijnen, bedienen van de telefoon, het bed, de sta-opstoel, audiovisuele apparatuur, lampen, een intercomsysteem of de lift. Voor welke situatie: thuis; op de (rol)stoel of in bed. Scan de code voor ons meest actuele productaanbod.

Omgevingsbediening kan van groot belang zijn voor

Er zijn ook communicatiehulpmiddelen met een geïn-

het vergroten van de zelfstandigheid van mensen met

tegreerde zender voor omgevingsbediening. Dit maakt

een handicap. Dankzij het groeiend aantal standaard

het niet alleen mogelijk één hulpmiddel voor verschillen-

domoticavoorzieningen zijn tegenwoordig veel oplos-

de doelen te gebruiken, maar kan omgevingsbediening

singen realiseerbaar. Het is allang niet alleen meer de

ook toegankelijk maken voor kinderen of mensen met

tv die op afstand bediend kan worden, maar ook bijv.

een verstandelijke beperking (bijv. door afbeeldingen

deuren, liften, lampen, intercoms en telefoons.

te gebruiken). Bovendien geven sommige van deze hulpmiddelen nog uitgebreidere bedieningsopties, zo-

Bediening Standaard

afstandsbedieningen

dat het bijv. mogelijk wordt apparaten in huis met de zijn

echter

vaak

ogen te bedienen.

niet bedienbaar door mensen met een motorische handicap, terwijl juist zij het meest gebaat zijn bij

Signalen

een geautomatiseerde woning. rdgKompagne levert

Afstandsbedieningen kunnen verschillende soorten

aangepaste afstandsbedieningen, die op alternatieve

signalen uitzenden. De bekendste zijn infrarood (IR) en

manieren bediend kunnen worden. De meeste van

radiofrequente (RF) signalen. Sommige bedieningen

onze afstandsbedieningen zijn voorzien van grote

hebben alleen een IR-zender, de meer geavanceerde

toetsen, al dan niet op een aanraakscherm. Heeft de

systemen hebben ook een RF-zender.

gebruiker een verminderde handfunctie, dan zijn er

www.rdgkompagne.nl

afstandsbedieningen die met schakelaars bediend kun-

IR-signalen kunnen gebruikt worden voor het bedienen

nen worden, bijv. met het hoofd of met de mond (zie

van apparaten die zich in dezelfde ruimte bevinden,

pagina 39). Op eenvoudige apparaten wordt een be-

denk aan lampen of de televisie. Het voordeel van IR is

perkt aantal schakelaars aangesloten en heeft elke

dat codes kunnen worden ingeleerd met behulp van

schakelaar een eigen functie. Ingewikkeldere apparaten

de originele afstandsbediening, waardoor de bediening

kunnen “scannen”: op de toetsen gaan dan een voor een

met vrijwel elk infraroodapparaat gebruikt kan worden.

lichtjes branden of er loopt een kader langs de toetsen.

De IR-zenders van aangepaste afstandsbedieningen zijn

Brandt het lichtje van de gewenste toets, dan activeert de

over het algemeen vele malen krachtiger dan die van

gebruiker zijn of haar schakelaar.

gewone afstandsbedieningen, waardoor geen directe

www.rdgkompagne.nl

62

Omgevingsbediening

zichtverbinding noodzakelijk is en het niet nodig is te

alle lichten in huis aandoen, of de tv zachter zetten en de

richten.

telefoon aannemen.

RF-signalen gaan door muren heen, zodat ook apparaten

Sommige systemen hebben een of meer relaisuitgangen

die zich in een andere ruimte bevinden bediend kun-

voor het aansluiten van apparaten, zoals een oproep-

nen worden. Sommige afstandsbedieningen geven te-

systeem.

63

Omgevingsbediening

rugkoppeling als het uitgezonden signaal is ontvangen en de taak is uitgevoerd. Voor RF-signalen bestaan

Bedienbare apparatuur

verschillende protocollen. Bovendien kunnen RF-codes

Naast aangepaste zenders levert rdgKompagne ook

niet ingeleerd worden, maar moeten beschikbaar zijn

ontvangers en andere componenten om apparaten

in de codedatabase op het apparaat. RF-bediening

en objecten in huis bedienbaar te maken. Denk aan

werkt daarom alleen met specifieke ontvangers, waarbij

bedbediening, sta-opstoel, deuren gordijnopeners,

Gewa Control Prog

de zender en ontvanger gebruik moeten maken van

zonwering, intercomsystemen, lampen en stopcontacten.

Zeer betrouwbare IR-afstandsbediening met scanning

hetzelfde protocol.

Primo Ook levert rdgKompagne speciale apparatuur, die met de

Functies

afstandsbediening bediend kan worden, zoals telefoons,

Eenvoudige afstandsbedieningen kunnen slechts een

bladomslagapparaten en binnenhuisoproepsystemen.

