chapeau Bestuurlijke Netwerkkaarten Crisisbeheersing

chapeau

Colofon Uitgave Provincie Noord-Holland Postbus 123 2000 MD Haarlem Tel.: (023) 514 31 43 Fax: (023) 514 40 40 Internetadres: www.noord-holland.nl E-mailadres: [email protected] Grafische verzorging Thieme GrafiMedia Groep

Haarlem, september 2008

Bestuurlijke Netwerkkaarten Crisisbeheersing

chapeau


De stuurgroep Opdrachtgever: de heer H.C.J.L Borghouts, provincie Noord-Holland mevrouw I. van den Hauten-Hinnen, provincie Zuid Holland de heer I. Helsloot, veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland de heer A. van de Velden, veiligheidsregio Kennemerland de heer P.L.J. Bos, veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid de heer J.D. Berghuijs, veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond

De projectgroep Projectleiding: de heer M.C. ten Dam, provincie Noord-Holland de heer J.L. Sneep, provincie Zuid-Holland mevrouw K. Boersma, veiligheidsregio’s Amsterdam-Amstelland de heer F. Schweitzer, veiligheidsregio Kennemerland de heer P. Uithol en mevrouw R. Smaal, veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond de heer G. Mouwen, veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid Opdrachtnemer: de heer E. Brainich von Brainich Felth

n

b e s t u u r l i j k e

n e t w e r k k a a r t e n

c r i s i s b e h e e r s i n g

n n n

Inhoudsopgave

n n

5

7

Handleiding

Voorwoord

Netwerkkaarten rampenbestrijding en handhaving openbare orde 10

1

Rampenbestrijding algemeen en handhaving openbare orde

14

2

Geneeskundige hulpverlening algemeen

16

3

Oppervlaktewater en waterkering

20

4

Noordzee en zeescheepvaart

24

5

Milieu

28

6

Kernongeval

Netwerkkaarten ziektebestrijding 32

7

Infectieziekte

36

8

Dierziekte

Netwerkkaarten justitie 38

9

Justitie algemeen

42

10 Terrorisme Netwerkkaarten schaarste algemeen

46

11 Schaarste algemeen

Netwerkkaarten drinkwater en voedsel

50

12 Nooddrinkwater en noodwater

52

13 Voedsel Netwerkkaarten energie

56

14 Elektriciteit en gas

58

15 Olie Netwerkkaarten transport

60

16 Spoorvervoer

64

17 Wegvervoer

66

18 Binnenvaart

70

19 Civiele luchtvaart

(Voor zeescheepvaart, zie netwerkkaart 4)




n

Netwerkkaarten financiën 74

20 Sociale zekerheid Netwerkkaarten telecommunicatie en media

n

76

21 Telecommunicatie

78

22 Media

80

Lijst met afkortingen




n n n

Voorwoord

n n

C

risisbeheersing in Nederland is in beginsel eenvoudig georganiseerd: degene die verantwoordelijk is voor een beleidsterrein (keten) is ook verantwoordelijk voor de beheersing van een crisis op dat beleidsterrein. Anders gezegd: de bevoegdheid tot het nemen van maatregelen ligt bij dat overheidsgezag dat voor het getroffen beleidterrein verantwoordelijk is. Helder. Crisisbeheersing in Nederland is in effect complex georganiseerd: een crisis die

meerdere beleidsterreinen raakt, wat al snel het geval is, vergt coördinatie tussen verschillende ver

antwoordelijken. In totaal zijn er zeker 47 aparte ketens met hun eigen bevoegdheden. De complexiteit wordt nog eens vergroot doordat ketens verschillend georganiseerd zijn, centraal of decentraal. Het gevolg is dat decentrale maatregelen in de ene keten afgestemd moeten worden met centrale maatregelen (van een minister) in een andere keten. Lastig. Sommigen, vooral burgemeesters, kunnen ook nog eens een rol hebben in meerdere ketens tegelijk. Zo kan een burgemeester maatregelen nemen het in kader van de rampenbestrijding, infectieziektebestrijding of het nautisch beheer en kan daarvoor respectievelijk aanwijzingen krijgen van de minister van BZK, VWS of VenW. Vereenvoudiging van de crisiswetgeving lijkt zeker op zijn plaats. Echter, in eerste instantie is het noodzakelijk om inzicht te krijgen in hoe het nu georganiseerd is; wie waarvoor verantwoordelijk is en waarvoor niet. Want als we nu moeten optreden, moeten we weten hoe het geregeld is. Helaas moeten we nog te vaak constateren dat men elkaar niet weet te vinden en niet weet wie wat doet en wat niet doet. De bestuurlijke netwerkkaarten geven hier uitsluitsel over. Ze zorgen dat de juiste (bestuurlijke) partijen op het juiste moment “bij elkaar aan tafel kunnen zitten” met wederzijds kennis over (en begrip voor) elkaars rol. De informatie uit de netwerkkaarten kan voorkomen dat partijen langs elkaar heen werken, elkaar vergeten te informeren of elkaar in de wielen rijden. Vooral de veiligheidsregio’s hebben behoefte aan dergelijke informatie. Zij krijgen een steeds bredere verantwoordelijkheid in de crisisbeheersing en worden daarmee steeds vaker geconfronteerd met andere partijen, elk met eigen verantwoordelijkheden en bevoegdheden. De kaarten zijn dan ook primair bedoeld voor de veiligheidsregio’s, voor de bestuurders en hun adviseurs. De kaarten zijn echter ook geschikt voor andere partijen, zoals provincies en ministeries. De netwerkkaarten zijn op initiatief van provincie Noord-Holland ontwikkeld in samenwerking met provincie Zuid-Holland en de veiligheidsregio’s Amsterdam-Amstelland, Kennemerland,




n

Rotterdam-Rijnmond en Zuid-Holland Zuid. De netwerkkaarten zijn in de conceptfase becommentarieerd door bovenstaande deelnemers en door deskundigen uit de betrokken ministeries en organisaties (verzelfstandigde of op afstand geplaatste diensten zoals waterbedrijven). Hiervoor mijn dank. Voor het eerst is er een helder en bondig overzicht van het complexe terrein van crisisbeheersing in Nederland. Ik hoop dat dit leidt tot vereenvoudiging van het systeem van crisisbeheersing, maar vooral dat dit zorgt dat in een crisis de betrokken overheden hun maatregelen op elkaar afstemmen en als één overheid optreden. Harry Borghouts Commissaris van de Koningin in de provincie Noord-Holland

n




n n n

Handleiding

n n

Doel

Doelgroep

Het doel van een bestuurlijke netwerkkaart is om een

Het kennen van het bestuurlijk netwerk is essentieel

overzicht te krijgen van de bestuurlijke partijen in

voor bestuurders, maar ook voor degenen die

een sector (‘keten’) en de rol die zij vervullen ten tijde

bestuurders adviseren. Dat is in de veiligheidsregio

van een crisis.

in het bijzonder de (gemandateerd) operationeel lei-

De netwerkkaart vormt een aanvulling op het gebruik

der.

van een geografische kaart: op een geografische kaart kan een bestuurlijk netwerk worden gelegd, het

Soorten ketens, relatie tussen de ketens

samenbrengen van feiten en bestuurlijke partijen.

Rampenbestrijding en handhaving van de openbare

Met behulp van beide kaarten kan antwoord worden

orde vormen tezamen de algemene keten. Ken

gegeven op de vragen:

merkend daarvoor is dat het algemene bevolkings-

w at is er gebeurd (welke sectoren zijn of kunnen

zorg betreft. Daarentegen wordt in een functionele

worden geraakt);

keten één specifiek terrein bestreken, zoals elektrici-

■

w ie gaat waar over;

teit, sociale zekerheid, financieel verkeer, voedselvei-

■

e n wie gaat waar niet over.

ligheid of een milieucomponent als bodem.

■

De volgende stap betreft het nemen van maatregelen.

Alleen in de algemene keten worden maatregelen

De bestuurlijke netwerkkaarten geven geen overzicht

getroffen jegens de bevolking in het algemeen, zoals

van alle denkbare maatregelen, maar wijzen aan wie

een besluit tot evacuatie. Partijen in de functionele

voor een bepaald onderwerp verantwoordelijk is en

ketens doen dat niet, de uitzonderingen daarop zijn

dus maatregelen kan treffen.

genoemd in de betreffende bestuurlijke netwerkkaar-

Gedetailleerde overzichten met mogelijke maatrege-

ten en verder in de gedetailleerde bevoegdheden-

len zijn terug te vinden in de schema’s met bevoegd-

schema’s.

heden en in de verschillende plannen en operationele draaiboeken.

Overheidsinterventie in een functionele keten vindt veelal plaats door het centrale gezag (minister) en/of

De kaarten geven de bestuurlijke partijen weer in een

door een Europees of internationaal orgaan. Het

bepaalde sector. Indien op basis van het overzicht

gezag in de algemene keten ligt decentraal (burge-

van alle feiten blijkt dat bijvoorbeeld drie sectoren

meester) met de mogelijkheid van opschaling.

worden geraakt, zijn die drie kaarten nodig. Afstemming tussen de ketens vindt op twee niveaus De kaarten geven het bestuurlijk netwerk weer. Het

plaats: regionaal (veiligheidsregio) en nationaal (tus-

is de ‘bestuurlijke kop’ op overzichten met operatio-

sen ministeries). Vertegenwoordigers van ministeries

nele netwerken, met name het netwerk van operati-

(rijksheren) kunnen deelnemen aan de vergadering

onele diensten zoals weergegeven in het (toekom-

van een regionaal beleidsteam (RBT) en er kan ope-

stige) referentiekader regionaal crisisplan.

rationele afstemming plaatsvinden in het regionaal operationeel team (ROT).




n

Het activeren van de crisisorganisatie van gemeenten

Leeswijzer

of de veiligheidsregio bij een crisis in een functionele

Het gebruik van de netwerkkaarten begint met het

keten, zoals uitval van elektriciteit, betekent niet dat

hebben van een overzicht van de feiten. Op grond

in gemeente of regio alle besluitvorming plaatsvindt:

van de feiten is duidelijk welke sectoren/ketens zijn

besluitvorming binnen de functionele keten vindt

of na enige tijd kunnen worden geraakt en dus welke

elders plaats, gemeenten en veiligheidsregio bewa-

kaarten relevant zijn.

ken de gevolgen voor de openbare orde en openbare veiligheid en treffen in dat kader hun eigen maat

Vervolgens kan aan de hand van deze netwerkkaar-

regelen.

ten worden bepaald welke bestuurlijke partijen in de betrokken keten een rol vervullen.

De relatie tussen de ketens betreft vooral de relatie tussen de algemene keten enerzijds en de functionele

De netwerkkaarten beginnen met een tabel waarin

ketens anderzijds. De algemene bevolkingszorg heeft

de crisistypen, soorten maatregelen en wie bevoegd

in laatste instantie het primaat. Het beginsel van sub-

gezag is, zijn weergegeven. Vervolgens beschrijven

sidiariteit brengt met zich mee dat de burgemeester

de kaarten de structuur van een keten in een noten-

het ingrijpen in een andere keten in eerste instantie

dop: wie is als eerste aan zet voor welk probleemtype

overlaat aan de partijen in die keten. Zo geeft een

en hoe is de opschaling geregeld (toezicht door de

burgemeester in beginsel niet een bevel aan een

overheid op een bedrijfstak of door hoger gezag op

waterleidingbedrijf, maar verzoekt hij de VROM-

een decentrale overheid). De kaarten geven in het

inspecteur om de gewenste maatregel te treffen

bijzonder aan wat de verhouding is tussen een func-

(indien dat nodig is voor de handhaving van de

tionele keten en de algemene keten. Informatie over

openbare orde en openbare veiligheid).

de structuur van de algemene keten zelf is terug te

In enkele gevallen bestaat eenzelfde relatie tussen

vinden in de netwerkkaart rampenbestrijding alge-

een functionele keten enerzijds en de andere ketens

meen & handhaving van de openbare orde.

anderzijds, namelijk bij defensie en terrorismebestrijding.

Elke netwerkkaart geeft ook het soort maatregelen aan dat kan worden getroffen, bijvoorbeeld voor luchtvaart onder meer beveiligingsmaatregelen en verkeersmaatregelen. Het belang daarvan is dat binnen een keten vaak verschillende partijen verantwoordelijk zijn voor verschillende soorten maatregelen. De beveiliging van de civiele luchtvaart valt bijvoorbeeld onder de minister van Justitie, terwijl het luchtverkeer valt onder Luchtverkeersleiding Nederland en de ministers van Verkeer en Waterstaat en van Defensie. De structuur van een keten is op elke kaart samengevat in de vorm van een tekening.

n




Overzicht opgenomen ketens en

Overzicht niet opgenomen ketens en

onderwerpen

onderwerpen

De volgende 35 ketens en onderwerpen zijn opgeno-

Over de volgende 18 onderwerpen en ketens zijn

men (in alfabetische volgorde):

geen bestuurlijke netwerkkaarten beschikbaar, omdat

■

Afvalstoffen

deze op dit moment geen specifieke uitwerking ken-

■

A mbassades in nederland c.A. (Opgenomen in

nen voor decentrale overheden of niet relevant zijn

rampenbestrijding en handhaving openbare

voor decentrale overheden:

orde)

■

N ederlandse wetgeving inzake Antarctica (milieu)

■

A rbeidsveiligheid (idem)

■

A rbeidsvoorziening

■

B innenvaart

■

B iologische agentia

■

B odemverontreiniging

■

B ouw

■

D iervoeders

■

B uisleidingen (vooralsnog geen aparte sector,

■

D ierziektenbestrijding

■

E lektriciteit

■

C ultureel erfgoed

■

G as

■

D efensie

■

G eneeskundige hulpverlening algemeen

■

F inancieel verkeer c.A.

■

H avens

■

I nternationale sancties

■

I nfectieziektebestrijding

■

L onen

■

K ernongevallenbestrijding

■

O penbaarheid

■

L uchtverontreiniging

■

P lantenziektebestrijding

■

L uchtvaart

■

P ost

■

M edia

■

P rijzen

■

M ilieuschade/milieu-incident algemeen

■

V oorlopige akten burgerlijke stand, noodtesta-

■

N ooddrinkwater en noodwater

■

N oordzee en mijnbouw (off shore)

■

V reemdelingen

■

O lie

■

W eerberichtgeving

■

O penbare orde

■

Z etelverplaatsing

■

O ppervlaktewater en waterkering

■

R ampenbestrijding algemeen

■

R echtspraak en continuïteit rechtspleging

Gedetailleerde informatie is terug te vinden in twee

■

S chaarste algemeen

naslagwerken:

■

S ociale zekerheid

1 Crisis en recht, schema’s bevoegdheden en ver-

■

S poorvervoer

plichtingen tijdens crises 2008, uitgave van het

■

S trafrechtelijke handhaving rechtsorde

ministerie van BZK

■

T elecommunicatie

■

T errorisme

heid, E.R. Muller en Th.A. de Roos (red.), Kluwer

■

U itvoering strafvonnissen: penitentiaire inrichtin-

Deventer, 2006

geïntegreerd in milieu en rampenbestrijding)

menten

Verdere informatie

2 Tekst & commentaar Openbare orde en veilig-

gen ■

V oedselveiligheid

■

V oedselvoorziening

■

W egvervoer

■

Z eescheepvaart




n

n

1

Rampenbestrijding algemeen en handhaving openbare orde

n n n n

Voor geneeskundige hulpverlening, zie bestuurlijke netwerkkaart geneeskundige hulpverlening algemeen

Crisistypen

■

B edreiging van levens en gezondheid van veel personen, van het milieu of (dreigende) grote materiële schade

Bevoegd gezag

Soorten maatregelen

■

Bedreiging van de openbare orde

■

B urgemeester

■

C ommissaris van de Koningin

■

M inister bzk

Burgemeester ■

Toepassen algemene bevoegdheden en noodbevoegdheden ter handhaving van de openbare orde en openbare veiligheid

■

O pperbevel

■

V ordering/onteigening

Commissaris en minister ■

A anwijzingen

Minister ■

■

■

■

O vername bevoegdheden

Gezag burgemeester

opdrachten kan geven aan (of voorschriften kan uit-

B innen de gemeente heeft de burgemeester de

vaardigen voor) personen, bedrijven en andere over-

eenhoofdige leiding; hij heeft gezag over allen die

heidsorganen waarmee hij normaal gesproken geen

betrokken zijn bij de rampenbestrijding en de

hiërarchische relatie heeft: hij doorbreekt de normale

handhaving van de openbare orde, ook over een-

verhoudingen. Dat kan alleen als bij een dreiging de

heden die bijstand verlenen, zoals van defensie.

normale bevoegdheden ontoereikend zijn (subsidia-

G ezag houdt in zeggenschap: het kunnen geven

riteit).

van bevelen.

