BIBLIOGRAFIE NAOORLOGSE GENERATIE

BIBLIOGRAFIE NAOORLOGSE GENERATIE

I II

Samenstelling: drs. J.W.F. Eggink drs. M.H. van Kuik

Wetenschappelijke literatuur Populair-wetenschappelijke literatuur

© 1999, Stichting ICODO, Maliebaan 83, 3581 CG Utrecht. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt door middel van druk, fotocopie, microfilm of op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

INHOUDSOPGAVE/CONTENTS

Voorwoord/Preface

I

Verantwoording/User’s guide in dutch

III

User’s guide to the Selected Bibliography of the Second Generation, part I

V

Deel I. Wetenschappelijke literatuur/Scientific Literature 1.1 Naslagwerken en handboeken /Reference Works

1

1.2 Onderzoek / Research

1

1.3 Hulpverlening / Psychological Issues and Assistance 1.3.1 Algemeen / General Information 1.3.2 Joods / Jewish, 2th generation 1.3.3 Verzet / Armed Resistance, 2th generation 1.3.4 Indisch / (former) Dutch East Indians, 2th generation 1.3.5 Veteranen / Veterans, 2th generation 1.3.6 Kinderen van "foute" ouders / NSB/Nazi Children

2 2 8 18 18 19 21

1.4 Inaugurele redes / Inaugural Lectures

22

1.5 Proefschriften / Dissertations

22

1.6 Scripties / (Doctoral) Thesis

23

1.7 Symposia; Conferenties; Congressen / Conferences

27

1.8 Wetgeving / Law

28

Register op auteurs; redacteurs / author; editor index

30

Deel II. Populair-wetenschappelijke literatuur 2.1 Egodocumenten 2.1.1 Algemeen 2.1.2 Joods 2.1.3 Verzet 2.1.4 Indisch 2.1.5 Bevrijdingskinderen 2.1.6 Burger-oorlogsgetroffenen 2.1.7 Jehova's getuigen 2.1.8 Kinderen van "foute" ouders 2.1.9 Kinderen van Duitse soldaten 2.1.10 Zigeuners

35 35 35 37 37 38 38 39 39 39 39

2.2 Romans 2.2.1 Joods 2.2.2 Verzet 2.2.3 Indisch 2.2.4 Kinderen van "foute" ouders 2.2.5 Kinderen van Duitse soldaten

40 40 41 42 44 44

2.3 Boeken en artikelen 2.3.1 Algemeen 2.3.2 Joods 2.3.3 Verzet 2.3.4 Indisch 2.3.5 Bevrijdingskinderen 2.3.6 Burger-oorlogsgetroffenen 2.3.7 Kinderen van "foute" ouders 2.3.8 Kinderen van Japanse soldaten 2.3.9 Zigeuners

44 44 49 50 51 53 53 53 53 54

Register op auteurs / redacteurs

55

VOORWOORD Precies twintig jaar geleden verscheen een van de eerste boeken over de problemen van de naoorlogse generatie. Het was "Children of the Holocaust: conversations with sons and daughters of survivors" van Helen Epstein. Ik was toentertijd werkzaam als maatschappelijk werker met slachtoffers uit het voormalige Nederlands-Indië, en hoewel Epstein schreef over de joodse naoorlogse generatie, maakte het boek veel indruk op mij. De mechanismen die zij beschreef herkende ik ook in de gezinnen die ik bezocht. Sindsdien is een stroom van wetenschappelijke literatuur, maar ook van romans en egodocumenten gepubliceerd, waarvan de hierbij gepresenteerde en door medewerkers van het ICODO opgestelde selectieve bibliografie naoorlogse generatie een goed beeld geeft. In de naamgeving volgt de bibliografie de heden ten dage meer gebruikte term 'naoorlogse generatie'. In de tachtiger jaren was het veel gebruikelijker om te spreken van de 'Tweede Generatie'. Op zich is deze verandering van terminologie illustratief voor het emancipatieproces wat zich in deze generatie heeft afgespeeld. De eerste geschriften over de problematiek van de tweede generatie werden geschreven door hulpverleners, met name psychiaters. Een van de eerste was de psychiater H. Musaph die in het decembernummer van 1978 van het Maandblad Geestelijke volksgezondheid een artikel schreef onder de titel "De tweede generatie oorlogsslachtoffers: psychopathologische problemen". Met de term 'tweede generatie' werd toen de generatie bedoeld die opgevoed was door de oorlog getraumatiseerde ouders. Dit konden dus ook mensen zijn die vlak voor of tijdens de Tweede Wereldoorlog geboren waren. Wat deze groep mensen gemeen had, was dat zij leden onder de oorlog van hun ouders en de gevolgen ondervonden van wat in het jargon 'transgenerationele overdracht' is gaan heten. Ter bestudering hiervan werden onderzoeken verricht en hierover werd gepubliceerd; in dit kader mag de naam van de psychiater E. de Wind niet onvermeld blijven. Opvallend was dat met name eerste generatie oorlogsslachtoffers publiceerden over de tweede generatie. Niet verwonderlijk is dan ook dat de tweede generatie hiertegen in het verweer kwam en zelf zijn stem wilde laten horen. De eerste pleidooien voor het vervangen van de term 'tweede' generatie door 'naoorlogse' generatie werden toen gehoord. Men wilde niet langer een doorgenummerde maar een zelfstandige generatie zijn. Het gevolg was een stroom van egodocumenten. Een van de eerste was het reeds in 1979 verschenen boekje met interviews van Elouise en Ingrid Kluver met de dubbelzinnige titel "Jouw oorlog - mij een zorg". De Stichting ICODO heeft in het kader van de deskundigheidsbevordering en voorlichting aan de algemene hulpverlening zelf ook de nodige aandacht aan de tweede generatie besteed. In de tachtiger jaren hebben tweemaal studiedagen over het onderwerp plaats gevonden, waarbij deskundigen inleidingen hielden over het onderwerp. Deze inleidingen zijn gepubliceerd in brochures van het ICODO en vonden in een grote oplage hun weg naar de algemene hulpverlening. Dat het onderwerp nog steeds warm in de belangstelling staat blijkt wel uit het feit dat het themanummer "De naoorlogse generatie" van ICODO-info dat eind 1996 verscheen door de grote vraag ernaar in 1998 werd herdrukt. De tweede generatie is zich in de afgelopen jaren groepsgewijze gaan organiseren, soms uit een behoefte aan onderling contact en soms met een politieke motivatie, bijvoorbeeld om een vuist te maken tegen de sluiting van de Wet Uitkeringen Vervolgingsslachtoffers voor de tweede generatie. Er bestaan momenteel zelforganisaties voor onder andere de joodse en indische naoorlogse generatie, voor kinderen van verzetsdeelnemers, voor kinderen van 'foute' ouders en van Duitse, Canadese en Japanse (militaire) vaders.

Het ICODO streeft ernaar deze groepen met elkaar in contact te brengen en te bevorderen dat men kennis I

neemt van ieders achtergronden in de overtuiging dat onbegrip en 'niet-weten' de persoonlijke ontwikkeling in de weg staat. In dit kader hebben reeds twee grote landelijke ontmoetingsdagen plaatsgevonden, in Amsterdam en in Amersfoort. Door middel van deze bibliografie kan iedereen kennis nemen van de variëteit in geschiedenissen en achtergronden van de naoorlogse generatie. Alle genoemde boeken, scripties en tijdschriftartikelen zijn aanwezig in de bibliotheek van het ICODO en zijn meestal uitleenbaar.

Joop Lamboo, plv. directeur Stichting ICODO

II

VERANTWOORDING In 1997 verscheen bij het ICODO een selectieve bibliografie van ego-documenten betreffende de Tweede Wereldoorlog en zijn gevolgen. Hierbij gaat het om persoonlijke ervaringen van de zogenaamde eerste generatie: volwassenen en kinderen (kindoverlevenden), die op een of andere wijze onder de oorlog hebben geleden en waarbij de ervaringen vaak jarenlang hebben doorgewerkt. De bibliografie van de naoorlogse generatie heeft een ander uitgangspunt. Aansluitend op het speciale nummer van het kwartaalblad ICODO-info uit 1996 "De naoorlogse generatie" wil zij de naoorlogse generatie en transgenerationele traumatisering van zoveel mogelijk zijden belichten: -

Deel I, Wetenschappelijk literatuur, in het bijzonder bedoeld voor de hulpverlening en onderzoek;

-

Deel II, Populair-wetenschappelijk literatuur, waarbij ego-documenten, romans e.d zeker niet ontbreken, maar waar ook veel tijdschriftmateriaal in is opgenomen, waaronder alle belangrijke artikelen uit ICODO-info.

De bibliografie is afgesloten op 1 januari 1999 en omvat literatuur vanaf de jaren zestig tot 1998. Een verschil met de eerder verschenen bibliografie is dat er voor gekozen is om in deze bibliografie de zogenaamde 'kinderen van foute ouders': NSB kinderen, kinderen van Duitse militairen, kinderen van Japanse vaders een plaats te geven. Deze kinderen kunnen geboren zijn tussen ca 1935-1945 en lijden soms ook een leven lang onder de gevolgen van een oorlog, omdat hun ouders aan de kant van de bezetter stonden en daar na de oorlog op aangekeken werden. Het overige materiaal betreft echter de naoorlogse generatie: kinderen van oorlogsgetroffenen na 1945 geboren in Europa, bij Indische mensen soms ook geboren tussen 1945-1950 (De Bersiapperiode). Niet opgenomen zijn in deel I: - stukken uit kranten; - audio-en videomateriaal; - lezingen; - preprints; - geen uitgebreide casestudy's, die slechts een geval behandelen; - korte verslagen van congressen e.d.; - boeken die uitsluitend therapieën behandelen; - boeken waar slechts een klein gedeelte over transgenerationele traumatisering gaat. Niet opgenomen in deel II: - stukken uit kranten; - audio- en videomateriaal; - romans, waar thema tweede generatie secondair is; - geen literatuur waar accent uitsluitend op identiteit en/of cultuur valt. Thema's die in de bibliografie aan de orde komen zijn: tweede generatie problematiek; idem naoorlogse generatie; transgenerationale traumatisering; identiteitsen individuïteitsproblematiek, opvoedingsproblemen; hulpverlening en zelfhulp. Uit de literatuur van de jaren '60-'80 is een vrij scherpe selectie gemaakt. Alleen de belangrijkste inzichten en kernpublicaties uit die jaren staan in de bibliografie vermeld.

III

De accenten in beide delen zijn enigszins anders. In het wetenschappelijke deel zijn veel artikelen in de moderne talen geselecteerd over transgenerationele traumatisering en de verschillende problemen en psychische stoornissen die zich kunnen voordoen bij de kinderen van mensen die oorlogservaringen in het algemeen hebben meegemaakt over de hele wereld. Zo zijn in rubriek 1.3.5 enige artikelen over kinderen van Vietnam-veteranen opgenomen. In het populair-wetenschappelijk gedeelte gaat het alleen om Nederlandstalige literatuur, derhalve is uitsluitend literatuur opgenomen van kinderen van een of twee Nederlandse ouders, die leefden tijdens de Tweede Wereldoorlog of vlak daarna in Nederland of Zuidoost-Azië. Indeling Bibliografie Beide delen zijn naar literatuursoort onderverdeeld. Alle titels zijn vervolgens chronologisch (op jaar van publicatie) gerangschikt. De titelbeschrijvingen zijn conform de ISBD-regels en van een doorlopende nummering voorzien. Aan de beide delen van de bibliografie is een auteur/redacteurregister toegevoegd. Alle genoemde boektitels zijn in de bibliotheek van het ICODO beschikbaar en voor een groot deel uitleenbaar.

Frederiek Eggink en Marc van Kuik, juli 1999

IV

User’s guide to the Selected Bibliography of the Second Generation, part I The multilingual, selected bibliography of the scientific literature on the Second Generation and Transgenerational Traumatisation of war victims in the forty years from 1960-1999, contains almost 200 citations from journal articles, books, conference proceedings as well as master’s theses and doctoral dissertations. The languages included are English, Dutch, German and French. From 1960-1980 only basic literature is selected. The titles are subdivided by kind of literature and chronologically ordered in the chapters. The title discriptions are in accordance with the ISBD-rules and consecutively numbered. Attributed to each title are some keywords, and all the journal articles and a few books have been annotated. An author-index at the end of the bibliography includes authers, editors and institutional names. The numbers cited in the index refer to citation numbers of the bibliography. All literature in this bibliography can be find in the ICODO library, Utrecht, the Netherlands. Researchers interested in more information about psychological consequences of war and violence could ask for an personal access-code to consult the ICODO-catalogue through Internet (http://www.icodo.nl). For general information about war victims and the second generation, especially in reference to psychological help, please consult chapter 1.1 and 1.3.1 of this bibliography. We hope that this selected bibliography will enable readers to give new insights into the social and psychological problems experienced by the second generation of war victims. Except this scientfic bibliography, there is also a bibliography with more popular literature, called ‘Bibliografie naoorlogse generatie, deel II’ (only in Dutch). If you are interested you can ask for this bibliography at ICODO.

Frederiek Eggink Head Librarian ICODO Maliebaan 83 3581 CG Utrecht The Netherlands telephone: 030 - 234 34 36 fax: 030 - 236 90 37 e-mail: [email protected] http://www.icodo.nl

V

DEEL I. WETENSCHAPPELIJKE LITERATUUR 1.1 Naslagwerken en handboeken 1. International handbook of traumatic stress syndromes / ed. by John P. Wilson and Beverley Raphael. New York [etc.] : Plenum Press, cop. 1993. - XXXIII, 1011 p. : ill. ; 28 cm. - (The Plenum series on stress and coping) Lit.opg. - Index. ISBN 0-306-43795-3 TREFWOORD(EN): PTSD / Veteranen / Holocaust / Rampen / Vluchtelingen / Sexueel geweld / Kinderen / Transgenerationele traumatisering 2. Selectieve bibliografie van egodocumenten over de Tweede Wereldoorlog en zijn gevolgen 1940-1962 / samenst.: J.W.F. Eggink, M.H. van Kuik. - Utrecht : ICODO, cop. 1997. - V, 91 p. ; 30 cm. Titel in voorw.: Selectieve bibliografie van egodocumenten over de Tweede Wereldoorlog en zijn gevolgen 1940-1962. Met reg. TREFWOORD(EN): Ego-documenten / Concentratiekampen / Onderduiken / Militairen / Kinderen / Arbeidsinzet / Verzet / Nederlands-Indië / Bersiap / Politionele acties / Bibliografieën 3. Medical and psychological effects of concentration camps on Holocaust survivors / edited by Robert Krell and Marc I. Sherman ; with a foreword by Elie Wiesel. - N [U.S.A.)] : Transaction Publishers, 06-97. - p. cm. ; x cm. - (Genocide ; v. 4) Institute on the Holocaust and Genocide"--T.p. verso. TREFWOORD(EN): Holocaust / KZ-syndroom / Transgenerationele traumatisering / Psychiatrie / Bibliografieën 4. International handbook of multigenerational legacies of trauma / edited by Yael Danieli. - New York : Plenum Press, 1998. - 710 p. ; 25 cm. - (The Plenum series on stress and coping) Includes bibliographical references and index. ISBN 0-306-45738-5 TREFWOORD(EN): PTSD / Psychotrauma / Holocaust / Joden / Eerste generatie / Transgenerationele traumatisering / Kinderen van foute ouders / Nazisme / Conspiracy of silence / Tweede generatie / Krijgsgevangenen / Nederlands-Indië / Interneringskampen / Concentratiekampen / Voormalig Joegoslavië / Afrika / Zuid-Amerika / Rusland / Zeelieden / Collaboratie / Verzet 1.2 Onderzoek 5. Problematiek van de 2de generatie oorlogsslachtoffers : een vooronderzoek / J. Eland, D. Brom, R.J. Kleber. - [Utrecht] : Instituut voor Psychotrauma, 1987. - 22 p. ; 30 cm. Onderzoeksvoorstel. Met lit. opg.: p. 19-21. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Onderzoek / Tweede generatie 6. Tweede generatie Joodse Nederlanders : een onderzoek naar de gezinsachtergronden en psychisch functioneren / Jeanette Eland ... [et al.]. - Deventer : Van Loghum Slaterus, cop. 1990. - III, 147 p. : schema's, tab. ; 25 cm. - (IvP-reeks ; 90-1). Onderzoek in opdracht van het Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur, uitgevoerd door het Instituut voor Psychotrauma te Utrecht. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Joden / Tweede generatie 7. De joodse naoorlogse generatie: onuitwisbare sporen? : meningen en inzichten uit de hulpverlening / Petra G.H. Aarts ... [et al.]. - [Houten] : Bohn Stafleu Van Loghum, cop. 1991. - 145 p. ; 25 cm. (IVP-reeks ; 91-1). Gezamenlijke uitg. van het Instituut voor Psychotrauma en het Informatie en Coordinatie Orgaan Dienstverlening Oorlogsgetroffenen. Lit. opg.: p. 139-143. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Psychotherapieën / Maatschappelijk werk 1

