(1,1) -1- Tijdlijn_3913_090115.indd 24-1-2009 13:47:04
Bijbels ontsta Tijdbalk Maso Inclusief canon Nederlandse geschiedenis in oranje Tijdbalk te downloaden van www.oude-wereld.nl
130
105 130
235
70
395
65
325
Nederlandstalige Bijbels zijn gewoonlijk gebaseerd op de MT. Studie Wiseman over ontstaan van Genesis via kleitabletten en studie Van der Land: www.oude-wereld.nl januari 2009 90
460
Bron: Gen.5+Gen.11 Mas Van der Land Maha
Kenan
Enos
Set
Adam
80
Zondeval
A.M.
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 220 240 260 280 300 320 340 360 380 400 420 440 460 480
De Joodse jaartelling gaat uit van 3761 v.C. als het jaar van de schepping. Dit is gebaseerd op de Seder ‘Olam Rabbah, uit de tweede eeuw n.C. Nu gaat men er in Joodse kringen van uit, dat deze chronologie iets te kort is.
V.C.
-3913 -3900 -3880 -3860 -3840 -3820 -3800 -3780 -3760 -3740 -3720 -3700 -3680 -3660 -3640 -3620 -3600 -3580 -3560 -3540 -3520 -3500 -3480 -3460 -3440
God belooft dat een nakomeling van de vrouw de kop van de slang zal vermorzelen (Gen.3: 15).
In deze chronologie geldt 0 AM =3913 v.C. (uitleg elders).
Precambrium
(2,1) -1- Tijdlijn_3913_090115.indd 24-1-2009 13:47:04
Lamech 987
622
460
Jered ahalalel
Periode schepping Masoretische tekst: 1656 jaar
Metuselach 300 Henoch
65 162
187
In de tijdbalken op
687
asoreten (MT);
874
aansmodel soreten
Deze chronologie i Van der Land komt tussen bijbelse bron Het werk van Van d In de hier getoonde De MT hanteert voo De MT van het Oud omdat de kennis va
800 830 840 815
930 jaar
-3460 -3440 -3420 -3400 -3380 -3360 -3340 -3320 -3300 -3280 -3260 -3240 -3220 -3200 -3180 -3160 -3140 -3120 -3100 -3080 -3060 -3040 -3020 -3000 -2980 -2960 -2940 -2920
460 480 500 520 540 560 580 600 620 640 660 680 700 720 740 760 780 800 820 840 860 880 900 920 940 960 980 1000
800
930
807
(3,1) -1- Tijdlijn_3913_090115.indd 24-1-2009 13:47:04
ologie is gebaseerd op het werk van drs.J.G. van der Land zoals te vinden in ‘Van Abraham tot David’ en ‘Van David tot Zedekia’. d komt op basis van de Septuagintavertaling van Exodus 12:40 en 1 Koningen 6:11 tot een verrassende mate van overeenstemming se bronnen en andere historische bronnen. Volgens deze chronologie werd Abraham (toen nog Abram) geboren in 1905 v.C. n Van der Land eindigt bij het eind van de regering van Zedekia in 586 v.C., het tijdstip van de verovering van Jeruzalem door het Bab etoonde tijdbalk is voor de periode van de schepping tot Abraham uitgegaan van de geslachtsregisters uit Gen.5 en 11 volgens de M eert voor deze periode een kortere tijd dan de Septuaginta (LXX) en dan de Samaritaanse Pentateuch. het Oude Testament stamt uit de eerste eeuwen na Christus (dit is in het Hebreeuws, met verduidelijkingen van de Masoreten, ennis van het oude Hebreeuws verloren ging). De Septuaginta stamt uit ca. 280 v.C. en gaat terug op oudere Hebreeuwse bronnen. ken op basis van de MT en de LXX komen we zo op: epping-zondvloed: e tekst: Septuaginta: 2260 jaar
Periode zondvloed -geboorte Abraham (hij heette eerst Abram): Masoretische tekst: Septuagina: 352 jaar 1132 jaar
1056
Totaal: periode schepping-geboorte Abraham MT: 2008 jaar LXX: 3392 jaar
182
h
500
Noach
600
595
365 jaar. (Henoch wandelde met God, en hij was er opeens niet meer, want God had hem opgenomen.)