De twee algemene noodbevoegdheden waar de bur-

B ij optreden onder gezag van de burgemeester

gemeester over beschikt zijn de noodbevelsbevoegd-

behouden de betreffende organisaties hun eigen

heid en de noodverordeningsbevoegdheid.

bevoegdheden, binnen de kaders aangegeven

■

door de burgemeester.

personen of bedrijven; ■

bevoegdheden burgemeester De burgemeester kan beschikken over normale

10

n

h et noodbevel richt zich op met name te noemen d e noodverordening richt zich op ‘een ieder’, bijvoorbeeld ramptoeristen of voetbalsupporters;

■

h et opperbevel is eveneens een noodbevoegdheid;

bevoegdheden en noodbevoegdheden. Het gebruik

het is namelijk een nadere invulling van de nood-

maken van een noodbevoegdheid houdt in dat hij

bevelsbevoegdheid. Het opperbevel richt zich




Ongeschreven noodrecht

alleen tot bij de rampenbestrijding betrokken organisaties en personen, terwijl de algemene

■

I ndien de wettelijke normale bevoegdheden of

noodbevelsbevoegdheid wordt toegepast jegens

noodbevoegdheden niet toereikend zijn, kan de

burgers. De term opperbevel wordt alleen

burgemeester ongeschreven noodrecht toepassen.

gebruikt bij de rampenbestrijding, niet bij de

Toepassing van ongeschreven recht is een door

handhaving van de openbare orde.

de rechter geaccepteerd fenomeen

operationele leiding

Naast de algemene bevoegdheden tot het geven van bevelen en uitvaardigen van voorschriften, beschikt

■

O perationele leiding vindt plaats onder het gezag

de burgemeester over specifieke bevoegdheden, in het

van een burgemeester; dat geldt ook voor een

bijzonder:

regionaal operationeel leider.

■

d e evenementenvergunning en de handhaving

openbaar ministerie

daarvan; ■

d e bevoegdheid tot vordering/onteigening;

■

b evoegdheden bij openbare manifestaties;

titie vanwege het opsporingsbeleid en vanwege

■

a anwijzen veiligheidsrisicogebied op grond van

de tweehoofdige leiding over de politie (drie-

de algemeen plaatselijke verordening APV (pre-

hoek).

■

D e burgemeester stemt af met de officier van jus-

ventieve fouillering, zie hierna); ■

b urgemeesterssluiting van een huis of pand;

■

b estuurlijke ophouding.

veiligheidsregio ■

C oördinatie vindt op regionaal niveau plaats, in

Het college van B&W kunnen spoedbestuursdwang

ROT-verband (regionaal operationeel team) en in

toepassen.

RBT-verband (regionaal beleidsteam), afhankelijk van de gekozen gripfase (gecoördineerde regio-

■

Beperking bevoegdheden burgemeester

nale incidentenbestrijdingsprocedure). Het gezag

H et beginsel van subsidiariteit betekent dat het

berust echter bij de individuele burgemeesters.

geven van een opdracht aan een bedrijf alleen

■

mogelijk is als geen contract kan worden geslo-

B urgemeesters kunnen hun bevoegdheden mandateren aan de coördinerend burgemeester

ten, bijvoorbeeld door contractuele verplichtin-

■

■

gen van het bedrijf aan anderen of door onrede-

Arbeidsinspectie en handhaving

lijke prijzen, of indien er geen tijd is deze normale

milieuregels

weg te volgen.

Bij een ongeval waarbij gevaar voor werknemers aan

S ubsidiariteit houdt verder in dat interventie in

het licht komt en bij een ongeval in inrichtingen waarop

een functionele keten in eerste instantie ligt bij het

milieurecht van toepassing is, is afstemming noodzake-

hoger gezag in die keten, meestal de minister in

lijk met handhavende instanties uit andere ketens:

kwestie. De burgemeester kan verzoeken dat die

■

D e arbeidsinspectie kan bij een incident zelfstan-

minister optreedt en hij past dan dus in beginsel

dig maatregelen treffen voor de veiligheid van

niet zijn bevoegdheden toe.

werknemers, zoals het stilleggen van werk.

D e burgemeester kan volgens het geschreven

■

H andhavers milieurecht kunnen eveneens zelf-

recht geen grondrechten opzij zetten (‘inbreuk’),

standig maatregelen treffen, in het bijzonder

hij kan wel enkele grondrechten en mensenrech-

(spoed)bestuursdwang dat het sluiten van een

ten beperken, in het bijzonder de bewegingsvrij-

gebouw en het afsluiten van terreinen kan inhou-

heid, zoals ten aanzien van ramptoeristen of een avondklok bij stroomuitval, en de persoonlijke levenssfeer, zoals bij een evacuatie.

den. ■

M et gebruikmaking van zijn noodbevoegdheden kan de burgemeester bij uiteenlopende belangen de doorslag geven.




n

11

Bewaken en beveiligen (van objecten,

geldt een bijzonder regime, zie bestuurlijke net-

diensten en personen) ■

A llereerst hebben burgers en bedrijven hierin een

werkkaart Noordzee en zeescheepvaart. ■

eigen verantwoordelijkheid. ■

■

zonder regime, zie diezelfde kaart.

U itgangspunt van overheidsoptreden: decentraal, tenzij.

Ambassades, consulaten, gebouwen van

V oor bewaken en beveiligen in het ‘rijksdomein’

internationale organisaties

kunnen de ministers van BZK en Justitie objecten

■

O ok voor ‘openbare orde’ op zee geldt een bij-

■

E en ambassade en dienstwoning, consulaat of

en diensten aanwijzen; burgemeester en officier

gebouw van een internationale organisatie (inclu-

van justitie voeren uit.

sief de terreinen hiervan) mag alleen betreden

P ersoonsbeveiliging vindt plaats door het KLPD,

worden na toestemming van het hoofd van de

zowel centraal als decentraal.

zending/organisatie. Als contact niet mogelijk is, beslist de directie Kabinet en protocol (DKP) van

preventieve fouillering, veiligheids risicogebied

het ministerie van BZ. ■

B ij brand of rampen mag de toestemming wor-

E en veiligheidsrisicogebied is een gebied waarin

den verondersteld voor consulaten; dat is uit-

preventief kan worden gefouilleerd.

drukkelijk niet het geval bij ambassades. Voor

■

E r zijn drie soorten veiligheidsrisicogebieden:

gebouwen van internationale organisaties is dat

– een gebied dat is aangewezen door een bur-

per organisatie afzonderlijk bepaald.

■

gemeester; hier vindt preventieve fouillering

Opschaling (centralisatie)

plaats vanwege (dreigende) verstoring van de openbare orde door de aanwezigheid van

■

van de informatievoorziening en het mediabeleid

driehoek;

zijn opgeschaald, niet het treffen van maatrege-

– een gebied dat is aangewezen door de officier van justitie; hier vindt bij bevel van de officier

len. ■

preventieve fouillering plaats in geval van aanwijzingen van een terroristisch misdrijf;

– het hoger gezag neemt over (al of niet met behoud van bevoegdheden op decentraal

tisch misdrijf zonder bevel van de officier van

niveau). ■

Haag, centrale stations vier grote steden, luchthavens en de daaraan grenzende gebie-

– het zwaartepunt blijft decentraal, maar hoger gezag stuurt bij (aanwijzingen);

in geval van aanwijzingen van een terrorisjustitie. Aangewezen zijn: Binnenhof Den

O pschaling van het treffen van maatregelen kent twee stappen:

– een gebied dat is aangewezen door de regering; hier vindt preventieve fouillering plaats

■

O pschaling kan a-synchroon zijn: alleen (delen)

wapens; de burgemeester stemt dit af in de

E en aanwijzing is een ander woord voor een bevel: de aanwijzing is bindend

■

D e minister van BZK heeft de mogelijkheid om

den, kerncentrale Borssele, Mediapark

het gezag over te nemen bij grootschalige versto-

Hilversum.

ringen van de openbare orde en bij rampen en

P reventieve fouillering kan niet worden geba-

zware ongevallen in het algemeen en specifiek

seerd op de een noodverordening van de burge-

voor het besluit tot evacuatie.

meester.

Provincie en commissaris van de Koningin

Noordzee ■

12

n

V oor de rampen- en incidentbestrijding op de

■

D e provincie staat in de opschaling niet tussen

Noordzee binnen de 1km-zone buiten de kust

gemeente/regio en ministerie, maar staat naast

(gemeentelijk en provinciaal ingedeeld gebied)

deze lijn: de provincie is geen operationeel ‘tus-




■

senstation’ voor bovenregionale coördinatie; de

coördinerend rijksheer tussen de ketens. Als

rol van de provincie is die van bestuurlijk toe-

coördinerend rijksheer kan hij aanwijzingen (=

zichthouder.

bevelen) geven aan andere rijksheren inzake de

I n een aantal ketens vervult de provincie wel een

wijze waarop zij samenwerken met elkaar en met

operationele rol als first responder, namelijk bij

besturen van gemeenten, provincies en water-

verschillende milieu-incidenten en indien de pro-

schappen. Deze bevoegdheid heeft geen betrek-

vincie zelf een partij vormt in een keten, bijvoor-

king op de maatregelen in de betreffende keten

beeld als nautisch beheerder of vaarwegbeheer-

zelf. De minister van het beleidsterrein in kwestie kan

der. ■

H et bestuurlijk toezicht in de algemene keten

de aanwijzing van de commissaris ongedaan

wordt uitgevoerd door de commissaris van de

maken

Koningin. Hij doet dat zowel zelfstandig (provin-

■

■

a ls partijen in een andere keten een maatregel

ciaal orgaan) als namens de minister (rijksor-

van een burgemeester of voorzitter van een vei-

gaan)

ligheidsregio onverantwoord achten, kunnen zij

A ls rijksorgaan heeft de commissaris een dubbel-

de commissaris (of minister van BZK) verzoeken

rol: hij is zowel rijksheer in de algemene keten als

in te grijpen.

Algemene rampenbestrijding en handhaving openbare orde




n

13

n

2

Geneeskundige hulpverlening algemeen

n n n

Voor infectieziekten, zie bestuurlijke netwerkkaart infectieziekte

n

Crisistypen

■

g root aantal slachtoffers

Bevoegd gezag

■

B urgemeester

■

D irecteur GHOR

■

M inister VWS

■

I GZ-inspecteur

■

G eneeskundige hulpverlening

■

B evelen aan zorgaanbieders

Soorten maatregelen

Bevoegd gezag ■

■

D e geneeskundige hulpverlening tijdens rampen

zo nodig vertegenwoordigt hij de minister in een

vindt plaats onder het gezag van de burgemees-

regionaal beleidsteam.

ter. ■

D e IGZ-inspecteur is tevens rijksheer voor VWS;

■

V oor de relatie rijksheer VWS – commissaris van

D e minister van VWS bewaakt, met gebruikma-

de Koningin, zie bestuurlijke netwerkkaart rampen-

king van de inspectie voor de gezondheidszorg

bestrijding algemeen en handhaving openbare orde.

(IGZ), de kwaliteit en doelmatigheid van de

Search and rescue

dienstverlening. ■

Operationele leiding ■

S earch

and rescue, zie bestuurlijke netwerkkaarten

binnenvaart en Noordzee en zeescheepvaart.

O perationele leiding houdt in dat er een hiërarchie ontstaat die er normaal niet is.

■

D e directeur GHOR kan als operationeel leider van de witte kolom bevelen geven aan partijen in de witte kolom.

Minister VWS en Inspectie voor de gezondheidszorg (IGZ) ■

I n niet-acute situaties kan de minister van VWS op advies van de IGZ bevelen geven aan zorgaanbieders.

■

I n dringende omstandigheden kan de IGZinspecteur bevelen geven aan zorgaanbieders

14

n




Functionele keten geneeskundige hulpverlening



Algemene keten


n

15

n

3

Oppervlaktewater en waterkering

n n n

Voor de Noordzee, zie bestuurlijke netwerkkaart Noordzee en zeescheepvaart

n

Crisistypen

Bevoegd gezag

Soorten maatregelen

■

( Dreigend) hoogwater

■

( Dreigend) laagwater

■

( Dreigende) waterverontreiniging en verontreiniging van de bodem en oever

■

P roblemen met watertemperatuur

■

B eheerder van oppervlaktewater en waterkeringen (‘waterbeheerder’)

■

G edeputeerde staten, bij spoed commissaris van de koningin

■

M inister venw

■

B urgemeester (in het bijzonder ten aanzien van gevolgen voor de bevolking)

■

M inister bzk (gevolgen voor de bevolking)

■

M aatregelen van waterhuishoudkundige aard

■

M aatregelen tegen een verontreiniging van de waterbodem en oever

■

M aatregelen ten aanzien van de scheepvaart

■

M aatregelen ten aanzien van de visserij bij een verontreiniging

■

M aatregelen ten aanzien van de drinkwatervoorziening bij een verontreiniging

■

H andhaving openbare orde en veiligheid

Beheer ■

■

■

Beheerders

H et beheer van oppervlaktewater en waterkerin-

■

H et beheer van oppervlaktewater en waterkerin-

gen betreft het beheer van waterhuishoudkun-

gen berust bij de minister van VenW (voor deze

dige aard, zoals de afvoercapaciteit en waterkwa-

Rijkswaterstaat) en bij waterschappen, in enkele

liteit.

gevallen bij een gemeente of provincie.

W aterbeheer heeft ook betrekking op de water-

c De

waterschappen en de regionale diensten

bodem en de oever, tenzij redelijkerwijs kan wor-

Rijkswaterstaat opereren in beginsel zelfstandig, zij

den aangenomen dat een verontreiniging of aan-

het in afstemming met andere beheerders en met

tasting van een oever geen gevolgen heeft voor

provincies.

de waterbodem, dan is het bevoegd gezag bij een

(Ook in aparte gremia, hoogwater: na opschaling

bodemverontreiniging op het land verantwoor-

de Landelijke coördinatiecommissie overstro-

delijk, zie bestuurlijke netwerkkaart milieu.

mingsdreigingen LCO; laagwater: Landelijke

‘ Waterbeheer’ moet worden onderscheiden van

coördinatiecommissie waterverdeling LCW).

nautisch beheer (verkeersmaatregelen) en vaarwegbeheer (bevaarbaar houden vaarweg, opruimen obstakels), zie bestuurlijke netwerkkaart binnenvaart.

16

n




Toezicht op beheer, centralisatie van de ■

■

A lleen de burgemeester treft maatregelen jegens

besluitvorming

de bevolking (zo nodig binnen de kaders van

D e provincie – Gedeputeerde Staten – oefent het

provincie en BZK; of de minister van BZK treft

toezicht uit op het beheer door waterschappen en

zelf maatregelen, zie bestuurlijke netwerkkaart ram-

bij spoed kan de commissaris van de Koningin

penbestrijding algemeen en handhaving openbare

bevelen geven. De minister van VenW oefent

orde). Partijen in de functionele keten doen dat

daarop het oppertoezicht uit.

niet, met uitzondering van eventuele vordering/

Het toezicht van de commissaris jegens Rijks

onteigening van bijvoorbeeld materiaal tot her-

waterstaat betreft alleen de rol van de HID als

stel van een waterkering.

rijksheer. ■

Relatie met regionaal beleidsteam en

D e minister van VenW kan rechtstreeks bevelen

provincie

geven aan decentrale waterbeheerders. ■

D e minister van VenW kan de regie volledig naar

■

D e hoofdingenieur-directeur van een regionale

zich toe trekken, in het bijzonder bij grootschalige

dienst van Rijkswaterstaat (HID) en de rijksha-

overstromingen.

venmeester zijn tevens rijksheren voor VenW: zo nodig vertegenwoordigen zij de minister in een

Koelwater ■


W atertemperatuur: de lozing van koelwater van

■

D e voorzitter van het bestuur van een betrokken

industrie en van elektriciteitsproductiecentrales

waterschap neemt desgewenst deel aan de verga-

wordt beperkt door de temperatuur van het opper-

dering van een regionaal beleidsteam.

vlaktewater. De mogelijkheid om tijdelijk af te wij-

■

V oor de relatie HID en rijkshavenmeester – com-

ken van de normale voorschriften in de lozingsver-

missaris van de Koningin, zie bestuurlijke netwerk-

gunning is in de vergunning zelf opgenomen.

kaart rampenbestrijding algemeen en handhaving openbare orde.

