De Hamadryad is een bosnymf die onlosmakend verbonden is met een boom. Wanneer de boom sterft, sterft ook de nymf. Dit symbool toont de kwetsbaarheid van de natuur en de logische gevolgen voor de mens. WAT? Met het Hamadryad project wil ik aantonen dat het leven in de natuur en zonder schade aan de natuur toe te brengen perfect mogelijk is. Bovendien beoog ik een semizelfvoorzienend leven waarbij er een stop wordt gezet aan de vervreemding van al onze noodzakelijke behoeften. Daarom zal er binnen het Hamadryad project geëxperimenteerd worden met een eigen energievoorziening, permacultuur, kleding- en meubelmakerij en vele andere ambachten en vaardigheden. Het is de bedoeling een knooppunt te vormen waar mensen hun kennis over het leven in de natuur kunnen delen met anderen. Ik hoop op deze manier een stap te zetten in de richting van de boom om zo zelf een beetje Hamadryad te worden. WIE? Iedereen is welkom om kennis te delen, bij te leren of de handen uit de mouwen te steken. Graag op voorhand een seintje: 0486 57 09 91 WAAR? Speelhofdreef W319, 9190 Stekene
Impressie door Greet Van Autgaerden
Science! true daughter of Old Time thou art! Who alterest all things with thy peering eyes. Why preyest thou thus upon the poet's heart, Vulture, whose wings are dull realities? How should he love thee? or how deem thee wise, Who wouldst not leave him in his wandering To seek for treasure in the jewelled skies, Albeit he soared with an undaunted wing? Hast thou not dragged Diana from her car? And driven the Hamadryad from the wood To seek a shelter in some happier star? Hast thou not torn the Naiad from her flood, The Elfin from the green grass, and from me The summer dream beneath the tamarind tree? Edgar Allan Poe - Sonnet to science
Carl Rymenams
Website: http:\\hamadryad.rymenams.be
Tel: 0486 57 09 91
Bamboebeton Compostboiler Zonneboiler Groendak Strobalen Warm water Houtskelet Leem HandKalk
De mens in de natuurlijke cyclus Energiewal
Low Impact woning
Bergkachel
De laatste decenia is het begrip gegroeid dat schade aan moeder aarde gelijk staat met schade aan onszelf en dat onze enige kans op overleven een volledige herwaardering van ecologie vereist.
HUISVESTING ZORG
BESCHERMING ZIEKENZORG Kleding
MENS
NATUUR
Wol, leer
Rechts: Dit schema toont hoe de mens gebruik kan maken van de natuur om zichzelf in de meest noodzakelijke behoeften te voorzien. Alle pijlen zijn gericht naar de mens en in het schema ontbreekt echter wat de mens voor de natuur kan betekenen. Bij eenwe ecologische zelfvoorzienende levensstijl behoeften en verantwoordeliIndien er dus en niet voor zorgen dat ermaken een de stroom terugkeert jkheden van de mens deel uit van een grote hoeveelheid cycli. Hieronder: De mens eet kaas geraakt de natuur zonder meer uitgeput. en drinkt melk, de koe geeft melk, de koe eet gras en hooi en heeft stro nodig in de winter, dit komt van een gezond veld, dat veld wordt bemest door de koe en de varkens, om overbegrazing en overbemesting te voorkomen worden de dieren regelmatig verplaatst, de varkens woelen de grond om, de mens zaait nieuw gras op het omgewoelde deel, het veld levert ook mais voor varkens en de mens zorgt er tot slot voor dat de koe en varkens voldoende voedsel en verzorging genieten. Het is duidelijk dat waar de mens ingrijpt, hij er ook telkens moet voor zorgen dat elke cyclus gesloten wordt.
Groenten
Fruitgaard
Fruit
Verzorgen, voeden
Omwoelen MENS Kaas Verzorgen, voeden
Koelen
Hooi
Zuiveringsvijver Koken
Bewaren
Grondwaterput
Bovenstaand schema toont hoe de mens gebruik kan maken van de natuur om zichzelf in de meest noodzakelijke behoeften te voorzien. Alle pijlen zijn gericht naar de mens en in het schema ontbreekt wat de mens voor de natuur kan betekenen. Indien we er dus niet voor zorgen dat er een stroom terugkeert geraakt de natuur zonder meer uitgeput.