1042
1140
1235
1290
1422
987
782
910 jaar
Voor de vloed gaat de jaartelling in deze bijbelse tijdlijn in jaren A.M. (Anno Mundi) oftewel in jaren vanaf het ontstaan van de wereld (de schepping). Voor deze beginperiode van de geschiedenis is gebruik gemaakt van Gen.5: het geslachtsregister van Gen.5 komt op 1656 jaar van schepping tot vloed. De grijze balk rechts geeft de 120 jaar aan waarin de vloed was aangekondigd en Noach de ark bouwde. Terugrekenend van 2257 v.C. als jaar van de vloed (zie toelichting rechts) komt hieruit als scheppingsjaar: 3913 v.C. Immers 2257 v.C. minus 1656 = 3913 v.C.
-2940 -2920 -2900 -2880 -2860 -2840 -2820 -2800 -2780 -2760 -2740 -2720 -2700 -2680 -2660 -2640 -2620 -2600 -2580 -2560 -2540 -2520 -2500 -2480 -2460 -2440 -2420 -2400 2380
980 1000 1020 1040 1060 1080 1100 1120 1140 1160 1180 1200 1220 1240 1260 1280 1300 1320 1340 1360 1380 1400 1420 1440 1460 1480 1500 1520 1540
aar
912 jaar
905 jaar
895 jaar
962 jaar
1558
nnen.
Vanaf de vloed gaat de jaartelling in deze tijdlijn in jaren v.C. (voor Christus). De vloed was zoals links is te zien in 1656 A.M (Anno Mundi, jaren na de schepping). In deze tijdbalk geldt: 1656 A.M.= 2257 v.C. Het jaar van de vloed (hier: 2257) is berekend door van het geboortejaar van Abraham (h de periode vloed-Abraham af te trekken (hier: 352). Dus: 1905 v.C. minus 352 = 2257 v.C. Het geboortejaar van Abraham is in de studie van Van der Land op 1905 gesteld (in ‘Van De periode zondvloed-Abraham is 352 jaar als we uitgaan van de gegevens uit Gen.11 v Dit levert een totale tijdbalk van de geschiedenis op van ongeveer zesduizend jaar. Dit al De periode zondvloed-Abraham is echter ca. 1132 jaar als we uitgaan van de tekst zoals (Volgens de tekst van Gen.11 in de Samaritaanse Pentateuch is de periode zondvloed-Ab De gegevens van de Septuaginta bleken in de studie van Van der Land voor de periode beter te passen dan die van de Masoretische tekst (betere aansluiting op buitenbijbelse b hier in het midden laten hoe betrouwbaar de datering van deze buitenbijbelse bronnen i
(100)
Sem
(Gen.11:10)
500
1907
het Babylonische wereldrijk. ns de Masoretische tekst (MT).
(Chron. V.d.Land)
(4,1) -1- Tijdlijn_3913_090115.indd 24-1-2009 13:47:04
a’. mming
2255 2220
1917
2156
2190
(zoon van Kenan, zoon van Arfachsad, Luc.3
1864
2094
1887
2126
De snelle teruggang in leeftijden van de aartsvaders na de vloed, levert de bijzondere situatie op dat Eber ruim zes generaties overleefde (MT). Ten tijde van Peleg werd de aarde verdeeld wat Eber in de naam van zijn zoon tot uitdrukking bracht (Gen. 10:25), wat kan wijzen op de Gen.11:32 spraakverwarring alsmede een fysieke Gen.12:4 opdeling van de aarde (uiteendrijven van de Hand.7:4 huidige continenten). De nakomelingen van Eber, die na de verdeling van de aarde als één groep bijeen bleven, werden Hebreeën genoemd. Dat Peleg t/m Terach allen eerder stierven dan hun voorvaders Sem t/m Eber doet de vraag naar een biologische verklaring ontstaan. God be Deze korte chronologie van de aartsvaders na de vloed, plaatst de vloed in 2257 v.C. te zullen Aansluiting van deze chronologie op de gangbare (evolutionaire) archeologie die uitgaat van het bestaan van oude culturen van vóór 2257 v.C. Is hiermee problematisch.