Visserij ■

■

A ls de HID of rijkshavenmeester een maatregel

V isserij: mogelijke maatregelen bij een verontrei-


niging, zie bestuurlijke netwerkkaarten dierziekte en

ligheidsregio onverantwoord acht, kan hij ver-

voedsel.

zoeken dat de commissaris ingrijpt. De minister van VenW kan aan de minister van BZK verzoe-

Drinkwater ■

ken in te grijpen.

D rinkwater: feitelijke maatregelen door waterleidingbedrijven tegen inname van verontreinigd oppervlaktewater, zie bestuurlijke netwerkkaart nooddrinkwater en noodwater.

Relatie beheerder - burgemeester ■

D e burgemeester zou op grond van zijn noodbevelsbevoegdheid (inclusief het opperbevel) in verband met de openbare orde en veiligheid aan een beheerder zo nodig een bevel kunnen geven. Toepassing van het beginsel van subsidiariteit houdt echter in dat hij een verzoek tot interventie doet aan de minister van VenW. De burgemeester past hier dus in beginsel niet zijn bevoegdheden toe.




n

17

Functionele keten waterbeheer

18

n



Algemene keten





n

19

n

4

n n

Noordzee en zeescheepvaart

n n

Crisistypen

■

Ongeval

■

Gevolgen van een ongeval voor milieu, visserij en scheepvaartverkeer

■

Verontreiniging als gevolg van ongeoorloofde lozing

■

Kustverontreiniging

■

Ongeregeldheden op zee

■

Schaarste aan vervoerscapaciteit

■

A ndere crises die verkeersmaatregelen of andere maatregelen vereisen (zoals een terroristische dreiging)

Bevoegd gezag

■

I nfectieziekten op schepen en in havens

■

D rie soorten beheerders: waterbeheerder, nautisch beheerder, vaarwegbeheerder

■

M inister van venw als toezichthouder jegens beheerders en als degene die zelf maatregelen kan treffen

Soorten maatregelen

■

Burgemeester in havens en bij gevolgen ongeval voor landzijde

■

S earch and rescue: kustwacht

■

M inister ez (mijnbouw)

■

Minister lnv en minister vrom (visserij)

■

E igen maatregelen kapitein

■

R ampenbestrijding op zee

■

Search

■

M aatregelen in geval van gevolgen voor landzijde, in het bijzonder opvang

and rescue en aeronautische search and rescue

slachtoffers ■

V erkeersmaatregelen

■

V aarverbod

■

M aatregelen bij een verontreiniging, water en kust

■

M aatregelen bij een obstakel in de vaarweg

■

M aatregelen ten aanzien van de visserij bij een verontreiniging

■

M aatregelen ten aanzien van off shore en buisleidingen

■

M aatregelen bij ongeregeldheden op zee

■

M aatregelen ten aanzien van havens, waaronder toelating en havenbeveiliging

■

20

n


M aatregelen tegen infectieziekten



Beheer

1 kilometerzone

Bij scheepvaart moeten worden onderscheiden: het

■

beheer van de infrastructuur (waterbeheer, nautisch beheer, vaarwegbeheer) en het vervoer per zee-

gemeentelijk/provinciaal ingedeeld. ■

schip. ■

■

H et zeegebied tot 1 kilometer buiten de kust is H et gezag van de minister van VenW (Wet bestrijding ongevallen Noordzee) heeft in deze

W aterbeheer is aan de orde bij een (dreigende)

zone voorrang boven het gezag van de burge-

verontreiniging.

meester (Wet rampen en zware ongevallen). Dit

Nautisch beheer: het treffen van verkeersmaatre-

heeft geen betrekking op de Waddenzee, het

gelen op het water kan aan de orde zijn bij een

IJsselmeergebied (inclusief randmeren) en de

ongeval, bij een verontreiniging, bij ongeregeld-

Zuid-Hollandse en Zeeuwse Stromen; dit zijn

heden of bij een terroristische aanslag (of bij een

binnenwateren.

dreiging van deze incidenten/crises). ■

V aarwegbeheer (ook bakbeheer genoemd): oprui-

Rampen- en incidentbestrijding op zee

men opstakel, wrakken.

(inclusief 1 kilometerzone) ■

Beheerders ■

nodige voorzieningen te treffen.

H et nautisch beheer in de aanloopgebieden – zeebij enkele kustdiensten van Rijkswaterstaat, bij

strijding in hun gebieden; de Kustwacht kan

twee gemeenten (Rotterdam, Den Haag) en bij de

andere beheerders ondersteunen en de coördina-

Koninklijke marine. Het nautisch beheer buiten

tie van de afhandeling overnemen. ■

D e minister van VenW kan aanwijzingen (= beve-

Kustwachtcentrum.

len) geven of de rampenbestrijding geheel aan

H et nautisch beheer in het Noordzeekanaalgebied

zich trekken. ■

S earch and rescue en aeronautische search and res-

Nautisch Beheer Noordzeekanaalgebied.

cue (SAR): door Kustwachtcentrum namens

I n het Rijnmondgebied zijn de nautische beheers

minister van VenW.

taken door de minister van VenW en B&W Rotter

■

N autisch beheerders zijn in eerste instantie verantwoordelijk voor de rampen- en incidentbe-

wordt voor RWS uitgevoerd door het Centraal

■

■

gebieden met routes naar en van havens – berust

de aanloopgebieden berust bij de directeur

■

O ngeval: de kapitein dient bij een ongeval zelf de

■

I ndien gevolgen voor landzijde: toepassing ram-

dam opgedragen aan de havenmeester van

penbestrijding landzijde, in het bijzonder opvang

Rotterdam.

slachtoffers, zie bestuurlijke netwerkkaart rampenbe-

W aterbeheer: minister van VenW (RWS Noord

strijding algemeen & handhaving openbare orde.

zee). ■

Infectieziekten

V aarwegbeheer: minister van VenW (RWS Noord zee).

■

M aatregelen tegen infectieziekten op schepen en in havens, zie bestuurlijke netwerkkaart infectie-

Minister van VenW ■

■

ziekte.

D e minister van VenW kan aanwijzingen (= bevelen) geven aan een beheerder van infrastruc-

Buitenlandse schepen (‘schepen onder

tuur.

vreemde vlag’)

D e minister van VenW kan zelf maatregelen tref-

■

D e Nederlandse staat is volledig bevoegd ten

fen voor een ordelijk verloop van het scheep-

aanzien van buitenlandse incidentschepen in de

vaartverkeer.

territoriale zee, met uitzondering van buitenlandse staatsschepen (marine en andere schepen in eigendom van of in beheer bij een andere staat




n

21

■

en uitsluitend gebruikt in dienst van die overheid

verband met de openbare orde en veiligheid aan

voor andere dan handelsdoeleinden).

een beheerder zo nodig een bevel kunnen geven;

B uitenlandse staatsschepen dienen zich te hou-

toepassing van het beginsel van subsidiariteit

den aan de Nederlandse wetgeving, maar de ten-

houdt echter in dat hij een verzoek tot interventie

uitvoerlegging daarvan is afhankelijk van toe-

doet aan de minister van VenW; de burgemeester

stemming van de vlaggestaat of een verzoek daar

past hier dus in beginsel niet zijn bevoegdheden

toe van de vlaggestaat.

toe ■

■

D e burgemeester kan op grond van zijn noodbe-

Kernongeval

velsbevoegdheid aan een kapitein van een schip

V oor een ongeval met een zeeschip dat radioac-

in een haven zo nodig een bevel geven

tief materiaal vervoert of dat door kernenergie

■

S chepen in nood worden in beginsel toegelaten.

wordt aangedreven bestaat een aparte voorzie-

Wanneer de veiligheid van de haven en van de

ning, zie bestuurlijke netwerkkaart kernongeval.

bevolking in het geding is, mag de toegang toch worden geweigerd. Toelating heeft evenwel de

■

Kustverontreiniging

voorkeur, omdat daardoor ten aanzien van het

K ustverontreiniging: opruiming tot de hoogwa-

schip de benodigde maatregelen kunnen worden

terlijn (tot waar normaal gesproken hoogwater

getroffen. De minister van VenW kan havenauto-

komt) door waterbeheerder (VenW/RWS), tenzij

riteiten verplichten een incidentschip toe te laten.

er geen gevolgen zijn voor de waterbodem. ■

■

D e minister van VenW kan desnoods maatrege-

A ls er geen gevolgen zijn voor de waterbodem,

len treffen inzake gebruik van, toegang tot, ver-

toepassing van de structuur bij een bodemveront-

laten van en verkeer in havens, zo nodig gericht

reiniging op het land, zie bestuurlijke netwerkkaart

tot gemeentebesturen. De minister van VenW kan

milieu. Dit moet worden onderscheiden van het

ook aanwijzingen (= bevelen) geven aan de bur-

algemeen schoonhouden van het strand (taak

gemeester ten aanzien van havenbeveiliging.

gemeenten) en van strandvonderij.

Ongeregeldheden op zee Off shore, buisleidingen ■

■

O p zee bestaat geen ‘openbare orde’, er is buiten

D e minister van EZ (voor deze de inspecteur-

de 1 kilometerzone ook geen gezag om de open-

generaal der mijnen) kan aanwijzingen (= beve-

bare orde te handhaven. In plaats daarvan kan bij

len) geven aan de exploitant inzake rampenbe-

‘ongeregeldheden’ (bijvoorbeeld protestacties) de

strijding.

minister van VenW optreden op grond van zijn beheersbevoegdheden, zoals het verbieden van

Visserij ■

de toegang tot een deel van de zee.

D e ministers van LNV en van VROM kunnen elk

■

maatregelen treffen ten aanzien van visserij als

V oor kapingen en terrorisme, zie bestuurlijke netwerkkaarten justitie algemeen en terrorisme.

gevolg van een verontreiniging (bijv. visserijver-

Vaarverbod

bod). ■

■

Havens

vaarverbod opleggen; subsidiair kan de burge-

O ngeval in een haven, of openbare orde pro-

meester dat zelf – binnen gemeentelijk ingedeeld

bleem: het overheidsgezag ligt decentraal (burge-

territorium – op grond van zijn noodbevelsbe-

meester), conform de algemene rampenbestrijding en handhaving van de openbare orde ■

22

n

D e Inspectie Verkeer en Waterstaat IVW kan een

voegdheid. ■

E en verkeersmaatregel kan de facto een vaarver-

D e burgemeester zou op grond van zijn noodbe-

bod inhouden voor een schip of voor de scheep-

velsbevoegdheid (inclusief het opperbevel) in

vaart in het algemeen.




Schaarste vervoerscapaciteit ■

nodig vertegenwoordigen zij de minister in een

D e minister van VenW kan tijdens een crisis een interventie in de markt plegen ten aanzien van

regionaal beleidsteam. ■

het vervoer per zeeschip (vervoersnoodmaatre-


gelen), bijvoorbeeld prioritering van bepaald ver-

kaart rampenbestrijding algemeen en handhaving

voer.

openbare orde. ■

■


A ls de HID of rijkshavenmeester een maatregel



provincie



zoeken dat de commissaris ingrijpt. De minister


van VenW kan aan de minister van BZK verzoe-

venmeester zijn tevens rijksheren voor VenW: zo

ken in te grijpen.

Functionele keten off shore

Functionele ketens water/kust/scheepvaart



Algemene keten


n

23

n

5

n n

Milieu

n n

Voor kwaliteit van het water en de waterbodem, zie bestuurlijke netwerkkaart oppervlaktewater en waterkering en voor kernongevallen zie bestuurlijke netwerkkaart kernongeval

Crisistypen

Bodem, lucht ■

Verontreiniging van bodem of lucht

Afvalstoffen ■

I ncident waardoor het nodig is maatregelen te treffen ten aanzien van afvalstoffen

Gevaarlijke stoffen ■

O nduldbaar gevaar voor de gezondheid van de mens of voor het milieu als gevolg van stoffen, preparaten of genetisch gemodificeerde organismen, of handelingen daarmee

Bevoegd gezag

Bodem ■

G edeputeerde Staten, bij spoed commissaris van de Koningin

■

B &W van de 4 grote gemeenten

■

B esturen van de 7 grote plusregio’s

■

B esturen van 25 andere aangewezen gemeenten

■

Bevoegdheden kunnen zijn overgedragen aan regionale milieudiensten

Lucht ■

C ommissaris van de Koningin

Afvalstoffen ■

G edeputeerde Staten

■

V oor inrichtingen het gezag dat de vergunning verleent of aan wie moet worden gemeld, in overige gevallen B&W

■

B ij spoed minister VROM

Gevaarlijke stoffen

Soorten maatregelen

■

M inister VROM

■

E igen maatregelen van een ieder (zorgplicht voor het milieu)

■

M aatregelen bij een bodem- of luchtverontreiniging, ten aanzien van afvalstoffen of ten aanzien van stoffen, preparaten of genetisch gemodificeerde organismen, of handelingen daarmee die een onduldbaar gevaar voor de gezondheid van de mens of voor het milieu opleveren

■

24

n


A lgemene rampenbestrijding



Eigen maatregelen ■

■

H et bevoegd gezag is meestal gedeputeerde sta-

E en ieder: er rust een zorgplicht voor het milieu

ten (bij spoed de commissaris van de Koningin).

op een ieder, dus bij een incident dienen direct

In plaats van GS zijn bevoegd in hun gebied het

eigen maatregelen te worden getroffen.

college van B&W van de vier grote gemeenten, de besturen van de zeven grote plusregio’s en

■

Bevoegd gezag

van 25 andere aangewezen gemeenten (bij spoed

O verheid: milieutaken zijn decentraal belegd in

de burgemeester of voorzitter).

de bestuurlijke hoofdstructuur (gemeente/ver-

■

lengd lokaal bestuur, provincie). De decentrale overheden maken in dit verband dus deel uit van

■

B evoegdheden kunnen zijn overgedragen aan regionale milieudiensten.

■

D e burgemeester – indien hij zelf niet tot het

de functionele ketens milieu.

bevoegd gezag behoort – en de regionale VROM

B ij een ramp kunnen bevoegde gezagen zowel

inspecteur kunnen GS of ander bevoegd gezag

bevoegd zijn in het kader van de algemene ram-

verzoeken op te treden.

penbestrijding als bevoegd zijn op grond van

Luchtverontreiniging

milieurecht. ■

■

D e commissaris van de Koningin kan bevelen

Milieugevaarlijke stoffen

geven aan inrichtingen, algemene voorschriften

D e minister van VROM kan vergaande maatre-

geven tot een ieder (bijv. verkeersmaatregel bij

gelen treffen indien bepaalde stoffen, preparaten,

smog). Uitoefening van deze bevoegdheden is

genetisch gemodificeerde organismen of hande-

gekoppeld aan gekwantificeerde normen (par.

lingen daarmee onduldbaar gevaar opleveren

5.2.4 Wet milieubeheer).

voor de gezondheid of het milieu, zoals:

■

D e burgemeester en de regionale VROM inspec-

– stopzetten van de productie;

teur kunnen de commissaris verzoeken op te tre-

– vernietigen van producten (bijv. gewassen);

den.

– verbieden van het betreden van gebieden (ook

Afvalstoffen

zeegebieden: verbod visserij) en

– het verwijderen van mensen, dieren, planten

■

en goederen uit gebieden (dus ook evacuatie).