Links: Bij een ecologische en zelfvoorzienende levensstijl maken de behoeften en verantwoordelijkheden van de mens deel uit van een grote hoeveelheid cycli. Een voorbeeld: De mens eet kaas en drinkt melk, de koe geeft melk, de koe eet gras en hooi en heeft stro nodig in de winter, dit komt van een gezond veld, dat veld wordt bemest door de koe en de varkens, om overbegrazing en overbemesting te voorkomen worden de dieren regelmatig verplaatst, de varkens woelen de grond om, de mens zaait nieuw gras op het omgewoelde deel, het veld levert mais voor varkens en ook de kaas wordt door hen gesmaakt. De mens zorgt er tot slot voor dat de koe en varkens voldoende voedsel en verzorging genieten. Het is duidelijk dat waar de mens ingrijpt, hij er ook telkens moet voor zorgen dat elke cyclus gesloten wordt.
Bonen & erwten
Wortelen
Aardappels
Bemesten
vers gras
4 jarig gras 2 jarig gras 3 jarig gras Kippen, geiten, varkens
Koe
Kippen, geiten, varkens compost, mest
Moestuin, bijen, fruit, zonnebloemen, ...
Carl Rymenams
Regen
Aga, zonneooven
Melken Verplaatsen
Stro
Geiten
Semi - Zelfvoorzienend op 4 000 m2
Melk Koe
Koe
Drogen Inkuilen
Kolen
Gras
Water
Eieren
Kip Ijskelder
Honing
Boter, melk, kaas
Rookkamer
Bemesten
Gezond veld
VOEDING & DRANK
Vis
Moestuin
Zonnedroger
Varkens
Mais
Imker
Vlees
Visvangst
?
Zaaien, oogsten
Propolis
Jacht Koe, varken, kip, schaap
Verplaatsen
Geneeskrachtige kruiden
Wild
Lucht
MENS
Composttoilet
HYGIËNE
WARMTE
Een leven in de natuur vraagt in eerste instantie aandacht voor de plaats van de mens in de natuurlijke cyclus en stelt de mens gelijk met alle andere elementem.
Water Aarde Vuur
wasmachine
Bad/Douche
...
Hout
Met het Hamadryad project probeer ik aan te tonen dat een semi-zelfvoorzienende levensstijl mogelijk is indien er met voldoende respect ten aanzien van de natuur gehandeld wordt.
Website: http:\\hamadryad.rymenams.be
Tel: 0486 57 09 91
Links: Door zowel fauna als flora in één cyclus op te nemen ontstaat er een symbiose waarbij de bodem verrijkt wordt met dierlijk mest en de dieren voldoende gezonde graasweide hebben. De moestuin ondergaat een eigen cyclus (met gewassenwissel), zo kan elk gewas genieten van de juiste hoeveelheid bemesting en aandacht.
De Low Impact woning
talud
AARDE TALUD RAAM OVER TALUD
KEERMUUR
TERRAS-INGANG OVERDEKT
TERRAS OVERDEKT
6,12 m2 overdekt
berging ZITPLAATS BADK/BERG
vuur ALKOOF
los-verstelbare ladder
Het ontwerp van de low-impact woning kwam tot stand in samenwerking met architect Marc Schepens.