Zondvloed
120 jaar lang
1916
1905
-2400 -2380 -2360 -2340 -2320 -2300 -2280 -2260 -2240 -2220 -2200 -2180 -2160 -2140 -2120 -2100 -2080 -2060 -2040 -2020 -2000 -1980 -1960 -1940 -1920 -1900 -1880 -1860
1520 1540 1560 1580 1600 1620 1640 1660 1680 1700 1720 1740 1760 1780 1800 1820 1840 1860 1880 1900 1920 1940 1960 1980 2000 2020 2040 2060
.C. v.C.
Arpachsad (30) Selach (34) Eber (30) 209 239 jaa Peleg (32) 207 239 Reü (30) Serug 200 (29) Nachor 119 148 jaa (70) Terach 130 A 2035
vloed. aan
950 j
(35)
2064
iedenis
in 1656 A.M. of 2257 v.C.
eld
waarschuwing
969 jaar
1656
777 jaar
1651
350
Mesozoïcu Paleozoïcum Europees zondvloedmodel: Paleozoïcum volledig gevormd onder wa
(5,1) -1- Tijdlijn_3913_090115.indd 24-1-2009 13:47:04
g).
1616-1610 De zeven jaren van hongersnood in Egypte
in ‘Van Abraham tot David’, 2007). en.11 volgens de Masoretische tekst. r. Dit alles geldt voor deze tijdbalk. st zoals die staat in de Septuaginta. oed-Abraham 1002 jaar.) eriode vanaf Abraham jbelse bronnen, waarbij we onnen is).
1623-1617 De zeven jaren van overvloed in Egypte
1598 Jakob gestorven, 147 jaar oud (Gen.47:28)
(in deze tijdbalk moet dit minder lang geleden dan 3000 v.C. zijn)
433 jaar 430
1615 Jakob met zijn elf zonen naar Egypte, het tweede jaar van de hongersnood (Gen.45:11), Jakob 130 jaar (Gen.47:9)
464 jaar
1357 Slag van M Hazo De afs
19e dynastie:
1625
Ahmose 1539-1514 v.C. Amenhotep I 1514-1493 Thoetmoses I 1493-1481 Thoetmoses II 1481-1479 Hatsjepsoet 1479-1458 Thoetmoses III 1479-1425 Amenhotep II 1427-1400 Thoetmoses IV 1400-1390 Amenhotep III 1390-1352 Amenhotep IV 1352-1336 Smenchkare 1338-1336 Toetanchamon 1336-1327 1327-1323 Eje Horemheb 1323-1295
od belooft de hele wereld e zullen zegenen via Abraham
De afsta
18e dynastie:
175
1730
Abra(ha)m
Jakob 180 Isaak
147
Regeerjaren van farao’s 1598 van Egypte: 1539-525 v.C.
1666 1745
1805
1830
205
Mozes
Laat van
Juda Peres Chesron Arni Admin Amminadab Nachson Selac Juda Peres Chesron Aram Amminadab Nachson Salm
230 jaar
8 jaar Gen.11:32 Gen.12:4 Hand.7:4
Jozef 110
1544
1654
239 jaar 1864
1887
9 jaar
00
1401 Mozes keert terug 80 jaar oud (Ex.7 134 1441 Joz Mozes vlucht 110 naar Midian, ca. 40 jaar oud 1353
1361
1726
403
ad, Luc.3:36)
1400 Uittocht van he 430 jaar na de Farao Amenho
1544 De strijd tegen de Hyksos begonnen vanuit Zuid-Egypte
Na zondvloed: Hunebedden in Nederland
438 jaar 1787
1817
403
1624 Jozef onderkoning van Egypte, 1531 30 jaar oud (Gen.41:46) De Hyksos verdreven uit Egypte
600 jaar
950 jaar
1360 Intocht va in Kanaän
1481 Mozes geboren
1481
1755
aham (hier: 1905)
-1880 -1860 -1840 -1820 -1800 -1780 -1760 -1740 -1720 -1700 -1680 -1660 -1640 -1620 -1600 -1580 -1560 -1540 -1520 -1500 -1480 -1460 -1440 -1420 -1400 -1380 -1360 -1340
2040 2060 2080 2100 2120 2140 2160 2180 2200 2220 2240 2260 2280 2300 2320 2340 2360 2380 2400 2420 2440 2460 2480 2500 2520 2540 2560 2580
h.