M aatregelen: het opleggen van verplichtingen of verboden.

■

H et bevoegd gezag is gedeputeerde staten, voor

Voor kernongevallen bestaat een vergelijkbare

inrichtingen het gezag dat de vergunning ver-

voorziening, zie bestuurlijke netwerkkaart kernonge-

leent of aan wie moet worden gemeld en in overige gevallen het college van B&W.

val. ■

D e minister van LNV heeft een eigen bevoegd-

■

D e minister van VROM kan verzoeken op te tre-

heid ten aanzien van dieren die worden gehou-

den of in geval van spoed – of bij niet-optreden

den bij een milieu-incident (zoals opstallen) en in

door decentraal gezag – zelf optreden.

het algemeen – ongeacht de oorzaak – eigen bevoegdheden ten aanzien van alle handelingen

Advies door VROM-inspecteur en

in de voedselketen (ook visserij en landbouw)

burgemeester ■

■

M aatregelen lucht en bodem: eerst advies door

bodemverontreiniging

VROM-inspecteur en de betrokken burgemeester,

D e overheid kan bevelen geven aan degene die

tenzij spoed.

een activiteit uitvoert waardoor de bodem is of wordt verontreinigd of de overheid kan zelf maatregelen treffen.




n

25

RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) ■

H et RIVM kan ondersteuning bieden, bij grotere ongevallen formeert het RIVM samen met andere organisaties het Beleidsondersteunend team milieu-incidenten (Bot-mi). Ook het Centrum voor gezondheidsonderzoek bij rampen van het RIVM kan ondersteuning bieden.

Noodbevoegdheid burgemeester ■

D e burgemeester zou op grond van zijn noodbevelsbevoegdheid (inclusief het opperbevel) in verband met de openbare orde en veiligheid maatregelen kunnen treffen in afwijking van het milieurecht. Toepassing van het beginsel van subsidiariteit houdt echter in dat hij een verzoek tot optreden doet aan het bevoegd gezag; de burgemeester past hier dus in beginsel niet zijn bevoegdheden toe.

Relatie met regionaal beleidsteam en provincie ■

D e regionale VROM-inspecteur is tevens rijksheer voor VROM: zo nodig vertegenwoordigt hij de minister in een regionaal beleidsteam.

■

V oor de relatie rijksheer VROM – commissaris van de Koningin, zie bestuurlijke netwerkkaart rampenbestrijding algemeen en handhaving openbare orde.

■

A ls de regionale VROM-inspecteur een maatregel van een burgemeester of voorzitter van een veiligheidsregio onverantwoord acht, kan hij verzoeken dat de commissaris ingrijpt; de minister van VROM kan aan de minister van BZK verzoeken in te grijpen.

26

n




Functionele ketens milieu


Algemene keten



n

27

n

6

Kernongeval

n n n n

Crisistypen

■

Bevoegd gezag

Categorie A-object

(Dreigend) kernongeval

■

Minister VROM (coördinatie)

■

Elke minister op zijn terrein

■

Burgemeester

Categorie B-object

Soorten maatregelen

■

Burgemeester

■

Alle benodigde maatregelen op de getroffen beleidsterreinen

■

Bevelen aan beheerders van objecten

indeling kernongevallen en bevoegd

van de aanwezigheid van radioactieve stoffen,

gezag

zoals installaties voor uraniumverrijking, verwer-

Kernongevallen zijn verdeeld in twee typen: onge-

king en opslag van radioactieve stoffen en trans-

vallen met categorie A-objecten en ongevallen met

porten.

categorie B-objecten. ■

B estrijding van een ongeval met categorie A-

nationale coördinatie en nationale

objecten vindt centraal plaats (ministers onder

maatregelen

coördinatie van VROM), in samenwerking met

■

het lokale gezag.

O p centraal niveau berust de coördinatie bij de minister van VROM. Elke minister kan op zijn

Onder categorie A-objecten vallen de in werking

terrein de nodige maatregelen treffen, in over-

zijnde kerncentrales in en nabij Nederland,

leg met de minister van VROM en met de

onderzoeksreactoren, satellieten en schepen die

betrokken burgemeester en commissaris van de

gebruik maken van kernenergie en kernwa-

Koningin, tenzij spoed overleg onmogelijk

pens.

maakt.

■

■

O bjecten in het buitenland worden als categorie

■

D e commissaris van de Koning, de burgemeester,

A-object behandeld.

het dagelijks bestuur van het waterschap en van

B estrijding van een ongeval met categorie B-

andere openbare lichamen verlenen hun mede-

objecten vindt decentraal plaats (burgemeester),

werking aan de uitvoering en handhaving van

waarbij kan worden besloten het ongeval te

door een minister getroffen maatregelen.

bestrijden als een ongeval met een categorie A-

burgemeester

object. Onder categorie B-objecten vallen alle andere objecten dan categorie A-objecten waar sprake is

28

n



■

B ij een ongeval met een categorie B-object kan de burgemeester gebruik maken van zijn algemene


bevoegdheden ter handhaving van de openbare

■

■

■

A ls een rijksheer, in het bijzonder de regionale

orde en de openbare veiligheid.

VROM-inspecteur, een maatregel van een burge-

E en burgemeester die bij een ongeval met een

meester of voorzitter van een veiligheidsregio

categorie B-object maatregelen treft, meldt dat

onverantwoord acht, kan hij verzoeken dat de

aan de minister van VROM, aan de minister wie het

commissaris ingrijpt. Een minister, in het bijzon-

aangaat en aan de commissaris van de Koningin.

der de minister van VROM, kan aan de minister

E en burgemeester kan bij een ongeval met een

van BZK verzoeken in te grijpen.

categorie A-object ook maatregelen treffen, maar beëindigt deze indien een minister overeenkomstige maatregelen treft of aan de burgemeester verzoekt de maatregelen te beëindigen.

Bevel aan beheerder van object ■

H et geven van een bevel aan de beheerder van een categorie A-object door de minister van VROM gebeurt tezamen met de minister van SZW indien de gevolgen van het ongeval zich waarschijnlijk zullen beperken tot de veiligheid binnen de betrokken inrichting. Een burgemeester kan de minister(s) verzoeken van deze bevoegdheid gebruik te maken.

■

H et geven van een bevel aan de beheerder van een categorie A-object door de minister van Defensie gebeurt in overeenstemming met de ministers van VROM en van BZK; een burgemeester kan de minister verzoeken van deze bevoegdheid gebruik te maken.

■

D e burgemeester kan op grond van zijn noodbevelsbevoegdheid een bevel geven aan een beheerder van een categorie B-object.


D e regionale VROM-inspecteur is tevens rijksheer voor VROM: zo nodig vertegenwoordigt hij de minister in een regionaal beleidsteam.

■

V oor de relatie rijksheer VROM – commissaris van de Koningin, zie bestuurlijke netwerkkaart rampenbestrijding algemeen en handhaving openbare orde.




n

29

Functionele ketens

Kernongevallenbestrijding

i.h.b. gezondheidszorg,

defensieobjecten, alg. coördinatie

voedsel, dieren, oppervlaktewater

en drinkwater

30

n




Algemene keten




n

31

n

7

infectieziekte

n n n

Uitgaande van inwerkingtreding van de Wet publieke gezondheid

n

Crisistypen

■

(Dreigende) infectieziekte, waaronder op de mens overdraagbare dierziekte (zoönose)

Bevoegd gezag

Soorten maatregelen

■

Burgemeester

■

Minister VWS

■

Minister VenW

Algemeen ■

Maatregelen ten aanzien van individuen

■

Maatregelen ten aanzien van gebouwen, terreinen, goederen en waren

■

Verdeling van vaccins en therapeutische farmaproducten

Schepen en luchtvaartuigen, (lucht)havens ■

Maatregelen ten aanzien van schepen of luchtvaartuigen

■

M aatregelen ten aanzien van personen en goederen na aankomst schip of luchtvaartuig

■

M aatregelen ten aanzien van vervoers- en (lucht)havenexploitanten

indeling infectieziekten ■

■

■

I nfectieziekten zijn verdeeld in vier groepen, A,

bestrijding van de overige infectieziekten.

B1, B2 en C, met afnemende graad van gevaar; de

De minister van VWS kan bevelen geven aan een

minister van VWS kan een nieuwe ziekte inscha-

burgemeester voor bepaalde (lucht)havens als er

len (in een groep indelen) en een bestaande ziekte

aanbevelingen zijn van de Wereldgezondheidso

opschalen (in een zwaardere groep plaatsen).

rganisatie WHO en indien er bij een epidemie

O nder groep A vallen drie ziekten: pokken, polio

van een ziekte behorend tot groep B1, B2 of C

en SARS.

sprake is van taakverwaarlozing. ■

■

D e burgemeester is verantwoordelijk voor de

D e minister van VenW kan bevelen geven aan de

bevoegd gezag

gezagvoerder van een schip of een luchtvaartuig

D e minister van VWS is verantwoordelijk voor de

over de (lucht)haven van aankomst en de loods-

bestrijding van een epidemie van een infectie-

dienstverlening.

ziekte behorend tot groep A. De burgemeester

■

D e minister van VWS voert bestuurlijk afstem-

die het aangaat kan de minister verzoeken de

mingsoverleg met de minister van VenW en met

bestrijding van een infectieziekte behorend tot

de burgemeesters van de betrokken gemeenten.

groep B1 of B2 over te nemen; de burgemeester voert uit.

32

n




Maatregelen

Veiligheidsregio, minister VWS en

■

M aatregelen kunnen onder meer zijn:

Inspectie voor de gezondheidszorg

– personen ter isolatie opnemen in een daartoe

(IGZ)

door de minister van VWS aangewezen zie-

■

D e directeur GHOR (geneeskundige hulpverle-

kenhuis (de burgemeester kan handhavend

ning bij ongevallen en rampen) adviseert de

optreden tegen het ziekenhuis);

burgemeester(s), indien in de algemene keten

– opleggen quarantaine;

opschaling plaatsvindt naar grip 3 of 4. De direc-

– verbod verrichten werkzaamheden;

teur GHOR vervult dan de functie van operatio-

– maatregelen inzake gebouwen, terreinen, goe-

neel leider in de witte kolom, zie bestuurlijke net-

deren en waren. ■

■

werkkaart geneeskundige hulpverlening algemeen.

D e minister van VenW kan een haven aanwijzen

■

voor aankomend schip of luchtvaartuig.

op advies van de IGZ bevelen geven aan zorg-

D e burgemeester kan maatregelen treffen ten

aanbieders.

aanzien van de toelating tot of de onttrekking aan

■

het vrije verkeer van personen en goederen van het schip of luchtvaartuig nadat het is aangeko-

■

I n niet-acute situaties kan de minister van VWS

I n dringende omstandigheden kan de IGZinspecteur bevelen geven aan zorgaanbieders.

■

V oor de rol van de IGZ-inspecteur als rijksheer,

men. De burgemeester kan bevelen geven aan

zie bestuurlijke netwerkkaart geneeskundige hulpver-

vervoers- en (lucht)havenexploitanten.

lening algemeen.

GGD

Openbaar ministerie

D e gemeentelijke gezondheidsdienst (GGD, ook

■

D e burgemeester informeert direct de officier van

gewestelijke of gemeenschappelijke gezondheids-

justitie vanwege de rechterlijke toetsing van

dienst genoemd, of GG&GD, gemeentelijke

maatregelen van isolatie, medisch onderzoek of

geneeskundige en gezondheidsdienst) informeert

quarantaine.

de burgemeester en de Inspectie voor de gezondheidszorg (IGZ) en meldt het geval aan het RIVM, Centrum infectieziektebestrijding. ■

D e burgemeester treft maatregelen niet dan na advies van de GGD; maatregelen worden door – of onder aanwijzing van – de GGD uitgevoerd.

Vaccins ■

D e minister van VWS kan regels stellen over de verdeling van vaccins en therapeutische farmaproducten, bij beperkte beschikbaarheid of als ten behoeve van de bestrijding van een infectieziekte behorend tot groep A prioriteiten moeten worden gesteld. De minister stemt dit af met de minister van BZK.




n

33

Scheepvaart, luchtvaart

34

n


Infectieziektenbestrijding



Algemene keten




n

35

n

8

Dierziekte

n n n n

Crisistypen

■

(Dreigende) dierziekte

Bevoegd gezag

■

Minister lnv

■

Burgemeester (alleen ten aanzien van de gevolgen voor de openbare orde en veiligheid)

Soorten maatregelen

■

■

Eigen maatregelen houder van dieren

■

Bestrijdingsmaatregelen

■

Handhaving openbare orde en veiligheid

Eigen maatregelen

de algemene keten. De Voedsel en waren autori-

D e houder van dieren dient maatregelen te tref-

teit VWA levert een crisismanager voor het RCC

fen ter voorkoming van besmetting en versprei-

LNV.

ding of ter beperking of ongedaanmaking van

■

omvang en gevolgen.

E en RCC LNV treft namens de minister maatregelen op locatie (zoals beschermingszones rond een bedrijf).

Bevoegd gezag ■

is gecentraliseerd: voorbehouden aan de minister

■

■

Milieu-incident

H et optreden door de overheid bij een dierziekte ■

B ij een milieu-incident dat gevaar oplevert voor

van LNV en voor enkele besluiten aan de

de gezondheid van dieren (niet bij huisdieren)

Europese commissie.

kan de minister van LNV maatregelen treffen,

D e rol van de burgemeester is beperkt tot gevol-

zoals opstallen of ophokken. In het algemeen –

gen voor de openbare orde en de openbare veilig-

ongeacht de oorzaak – kan hij maatregelen treffen

heid.

ten aanzien van alle handelingen in de voedsel-

A ls defensie optreedt ter ondersteuning van de

keten, ook ten aanzien van visserij.

Algemene inspectiedienst (AID), staat deze onder

■

het gezag van de burgemeester.

D e minister van VROM kan eveneens maatregelen treffen, zie bestuurlijke netwerkkaart milieu.

■

Regionaal crisiscentrum LNV (RCC

V oor maatregelen bij een kernongeval, zie bestuurlijke netwerkkaart kernongeval.

LNV) ■

Diervoeders

E en vestigingsdirecteur van de directie Regionale zaken van LNV geeft leiding aan een RCC LNV,

■

D e Europese commissie en de minister van LNV

coördineert de werkzaamheden van de uitvoe-

kunnen maatregelen treffen ten aanzien van dier-

rende diensten en draagt zorg voor de bestuur-

voeders, zie bestuurlijke netwerkkaart voedsel.

lijke afstemming met decentrale bestuurders in

36

n




Zoönose ■

nodig vertegenwoordigt hij de minister in een

B ij een op de mens overdraagbare dierziekte (zoönose) kan de minister van VWS of de burge-

regionaal beleidsteam. ■

meester maatregelen treffen, zie bestuurlijke net-


werkkaart infectieziekte.

bestrijding algemeen en handhaving openbare orde. ■

■

V oor de relatie rijksheer LNV – commissaris van

A ls de rijksheer van LNV een maatregel van een


burgemeester of voorzitter van een veiligheidsre-

provincie

gio onverantwoord acht, kan hij verzoeken dat de

D e directeur van een vestiging van directie

commissaris ingrijpt. De minister van LNV kan

Regionale zaken is tevens rijksheer voor LNV: zo

aan de minister van BZK verzoeken in te grijpen.

Functionele keten dierziekten (nationaal)


Algemene keten



n

37

n

9

Justitie algemeen

n n n

Voor terrorisme, zie bestuurlijke netwerkkaart terrorisme

n

Crisistypen

Bevoegd gezag

■

G ijzelingen, kapingen, extremisme en dergelijke

■

Problemen in penitentiaire inrichtingen

■

Verstoring van de rechtspleging

■

O fficier van justitie

■

C ollege van procureurs-generaal

■

M inister Justitie

■

P enitentiaire inrichting: directeur, landelijke coördinatie door Dienst justitiële inrichtingen DJI, officier van justitie, burgemeester (alleen openbare veiligheid)

Soorten maatregelen

■

N ormale strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde

■

B ewaken en beveiligen

Penitentiaire inrichting: ■

E igen maatregelen directeur en coördinatie dji

■

R ampenbestrijding

Continuïteit rechtspleging: ■

M inister justitie

■

P resident van een gerechtshof

■

P resident van een rechtbank

Opschaling ■

■

■

H et College van procureurs-generaal beslist op

D e strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde

verzoeken tot bijstand met uitzondering van de

ligt in beginsel bij een arrondissementsparket.

inzet van bijzondere bijstandseenheden.

