BLAD VOOR DONORS
STICHTING SANQUIN BLOEDVOORZIENING - JAARGANG 9 - NR. 1 - 2010
Het kralendagboek van Fenne
DONOR IN BEELD
VAN DE REDACTIE
En, lekker geprikt?
Hartverwarmend
Nieuw bloed nodig
Het zal je maar gebeuren. Je voelt je kerngezond en wordt dan gebeld door de bloedbank dat je bloed niet goed is. Reden genoeg om je rot te schrikken. Gelukkig komen die
We treffen Hatice Helelespe (20, doktersassistent in opleiding) in haar woonplaats Hoorn, net terug van de bloedbank aan de Amsterdamse Plesmanlaan.
telefoontjes zelden voor en dan is het soms ook nog vals
Sanquin hoopt dit jaar 48.000 nieuwe donors te
En, lekker geprikt?
alarm. Hoe dat zit, leggen onze donorartsen in deze
verwelkomen. De nieuwe donors zijn nodig om het
Ja hoor, het was de eerste keer. Ik wilde wel eens
Bloedverwant uit.
bestand van rond de 400.000 donors op peil te houden.
weten hoe het voelde om zelf geprikt te worden.
In dit nummer lees je ook waarom Sanquin een speciale
Elk jaar neemt Sanquin immers ook afscheid van zo’n
Hoezo, deel jij normaal de prikken uit dan?
test ontwikkelde om donorbloed op Q-koorts te testen. Een
10 procent van de donors, die om diverse redenen (moeten)
Inderdaad, sinds mei vorig jaar werk ik op de
deel van de lezers wist dat al. Heet van de naald, gelezen
stoppen. Sanquin heeft nieuwe posters en advertenties
Plesmanlaan als donormedewerker.
in Donormail, de digitale nieuwsbrief. We zijn er trots op
gemaakt voor de werving. Mensen worden hierop op
Aha, een echte prikdeskundige dus.
dat inmiddels, na drie nummers, 61.000 donors zich heb-
hun verantwoordelijkheid aangesproken. ‘Jij verwacht toch
In het begin was het best wel wennen. Ik vroeg me af
ben aangemeld voor een gratis abonnement. Meld je ook
ook dat je bloed krijgt?’ luidt de vraag. Op de nieuwe
of ik de donor geen pijn deed. Dat was ook de reden
aan op www.sanquin.nl/donor en blijf op de hoogte van
website www.ikgeefbloed.nl kunnen mensen zich
dat ik het zelf ook wel eens wilde proberen. En omdat
de laatste nieuwtjes.
direct aanmelden.
het voor een goed doel is natuurlijk.
+ A
Wat bevalt beter: prikken of geprikt worden? Maar er is meer dan nieuws alleen. Ik was ontroerd door
Ach, het is allebei niet verkeerd. Na de prik voelde ik
het verhaal van Fenne, een elfjarig meisje dat voor de
alleen een naar, branderig gevoel. Maar verder merkte
derde keer de strijd aan moest gaan met kanker, maar
ik er niets van. En ik had natuurlijk volop vertrouwen
met onverminderd plezier door het leven lijkt te gaan.
in mijn eigen collega’s. Ik wist dat het goed kwam.
Samen met haar vader Frank, die zelf donor is, poseerde
Hoe ben je bij Sanquin terecht gekomen?
ze voor de voorpagina van dit nummer. En met haar hele
Ik liep bij Sanquin stage voor de mbo-opleiding tot
klas kreeg ze een rondleiding op de bloedbank.
ALS JOU IETS OVERKOMT, VERWACHT JE TOCH OOK DAT JE BLOED KRIJGT?
Voor de redactie blijft het bijzonder hoe betrokken donors en patiënten zijn bij de bloedbank en hoe enthousiast zij meewerken aan een artikel voor Bloedverwant. Ik verheug me op de zomer. Vol verwachting houd ik de
doktersassistent en ben daarna voor twee dagen per week blijven werken. Mijn opleiding is bijna klaar. Heb je naast je werk en studie nog tijd voor hobby’s? Ik doe aan fitness en dans hier in Hoorn bij een Turkse
komende maanden mijn mailbox in de gaten. In dit num-
dansgroep. Kleurrijke Dans heet dat, we voeren dansen
mer vind je een oproep voor een vakantiefotowedstrijd.
op uit verschillende Turkse culturen. Samen gaan we allerlei festivals af. Binnenkort staan Nepal en
Kom maar op met die Pelle Pelikaan aan stranden en in Word nu bloeddonor. Je bent nodig. Meld je aan op www.ikgeefbloed.nl
musea. Op de motor of in de caravan.
Griekenland op het programma. Ik hoop dat ik dan mee kan.
De redactie wenst alle donors een mooi voorjaar en vast
Je bent Turks en donor. Is dat een zeldzame
een zonnige en vrolijke zomer!
combinatie? Nee hoor. Ik kom heel vaak Turkse donors tegen. Juist wel. Dat verbaasde mij eerlijk gezegd ook. In het begin
32,9
Merlijn van Hasselt, hoofdredacteur Bloedverwant
dacht ik dat er alleen Nederlandse donors zouden komen, maar er zijn genoeg buitenlanders die ook bloed geven. Dat had ik niet verwacht.
keer bloed tijdens hun leven, blijkt uit
Je studie is bijna klaar. Stop je dan met prikken
onderzoek van Sanquin. Dat is bijna twee keer zo veel als
en geprikt worden?
vrouwen, ook als je meerekent dat mannen vaker worden
Of ik bij Sanquin blijf werken, weet ik nog niet.
opgeroepen.