8. Erkend bestaan : evaluatie van het activiteitenprogramma "joodse naoorlogse generatie" / M.D. Taverne ; [technische red.: J. Teeboom]. - Utrecht : Stichting ICODO, 1992. - 256 p. : tab. ; 22 cm. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Joden / Tweede generatie / Hulpverlening 9. Naoorlogse generatie onderzoeksproject Centrum '45 / W. Feenstra. - 1993. - 195 p. ; 30 cm. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Psychotherapieën / Joden / Verzet / Nederlands-Indië 10. Psychische problemen bij kinderen van oorlogsgetroffenen / M-A. Haenen, M.A. van den Hout en H. Merkelbach. - 1993. - 47 p. ; 30 cm. Onderzoek in opdracht van de Raadskamer Wetten buitengewoon pensioen aan de Rijksuniversiteit Limburg, Vakgroep Geestelijke Gezondheidkunde. TREFWOORD(EN): PTSD / Tweede generatie / Verzet / Zeelieden / Kinderen / Wet Buitengewone Pensioenen 11. Late problematiek van de Indische jeugdige oorlogsgetroffenen : een voorstudie naar de haalbaarheid van onderzoek / G.T.M. Mooren, R.J. Kleber. - Utrecht : [s.n.], 1993. - [76] p. ; 30 cm. Vakgroep Klinische Psychologie en Gezondheidspsychologie, Universiteit Utrecht. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): PTSD / Indische kampkinderen / Tweede generatie / Wet Uitkeringen Vervolgingsslachtoffers (WUV) / Wet Uitkeringen Burger-oorlogsslachtoffers (WUBO) 12. De Indische na-oorlogse generatie : een psychologisch onderzoek naar gezinsachtergronden en gezondheid / Peter G. van der Velden, Jeanette Eland, Rolf J. Kleber. - Houten [etc.] : Bohn Stafleu Van Loghum, 1994. - XVIII, 219 p. : tab. ; 25 cm. - (IvP-reeks, ISSN 0924-8064 ; 94-1) Onderzoek in opdracht van het Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur, uitgevoerd door het Instituut voor Psychotrauma. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Repatrianten / Indo-Europeanen / Molukkers / Indische Nederlanders 1.3 Hulpverlening 1.3.1 Algemeen 13. De tweede generatie oorlogsslachtoffers : psychopathologische problemen / H. Musaph. In: MGV = ISSN 0024-8576: vol. 33 (1978), afl. 12, pag. 847-859. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Psycho-sociale problematiek 14. Die zweite Generation - danach : die Wiederkehr der Verfolgermentalität in Psychoanalysen / Erich Simenauer. In: Jahrbuch der Psychoanal. = ISSN 0075-2363: vol. 12 (1981), pag. 8-17. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Psychoanalyse 15. Psychoanalyse und Nationalsozialismus : Beiträge zur Bearbeitung eines unbewältigten Traumas / mit Aufsätzen von Margarete Mitscherlich-Nielsen ... [et al.] ; hrsg. von Hans-Martin Lohmann. - Frankfurt am Main : Fischer, 1984. - 282 p. ; 19 cm. - (Fischer Taschenbücher ; 6780) Met lit. opg.: p. [267]-279. TREFWOORD(EN): Psychoanalyse / Fascisme / KZ-syndroom / Tweede generatie 16. Kinderen van oorlogsgetroffenen : een eerste generatie / F.A. Begemann. In: MGV = ISSN 0024-8576: vol. 41 (1986), afl. 6 (jun), pag. 587-602. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Onderzoek 17. Gezinsgesprekken ter preventie van transgenerationele traumatisering / C.L. van Blaaderen-Stok. In: Praktijk van de hulpverlening aan oorlogs- en andere geweldsslachtoffers / samengest. door J. Dane: 2

(1986), p. 61-80. TREFWOORD(EN): Gezinstherapie / Tweede generatie 18. De tweede generatie als generatie-probleem / L.M. Tas. In: Praktijk van de hulpverlening aan oorlogsen andere geweldsslachtoffers / samengest. door J. Dane: (1986), p. 115-132. TREFWOORD(EN): Tweede generatie 19. De tweede generatie : stigma of psychische realiteit? / E. de Wind. In: Psychoanal.Forum = ISSN 0921-5735: vol. 5 (1987), afl. 1 (apr), pag. 47-64. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Transgenerationele traumatisering SAMENVATTING: Verkorte versie van een voordracht voor het Nederlands Psychoanalytisch Genootschap in oktober 1986 waarin aan de hand van een gevalsbeschrijving inzicht wordt gegeven in het proces van transgenerationele oorlogstraumatisering. De gevolgen van oorlogstrauma's op het individu en zijn kinderen hangen o.a. af van zijn weerstandsvermogen, niet per se van het ervaren van afschuwelijke gebeurtenissen. De nawerking van trauma's wordt multikonditioneel bepaald. De voorwaarden zijn: de persoonlijkheid van het slachtoffer; de aard van de traumata; de omstandigheden na overleving. 20. Transgenerationele overdracht / E. de Wind. In: Kinderen van de oorlog / onder red. van R. Beunderman en J. Dane: (1987), p. 9-22. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Transgenerationele traumatisering 21. Het getraumatiseerde gezin : oorlogsgetroffenen en hun gezinsleden / F.A. Begemann. In: Huisarts en gevolgen van geweld: (1988), p. 61-77. TREFWOORD(EN): Gezinnen / Tweede generatie / Ouder-kind relatie 22. Intergenerational relations and family therapy research: what we can learn from other disciplines / Marshall Fine and Joan E. Norris. In: Family Process = ISSN 0014-7370: Vol. 28 (1989), no. 3, p. 301-315. Met samenvatting. Met lit.opg. TREFWOORD(EN): Transgenerationele traumatisering / Gezinstherapie / Sociologie / Sociale psychologie SAMENVATTING: Although there are a number of theories regarding intergenerational relations within the family therapy field, few of these theories have been empirally examined. Indeed, intergenerational family research is in its infancy in the family therapy world. This article explores the literature on intergenerational relations within the sociological and psychosociological disciplines in order to understand what is known, and how this information could assist family therapy researchers interested in developing systematic studies of intergenerational relations for the family therapy field. 23. Mourning and longing from generation to generation / Tamar Shoshan. In: American Journal of psychotherapy = ISSN 0002-9564: vol. 43 (1989), afl. 2 (apr), pag. 193-207. Met samenvatting. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Transgenerationele traumatisering / Tweede generatie / Rouwproces / Holocaust SAMENVATTING: Violent sudden separation from their closest family members determined the extend of survivors' individual traumas. Uncompleted mourning and the depression and somber states of mind it created were absorbed by their children from their birth on. As full adults, an increasing, overt search for better knowledge and understanding is expressed and shared. This seems to contribute to free families of Holocaust survivors of the shame and guilt, and enables a deeper understanding of the entire phenomenon, as it is passed from generation to generation. 24. Kinderen van oorlogs- of geweldsgetroffenen : een brochure over de problematiek die bij kinderen van oorlogs- of geweldsgetroffenen kan voorkomen / J. Elzas ... [et al.]. - Amsterdam : Joodse Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg, [1991]. - 11 p. ; 17x21 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Geweldsgetroffenen / Gezinnen 3

25. Trauma en ontwikkelingsinterferentie : een diagnostisch onderscheid bij de behandeling van getraumatiseerden en hun kinderen uit een psychoanalytisch referentiekader / Han Groen-Prakken. In: ICODO-info = ISSN 0168-9932: vol. 8 (1991), afl. 3 (okt), pag. 14-31. Met lit. opg. Met samenvatting. TREFWOORD(EN): Psychotrauma / Psychoanalyse / Oorlogsgetroffenen / Tweede generatie SAMENVATTING: Verwatering van het psychoanalytisch trauma-begrip heeft het maken van onderscheid tussen eerste en tweede generatie oorlogsslachtoffers in de weg gestaan. 26. Transgenerationele dynamiek in symbiotische gezinnen / P. Remmerswaal, F. Verheij. In: KIND EN ADOLESCENT: Vol. 12 (1991), no. 3, p. 176-184. TREFWOORD(EN): Transgenerationele overdracht / Ouder-kind relatie / Gezinstherapie SAMENVATTING: Gezinnen kunnen relatief gesloten functioneren met transgenerationele dynamieken. Wanneer deze relatieve geslotenheid moet worden verlaten en een meer passende openheid van het gezin als geheel wordt gevraagd, kan blijken dat dezelfde dynamieken dysfunctioneel zijn en medeveroorzakers of instandhouders van probleemgedrag zijn. Systeemtherapie biedt mogelijkheden deze transgenerationele dynamieken te doorbreken. 27. Schicksale der Verfolgten : psychische und somatische Auswirkungen von Terrorherrschaft / Hans Stoffels (Hrsg.). Unter Mitarb. von Ralph-Patrick Beigel...[et al.]. - Berlin ; Heidelberg ; New York ; London ; Paris ; Tokyo ; Hong Kong ; Barcelona ; Budapest : Springer, 1991. - XIII, 337 p. : ill. ; 25 cm. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): KZ-syndroom / PTSD / Tweede generatie / Psychotherapieën 28. Psychotrauma's bij jongeren / W.H.G. Wolters, red.. - Baarn : Ambo, cop. 1991. - 224 p. ; 24 cm. Met lit. opg., reg. TREFWOORD(EN): PTSD / Kinderen van foute ouders / Kinderen / Adolescenten / Tweede generatie 29. Transgenerational family therapies / Laura Giat Roberto ; foreword by Alan S. Gurman. - New York : Guilford Press, cop. 1992. - xv, 219 p. : ill. ; 24 cm. - (The Guilford family therapy series) Includes bibliographical references (p. 205-211) and index. TREFWOORD(EN): Psychotherapieën / Gezinstherapie / Ouder-kind relatie / Relatietherapie 30. Jenseits der Schuld? : die Unfähigkeit zu trauern in der zweiten Generation / Christian Schneider. In: Psyche = ISSN 0033-2623: vol. 47 (1993), afl. 8 (aug), pag. 754-774. Met samenvatting in het Duits en in het Engels. Met lit.opg. TREFWOORD(EN): Rouwproces / Verwerkingsproces / Oorlogsmisdrijven SAMENVATTING: Beyond guilt? The inability to mourn in the second generation. - The time appears to have come to reinterpret and revise the attitudes called for the Mitscherlichs 25 years ago, i.e. recognition of guilt and empathy with the victims of German's extermination drive. Schneider shows that morally de-contextualised psychoanalysis/psychotherapy has been - and still is - in danger of being pressed into service for a variety of ends. 31. Psychische klachten en kenmerken bij poliklinische patiënten van de naoorlogse generatie / J.N. Schreuder...[et al.]. In: Tijdschrift voor Psychiatrie = ISSN 0303-7339: vol. 35 (1993), afl. 4, pag. 227-241. Met samenvatting. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Transgenerationele traumatisering / Psychische stoornissen SAMENVATTING: Empirisch onderzoek naar de psychiatrische symptomatologie en psychologische kenmerken van 'naoorlogse -generatie'-patiënten die zich voor behandeling hebben aangemeld bij de polikliniek van Centrum '45. De patiënten zijn allen na de bevrijding geboren en hebben één of twee in WO II getraumatiseerde ouders. De gemiddelde scores van het psychologisch testonderzoek en de aard van de DSM-III-R-diagmoses bleken vergelijkbaar met de scores en diagnoses van ambulante psychiatrische patiënten. Bij 6 van de 46 patiënten werden herbelevings- en vermijdingssymptomen 4

gevonden, die inhoudelijk verwijzen naar de psychotraumatische ervaringen van de ouders. 32. Arbeidsongeschiktheid en traumatische (oorlogs)ervaringen / red.: W.D. Visser. - Utrecht : Stichting ICODO, 1993. - 76 p. ; 21 cm. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Arbeidsongeschiktheid / Oorlogsgetroffenen / Geweldsgetroffenen / PTSD / Transgenerationele traumatisering 33. Confrontatie met de dood : psychische gevolgen van vervolging / Eddy de Wind ; met een inl. door A. van Dantzig ; red.: Tom de Ridder, Marleen van de Ven. - Utrecht : ICODO, cop. 1993. - 105 p. ; 21 cm. In deze brochure zijn zes artikelen gebundeld die De Wind schreef tussen 1949 en 1987. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Oorlogsgetroffenen / Dood / Psychotherapieën / Tweede generatie / Transgenerationele traumatisering 34. De psychische gezondheid van naoorlogse kinderen van oorlogsgetroffenen : resultaten van een onderzoek / Wim Feenstra. In: Maandblad Geestelijke Volksgezondheid = ISSN 0024-8576: vol. 49 (1994), afl. 5 (mei), pag. 541-553. Met samenvatting. Met lit.opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Psycho-sociale problematiek / Onderzoek SAMENVATTING: Mental health of postwar children of war victims. Outcome of ten years of research. A review of the literature compels to make the tentative conclusion that, as yet, no support has been found for the assumption that postwar children of war victims, solely on the basis of the fact that their parents were traumatized in the war, are at higher risk for mental problems. Because methodology of the majority of the research on postwar generations discussed here leaves much to be desired, a solid basis for a less tentative conclusion regarding the effect of parental traumatization will demand more and especially better research. 35. Late gevolgen van de Tweede Wereldoorlog / Rolf Kleber. In: De psycholoog = ISSN 0033-3115: vol. 29 (1994) (apr), pag. 125-131. Met lit. opg. Met samenvatting in het Nederlands en Engels. TREFWOORD(EN): Oorlogsgetroffenen / Kindoverlevenden / Tweede generatie / Ouder-kind relatie SAMENVATTING: Nearly 50 years have been passed since World War II, but late sequelae are still visible. This article is a review of central issues in research on war victims, in particular child survivors and the so-called second generation. Stressed is the often neglected resilience of those who survived the terror of war, and of their children. Many findings and insights concerning World War II victims may be applicable to those who are suffering the atrocities of present-day wars. 36. Kohuts zelf-psychologie en de problematiek van tweede-generatie-oorlogsgetroffenen / M.C. van der Laan. In: Tijdschrift voor psychotherapie = ISSN 0165-1188: vol. 20 (1994), afl. 5 (sep), pag. 279-292. Met samenvatting in het Nederlands en Engels. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Holocaust / Psychotherapieën SAMENVATTING: In this paper Kohut's self-psychology is introduced as a conceptual frame for understanding the psychological problems of children of holocaust survivors. The experiences of holocaust victims may damage the 'self', impairing their ability to adequately fulfill the narcissistic needs of their children. Kohut's self-psychology can enhance our understanding of children of holocaust survivors, and provide us with some useful guidelines for treatment. 37. Psychopathologische klachten bij kinderen van oorlogsslachtoffers / J.N. Schreuder en G.W. van Tiel-Kadiks. In: Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde = ISSN 0028-2162: vol. 1380 (1994), afl. 13, pag. 641-644. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Psychopathologie 38. Ererbte Traumata / hrsg. von Louis M. Tas und Jörg Wiesse. - Göttingen ; Zürich : Vandenhoeck und Ruprecht, 1994. - ca. 142 S. ; ? cm. - (Psychoanalytische Blätter ; Bd. 2) TREFWOORD(EN): Joden / Ouderen / Eenzaamheid / Tweede generatie / Wezen / Transgenerationele 5