Opschaling is mogelijk naar het College van pro-

Over de inzet van bijzondere bijstandseenheden

cureurs-generaal en naar de minister van Justitie

(ondergebracht in de Dienst speciale interventies

(centralisatie).

DSI, onderdeel van het KLPD) beslist de minister

O pschaling kan asynchroon zijn: alleen (delen)

en in een aantal gevallen de voorzitter van het

van de informatievoorziening en het mediabeleid

College namens de minister.

zijn opgeschaald, niet het treffen van maatrege-

■

len.


O pschaling van het treffen van maatregelen kent

diensten en personen)

twee stappen:

■

– het zwaartepunt blijft decentraal, maar hoger gezag stuurt bij (aanwijzingen);

38

n

– het hoger gezag neemt over.



N aast de eigen verantwoordelijkheid van burgers en bedrijven is het uitgangspunt van overheidsoptreden dat decentraal (burgemeester of officier van justitie) wordt bepaald of veiligheidsmaatre-


■

gelen door de overheid dienen te worden getrof-

fen voor de continuïteit van de rechtspleging; dat

fen, tenzij op centraal niveau (het ‘rijksdomein’)

zijn tijdelijke maatregelen inzake de rechterlijke

wordt bepaald dat maatregelen nodig zijn.

organisatie en procesrecht (zoals wijziging van

V oor bewaken en beveiligen in het rijksdomein

termijnen en van verschillende vormvoorschrif-

kunnen de ministers van BZK en Justitie perso-

ten).

nen, objecten en diensten aanwijzen. De burge-

■

■

I n dit verband zijn voor Justitie rijksheren aange-

meester en officier van justitie voeren uit.

wezen die namens de minister maatregelen kun-

P ersoonsbeveiliging wordt uitgevoerd door het

nen treffen. Deze aanwijzing is echter verouderd:

KLPD, zowel centraal als decentraal.

de commissaris van de Koningin is aangewezen als rijksheer terwijl de (hoofd)officier van justitie

■

Gijzelingen, kapingen, extremisme e.d.

namens de minister overleg voert op decentraal

H et arrondissementsparket informeert een bur-

niveau en gemandateerd kan worden voor de

gemeester in geval van (mogelijke) effecten voor

uitoefening van noodbevoegdheden.

de openbare orde. ■

D e burgemeester heeft geen zeggenschap over de


strafrechtelijke afhandeling van de gijzeling en

provincie

dergelijke. ■

■

D e (hoofd)officier van justitie (niet de zaaksoffi-

D e afhandeling ligt in beginsel bij het parket.

cier) maakt deel uit van een regionaal beleids-

Opschaling kan plaatsvinden zoals hiervoor aan-

team.

gegeven.

■

A ls de hoofdofficier van justitie een maatregel van een burgemeester of voorzitter van een vei-

■

Penitentiaire inrichtingen (p.i.)


E en probleem van strafrechtelijke aard (bijvoor-


beeld een gijzeling): normale afhandeling door de

van Justitie kan aan de minister van BZK verzoe-

directeur in afstemming met een arrondisse-

ken in te grijpen.

mentsparket. ■

O penbare orde speelt per definitie niet in een p.i., wel daar buiten: de directeur van de inrichting is verantwoordelijk voor de interne orde, de burgemeester is verantwoordelijk voor de openbare orde.

■

O penbare veiligheid (brand, rampenbestrijding, geneeskundig) strekt zich wel uit tot het terrein van de p.i.: de directeur van de inrichting treft eigen maatregelen, de burgemeester is eindverantwoordelijk. De burgemeester kan desnoods evacuatie bevelen.

■

H et hoofdkantoor van de Dienst justitiële inrichtingen (DJI) van het ministerie van Justitie coördineert landelijke maatregelen voor de p.i.’s, zoals interne bijstand en problemen met meerdere inrichtingen.

Continuïteit rechtspleging ■

A ls bijvoorbeeld een deel van het land wordt geëvacueerd, kunnen maatregelen worden getrof-




n

39

Functionele keten justitie algemeen

40

n



Algemene keten





n

41

n

10

Terrorisme

n n n n

Crisistypen

■

T erroristische dreiging of aanslag

Bevoegd gezag

■

O fficier van justitie

■

C ollege van procureurs-generaal

■

M inister justitie

■

M inister bzk

■

B urgemeester (rampenbestrijding en handhaving openbare orde)

Soorten maatregelen

Strafrecht: ■

N ormale strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde

Bestuurlijke maatregelen: ■

A lertering

■

P reventieve fouillering

■

B ewaken en beveiligen

■

B estuurlijke maatregelen door ministers op hun beleidsterreinen of door minister justitie op de beleidsterreinen van deze ministers

■

B estuurlijke maatregelen jegens personen door minister bzk

■

B estuurlijke maatregelen ten aanzien van subsidies, vergunningen, ontheffingen en erkenningen

■

R ampenbestrijding en handhaving openbare orde

Alertering

menten, hotels, tunnels- en waterkeringen, lucht-

Alertering moet worden onderscheiden van het dreigingsniveau. ■

■

havens. ■

D reigingsniveaus en alerteringsniveaus worden

E en dreigingsniveau geeft een algemeen beeld

vastgesteld door de minister van Justitie, met uit-

over de potentiële dreiging in Nederland: mini-

zondering van beveiligingsniveaus voor schepen

maal, beperkt, substantieel, kritiek.

die (nog) worden vastgesteld door de minister

E en alerteringsniveau geeft een specifiek beeld

van BZK.

voor een bepaalde sector en heeft gevolgen voor (beveiligings)maatregelen: basisniveau, lichte

Strafrechtelijke maatregelen

dreiging, matige dreiging, hoge dreiging. De aan-

De organisatie van de strafrechtelijke handhaving

gesloten sectoren zijn: zeehavens, olie, chemie,

van de rechtsorde is in beginsel ook van toepassing

drinkwater, elektriciteit, gas, nucleair, financieel,

op de bestrijding van terrorisme – zie bestuurlijke net-

spoor, stads- en streekvervoer, publieksevene-

werkkaart justitie algemeen – met de volgende bijzonderheden:

42

n




■

T errorisme is een crisistype waarbij bij voorbaat

– maatregelen ten aanzien van het luchtverkeer,

– maatregelen vanwege milieugevaarlijke stof-

sprake is van opschaling in de strafrechtsketen: normale afhandeling door een arrondissements-

waaronder het sluiten van het luchtruim;

parket, maar in elk geval asynchrone opschaling (informatievoorziening en mediabeleid) en gro-

■

fen;

– maatregelen ten aanzien van biologische

tere kans op sturing door het College van procu-

agentia als sprake kan zijn van gebruik hier-

reurs-generaal en/of minister.

van als strijdmiddel.

S trafrechtelijk onderzoek wordt in de meeste

■

B estuurlijke maatregelen ten aanzien van perso-

gevallen uitgevoerd door de dienst nationale

nen zijn mogelijk door de minister van BZK in

recherche onder gezag van het landelijk parket.

overeenstemming met de minister van Justitie (wetsvoorstel Wet bestuurlijke maatregelen nati-

■

Bestuurlijke maatregelen

onale veiligheid: beperking van bewegingsvrij-

T errorisme is een crisistype dat primair valt

heid, afwijzen van aanvragen en intrekken van

onder de verantwoordelijkheid van justitie, maar

subsidies, vergunningen, ontheffingen en erken-

waarbij bij voorbaat sprake is van opschaling in

ningen door betrokken bestuursorganen).

de algemene keten vanwege de te verwachten

■

effecten voor openbare orde en veiligheid, zie

Preventieve fouillering, veiligheids

bestuurlijke netwerkkaart rampenbestrijding algemeen

risicogebied

& handhaving openbare orde.

Een veiligheidsrisicogebied is een gebied waarin pre-

D e minister van Justitie kan – indien tijd voor

ventief kan worden gefouilleerd. Er zijn drie soorten

overleg of overeenstemming ontbreekt – zo nodig

veiligheidsrisicogebied:

bestuurlijke maatregelen treffen op terreinen van

■

meester. Hier vindt preventieve fouillering plaats

beperken van de gevolgen van een terroristisch

vanwege (dreigende) verstoring van de openbare

misdrijf:

orde door de aanwezigheid van wapens; de bur-

– bijstand op het terrein van brandweer, politie

gemeester stemt dit af in de driehoek.

en geneeskundige hulpverlening;

E en gebied dat is aangewezen door een burge-

andere ministers ter voorkoming of op voorhand

■

E en gebied dat is aangewezen door de officier

– informatievoorziening, het geven van aanwij-

van justitie. Hier vindt bij bevel van de officier

zingen en bijstand in geval van een ramp of

preventieve fouillering plaats in geval van aan-

zwaar ongeval;

wijzingen van een terroristisch misdrijf.

– aanwijzingen aan politie in verband met de

– aanwijzingen aan een burgemeester in ver-

■

handhaving van de openbare orde;

E en gebied dat is aangewezen door de regering. Hier vindt preventieve fouillering plaats in geval van aanwijzingen van een terroristisch misdrijf

band met havenbeveiliging;

zonder bevel van de officier van justitie.

– maatregelen bij een kernongeval;

Aangewezen zijn: Binnenhof Den Haag, centrale

– aanwijzingen aan partijen in de sectoren tele-

stations vier grote steden, luchthavens en de

communicatie en post;

daaraan grenzende gebieden, kerncentrale

– maatregelen ten aanzien van vreemdelingen;

– maatregelen ten aanzien van de waterleiding-

Borssele, Mediapark Hilversum.


sector;

– maatregelen in verband met de voedselveilig-

– maatregelen vanwege gevaar voor water-

heid en waren in het algemeen; staatswerken;

diensten en personen) ■

H et stelsel bewaken en beveiligen kan ook worden toegepast met het oog op de bestrijding van terrorisme, zie bestuurlijke netwerkkaart justitie algemeen.




n

43

Functionele keten X

44

n


Functionele keten terrorismebestrijding



Algemene keten




n

45

n

11

Schaarste algemeen

n n n n

Crisistypen

■

S chaarste aan goederen of diensten, bijvoorbeeld brandstof, voedsel, drinkwater, elektriciteit, bepaalde expertise (arbeid) of transportcapaciteit

Bevoegd gezag

Soorten maatregelen

■

M inisters

■

R ijksheren

■

B urgemeester

Vordering ■

G enerieke bevoegdheden tot vordering, algemeen toepasbaar

■

S pecifieke bevoegdheden tot vordering, geschreven voor een bepaald beleidsterrein, zoals transport, arbeid

■

O nteigenen is een vorm van vorderen

Verdeling ■

B eschikbaar stellen van een schaars goed, bijvoorbeeld nooddrinkwater

■

P rioritering, voorrang aan bepaalde groepen bij beschikbaarstelling van een schaars goed, bijvoorbeeld brandstof voor hulpdiensten

■

H amsterverbod en rantsoenering: beperken beschikbaarstelling zodat er voor een ieder voldoende is, eventueel in combinatie met prioritering

■

Generiek - specifiek

– vorderen van eigendom;

I n een aantal ketens bestaat de mogelijkheid tot

– vorderen van gebruik (om daarna het gebruikte

schaarste, zoals het vorderen van transportmid-

– vorderen van arbeid;

delen en het vorderen van werkzaamheden (bij-

– vorderen van een prestatie (zoals herstelwerk-

het treffen van specifieke maatregelen vanwege

■

te retourneren, zoals noodaggregaten);

voorbeeld van geneeskundigen).

zaamheden, het vervaardigen van een pro-

D aarnaast zijn er generieke bevoegdheden die op

duct of het transport van goederen of perso-

alle terreinen kunnen worden gebruikt. De gene-

nen);

rieke bevoegdheden zijn ook geschikt voor maat-

regelen ten aanzien van consumptiegoederen, zoals brandstof, voedsel en elektriciteit.

– onteigening is een vorm van vorderen, namelijk de vordering van eigendom.

■

V erdeling van schaarse goederen, al of niet nadat deze zijn gevorderd:

Soorten schaarstemaatregelen ■

46

n

het kan maatregelen betreffen met als doel dat

V orderen is een algemene term die betrekking

een ieder evenveel krijgt (voedsel, drinkwater) of

kan hebben op verschillende soorten maatrege-

het kan maatregelen betreffen met als doel dat

len:

bepaalde groepen of gebieden voorrang krijgen




(prioritering, bijvoorbeeld voorrang van hulp-

■

■

I nstelling van een hamsterverbod en een rantsoe-

diensten bij de verdeling van brandstof of het

nering zijn voorbehouden aan de ministers van

leveren van elektriciteit aan bepaalde delen van

EZ en van LNV. Daarnaast beschikken beide

land ten koste van andere delen).

bewindspersonen over specifieke bevoegdheden

E en hamsterverbod en rantsoenering zijn verde-

ten aanzien van respectievelijk olie (maatregelen

lingsmaatregelen waarbij de beschikbaarstelling

bij olieschaarste) en voedsel (alle noodzakelijke

van goederen wordt beperkt om te garanderen

maatregelen in de voedselketen).

dat er voldoende is van een bepaald schaars goed

Coördinatie

voor iedereen (met de mogelijkheid van prioritering), bijvoorbeeld rantsoenering van brandstof,

■

voedsel en nooddrinkwater. Een hamsterverbod

soon voor het doen van vorderingen door minis-

kan vanwege de uitvoerbaarheid aan de instel-

ters op grond van de generieke schaarstewetge-

ling van een rantsoenering (‘bonnen’) vooraf

ving, zij vorderen in overeenstemming met de

gaan.

minister van EZ. ■

■

D e minister van EZ is coördinerend bewindsper-

D e rijksheer van EZ vervult die coördinerende

Voorwaarde voor toepassing

taak op decentraal niveau ten aanzien van vorde-

schaarstemaatregelen

ringen door andere rijksheren.

A lle genoemde maatregelen zijn noodmaatrege-

■

S pecifieke bevoegdheden tot het treffen van

len; dat houdt in dat ze alleen kunnen worden

schaarstemaatregelen kunnen buiten EZ om wor-

toegepast (1) bij een dreiging (2) als de normale

den toegepast.

bevoegdheden ontoereikend zijn (subsidiari-

Rijksheren

teit). ■

■

D it betekent dat het geven van een opdracht aan

R ijksheren kunnen worden gemachtigd om

een bedrijf alleen mogelijk is als geen contract kan

namens hun minister schaarstemaatregelen te

worden gesloten, bijvoorbeeld door contractuele

treffen, zoals het doen van een vordering. In wet-

verplichtingen van het bedrijf aan anderen of

geving op verschillende beleidsterreinen die nog

door onredelijke prijzen.

niet is gemoderniseerd, is nog sprake van het ver-

V oor schaarstemaatregelen door het centrale

ouderde isolatiecriterium (optreden indien de

gezag is veelal een Koninklijk besluit nodig voor

verbinding met de regering is verbroken).

inwerkingstelling van de bevoegdheid. Een bur-

■

■

■

P rimaire taak van een rijksheer is niet de uitoefe-

gemeester kan voor schaarstemaatregelen gebruik

ning van bevoegdheden, maar de afstemming

maken van zijn algemene noodbevoegdheden,

tussen ketens: het zijn van bestuurlijk aanspreek-

inwerkingstelling daarvan is vormvrij.

punt op regionaal niveau voor het regionaal

S chaarstemaatregelen kunnen landelijk worden

beleidsteam RBT, voor andere rijksheren, voor de

toegepast, maar ook in het klein in één enkel

eigen sector en voor de eigen minister.

geval, bijvoorbeeld de vordering van de prestatie van een bedrijf voor acute reparatie.