45,30 m2 netto 14,70 m2 buitenwand 60 m2 bruto
KEUKEN
ramen
ramen
ramen terrasdeur
350,6
488,7
350,6
1189,9
TERRAS OVERDEKT 13,50 m2
Grondplan
13,50 m2
13,50 m2
13,50 m2
GELIJKVLOERS 2cm/M
Compostboiler Groendak
Wateropslag
sedumdak
sedumdak
sedumdak
Ruimte voor “Groene Long” Stralingstalud
Accumulatievloer
Zonneboiler Carl Rymenams
Bamboebeton
Zuiveringsvijver Website: http:\\hamadryad.rymenams.be
Tel: 0486 57 09 91
Bergkachel
Strobalen en groendak Sedum Viltlaag Drainagelaag / vochthoudende laag Worteldoek Waterkerende laag Stro-isolatie
Strobalen
Leem
Kalk
Extensief Groendak:
Stobalen:
Het groendak absorbeert het regenwater en staat het bij zonnig weer weer af aan de omgeving. Op deze manier is er geen waterafvoer noodzakelijk en ontstaat er een grotere biodiversiteit aan plantenleven. Door de begroeiing zorgt het groendak er bovendien voor dat de volledige woning opgaat in de omgeving. Het groendak bestaat uit volgende delen: - Sedum: De begroeiing bestaat uit vetplantjes, kruiden en mossen. De plantjes worden in een mengeling van aarde en keramisch materiaal gepoot. - De viltlaag onder het sedum absorbeert het doorsijpelend water en geeft het weer af aan de wortels bij droog weer. - De drainage- en vochthoudende laag bestaat uit cellen die het water opslaan. Wanneer de zon schijnt verdampt het water uit deze cellen en bevochtigt zo de viltlaag. - Worteldoek: Voorkomt dat wortels het dak lek maken - Waterkerende laag: Folie die het doorsijpelende water tegenhoudt en voorkomt dat de isolatie nat wordt. - Stro-isolatie: Sgtrobalen in kleinere balen gebundeld en tussen kepers aangebracht.
Carl Rymenams
Stro is een restproduct dat bij het oogsten van tarwe, gerst, hob en graan in balen wordt gebundeld. Deze balen hebben een uitstekend isolerend vermogen. Bovendien zijn ze erg handig bij het stapelen en kunnen ze aan een enorme druk weerstaan. Omdat stro bijna overal in België ruim beschikbaar is en het weinig energie-intensief is om ze te produceren is bouwen met strobalen één van de meest ecologische bouwvormen! Enkele voordelen op een rijtje: - Hernieuwbaar en weinig energetisch productieproces - Zeer goed isolerend (vergelijkbaar met PUR) - Natuurlijk (kan bij afbraak gewoon vergaan worden of gebruikt worden in stallen) - Goedkoop (ongeveer 150 Euro per Ton) - Makkelijk om mee te bouwen (doe het zelf!) - Vrijheid in vormgeving (ronde vormen) - Goed ademend vermogen - Goed vochtregulerend (leem / kalk), in veel gevallen is er zelfs geen dampenkap nodig in de keuken - Aangename binnenlucht, geen VOC’s of andere giftige gassen die in de lucht komen - Goed brandwerend
Website: http:\\hamadryad.rymenams.be
Tel: 0486 57 09 91
Warmte
Ketel
Ons Belgisch klimaat wordt gekenmerkt door matige winters en zomers. Om de (beperkte) schomeling in temperaturen tussen dag en nacht op te vangen hebben we massa nodig die overdag de warmte opslaat om die snachts weer vrij te geven onder de vorm van warmtestraling. Op dezelfde manier wordt de koelte van de nacht opgeslagen en weer vrijgegeven overdag. Omdat het niet alleen belangrijk is de schomeling te matigen, maar ook de warmte in de winter zo weinig mogelijk af te staan aan de omgeving, hebben we daarenboven een goede isolatie nodig.
Natuurlijke warmtevoorziening Zonneboiler
Passief (zon)
Bergkachel met warmwater doorvoer
Actief (boilersysteem)
Compostboiler Boven: Overzicht actieve warmtevoorziening
In de zomer staat de zon hoog. De ruime dakoversteek zorgt ervoor dat de stralen niet doordringen tot in het huis en daardoor blijft de woning aangenaam koel.