Misschien wil ik doorstuderen, maar het werk op de
Foto Wim Bos
Omslagfoto Erno Wientjens
Mannelijke donors geven gemiddeld
bloedbank vind ik ook heel leuk. Een ding is zeker: ik Foto Harry Meijer
blijf donor. 2
3
REPORTAGE
De kralen van Fenne De tienjarige Fenne heeft een kralendagboek
Ze kent alleen filmpjes uit die tijd, van een kleine Fenne
en nam haar hele klas mee naar de bloedbank.
lachend op een hobbelpaard aan een infuuspaal.
Ze heeft een bijzonder verhaal over bloed.
De strijd leek gewonnen. Tot vorig jaar april. Het was ironisch genoeg precies een week nadat ze in een werk-
Op de bloedbank in Nijmegen is het deze woensdag
stuk over bloed schreef dat ze ‘zelf gelukkig nooit meer
drukker dan anders. Een complete schoolklas (groep
bloed nodig had’. ‘Ik schrok me kapot’, vertelt Fenne
7/8) luistert geboeid naar de uitleg. Een paar kinderen
over de dag dat ze hoorde dat de kanker terug was.
vinden het eng, maar de meesten geven stoer een zak
‘Ik wilde naar huis. Meteen!’
bloed door. Ook Fenne, een meisje met een bandana om haar hoofd. Haar vader is donor, zelf kreeg ze in haar
Supergoede dag
leven al veertien keer bloed.
Ze pakt een meterslange kralenketting die aan de kast
Twee maanden later, in Wijchen, doet ze thuis de deur
hangt, een zogenoemde KanjerKetting. Alle kinderen in
open. Haar haar is inmiddels gegroeid, dus de bandana
Nederland die kanker hebben krijgen van de Vereniging
ligt in de kast. Binnen aan tafel vertelt ze samen met
Ouders, Kinderen en Kanker zo’n ‘kralendagboek’ van
vader Frank, moeder Marianne en grote zus Renée haar
de behandeling. Iedere kraal heeft een betekenis. ER zijn
verhaal. Ze kan dat uitstekend verwoorden, al mag vader
kralen voor de chemobehandelingen en de talloze
Frank ‘Rhabdomyosarcoom’ wel even spellen. Maar ja,
bestralingen. Maar ook voor spoedopname, scan, prik-
dat noemt ze zelf dan ook meestal gewoon ‘een nare
ken, operatie, verjaardag, bestraling, pleister verwijde-
bult’. Een kwaadaardige tumor van spierweefsel, kun je
ren. Fenne wijst kraal na kraal aan. ‘Dát’, wijst ze, ‘was
ook zeggen.
een supergoede dag. Toen mocht ik naar huis.’ En ze
Fotografie Joost Grol en Erno Wientjens
wijst op een andere kraal: ‘Dat is de vervelendste: de Hobbelpaard
botscan.’ De kraal met een petje erop is ook geen favo-
Als baby van acht maanden verscheen er op Fennes
riet. Zodra haar haar begon uit te vallen, liet Fenne het
billen een bult. Een bezoekje aan de huisarts liep uit op
afscheren. ‘Ik was net een heks’, zegt ze terwijl ze met
een negen maanden durende behandeling met chemo.
een foto laat zien hoe lang haar haar voordien was.
Het was toen dat vader Frank besloot donor te worden.
De kralenketting telt drie blauwe kralen waar omheen
‘Nu we zo keihard werden geconfronteerd met het
rode slangetjes lopen: de bloedtransfusies. ‘Met roze
belang van bloed was het besluit donor te worden erg
wangetjes weer naar huis’, glimlacht vader Frank. De
snel genomen.’
transfusie krikte het door de chemokuur sterk gedaalde
Fenne bleef een jaar ‘schoon’ maar toen kwam de kanker
Hb met twee punten op en dat verschil was merkbaar.
terug. Hartverscheurend voor haar ouders om te zien
Dankzij het donorbloed kon ze haar verjaardag thuis
hoe hun kleine vrolijke peuter het gevecht opnieuw
vieren in plaats van in het ziekenhuis en lukte het zo
moest aan gaan. Fenne zelf weet er niets meer van.
veel mogelijk naar school te gaan.
Ook een kijkje nemen op de bloedbank?
A+
Op school gaat het, ondanks het vele verzuim, heel goed. Soms is ze moe, maar Fenne basketbalt, zit op ballet en jazzballet. En deze voorjaarsvakantie ging ze voor het eerst skiën. De behandeling van Fenne is goed aangeslagen, de
De rondleiding van Fenne met haar
strijd met de kanker opnieuw gewonnen. En die lange
klas vormt een uitzondering. Wil je
KanjerKetting? Op nog wat kralen na voor de scans die
ook graag een keertje achter de
bij de controles horen, is die vol. Hij kan nu wel eens de
schermen kijken, kom dan in oktober
huiskamer uit, besluit Fenne samen met haar moeder.
naar de open dag die Sanquin op
‘Het is mooi geweest zo.’
diverse vestigingen organiseert. 5
STELLING
EENS of ONEENS?
Wereld Bloeddonordag
?