oïcum
der water tijdens vloed (diverse grote meteorietinslagen). Daarna een korte periode van bijna 100 jaar met giga
(6,1) -1- Tijdlijn_3913_090115.indd 24-1-2009 13:47:04
De tijd van de richters:
967 Begin van de tempelbouw, ca. 440 jaar na de Uittocht uit Egypte (1 Kon.6:1, Septuagint-vertaling)
1347
60 cht van het volk Israël anaän van het volk Israël uit Egypte, na de belofte aan Abraham. menhotep II gestorven. rt terug naar Egypte, d (Ex.7:7) 1332-1042 1347 De tijd van de richters Jozua gestorven, 110 jaar oud (Joz.24:29) 1353 Laatste jaar v.d. Veldtochten van Jozua (Joz.14:10-15) 1357 Slag bij de wateren van Merom, Noord-Palestina, Hazor verwoest (Joz.11)
Dav Salo
Jozua gestorven (Joz.24:29) Slag bij Bezek, Jeruzalem verwoest Juda 1340-1332 Onderdrukking door koning Koeschan Rischata”im van Mesopotami”e, 8 jaar (Richt.3:8) 1332 Onhniell bevrijdt Israel van Koeschan Rischataim Reha 1332-1293 periode van 40 jaar rust (Richt.3:11) Abia 1294 Eerste veldtocht van farao Seti I in Palestina Asa 1292 Tweede veldtocht van farao Seti I in Palestina 1292-1274 Onderdrukking door de Moabieten, 18 jaar (Richt.3:14) 971-930 1274 Ehud bevrijdt Israel van koning Eglon (Richt.3:15-30). 1279-1213 Ramses II farao van Egypte Salomo koning, 1274-1200 Ehud richter en tijd van 80 jaar rust 40 jaar in het zuiden van Kanaan (Richt.3:30) Josa (1 Kon.11:42) 1255-1235 Onderdrukking van de noordelijke stammen door Sisera en Jabin van Hazor, 20 jaar (Richt.4:2-3) Jora 1235 Slag bij de beek Kison tegen Sisera, veldheer van Ahaz de koning bij Hazor (Richt.4:12-16) 1235-1200 Debora en Barak richters, 40 jaar rust in Atha 1011-970 het noorden van Kanaan (Richt.5:31) Joas 1200-1193 Onderdrukking door de Midianieten, 7 jaar (Richt.6:1) David koning, Ama 40 jaar 1193-1153 Gideon richter en tijd van rust, 40 jaar (Richt.8:28) Azar 1153-1150 Abimelech koning in Sichem (Richt.9:22) (2 Sam.5:5) 1150-1127 Thola en Jair richter, resp. 23 en 22 jaar (Richt.10:1-3) 1117-1099 Onderdrukking door de Ammonieten, 18 jaar (Richt.10:8) Joth 1099-1093 Jefta richter, 6 jaar (Richt.12:7) Tijdbalk Commissie De Rooy (2001) 1106-1066 Onderdrukking door de Filistijnen, 40 jaar (Richt.13:1) Zie onderstaande toelichting op 1e en 2e tijdvak. Acha 1093-1086 Ebzan richter, 7 jaar (Richt.12:10) 1042-1011 1086-1076 Elon richter, 10 jaar (Richt.12:11) Het 1e tijdvak uit het advies van Commissie De Rooy Hizki 1076-1068 Abdon richter, 8 jaar (Richt.12:14) Saul koning, (’Prehistorie’, tot 3000 v.C., Tijd van jagers en boeren) Man 1086 Slag bij Afek, de Filistijnen verslaan Israel en is weggelaten omdat het niet harmonieert ca. 40 jaar met de gegevens in deze bijbelse tijdlijn. maken de ark buit. Dood van Eli (1 Sam.4) Amo (Hand.13:21) 1086-1066 Simson richter, 20 jaar (Richt.15:20) Josia 1066 Slag bij Mizpa, de Filistijnen verslagen (1 Sam.7) Het 2e tijdvak uit het advies van Commissie De Rooy Joah (3000 v.C. - 500 n.C., Tijd van Grieken en Romeinen) 1066-1042 Samuel richter gaat voorbij aan het ontstaan van alle volken na de zondvloed. Joja (1042-1011 Saul koning) Een begin van dit 2e tijdvak vanaf 1000 v.C. past wel.