traumatisering / Behandeling 39. Ein Ast bei Nacht kein Ast : seelische Folgen der Menschenvernichtung für Kinder und Kindeskinder / Jörg Wiesse ; Erhard Olbrich (Hg.). - Göttingen ; Zürich : Vandenhoeck und Ruprecht, 1994. - ca. 131 S. ; ? cm. TREFWOORD(EN): Holocaust / Joden / Zigeuners / Tweede generatie / Psychopathologie / Psychologie 40. Doorziekende terreur : oorlogsgetroffenen vanuit het dubbele perspectief van huisarts en lotgenoot / J.D. Querido. In: Medisch Contact = ISSN 0025-8245: vol. 50 (1995), afl. 18, pag. 579-582. Ook in: Icodo-info = ISSN 0168-9932: vol. 12 (1995), afl. 2 (aug), pag. 28-37. TREFWOORD(EN): Oorlogsgetroffenen / Huisartsen / Lotgenotencontact / Hulpverlening / Tweede generatie SAMENVATTING: Een huisarts beschouwt de naoorlogse problematiek aan de hand van zijn eigen kennismaking met psychotrauma's in de praktijk en zijn eigen levenservaring. 41. Facetten van traumabehandeling / red. A.J. de Jong ; met assistentie van W. Verwoerd ; met bijdragen van J.P. Cels ... [et al.]. - Assen : Van Gorcum, 1996. - V, 98 p. : tab. ; 23 cm. - (Sinai-cahiers). Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Psychotrauma / Oorlogsgetroffenen / Psychotherapie / Behandeling / Indische kampkinderen / Joden / Tweede generatie 42. The psychological legacy of war and atrocity: the question of long-term and transgenerational effects and the need for a broad view / Derek Summerfield. In: The Journal of Nervous and Mental Disease = ISSN 0022-3018: Vol. 184 (1996), no. 6 (jun), p. 375-377. Met lit. opg. Met samenvatting. TREFWOORD(EN): PTSD / Oorlogsgetroffenen / Transgenerationele traumatisering 43. Speciale uitgave: oorlog en psychiatrie. In: De Ark van Reinier: Vol. 6 (1997), no. 1 (maa), pag. 1-48. TREFWOORD(EN): Oorlog / Gezondheid / Vluchtelingen / Minderheden / Kinderen / Adolescenten / Veteranen / Lotgenotencontact / Tweede generatie / Joden / Psychiatrie 44. De oorlog die niet ophield / René de Jong. In: Systeemtherapie = ISSN 0924-3631: Vol. 9 (1997), no. 3 (sep), pag. 179-188. Met lit.opg. TREFWOORD(EN): PTSD / Tweede generatie / Transgenerationele traumatisering / Behandeling / Casuistiek SAMENVATTING: Traumatische oorlogservaringen van (een van) beide ouders kunnen de opvoeding en de ontwikkeling van hun kinderen verstoren. Aan de hand van gevalsbesprekingen wordt aangetoond dat deze zogenoemde tweede-generatie-oorlogsgetroffenen hierdoor in hun eigen relaties en gezinsleven kunnen decompenseren. Het is belangrijk gericht navraag te doen naar het oorlogsverleden van de ouders. Dit kan de therapeutische mogelijkheden vergroten. 45. Doen en laten: ouderbegeleiding met tweede-generatie-oorlogsslachtoffers / Keetje Martijn. In: Systeemtherapie = ISSN 0924-3631: Vol. 9 (1997), no. 2 (jun), pag. 100-115. Met lit.opg. TREFWOORD(EN): Ouder-kind relatie / Tweede generatie / Transgenerationele traumatisering / Behandeling SAMENVATTING: Ouderbegeleiding is een frequent toegepaste behandelmethode wanneer ouders een kind aanmelden omdat het klachten heeft. Om een werkrelatie met ouders tot stand te brengen waardoor een therapeutisch proces op gang komt, is een apart soort empathie vereist (De Bruijn-Beneder, 1988). Bij ouders die zijn opgegroeid in naoorlogse gezinnen is de ontwikkeling gekleurd door een aantal specifieke thema's. Dit heeft niet alleen gevolgen voor de manier waarop zij vormgeven aan hun ouderschap maar ook voor de wijze waarop de hulpverlener een werkrelatie met hen tot stand kan brengen. Deze naoorlogse generatie kan zowel te maken hebben gehad met ontwikkelingsinterferenties als met transgenerationle traumatisering. De therapeut moet goed op de hoogte zijn van de 'verzwegen' 6

geschiedenis en rekening houden met hechtingsstoornissen, autonomieproblemen, angst, schuld, schaamte en stoornissen in de aggressieregulatie die het aangaan van een werkrelatie bemoeilijken en hieraan welomschreven voorwaarden stellen. Dit artikel beschrijft de mogelijke gevolgen van ontwikkelingsinterferentie en transgenerationele traumatisering op het ouderschap van deze groep ouders. Bovendien biedt het een bruikbaar concept om dergelijke ouders te helpen bij hun ouderschapstaken wanneer zij zich aanmelden voor hulp bij de problemen van een van hun kinderen. Dit concept behelst een hierarchisch gefaseerd ouderbegeleidingsproces waardoor het ouderschap van de betrokkenen zich verder kan ontwikkelen en alle gezinsleden op een gezonde manier kunnen doorgroeien. Bij het maken van doelstellingen voor de behandeling is het belangrijk met de verschillen de fasen rekening te houden. 46. Trauma en ouderschap: over hoe het verleden kan 'rondzingen' in het heden / Sandra Visser. In: Maandblad Geestelijke Volksgezondheid = ISSN 0024-8576: Vol. 52 (1997), no. 6 (jun), pag. 633-646. Met lit.opg. TREFWOORD(EN): Psychotrauma / Transgenerationele traumatisering / Ouder-kind relatie / Moeders SAMENVATTING: Dit artikel belicht de samenhang tussen de traumatische jeugd van sommige moeders en de problemen in hun eigen ouderschap. Met samenhang doelt de auteur hier vooral op het optreden van een circulair proces waarin de gevoelens en de gedragingen die horen bij het oude psychotrauma 'rondzingen' in het huidige gezin. De hypothese dat een onverwerkt trauma van de moeder kan gaan rondzingen in gezinnen toetst de auteur aan wat zij waarneemt in de praktijk, met behulp van trauma-, hechtings- en objectrelatietheorieën. De auteur zoekt antwoorden op twee vragen: op welke wijze spelen de psychotraumata van moeders een rol in het leven van hun kinderen? en: hoe kun je de samenhang tussen de problematiek van de kinderen en de traumatische voorgeschiedenis van de moeders op een onschuldige manier aan de orde stellen? 47. Trauma - Wahrnehmen des Unsagbaren : Psychopathologie und Handlungsbedarf / Waltraut Wirtgen (Hg.). - Heidelberg : Asanger, 1997. - 102 p. ; 21 cm. Met lit. opg. Met adressen. TREFWOORD(EN): Martelingen / Psychotrauma / Rouwproces / Transgenerationele traumatisering / Tweede generatie / Geweldsgetroffenen / Vluchtelingen 1.3.2 Joods 48. Children and families of concentration camp survivors / V. Rakoff, J.J. Sigal and N.B. Epstein. In: Canada's Mental Health = ISSN 0576-4416: vol. 14 (1966), afl. 4, pag. 24-26. TREFWOORD(EN): KZ-syndroom / Tweede generatie / Joden 49. Children of concentration camp survivors / R. Aleksandrowicz. In: The child in his family / ed. by. E.J. Anthony, C. Koupernik: (cop. 1973), p. 385-392. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 50. The impact of the nazi concentration camps on children of survivors / E. Furman. In: The child in his family / ed. by. E.J. Anthony, C. Koupernik: (cop. 1973), p. 379-384. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 51. Children of the holocaust: mourning and bereavement / H. Klein. In: The child in his family / ed. by. E.J. Anthony, C. Koupernik: (cop. 1973), p. 393-409. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 52. The analysis of a child of survivors / M. Laufer. In: The child in his family / ed. by. E.J. Anthony, C. Koupernik: (cop. 1973), p. 363-373. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 53. De tweede generatie / M. van der Most , L. van Ravensteijn, T. Wibaut-Guilonard. In: MGV = ISSN 7

0024-8576: vol. 28 (1973), afl. 5, pag. 227-231. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 54. Children of survivors / L. Rosenberger. In: The child in his family / ed. by. E.J. Anthony, C. Koupernik: (cop. 1973), p. 375-377. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 55. Hypotheses and methodology in the study of families of the holocaust survivors / J.J. Sigal. In: The child in his family / ed. by. E.J. Anthony, C. Koupernik: (cop. 1973), p. 411-415. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / KZ-syndroom / Methodologie 56. Children of the Holocaust : conversations with sons and daughters of survivors / Helen Epstein. - New York [etc.] : Bantam Books, 1980. - VII, 308 p. ; 18 cm. Oorspr. uitg.: New York : Putnam, 1979. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 57. Children of survivors of the Nazi holocaust: a critical review of literature / N. Solkoff. In: American Journal of Orthopsychiatry = ISSN 0002-9432: vol. 51 (1981), afl. 1 (jan), pag. 29-42. TREFWOORD(EN): Joden / Tweede generatie / Reviews SAMENVATTING: Kritische evaluatie van klinische en experimentele onderzoekingen van kinderen van wie de ouders de Nazi-terreur overleefden. Er worden methodologische fouten geïdentificeerd, vraagtekens bij interpretaties geplaatst en suggesties gedaan voor verder onderzoek. 58. Generations of the Holocaust / ed. by Martin S. Bergmann and Milton E. Jucovy. - New York : Basic Books, 1982. - XIV, 338 p. ; 24 cm. Met biblogr. en index. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Kinderen van foute ouders / Psychoanalyse 59. Families of survivors of the nazi holocaust : some short- and long-term effects / Yael Danieli. In: Stress and anxiety = ISSN 0364-1112: vol. 8 (1982), pag. 405-421. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Ouder-kind relatie 60. Die Diaspora der Asche / N. Fresco. In: Sozialmagazin = ISSN 0340-8469: vol. 7 (1982), afl. 12 (dec), pag. 37-44, 74. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden SAMENVATTING: Interviews met tussen 1945-1948 geboren kinderen van door de nazi's vervolgde joden. Allen blijken sterk te hebben geleden onder het 'grote zwijgen' over datgene wat ouders en familie hebben doorgemaakt. Schrijver heeft zelf in een concentratiekamp gezeten. 61. Die Kinder der Verfolgten : ein Vergleich zwischen den Analysen der Erwachsenen und der Kinder / J.S. Kestenberg. In: Arbeitshefte Kinderpsychoanalyse = ISSN 0721-9628: (1982), afl. 2 (dec), pag. 33-59. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Eerste generatie / Joden SAMENVATTING: Voordracht over psycho-analyse bij kinderen van Nazi-slachtoffers: de tweede generatie. Er is weinig casuïstiek in de literatuur te vinden over dit onderwerp. Psycho-analytici hebben vaak een blinde vlek voor deze belangrijke bepalende faktor in de ouder-kind relatie. Aan de hand van case-studies tracht de spreekster thema's op te sporen, die karakteristiek zijn. De analyses worden vergeleken met die bij volwassenen. 62. The holocaust generation and the importance of a personal dialogue between the generations : study day / Manfred Klafter, chairman. - Tel Aviv : Stichting Sociale Solidariteit Elah, [1982]. - 32 p. ; 29 cm. TREFWOORD(EN): Ouder-kind relatie / Tweede generatie / Communicatie / Joden

8

63. Family therapy with children of concentration camp survivors / R. Krell. In: American Journal of Psychotherapy = ISSN 0002-9564: vol. 36 (1982), afl. 4 (okt), pag. 513-522. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Verzet / Gezinstherapie SAMENVATTING: For children of holocaust survivors who experience emotional problems, the parental background may complicate their symptomatology and therapy. This paper describes two young patients where involvement of family clarified otherwise incomprehensible behavior and contributed to a relatively succesfull therapeutic outcome. Given the reported failures of individual therapy, family assesment and therapy appears to better serve the children of survivors. 64. The effects of the holocaust on the second generation: psycho-analytic studies / M.E. Jucovy. In: American Journal of Social Psychiatry = ISSN 0277-8173: vol. 3 (1983), afl. 1 (win), pag. 15-20. TREFWOORD(EN): KZ-syndroom / Tweede generatie / Joden SAMENVATTING: Dit artikel is een van de drie op de 135e APA-jaarvergadering gepresenteerde papers over de gevolgen van de nazi-terreur voor de tweede generatie. Dit artikel geeft een verklaring van het feit dat het psychoanalytisch onderzoek zich pas zo laat met de tweede generatie ging bezighouden. 65. "Bis ins dritte und vierte Gleid" : das Verfolgungstrauma in der Enkelgeneration / R. Ahlheim. In: Psyche = ISSN 0033-2623: vol. 39 (1985), afl. 4 (apr), pag. 330-354. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Psychoanalyse SAMENVATTING: Verslag van een langdurige, uiteindelijk succesvolle, psychoanalyse van een bij aanvang 6-jarig joods meisje dat zich in haar gestoorde gedrag volledig richtte op sterk-zijn en overleving: een onbewuste overname van de vervolgingsangsten en -trauma's van haar ouders en grootouders. De auteur geeft een overzicht van de loop van de therapie en van de moeizame wijze waarop de overdracht tussen de therapeute en de ouders van het meisje uiteindelijk tot stand kwam. 66. Les enfants déportés pendant la deuxième guerre mondiale et leurs descendants / A. Brauner, F. Brauner. In: Neuropsychiat. de l'Enfance et de l'Adolescence = ISSN 0035-1628: (1985), afl. 6, pag. 251-258. TREFWOORD(EN): Holocaust / Kindoverlevenden / Tweede generatie 67. The treatment and prevention of long-term effects and intergenerational transmission of victimization : a lesson from holocaust survivors and their children / Yael Danieli. In: Trauma and its wake / ed. by Charles R. Figley: (cop. 1985), p. 295-313. TREFWOORD(EN): KZ-syndroom / Tweede generatie / Joden / Psychotherapieën / Preventie 68. Sharing the holocaust experience : communication behaviors and their consequences on families of ex-partisans and ex-prisoners of concentration camps / Sophie Kav Venaki, Arie Nadler, Hadas Gershoni. In: Family Process = ISSN 0014-7370: vol. 24 (1985), afl. 2 (jun), pag. 273-280. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Communicatie / Ouder-kind relatie / Joden SAMENVATTING: Een studie naar de mate waarin traumatische ervaringen uit de holocaust door ouders/slachtoffers aan hun kinderen worden doorgegeven. Men vergelijkt de openheid waarmee bij twee groepen over deze perioden gesproken wordt: ex-KZ-gevangenen en ex-verzetsdeelnemers. Onderzoeksmethode: gestruktureerde interviews met ouders en kinderen. Resultaten wijzen in de richting van relatief meer openheid bij ex-verzetsdeelnemers. Meer onderzoek zou nodig zijn. 69. Second generation effects of historical trauma / Robert M. Prince. In: Psychoanalytic Review = ISSN 0033-2836: vol. 72 (1985), afl. 1 (len), pag. 9-29. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden SAMENVATTING: Studie van twintig tweede generatie kinderen van overlevenden van de holocaust. Deze kinderen blijken geen homogene groep te vormen met gemeenschappelijke kenmerken. Het verschil in doorgeven van wat de ouders meemaakten veroorzaakt een diversiteit in reakties. Bovendien blijkt uit dit onderzoek dat de holocaust een historische breuk in de menselijke ervaring veroorzaakt heeft: alles wat voorstelbaar is, is erna ook mogelijk. Wat deze kinderen bindt is dat ze dichtbij deze breuk zijn 9

opgegroeid. 70. Beratungsarbeit mit Familien von Verfolgten aus der NS-Zeit / von Michael Bourgeon. In: Praxis der Kinderpsychologie und Kinderpsychiatrie = ISSN 0032-7034: vol. 35 (1986), afl. 6 (aug/sep), pag. 222-228. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Identiteit / Gezinnen SAMENVATTING: Beschrijvingen van de psychotherapeutische begeleiding van gezinnen van slachtoffers van de holocaust. De auteur is verbonden aan een educatief-adviserende instelling van de Joodse gemeente in Frankfurt/Main. Na een overzicht van de relevante literatuur beschrijft hij aan de hand van eigen ervaringen met name de ernstige identiteitsproblemen van de tweede generatie. Tot slot schetst hij de gewenste educatief-psychotherapeutische begeleiding voor de tweede en derde generatie. 71. Verschillende stijlen van aanpassing in gezinnen van Holocaust overlevenden : enkele implikaties voor de behandeling / Yael Danieli ; [vert. uit het Engels Anja van der Hart]. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: vol. 3 (1986), afl. 4 (dec), pag. 19-36. Vert. van: Differing adaptational styles in families of survivors of the Nazi holocaust : some implications for treatment (Children Today; vol. 10, no. 5, 1981). TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Gezinnen / Joden 72. Identification processes and denial in the shadow of nazism / Hillel Klein and Ilany Kogan. In: International Journal of Psycho-Analysis = ISSN 0020-7578: vol. 67 (1986), afl. 1, pag. 45-52. TREFWOORD(EN): Psychische stoornissen / Identificatie / Rouwproces / Tweede generatie / Joden SAMENVATTING: This paper presents an analysis of the vicissitudes of individual and group identification processes during and after the holocaust. We also examine denial as a defence mechanism when confronted with massive traumatization, and in the period of readaptation and reintegration to life. Identification with (idealized) lost objects and with group myths, in fantasy as well in action, and denial sustained by fantasy, words and acts, were connected to mourning processes which helped to initiate the re-individuation process developing in face of danger. We consider some of the basic problems of survivors such as avoidance of mourning and rebuilding of self-structure with reemergence of superego, in connection to various processes of identification and denial. We focus on the 'Mythos of Survival' which reveals a special way of coping with life and death problems, and attempt to show how processes of identification connected with it, influence the survivors' way of mourning up to the second and third generation. The aim of therapy with children of survivors is to aid the process of mourning for lost objects, to free them from the burden of the past, by differentiating between their own experiences and that of their parents, thus helping them in the process of re-individuation. 73. The nature of evidence for intergenerational effects of the holocaust / John J. Sigal. In: Simon Wiesenthal Center Annual = ISSN 0741-8450: vol. 3 (1986), pag. 363-376. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 74. Erika Fromm over de na-oorlogse generatie : verslag van de lezing van prof. dr. Erika Fromm op uitnodiging van de Centrale Vereniging Joodse Geestelijke Gezondheidszorg en de Afdeling Psychiatrie van de Vrije Universiteit, gehouden op 11 november 1986 in de Vrije Universiteit te Amsterdam / F.A. Begemann. In: Maandblad Geestelijke Volksgezondheid = ISSN 0024-8576: vol. 42 (1987), afl. 4 (apr), pag. 449-453. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 75. Die Kinder 50 ehemaliger KZ-Häftlinge / Malgorzata Dominik ; übers. [aus dem Polnischen] Olaf Kühl. In: Die Auschwitz-Hefte: (1987), p. 97-111. Bd. 2. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 76. Folgen nationalsozialistischer Verfolgung bei jüdischen Nachkommen Überlebender in der Bundesrepublik Deutschland / Kurt Grünberg. In: Psyche = ISSN 0033-2623: vol. 41 (1987), afl. 6 (jun), 10