Veelzijdige afstandsbediening met dynamisch display en scanning

Eldat oproepsysteem Te bedienen met een schakelaar of afstandsbediening

beperkt aantal apparaten aansturen. Geavanceerdere bedieningen werken met “niveaus” of hebben een dyna-

Daarnaast kan vrijwel elk infraroodapparaat gebruikt

misch scherm. Apparaten met niveaus hebben weliswaar

worden dat in de reguliere markt verkrijgbaar is, zoals

vaste toetsen, maar op elk niveau kunnen andere

de tv en dvd-speler. Zoals gezegd kunnen IR-signalen

signalen ingeleerd worden. Met behulp van een niveau-

gemakkelijk ingeleerd worden met behulp van de

toets wordt door de verschillende niveaus “gebladerd”.

originele afstandsbediening. Voor kinderen kan het leuk

Zo kunnen zeer veel verschillende apparaten bediend

zijn afstandbedienbaar speelgoed te kunnen bedienen,

worden. Het nadeel van dit type bediening is dat de

zoals een auto of robot.

Housemate Lite

Housemate Pro

functies zich bevinden. Afstandsbedieningen met een

Totaaloplossingen

dynamisch display maken dit zichtbaar op het scherm,

rdgKompagne kan het totale pakket bieden van aan-

IR-afstandsbediening met scanning en gesproken feedback

Bedien apparaten met een Android smartphone of tablet en een schakelaar of (rolstoel)joystick

hetgeen de bediening vereenvoudigt.

gepaste afstandsbedieningen, speciale apparatuur en

gebruiker moet onthouden waar de verschillende

Gewa Control Omni Veelzijdige afstandsbediening met dynamische aanraakscherm, gsm-functie en scanning

aanpassingen in de woning, zowel IR als RF. Doordat Op elk niveau of op elke pagina van de afstandsbe-

rdgKompagne een zeer breed aanbod heeft aan mid-

diening kunnen de signalen van verschillende apparaten

delen voor omgevingsbediening en bovendien samen-

geprogrammeerd worden. Behalve enkelvoudige func-

werkt met alle betalende instanties, kunnen wij een

ties, is het ook mogelijk macro’s te maken. Zo kan de

integrale aanpak bieden en u als geen ander adviseren

gebruiker door het indrukken van één toets bijv. direct

en ondersteunen bij de aanvraag van alle benodigde

een bepaalde teletekstpagina op de televisie oproepen,

aanpassingen om uw huis bedienbaar te maken.

GEWAtel 200 IR-telefoon

Sero Remoset Draadloze IR-telefoon

www.rdgkompagne.nl

www.rdgkompagne.nl

IR-telefoon met gesproken nummerweergave en menu’s, ingebouwd antwoordapparaat, voor te programmeren spraakboodschappen en noodoproepfunctie

64



65

COGNITIEVE ONDERSTEUNING Voor wie:  mensen met een stoornis in het autistische spectrum, leerproblemen, niet-aangeboren hersenletsel (NAH), ADHD, vroege dementie en psychiatrische aandoeningen zoals schizofrenie en depressie. Voor wat: geeft ondersteuning en vertrouwen bij het uitvoeren van taken. Voor welke situatie: op school, op het werk, bij het boodschappen doen en bij andere dagelijkse bezigheden. Scan de code voor ons meest actuele productaanbod.

Voor mensen met een cognitieve beperking heeft

De belangrijkste functie van de Handifon is de

rdgKompagne hulpmiddelen die ondersteuning bie-

kalender. Dit is een flexibele agenda met duidelijke en

den op het gebied van planning, zelfredzaamheid,

gestructureerde informatie, waarbij de resterende tijd tot

communicatie en educatie. Het algemene doel is gebrui-

een afspraak, gebeurtenis of taak wordt gevisualiseerd.

kers een gevoel van zekerheid te geven bij hun deelname

Als de ingestelde tijd bereikt is, laat de Handifon een

aan de maatschappij. De hulpmiddelen kunnen gebruikt

alarm horen, zien en voelen. Voor belangrijke taken, zoals

worden op school, op het werk, bij het boodschappen

het innemen van medicijnen, kan de Handifon om een

doen en bij andere dagelijkse bezigheden, en zijn dan

bevestiging vragen dat de taak is volbracht. Aan een taak

ook uitermate geschikt om te worden ingezet binnen een

in de kalender kunnen ook andere functies gekoppeld

re-integratietraject.

worden, zoals een checklist die men moet invullen, een boodschappenlijstje (al dan niet in de vorm van foto’s) of


een telefoonnummer dat direct gebeld wordt wanneer

De hulpmiddelen in deze categorie zijn zeer divers. Er

de gebruiker erop drukt. Alle taken in de kalender kun-

zijn hulpmiddelen die primair gericht zijn op het leren

nen voorzien worden van pictogrammen en door een

omgaan met het begrip tijd, hulpmiddelen voor planning

kunstmatige stem worden uitgesproken.

en structuur, hulpmiddelen die helpen bij het uitvoeren van taken en hulpmiddelen die het gevoel van veiligheid

Doelgroep

vergroten.