Joja Zede
De afstamming van Jezus Christus, volgens Lucas 3
Selach Boaz Obed Isaï David Natan Mattatta Menna Melea Eljakum Jonan Josef Juda Simeon Levi Mattat Jorim Eliëze Salmon Boaz Obed Isaï David Salomo Rechabeam Abia Asaf Josafat Joram Uzzia Jotam
945-924 924-889 890 889-874 874-850 850-825 Sjosjenk I (Sisak) Osorkon I Sjosjenk II Takelot Osorkon II Takelot II
22e dynastie:
Smendes 1069-1043 Amenemnisoe 1043-1039 Psoesennes I 1039-991 Amenemope 993-984 Osorkon de oudere 884-978 Siamoen 978-959 Psoesennes II 959-945
21e dynastie:
Sethnachte Ramses III Ramses IV Ramses V Ramses VI Ramses VII Ramses VIII Ramses IX Ramses X Ramses XI
20e dynastie:
Ramses I Seti I Ramses II Merenptah Amenmesse Seti II Ramses Sipta Twosret
-1360 -1340 -1320 -1300 -1280 -1260 -1240 -1220 -1200 -1180 -1160 -1140 -1120 -1100 -1080 -1060 -1040 -1020 -1000 -980 -960 -940 -920 -900 -880 -860 -840 -820 800
2560 2580 2600 2620 2640 2660 2680 2700 2720 2740 2760 2780 2800 2820 2840 2860 2880 2900 2920 2940 2960 2980 3000 3020 3040 3060 3080 3100 3120
19e dynastie:
1295-1294 1294-1279 1279-1213 1213-1203 1203-1200 1200-1194 1194-1188 1188-1186
1186-1184 1184-1153 1153-1147 1147-1143 1143-1136 1136-1129 1129-1126 1126-1108 1108-1098 1098-1069
e afstamming van Jezus Christus, volgens Matteus 1
Kenozoïcum
et gigantische groei van flora en fauna. Hierna o.i.v. nieuwe meteorietinslagen en vloedgolven vorming van het
(7,1) -1- Tijdlijn_3913_090115.indd 24-1-2009 13:47:04
Koningen van Israël en Juda David Salomo
1011-970 v.C. 971-930 Israël:
Juda: Rehabeam Abia Asa
931-914 914-912 912-870
Josafat
870-848
Joram Ahazia Athalia Joas Amazia Azaria
848-841 841 841-835 835-795 795-789 789-749
Jotham
749-734
1)
Achaz
734-718
Hizkia Manasse Amon Josia Joahaz ed. Jojakim Jojachin Zedekia
718-698 698-642 642-640 640-609 609 609-598 598-597 597-586
Jerobeam
931-910
Nadab Baësa Ela Zimri Omri Achab Ahazia Joram
910-909 909-886 886-885 885 885-874 874-853 853-852 852-841
Jehu Joahaz Joas Jerobeam Zacharia Menahem Pekahia Pekah Hosea
841-813 813-797 797-780 780-751 751-750 750-739 739-737 737-731 731-722
~427-347 v.C. Plato
~384-322 v.C. Aristoteles
1000 v.C. - 500 n.C. Tijd van de G