■

D e commissaris van de Koningin heeft als rijksorgaan een dubbelrol: hij is zowel rijksheer in de algemene keten als coördinerend rijksheer tussen

■

■

Bevoegd gezag

de ketens. Als coördinerend rijksheer kan hij aan-

D e burgemeester kan een schaarstemaatregel

wijzingen (= bevelen) geven aan andere rijkshe-

treffen op grond van zijn algemene noodbe-

ren over de wijze waarop zij samenwerken met

voegdheden (en op grond van de Onteigenings

elkaar en met besturen van gemeenten, provin-

wet).

cies en waterschappen. Deze bevoegdheid heeft

E lke minister kan beschikken over de bevoegd-

geen betrekking op de maatregelen in de betref-

heid tot vorderen.

fende keten zelf.




n

47

■

A ls partijen in een andere keten een maatregel van een burgemeester onverantwoord achten, kan de desbetreffende rijksheer aan de commissaris verzoeken in te grijpen (dit kan ook op centraal niveau).

Defensie ■

D e minister van Defensie, de hoogste militaire autoriteit ter plaatse of het militair gezag (militair bestuur dat tijdelijk kan worden ingesteld) beschik ken over een breed scala van noodbevoegdheden tot het doen van vorderingen. Deze bevoegdheden hebben betrekking op uitoefening van de militaire taak, niet op optreden van militaire eenheden tot het verlenen van bijstand of steun aan het civiele gezag.

48

n




Een functionele keten

F unctionele keten schaarste algemeen

Algemene keten

Coördinatie generieke vorderingen




n

49

n

12

Nooddrinkwater en noodwater

n n n n

Crisistypen

■

(Dreigende) verstoring van de openbare drinkwatervoorziening

Bevoegd gezag

■

Minister VROM

■

VROM-inspecteur

■

Burgemeester

■

Eigen maatregelen waterleidingbedrijf

■

Bevel aan waterleidingbedrijf

■

Stellen beperkingen aan gebruik van drinkwater door afnemers

■

Levering nooddrinkwater

■

Levering noodwater

Soorten maatregelen

■

■

Nooddrinkwater en noodwater

niet aan kwaliteitseisen voldoet, als dat laatste

N ooddrinkwater is drinkwater geleverd buiten

het gevolg is van overstromingen, natuurrampen

(een deel van) de normale infrastructuur. De

of uitzonderlijke weersomstandigheden; het

norm is 3 liter per persoon per dag.

waterleidingbedrijf stemt dat af met de VROM-

N oodwater is water dat uitsluitend bestemd is

inspectie.

voor sanitaire en hygiënische doeleinden. Water

Optreden door de overheid

dat van onvoldoende kwaliteit is om te drinken kan eventueel via de normale infrastructuur wor-

■

E en interventie ten opzichte van een waterlei-

den gedistribueerd om dienst te doen als nood-

dingbedrijf vindt plaats door de regionale

water.

VROM-inspecteur of eventueel de minister van VROM:

Optreden waterleidingbedrijf ■

■

H et waterleidingbedrijf treft alle maatregelen om

gelen opleggen aan een waterleidingbedrijf

een verstoring zo spoedig mogelijk op te heffen.

inzake de kwaliteit, hoeveelheid en de druk

Het bedrijf treft in het bijzonder maatregelen ter

van het drinkwater; hij kan de levering ver-

voorkoming of bestrijding van een besmetting.

bieden of slechts toestaan voor gebruik in

O p grond van de algemene voorwaarden kan een

door hem aan te geven gevallen,

waterleidingbedrijf beperkingen stellen aan het

gebruik van drinkwater door afnemers. ■

50

n

– de minister van VROM kan direct maatregelen nemen ter voorkoming of beperking van

E en waterleidingbedrijf kan het advies geven drinkwater voor gebruik te koken.

■

– een regionale VROM-inspecteur kan maatre-

(dreigend) ernstig gevaar, ■


H et waterleidingbedrijf kan genoodzaakt zijn


drinkwater te bereiden uit oppervlaktewater dat

verband met de op enbare orde en veiligheid aan





een waterleidingbedrijf zo nodig een bevel kun-

provincie

nen geven. Toepassing van het beginsel van subsidiariteit houdt echter in dat hij een verzoek tot

D e regionale VROM-inspecteur is tevens rijks-

interventie doet aan de regionale VROM-inspec-

heer voor VROM: zo nodig vertegenwoordigt hij

teur; de burgemeester past hier dus in beginsel

de minister in een regionaal beleidsteam.

niet zijn bevoegdheden toe. ■

■

■

V oor de relatie rijksheer VROM – commissaris

D e burgemeester kan op grond van zijn noodbe-

van de Koningin, zie bestuurlijke netwerkkaart ram-

voegdheden verplichtingen opleggen aan afne-

penbestrijding algemeen en handhaving openbare

mers (bijvoorbeeld het wassen van auto’s en het

orde.

sproeien van tuinen).

■

I ndien de regionale VROM-inspecteur een maatregel van een burgemeester of voorzitter van een

■

Gemeente – waterleidingbedrijf

veiligheidsregio onverantwoord acht, kan hij ver-

L evering van nooddrinkwater en noodwater door

zoeken dat de commissaris ingrijpt; de minister

een waterleidingbedrijf wordt afgestemd met de

van VROM kan aan de minister van BZK verzoe-

betreffende gemeenten. Gemeenten dragen zorg

ken in te grijpen.

voor de aanwijzing van geschikte distributiepunten van nooddrinkwater, voor de inrichting en bemensing daarvan en voor het verzorgen van overige logistieke ondersteuning.

Functionele keten drinkwater


Algemene keten



n

51

n

13

Voedsel

n n n n

Crisistypen

Bevoegd gezag

■

( Dreigende) voedselschaarste

■

Aantasting van de voedselveiligheid

■

Aantasting veiligheid diervoeders

■

Minister LNV

■

Minister VWS

■

Minister VROM (milieu-incident)

■

Burgemeester (uitvoering, handhaving openbare orde)

■

E igen maatregelen exploitant van een levensmiddelenbedrijf ten aanzien van

Soorten maatregelen

voedselveiligheid ■

E igen maatregelen exploitant bedrijf ten aanzien van diervoeders

■

M aatregelen jegens bedrijven in de voedselketen

■

M aatregelen jegens de bevolking bij (dreigende) schaarste

■

M aatregelen ter handhaving van de voedselveiligheid

■

M aatregelen jegens bedrijven ten aanzien van diervoeders

■

M aatregelen bij een milieu-incident

■

H andhaving openbare orde

Voedsel: meerdere ketens

nationale overheid en bij de Europese Unie. De

Voedselvoorziening en voedselveiligheid zijn twee

minister van LNV beschikt over vergaande nood-

afzonderlijke ketens:

bevoegdheden ten aanzien van alle bedrijven die

■

■

V oedselvoorziening betreft het optreden bij (drei-

direct of indirect een bijdrage leveren aan de

gende) schaarste.

voedselketen. De minister kan ook prijsmaatrege-

V oedselveiligheid betreft het voorkomen dat stof-

len vaststellen.

fen of producten in de voedselketen komen die

■

■

D e minister van LNV kan verder de algemene

de gezondheid kunnen schaden en verder het

schaarstewetgeving toepassen: maatregelen tot

optreden als dat toch gebeurt.

tegengaan van hamsteren en instellen van een

E en separaat terrein betreft diervoeders; de kwaliteit

rantsoenering. Gemeenten vervullen daarbij een

hiervan is van belang vanwege het voorkomen van

uitvoerende taak.

dierziekten en ter bescherming van het milieu.

■

D e burgemeester kan formeel voedsel vorderen en herverdelen, maar gezien de gecentraliseerde

■

52

n

Voedselvoorziening

aanpak zal dit alleen aan de orde zijn in acute

H et treffen van maatregelen op het gebied van de

situaties waarbij centrale maatregelen niet kun-

voedselvoorziening is in beginsel belegd bij de

nen worden afgewacht of geen effect sorteren.




■

■

Bovendien zijn lokale maatregelen ten aanzien

van LNV maatregelen treffen, zoals opstallen of

van winkel(ketens) met landelijke distributieka-

ophokken. De minister kan, ongeacht de aanlei-

nalen veelal niet zinvol.

ding, maatregelen treffen ten aanzien van alle

D e burgemeester kan zo nodig maatregelen tref-

handelingen in de voedselketen (met inbegrip

fen ter handhaving van de openbare orde.

van visserij en landbouw).

M aatregelen inzake primaire levensbehoeften

■

zoals die staan in decentrale crisisplannen hebben geen betrekking op de algehele voedselvoor-

D e minister van VROM kan eveneens maatregelen treffen, zie bestuurlijke netwerkkaart milieu.

■

ziening (met uitzondering van drinkwater), maar

V oor maatregelen bij een kernongeval, zie bestuurlijke netwerkkaart kernongeval.

op het beschikbaar stellen van primaire levensbe-

Regionaal crisiscentrum LNV (RCC

hoeften aan mensen die vanwege een ramp elders

LNV)

zijn opgevangen. ■

■

■

E en vestigingsdirecteur van de directie Regionale

Voedselveiligheid

zaken van LNV geeft leiding aan een RCC LNV,

D e exploitant van een levensmiddelenbedrijf

coördineert de werkzaamheden van de uitvoe-

dient zelf de nodige maatregelen te treffen ter

rende diensten en draagt zorg voor de bestuur-

handhaving van de voedselveiligheid.

lijke afstemming met decentrale bestuurders in

H et treffen van overheidsmaatregelen inzake de

de algemene keten.

voedselveiligheid is in beginsel belegd bij de

De Voedsel en waren autoriteit (VWA) levert een

Europese Unie en bij de nationale overheid, de minis-

crisismanager voor het RCC LNV.

ter van VWS – voedsel en waren autoriteit (VWA). ■

D eze centrale maatregelen tegen het op de markt


brengen of houden van bepaalde waren moet

provincie

worden onderscheiden van de inzameling van

■

D e directeur van een vestiging van directie Regio

besmette waren op decentraal niveau na bijvoor-

nale zaken is tevens rijksheer voor LNV (‘voed-

beeld een milieu-incident.

selcommissaris’): zo nodig vertegenwoordigt hij de minister in een regionaal beleidsteam.

Diervoeders ■

■

D e exploitant van een bedrijf treft de nodige


maatregelen ter bescherming van de gezondheid

bestrijding algemeen en handhaving openbare orde.

van mens en dier en van het milieu. ■

V oor de relatie rijksheer LNV – commissaris van

■

A ls de rijksheer LNV een maatregel van een bur-

D e Europese commissie en de minister van LNV

gemeester of voorzitter van een veiligheidsregio

kunnen maatregelen treffen ten aanzien van dier-

onverantwoord acht, kan hij verzoeken dat de

voeders, zoals het verbod producten te versprei-

commissaris ingrijpt. De minister van LNV kan

den en te gebruiken. Deze maatregelen kunnen

aan de minister van BZK verzoeken in te grij-

zowel bij een bedreiging van de kwaliteit worden

pen.

getroffen als bij (een dreigende) schaarste. ■

D e burgemeester kan in geval van schaarste formeel diervoeders vorderen en herverdelen; echter ook hier is de aanpak gecentraliseerd, ligt het bij de minister.

Milieu-incident ■

B ij een milieu-incident dat gevaar oplevert voor de gezondheid van landdieren kan de minister




n

53

Functionele keten voedselvoorziening (nationaal)

54

n



Algemene keten





n

55

n

14

Elektriciteit en gas

n n n n

Crisistypen

Bevoegd gezag

Soorten maatregelen

■

■

Onderbreking levering elektriciteit

■

Onderbreking levering gas

■

Minister EZ

■

Burgemeester (alleen ten aanzien van de gevolgen van een onderbreking)

■

Eigen maatregelen netbeheerder

■

Maatregelen door minister EZ jegens sector

■

Maatregelen ten aanzien van de gevolgen van een onderbreking

Eigen maatregelen

responsfase geen rol, aangezien zij geen bemoei-

E en netbeheerder treft zo nodig eigen herstel-

enis hebben met het transport in technische zin.

maatregelen bij onderbreking van de levering.

Elektriciteit: afschakelen en herstel Netbeheerders

■

V oor het af- en aanschakelen van afnemers is een

Zowel voor elektriciteit als gas is het beheer van het

prioriteitsvolgorde voorgeschreven, verder uitge-

distributienet in handen van een landelijk netbeheer-

werkt in afschakelen herstelplannen:

der en een aantal regionale netbeheerders. ■

T enneT is de beheerder van het landelijke hoog-

a openbare orde en veiligheid, volksgezondheid;

b kritische processen industrie, nuts- en basis-

spanningsnet;

voorzieningen;

Gas Transport Services (GTS), een zelfstandig

c overige industrie, openbare gebouwen, bedrij-

■

H et afschakelen vindt snel plaats conform het

dochter van de Gasunie, is de beheerder van het landelijk gastransportnet. ■

ven en consumenten.

T enneT kan zelfstandig maatregelen treffen ter

afschakelplan. Er is geen tijd voor ad hoc priorite-

handhaving van de energiebalans tot en met het

ring. Uitzondering daarop is verdeling van elek-

zo nodig afschakelen van netbeheerders, het

triciteit op nationaal niveau bij beperkte beschik-

geven van opdrachten aan netbeheerders tot het

baarheid, zie hierna onder minister van EZ.

afschakelen van afnemers en het geven van

Gas: afschakelen en herstel

opdrachten aan producenten. ■

■

56

n

G TS kan zelfstandig maatregelen treffen om het

■

V oor het eventuele af- een aanschakelen van

landelijk gastransportnet in evenwicht te houden.

afnemers is geen prioriteitsvolgorde voorgeschre-

Afschakelen is nog nooit voorgekomen en zal

ven (voor uitzonderingen, zie hierna), omdat

vanwege ontploffingsgevaar na aansluiting zo

beslissingen over preventief afschakelen bij gas

mogelijk worden voorkomen.

niet binnen korte tijd hoeven te worden geno-

N etbeheer is onafhankelijk van de levering van

men, er is sprake van een buffercapaciteit in

elektriciteit of gas. Leveranciers vervullen in de

tegenstelling tot elektriciteit. Verder is het bij gas




technisch onmogelijk om bepaalde objecten af te

■

■

D e burgemeester heeft geen invloed op het func-

schakelen omdat na een gasontvangststation geen

tioneren van de sectoren zelf (de continuïteit van

selectie meer wordt gemaakt.

de levering): overheidsinterventie in de sectoren

B epaalde vitale diensten waarvan de continuïteit

elektriciteit en gas is gecentraliseerd (minister

direct afhankelijk is van de gasvoorziening, zoals

EZ).

grote gasgestookte elektriciteitscentrales, zullen

■

D e burgemeester is alleen verantwoordelijk voor

wel voorrang krijgen. Met afnemers die direct op

aanpak van de effecten voor openbare orde en

het landelijk gastransportnet zijn aangesloten

openbare veiligheid: zorg voor de bevolking,

kunnen afspraken worden gemaakt

huur of eventuele vordering noodaggregaten, eventuele instelling van een avondklok bij een

Minister van EZ ■

blackout en dergelijke.

D e minister van EZ kan aan een netbeheerder bij

Koelwater

taakverwaarlozing de opdracht geven een voorziening te treffen. ■

■

D e lozing van koelwater van elektriciteitsproduc-

D e minister van EZ kan op grond van zijn noodbe-

tiecentrales – en daarmee de productie van elek-

voegdheden verdelingsmaatregelen treffen bij een

triciteit – wordt beperkt door de temperatuur van

beperkte beschikbaarheid van elektriciteit of eventu-

het oppervlaktewater.

eel gas, zie bestuurlijke netwerkkaart schaarste algemeen.

■

D e mogelijkheid om tijdelijk af te wijken van de normale voorschriften in de lozingsvergunning is

Burgemeester ■

in de vergunning zelf opgenomen.

N etbeheerders informeren rechtstreeks het decentraal gezag.