Hulpmiddelen voor cognitieve ondersteuning en meer specifiek de Handifon kunnen worden ingezet voor

Handifon

mensen met een stoornis in het autistische spectrum,

In de Handifon worden al deze functies samengebracht

leerproblemen, niet-aangeboren hersenletsel (NAH),

om de zelfstandigheid van de gebruiker te vergroten.

ADHD, vroege dementie en psychiatrische aandoe-

De Handifon is een veelzijdig hulpmiddel dat helpt bij

ningen zoals schizofrenie en depressie.

het indelen van tijd, herinneren van taken en instructies en het omgaan met geld. Daarnaast heeft de Handifon functies om stress te verminderen en hulp op te roepen.

www.rdgkompagne.nl

www.rdgkompagne.nl

66


Cognitieve ondersteuning Tijdhulp

Alles-in-één

Time Timer

Timecoach

Time Timer horloge Plus

Kwartierklokje

Toont resterende tijd voor activiteiten en afspraken

Klok toont resterende tijd, met gekleurde klepjes kan leerling om aandacht vragen

Toont resterende tijd voor activiteiten en afspraken

Geeft resterende tijd voor activiteiten en afspraken weer in de vorm van stippen

Geheugenhulp

Handifon Kalender

Handifon

Beeldhorloge

Milestone 112 kleur

VideoBrix

Met agendafunctie die meldingen geeft in de vorm van afbeeldingen

Eenvoudige memorecorder

Met videoboodschap

Hulpmiddel voor planning en zelfstandigheidsbevordering

Taakhulp

Handifon Kalender, activiteitweergave

Handifon Sms

67

Handifon Album

Milestone 312 kleur met Speakout

Step Pad

Memorecorder met ingebouwde labelscanner

Geeft stap-voor-stap instructies bij het uitvoeren van taken

Handifon Prijscalculator

Sprekend fotoalbum

B.A.Bar Barcodescanner

www.rdgkompagne.nl

www.rdgkompagne.nl

68

Spelmaterialen

Spelmaterialen


69

INTERACTIEF SNOEZELEN EN LEREN COMMUNICEREN Voor wie: kinderen en volwassenen met een motorische beperking en/of een zeer laag ontwikkelingsniveau. Voor wat: een interactie hebben met de omgeving, communicatieontwikkeling of motorische therapie. Voor welke situatie:  op school, in het activiteitencentrum, kdc, woonvoorziening of andersoortige instelling voor dagbesteding of therapie.


Spelen is van groot belang voor de motorische, cog-

bieden gebruikers een breed scala aan nieuwe werelden

nitieve, emotionele en communicatieve ontwikkeling

die ze kunnen verkennen en beïnvloeden, gewoon door

van kinderen. Kinderen met een beperkte handfunctie of

te bewegen of rond te kijken. Zo kunnen er bijvoorbeeld

mobiliteit kunnen met veel standaard speelgoed echter

kleuren verschijnen daar waar de gebruiker kijkt of

niet overweg. Voor hen zijn er aangepaste spelmaterialen

beweegt, of kan de gebruiker bloemen of blaadjes

en software, die bediend kunnen worden met schakelaars

wegvegen, vissen wegjagen, tekeningen inkleuren,

(zie pagina 75). Met schakelaars kunnen kinderen echter

een bal “wegschoppen”, piano spelen, etc. etc. Oog-

slechts een of enkele acties uitvoeren. Bovendien zijn er

besturing en interactieve projectiesystemen kunnen

ook kinderen met ernstige meervoudige beperkingen,

ook met elkaar gecombineerd worden, zodat het voor

die zelfs een schakelaar niet kunnen bedienen.

gebruikers mogelijk wordt interactief met elkaar te spelen.

Interactief snoezelen Een geheel nieuwe doelgroep wordt bereikt met de

Oogbesturing

methode “interactief snoezelen”, waarbij gebruikt wordt

Oogbesturing werd tot voor kort nog alleen ingezet

gemaakt van interactieve projecties en/of oogbesturing.

voor communicatie en pc-bediening (zie ook pagina 35).