Israël: inname door Assyrisch wereldrijk en ballingschap Juda: inname door Babylonisch wereldrijk, verwoesting Jeruzalem in 586 v.C. en wegvoering in ballingschap (70 jaar)
332 v.C. Alexander de Grote verovert Israël
m Eliëzer Jozua Er Elmadan Kosam Addi Melchi Neri Sealtiël Zerubbabel Resa Joanan Joda Josech Semeïn Mattatias Maät Naggai Hes
Necho I 672-664 Psammetichus I 664-610 Necho II 610-595 Psammetichus II 595-589 Apriës (Hofra) 589-570 Amasis 570-526 Psammetichus III 526-525
26e dynastie:
716-702 702-690 690-664 664-656 Sjabaka Sjebitkoe Taharka Tanoetamon
25e dynastie:
Ca. 516 v.C. Terugkeer Joodse ballingen naar Jeruzalem onder Kores
-820 -800 -780 -760 -740 -720 -700 -680 -660 -640 -620 -600 -580 -560 -540 -520 -500 -480 -460 -440 -420 -400 -380 -360 -340 -320 -300 -280
3100 3120 3140 3160 3180 3200 3220 3240 3260 3280 3300 3320 3340 3360 3380 3400 3420 3440 3460 3480 3500 3520 3540 3560 3580 3600 3620 3640
Takelot Osorkon II Takelot II Sjosjenk III Osorkon III Sjosjenk IV Pinay Sjosjenk V Osorkon IV
889 874 874-850 850-825 825-773 878-759 783-777 773-767 767-730 730-716
otam Achaz Hizkia Manasse Amos Josia Jechonja Sealtiël Zerubbabel Abiud Eljakim Azor Sa
n het Mesozoïcum, ongeveer van Eber tot Terach (met massagraven van dino’s die zich na de vloed hadden v
Messias(He.)=Gezalfde
gai Hesli Naüm Amos Mattatias Josef Jannai Melchi Levi Mattat Eli Jozef
167-37 v.C. Makkabeeën
~5 v.C. God werd
or Sadok Achim Eliud Eleazar Mattan Jakob Jozef
30 n.C.
(G.) =
Christus van Nazaret, de beloofde
12 v.C. Eerste vermelding van de Bataven
Jezus
Grote
27 v.C. Octavianus wordt Keizer ‘Augustus’
een mens als wij, maar zonder zonde.
Alle dingen zijn door Hem geworden (Joh.1).
57v.C. Caesar in Belgae 55v.C. Caesar in Brittanië
Zal terugkomen op aarde om als Koning t
Gekruisigd, begraven, opgestaan te Je en terug naar God, de Vader gegaan
Geboren te Bethlehem ~5 v.C.
n de Grieken en de Romeinen
47-400 De Romeinse Limes. De Rome
Draagt daarna het koningschap aan God 70 n.C. Verwoesting Jeruzalem. Begin diaspora (verstrooiing) van het volk Israël.
~30 n.C. Christus stond op en sterft niet meer. Ook wij zullen opstaan.
Bestond vóór Abram was (Joh.8:58).
5 v.C. Beloofd in Gen.3:15.