Hoera voor de donor Op 14 juni is het weer Wereld Bloeddonordag: over de hele wereld wordt die dag stilgestaan bij het belang van bloeddonorschap. Dit jaar is Barcelona de gaststad en luidt het thema ‘New Blood for the World’: de werving van nieuwe
‘Sanquin mag altijd mijn bloed gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek’
donors. Weten hoe Sanquin dit jaar Wereld Bloeddonordag
0
viert? Houd dan de digitale nieuwsbrief Donormail in de gaten.
Honderden bloedgroepen 14 juni is de geboortedag van Nobelprijswinnaar Karl Landsteiner, die in 1900 de bloedgroepen ontdekte. Rode bloedcellen bestaan uit verschillende bloedgroepen. Er zijn inmiddels meer dan 250 bloedgroepen bekend. Maar het begon allemaal met
Een klein deel van het donorbloed gebruikt Sanquin voor
de meest bekende bloedgroepen; de door Landsteiner ontdekte
wetenschappelijk onderzoek. Op de vragenlijst die elke donor
A, B, AB en 0 (nul) van het AB0-bloedgroepsysteem en de rhesus
voor donatie invult, vraagt Sanquin daar toestemming voor.
(D)-factor van het rhesus-bloedgroepsysteem. Als een patiënt
Meestal gaat het om onderzoek om de bloedtransfusie
bloed ontvangt waartegen hij antistoffen heeft, kan dit leiden
zo veilig mogelijk te maken. Soms vraagt een Academisch
tot ernstige en gevaarlijke bloedtransfusiereacties.
0
Ziekenhuis donorbloed op voor onderzoek, om nieuwe Bloedgroepverdeling binnen de Nederlandse bevolking
behandelmethoden of medicijnen te vinden en te testen. Een donor staat vrijwillig zijn bloed af en mag altijd ‘Neen’ antwoorden op de vraag naar wetenschappelijk gebruik van
B
het bloed. Medewerkers van de bloedbank registreren dat en stellen het bloed dan niet beschikbaar.
8%
AB
Wat vind jij?
3%
0
47%
pelijk onderzoek? 96 procent van de 866 donors die de stelling beantwoorden via Donormail, de digitale nieuwsbrief
A
van Sanquin, is het eens met de stelling. (Stand van 19 maart.)
42%
Ook je mening geven? Ga naar www.bloedverwant.nl/bloedlinks en beantwoord de stelling. Je ziet dan direct de meest actuele stand. Meld je meteen aan voor de gratis digitale
0
+ 0
Mag Sanquin jouw bloed altijd gebruiken voor wetenschap-
85% is rhesus-positief
‘Goed voorbeeld doet goed volgen’
Wat past bij elkaar?
geen moment. Net 18 geworden, zit haar eerste donatie erop. ‘Ik vind dat je dit gewoon moet doen. Er mag niemand doodgaan omdat er geen bloed genoeg is.’ Als kinderen gingen de vier zussen al graag mee. Vanwege de roze koeken, weet moeder Annelies. ‘Die zijn nog steeds favoriet’, giechelt Marieke. Bloedgroep 0 zit in de familie. Selma weet het nog niet. Moeder heeft 0+, de drie donerende dochters 0-. Vader Anne trouwens ook. Maar die wil geen donor worden. Vier donors in één familie vindt-ie mooi zat.
het laatste nieuws én iedere keer een nieuwe stelling.
Bloedgroep 0+ 0A+ AB+ BAB+ AB-
Geef je mening en meld je aan voor Donormail
www.bloedverwant.nl/ bloedlinks 6
Wie kan dit ontvangen? 0+ A+ B+ AB+ Alle bloedgroepen A+ AB+ A+ A- AB+ ABB+ AB+ B+ B- AB+ ABAB+ AB+ AB-
Foto Erno Wientjens
nieuwsbrief! Dan krijg je voortaan zes keer per jaar per e-mail Voor Annelies Deinum-Groenendijk uit Reeuwijk was het de gewoonste zaak van de wereld. ‘Mijn ouders waren donor dus werd ik het ook.’ Die traditie werd voortgezet toen dochter Joukje (nu 23) 18 werd. Goed voorbeeld doet goed volgen, want zus Lieke (22) meldde zich ook aan als donor. Selma (20) moet nog wachten door de piercings die ze heeft, maar wil ook donor worden. De jongste, Marieke (18), twijfelde
7
Foto Joost Grol
STAMCELDONOR
‘Bij de kinderen zie ik een stukje van mezelf terug. Alles eruit halen wat in je zit’
+ 0
‘Een bijzondere match’ Een zieke vriend gaf de doorslag: bloeddonor Afke Hartog (33) meldde zich aan als stamceldonor, een heel bijzondere vorm van donorschap. Het werd een even bijzondere ervaring. ‘Wat is een paar dagen van jezelf voor het leven van een ander?’
In het UMC St. Radboud in Nijmegen werd gedurende twee dagen veertig liter bloed gefilterd. Dat gebeurde via dezelfde techniek die voor plasmadonatie wordt gebruikt. In dit geval worden door de filters stamcellen uit het bloed gehaald. De donor krijgt de rode bloedcellen terug. Stamceldonatie is zwaarder dan een normale bloeddonatie, maar met veel zorg omgeven. Afke was uitvoerig onderzocht en bleek een kerngezonde vrouw. Ze had vrijwel geen last van de behandeling.