Waar de gebruiker bij regulier snoezelen de sensorische

Om te kunnen werken met oogbesturing waren er drie

ervaringen passief ondergaat, maakt interactief snoezelen

randvoorwaarden: de gebruiker moest een aantoonbaar

het mogelijk de snoezelomgeving zelf te beïnvloeden.

begrip hebben van oorzaak en gevolg, de gebruiker

Interactieve projectiesystemen projecteren beelden

moest in staat zijn te categoriseren, en de gebruiker

op de vloer, de wand of het plafond en vertalen bewe-

moest (cognitief ) in staat zijn het systeem te kalibreren.

gingen in het projectiegebied direct naar audiovisuele

De communicatiesoftware op deze systemen vereiste

effecten. Bij oogbesturing worden oogbewegingen ver-

immers dat de gebruiker bewuste keuzes kon maken om

taald naar effecten op het scherm. Dit geeft personen

wensen en gedachtes te formuleren. Bij de eerste stappen

met ernstige motorische beperkingen en/of een zeer

van het leren communiceren konden deze systemen niet

laag ontwikkelingsniveau de unieke mogelijkheid een

helpen.

interactie te hebben met hun omgeving. De systemen

www.rdgkompagne.nl

www.rdgkompagne.nl

70

Spelmaterialen

71

Spelmaterialen

Interactief snoezelen en leren communiceren Als expertisecentrum staat rdgKompagne voor een

hun wensen duidelijk te maken, te kiezen en samen

Met behulp van activiteiten die om een specifiekere actie

leerkrachten, begeleiders en andere hulpverleners die

nieuwe benadering van het gebruik van oogbesturing.

te spelen. Daarnaast leren ze in rap tempo woorden,

vragen, leren gebruikers o.a. keuzes te maken.

meer inzicht willen krijgen in het cognitieve niveau van

In deze benadering zijn drie uitgangspunten van belang:

kleuren, getallen en symbolen kennen, en leren ze wat bij

1. Oogbesturing kan met iedereen uitgeprobeerd wor-

hun cliënten.

wat hoort in de wereld. Het zijn stuk voor stuk belangrijke

Voor oogbesturing zijn er tenslotte verschillende spe-

communicatievaardigheden.

letjes en communicatiekaarten beschikbaar die speciaal

Gaze Viewer maakt het mogelijk oogbewegingen te

bedoeld zijn voor het oefenen van communicatievaar-

registreren en vast te leggen, zodat u het scherm kunt

den, ongeacht het huidige cognitieve niveau. 2. Oogbesturing hoeft niet per se voor communicatie in-

Voor kinderen met ernstige meervoudige beperkingen

digheden, zoals het leren categoriseren, het oefenen van

zien door de ogen van uw cliënt. Oogbewegingen

gezet te worden, het eerste doel is het vangen van de

kunnen zelfs de eerste passieve stappen van dit proces

begrippen en symbolen, het vergroten van woordenschat

worden opgenomen samen met de bijbehorende

blik.

problematisch zijn. Voor hen zullen de basisvaardigheden

en taalbegrip en het leren omgaan met een dynamisch

schermbeelden en het geluid. Zo kunt u vaststellen

3. De mogelijkheid bestaat dat mensen zonder inter-

op een andere manier gestimuleerd moeten worden. Het

communicatiehulpmiddel.

naar welke afbeeldingen of gebieden de gebruiker

actiemogelijkheden zich niet of beperkt ontwikkelen, ter-

Leercurve-concept is erop gericht kinderen met behulp

wijl daarvoor wel cognitief potentieel is. De nieuwe

van oogbesturing en/of andere interactieve materialen

Behalve met interactieve projecties en oogbesturing

inzicht geven in het denkproces, de zoekstrategie en het

mogelijkheid tot interactie kan een aanzet zijn voor de

spelenderwijs dezelfde leercurve te laten volgen die

kan de leercurve ook ondersteund worden door

communicatieniveau van de gebruiker. Zo kan Tobii Gaze

ontwikkeling op andere vlakken.

normaal gesproken door baby’s, peuters en kleuters

aangepast speelgoed (bijv. voor het trainen van actie-

Viewer bijvoorbeeld gebruikt worden om vast te stellen

wordt doorgemaakt wanneer zij leren communiceren.

reactie en samen spelen, zie pagina 75), eenknops

of een gebruiker met oogbesturing kan omgaan, kan

Toepassingen voor interactief snoezelen maken het

heeft gekeken, hoe lang en in welke volgorde. Dit kan

communicatiehulpmiddelen (bijv. voor het voeren van

categoriseren, symbolen begrijpt of begrijpt wat u zegt.