Functionele ketens elektriciteit en gas (nationaal)



Algemene keten


n

57

n

15

Olie

n n n n

Crisistypen

■

S chaarste aan aardolieproducten

Bevoegd gezag

■

M inister EZ

■

M inister VenW (alleen ten aanzien van snelheidsbeperking)

■

B urgemeester (alleen uitvoering en gevolgen voor openbare orde en veiligheid)

Soorten maatregelen

■

M aatregelen inzake noodvoorraden, de verdeling van aardolieproducten en de beperking van het verbruik

■

S nelheidsbeperking

■

A utoloze zondag

■

M aatregelen vanwege gevolgen voor openbare orde en veiligheid

International energy agency IEA ■

Verbruikbeperkende maatregelen

H et treffen van crisismaatregelen vindt in inter-

■

nationaal en Europees verband plaats.

D e minister van EZ kan een distributiemaatregel treffen, bijvoorbeeld het korten van leveringsverplichtingen door olieleveranciers of de instelling

■

Inzet noodvoorraden

van een algehele rantsoenering van brandstof

D e Stichting Centraal orgaan voorraadvorming

(‘bonnen’).

aardolieproducten (COVA) te Rotterdam houdt

■

■

■

85% van de strategische voorraad aan. Het ove-

met de ministers van EZ en Justitie, bij een olie-

rige deel houdt het bedrijfsleven zelf aan.

crisis een algehele snelheidsbeperking invoeren.

D e minister van EZ kan besluiten dat de voorra-

■

de ministers van VenW en Justitie, bij een (drei-

gende) oliecrisis.

gende) oliecrisis een autoloze zondag invoeren.

D e minister van EZ kan aan COVA aanwijzingen voorraden indien deze mogen worden aange-

Burgemeester ■

sproken.

H et optreden van de overheid bij een (dreigende) oliecrisis is gecentraliseerd.

■

F ormeel bestaat de mogelijkheid dat de burge-

Verdeling

meester brandstoffen vordert, maar deze bevoegd

D e minister van EZ kan aan een handelaar of pro-

heid van bijna 100 jaar geleden is niet geschikt

ducent de verplichting opleggen aardolieproducten aan anderen te leveren. ■

D e minister van EZ kan, in overeenstemming met

den mogen worden aangesproken bij een (drei-

(= bevelen) geven inzake de aanwending van de

■

D e minister van VenW kan, in overeenstemming

voor sturing van overheidswege bij een oliecrisis. ■

D e burgemeester is alleen verantwoordelijk voor

D e minister van EZ kan aardolieproducten in

aanpak van de effecten voor openbare orde en

eigendom vorderen.

openbare veiligheid.




n

58

Functionele keten olie (nationaal)


Algemene keten



n

59

n

16

Spoorvervoer

n n n n

Crisistypen

■

Treinongeval

■

Gevolgen van een treinongeval voor het milieu

■

Verstoring openbare orde

■


■

Andere crises met gevolgen voor het spoorvervoer waardoor verkeersmaatregelen of andere maatregelen op het spoor nodig zijn (zoals hoogwater)

Bevoegd gezag

■

Drie soorten beheerders: de beheerder van de hoofdspoorweginfrastructuur (ProRail), beheerder van de stations (NS) en beheerders van metro en tram (gemeentelijke vervoersbedrijven)

Soorten maatregelen

■

Minister van VenW als toezichthouder jegens beheerders

■

Burgemeester

■

Eigen maatregelen beheerders (bij ProRail: verkeer, berging, herstel)

■

Rampenbestrijding

■

Maatregelen bij een verontreiniging

■

Handhaving openbare orde

Beheer en vervoer ■

– de NS is concessiehouder van het hoofdspoor-

B ij spoorvervoer moeten worden onderschei-

wegennet voor het vervoer van personen,

den:

naast regionale concessiehouders en de con-

– het beheer van de hoofdspoorweginfrastructuur (beheer van het hoofdspoorwegennet

cessiehouder van HSL-Zuid.

met daartoe behorende emplacementen, laaden losplaatsen; verkeersleiding);

– voor het vervoer van goederen per spoor zijn in Nederland ruim tien vervoerders actief.

■

D e NS is tevens beheerder van de stations.

■

H et beheer van infrastructuur voor metro en tram

– het beheer van de stations;

– het vervoer per spoor;

en het vervoer per metro en tram is in handen

– en daarnaast is er lokaal vervoer (metro en

van gemeentelijke vervoersbedrijven.

tram). ■

structuur. ■

Optreden minister van VenW

P roRail is beheerder van de hoofdspoorweginfra■

D e minister van VenW kan aan een beheerder

V ervoerders (‘spoorwegondernemingen’) kunnen

van infrastructuur (met inbegrip van stations)

vervoerders van personen of vervoerders van

aanwijzingen (= bevelen) geven.

goederen zijn.




n

60

Een ongeval of verstoring openbare


orde ■

■

provincie

B ij een ongeval of openbare orde probleem ligt


het overheidsgezag bij de burgemeester, conform


de algemene rampenbestrijding en handhaving

venmeester zijn tevens rijksheren voor VenW: zo

van de openbare orde.

nodig vertegenwoordigen zij de minister in een

P roRail treft maatregelen tot herstel van de vei-


lige en ongestoorde treinenloop. ProRail geeft

■

■

■


verkeersaanwijzingen en draagt zorg voor ber-


ging en baanherstel.

kaart rampenbestrijding algemeen en handhaving

B ij gevolgen voor het milieu, zie bestuurlijke net-

openbare orde.

werkkaart milieu.

■

A ls de HID of rijkshavenmeester een maatregel van een burgemeester of voorzitter van een vei-

■

■

Relatie beheerder - burgemeester


H et geven van een bevel aan ProRail vindt in


beginsel plaats door de minister van VenW

van VenW kan aan de minister van BZK verzoe-


ken in te grijpen.


Schaarste vervoerscapaciteit

verband met de openbare orde en veiligheid zo nodig een bevel aan ProRail kunnen geven.

■

D e minister van VenW kan tijdens een crisis een

Toepassing van het beginsel van subsidiariteit

interventie in de markt plegen ten aanzien van


het vervoer (vervoersnoodmaatregelen), bijvoor-

doet aan de minister van VenW, bijvoorbeeld tot

beeld prioritering van bepaald vervoer.

het stilleggen van treinverkeer. De burgemeester past hier dus in beginsel niet zijn bevoegdheden toe. Als er geen noodzaak is tot uitoefening van een bevoegdheid door de minister van VenW, kan dit contact met ProRail ook via de politie lopen. ■

D e burgemeester kan een bevel geven aan de beheerder van een station (NS).

■

I ndien er sprake is van een crisis waarbij de regie is gecentraliseerd (bijvoorbeeld landelijke verkeersmaatregelen bij een grootschalige evacuatie of bij een grootschalig milieu-incident), houdt toepassing van het beginsel van subsidiariteit echter in dat de burgemeester een verzoek tot door hem gewenste maatregelen ten aanzien van stations doet aan de minister van VenW. De burgemeester past dan dus in beginsel niet zijn bevoegdheden toe.




n

61

Functionele keten spoorvervoer

62

n



Algemene keten





n

63

n

17

Wegvervoer

n n n n

Crisistypen

■

Ongeval

■

Gevolgen van een ongeval voor het milieu

■


■


■

Andere crises met gevolgen voor het wegvervoer waardoor verkeersmaatregelen of andere maatregelen op het weg nodig zijn (zoals hoogwater)

Bevoegd gezag

Soorten maatregelen

■

Wegbeheerder

■

Burgemeester

■

Minister van VenW als toezichthouder jegens wegbeheerder

■

Maatregelen beheerder (waaronder incidentmanagement Rijkswaterstaat)

■

Rampenbestrijding

■


■


■

Maatregelen bij olieschaarste

Wegbeheerder ■

■

E r zijn verschillende wegbeheerders waaronder

B ij gevolgen voor het milieu, zie bestuurlijke netwerkkaart milieu.

in het bijzonder de minister van Verkeer en


Waterstaat (voor deze Rijkswaterstaat), provincies, gemeenten en waterschappen.

■

D e burgemeester kan op grond van zijn noodbevelsbevoegdheid (inclusief het opperbevel) zo

Een ongeval of verstoring openbare orde ■

■

nodig een bevel geven aan een beheerder. ■

A ls sprake is van een crisis waarbij de regie is

B ij een ongeval of openbare orde probleem, zoals

gecentraliseerd (bijvoorbeeld landelijke verkeers-

een blokkade (safety en security), ligt het over-

maatregelen bij een grootschalige evacuatie of bij

heidsgezag bij de burgemeester, conform de alge-

een grootschalig milieu-incident), houdt toepas-

mene rampenbestrijding en handhaving van de

sing van het beginsel van subsidiariteit echter in

openbare orde.

dat de burgemeester een verzoek tot door hem

V oor een ongeval op autosnelwegen geldt het

gewenste maatregelen ten aanzien van rijkswe-

systeem van incidentmanagement van Rijks

gen doet aan de minister van VenW. De burge-

waterstaat aan de hand waarvan de weg zo snel

meester past dan dus in beginsel niet zijn

mogelijk wordt vrijgemaakt (berging en schoon-

bevoegdheden toe.

maken).

64

n




■

Minister van VenW

ris ingrijpt. De minister van VenW kan aan de

D e minister van VenW kan aan een beheerder

minister van BZK verzoeken in te grijpen.

van infrastructuur aanwijzingen (= bevelen)


geven. ■

■




provincie



beeld prioritering van bepaald personen- of goe-

dienst van Rijkswaterstaat (HID) is tevens rijks-

derenvervoer.

heer voor VenW: zo nodig vertegenwoordigt hij

Olieschaarste

de minister in een regionaal beleidsteam. ■

■

V oor de relatie HID - commissaris van de

■

V oor maatregelen ten aanzien van het wegver-

Koningin, zie bestuurlijke netwerkkaart rampenbe-

keer in geval van olieschaarste, zie bestuurlijke

strijding algemeen en handhaving openbare orde.

netwerkkaart olie.

A ls de HID een maatregel van een burgemeester of voorzitter van een veiligheidsregio onverantwoord acht, kan hij verzoeken dat de commissa-

Functionele keten wegvervoer


Algemene keten



n

65

n

18

Binnenvaart

n n n n

Crisistypen

■

Scheepsongeval

■

Gevolgen van een scheepsongeval voor milieu, visserij, drinkwater en scheepvaartverkeer

■

Verstoring openbare orde op de binnenwateren

■


■

Andere crises die verkeersmaatregelen of andere maatregelen op de binnen wateren vereisen (zoals hoogwater)

Bevoegd gezag

■

Infectieziekten op schepen en in havens

■

Drie soorten beheerders: waterbeheerder, nautisch beheerder, vaarweg beheerder

■

Minister van VenW als toezichthouder jegens beheerders en als degene die zelf maatregelen kan treffen

Soorten maatregelen

■

Burgemeester

■

Voor search and rescue op grote binnenwateren: Kustwacht

■

Eigen maatregelen schipper

■

Rampenbestrijding algemeen

■

Search and rescue

■

Verkeersmaatregelen

■

Vaarverbod

■


■

Maatregelen bij een obstakel in de vaarweg

■


■

Maatregelen ten aanzien van havens, waaronder toelating en havenbeveiliging

■

Maatregelen tegen infectieziekten op schepen en in havens

Beheer

■

Bij binnenvaart moeten worden onderscheiden: het

gelen op het water kan aan de orde zijn bij een

beheer van de vaarweginfrastructuur (waterbeheer,

ongeval, bij hoog- of laagwater, bij een verontrei-

nautisch beheer, vaarwegbeheer) en het vervoer over

niging, bij een verstoring van de openbare orde

de binnenwateren

of bij een terroristische aanslag (of bij een drei-

■

W aterbeheer is aan de orde bij een (dreigende) verontreiniging, zie bestuurlijke netwerkkaart oppervlaktewater en waterkering.

66

n

Nautisch beheer: het treffen van verkeersmaatre-



ging van deze incidenten/crises). ■

V aarwegbeheer (ook bakbeheer genoemd): opruimen opstakel, wrakken.


Beheerders ■

Infectieziekten

V erschillende overheden of onderdelen daarvan

■

M aatregelen tegen infectieziekten op schepen en

kunnen nautisch beheerder zijn, waaronder in

in havens, zie bestuurlijke netwerkkaart infectie-

het bijzonder Rijkswaterstaat, gemeentelijke

ziekte.

havenbedrijven, waterschappen. ■

H et nautisch beheer in het Noordzeekanaalgebied

Buitenlandse schepen (‘schepen onder

wordt voor RWS uitgevoerd door het Centraal

vreemde vlag’)

Nautisch Beheer Noordzeekanaalgebied. ■

■

■

D e Nederlandse staat is volledig soeverein ten

I n het Rijnmondgebied zijn de nautische beheers

aanzien van buitenlandse schepen, met uitzonde-

taken door de minister van VenW en B&W Rotter

ring van buitenlandse staatsschepen (marine en

dam opgedragen aan de havenmeester van

andere schepen in eigendom van of in beheer bij

Rotterdam.

een andere staat en uitsluitend gebruikt in dienst

M et name provincies en gemeenten kunnen ook

van die overheid voor andere dan handelsdoel-

vaarwegbeheerder zijn. Zij kunnen tevens nau-

einden).

tisch beheerder zijn.

■

B uitenlandse staatsschepen dienen zich te houden aan de Nederlandse wetgeving, maar de ten-

■

Minister van VenW

uitvoerlegging daarvan is afhankelijk van toe-

D e minister van VenW kan aanwijzingen (= beve-

stemming van de vlaggestaat of een verzoek

len) geven aan een beheerder van infrastruc-

daartoe van de vlaggestaat.

tuur. ■


D e minister van VenW kan zelf maatregelen treffen voor een ordelijk verloop van het scheep-

■

vaartverkeer.

in beginsel plaats door de minister van VenW. ■

■

■

H et geven van een bevel aan een beheerder vindt D e burgemeester zou op grond van zijn nood

Een ongeval of verstoring openbare

bevelsbevoegdheid (inclusief het opperbevel) in

orde


D e schipper dient bij een ongeval zelf de nodige

een beheerder zo nodig een bevel kunnen geven.

voorzieningen te treffen.

Toepassing van het beginsel van subsidiariteit

B ij een ongeval of openbare orde probleem, zoals


een blokkade (safety en security), ligt het over-

doet aan de minister van VenW; de burgemeester

heidsgezag bij de burgemeester, conform de alge-

past hier dus in beginsel niet zijn bevoegdheden

mene rampenbestrijding en handhaving van de

toe.

openbare orde. ■

meergebied (inclusief randmeren), Zuid-

■

D e Inspectie Verkeer en Waterstaat IVW kan een

Hollandse en Zeeuwse Stromen door Kustwacht

vaarverbod opleggen; subsidiair kan de burge-

valt onder het gezag van de burgemeester als

meester dat zelf op grond van zijn noodbevelsbe-

sprake is van een ramp of zwaar ongeval. Op zee

voegdheid.

staat de Kustwacht onder het gezag van de

■

Vaarverbod

S earch and rescue (SAR) op Waddenzee, IJssel

■

E en verkeersmaatregel kan de facto een vaarver-

minister van VenW.

bod inhouden voor een schip of voor de scheep-

E en beheerder treft zelf de nodige maatregelen

vaart in het algemeen.

(verkeer, milieu, vrijmaken vaarweg).

Havens ■

O ngeval in een haven of openbare orde probleem: het overheidsgezag ligt decentraal (burgemees-




n

67


ter), conform de algemene rampenbestrijding en handhaving van de openbare orde. ■

■







beeld prioritering van bepaald vervoer.

een beheerder zo nodig een bevel kunnen geven. Toepassing van het beginsel van subsidiariteit houdt echter in dat hij een verzoek tot interventie doet aan de minister van VenW en de burgemeester past dan dus in beginsel niet zijn bevoegdheden toe. ■

D e burgemeester kan op grond van zijn noodbevelsbevoegdheid aan een kapitein van een schip in een haven zo nodig een bevel geven.

■

D e minister van VenW kan havenautoriteiten verplichten een incidentschip toe te laten

■

D e minister van VenW kan desnoods maatregelen treffen inzake gebruik van, toegang tot, verlaten van en verkeer in havens, zo nodig gericht tot gemeentebesturen. De minister van VenW kan ook aanwijzingen (= bevelen) geven aan de burgemeester ten aanzien van havenbeveiliging.