(8,1) -1- Tijdlijn_3913_090115.indd 24-1-2009 13:47:04
44-100 n.C. Ontstaan van de boeken van het Nieuwe Testament
-300 -280 -260 -240 -220 -200 -180 -160 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20 1 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 220 240
3620 3640 3660 3680 3700 3720 3740 3760 3780 3800 3820 3840 3860 3880 3900 3920 3940 3960 3980 4000 4020 4040 4060 4080 4100 4120 4140 4160
Volgelingen van Jezus Christus - sinds
den verspreid). Kenozoïcum met ijstijd (mammoeten) en verwoestijning vanaf ongeveer Terach, naijlend tot in o
(9,1) -1- Tijdlijn_3913_090115.indd 24-1-2009 13:47:04
658-739 Willibrord
e Romeinse noordgrens door NL
oning te regeren.
te Jeruzalem gaan ~30 n.C. n God over (1 Kor. 5:24). 400 Destabilisering van het Romeinse Rijk; volksverhuizingen
550 Angel-Saksen vallen Engeland binnen en verdrijven Kelten. 742-8 Karel
500 - 1000 Tijd van de monn 364 Splitsing Romeinse Rijk 313 Keizer Constantijn voert christendom als erkende godsdienst in in Europa.
330 Ontstaan van Constantinopel
476 Romulus Augustulus laatste keizer van het West-Romeinse Rijk 622 Mohammed vlucht van Mekka naar Medina
800 Karel door tot ke
711 Arabieren veroveren het West-Gotische Koninkrijk van Spanje.
220 240 260 280 300 320 340 360 380 400 420 440 460 480 500 520 540 560 580 600 620 640 660 680 700 720 740 760 780
4140 4160 4180 4200 4220 4240 4260 4280 4300 4320 4340 4360 4380 4400 4420 4440 4460 4480 4500 4520 4540 4560 4580 4600 4620 4640 4660 4680 4700
sinds Jezus’ hemelvaart en het zenden van Gods geest naar ieder die erkent dat Jezus zijn of haar verlosser is
ot in onze tijd.
(10,1) -1- Tijdlijn_3913_090115.indd 24-1-2009 13:47:04
1 St D
1083 Dirk V ‘graaf van Holland’ 1066 Verovering Engeland door Willem de Veroveraar
829 Begin van strooptochten van Noormannen. Laatste actie Noormannen in Nederland: 1007 Tiel geplunderd
742-814 Karel de Grote
Vanaf ca. 1000-1100 ontginning van veenweidegebieden (graven van sloten) in Holland 500-1500 Middeleeuwen in Europa
Ca. 1100 Hebban olla vogala Het Nederlands op schrift
monniken en ridders
800 Karel de Grote door Paus Leo III tot keizer gekroond
ren e nje.
1254-1296 Floris V
Afbeeldingen met vriendelijke toestemming gebruikt : Adam en Eva: www.statenvertaling.net/kunst/grootbeeld/515.html Kleitablet, Drehem, Sumerisch, 2065-1955 v.Chr.: www.bijbelsmuseum.nl Ark Johan Huibers: www.arkvannoach.com Papyrusfragment, Egypte, ca. 9de eeuw - www.bijbelsmuseum.nl Toren van Babel: nl.wikipedia.org/wiki/Afbeelding:Brueghel-tower-of-babel.jpg Leeuw: www.premium-photo.com/displayimage.php?album=395&pos=7 Lam: http://www.freefoto.com/preview/01-21-23?ffid=01-21-23&k=Lambs Statenbijbel: Protestantse Kerk van Nederland De Canon van Nederland: entoen.nu
1000 - 1500 Tijd van de steden e
1077 Seldsjoeken veroveren Jeruzalem
1054 Schisma Orthodoxe en Rooms-Katholieke Kerk
1095 - 1270 Zeven kruistochten
760 780 800 821 840 860 880 900 920 940 960 980 1000 1020 1040 1060 1080 1100 1120 1140 1160 1180 1200 1220 1240 1260 1280 1300