mogelijk oogbesturing te gebruiken zonder eerst te

Dit begint met interactief snoezelen, waarbij alle

de eerste gesprekken, zie pagina 11), communicatie-

Oogbewegingen kunnen samen met het beeld en geluid

moeten kalibreren. Het systeem wordt voor de gebruiker

onwillekeurige oog- of lichaamsbewegingen worden

hulpmiddelen met visuele scènes (bijv. voor het

als video worden opgeslagen. De bekeken gebieden en

geplaatst en oogbewegingen worden direct vertaald

omgezet in audiovisuele effecten, zoals sterretjes of

ontdekken van werelden en het trainen van actie-reactie)

oogbewegingen worden hierin weergegeven in de vorm

naar effecten op het scherm. Hierdoor kan oogbesturing

kleuren die verschijnen daar waar de gebruiker kijkt of

of symbolen (bijv. voor het leren keuzes te maken, zie

van een heat map en/of lijndiagram. Ook is het mogelijk

al op zeer laag niveau worden toegepast. Voor sommige

beweegt. Zo leren gebruikers dat zij invloed kunnen

pagina 15) en dynamische systemen (bijv. voor het leren

om afzonderlijke frames als afbeeldingen op te slaan.

gebruikers kan dit bovendien de eerste stap zijn van een

hebben op hun omgeving en worden meer actieve acties

omgaan met categorieën, zie pagina 23).

communicatieve leercurve.

uitgelokt.

Motorische en cognitieve therapie Gaze viewer

Interactieve projectiesystemen kunnen behalve voor

Het Leercurve-concept

Met behulp van oogbesturing is het ook mogelijk een

Voor personen die door hun beperkingen niet in staat

communicatietherapie

Een kind dat een normale ontwikkeling doormaakt, leert

vroeg “gesprek” te voeren: door een video, familiefoto

zijn hun cognitieve niveau aan de buitenwereld te

motorische revalidatie of fysiotherapie. rdgKompagne

communiceren door te kijken, te luisteren, te voelen, te

of andere afbeelding op het scherm te tonen en de

tonen, is er nu Tobii Gaze Viewer. Gaze Viewer is unieke

levert ook andere systemen die speciaal zijn ontwikkeld

ontdekken, te spelen en door interactie met anderen. Dat

oogbewegingen van het kind op het scherm te volgen,

analysesoftware die inzicht kan geven in voorheen

voor motorische therapie, cognitieve therapie, of

proces begint al in de wieg. Ouders reageren op huilen,

kan een gericht gesprek met het kind gevoerd worden.

moeilijk te beoordelen personen. De software is spe-

communicatieontwikkeling. De komende jaren zal

waardoor een gevoel van invloed op de omgeving

Het kind leert zo dat er gereageerd wordt op hetgeen

ciaal ontwikkeld voor alle adviseurs, therapeuten,

rdgKompagne dit aanbod nog verder uitbreiden. Houdt

ontstaat. Ouders reageren op geluidjes, waardoor het

waarnaar hij of zij kijkt en kan bovendien leren het

kind al vroeg kennis maakt met de structuur van een

gesprek te beïnvloeden.

u onze website dus in de gaten.

gesprek. We bieden baby’s auditieve en visuele stimuli aan, zodat ze al luisterend en kijkend de wereld kunnen

Is de gebruiker zich bewust van het effect van zijn of

verkennen. Door objecten te voelen en in de mond te

haar (oog)bewegingen, dan kunnen activiteiten ingezet

stoppen, leren ze de eigenschappen van materialen

worden die om een bewustere actie van de gebruiker

kennen. Door het eerste “interactieve” speelgoed, zoals

vragen, zoals met veegbewegingen een plaatje inkleu-

een rammelaar of een babygym, leert het kind dat op

ren of bewegende objecten proberen te raken. Met

een actie (beweging) een reactie (bijv. geluid) volgt.

deze activiteiten ontdekken gebruikers de verschillende

Tijdens de peuter- en kleutertijd gaat de ontwikkeling

(virtuele) werelden en de invloed van hun acties.

snel. Spelenderwijs leren kinderen de wereld kennen, Tobii Gaze Viewer

www.rdgkompagne.nl

ook

www.rdgkompagne.nl

ingezet

worden

voor

72

Spelmaterialen

Spelmaterialen


Magic Carpet Interactieve vloerprojectie

Sensory EyeFX

Look to Learn

Spelenderwijs leren communiceren en omgaan met oogbesturing

Spelenderwijs leren omgaan met oogbesturing

OmiReflex Interactieve wandprojectie

Timocco Trainen van motoriek, cognitie en communicatie met behulp van gekleurde balletjes of oogbesturing

OmiVista

OmiBeam

Interactieve vloerprojectie

Interactieve lichtstralen

www.rdgkompagne.nl

www.rdgkompagne.nl

73

74

Spelmaterialen

Spelmaterialen

Aangepast speelgoed

75

AANGEPAST SPEELGOED Voor wie: kinderen met een motorische en/of verstandelijke beperking. Voor wat:  spelen en uitvoeren van (groeps)activiteiten met behulp van een schakelaar of andere alternatieve  bediening. Voor welke situatie:  thuis, op school, in het activiteitencentrum, kdc, woonvoorziening of andersoortige instelling voor dagbesteding of therapie. Scan de code voor ons meest actuele productaanbod.