Ze had op de bloedbank wel eens een folder gelezen over
Jongetje
stamceldonatie. Deze bijzondere vorm van bloeddonatie
De naam en woonplaats van de patiënte blijft voor de
kwam heel dicht bij toen een vriend ernstig ziek werd. De
stamceldonor onbekend om de privacy van zowel donor als
artsen vreesden voor leukemie. Bij patiënten met een kwaad-
patiënt te waarborgen. Toch wist Afke Hartog al tijdens de
aardige ziekte aan het beenmerg, zoals leukemie, is de aan-
behandeling hoe belangrijk haar bijzondere donatie is. ‘Ik
maak van gezonde bloedstamcellen verstoord. Een
ontmoette in het ziekenhuis de ouders van een jongetje dat
transplantatie met stamcellen van een gezonde donor is vaak
net stamcellen had ontvangen. Ze bedankten via mij als het
de enige manier om de ziekte te overleven.
ware die anonieme donor. Ik zag hoe dankbaar ze waren. Ergens in de wereld heb ik ook die vreugde kunnen geven.
Tot in detail
En wat heeft het mij gekost? Een beetje moeite, dat is alles.
Afke Hartog besloot zich bij de bloedbank op te geven als
Ik hoop echt dat meer donors zich opgeven. Juist omdat het
stamceldonor. Bij het eerstvolgende bezoek aan de bloedbank
zo lastig is passende stamcellen te vinden, is het belangrijk
gaf ze een extra buisje bloed voor onderzoek. Voor een stam-
een zo groot mogelijk donorbestand te hebben.’
celdonatie wordt het bloed heel precies geanalyseerd. Het
Eén vraag blijft haar wel bezig houden: heeft de vrouw het
bloed van gever en ontvanger moet tot in detail op elkaar
met haar stamcellen gered? Voor het antwoord wacht ze nog
lijken. De gegevens worden bewaard in een databank. Als
op een telefoontje.
ergens ter wereld een patiënt nieuwe stamcellen nodig heeft, wordt in de databank gekeken of er een donor beschikbaar is met geschikt bloed. Omdat het bloed zo veel mogelijk op
Steun de Stamceldonorbank
elkaar moet lijken, is het erg moeilijk een geschikte donor te
Stamceldonatie in Nederland loopt via
Ook stamceldonor worden?
vinden. Wereldwijd staan meer dan 14 miljoen donors inge-
Stamceldonorbank Europdonor Nijmegen en Leiden,
Kijk op www.stamceldonor.nl of neem de folder mee van de bloedbank.
schreven. Toch lukt het voor een kwart van de patiënten niet
waar Sanquin mee samenwerkt. Europdonor beheert
om een passende donor te vinden.
de gegevens van stamceldonors en bestudeert het
En omgekeerd geldt ook dat de kans heel klein is dat een
bloed. Dat is een kostbare zaak. Hoe meer geld daar-
stamceldonor wordt opgeroepen. Afke wist dat. ‘Maar ik
voor is, hoe meer donors Europdonor in de database
hoopte wel dat ik ooit een telefoontje zou krijgen. Daar doe
kan opnemen. Daarmee neemt de kans toe dat een
je het natuurlijk voor.’
patiënt de juiste donor vindt.
Afke Hartog tenniste in de top vijftig van
Je kunt onder andere meehelpen door in Nijmegen
Nederland tot ze wegens blessures een profcarrière moest opgeven. ‘Dat was even
Eigen keus
gesponsord de Nijmeegse Vierdaagse te wandelen.
slikken’, weet ze nog. Maar ze heeft de
Een paar maanden na haar inschrijving ging inderdaad
Al het ingezamelde geld komt rechtstreeks ten goede
sport niet verlaten. De inmiddels 33-jarige
de telefoon. Er was een ernstig zieke patiënt die misschien
aan werving en typering van nieuwe stamceldonors.
sportvrouw traint jong talent van tennisclub
geholpen kon worden met Afkes stamcellen. Uit nieuwe
Meer informatie over de Vierdaagse-actie vind je op
Lissevoort in Nuenen.
onderzoeken bleek dat zij de meest geschikte donor was.
www.stamceldonor.nl
Ze weet nog hoe opgewonden ze was. ‘Nu zou het gebeuren!’ 8
IN
NL
WAT GEBEURT ER IN HET LAND RONDOM HET BLOEDDONORSCHAP
Q-koorts: zekere voor het onzekere Sinds 15 maart test Sanquin het bloed van
Waarop wordt donorbloed getest?
donors in gebieden waar Q-koorts heerst, ook
Het bloed van alle donors wordt
geen bloed geven als Sanquin
getest op vijf infectieziekten:
een van deze infecties heeft
Waarom gebeurt dat? Drie vragen aan Harry
• HIV (aidsvirus)
gevonden. De veiligheid van de
Bos, manager van het Nationaal
• Hepatitis B (geelzucht)
patiënten gaat immers boven alles.
• Hepatitis C (geelzucht)
Van donors die wonen in een
• HTLV (Human T-cell Lympho
gebied waar Q-koorts heerst,
op de aanwezigheid van de Q-koortsbacterie.