pag. 492-507. Met samenvatting in het Duits en Engels. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Duitsland SAMENVATTING: Beschrijving van de gevolgen van de jodenvervolging voor hun nakomelingen in de Bondsrepubliek. Deze nakomelingen moeten een balans trachten te vinden m.b.t. het dilemma: identifikatie met hun vervolgde ouders en identifikatie met hun landgenoten. Bij de keuze voor de eerste mogelijkheid wordt het leven in de BRD zéér moeilijk, zo niet onmogelijk. Bij de keuze voor de tweede mogelijkheid ontstaan ernstige schuldgevoelens ten opzichte van de ouders. 77. Family environment, adjustment, and coping among children of holocaust survivors : a comparative investigation / Susan L. Rose and John Garske. In: Amer.J.Orthopsychiat = ISSN 0002-9432: vol. 57 (1987), afl. 3 (jul), pag. 332-344. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden SAMENVATTING: Onderzoeksverslag onder 73 tweede generatie-genoten, kinderen van Oost-Europese immigranten, een Joodse kontrolegroep en een niet-Joodse kontrolegroep in de leeftijd van 20 tot 39 jaar, naar de {gezinssituatie}, aanpassing en mate van verwerking. De kinderen van de overlevenden skoorden beter. Konklusie is dat de opvatting dat kinderen van holocaust-slachtoffers de littekens van hun ouders meedragen niet te handhaven is. 78. Der Holocaust : familiale und gesellschaftliche Folgen - Aufarbeitung in Wissenschaft und Erziehung? ; Ergebnisse eines Internationalen Forschungs-Kolloquiums an der Bergischen Universität Gesamthochschule Wuppertal / Dan Bar-On...[et al.]. - Wuppertal : Dan Bar-On, F. Beiner, M. Brusten, 1988. - 236 p. ; 21 cm. Bijdragen in het Engels en Duits. - Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Kinderen van foute ouders / Verwerkingsproces 79. Die Kinder der Verfolgten : die Nachkommen der Naziopfer und Flüchtlingskinder heute / H.S. Herzka, A. von Schumacher, S. Tyrangiel. - Göttingen : Vandenhoeck & Ruprecht, 1989. - 154 p. ; 24 cm. - (Praxis der Kinderpsychologie und Kinderpsychiatry. Beiheft ; 29) Lit.opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Vluchtelingen 80. Trauma and rebirth : intergenerational effects of the Holocaust / John J. Sigal and Morton Weinfeld. New York : Praeger, 1989. - xvii, 204 p. ; 25 cm. Includes index. Bibliography: p. [183]-193. TREFWOORD(EN): Transgenerationele traumatisering / Tweede generatie / Joden 81. De naoorlogse joodse generatie in Nederland en zijn problemen / Evelien de Wispelaere. - [S.l.] : De Wispelaere, 1989. - 12 p. ; 30 cm. Werknota R.H.G., Sector Welzijn en Informatie, Studierichting I.W. Lit. opg.: p. 12. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 82. In the shadow of the Holocaust : the second generation / [by] Aaron Hass. - Ithaca : Cornell University Press, cop. 1990. - 178 p. ; 24 cm. Met bibliogr. en index. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Transgenerationele traumatisering / Joden 83. Vermitteltes und reales Trauma in der Psychoanalyse von Kindern von Holocaust-Überlebenden / Ilany Kogan. In: Psyche = ISSN 0033-2623: vol. 44 (1990), afl. 6 (jun), pag. 533-545. Met samenvatting. Met lit.opg. TREFWOORD(EN): Transgenerationele traumatisering / Tweede generatie / Joden SAMENVATTING: Die Autorin untersucht die Auswirkungen der Retraumatisierung von Kindern von Holocaust-Überlebenden, die durch unbewusste Identifizierung das Trauma der Eltern übernommen haben. 84. De tweede generatie verlaat het huis: de functie van de sibling-subgroep in het separatie-individuatieproces in gezinnen van overlevenden / Sarah Shiryon. In: Psychother.Pasp.: vol. 7 (1990), pag. 11

2.7-2.27. Met samenvatting. Met lit.opg. TREFWOORD(EN): Transgenerationele traumatisering / Tweede generatie / Holocaust / Joden SAMENVATTING: De opzet van deze studie was een heroriëntatie van het Holocaustonderzoek op een benadering waarin het gezinssysteem en het niet-pathologische centraal staan. 85. Spätfolgen bei NS-Verfolgten und deren Kindern / herausgegeben von esra. - Berlin : Samson, 1991. 48 p. ; 24 cm. - (esra-Hefte ; 1/1991). Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Oorlogsgetroffenen / Joden / Tweede generatie 86. Die Jahre danach : Folgen und Spätfolgen der KZ-Haft / Leo Eitinger. In: Dachauer Hefte = ISSN 0257-9472: vol. 8 (1992), afl. 1 (nov), pag. 3-17. TREFWOORD(EN): Concentratiekampen / Oorlogsgetroffenen / Tweede generatie 87. Spuren der Verfolgung : seelische Auswirkungen des Holocaust auf die Opfer und ihre Kinder / hrsg. von Gertrud Hardtmann ; mit Beitr. von Dan Bar-On ... [et al.]. - Gerlingen : Bleicher, 1992. - 286 p. ; 19 cm. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Holocaust / Oorlogsgetroffenen / Tweede generatie / Psychotherapieën / Hulpverlening 88. Echoes of the Holocaust / Shalom Robinson, editor. - 1992. - 24 cm. Bulletin of the Jerusalem Center for Research into the late effects of the Holocaust. TREFWOORD(EN): Holocaust / Golfoorlog / Oorlogsgetroffenen / Tweede generatie 89. What a psychoanalyst learned from the Holocaust and genocide / Judith S. Kestenberg. In: International Journal of Psycho-Analysis = ISSN 0020-7578: vol. 74 (1993), afl. 6, pag. 1117-1129. Met lit. opg. Met samenvatting in het Engels, Frans, Duits en Spaans. TREFWOORD(EN): Holocaust / Oorlogsgetroffenen / Kindoverlevenden / Tweede generatie / Psychoanalyse SAMENVATTING: This paper is concerned with certain aspects of the Holocaust as it concerns children of survivors and child survivors. It describes transposition and somatisation and a split in the superego in children of survivors. It goes on to describe the psyche of child survivors, the split in their ego, their somatisation and the effect it had on the id, the ego and the superego of child survivors. 90. Agression expression in grandchildren of Holocaust survivors - a comparative study / Eytan Bachar. In: Israel Journal of Psychiatry and related sciences = ISSN 0333-7308: vol. 31 (1994), afl. 1, pag. 41-47. TREFWOORD(EN): Holocaust / Israël / Transgenerationele traumatisering / Tweede generatie / Derde generatie SAMENVATTING: Grandchildren of Holocaust survivors did not differ in their expression of aggression from controls. As difficulties in externalizing aggression are considered in the literature to be a central factor in the maladation of survivors and subsequently in their sons and daughters, the results of the present study were interpreted to be one possible indication that transgenerational transmission of trauma has ceased in the third generation. 91. Holocaust survivors' mental health / T.L. Brink, ed. - New York : Haworth Press, 1994. - 147 p. ; 22 cm. - (Clinical gerontologist, ISSN 0731-7115 ; vol. 14 (1994) no. 3) Also published as monograph, ISBN 1-560-24669-3. Met lit. opg. en reg. TREFWOORD(EN): PTSD / Holocaust / Joden / Ouderen / Tweede generatie / Coping / Behandeling / Verpleging / Psychotherapieën / Hypnotherapie 92. Nongenetic familial transmission of psychiatric disorders? : evidence from children of holocaust survivors / Sharon Schwartz, Bruce P. Dohrenwend and Itzhak Levav. In: Journal of Health and Social Behavior: vol. 35 (1994) (dec), pag. 385-402. Met lit. opg. 12

TREFWOORD(EN): Psychische stoornissen / Holocaust / Tweede generatie / Transgenerationele traumatisering SAMENVATTING: There is considerable evidence that psychiatric disorders aggregate in families, a phenomenon for which both genetic and nongenetic explanations have been proposed. However, since genetic and social inheritance usually co-occur, it is difficult to seperate out their effects. In this paper, we argue that examining the rates of disorder among children of holocaust survivors provides a special situation where genetic and nongenetic factors in familial transmission can be seperated, and where specific nongenetic mechanisms can be tested. We specify competing hypotheses, and test their viability using data from an epidemiological study of psychiatric disorders conducted in Israel. We find no evidence of higher symptom scale scores or higher rates of current psychiatric disorders from children of Holocaust survivors. However, they did have higher rates of past disorders. 93. Fear and hope : three generations of the Holocaust / Dan Bar-On. - Cambridge, MA ; London : Harvard University Press, cop. 1995. - 372 p. ; 24 cm. Bevat bibliografie en index. TREFWOORD(EN): Transgenerationele traumatisering / Joden / Holocaust / Tweede generatie / Derde generatie / Verwerkingsproces / Biografieën 94. Kinder der Opfer, Kinder der Täter : Psychoanalyse und Holocaust / hrsg. von Martin S. Bergmann, Milton E. Jucovy und Judith S. Kestenberg ; aus dem Amerikan. von Elisabeth Vorspohl. - Frankfurt am Main : Fischer, cop. 1995. - 425 p. ; 22 cm. Met lit. opg. en index. Vert. van: Generations of the Holocaust. - New York [etc.] : Columbia University Press, 1990. - Oorspr. uitg.: New York : Basic Books, 1982. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Holocaust / Psychoanalyse / Kinderen van foute ouders / Joden 95. Fünfzig Jahre nach Anne Frank : Reaktivierung einer transgenerationellen Traumatisierung in der Übertragung / Hendrika C. Halberstadt-Freud. In: Psyche = ISSN 0033-2623: vol. 49 (1995), afl. 1 (jan), pag. 1-17. Met samenvatting in het Duits en in het Engels. Met lit.opg. TREFWOORD(EN): Transgenerationele traumatisering / Tweede generatie / Joden / Psychoanalyse SAMENVATTING: Fifty years after Anne Frank. Reactivation of transgenerational traumatization in transference. With reference to the psychoanalytic treatment of a forty-year-old homosexual of the second generation, the author traces the problematic of the transgenerational handing-down of unresolved traumatization. The article concentrates entirely on this case and provides an impressive record of mechanisms of transference and counter-transference involved and the various stages of the psychoanalytic process. 96. Love and heritage of the past / Ilnay Kogan. In: International Journal of Psycho-Analysis = ISSN 0020-7578: vol. 76 (1995), afl. 4, pag. 803-823. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Holocaust / Transgenerationele traumatisering / Joden / Ouder-kind relatie / Rouwverwerking SAMENVATTING: In this paper, the author explores in developing the capacity to fall and remain in love, as shown in a case study of a Holocaust survivor's daughter whose mother lived through the Holocaust as a child. These difficulties arose from the inability of the daughter to go through the mourning processes necessary for the separation from her bereaved mother, as well as from the daughter's fixation on the mother's interminable, unresolved mourning. The daughter exploited her relationships with the love objects in her life to play the role of the victim/persecutor. She thus enacted the drama of facing death and being rescued through flight or promiscuity, elements which were dominant in her fantasies relating to her mother's past. The working through of the transference relationship helped her become aware of the unconscious meaning embedded in her actions and eventually lessened her need to live her mother's past in her own life. 97. Die zweite Holocaust : das Leben ist bedrohlich / Dori Laub, Harvey Peskin und Nanette C. Auerhahn. In: Psyche = ISSN 0033-2623: vol. 49 (1995), afl. 1 (jan), pag. 18-40. Met samenvatting in het 13

Duits en in het Engels. Met lit.opg. TREFWOORD(EN): Holocaust / Joden / Oorlogsgetroffenen / Tweede generatie SAMENVATTING: The second holocaust : when life threatens. - According to the authors' observations, the 'second holocaust' is a phenomenon encountered both in the first and the second generation. This dramatic concept seeks to convey the fact that the devastations of the actual holocaust are re-enacted and unconsciously repeated by the survivors and their children in terms not only of the content of the trauma but also of its style. It appears helpful to encounter the onset and the effects of this 'second holocaust' by activating the life side of the life-death dichotomy as a counter against the compulsive urge for repetition. 98. A global perspective on working with Holocaust survivors and the second generation: selected papers / John Lemberger (red.). - Jerusalem : JDC-Brookdale Institute ; AMCHA ; JDC-Israel, 1995. - 459 p. ; 24 cm. TREFWOORD(EN): Holocaust / Joden / Eerste generatie / Tweede generatie / Behandeling / Ouderen / Kinderen / Onderduiken 99. Healing history's wounds : clinical issues in the treatment of Holocaust survivors & their families. Los Angeles : [s.n.], 1996. - 158 p. ; 30 cm. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Holocaust / Joden / Ouderen / Gezinnen / Transgenerationele traumatisering / Tweede generatie / Behandeling 100. Open groups for children of holocaust survivors / E. van der Hal, Y. Tauber and J. Gottesfeld. In: INTERNATIONAL JOURNAL OF GROUP PSYCHOTHERAPY = ISSN 0020-7284: Vol. 46 (1996), no. 2 (apr), pag. 193-208. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Behandeling / Groepstherapie SAMENVATTING: Group therapy with children of Holocaust survivors is known to be effective in breaking the conspiracy of silence that is characteristic of many families in which one or both parents are Holocaust survivors. Therefore, therapeutic groups were offered at "Amcha," the Israeli Center for Psychosocial Support of Survivors of the Holocaust and the Second Generation. Initial enthusiasm was great, but actual commitment to participate on a regular basis was surprisingly low. Very few groups got off the ground. We therefore devised a framework of monthly open groups. This article presents our rationale for an open group for this population and for having three facilitators, a description of how these groups actually function, a discussion of advantages and shortcomings, and a summary of our findings. 101. Ubermittlung eines Traumas: Unbewusste Phantasie und der Auslosung durch die aussere Realitat, mit besonderer Rucksicht auf den Holocaust / James M. Herzog. In: Psyche = ISSN 0033-2623: Vol. 50 (1996), no. 6 (jun), p. 548-563. Met samenvatting in het Duits en in het Engels. Met lit.opg. TREFWOORD(EN): Transgenerationele traumatisering / Tweede generatie / Joden / Verwerkingsproces / Partners / Psychoanalyse SAMENVATTING: The transmission of traumas: Unconscious fantasy, and its activation by external reality, with special reference to the Holocaust.- Herzog sees trauma as the incursion of certain kinds of hyper- and hypo-stimulation on the child or adult, interrupting the capacity for play (play as the crative acquisition of reality) and occasioning a change in the mode of play. The upshot is interactive acting-out in the relationship, in which the pre-programmed participation of the partner is essential. The author draws upon the case history of a man of the 'second generation' to demonstrate how failure on the part of the parents to work through a trauma of their own meant that it was passed on to the son and his relationship to his wife. The return of the parents' trauma manifested itself most clearly in the necessity felt by the son to organise his own sexuality in a particular way. 102. Children of Holocaust survivors: separation obstacles, attachments, and anxiety / F. Zilberfein. In: SOCIAL WORK IN HEALTH CARE: Vol. 23 (1996), no. 3, pag. 35-55. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Hechting / Transgenerationele overdracht / Diagnostiek SAMENVATTING: This article will discuss a research study conducted on the transmission of Holocaust 14

trauma to children of survivors. The study examines and focuses on the effects Holocaust survivor parents have on their children focusing on three variables: separation obstacles, the ability to form substantial intimate relationships, and anxiety. Most Holocaust survivor parents perceive separation in a disapproving way and therefore it is often interpreted and handled differently in survivor families. 103. Da ist etwas kaputtgegangen an den Wurzeln : Identitätsformation deutscher und israelischer Jugendlicher im Schatten des Holocaust / Dan Bar-On ... (Hrsg.). [Die engl.-sprachigen Beitr. wurden übers. von Martin Bachmann ...]. - Frankfurt/Main ; New York : Campus-Verl, 1997. - 306 S. ; 21 cm. TREFWOORD(EN): Holocaust / Tweede generatie / Identiteit / Duitsland / Israël 104. The Holocaust and its effects on survivors: An overview / Paul Chodoff. In: Political Psychology = ISSN 0162-895X: Vol. 18 (1997), no. 1 (mar), pag. 147-157. TREFWOORD(EN): KZ-syndroom / Holocaust / Eerste generatie / Tweede generatie / Psycho-sociale problematiek SAMENVATTING: Presents the personal account of an Auschwitz survivor, and discusses the adaptive measures of concentration camp inmates and long-term psychiatric and psychological effects on survivors and their families, in an effort to detail the widely reverberating consequences of the Nazi Holocaust on both Jewish survivors and the world at large. The survivor-guilt characteristics of concentration camp syndrome and its relationship to posttraumatic stress disorder (PTSD) are described. Indirect effects of the Holocaust have been manifested in various ways, particularly through various levels of psychologic denial displayed by Holocaust criminals and (at least during the early postwar period) by the German public. The Holocaust also has had profound effects on the ways the Jewish people regard themselves and are seen by others. Finally, the Holocaust can be seen as offering a kind of paradigmatic signature to the world view of the end of the 20th century, emphasizing the persistence of evil and the limitations of the idea of progress. 105. Der Holocaust im Leben von drei Generationen : Familien von Überlebenden der Shoah und von Nazi-Tätern / Gabriele Rosenthal (Hg.). - Giessen : Psychosozial-Verl, 1997. - 460 p. ; 21 cm. - (Reihe Edition psychosozial) TREFWOORD(EN): Dader-slachtoffer / Tweede generatie / Derde generatie / Families / Joden / Duitsers SAMENVATTING: Wie gestaltet sich der familiale Dialog über die Familienvergangenheit in der Nazi-Zeit in Familien von Verfolgten des Nazi-Regimes wie auch in Familien von Nazi-Tätern und Mitläufern? Welchen Einfluß hat die Vergangenheit der Großeltern auf das Leben ihrer Kinder und Enkel? Wie unterscheidet sich strukturell der Dialog über die Familienvergangenheit und über den Holocaust in Familien von Tätern und in Familien von Verfolgten? Diesen Fragen wird nachgegangen in diesen Publikation. 106. Siegel der Erinnerung : das Trauma des Holocaust ; Psychotherapie mit Kindern von Überlebenden / Dina Wardi. Mit einem Vorw. von Tilmann Moser. Aus dem Hebr. übers. von Almuth Lessing und Antje Clara Naujoks unter Mitarb. von Christoph Trunk. - Stuttgart : Klett-Cotta, 1997. - ca. 352 S. ; 23 cm. Vert. van: Nosee ha-hotam. TREFWOORD(EN): Transgenerationele traumatisering / Tweede generatie / Moeder-kind relatie / Psychoanalyse / Psychotherapieën / Joden SAMENVATTING: De volgende hoofdstukken zijn opgenomen: 1. Ouders, die de holocaust overleefd hebben - het trauma van de ontworsteling en scheiding, 2. Kinderen van overlevenden als 'Gedenkkerzen', 3. Dialoog tussen overlevende moeders en hun kinderen, 4. Identificatie met de dood, 5. Dader en slachtoffer, 6. Eigenwaarde en seksuele identiteit, 7. Losmaking van de 'Gedenkkerze' rol. 107. Kinderen van de hoop / Shirley Barenholz. - Kampen : Kok, cop. 1998. - 208 p. : ill. ; 29 cm ISBN 90-242-9159-3 TREFWOORD(EN): Joden / Israël / Tweede generatie / Oorlogsgetroffenen / Foto's / Dubbelportretten