rdgKompagne

voor

hebben, zoals bijv. een zaklamp. Een batterijonderbreker

jonge kinderen met motorische beperkingen, of

levert

diverse

spelmaterialen

bestaat uit een kabeltje met aan de ene kant een koperen

oudere kinderen met een motorische en verstandelijke

schijfje en aan de andere kant een schakelaaraansluiting.

beperking. Er zijn verschillende soorten speelgoed,

Het koperen schijfje plaatst u eenvoudig tussen de

software en materialen voor groepsactiviteiten. Al deze

batterij en het batterijcontact van het apparaat. Aan

spelmaterialen kunnen met schakelaars worden bediend.

de andere kant van het kabeltje sluit u een schakelaar aan. De aan/uit-functie wordt nu overgenomen door de

Schakelaars

schakelaar.

Schakelaars zijn er in alle soorten en maten, zodat

www.rdgkompagne.nl

voor bijna iedereen wel een geschikte schakelaar kan

Ook apparaten met een stekker kunnen schakelaar-

worden gevonden (zie pagina 39). Ook sommige com-

bedienbaar gemaakt worden. Hiervoor zijn apparaten

municatiehulpmiddelen (starters en plaatjessystemen)

beschikbaar waarop zich stopcontacten en schakelaar-

kunnen als schakelaar gebruikt worden. Bij het activeren

aansluitingen bevinden. Daarop kunnen willekeurige

van speelgoed of apparaten kan dan gelijktijdig een

andere apparaten aangesloten worden, die vervolgens

spraakboodschap of ingezongen liedje klinken.

met schakelaars aan- en uitgezet kunnen worden.

Speelgoed en andere apparatuur

Werking

Op het gebied van speelgoed zijn er o.a. diverse plu-

Met behulp van een adapter tussen het te bedienen

chen beesten en autootjes, die voorzien zijn van een

apparaat en de schakelaar kan de werking van de

schakelaaraansluiting. Door de schakelaar te activeren

schakelaar veranderd worden. Standaard blijft een

kan een hondje bijv. gaan blaffen of een autootje gaan

apparaat aan zolang de schakelaar geactiveerd wordt

rijden. Het is ook mogelijk elektronisch speelgoed of

(“direct”-modus). In de “latch”-modus zet een eerste

andere apparaten zelf van een schakelaaraansluiting te

schakelaaractivering het apparaat aan en de tweede weer

voorzien. Hiervoor zijn batterijonderbrekers beschikbaar.

uit. In “timed”-modus blijft het apparaat na activering van

Batterijonderbrekers zijn geschikt voor alle apparaten

de schakelaar een ingesteld aantal seconden of minuten

die op batterijen werken en alleen een aan/uit-functie

aan.

www.rdgkompagne.nl

76

Spelmaterialen

77

Spelmaterialen

Aangepast speelgoed Er zijn ook adapters waarop meerdere apparaten en

communiceren en actief mee te doen in een groep.

schakelaars aangesloten kunnen worden, die vervolgens

Daarnaast worden spelenderwijs belangrijke communi-

alleen beurtelings geactiveerd kunnen worden. Leer-

catievaardigheden getraind, zoals actie-reactie, beurt

lingen leren zo om te gaan met beurten, of één leerling

wisselen en initiatief nemen.

danwel keuzes te maken tussen twee apparaten. Een

Software

modus waarin twee schakelaars gelijktijdig geactiveerd

Behalve

moeten worden om één apparaat aan te zetten, kan

rdgKompagne voor deze doelgroep ook spelsoftware.

leerlingen leren samen te werken.

Er zijn verschillende programma’s die gericht zijn op het

speelgoed

en

andere

Thomas de Trein

Tolo First Friends Graafmachine en Tractor

leert apparaten in een bepaalde volgorde te activeren, apparatuur

levert

leren omgaan met schakelaars, muis of rolstoeljoystick.

Groepsactiviteiten

Daarnaast zijn er programma’s die meer gericht zijn

Aangepaste spelmaterialen zijn ook uitermate geschikt

op beginnende communicatie. In deze programma’s

voor het opzetten van groepsactiviteiten. Ze maken

leren kinderen samenwerken en maken ze kennis met

het voor kinderen met lichamelijke en/of verstandelijke

begrippen en symbolen. Al deze programma’s kunnen

beperkingen mogelijk een bijdrage te leveren aan

met schakelaars bediend worden. De programma’s zijn

activiteiten in de klas, het activiteitencentrum, of thuis.

speels en hebben een goed doordachte structuur, met

Denk bijv. aan het gezamenlijk maken van sapjes met een

oefeningen waarvan de moeilijkheidsgraad langzaam

blender. Door schakelaars aan te sluiten op alledaagse

wordt opgebouwd.

elektrische apparaten of speelgoed kunt u uiteenlopende groepsactiviteiten creëren, waarmee kinderen

Naast spelsoftware is er ook software waarmee door

belangrijke vaardigheden leren. Zo leren kinderen

een leerkracht, begeleider of ouder activiteiten kunnen

niet alleen om te gaan met schakelaars en apparaten

worden samengesteld (zie pagina 27).