In de winter staat de zon laag. De stralen kunnen nu onder het dak door schijnen en de massa (lemen vloer, schoorsteen met kachel en binnenwanden) in het huis wordt opgewarmd. De vijver vooraan de woning zorgt ervoor dat er nog meer zonnestralen naar binnen reflecteren. De woning geeft warmte af aan het omringende talud. Lemen vloer
‘s nachts geeft de opgewarmde massa (talud, leemvloer, ...) terug warmte af aan de omgeving waardoor de koude temperaturen gecompenseerd worden. Carl Rymenams
Website: http:\\hamadryad.rymenams.be
Tel: 0486 57 09 91
Bewaren in een ijskelder Ijskelders waren erg populair bij kasteelheren in de 17de Eeuw. In de winter werd ijs van sloten en vijvers gehaald. Dit ijs werd bewaard in een ondergrondse ruimte en kon zo het ganse jaar door voedsel en drank koel houden en zelfs diepvriezen. Tot in de woestijn in Iran zijn uiterst efficiënte ijskelders teruggevonden! Omwille van hun integratie in het landschap vallen ijskelders doorgaans niet op. Enkel een klein toegansdeurtje is zichtbaar. Omdat er steeds een schaduw- en zonzijde aan de koepelvormige constructie is, ontstaat er een natuurlijke ciculatie welke een verkoelende werking heeft.
Zonzijde
Pomp om het smeltwater te verwijderen
Schaduwzijde
Isolatie
Ijs Toegangssluis met twee deurtjes
De koude ijslucht daalt waardoor de producten die koel bewaard moeten worden bovenaan gelegd worden en het voedsel dat nog kouder bewaard moet worden onderaan.
Kalkafwerking
Het aanleggen van een ijskelder behoort tot één van de doelen van het Hamadryad project. Het gebruik van een koelkast en diepvriezer wordt op deze manier overbodig gemaakt De vergunning voor het bouwen van dit koelsysteem zal in 2010 aangevraagd worden.
Carl Rymenams
Zandzakken
Website: http:\\hamadryad.rymenams.be
Boven: Bouwen met zandzakken
Tel: 0486 57 09 91
Zuiver water: Helofytenfilter Zuiveringsgedeelte Afdekgedeelte Opvanggedeelte
POMP 1
WONING
POMP 2
Regenwater en grondwater komen in het opvanggedeelte terecht. Pomp 1 pompt het water van het opvangedeelte naar het zuiveringsgedeelte. Het zuiveringsgedeelte bestaat uit een ondiep gedeelte met helofyten. Helofyten zijn waterplanten als Riet en Gele Lis die een zuiverende functie vervullen. Het gezuiverde water komt dan terecht in het afgedekte gedeelte. Vanaf hier wordt het water met pomp 2 naar de woning gepompt. De afdekking zorgt ervoor dat er geen vuil in het water terecht komt en door zijn verkoelende werking voorkomt het algenvorming in het bassin.
Eén van de grootste uitdagingen is om energie te voorzien die de pompen kan aandrijven. Een mogelijke oplossing zou het gebruik van een windmolen kunnen zijn. De windmolen kan water oppompen en opslaan in een vat. Geleidelijk aan kan het grondwater van het vat naar de zuiveringsvijver vloeien. In de woning zelf kan water met een handpomp voorzien worden.
Helofyten Aanvoer Afdekking met lavasteen
Waterdichte folie Drainage pijp Balkjes remmen water af
Controleputje Groffe kiezel
Fijne kiezel
Afvoer
Boven: Doorsnede van zuiveringsgedeelte POMP
Carl Rymenams
Website: http:\\hamadryad.rymenams.be
Tel: 0486 57 09 91
WONING
Composttoilet Door het besef dat ons drinkwater steeds schaarser wordt, staat de composttoilet de laatst jaren meer en meer in de schijnwerper. Niet alleen gebruikt ze geen water, ze is bovendien erg onderhoudsvriendelijk, geurloos en volledig zelf te maken! Bovendien hou je er een goede portie compost aan over die je gewoon tussen de planten kan gooien. Bij het Hamadryad project zal de composttoilet geïntegreerd worden in de woning, hieronder echter wordt een model omschreven dat ik bouwde als tijdelijke toiletvoorziening tijdens de bouwwerken. De toilet is volledig gemaakt uit afbraakmateriaal.