15

108. The transmission of trauma across generations: identification with parental trauma in children of Holocaust survivors / Dani Rowland-Klein and Rosemary Dunlop. In: Australian and New Zealand journal of psychiatry = ISSN 0004-8674: Vol. 32 (1998), no. 3 (jun), pag. 358-369. TREFWOORD(EN): Holocaust / Tweede generatie / Joden / Vrouwen / Transgenerationele overdracht SAMENVATTING: Objective: This study examines the phenomenology of intergenerational transmission of trauma with the aim of elucidating the interactional process of transmission within an object realtions framework. Method: The method consisted of systematic textual analysis of semi-structured interviews with six Jewish women born after the war who were children of concentration camp interned Holocaust survivors. Results: Four superordinate themes were identified: heightened awareness of parents' Holocaust survivor status, parenting style, overidentification with parents' experiences and transmission of fear and mistrust. These were found despite the variation in parental communication. Conclusions: The data suggest that unconscious processes are at least partially involved in the transmission of trauma. A form of projective identification is proposed as an explanatory mechanism which brings together diverse aspects of the observed phenomena; projection by the parent of Holocaust-related feelings and anxieties into the child; introjection by the child as if she herself had experienced the concentration camps; and return of this input by the child in the form of compliant and solicitous behavior associated with enmeshment and individuation problems. Further research may establish these phenomena as a particular form of Secondary Traumatic Stress Disorder. 109. Relationship between posttraumatic stress disorder characteristics of Holocaust survivors and their adult offspring / R. Yehuda...[et al.]. In: American Journal of Psychiatry = ISSN 0002-953x: Vol. 155 (1998), no. 6 (jun), pag. 841-843. TREFWOORD(EN): PTSD / Holocaust / Joden / Transgenerationele traumatisering / Tweede generatie / Diagnostiek SAMENVATTING: OBJECTIVE: There is controversy regarding the long-lasting effects of the Holocaust on the adult children of Holocaust survivors. In the present study the authors examined the relationship between posttraumatic stress disorder (PTSD) characteristics of Holocaust survivors and their adult children to determine whether differences in symptom severity or diagnostic status of parents would be associated with similar characteristics in their adult children. METHOD: Holocaust survivors (N = 22) and their offspring (N = 22) were interviewed with several instruments to assess lifetime trauma history, effect of trauma on one's life, level of intrusive and avoidance symptoms in response to reminders of the Holocaust, current and lifetime PTSD, and current and lifetime axis I psychiatric disorder other than PTSD. RESULTS: There were significant relationships between parents and children regarding the effect of trauma on one's life and level of intrusive, but not avoidance, symptoms in response to reminders of the Holocaust. Offspring with traumatic events were more likely to develop PTSD if their parents had PTSD. CONCLUSIONS: Symptoms in offspring may be related to presence and severity of symptoms in the parent. Furthermore, PTSD in the parent may be a risk factor for PTSD in offspring. 110. Vulnerability to posttraumatic stress disorder in adult offspring of Holocaust survivors / R. Yehuda...[et al.]. In: American Journal of Psychiatry = ISSN 0002-953x: Vol. 155 (1998), no. 9 (sep), pag. 1163-1171. TREFWOORD(EN): PTSD / Kwetsbaarheid / Tweede generatie / Joden / Diagnostiek SAMENVATTING: OBJECTIVE: There has been considerable controversy regarding the impact of the Holocaust on the second generation, but few empirical data are available that systematically document trauma exposure and psychiatric disorder in these individuals. To obtain such data, the authors examined the prevalence of stress and exposure to trauma, current and lifetime posttraumatic stress disorder (PTSD), and other psychiatric diagnoses in a group of adult offspring of Holocaust survivors (N=100) and a demographically similar comparison group (N=44). METHOD: Subjects were recruited from both community and clinical populations and were evaluated with the use of structured clinical instruments. Stress and trauma history were evaluated with the Antonovsky Life Crises Scale and the Trauma History Questionnaire, PTSD was diagnosed with the Clinician Administered PTSD Scale, and other psychiatric disorders were evaluated according to the Structured Clinical Interview for DSM-IV. RESULTS: The data 16

show that although adult offspring of Holocaust survivors did not experience more traumatic events, they had a greater prevalence of current and lifetime PTSD and other psychiatric diagnoses than the demographically similar comparison subjects. This was true in both community and clinical subjects. CONCLUSIONS: The findings demonstrate an increased vulnerability to PTSD and other psychiatric disorders among offspring of Holocaust survivors, thus identifying adult offspring as a possible high-risk group within which to explore the individual differences that constitute risk factors for PTSD. 1.3.3 Verzet 111. Psychoanalyse en psychotherapie op psychoanalytische basis aan oorlogsslachtoffers, verzetsdeelnemers en hun kinderen / M.M. Montessori ... [et al.]. - Amsterdam : Psychoanalytisch Instituut, P.A.I., 1981. - 53 p + bijl. ; 30 cm. Met lit.opg. TREFWOORD(EN): Psychoanalyse / Psychotherapieën / Oorlogsgetroffenen / Tweede generatie 112. Psychotherapie aan oorlogsgetroffenen : psychoanalyse en psychotherapie op psychoanalytische basis aan oorlogsslachtoffers, verzetsdeelnemers en hun kinderen / uitg. van de Stichting ICODO ; [inl. H.A.A. Mourits]. - Utrecht : Stichting ICODO, 1981. - 35 p. ; 21 cm. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Oorlogsgetroffenen / Verzetsdeelnemers / Psychoanalyse / Tweede generatie 1.3.4 Indisch 113. Indische oorlogsgevolgen, een vergeten geschiedenis / B.V. Filet. In: MGV = ISSN 0024-8576: vol. 40 (1985), afl. 7/8 (jul/aug), pag. 715-735. TREFWOORD(EN): Repatrianten / KZ-syndroom / Tweede generatie 114. Niemandsland als vaderland / Henk Jan Kater. In: Ned. tijdschr. geneeskd.: vol. 129 (1985), afl. 32 (10 aug), pag. 1550-1553. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Indische kampkinderen / Tweede generatie / PTSD SAMENVATTING: Beschrijving van het existentieel-emotioneel stress (EES)-syndroom, vooral vanuit ervaringen van zeer jonge kinderen in Jappenkampen. 115. Transgenerational traumatization in children of parents interned in Japanese civil internment camps in the Dutch East Indies during Word War II / T.A.H. Doreleijers and D.M. Donovan. In: The journal of psychohistory = ISSN 0145-3378: Vol. 17 (1990), no. 4, pag. 435-447. TREFWOORD(EN): Interneringskampen / Transgenerationele traumatisering / Tweede generatie 116. Uit en thuis : een klein Moluks drama / Geny Th. Visbach. In: Maandblad Geestelijke Volksgezondheid = ISSN 0024-8576: vol. 50 (1995), afl. 3 (maa), pag. 258-269. Met samenvatting. Met lit.opg. TREFWOORD(EN): Psychotherapieën / Depressie / Persoonlijkheidsstoornissen / Tweede generatie / Molukkers SAMENVATTING: Home is where the heart is: a small Moluccan tragedy. Case study of a clinical treatment of a Moluccan man with depressive and personality disorders, related to the ambivalence of second generation migrants. 117. Immer voorwaarts / Frans Lopulalan. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 42-43. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Molukkers / Ouder-kind relatie 118. Diaconale zorg en welzijn voor Molukkers : opvattingen, visies en analyses : memeliharakan kesedjahteraan diakonal Maluku : pendapatan, tindjauan dan uraian / Elias Rinsampessy, Sylvia Huwaee, Peter van den Vrijhoef. - Nijmegen : Stichting Muhabbat, 1998. - 100 p. : Ill., foto's. ; 23 cm 17

ISBN 90-72744-12-8 TREFWOORD(EN): Ouderen / Dementie / Rouwverwerking / Psychotrauma / Gemengde huwelijken / Molukkers / Tweede generatie / Hulpverlening SAMENVATTING: Naast meningen en analyses van 'opinion leaders' in en buiten de Molukse gemeenschap komen in deze jubileumbundel ook de visies en persoonlijke ervaringen van de eerste, tweede en derde generatie aan bod aangaande aspecten van zorg en welzijn in de Molukse gemeenschap. Onderwerpen zoals zorg voor Molukse ouderen, dementie, veranderende opvoedingspatronen in gezinnen, gemengde huwelijken, rouwverwerking en omgaan met schokkende gebeurtenissen worden besproken. 1.3.5 Veteranen 119. Impact of posttraumatic stress disorder of World War II on the next generation / Robert Rosenheck. In: J.Nerv.Ment.Dis. = ISSN 0022-3018: vol. 174 (1986), afl. 6 (jun), pag. 319-327. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Militairen SAMENVATTING: A clinical survey examined the experiences of children who grew up in families in which a father suffered from PTSD as a result of combat experience in World War II. Although the data did not permit rigorous epidemiological or definitive etiological conclusions, the survey did reveal that some offspring of World War II combat veterans demonstrate long-term, transgenerational effects from their father's combat trauma. Although the children's conscious knowledge of the veteran's combat experience and the impact of the veteran on the affective life of his family and on his children varied among the five families studied, the continuing legacy of wartime trauma was apparent in the adult lives of many of these offspring. 120. Human adaptation to extreme stress : from the Holocaust to Vietnam / edited by John P. Wilson, Zev Harel, and Boaz Kahana. - New York [etc.] : Plenum Press, cop. 1988. - xxii, 396 p. ; 24 cm. - (The Plenum series on stress and coping) Met lit. opg. en index. TREFWOORD(EN): PTSD / Holocaust / Vietnam-veteranen / Psychotherapieën / Tweede generatie 121. Chronic identify diffusion in traumatized combat veterans / Rebecca Silverstein. In: Social behavior and personality = ISSN 0301-2212: vol. 22 (1994), afl. 1, pag. 69-79. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Veteranen / PTSD / Transgenerationele traumatisering / Tweede generatie SAMENVATTING: The traumatic effects of combat are elaborated as having long lasting deleterious effects on veterans. The persistent identify diffusion with which these veterans present is addressed within the theoretical framework of psychosocial development. Treatment implications are discussed. 122. The effect of PTSD and combat level on Vietnam veterans' perception of child behavior and marital adjustment / Lisa Teague Caselli and Robert W. Motta. In: J.Clin.Psychol. = ISSN 0021-9762: Vol. 51 (1995), no. 1, p. 4-12. Met samenvatting en lit.opg. TREFWOORD(EN): PTSD / Vietnam-veteranen / Partners / Ouder-kind relatie SAMENVATTING: This study empirically investigated the effects of post-traumatic stress disorder (PTSD) and combat level on Vietnam veterans' perceptions of their children's behavior, as well as its effects on their marital adjustment. Results indicated that the predictor variables of PTSD and combat level together explained 33.6% of the variance in perceived child behavior problems (p<.001) and 51.8 of the variance in marital adjustments. In addition, PTSD and combat level, when observed together, reliably predicted internalizing and externalizing behavior problems in addition to four specific areas of marital adjustment. When observed individually, however, it was shown that child behavior problems and marital adjustment were predicted primarily by PTSD, rather that combat level. 123. Children's response to parental separation during operation desert storm / P.S. Jensen, D. Martin and H. Watanabe. In: JOURNAL OF THE AMERICAN ACADEMY OF CHILD AND ADOLESCENT PSYCHIATRY = ISSN 0890-8567: Vol. 35 (1996), no. 4 (apr), pag. 433-441. 18

TREFWOORD(EN): Stress / Ouder-kind relatie / Golfoorlog-veteranen SAMENVATTING: OBJECTIVE: Commonly held attitudes concerning the effects of parental wartime deployment on children have usually been guided by stereotype, rather than scientific data. To determine the effects of Operation Desert Storm on military children and their parents, the authors compared children and families with and without a deployed soldier-parent prior to and during Operation Desert Storm. METHOD: Three hundred eighty-three children and the remaining caretaking parent completed self- and parent-report instruments concerning child and family functioning and life stressors. Children of deployed and nondeployed personnel were compared cross-sectionally, as well as longitudinally, using data collected prior to any knowledge of Operation Desert Storm. RESULTS: Children of deployed personnel experienced elevated self-reported symptom levels of depression, as did their parents. Likewise, families of deployed personnel reported significantly more intervening stressors, compared with children and families of nondeployed personnel. However, deployment per se rarely provoked pathological levels of symptoms in otherwise healthy children. CONCLUSIONS: Generally, the factors shaping differential outcomes among children of deployed personnel do not differ from the variables affecting outcomes of children of nondeployed parents. However, boys and younger children appear to be especially vulnerable to deployment effects, and increased monitoring of these children is warranted. Adequate treatment of children requires treatment of the effects of the deployment on other family members. For children showing more persistent or pervasive psychopathology, factors other than simple deployment should be considered. 124. Perception of post traumatic stress disorder symptoms by children of Puerto Rican Vietnam veterans / L.E. del Valle and J. Alvelo. In: Puerto Rico Health Sciences Journal = ISSN 0738-0658: Vol. 15 (1996) (jun), pag. 101-106. TREFWOORD(EN): PTSD / Transgenerationele traumatisering / Vietnam-veteranen / Tweede generatie / Puerto Rico / Diagnostiek SAMENVATTING: The purpose of this exploratory-descriptive study was to determine the extent children observed Post Traumatic Stress Disorder (PTSD) symptoms in their fathers and whether they exhibited similar symptoms. The sample consisted of 60 Puerto Rican children of Vietnam veterans diagnosed with PTSD. A self-administered PTSD Symptoms Measure was developed to determine the extent of parental and children behavioral indicators of PTSD. Findings indicate that the majority of the children in this study reported perceiving the PTSD symptoms of their fathers and they also reported exhibiting the symptoms themselves. Children who identified more PTSD symptoms in their fathers tended to report greater PTSD symptoms in themselves. 125. Transgenerational effects of abusive violence on the children of Vietnam combat veterans / R. Rosenheck and A. Fontana. In: Journal of Traumatic Stress = ISSN 0894-9867: Vol. 11 (1998), no. 4 (oct), pag. 731-742. TREFWOORD(EN): Psychotrauma / Vietnam-veteranen / Tweede generatie / Diagnostiek SAMENVATTING: This study examined the relationship between participation in abusive violence in Vietnam and behavioral disturbances among children aged 6-16 in the next generation. As part of the National Vietnam Veterans Readjustment Study (NVVRS) detailed data were obtained on a national sample of male veterans who were living in households with children aged 6-16 (N = 257). Interviews with spouses/partners were used to evaluate current family relationships and child behavior. Children of veterans who participated in abusive violence showed more behavioral disturbance than children of other Vietnam veterans even after multivariate analysis was used to adjust for other factors such as PTSD symptoms, combat exposure, and postmilitary family relationships. Participation in abusive violence appears to affect parent-child relationships in a way that adversely influences children living at home. 1.3.6 Kinderen van "foute" ouders 126. Het lot van de NSB-kinderen : een oud maar actueel probleem / J. Hofman. In: MGV = ISSN 0024-8576: vol. 39 (1984), afl. 3 (maa), pag. 243-255. 19

TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Kinderen van foute ouders 127. Jeugdhulpverlening anno 1945 / Frits Hoppe. In: Tijdschrift voor Jeugdhulpverlening = ISSN 0168-8146: vol. 13 (1985), afl. 8/9 (aug/sep), pag. 258-260. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Kinderen van foute ouders SAMENVATTING: Direkt na WO II werden jeugdhulpverleners gekonfronteerd met een bijzondere groep jongeren: kinderen van 'foute' ouders en jeugdige politieke delinquenten. In dit artikel wordt ingegaan op de opvang en heropvoeding van deze jongeren. 128. Kinderen van NSB-ers, 1944-1949 / Thom R.M. Willemse. In: MGV = ISSN 0024-8576: vol. 41 (1986), afl. 4 (apr), pag. 367-381. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Kinderen van foute ouders 129. Hebt u nog zo'n NSB-meisje voor ons? : opvang en reclassering van kinderen van NSB'ers en jeugdige politieke delinquenten (1944-1951) / Ruud Luiks. In: Spiegel Historiael: vol. 24 (1989), afl. 2 (feb), pag. 75-80. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Kinderen van foute ouders 130. Kinderen van 'foute' ouders op zoek naar goede hulpverlening / Trees Vorst. - Utrecht : NIZW, 1991. - 29, [21] p. ; 30 cm. Deelrapportage I. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Hulpverlening / Kinderen van foute ouders / Tweede generatie 131. Daar praat je niet over! : kinderen van foute ouders en de hulpverlening / Trees Vorst-Thijssen, Nico de Boer. - Utrecht : Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn, NIZW, 1993. - 61 p. ; 25 cm. Met lit. opg., samenvatting in het Engels. TREFWOORD(EN): Kinderen van foute ouders / Tweede generatie / Hulpverlening 132. Daar praat je niet over! : kinderen van foute ouders en de hulpverlening / Trees Vorst-Thijssen, Nico de Boer. - 2e geheel herz. dr. - Utrecht : Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn/NIZW, 1995. - 79 p. : foto's. ; 21 cm. 1e dr.: 1993. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Kinderen van foute ouders / Loyaliteitsconflict / Hulpverlening / Tweede generatie / Zelfhulp 133. De behandeling van naoorlogse kinderen van foute ouders; enkele notities en overwegingen / P.C. Blom. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 86-90. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Kinderen van foute ouders / Behandeling / Psychotherapeuten / Interactieproces 1.4 Inaugurele redes 134. 'De wolken waarom moeder schreide' / D.J. de Levita. - Nijmegen : SUN, 1992. - 23 p. : ill. ; 21 cm. Inaugurele rede Nijmegen. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Transgenerationele traumatisering / Tweede generatie / Identiteit 1.5 Proefschriften 135. Sequentielle Traumatisierung bei Kindern : deskriptiv-klinische und quantifizierend-statistische follow-up-Untersuchung zum Schicksal der jüdischen Kriegswaisen in den Niederlanden / door Hans Alex Keilson. - Stuttgart : Enke, 1979. - xvi, 464 p. : tab. ; 23 cm. - (Forum der Psychiatrie. Neue Folge, ISSN 0071-8025) Proefschrift Amsterdam, 1979. Auteursvermelding op omslag: Hans Keilson. Literatuuropgave: p. 448-453. Met samenvatting in het Engels en het Nederlands. ISBN 3-432-90111-9 20

TREFWOORD(EN): Verwerkingsproces / Kinderen / Joden / KZ-syndroom 136. Sequential traumatization in children : a clinical and statistical follow-up study on the fate of the Jewish war orphans in the Netherlands / by Hans Keilson ; with the collaboration of Herman R. Sarphatie ; translated from the German by Yvonne Bearne, Hilary Coleman, Deirdre Winter. - Jerusalem : The Magnes Press, The Hebrew University, c1992. - xxiv, 463 p. ; 23 cm. Translation of: Sequentielle Traumatisierung bei Kindern, 1979. Met lit.opg. en index. Includes bibliographical references (p. 447-452) and indexes. Vert. van: Sequentielle Traumatisierung bei Kindern. - Stuttgart : Enke, 1979. ISBN 965-223-806-6 TREFWOORD(EN): Kindoverlevenden / Oorlogsgetroffenen / Psycho-sociale problematiek / Wezen / Joden / Psycho-analyse / Onderzoek 137. Opoffering en heroïek : de mentale wereld van een communistische vrouwenorganisatie in naoorlogs Nederland, 1946-1976 / Jolande Withuis. - Meppel [etc.] : Boom, cop. 1990. - 447 p. : ill. ; 24 cm. Proefschrift Nijmegen. Met lit opg., reg. en een samenvatting in het Engels. ISBN 90-6009-944-3 TREFWOORD(EN): Vrouwen / Ideologieën / Ravensbrück / Tweede generatie 138. Separatie-individuatie-problematiek van een naoorlogse generatie oorlogsslachtoffers : de ervaring van de onbereikbare ander bij kinderen van slachtoffers van de Duitse en Japanse bezetting / Maarten Johannes Anthonius Maria Coopmans. - Delft : Eburon, 1993. - 216 p. : ill. ; 24 cm. Rugtitel: Tweede generatie oorlogsproblematiek. Proefschrift Nijmegen. Lit. opg.: p. 201-207. - Met samenvatting in het Engels. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Verzet / Nederlands-Indië / Klinische psychologie 139. Erkenning en solidariteit? : een hermeneutische en een kritische visie op de hulpverlening aan oorlogsgetroffenen / Frederik Adolf Begemann. - Lisse : Swets & Zeitlinger, 1995. - 280 p. ; 21 cm. Proefschrift Vrije Universiteit Amsterdam. Met lit. opg. - Met samenvatting in het Engels. TREFWOORD(EN): Burger-oorlogsgetroffenen / Tweede generatie / Psychotherapieën / Concentratiekampen / Zelfhulp 140. Als je wortels taboe zijn : verwerking van levensproblemen bij kinderen van Nederlandse nationaal-socialisten / Martijn Lindt. - Kampen : Kok, [1993]. - 197 p. ; 23 cm. Ook verschenen als proefschrift Universiteit van Amsterdam, 1993. Met index, lit. opg. - Met samenvatting in het Engels. TREFWOORD(EN): Kinderen van foute ouders / Tweede generatie / Ouder-kind relatie / Verwerkingsproces / Onderzoek 141. Tussen landverraad en vaderlandsliefde : de collaboratie in naoorlogs proza / Rolf Wolfswinkel. Amsterdam : Amsterdam University Press, 1994. - XI, 206 p. : ill. ; 24 cm. Handelsuitg. van proefschrift Univ. van Kaapstad. Met lit.opg., reg. en een samenvatting in het Engels. TREFWOORD(EN): Collaboratie / NSB / Verzet / Tweede generatie / Literatuur 142. Trauma and psychiatry : the role of individual and transgenerational traumatisation in the causation of psychobiological illness : an object-relations and psychobiological model of normal and pathological personality development in the light of individual and transgenerational sequelae of severe traumatisation / Theodorus Kors de Graaf. - Tilburg : Tilburg University Press, 1998. - XXXIV, 360 p. : ill. ; 24 cm. Auteursnaam op omslag: Theo K. de Graaf. Proefschrift Katholieke Universiteit Brabant, Tilburg. Met index, lit. opg. - Met samenvatting in het Nederlands. ISBN 90-361-9968-9 TREFWOORD(EN): Eerste en tweede generatie / Psychotrauma / Psychische stoornissen / Biopsychologie / Psychosomatiek / Transgenerationele traumatisering / PTSD / Behandeling / Onderzoek 21

/ Psychoanalyse / Proefschriften 1.6 Scripties 143. Uit naam van : een literatuurstudie naar de kinderen van overlevenden van de tweede wereldoorlog / Dinah Engels. - Amsterdam : Engels, 1982. - 171 p. ; 30 cm. Doctoraalscriptie. Lit. opg.: p. 163-171. TREFWOORD(EN): Tweede generatie 144. Kiezen of delen : een visie over de ontwikkeling van de na-oorlogse joodse generatie in Nederland / Rafael Shibolet. - Amsterdam : Shibolet, 1982. - 48 p. ; 30 cm. Doktoraalskriptie Universiteit van Amsterdam, fakulteit der sociale wetenschappen, subfakulteit andragologie. Lit. opg.: p. 30-32. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 145. Kinderen van oorlogsoverlevenden en hun voorgeschiedenis / Cecile Voeten-Israël. - Sint-Michielsgestel : Voeten, 1982. - 101 p. ; 30 cm. Lit. opg.: p. 94-101. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Gezinsgeheimen / Joden / KZ-syndroom / Psychotrauma / Hulpverlening 146. Het spoor der vervolging / L.J. van den Bergh-Weijl. - Den Haag : Van den Bergh, 1983. - 19 p. ; 30 cm. scriptie MBO-SD. Lit. opg.: p. 19. TREFWOORD(EN): Tweede generatie 147. De tweede generatie / Ruth Dessaur-Feigenbaum. - Den Haag : Dessaur, 1984. - 18 p. ; 30 cm. Eindscriptie V.O. Lit. opg.: p. 18. TREFWOORD(EN): Tweede generatie 148. Gezinsgeheimen, loyaliteitsproblematiek & schuldgevoelens bij kinderen van "foute" ouders / Jessica van de Burg. - [S.l.] : Van de Burg, 1985. - 39 p. ; 30 cm. Jessica van de Burg is pseud. Lit. opg.: p. 38-39. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Kinderen van foute ouders 149. De Joodse na-oorlogse generatie : een schakel in de keten der geslachten / Mariëtte Groenenboom. [S.l.] : Groenenboom, 1985. - 29 p. ; 30 cm. Scriptie. Lit. opg.: p. 29. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 150. Etnische identiteit bij tweede generatie Indische Nederlanders / Trudi Hofstede. - Utrecht : Hofstede, 1985. - 70 p. ; 30 cm. Verslag doctoraal onderzoek Rijksuniversiteit Utrecht, Vakgroep Stadsstudies. Lit. opg.: p. 68-69. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Indo-Europeanen 151. Het stiefkind onder de oorlogsslachtoffers : de problemen van NSB-kinderen / Jeanette Matze. Leiden : Matze, 1985. - 23 p. ; 30 cm. Scriptie Maatschappelijke Gezondheidszorg, richting GGZ, "Aemstelhorn" in Amsterdam. Lit. opg.: p. 22-23. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Kinderen van foute ouders / Hulpverlening 152. Relatie tussen kampervaringen, de persoonlijkheid en het gedrag van oorlogsslachtoffers en hun familie / Jolande M. Salomon-Moojen. - Leiden : Salomon-Moojen, 1985. - 110 p. ; 30 cm. Doctoraalscriptie Universiteit Leiden. Lit. opg.: p. 103-110. TREFWOORD(EN): KZ-syndroom / Identiteit / Tweede generatie / Joden / Ouder-kind relatie 153. Getekend of niet...? / Loes van den Bergh. - [S.l.] : Van den Bergh, 1986. - 54 p. : ill. ; 30 cm. Scriptie HBO-MW. Met lit. opg. 22

TREFWOORD(EN): Tweede generatie 154. "De na-oorlogse generatie" : kinderen van ouders met een oorlogstrauma / Hugo Vogelaar. - Den Haag : Vogelaar, 1986. - 49 p. ; 30 cm. Eindscriptie PTO-MW. Lit. opg.: p. 48-49. TREFWOORD(EN): Tweede generatie 155. Oorlogsslachtoffers en de tweede generatie / Marianne van de Bos. - [S.l.] : Van de Bos, 1987. - 4 p. : ill. ; 30 cm. Scriptie HBO-maatschappelijk werk. TREFWOORD(EN): Oorlogsslachtoffers / Tweede generatie / Maatschappelijk werkers 156. Ik ben een kind van na de oorlog / Inge Cohen Rodrigues. - Haarlem : Cohen Rodrigues, 1987. - 37 p. ; 30 cm. Eindscriptie HBO-MW. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 157. Nagelaten spoor = Bekas tekanan / Ben Hilliger. - Amsterdam : Hilliger, 1987. - 20 p. ; 30 cm. Titel ook in het Maleis. Scriptie IVABO in het kader van de Voortgezette Opleiding, richting Maatschappelijk Therapeutisch Werk. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Indo-Europeanen 158. Insiders en outsiders : individueel maatschappelijk werk met de tweede generatie oorlogsslachtoffers / Joop Lamboo. - Amsterdam : Lamboo, 1987. - 28 p. ; 30 cm. Eindscriptie Protestante Voortgezette Agogische Beroepsopleiding. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Maatschappelijk werk 159. Anders ... : een scriptie over wat er anders is aan Indo's ondanks dat ze hier geboren zijn en opgegroeid, en wat dit anders zijn voor de hulpverlening in de AGGZ betekent / door Vera Mierop. - Zeist : Mierop, 1987. - 44 p. ; 30 cm. Scriptie in het kader van de Voortgezette Opleiding Beroepsinnovatie Geestelijke Gezondheidszorg. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Indo-Europeanen 160. (Pathologische) interactiepatronen bij Joodse na-oorlogse gezinnen / Mira Son. - [S.l.] : Son, [1987]. - 30 p. ; 30 cm. Literatuurskriptie in het kader van het bijvak Psychopathologie. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 161. Literatuurstudie naar intergenerationele transmissie van vervolgingstrauma's bij joodse oorlogsslachtoffers : een geschiedenis van vandaag / Petra Aarts. - Amsterdam : Aarts, 1988. - 125 p. ; 30 cm. Doctoraalscriptie contemporaine geschiedenis Vrije Universiteit Amsterdam. Lit. opg.: p. 118-125. TREFWOORD(EN): KZ-syndroom / Etiologie / Psychoanalyse / Tweede generatie / Joden 162. De problematiek van kinderen van verzetsdeelnemers : een categoraal probleem?, categorale hulpverlening? / Hein Bergsma. - Groningen : Bergsma, 1988. - 43 p. ; 30 cm. Met lit. opg. Eindskriptie V.O. Groningen. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Verzet 163. Het loyaliteitskonflikt tussen verzetskinderen en hun ouders / Liesbeth van der Leeuw. - [Amsterdam] : Van der Leeuw, 1988. - 29 p. ; 30 cm. Scriptie IVABO Maatschappelijk Therapeutisch Werk met Gezinnen. Lit. opg.: p. 27-29. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Verzet 164. N.S.B.-kinderen in tehuizen : 'de oorlog' in 1988 / Gonda Scheffel-Baars, Paul Mantel. - Amsterdam : Scheffel-Baars, 1988. - 191 p. ; 30 cm. Doctoraalscriptie nieuwe en theoretische geschiedenis. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Kinderen van foute ouders / Kindertehuizen / Verwer23

kingsproces 165. Transgenerationele traumatisering : een exploratieve beschrijving van het onderliggende mechanisme / F.J. Bruijel. - Utrecht : Bruijel, 1989. - 87 p. ; 30 cm. Scriptie Sociale Wetenschappen Rijksuniversiteit Utrecht. Lit. opg.: p. 83-87. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Psychodiagnostiek / PTSD / Sexueel geweld 166. Psycho-sociale problematiek van de tweede generatie oorlogsslachtoffers / L. Hilderink-Wagner. Nijmegen : Hilderink, 1989. - III, 81 p. ; 30 cm. Doctoraal scriptie Klinische Psychologie Katholieke Universiteit Nijmegen. Lit. opg.: p. 78-81a. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Psychotrauma 167. Oorlogsgetroffenen en hun kinderen : klinische en empirische studies naar transgenerationele overdracht / M.I. Jansen. - Utrecht : Jansen, 1989. - 34 p. ; 30 cm. Literatuurscriptie Vakgroep Klinische Psychologie Rijks-Universiteit Utrecht. Lit. opg.: p. 31-34. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Psychotrauma 168. De tweede generatie : Joodse overlevenden, hun kinderen en nakomelingen van foute ouders in de literatuur / J.D.P.B. de Leeuw. - Amsterdam : De Leeuw, 1989. - 23 p. ; 31 cm. Kleine Scriptie Studierichting Geschiedenis. Lit. opg.: p. 22. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Kinderen van foute ouders / Literatuur 169. De joodse tweede generatie : inzicht door herkenning / Joyce Poldervaart. - Amsterdam : Poldervaart, 1990. - 48 p. ; 30 cm. Eindscriptie ter afsluiting van de opleiding tot psycho-sociaal werkende, uitgaande van de Stichting Psycho-Sociale Opleidingen te Amsterdam. Lit. opg.: p. 46-48. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 170. Partnerrelatie van de Joodse na-oorlogse generatie / Roucha Deri, Addy Pauline Huizinga en Anemoon Juda. - Utrecht : Deri, 1991. - 37 p. ; 30 cm. Afstudeeronderzoek bij de vakgroep Klinische Psychologie en Gezondheid van de Rijksuniversiteit Utrecht. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Transgenerationele traumatisering / Onderzoek / Joden 171. Het onmogelijke protest : een onderzoek naar de identiteitsontwikkeling van de na-oorlogse generatie Indische Nederlanders / Marianne van Hoeve. - Amsterdam : Van Hoeve, 1992. - 23 p. ; 30 cm. Doctoraalscriptie Klinische Psychologie Vrije Universiteit te Amsterdam. Lit. opg.: p. 23. TREFWOORD(EN): Transgenerationele traumatisering / Tweede generatie / Indische Nederlanders / Indische kampkinderen 172. "Buigen achter bamboe" : leven in Javaanse vrouwenkampen 1942-1946 / Anita Stigter. - [S.l.] : Stigter, 1992. - 38 p. ; 30 cm. Scriptie Hogeschool de Horst, afdeling Vrouwen en Welzijnswerk. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Vrouwen / Interneringskampen / Tjidengkamp / Bersiap / Tweede generatie 173. Oorlog, meer dan een geschiedenis : scriptie over hulpverlening aan joodse oorlogsgetroffenen en kinderen van joodse oorlogsgetroffenen / Andrea Stoker. - Amsterdam : Stoker, 1992. - 54 p. ; 30 cm. Scriptie Sociale Academie Karthuizer te Amsterdam. Lit. opg.: p. 53-54. TREFWOORD(EN): Joden / Oorlogsgetroffenen / Tweede generatie / Hulpverlening 174. Onschuldig maar levenslang : de problematiek van kinderen van "foute" ouders en de hulpverlening / Lokke Boomsma-Veenstra. - Leeuwarden : Boomsma, 1994. - 46 p. ; 30 cm. Scriptie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, Sector Gedrag en maatschappij. Lit. opg.: p. 44-46. TREFWOORD(EN): Kinderen van foute ouders / PTSD / Tweede generatie / Hulpverlening