Giggle Buddy Hond

Henry the Hoover

My Art Spinner

te bedienen, maar ze worden ook gestimuleerd om te

BJ Adapted Digital Camera

Bubble Machine

All-Turn-It Spinner “Dobbelsteen” met verwisselbare schijven voor verschillende activiteiten

Aangepaste supersoaker Wij kunnen voor uiteenlopend speelgoed aanpassingen op maat maken, vraag naar de mogelijkheden

My First Driving School

www.rdgkompagne.nl

Batterijonderbreker

Powerlink 4

Big Jack

Maak speelgoed op batterijen zelf schakelaarbedienbaar

Sluit elektrische apparaten of speelgoed aan en bedien deze met schakelaars

Afstandsbediening voor beginners

www.rdgkompagne.nl

78

Adaptatietechniek

Adaptatietechniek

79

In de eigen werkplaats van rdgKompagne is een groep

Het systeem is vooral geschikt voor relatief eenvoudige

professionals werkzaam die zich bezighoudt met het

opbouwen die snel moeten plaatsvinden en waarbij het

adviseren, ontwikkelen, aanpassen en produceren

gewicht beperkt is. De onderdelen van het Montysysteem

van individuele aanpassingen die nodig zijn om hulp-

verschillen in insteekgedeelte, instelbaarheid, draag-

middelen voor mensen met een handicap goed be-

kracht en verplaatsbaarheid.

dienbaar te maken. Dit kunnen aanpassingen zijn aan het hulpmiddel zelf, of aan bijv. de rolstoel, het bed of de

Rasters en bescherming

werkplek. Aanpassingen zijn specifiek voor de individuele

Afdekrasters kunnen nuttig zijn voor mensen met een

gebruiker en worden ontwikkeld in nauwe samenspraak

beperkte coördinatie of motorische problemen. Door

met de regioadviseur.

een afdekraster op een hulpmiddel te bevestigen, komen de toetsen verzonken te liggen. De gebruiker kan

Opbouw en inbouw

dan de hand op het raster laten rusten en de juiste

Om een hulpmiddel optimaal bedienbaar te maken,

toets kiezen, zonder daarbij ongewenste toetsen in

moet het geïntegreerd worden in de leefomgeving van

te drukken. rdgKompagne maakt rasters voor com-

de gebruiker. Opbouw op een rolstoel, trippelstoel of

municatiehulpmiddelen en toetsenborden. Indien ge-

sta-opstoel kan op veel verschillende manieren. De wijze

wenst kan het raster afneembaar gemaakt worden.

waarop het hulpmiddel wordt op- of ingebouwd, hangt af van veel factoren, zoals de wijze waarop het hulpmiddel

Statische communicatiehulpmiddelen zijn vaak stan-

bediend wordt, of het hulpmiddel eenvoudig verplaatst

daard voorzien van een afdekraster. Voor dynamische

moet kunnen worden, of de gebruiker het hulpmiddel

hulpmiddelen is dat niet mogelijk, omdat gebruikers

zelf moet kunnen wegdraaien danwel neerklappen in het

werken met een persoonlijke schermindeling. Door

rolstoelblad, etc.

onze afdeling Adaptatie kunnen voor alle dynamische communicatiehulpmiddelen met aanraakscherm afdek-

Bevestigingsarmen en statieven

rasters op maat gemaakt worden.

Met behulp van een statief kunnen hulpmiddelen op de juiste hoogte bij het bed of bij een sta-opstoel geplaatst

Ook voor toetsenborden kunnen rasters op maat gemaakt

worden. Statieven kunnen verschillen in verrijdbaarheid,

worden. Een goed voorbeeld van een individuele

zwaarte (belangrijk voor de zwaardere hulpmiddelen) en

aanpassing is een raster voor het Brailletoetsenbord.

eventuele extra plateaus.

Omdat het toetsenbord voor deze gebruiker teveel afleidende toetsen had, zijn de belangrijkste Braille-

Bevestigingsarmen kunnen gebruikt worden voor de

toetsen verhoogd waardoor ze boven het raster uit-

montage van bijvoorbeeld schakelaars of omgevings-

steken, de overige toetsen worden door de plaat

bedieningen. De armen kunnen gemonteerd worden aan

afgedekt.

de bedrand, tafelrand of stoelleuning. Door middel van een klem kunnen ze gemakkelijk verplaatsbaar worden

Voor hulpmiddelen die buitenshuis gebruikt moeten

gemaakt. Bevestigingsarmen zijn goed positioneerbaar,

kunnen worden, is het soms nodig een speciale regen-

dankzij een flexibele zwanenhals of meerdere draai-

hoes te ontwikkelen. Daarnaast kan het nodig zijn de

punten. Zo nodig ontwikkelt rdgKompagne montage-

aansluitingen van het hulpmiddel af te schermen.

platen of behuizingen op maat om het hulpmiddel op een goede manier aan de arm of standaard te kunnen

Individuele aanpassingen

bevestigen.