Vierdaagse Nijmegen kleurt Sanquin-oranje Vierdaagse-wandelaars opgelet! Sanquin heeft mooie nieuwe T-shirts laten ma-
Plasmamedicijn helpt steeds meer patiënten
ken waarin donors van 20 tot en met 23 juli de Vierdaagse van Nijmegen kun-
In Nederland hebben patiënten er al dertig jaar baat bij.
nen lopen. Zo leveren wandelende donors niet alleen een sportieve prestatie
In Amerika is het sinds eind 2008 voorhanden en binnenkort
Waarom test Sanquin het bloed van deze donors?
van formaat, maar helpen zij de bloedbank ook nog mee de naamsbekendheid
kunnen ook patiënten in andere landen een medicijn gaan
‘Dat gebeurt in het belang van de patiënten die het bloed
te vergroten en daarmee nieuwe donors te werven.
gebruiken dat Sanquin heeft ontwikkeld.
ontvangen. Het is niet bewezen dat iemand met Q-koorts via
De bloedbank test op deze vijf
Medewerkers van Sanquin zijn de startdag aanwezig met de mobiele afname-
Het gaat om een geneesmiddel voor mensen met hereditair
bloed iemand anders kan besmetten, maar we nemen het
infecties, omdat deze levenslang
locatie op het ‘gezondheidsplein’ in Elst en staan op vrijdag met een stand aan
angio-oedeem (HAE). Deze erfelijke ziekte veroorzaakt aanvals-
zekere voor het onzekere. Daarom is een extra test ingevoerd
in het bloed aanwezig kunnen zijn
Kijk voor meer actuele informatie
de Via Gladiola. Loop je ook mee? Vraag dan een gratis T-shirt aan via www.
gewijs zwellingen die erg pijnlijk en soms zelfs levensbedrei-
om bij bloeddonors een eventuele besmetting met de
zonder dat je het merkt. Je mag
over Q-koorts op
bloedverwant.nl/bloedlinks
gend kunnen zijn. Zo kan een zwelling in de keel in het ergste
Q-koortsbacterie te kunnen aantonen. We kijken of het bloed
geval tot verstikking leiden. Nederlandse patiënten kunnen al
recent is besmet, omdat de eerste twee tot drie weken de kans
dertig jaar rekenen op het geneesmiddel dat de aanvallen stopt
het grootst is dat de Q-koortsbacterie eventueel via bloed-
of vermindert. Sanquin maakt het medicijn uit het plasma van
transfusie overgedragen zou kunnen worden.’
Screeningslaboratorium van Sanquin.
tropic Virus; leukemievirus) • Syfilis (geslachtsziekte)
Blijf op de hoogte
Voor Amerikaanse patiënten maakt Sanquin hetzelfde genees-
Wat is het voor een test?
Donors die de digitale nieuwsbrief Donormail ontvangen, lazen
middel uit plasma van Amerikaanse donors. Ook HAE-patiënten
‘Een test om Q-koorts bij bloeddonors op te sporen bestond
als eersten dat Sanquin een test voor Q-koorts heeft ontwikkeld.
in andere landen krijgen in de nabije toekomst de beschikking
nog niet en is speciaal door Sanquin ontwikkeld, in samen-
Geef je e-mailadres door via www.bloedverwant.nl/bloedlinks
over het medicijn.
werking met een aantal ziekenhuizen. De test wijst uit of
en ontvang eens in de twee maanden nieuws, tips en nuttige
Sanquin maakt de medicijnen voor het buitenland in de eigen
iemand besmet is. Je kunt besmet zijn zonder dat je je ziek
informatie rondom het donorschap.
fabriek. ‘In een klein land als Nederland is het moeilijk om een
voelt.’
richt op de kleine binnenlandse markt’, vertelt Robert Tiebout,
Hoe gaat dat testen in zijn werk?
directeur van divisie Plasmaproducten van Sanquin. Met de
‘De test maakt deel uit van de gewone onderzoeksroutine.
productie van medicijnen voor andere landen kan Sanquin
Als een donor bloed geeft, houden we altijd drie buisjes apart
de productiecapaciteit van de plasmafabriek beter benutten.
voor onderzoek op vijf infectieziekten. In de afnamelocaties
Bovendien biedt de uitbreiding van de productie de kans om
waar we op Q-koorts testen, houden we sinds half maart een
meer te investeren in wetenschappelijk onderzoek naar dit
vierde buisje apart. Dat monster onderzoeken we op aanwe-
Een hele generatie kinderen van donors
Inzenden kan tot 5 augustus per mail
plasmageneesmiddel.
zigheid van de Q-koortsbacterie.
groeit ermee op: Pelle, de pluche
naar
[email protected] o.v.v.
Het buitenlandse, bijvoorbeeld Amerikaanse plasma, wordt in
Donors die wonen in een gebied met een verhoogd risico op
pelikaan. Pelle is met stip de meest
‘fotowedstrijd’. Stuur de foto in een
de fabriek gescheiden gehouden van het Nederlandse plasma.
Q-koorts worden bij hun donatie ingelicht over de nieuwe
gekozen donorerkenning. Gaat Pelle
hoge resolutie, voeg een kort bijschrift
In principe gebruikt Sanquin plasma van Nederlandse donors
extra test.’
deze zomer ook met jullie mee op va-
bij en vermeld je naam en woonplaats.
alleen voor geneesmiddelen die voor Nederland bestemd zijn.
kantie? Stuur of mail de redactie van
Pelle kijkt uit naar de inzendingen!
Tiebout: ‘De inzameling in Nederland is afgestemd op dát
Bloedverwant dan je favoriete vakantie-
eiwit waaraan we hier de grootste behoefte hebben. In plasma
foto. De mooiste, leukste, verrassendste
zitten echter meer eiwitten waar geneesmiddelen uit gemaakt
en ontroerendste foto’s plaatsen we in
kunnen worden. Als er uit het plasma meer eiwit kan worden
de volgende Bloedverwant.
geïsoleerd dan voor Nederlandse patiënten nodig is, dan komt dit voor buitenlandse patiënten beschikbaar.’ 10
onderzocht op de aanwezigheid
www.bloedverwant.nl/bloedlinks
geavanceerde plasmafabriek in stand te houden die zich alleen
Fotowedstrijd
wordt het bloed nu ook van de Q-koortsbacterie.