24

175. Gefnuikte levens : literatuur van de joodse naoorlogse generatie / Carine Damen. - Leiden : Damen, 1994. - 131 p. ; 30 cm. Doctoraalscriptie Nederlandse Taal- en Letterkunde, Rijksuniversiteit Leiden. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Secundaire literatuur / Identificatie 176. (H)erkennen van de indische na-oorlogse generatie: een wegwijzer voor belangstellenden / R.E.L. Brugman. - Raalte : Brugman, 1995. - 33 p. ; 30 cm. Scriptie in het kader van de opleiding tot psycho-sociaal werker bij het Europees Instituut tot Psycho-Sociale Educatie te Amsterdam. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Indo-Europeanen / Psycho-sociale hulpverlening 177. Ongehoord en onverwoord verleden : de betekenis van opvoedingsboodschappen voor de indische na-oorlogse generatie / Else M. Oostendorp. - Amsterdam : Oostendorp, 1995. - 109 p. ; 30 cm. Verslag leeronderzoek voor specialisatie pedagogische hulpverlening met betrekking tot gedragsmoeilijkheden aan de vakgroep Pedagogische Wetenshappen van de UVA. Lit. opg.: p.101-103. TREFWOORD(EN): Indo-Europeanen / Tweede generatie / Transgenerationele traumatisering / Overlevingsstrategie / Psycho-sociale problematiek 178. Indische naoorlogse generatie / Bert Firing. - Hilversum : Firing, [1997]. - 88 p. ; 30 cm. Scriptie in het kader van de opleiding Psycho-sociaal werkende bij het Europees Instituut, Amsterdam. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Gezinsgeheim / Tweede generatie / Indo-europeanen / Transgenerationele traumatisering / Psychotrauma / Hulpverlening / Indische Na-oorlogse Generatie (INOG) 1.7 Symposia / Conferenties / Congressen 179. Long-term psychosocial sequelae in Holocaust survivors and their families / S. Davidson. In: Israel-Netherlands symposium on the impact of persecution I: (1979), p. 62-67. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 180. Twee joodse generaties in gesprek : verslag van het symposium 'Twee generaties in gesprek', georganiseerd ter gelegenheid van het zestigjarig jublileum van de Loge Hollandia van B'nai B'rith op 9 december 1984 in 's-Gravenhage / F.A. Begemann. In: MGV = ISSN 0024-8576: vol. 40 (1985), afl. 4 (apr), pag. 413-417. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Ouder-kind relatie / Joden 181. De na-oorlogse joodse generatie en de verwerking van het oorlogsverleden / A. de Swaan. In: De Joodse na-oorlogse generatie in Nederland / [met bijdragen van Abram de Swaan ... et al.]: (1984), p. 10-17. TREFWOORD(EN): Tweede generatie 182. De Joodse na-oorlogse generatie in Nederland : kongres in Bergen 1, 2 en 3 mei 1984 / [met bijdragen van Abram de Swaan ... et al.]. - Utrecht : ICODO, 1984. - 48 p. ; 21 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 183. The psychological perspectives of the Holocaust and of its aftermath / edited by Randolph L. Braham. - Boulder : Social Science Monographs ; [New York] : Csengeri Institute for Holocaust Studies of the Graduate School and University Center of the City University of New York, 1988. - viii, 225 p. ; 24 cm. - (Holocaust studies series) Based on a conference held at the Graduate School and University Center of the City University of New York, May 4-5, 1987. Includes bibliographies. TREFWOORD(EN): Holocaust / Oorlogsgetroffenen / Tweede generatie 184. De tweede generatie : wat niet weet wat wél deert. - [Oegstgeest] : Stichting Centrum 45, 1989. - 59 25

p. ; 30 cm. Met lit. opg. Bundeling van de inleidingen gehouden t.g.v. de opening van de nieuwbouw van Stichting Centrum '45 op 28 september 1989. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Psychotherapie / Verzet 185. Naoorlogse generatie oorlogsgetroffenen : werkconferentie / Stichting Joods Maatschappelijk Werk en Stichting ICODO. - 1991. - [14] p. ; 32 cm. TREFWOORD(EN): Congresverslagen / Tweede generatie / Joden 186. Veraf en dichtbij : de actualiteit van het traumatisch verleden : symposium bij het afscheid van prof.dr. J. Bastiaans / red.: J.N. Schreuder en A.J. de Ridder. - Oegstgeest : Centrum '45 ; Utrecht : Stichting ICODO, 1992. - 76 p. ; 21 cm. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Oorlogsgetroffenen / Tweede generatie / Psychotherapieën / PTSD 187. Uprooted children? : intergenerational traumatization in families of Nazi-persecution / Petra G.H. Aarts. Paper gepresenteerd bij de conferentie "Health hazards of organized violence in children" van de advies werkgroep van de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO), Londen, 10-12 februari 1993. Met samenvatting. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): PTSD / Transgenerationele traumatisering / Tweede generatie / Vluchtelingen / Geweldsgetroffenen SAMENVATTING: Although there is no such thing as a seperate diagnostic category to describe second generation pathology, various mental problems and disorders have been understood to be related to their parents' posttraumatic symptomatology. Many children and youngsters fall victim to organized violence in our present world. They grow up, having witnessed atrocities and having suffered many losses. Like the second generation, child-refugees and children of refugees living in Europe, as a consequence of what they and/or their parents have gone through, may be affected by problems concerning self-esteem and identity formation. 188. Verslag studiedag: "hulpverlening aan de Indische naoorlogse generatie: onzichtbare drempels?" op 15 juni 1994 / Stichting ICODO, Stichting Pelita. - Utrecht : Stichting ICODO, 1994. - 38 p. ; 30 cm. Lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Indische Nederlanders / Indo-Europeanen / Hulpverlening 189. Congresboek 'Over zwijgen gesproken' : verslag van het congres 'Over zwijgen gesproken', 24-25 mei 1995, Congres Gebouw, Den Haag / red.: Karien Anstadt, Reynoud van Ginkel ; tek.: Sam Drukker. Amsterdam : Stichting Joods Maatschappelijk Werk, 1995. - 146 p. : ill. ; 30 cm. Omslagtitel: Over zwijgen gesproken. TREFWOORD(EN): Joden / Identiteit / Eerste generatie / Tweede generatie 1.8 Wetgeving 190. Blijf waakzaam! / H. Musaph. In: De Rechten van het Verzet: vol. 5 (1986), afl. 2-3, pag. 13-15. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Wet Uitkeringen Vervolgingsslachtoffers 191. Richtlijnen bij de medische causaliteitsbeoordeling : rapport van de Adviesgroep Protocollering Medische Causaliteitsbeoordeling / M. Kuilman, voorzitter. - Utrecht : Adviesgroep Protocollering Medische Causaliteitsbeoordeling, 1989. - 83 p. ; 30 cm. Advies aan de Minister van WVC, uitgebracht december 1989. Lit. opg.: p. 82-83. TREFWOORD(EN): Medische causaliteit / Verzet / Joden / Nederlands-Indië / Burger-oorlogsgetroffenen / Tweede generatie 192. Beleid PUR : behandeling aanvragen tweede en derde generatie / Lysbeth Sloot en Karin Vondenhoff. In: Oorlogsgetroffenen en Recht = ISSN 0927-0418: vol. 2 (1992), afl. 2 (okt), pag. 28-29. Met samenvatting. 26

TREFWOORD(EN): Wet Uitkeringen Vervolgingsslachtoffers / Tweede generatie SAMENVATTING: In het jaarverslag 1991 van de Pensioen- en Uitkeringsraad (PUR) zijn o.a. de beleidsregels opgenomen van de verschillende Raadskamers. Er zijn plannen om de WUV te sluiten voor de na-oorlogs generatie. Daarom worden in dit artikel de regels gepubliceerd die de Raadskamer WUV hanteert voor behandeling van aanvragen vanuit de tweede en derde generatie oorlogsslachtoffers. 193. Sluiting WUV voor na-oorlogse generatie / Karin Vondenhoff en Lysbeth Sloot. In: Oorlogsgetroffenen en Recht = ISSN 0927-0418: vol. 2 (1992), afl. 2 (okt), pag. 27-28. Met samenvatting. TREFWOORD(EN): Wet Uitkeringen Vervolgingsslachtoffers / Tweede generatie SAMENVATTING: Juli 1992 verscheen het voorontwerp van wet, houdende wijzigingen van de WUV. Dit voorstel betekent sluiting van de WUV voor de na-oorlogse generatie. In dit artikel wordt ingegaan op de overwegingen die hieraan ten grondslag liggen. 194. Transgenerationele traumatisering : klachten bij kinderen van oorlogsgetroffenen / F.A. Begemann. In: Arbeidsongeschiktheid en traumatische (oorlogs)ervaringen: (1993), p.49-66. Met lit. opg en samenvatting. TREFWOORD(EN): Sociale geneeskunde / Tweede generatie / Medische causaliteit / Joden / Nederlands-Indië 195. Psychische problemen bij kinderen van oorlogsgetroffenen / M-A. Haenen, M.A. van den Hout en H. Merkelbach. - 1993. - 47 p. ; 30 cm. Onderzoek in opdracht van de Raadskamer Wetten buitengewoon pensioen aan de Rijksuniversiteit Limburg, Vakgroep Geestelijke Gezondheidkunde. TREFWOORD(EN): PTSD / Tweede generatie / Verzet / Zeelieden / Kinderen / Wet Buitengewone Pensioenen 196. Deze generatie heeft immers niet zelf de oorlog meegemaakt / M.A. Pach. In: Nederlands tijdschrift voor sociaal recht: vol. 8 (1993), afl. 7-8, pag. 166-168. TREFWOORD(EN): Wet Uitkeringen Vervolgingsslachtoffers (WUV) / Tweede generatie SAMENVATTING: De voorstellen van de regering om de zogenaamde 'tweede generatie' uit te sluiten van de uitkeringen voor vervolgingsslachtoffers getuigen van onbegrip van de aard en ernst van de problematiek. 197. Vergoedingsregeling psychotherapie naoorlogse generatie. In: Oorlogsgetroffenen en Recht = ISSN 0927-0418: vol. 4 (1994), afl. 3, pag. 69. TREFWOORD(EN): Psychotherapieën / Tweede generatie / Oorlogsgetroffenen 198. How the West was won: in gesprek met mevrouw mr. A.R. ter Heide, secretaris van de Raadskamer WUV. In: Oorlogsgetroffenen en Recht = ISSN 0927-0418: Vol. 6 (1997), no. 2 (dec), pag. 6-11. TREFWOORD(EN): Wetgeving / Wetgeving Uitkeringen Vervolgingsslachtoffers (WUV) / Joden / Gemengd gehuwden / KNIL / Tweede generatie 199. Themagedeelte Wet Buitengewoon Pensioen 1940-1945. In: Oorlogsgetroffenen en Recht = ISSN 0927-0418: Vol. 6 (1997), no. 1 (jun), pag. 5-21. Bevat: F. van Domburg, "De Stichting 1940-1945 en de Wet buitengewoon pensioen", M.P.H. Nijhuis, "Ontwikkelingen in de toelatingscriteria bij de Wpb 1940-1945 inzake tweede generatie-slachtoffers", W. Op den Velde en P.G.H. Aarts, "Medische en maatschappelijke valkuilen in de Wet buitengewoon pensioen 1940-1945". TREFWOORD(EN): Wetgeving / Wet Buitengewone Pensioenen (WPB) / Tweede generatie / Medische causaliteit / Psycho-sociale problematiek 200. Iedere keer dat ik de brievenbus hoor...: (her)keuringen: een lijdensweg / Ingrid Petiet. In: Jonag bulletin: Vol. 5 (1998), no. 2 (zom), pag. 6-11. TREFWOORD(EN): Keuringen / Tweede generatie / Joden / Wetgeving / WUV (Wet Uitkeringen Vervolgingsslachtoffers) 27

Register op auteurs / redacteurs De nummers in het register verwijzen naar de nummers in de bibliografie. Aarts, Petra G.H., 7, 161, 187 Ahlheim, R., 65 Aleksandrowicz, R., 49 Alvelo, J., 124 Anstadt, Karien (red.), 189 Auerhahn, Nanette C., 97 Bachar, Eytan, 90 Bar-On, Dan, (ook ed.), 78, 93, 103 Barenholz, Shirley, 107 Begemann, F.A., 16, 21, 74, 139, 180, 194 Bergh, Loes van den, 153 Bergh-Weijl, L.J. van den, 146 Bergmann, Martin S. (ook ed.), 58, 94 Bergsma, Hein, 162 Blaaderen-Stok, C.L. van, 17 Blom, P.C., 133 Boer, Nico de, 131, 132 Boomsma-Veenstra, Lokke, 174 Bos, Marianne van de, 155 Bourgeon, Michael, 70 Braham, Randolph L. (ed.), 183 Brauner, A., 66 Brauner, F., 66 Brink, T.L. (ed.), 91 Brom, D., 5 Bruijel, F.J., 165 Brugman, R.E.L., 176 Burg, Jessica van de, 148 Caselli, Lisa Teague, 122 Chodoff, Paul, 104 Cohen Rodrigues, Inge, 156 Coopmans, M.J.A.M., 138 Damen, Carine, 175 Danieli, Yael (ook ed.) 4, 59, 67, 71 Davidson, S., 179 Deri, Roucha, 170 Dessaur-Feigenbaum, Ruth, 147 Dohrenwend, Bruce P., 92 Dominik, Malgorzata, 75 Donovan, D.M., 115 Doreleijers, T.A.H., 115 Dunlop, Rosemary, 108 Eggink, J.W.F., 2 Eitinger, Leo, 86 Eland, Jeanette, 5, 6, 12 Elzas, J., 24 Engels, Dinah, 143 Epstein, Helen, 56 28

Epstein, N.B., 48 ESRA, 85 Feenstra, W. 9, 34 Filet, B.V., 113, 138, 166, 170 Fine, Marshall, 22 Firing, Bert, 178 Fontana, A., 125 Fresco, N., 60 Furman, E., 50 Garske, John, 77 Gershoni, Hadas, 68 Ginkel, Reynoud van (red.), 189 Gottesfeld, J., 99 Graaf, Theodorus Kors de, 142 Groen-Prakken, Han, 25 Groenenboom, Mariëtte, 149 Grünberg, Kurt, 76 Haenen, M-A., 10, 195 Hal, E. van der, 99 Halberstadt-Freud, Hendrika C. 95 Hardtmann, Gertrud (ed.), 87 Harel, Zev (ed.), 120 Hass, Aaron, 82 Herzka, H.S., 79 Herzog, James M., 101 Hilderink-Wagner, L., 166 Hilliger, Ben, 157 Hoeve, Marianne van, 171 Hofman, J., 126 Hofstede, Trudi, 150 Hoppe, Frits, 127 Hout, M.A. van den, 10, 195 Huizinga, Addy Pauline, 170 Huwaee, Sylvia, 118 Jansen, M.I., 167 Jensen, P.S., 123 Jong, A.J. de (red.), 41 Jong, René de, 44 Jucovy, Milton E. (ed.), 58, 64, 94 Juda, Anemoon, 170 Kahana, Boaz (ed.), 120 Kater, Henk Jan, 114 Keilson, Hans Alex, 135, 136 Kestenberg, J.S. (ook ed.), 61, 89, 94 Klafter, Manfred, 62 Kleber, R.J. 5, 11, 12, 35 Klein, Hillel, 51, 72 Kogan, Ilany, 72, 83, 96 Krell, R., 63 Kuik, M.H. van, 2 Kuilman, M., 191 Krell, Robert (ed.), 3 29