Ventillatiepijp
WC-deksel
Plasbakje Latten bodem
Compostruimte
Urine Afvoer
Schuif Urine collector
Zuiveringsvijver
Werking:
Gebruik:
Vieze geurtjes en bacteriën ontwikkelen zich wanneer urine en fescaliën samen komen. Daarom wordt de urine zoveel mogelijk op voorhand gescheiden van de fescaliën. Dit gebeurt door te plassen in het plasbakje. De urine wordt onderaan de toilet afgevoerd en vooraleer ze de sloot in verdwijnt gezuiverd door een zuiveringsvijver. De vaste uitwerpselen komen op de latten bodem terecht en kunnen daar gaan composteren. Een goede ventillatie van de compostruimte is nodig voor het geval er toch urine in het compostgedeelte terecht komt. Dit bevordert bovendien het composteringsproces.
Op de latten bodem wordt voor het eerste gebruik stro aangebracht.
Carl Rymenams
Na elke toiletbeurt wordt er een handje zagemeel in het toilet gegooid. Via een schuif vooraan kan na ongeveer één jaar de compost verwijderd worden.
Website: http:\\hamadryad.rymenams.be
Tel: 0486 57 09 91
Zuivere lucht: De bergkachel en “De Groene long” Groene long Het is bekend dat planten een zuiverende werking hebben. Helofyten zuiveren verontreinigd water en Vrouwtong werd ( en wordt) in cafés geplaatst om de rooklucht te zuiveren. Na 30 jaar onderzoek en experiment richtte Bill Wolverton in 1990 “Wolverton Environmental Services, Inc” op waar hij de werking van luchtzuiverende planten wetenschappelijk vastlegt. Menige experimenten hebben aangetoond dat door het gebruik van slechts enkele specifieke plantensoorten de binnelucht bijna volledig gezuiverd kan worden. Door het combineren van bepaalde planten kunnen VOCs en microbes uit de lucht gehaald worden waardoor de binnenlucht zelfs zuiverder wordt dan de buitenlucht. Planten zetten bovendien CO2 om in O2. Een volledige zuivering met planten maakt ventillatie dus overbodig. Wolverton plaatste een student gedurende een jaar in een gesloten kunststoffen ruimte en zuiverde de lucht dmv van een “Groene long”. De student had geen enkele gezondheidsklacht. MIER-vzw (http://mier-vzw.blogspot.com) heeft dit jaar voor het eerst het experiment herhaald op belgische grond. Steven en Heideline (de oprichters) hebben gedurende de winter niet geventilleerd, maar zuiverden hun lucht dmv “Groene longen”.
Boven: VOCs in een traditionele woning
Bergkachel
Plantenbakken
De werking van een Bergkachel is gebaseerd op dat van de traditionele finoven. Het volstaat slechts één uur ‘smorgens en één uur ‘savonds te stoken om een ganse dag en nacht een aangename warmte te ervaren. De luchtklep wordt bij het stoken volledig open gezet waardoor het hout snel opbrandt. In de stookruimte heeft de eerste ontbranding plaats, de hete rook stijgt dan naar een tweede kamer waar de geaccumuleerde warmte zorgt voor een tweede ontbranding. Dankzij deze tweede ontbranding verdwijnen de meest schadelijke gassen uit de rook. De opening naar de schoorsteen bevindt zich onderaan de kachel waardoor de overgebleven gassen gedwongen worden tegen de natuurlijke luchtstroom in te bewegen. Dit gebeurt door een kanaal achteraan de kachel. De tegenstroon zorgt ervoor dat er een maximale warmteuitwisseling is naar de betonnen wandpanelen. Wanneer het vuur mindert wordt de klep gesloten waardoor alle warmte in de kachel opgesloten blijft. Door zijn massieve bouw van ruim 1 ton warmt de kachel traag op en geeft ze ook traag warmte af. De buitenmantel heeft bijgevolg een constante warmte van 70 graden Celcius. De Bergkachel vermindert niet alleen het houtverbruik, maar zorgt ook voor een minimale uitstoot.
2de ontbranding
Tegenstroom Compressie
1ste ontbranding Stookruimte Schoorsteen
Carl Rymenams
Website: http:\\hamadryad.rymenams.be
Tel: 0486 57 09 91