4680 4700 4720 4740 4760 4780 4800 4820 4840 4860 4880 4900 4920 4940 4960 4980 5000 5020 5040 5060 5080 5100 5120 5140 5160 5180 5200 5220
ser is - vormen het ‘lichaam van Christus’ (waarvan Christus het hoofd is) - verwachten de terugkomst van Chri
(11,1) -1- Tijdlijn_3913_090115.indd 24-1-2009 13:47:04
1533-1584 Willem van Oranje
1321 Start bouw Dom Utrecht
1662 Atlas Major van Blaeu 1566 Beeldenstorm
1337-1453 100-jarige oorlog 4-1296 sV
1772-1843 Koning Will
1607-1676 Michiel de Ruyter
184 186
1621 Oprichting WIC
1356-ca.1450 De Hanze
Ca 1358 Strijd tussen Hoeken en Kabeljauwen
1839 Eerste spo
1809 Invoering wetb gebaseerd op Code Napoléo
1602-1799 VOC 1500-1558 Karel V
1744-1828 Eise Eisinga
1612 De Beemster
1600 Slag bij 1613-1662 De grachtengordel 1466?-1536 Nieuwpoort Erasmus 1588-1795 De Republiek 1500 - 1600 Tijd van de ontdekkers en hervormers
den en staten
1600 - 1700 Tijd van regenten en vorsten
1700 - 1800 Tijd van pruiken en revoluties
1652, 1665, 1672, 1780 Engelse oorlogen 1418, 1431 Johannes Hus, Jeanne d’ Arc op de brandstapel
1563 Heidelbergse catechismus opgesteld
1492 Ontdekking Amerika 1517 Maarten Luther 95 stellingen 1450 Begin boekdrukkunst
1662 Atlas Major van Blaeu 1606?-1669 Rembrandt
1568-1648 80-jarige oorlog
1830 België ona van Neder
Ca.1637-1863 Slavernij
1780-1795 Patriotten 1789 Franse rev 1769-1821 Napoleon 1769 Uitvindin stoommachi 19e eeuw: ve tegen kindera
1583-1645 1632-1677 Hugo de Groot Spinoza 1637 De Statenbijbel
1800 burgers
17e en 18e eeuw Buitenhuizen
1859 The o 186 Lan
1280 1300 1320 1340 1360 1380 1400 1420 1440 1460 1480 1500 1520 1540 1560 1580 1600 1620 1640 1660 1680 1700 1720 1740 1760 1780 1800 1820
5200 5220 5240 5260 5280 5300 5320 5340 5360 5380 5400 5420 5440 5460 5480 5500 5520 5540 5560 5580 5600 5620 5640 5660 5680 5700 5720 5740
n Christus en de vestiging van het Koninkrijk van God op aarde - werden in de eerste eeuw n.C. in Antiochië v
(12,1) -1- Tijdlijn_3913_090115.indd 24-1-2009 13:47:04
2-1843 ng Willem I 39 ste spoorlijn in NL
1914-1918 1939-1945 WO I en WO II
1848 Grondwet 1860 Max Havelaar
1975 Suriname onafhankelijk 1886-1988 Drees 1 feb. 1953 Watersnoodramp
wetboek rd op apoléon
1949 Indonesië onafhankelijk V.a. 1945 gasbel 1995 Srebrenica
V.a.1945 multicultureel NL 0 ë onafhankelijk 1911-1995 Annie M.G. Schmidt Nederland 1929-1945 Anne Frank 1800 - 1900 Tijd van burgers en stoommachines
1900 - 1950 Tijd van de wereldoorlogen
Vanaf 1950 Tijd van televisie en computer
1876 Uitvinding 1948 verbrandingsmotor Televisie 1917-1931 De Stijl se revolutie 1929-1940 Crisisjaren 1854-1929 V.a. 1945 Europese 821 samenwerking Aletta Jacobs eon V.a. ca.1880 haven R’dam tvinding machine 1948 Vestiging van staat Israël. uw: verzet Terugkeer Joden naar kinderarbeid 1853-1890 het beloofde land Van Gogh 1989 1859 Darwin publiceert Val Berlijnse Muur The origin of species. 1991 1865 Mendels publicatie. www Lang genegeerd. 795 n
A.M. N.C. Aardlagen
1800 1820 1840 1860 1880 1900 1920 1940 1960 1980 2000 2020
5740 5760 5780 5800 5820 5840 5860 5880 5900 5920 5940
chië voor het eerst ‘christenen’ genoemd.