D e hoofdingenieur-directeur van een regionale dienst van Rijkswaterstaat (HID) en de rijkshavenmeester zijn tevens rijksheren voor VenW: zo nodig vertegenwoordigen zij de minister in een regionaal beleidsteam.

■

D e voorzitter van het bestuur van een betrokken waterschap neemt desgewenst deel aan de vergadering van een regionaal beleidsteam.

■

V oor de relatie HID en rijkshavenmeester – commissaris van de Koningin, zie bestuurlijke netwerkkaart rampenbestrijding algemeen en handhaving openbare orde.

■

A ls de HID of rijkshavenmeester een maatregel van een burgemeester of voorzitter van een veiligheidsregio onverantwoord acht, kan hij verzoeken dat de commissaris ingrijpt. De minister van VenW kan aan de minister van BZK verzoeken in te grijpen.

68

n




Functionele keten binnenvaart


Algemene keten



n

69

n

19

Civiele luchtvaart

n n n n

Crisistypen

■

Luchtvaartongeval

■

Gevolgen van een luchtvaartongeval voor het milieu

■


■

Inbreuk op security

■


■

Andere crises met gevolgen voor de luchtvaart waardoor verkeersmaatregelen of andere maatregelen nodig zijn (zoals hoogwater)

Bevoegd gezag

Soorten maatregelen

■

■

Infectieziekten aan boord van luchtvaartuigen en in luchthavens

■

Burgemeester

■

Minister VenW

■

Minister Justitie (beveiliging)

■

Minister Defensie (sluiten luchtruim, gebruik luchthaven)

■

Eigen maatregelen gezagvoerder en luchthaven

■

Rampenbestrijding algemeen

■

Aeronautische search and rescue

■

Luchtverkeersmaatregelen

■

Maatregelen ten aanzien van luchthaven

■


■


■

Beveiligingsmaatregelen

■

Maatregelen tegen infectieziekten

Eigen maatregelen gezagvoerder en

Maatregelen overheid bij ongeval

luchthaven bij (dreigend) ongeval

op luchthaven of luchtvaartongeval

D e gezagvoerder kan alle nodige maatregelen

daarbuiten

treffen. ■

■

M aatregelen luchthaven: redden van mensenlevens en voorkomen, beperken en bestrijden van

O ptreden door operationele diensten onder gezag van de burgemeester.

■

brand; een luchthaven beschikt over een bedrijfs-

V oor aëronautische search and rescue (op zee), zie bestuurlijke netwerkkaart Noordzee en zee-

brandweer.

scheepvaart. ■

V oor optreden bij een milieu-incident, zie bestuurlijke netwerkkaart milieu.

70

n




■

Openbare orde en security

de bestuurlijke netwerkkaarten terrorisme en jus-

D e gezagvoerder kan alle nodige maatregelen

titie algemeen.

treffen. ■

Infectieziekten

D e politietaak op luchthavens wordt uitgevoerd door de Koninklijke Marechaussee (KMar) onder

■

M aatregelen tegen infectieziekten aan boord van

gezag van de burgemeester en de officier van jus-

luchtvaartuigen en in luchthavens, zie bestuur-

titie. De KMar doet een melding aan de KLPD,

lijke netwerkkaart infectieziekte.

dienst luchtvaartpolitie, in verband met strafrech-


telijk onderzoek vanwege een ongeval. ■

D emonstratie, verstoring openbare orde: maatre-


gelen door de burgemeester op grond van de Wet


openbare manifestaties (vertrek- en aankomsthal-


len van luchthavens vallen hier ook onder) en op

beeld het opleggen van de plicht om te vervoeren

grond van zijn algemene bevoegdheden ter hand-

indien dat bij contract niet mogelijk is.

having van de openbare orde. ■

■

■

D e minister van Defensie kan dat ook, maar zal

D e minister van Justitie is belast met de beveili-

eerst daartoe een verzoek doen aan de minister

ging van de burgerluchtvaart; hij kan aanwijzin-

van VenW.

gen (= bevelen) geven – of de commandant van de Koninklijke Marechaussee namens de minister

De volgende maatregelen kunnen bij

– aan de exploitant van een luchthaven, een

elk crisistype in de luchtvaart worden

luchtvaartmaatschappij en aan degenen die

toegepast:

vracht aanbieden, vervoeren of laten vervoeren. ■

kan verbieden en beletten dat een luchtvaartuig

■

Verkeersmaatregelen

D e commandant van de Koninklijke Marechausse ■

V erkeersaanwijzingen aan het luchtverkeer wor-

opstijgt – namens de minister van Justitie – om

den gegeven door de Luchtverkeersleiding

redenen van security.

Nederland (LVNL), een zelfstandig bestuursor-

K aping: afhandeling onder gezag van de minister

gaan.

van Justitie.

■

D e havenmeester en de Inspectie Verkeer en

■

P reventieve fouillering:

Waterstaat (IVW) kunnen verbieden en beletten

– luchthavens en daaraan grenzende gebieden

dat een luchtvaartuig opstijgt. De IVW kan een

zijn door de regering aangewezen als veilig-

vliegverbod opleggen vanwege de toestand van

heidsrisicogebied; daar kan preventieve fouillering plaatsvinden in geval van aanwijzingen

het luchtvaartuig. ■

van een terroristisch misdrijf.

geven. Dat kan aan de orde zijn indien een maat-

– daarnaast kan een luchthaven ook door een

regel nodig is die de LVNL zelf niet kan treffen,

burgemeester als veiligheidsrisicogebied zijn

maar slechts na een bevel daartoe, zoals het niet

aangewezen. Daar kan preventieve fouille-

toelaten van een vliegtuig dat voldoet aan alle

ring plaatsvinden vanwege (dreigende) ver-

eisen.

storing van de openbare orde door de aanwe-

■

zigheid van wapens. ■

D e minister van VenW kan aan LVNL een bevel

D e minister van Defensie kan dat eveneens, maar zal eerst daartoe een verzoek doen aan de minis-

I n geval van een terroristische dreiging vanuit de

ter van VenW.

lucht kan de minister van Justitie het bevel geven

Sluiten luchtruim

een burgerluchtvaartuig te onderscheppen. ■

V oor terrorismebestrijding en voor toepassing van het stelsel bewaken en beveiligen, zie verder


■

D e minister van VenW kan het luchtruim sluiten.



n

71

■


D e minister van Defensie kan dat eveneens om

provincie

reden van militaire noodzaak. ■

E en besluit tot sluiten van het luchtruim is voor-

■


behouden aan het centrale gezag. De burgemees-

dienst van Rijkswaterstaat (HID) is tevens rijks-

ter zou dat eveneens kunnen op grond van zijn

heer voor VenW: zo nodig vertegenwoordigt hij

noodbevoegdheden. Toepassing van het beginsel

de minister in een (regionaal) beleidsteam.

van subsidiariteit houdt echter in dat hij een ver-

■

V oor de relatie HID – commissaris van de

zoek tot sluiting doet aan de minister van VenW.

Koningin, zie bestuurlijke netwerkkaart rampenbe-

De burgemeester past dus in beginsel niet zijn

strijding algemeen en handhaving openbare orde.

bevoegdheden toe.

■

I ndien de HID een maatregel van een burgemeester of voorzitter van een veiligheidsregio onver-

■

Maatregelen ten aanzien van een

antwoord acht, kan hij verzoeken dat de commis-

luchthaven

saris ingrijpt. De minister van VenW kan aan de

D e minister van VenW kan een luchthaven tijde-

minister van BZK verzoeken in te grijpen.

lijk sluiten. ■

D e minister van Defensie kan de beschikbaarstelling van een luchthaven vorderen ten behoeve van de krijgsmacht, maar zal eerst daartoe een verzoek doen aan de minister van VenW.

■

E en besluit tot het tijdelijk sluiten van een luchthaven is voorbehouden aan het centrale gezag. De burgemeester zou dat eveneens kunnen op grond van zijn noodbevoegdheden. Toepassing van het beginsel van subsidiariteit houdt echter in dat hij een verzoek tot sluiting doet aan de minister van VenW. De burgemeester past dus in beginsel niet zijn bevoegdheden toe.

■

D e burgemeester kan wel zelf tijdelijk luchthavenprocessen stopzetten voor zover dat nodig is voor de handhaving van de openbare orde en openbare veiligheid, zoals het ontruimen van een pier of het sluiten van een baan.

72

n




Functionele keten luchtvaart


Algemene keten



n

73

n

20

Sociale zekerheid

n n n n

Crisistypen

■

(Dreigende) stagnatie in het verstrekken van uitkeringen

Bevoegd gezag

■

Uitvoeringsorganisaties

■

Minister SZW

■

Burgemeester (openbare orde)

■

Maatregelen bij uitval ICT door uitvoeringsorganisaties

■

Maatregelen door minister SZW jegens uitvoeringsorganisaties

■


Soorten maatregelen

Uitvoeringsorganisaties ■

Relatie minister SZW – uitvoerings organisaties

U itvoeringsorganisaties voor sociale verzekeringen zijn het Uitvoeringsinstituut werknemersver-

■

zekeringen (UWV), de Sociale verzekeringsbank

D e minister van SZW kan aanwijzingen (= bevelen) geven aan uitvoeringsorganisaties.

(SVB) en de Centrale organisatie werk en inko-

Rol algemene keten

men (CWI). De CWI gaat per 1 januari 2009 op in het UWV. ■

■

B ij een stagnatie in het verstrekken van uitkerin-

H et college van burgemeester en wethouders

gen als gevolg van bijvoorbeeld grootschalige en

(gemeentelijke sociale dienst) is uitvoerder voor

langdurige ICT-uitval kunnen gemeenten gecon-

sociale voorzieningen.

fronteerd worden met onrust, zie netwerkkaart rampenbestrijding algemeen & handhaving openbare orde.

74

n




Functionele keten sociale zekerheid


Algemene keten



n

75

n

21

Telecommunicatie

n n n

Voor media/omroepen, zie bestuurlijke netwerkkaart media

n

Crisistypen

■

(Dreigende) uitval van vitale openbare telecommunicatievoorzieningen

Bevoegd gezag

■

Minister EZ

■

Burgemeester (alleen ten aanzien van de gevolgen van een uitval en/of onbereikbaarheid)

Soorten maatregelen

■

Eigen maatregelen door aanbieders van openbare telecommunicatienetwerken en -diensten en van huurlijnen en door gebruikers van frequentieruimte die bij wet zijn aangewezen

■

Eigen maatregelen aanbieder van het Nationaal Noodnet (KPN)

■

Maatregelen door minister EZ jegens sector

■

Maatregelen ten aanzien van de gevolgen van een uitval, in het bijzonder uitval en/of onbereikbaarheid van het alarmnummer 112

■

Eigen maatregelen

gebruiker van frequentieruimte onvoldoende

D e aanbieders van openbare telecommunicatie-

zijn, kan de minister van EZ een aanwijzing

netwerken en -diensten en van huurlijnen en

(= bevel) geven aan die aanbieder of gebruiker.

gebruikers van frequentieruimte die bij wet zijn

Internet

aangewezen treffen eigen maatregelen, in het bijzonder op het gebied van:

– de beschikbaarheid van diensten en/of infra-

– de toegankelijkheid van het alarmnummer

■

G OVCERT.NL, het Computer Emergency Response Team van de Nederlandse overheid,

structuur;

assisteert overheden bij ICT-beveiligingsincidenten.

112;

len of objecten. ■

Burgemeester

– en de beveiliging van vitale bedrijfsonderde■

G emeente en veiligheidsregio worden geïnfor-

D e bij wet aangewezen aanbieder van het

meerd over een uitval van vitale openbare tele-

Nationaal Noodnet (KPN) treft maatregelen ten

communicatievoorzieningen via het nationaal

behoeve van de beschikbaarheid en instandhou-

crisiscentrum NCC.

ding van het Nationaal Noodnet.

■

C ommunicatie/informatie vanuit de gemeente en/of veiligheidsregio over vitale openbare tele-

■

Minister van EZ

communicatievoorzieningen naar de aanbieders

A ls de eigen maatregelen door een bij wet aange-

daarvan verloopt via het nationaal crisiscentrum

wezen aanbieder van openbare telecommunica-

NCC.

tienetwerken en -diensten en van huurlijnen of

76

n




■

D e burgemeester heeft geen invloed op het functioneren van de sector zelf (de continuïteit van de verlening van vitale diensten), overheidsinterventie in de sector telecommunicatie is gecentraliseerd.

■

D e burgemeester is alleen verantwoordelijk voor aanpak van de effecten voor openbare orde en openbare veiligheid, in het bijzonder bij onbereikbaarheid en/of uitval van het alarmnummer 112.

Functionele keten telecommunicatie (nationaal)



Algemene keten


n

77

n

22

Media

n n n n

Crisistypen

■

Media: gebrek aan normale middelen tot het doen van mededelingen aan het publiek

Bevoegd gezag

Soorten maatregelen

■

Minister-president

■

Partijen bij een convenant tussen decentrale overheden en calamiteitenzender

■

Maatregelen jegens exploitanten van studio’s

■

Uitvoering convenant

vorderen van zendtijd ■

■

■

D e minister-president kan zendtijd en het gebruik

gebruik zendtijd krachtens convenant ■

van studio’s vorderen om mededelingen te doen

studio’s alleen bevoegdheden toekent aan de

van aan het publiek.

minister-president, zijn voor een rechtstreekse

D e minister-president kan het bevel geven een

relatie tussen decentrale overheden en een cala-

uitzending onmiddellijk te onderbreken.

miteitenzender convenanten opgesteld.

D e minister-president kan andere ministers, com-

censuur

missarissen van de Koningin en burgemeesters aanwijzen die mededelingen kunnen doen. ■

O mdat de regeling van vordering van zendtijd en

■

H et vorderen van zendtijd is iets geheel anders

D eze regeling heeft geen betrekking op toegang

dan het instellen van censuur. Een calamiteiten-

tot persorganen (dagbladen of weekbladen).

zender staat het volledig vrij onafhankelijke, kritische journalistiek te bedrijven.

78

n




Functionele keten media


Algemene keten



n

79

n n n

Lijst met afkortingen

n n

80

n

APV

algemene plaatselijke verordening

B&W

burgemeester en wethouders

BZK

Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

cdK

commissaris van de Koningin

COVA

Stichting Centraal orgaan voorraadvorming aardolieprodukten

CWI

Centrale organisatie werk en inkomen

DJI

Dienst justitiële inrichtingen

DSI

Dienst speciale interventies

EZ

Economische Zaken

GHOR

geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen

GOVCERT.NL

Computer Emergency Response Team

grip

gecoördineerde regionale incidentenbestrijdingsprocedure

GS

gedeputeerde staten

GTS

Gas Transport Services, beheerder van het landelijk gastransportnet

HID

hoofdingenieur-directeur van een regionale dienst van Rijkswaterstaat

IG mijnen

inspecteur-generaal der mijnen

IGZ

Inspectie voor de gezondheidszorg

IVW

Inspectie Verkeer en Waterstaat

KMar

Koninklijke Marechaussee

LNV

Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit

LVNL

Luchtverkeersleiding Nederland

NCC

nationaal crisiscentrum

p.i.

penitentiaire inrichting

RBT

regionaal beleidsteam

RCC LNV

regionaal crisiscentrum LNV

RIVM

Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu

ROT

regionaal operationeel team

RWS

Rijkswaterstaat

SAR

search and rescue

SVB

Sociale verzekeringsbank

SZW

Sociale Zaken en Werkgelegenheid

TenneT

beheerder van het landelijke hoogspanningsnet

UWV

Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen

VROM

Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer

VenW

Verkeer en Waterstaat

VWA

Voedsel en waren autoriteit

VWS

Volksgezondheid, Welzijn en Sport

vz

voorzitter

WHO

Wereldgezondheidsorganisatie




chapeau

Colofon Uitgave Provincie Noord-Holland Postbus 123 2000 MD Haarlem Tel.: (023) 514 31 43 Fax: (023) 514 40 40 Internetadres: www.noord-holland.nl E-mailadres: [email protected] Grafische verzorging Thieme GrafiMedia Groep

Haarlem, september 2008


chapeau Bestuurlijke Netwerkkaarten Crisisbeheersing

Recommend Documents