Nederlandse donors.
Foto Wim Bos
-
KORT NIEUWS
11
KORT NIEUWS
Amelanders naar de wal
Geen zee te hoog
Een gemene wind giert rond de aanlegplaats voor de veerboot.
Vorig jaar besloot Sanquin vijftig kleine afnamelocaties in
Wie nu een oproep krijgt, gaat om 12.00 uur van huis om de boot
Het is half maart, maar ook op Ameland wil de lente niet komen.
Noordoost-Nederland met relatief weinig donors, te sluiten. In
van 12.30 uur te halen, is drie kwartier later aan de overkant en reist
Dertien donors poseren gewillig voor de fotografe, de jassen stevig
plaats daarvan zijn grotere afnamelocaties in de regio langer en
dan met de bus naar Leeuwarden. Tegen halfzeven ’s avonds
dicht, de schouders opgetrokken van de kou. Er is geen streepje
vaker open. De donors moeten dan weliswaar wat verder reizen,
is Ameland pas weer in zicht.
zon om de foto bij te lichten en als de eerste plaatjes zijn geschoten
maar kunnen
begint het ook nog te regenen. Maar niemand moppert. De
vaker terecht.
Tandarts
fotomodellen-voor-een-dag weten waarom ze staan te koukleumen:
Teleurgesteld
blij dat ik kán geven’, zegt Tjerkje Polet-Kuiken, met 67 jaar de
Op Ameland kwam het nieuws onder bloeddonors hard aan. ‘Ik was
nestor van het gezelschap. Ze gaat samen met haar dochter en
Familiegevoel
echt teleurgesteld’, zegt Greetje Wijnberg. ‘Mijn eerste gedachte
combineert het reisje naar Leeuwarden met een bezoek aan de
Voor wie het nog niet wist: als je eenmaal op Ameland woont, wil je
was om me te laten uitschrijven.’ Gerrit de Boer, een van de twee
tandarts, na de bloeddonatie. ‘Zelf vind je het vanzelfsprekend als
er nooit meer weg. Vanwege de rust, de natuur, de zee, het strand.
mannen die naar De Piraat is gekomen, knikt. ‘Voorheen ging je tus-
je bloed krijgt’, stelt Gerrit de Boer. Hij en zijn vrouw grijpen de
En vooral: de saamhorigheid en het familiegevoel. ‘We zorgen voor
sen de middag even naar de sporthal om bloed te geven. Nu moet
bloeddonatie aan voor een bezoek aan familie.
elkaar’, zei een van de donors eerder in restaurant De Piraat, waar
je naar de wal, dat is heel wat anders.’ Hij weet dat andere donors
Dat bloed van levensbelang kan zijn, zagen veel Amelanders de
ze spraken over het donorschap en het feit dat je geen bloed meer
ermee zijn opgehouden. Heel begrijpelijk, vinden ook de anderen
afgelopen jaren van heel dichtbij. Onno, de zoon van de vrijwil-
kunt geven op Ameland.
aan tafel. ‘Even bloed geven’ is er niet meer bij.
ligster die na de bloedafname op Ameland koffie schonk, leed aan
om duidelijk te maken dat bloeddonors hard nodig zijn.
Twintig jaar lang kwam er twee keer per jaar een mobiele bloedbank naar Ameland. In november voor het laatst. De eilanders kunnen voortaan alleen nog bloed geven op de wal. Die reis kost veel tijd. Dat is de reden waarom een deel van de donors er, begrijpelijkerwijs, mee stopt. Anderen blijven ervoor gaan. Voor hen is geen zee te hoog.
Toch besloot een groot deel van de donors door te gaan. ‘Ik ben
Al twintig jaar kwam Sanquin twee keer per jaar naar het
leukemie en is vorig jaar overleden. Iedereen aan tafel heeft Onno
Waddeneiland om er bloed af te nemen van donors.
gekend en weet dat hij heel veel bloed ontving en mede daardoor langer heeft kunnen leven.
Elke drie weken bloed Onno, de zoon van Janke de Boer leed aan
Foto Stijntje de Olde
leukemie en had in een bepaalde periode De donors: Greetje Wijnberg de Jong,
eens in de drie weken bloed nodig. ‘Dat is
Margriet Faber-Smit, Gerrit Dokter,
ongelooflijk veel’, zegt de Amelandse.
Annerie Barf Dokter, Truus Visser-Dokter,
‘Mede door deze ervaring hebben wij het
Anneke de Boer-Polet, Heleen Levy-
donorschap altijd heel belangrijk gevonden.
Wijnberg, Tjerkje Polet-Kuiken, Anneke
Eigenlijk zou het verplicht moeten zijn.’
Polet-Hellinga, Janke de Boer-Nagtegaal,
Ook zij vindt het jammer dat bloed geven
Gerrit de Boer, Reinie de Boer,
op Ameland niet meer mogelijk is. Maar
José Kanger-Wijnberg
ze blijft op het eiland een onvermoeibaar pleitbezorgster voor het donorschap.
12
13
VRAAG HET ONZE ARTSEN
Wat beweegt je om bloed te gaan geven? Dit keer de dankbaarheid van Frank Sellier.