Naast aanpassingen aan onze eigen hulpmiddelen, ontwikkelen wij ook individuele aanpassingen voor het

www.rdgkompagne.nl

Monty opbouwsysteem

bedienbaar maken van uiteenlopende gereedschappen,

Monty is een modulair systeem voor het opbouwen

voor werk, hobby, of voor het uitvoeren van algemene

van (communicatie)hulpmiddelen, bijv. op een rolstoel.

dagelijkse levensverrichtingen.

www.rdgkompagne.nl

80

Adaptatietechniek

Aanpassingen voor tablets en smartphones

beschermen tegen vallen. Zo zijn er diverse behuizingen

Tabletcomputers en smartphones zijn inmiddels wijd

die het apparaat robuuster en/of beter hanteerbaar maken.

verspreid maar vaak moeilijk bedienbaar door mensen met

Voor het bedienen van het aanraakscherm kan een typspalk

een motorische beperking en bovendien erg kwetsbaar.

uitkomst bieden. En uiteraard zijn ook voor deze apparaten

Er zijn verschillende standaard oplossingen beschikbaar

aanpassingen op maat mogelijk.

Adaptatietechniek

81

Bevestigingsarmen en statieven

om deze apparaten beter bedienbaar te maken en te

Opbouw en inbouw

Opbouw op rolstoelblad

Tafelstandaard Aangepast met zuignappen

Opklapsysteem in rolstoelblad

Tafelstandaard

Opbouw op sta-opstoel

Magic Arm

Wegklapsysteem

Wegklapsysteem

Voor de montage van een afstandsbediening

Elektrische hooglaagverstelling

Beugel met dubbele insteek

Flexarm

Bevestigingsplaat

Verrijdbaar statief Voor zware apparatuur

www.rdgkompagne.nl

Flexarm

Wegklapsysteem

Behuizing

Elektrische hooglaagverstelling

Verstelbare bevestiging op standaard

www.rdgkompagne.nl

82

Adaptatietechniek

Adaptatietechniek Rasters en bescherming

83

Monty 3D modulair systeem

Raster voor Brailletoetsenbord

Monty 3D tafelklem

Monty 3D bevestigingsarm met klem

Monty 3D bevestigingsarm

Raster voor Apple toetsenbord, in kunststof of RVS

Monty 3D tafelstandaard

Zonnedakje voor communicatiehulpmiddel

Monty 3D statief

Smartphone- en tabletaanpassingen

Raster met schuifsysteem voor communicatiehulpmiddel

Regenhoes voor communicatiehulpmiddel

Individuele aanpassingen

iAdapter

Griffin Survivor Case

Otterbox Defender

Behuizing voor iPad, met geluidsversterking en afdekstrip voor de homeknop

Robuuste behuizingen, ook beschikbaar met Monty-bevestiging

Robuuste behuizingen, ook beschikbaar met Monty-bevestiging

Big Grips

Monty GA-iPad2 Voor opbouw van een iPad

Tobii EyeMobile

Typspalk

Monty tabletopbouw

Gripcase

Stethoscoop voor slechthorenden

Individueel aangepast gereedschap

Individueel aangepaste fiets

Individueel aangepast muziekinstrument

Individueel aangepast muziekinstrument

Individueel aangepaste fiets

Voor het monteren van de PCEye Go Voor tablet of smartphone oogbesturingsmodule onder een Windows 8 tablet

www.rdgkompagne.nl

www.rdgkompagne.nl

Colofon Tekst rdgKompagne Ontwerp

rdgKompagne

Fotografie

Astrid Bron Fotografie, Tobii Technology AB, Sensory Guru Ltd, OM Interactive Ltd.

Met dank aan medewerkers en leerlingen van Mytylschool De Trappenberg en alle andere fotomodellen.

n

Postadres

Postbus 310 7500 AH Enschede

n

Locatie Oost

Roessinghsbleekweg 161 7522 AH Enschede

n

Locatie West

Winthontlaan 200 3526 KV Utrecht

n

Locatie Zuid

Spaarpot 28 5667 KX Geldrop

Websites

n

Contact

Telefoon: +31 (0)88 0 310 310 E-mail: [email protected]

n

www.rdgkompagne.nl webshop.rdgkompagne.nl www.oogbesturing.net

Communicatiehulpmiddelen Bedieningshulpmiddelen Omgevingsbediening

Recommend Documents