DAAROM!
www.sanquin.nl/contact Regel hier op eenvoudige wijze:
Dankbaarheid
AIVF
Kan ik bloed geven tijdens een IVF-behandeling?
Dokter, hoe zit dat?
Bij IVF-behandeling kun je gewoon doneren, de medicijnen zijn geen probleem. Of bloed geven verstandig is, is per vrouw weer verschillend. Als je je gewoon goed voelt, geen last hebt van de hormonen of van vermoeidheid, dan kun je gewoon komen doneren. Je kunt natuurlijk ook een pauze inlassen om je volledig te concentreren op de IVFbehandeling en alle fysieke en emotionele veran-
Vals alarm
deringen die daarmee gepaard kunnen gaan.
Wat gebeurt er met mijn bloed als de uitslag van het bloedonderzoek niet goed is?
Daar is de behandeling belangrijk genoeg voor.
Het bloed wordt niet gebruikt. Uit voorzorg wordt Karin van der Hilst
het vernietigd. De testen die ’s nachts na een bloedafname worden gedaan, zijn zeer gevoelig.
• aanvragen extra exemplaren van Bloedverwant
‘Tijdens militaire dienst gaf ik al bloed, maar eenmaal afgezwaaid dacht ik er niet meer aan. Totdat vier jaar later op 13 november 1988 onze eerste zoon werd geboren. We waren zielsgelukkig en dachten dat het er bij hoorde dat er een hele lading bloed achter het kind aan kwam. Van de lichte paniek die ontstond merkten we aanvankelijk weinig. Totdat bleek dat mijn vrouw Virgenie, die lijkbleek zag, in allerijl vier zakken bloed kreeg toegediend. Later hoorden we dat het echt kantje boord was geweest. Ik realiseerde mij dat ik zonder deze donors misschien wel een weduwnaar met een baby was geworden. Diezelfde avond besloot ik iets terug te doen en opnieuw donor te worden. Inmiddels heb ik al 42 keer gegeven. Nog steeds ben ik elke donor dankbaar als ik naar mijn vrouw Virgenie en onze inmiddels twee zonen Dave en Joshua kijk.’
Trommelvlies
Ik heb ooit een trommelvliesreparatie ondergaan. Mag ik nog donor zijn?
• opzeggen Bloedverwant • aanvragen informatiepakket om nieuwe donors te werven • donatieafspraak uitstellen of afzeggen • gegevens wijzigen • vraag stellen • opmerking maken of klacht doorgeven • spreekbeurtpakket aanvragen Een briefje sturen kan ook: Sanquin Bloedbank t.a.v. Afdeling Communicatie, Antwoordnummer 7866, 1000 SE Amsterdam.
Gratis telefoonnummer Bel gratis 0800-BLOEDBANK (256 332 265) en kom vanzelf terecht bij de donorinformatielijn van je eigen regio. Handig en snel!
Online donortest Oproep gekregen? Doe daags tevoren eerst de donortest op www.sanquin.nl/donortest om te weten of je mag geven.
Donormail Blijf op de hoogte van het actuele nieuws. Meld je aan voor een gratis
Daardoor is de uitslag ook wel eens ‘positief’ (dat Als er een afwijkende uitslag tussen zit, wordt de
om je trommelvlies te herstellen. Dat kan hersen-
verdere bewerking van deze zak bloed automatisch
vlies zijn (van andere mensen afkomstig), ander
Donorraden
geblokkeerd. Een ander laboratorium gaat dit
soort menselijk weefsel (bijvoorbeeld bindweefsel of
Via www.bloedverwant.nl/bloedlinks kun je naar de webpagina’s over de
monster vervolgens uitgebreid onderzoeken.
een stukje bloedvat), dierlijk weefsel of kunststof.
vier regionale donorraden en de landelijke donorraad.
Meestal blijkt het een fout-positieve test en gaat
Wanneer hersenvlies gebruikt is, mag je helaas
het niet om een ziekte, ‘vals alarm’ dus. Gelukkig
geen donor meer zijn. Dat heeft te maken met de
gebeurt dit niet vaak. Als er wel sprake is van een
ziekte van Creutzfeldt-Jacob (verwant aan de gek-
ziekte of als de uitslag onduidelijk blijft, krijgt de
kekoeienziekte). Theoretisch kan deze ziekte via
donor een uitnodiging voor een herhaling van het
hersenvlies worden overgebracht. Dit geldt ook voor
uitgebreide bloedonderzoek.
materiaal van dierlijke afkomst. Gelukkig komt besmetting via een trommelvliesreparatie in de praktijk zeer zelden tot nooit voor, maar de bloed-
Willem Verhagen
bank wil elk risico uitsluiten. Bij gebruik van ander soort menselijk weefsel stellen we de donatie slechts
Henriëtte Weekamp
Een panel van donorartsen beantwoordt vragen van donors.
een jaar uit. Het gebruik van kunststof of eigen
Ook een vraag? Schrijf naar Redactie Bloedverwant, Postbus
weefsel vormt geen bezwaar voor een donatie.
9892, 1006 AN Amsterdam of
[email protected] 14
digitale nieuwsbrief van Sanquin. www.sanquin.nl/donor
+
A
Foto Loraine Bodewes
Trudy van den Berg
Dit is afhankelijk van het materiaal dat is gebruikt
Fotografie Wim Bos, Joost Grol en Erno Wientjens
Marjo de Boom
abonnement op ‘donormail’ en ontvang via de e-mail zes keer per jaar de
wil zeggen ‘afwijkend’) als er niets aan de hand is.
Colofon Bloedverwant is een uitgave van Stichting Sanquin Bloedvoorziening en verschijnt drie keer per jaar. Redactie Merlijn van Hasselt (hoofdredacteur), Hezeke Hoefnagel, Frans Jehee, Lysbert Schuitema Tekst en eindredactie Annemarie Geleijnse, Rineke van Houten Vormgeving Total Identity, Jeannette Kaptein Druk en distributie Roto Smeets, Hilversum Redactieadres Sanquin, Redactie Bloedverwant, Postbus 9892, 1006 AN Amsterdam 0800-BLOEDBANK (256 332 265),
[email protected], www.bloedverwant.nl
Frank Sellier (48), procesoperator. Sport vrijwel dagelijks. Loopt hard, doet aan taekwondo en karate. Geeft ook zelf les in taekwondo, vooral aan de jeugd. Woont in Landgraaf met muziekfestival Pinkpop zo’n beetje in de achtertuin. Ook een bijzondere reden? Laat het ons weten:
© 2010 Sanquin. Artikelen uit Bloedverwant mogen alleen na overleg met de redactie worden overgenomen, onder vermelding van de bron en de uitgever. Bij de productie en verbranding van de folie waarin Bloedverwant is verpakt, komen geen schadelijke stoffen vrij. ISSN: 1570-7288
[email protected] o.v.v. Daarom! 15
DONOR
POST
Ook een leuke of ontroerende ervaring rondom het donorschap? Schrijf naar
[email protected] of Redactie Bloedverwant, postbus 9892, 1006 AN Amsterdam. Graag naam en woonplaats vermelden. De redactie maakt een keuze uit de brieven en kort deze waar nodig in. Hartelijk dank!
‘Dankzij jullie leeft mijn zoon’
@
Iets van mijzelf in Laos
Het is 2007 en ik sta in de receptie van het hotelletje in Luang Prabang (Laos). Tussen
Een aantal jaren geleden vond mijn vrouw dat
de folders van toeristische trips valt mij een
ik eigenlijk wel een lintje verdiend had na meer
briefje op van het plaatselijke Rode Kruis.
dan veertig jaren trouw donorschap.
Het is een oproep aan toeristen om bloed te
Ze heeft dit stiekem aangevraagd, maar werd
doneren. Het afnamecentrum is gelegen in
afgewezen omdat Sanquin een eigen belo-
het centrum van de stad en na enig zoeken
‘rijke Laotianen’ weggelegd. Het bloed dat wordt
ningssysteem heeft en de gemeente er niet
vind ik het. Ik ben de enige donor. De bloed-
gedoneerd bij dit afnamecentrum wordt gegeven
positief tegenover stond. Ze heeft hier nooit
druk wordt gemeten, ik moet op de weeg-
aan mensen die het nodig hebben en geen $40
over gesproken, tot ik per ongeluk de brief van
schaal staan en een formulier invullen dat ik
kunnen betalen. Na de donatie krijg ik als dank
de gemeente onder ogen kreeg. Mijn vrouw
gezond ben. De naalden en bloedzakken zijn
een T-shirt en een gratis massage aangeboden.
was wat teleurgesteld, meer dan ik dat was.
nieuw en netjes verpakt. Ik controleer de
Het T-shirt neem ik aan maar de massage betaal ik
Maar ik heb toch mijn onderscheiding gekre-
datum op steriliteit en alles is veilig. In Laos
zelf. Dat was ik toch al van plan. Na anderhalf uur
gen. Op een morgen, uit de kerk komend,
is de basale gezondheidszorg gratis, maar in
kom ik als herboren weer naar buiten met een
werd ik aangesproken door een vader wiens
publieke ziekenhuizen wil je niet liggen. En
goed gevoel dat ik iets anders heb gegeven dan
zoon was hersteld van leukemie. ‘Dat heeft hij
mocht je bloed nodig hebben dan kan je het
geld voor ontwikkelingshulp. Iets van mijzelf, een
aan jullie donors te danken,’ zei hij. ‘Dankzij
kopen ($40 per zak van 450 ml, een gemid-
bijzondere ervaring.
jullie leeft mijn zoon!’ Moet je dan nog een
deld maandsalaris). Dit is dus alleen voor de
Marc Fluttert, Leiden
lintje? Nee, ik niet.
@
H.Tj. Sikkes, Stiens
Pelle favoriet
aan de deurklink hing. Omdat onze hond
Als onze hond bloed mocht geven dan deed
niet echt een tiran is met speeltjes stukbijten
hij het. Al was het maar voor die felbegeerde
hebben we hem deze gegeven. De pelikaan
pluche pelikaan. Echt zijn favoriet! Mijn
is nu al enige maanden zijn vriendje. Een
vriend en ik zijn beiden bloeddonor in het
grote pelikaan zou Zev geweldig vinden,
UMC in Utrecht. Alexander geeft volbloed en
maar dan moeten we toch minimaal zestig
ik geef plasma. Bij ons thuis staan inmiddels
bloeddonaties hebben gedaan. Dus wij mo-
wel een paar pluche pelikanen. Zev, onze
gen nog even.
hond, aasde al een tijdje op een pelikaan die
Annemarie Wolters, Zeist Bijschrift???? De kleuter Danny van Rooijen ontving vlak voor Kerstmis vorig jaar bloed in het Diaconnessenhuis in Utrecht. Hij was zo blij met zijn nieuwe bloed dat hij voor alle donors een tekening maakte.