Laan, M.C. van der, 36 Lamboo, Joop, 158 Laub, Dori, 97 Laufer, M., 52 Leeuw, J.D.P.B. de, 168 Leeuw, Liesbeth van der, 163 Lemberger, John (red.), 98 Levav, Itzhak, 92 Levita, D.J. de, 134 Lindt, Martijn, 140 Lohmann, Hans-Martin (ed.), 15 Lopulalan, Frans, 117 Luiks, Ruud, 129 Mantel, Paul, 164 Martin, D., 123 Martijn, Keetje, 45 Matze, Jeanette, 151 Merkelbach, H., 10, 195 Mierop, Vera, 159 Montessori, M.M., 111 Mooren, G.T.M., 11 Most, M. van der, 53 Motta, Robert W., 122 Musaph, H., 13, 190 Nadler, Arie, 68 Norris, Joan A., 22 Olbrich, Erhard (ed.), 39 Oostendorp, Else M., 177 Pach, M.A., 196 Peskin, Harvey, 97 Petiet, Ingrid, 197 Poldervaart, Joyce, 169 Prince, Robert M., 69 Querido, J.D., 40 Rakoff, V., 48 Raphael, Beverley (ed.) 1 Ravensteijn, L. van, 53 Remmerswaal, P., 26 Ridder, A.J. de (red.), 186 Rinsampessy, Elias, 118 Roberto, Laura Giat, 29 Robinson, Shalom (ed.), 88 Rose, Susan L., 77 Rosenberger, L., 54 Rosenheck, Robert, 119, 125 Rosenthal, Gabriele (ed.), 105 Rowland-Klein, Dani, 108 Salomon-Moojen, Jolande M., 152 Scheffel-Baars, Gonda, 164 Schneider, Christian, 30 Schreuder, J.N. (ook red.), 31, 37, 186 Schumacher, A. von, 79 30

Schwartz, Sharon, 92 Sherman, Marc I. (ed.) 3 Shibolet, Rafael, 144 Shiryon, Sarah, 84 Shoshan, Tamar, 23 Sigal, John J., 55, 48, 73, 80 Silverstein, Rebecca, 121 Simenauer, Erich, 14 Sloot, Lysbeth, 192, 193 Solkoff, N., 57 Son, Mira, 160 Stichting ICODO, 112, 182, 184, 188 Stichting Joods Maatschappelijk Werk, 184 Stichting Pelita, 188 Stigter, Anita, 172 Stoffels, Hans (ed.), 27 Stoker, Andrea, 173 Summerfield, Derek , 42 Swaan, A. de, 181 Tas, L.M. (ook ed.) 18, 38, 151 Tauber, Y., 99 Taverne, M.D., 8 Tiel-Kadiks, G.W. van, 37 Tyrangiel, S., 79 Valle, L.E. del, 124 Velden, Peter G. van der, 12 Venaki, Sophie Kav, 68 Verheij, F., 26 Visbach, Geny Th., 116 Visser, Sandra, 46 Visser, W.D. (red.), 32 Voeten-Israël, Cecile, 145 Vogelaar, Hugo, 154 Vondenhoff, Karin, 192, 193 Vorst-Thijssen, Trees, 130, 131, 132 Vrijhoef, Peter van den, 118 Waltraut Wirtgen (ed.) 47 Wardi, Dina, 106 Watanabe, H., 123 Weinfeld, Morton, 80 Wibaut-Guilonard, T., 53 Wiesse, Jörg (ed.), 38, 39 Willemse, Thom R.M., 128 Wilson, John P. (ed.), 1, 120 Wind, E. de, 19, 20, 33 Wispelaere, Evelien de, 81 Withuis, Jolande, 137 Wolfswinkel, Rolf, 141 Wolters, W.H.G. (red.), 28 Yehuda, R., 109, 110 Zilberfein, F., 102

31

Deel II. POPULAIR-WETENSCHAPPELIJKE LITERATUUR 2.1 Egodocumenten 2.1.1 Algemeen 1. Jouw oorlog - mij een zorg / Elouise Kluvers, Ingrid Kluvers. - Baarn : In den Toren, cop. 1979. - 155 p. ; 21 cm. - (Anthosboek) Ondertitel op omslag: Gesprekken over de oorlog met mensen van na de oorlog. Met bibliogr. verwijzingen. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Kinderen van foute ouders / Persoonlijke ervaringen / Interviews 2. Themanummer: oorlogskinderen - toen en nu / [red. Tom de Ridder, Lies Schneiders, Sytse van der Veen]. - Utrecht : ICODO, 1995. - 118 p. : ill. ; 24 cm. - (ICODO-info, ISSN 0168-9932 ; Jg. 12 (1995) nr. 3/4 (Dec.)). Omslagtitel: Oorlog tekent je leven : 45-95. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Oorlogsgetroffenen / Kinderen / Tweede generatie / Vluchtelingen / PTSD 3. Themanummer: de naoorlogse generatie / red. Tom de Ridder, Lies Schneiders, Sytse van der Veen. Utrecht : ICODO, 1996. - 124 p. : portr. ; 24 cm. - (ICODO-info, ISSN 0168-9932 ; Jg. 13 (1996) nr. 3/4 (Nov.)). Met lit. opg. Met adressen. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Lotgenotencontact / Hulpverlening / Behandeling / Oorlogsgetroffenen / Psychotrauma / Kinderen van foute ouders / Zelfhulp 4. Kinderen van...: een serie interviews met de naoorlogse generatie / Corinne Falch. - Amsterdam : JONAG. - 44 p. ; 21 cm. Eerder verschenen in JONAG - BULLETIN vanaf voorjaar 1997 tot en met najaar 1998. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Indo-Europeanen / Kinderen van Duitse militairen / Verzet / Sinti / Kinderen van Japanse militairen / Kinderen van foute ouders / Bevrijdingskinderen / Joden / Interviews 2.1.2 Joods 5. Mijn jodendom / Dick Houwaart (red.) ; met bijdr. van Herman Bleich ... [et al.]. - 2e dr. - Den Haag : Voorhoeve, 1981. - 173 p. : ill. ; 22 cm. TREFWOORD(EN): Joden / Identiteit / Tweede generatie / Ego-documenten 6. Israël: een blanco cheque? / Selma Leydesdorff, Minny Mock en Max van Weezel, red. - Amstelveen : Amphora Books ; Amsterdam : Van Gennep, 1983. - 244 p. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Joden / Identiteit / Israël / Tweede generatie 7. Aan twee minuten heb ik niet genoeg : op zoek naar mijn joodse oorsprong / Ellen Santen. Amsterdam : Sara, 1983. - 110 p. : ill. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Joden / Kinderen / Identiteit / Tweede generatie / Ego-documenten 8. Tweeduizend jaar onrust / Helene Weijel. In: Israël / Selma Leydesdorff, red.: (1983), p. 126-140. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Ego-documenten 9. Ontdekkingsreis / E. Santen. In: De Joodse na-oorlogse generatie in Nederland / [met bijdragen van Abram de Swaan ... et al.]: (1984), p. 18-23. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 10. Wat betekent 40 jaar bevrijding voor mij? / Bob. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: vol. 2 (1985), afl. 1 (mrt), pag. 13-19. 32

TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 11. In twee werelden : gesprekken met kinderen van joodse overlevenden / Helene Weijel. - Amsterdam : Van Gennep, 1985. - 132 p. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Ego-documenten 12. Kinderen van de oorlog : getuigenissen uit de emotionele nalatenschap van '40-'45 / red. Marius Flothuis ... [et al.]. - Nijmegen : SUN, cop. 1990. - 224 p. ; 22 cm. Uitg. in samenw. met de Stichting Kunstenaarsverzet 1942-1945. Met bibliogr. TREFWOORD(EN): Joden / Verzet / Indische kampkinderen / Tweede generatie / Kinderen van foute ouders 13. Op weg naar het verleden / David Soetendorp. - Amsterdam : SUA, 1990. - 120 p. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Ego-documenten 14. Reparatiekind / Marianne Weustink-van Rossen. - [S.l.] : Weustink-van Rossen, 1994. - 74 p. ; 30 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Dagboeken / Ego-documenten / Verwerkingsproces 15. For my baby / Rudolf van den Berg. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 72-74. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Films 16. De joodse naoorlogse generatie aan zet / Reynoud van Ginkel. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 33-38. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Identiteit / Lotgenotencontact 17. De gebroken ketting / Tami Lev. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 107-110. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Ouder-kind relatie / Transgenerationele traumatisering / Verwerkingsproces / Literatuur 18. Mijn broer Ischa : het verhaal van een joods gezin / Mirjam Meijer. - Amsterdam : De Kan, 1996. - 56 p. : ill. ; 19 cm. - (KANS Katernen ; 8) TREFWOORD(EN): Holocaust / Joden / Kindoverlevenden / Ouder-kind relatie / Tweede generatie 19. De buurman / Aletta Schreuders. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 65-68. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Identiteit 20. Nasjen / Marja Vuijsje. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 4-6. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Ouder-kind relatie 21. De koffers van Krabbé / Max Arian. In: De Groene Amsterdammer = ISSN 0071-4483: Vol. 122 (1998) (maa), pag. 8-9. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Films / Interviews / Persoonlijke ervaringen 22. Koosje : een dinsdagskind : roman / Merlyn Frank. - 1e dr. - Schoorl : Conserve, 1998. - 138 p. : foto's. ; 20 cm. ISBN 90-5429-092-7 TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Moeder-dochter relatie / Concentratiekampen / Sobibor / Joden SAMENVATTING: Toen Lieneke drie was, werd zij door haar moeder Koosje, in de trein naar Westerbork, aan vreemden afgegeven. Koosje stierf in Sobibor. Een leven lang zocht de dochter naar haar 33

moeder. In de roman reconstrueert de dochter het leven van haar moeder in 1933-1943 23. Een klaagmuur in Rijssen / Wiesje de Lange. - Kampen : Kok Voorhoeve, cop. 1998. - 116 p. : ill. ; 22 cm. TREFWOORD(EN): Westerbork / Joden / Tweede generatie / Kindoverlevenden / Holocaust SAMENVATTING: De auteur ondernam met haar zoon Daniël een speurtocht naar de plaatsen vanwaar haar familie in de Tweede Wereldoorlog is weggevoerd. 2.1.3 Verzet 24. Een verborgen herinnering / Dunya Breur ; tek. van Aat Breur-Hibma uit het vrouwenconcentratiekamp Ravensbrück en de gevangenissen in Scheveningen en in Utrecht 1942-1945. - 2e herz. en uitgebr. dr. - Nijmegen : SUN, cop. 1995. - 351 p. : ill. ; 24 cm. 1e dr.: Amsterdam : Tiebosch, 1983. Met lit. opg., reg. TREFWOORD(EN): Ravensbrück / Concentratiekampen / Vrouwen / Politieke gevangenen / Tweede generatie / Ouder-kind relatie / Ego-documenten 25. Gestold leed / Lodewijk Crijns. - Driebergen : Crijns, 1995. - 148 p. ; 30 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Verzet / Lotgenotencontact / Autobiografieën 2.1.4 Indisch 26. "Als ik later groot ben, wil ik kind worden" : een verhalenbundel / idee en eindverantwoording Cor van Drongelen. - Amsterdam : Vereniging "Kinderen uit de Japanse Bezetting en de Bersiap 1941-1949", cop. 1990. - 224 p. : ill. ; 21 cm. - (Onbegonnen oorlog, onbegonnen werk ; 1) Verzameld vanuit de werkgroep organisatie Landelijke Dag 8 december 1990, met als thema: "Onbegonnen oorlog, onbegonnen werk". ISBN 90-73763-01-0 TREFWOORD(EN): Indische kampkinderen / Tweede generatie / Glodok / Bersiap / Repatrianten 27. Mijn vader, mijn moeder en ik / Antoon van der Hout. - [S.l.] : Van der Hout, 1990. - 99 p. ; 30 cm TREFWOORD(EN): Kinderen / Verzet / KNIL / Nederland / Nederlands-Indië / Ouder-kind relatie / Egodocumenten 28. Terug naar Java : in het spoor van politionele acties / Jan Glissenaar ; [krt.: Anne Glissenaar]. Aalsmeer : DABAR/Luyten, 1992. - 78 p. : krt. ; 21 cm ISBN 90-6416-224-7 TREFWOORD(EN): Politionele acties / Nederlands-Indië / Tweede generatie / Dagboeken 29. Recht op een gaaf leven : pleidooi voor de rechten van (ex-)psychiatrische cliënten, ter herinnering aan het leven en werk van Luitsen Koetsier / [samenst./red.: C.H. en T.C. Koetsier-Korvinus ; tek.: Carel Bruens ... et al. ; foto's: Chiel Wollaert ... et al.]. - Kampen : Kok, 1994. - 131 p. : ill. ; 24 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Indische kampkinderen / Transgenerationele traumatisering / Psychiatrische patiënten 30. Dagboek reis Indonesië 1994 / door M. v.d. Hofstad. - Den Dungen : Hofstad, 1995. - 199 p. : ill. ; 30 cm. Ter herinnering aan de reis die Hebert en Marinus v.d. Hofstad maakten van 20 sept. tot 22 okt. 1994 aan West- en Midden-Java, Indonesië. TREFWOORD(EN): Politionele acties / Indië-veteranen / Dienstplichtigen / Naoorlogstijd / Tweede generatie / Reisverslagen / Dagboeken 31. Dagen ver weg, en toch dichtbij / Kester Freriks. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 75-77. 34

TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Repatrianten / Indonesië / Ouder-kind relatie 32. Na de Javazee / Niek Koppen. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 69-71. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Marine / Indische Nederlanders / Militaire operaties / Films 33. Immer voorwaarts / Frans Lopulalan. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 42-43. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Molukkers / Ouder-kind relatie 34. Indonesië op het tweede gezicht: een laat weerzien met terugblikken naar toen / Piet Berends. Haaksbergen : Hassink Drukkers, 1997. - 206 p. ; 22 cm ISBN 90-802281-4-1 TREFWOORD(EN): Politionele acties / Indië-veteranen / Persoonlijke ervaringen / Reisverslagen / Tweede generatie 35. Kinderen van... een serie over de naoorlogse generatie: deel 5: Werkgroep Indische Naoorlogse Generatie (INOG) / Corinne A. Falch. In: Jonag bulletin: Vol. 5 (1998), no. 1, pag. 24-27. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Indische Nederlanders / Persoonlijke ervaringen 2.1.5 Bevrijdingskinderen 36. We became Canadians / Olga Rains ; [ill. by Lloyd Rains]. - Peterborough, Ontario : Overnight Copy Service, cop. 1984. - 148 p. : ill. ; 28 cm ISBN 90-9400470-4 TREFWOORD(EN): Burger-oorlogsgetroffenen / Vrouwen / Oorlogsbruidjes / Canada / Ego-documenten / Foto's 37. Kinderen van... een serie over de naoorlogse generatie: deel 6: Vereniging Bevrijdingskinderen / Corinne A. Falch. In: Jonag bulletin: Vol. 5 (1998), no. 2 (zom), pag. 20-24. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Canadezen / Persoonlijke ervaringen 2.1.6 Burger-oorlogsgetroffenen 38. Recht doen / Magda Berman. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 46-47. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Burger-oorlogsgetroffenen / Binnenvaartschippers / Films 39. Een duister dier / Aafke Steenhuis. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 44-45. Eerder verschenen in Lust en Gratie. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Dwangarbeid / Transgenerationele traumatisering 2.1.7 Jehova's getuigen 40. De oorlog van mijn vader heeft mijn geloof versterkt / Lies Schneiders. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 48-51. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Jehova's Getuigen / Ouder-kind relatie / Identiteit 2.1.8 Kinderen van "foute" ouders 41. Niet de schuld, wel de straf : herinneringen van een N.S.B.-kind / Rinnes Rijke. - Bussum : Van Holkema & Warendorf, cop. 1982. - 267 p. ; 20 cm. 35

TREFWOORD(EN): Kinderen van foute ouders / Tweede generatie 42. De tweede generatie : herinneringen van een NSB-kind / P. Berserk. - 1e dr. - Utrecht [etc.] : Het Spectrum, 1985. - 112 p. ; 21 cm. - (Spectrum paperback) TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Kinderen van foute ouders 43. Op zoek naar erkenning : de strijd van een NSB-kind om een plaats in de na-oorlogse samenleving / Rinnes Rijke. - Weesp : Van Holkema & Warendorf, cop. 1985. - 182 p. ; 20 cm. Vervolg op: Niet de schuld, wel de straf. - 1982. TREFWOORD(EN): Kinderen van foute ouders / Tweede generatie 44. Fout : Lebensbericht meines Vaters / Boudewijn van Houten. - Antwerpen ; Amsterdam : Manteau, cop. 1987. - 224 p. ; 20 cm. - ([Grote Marnixpocket] ; gmp 329) TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Kinderen van foute ouders 45. Kinderen van... een serie over de naoorlogse generatie: deel 4: Kinderen van foute ouders / Corinne A. Falch. In: Jonag bulletin: Vol. 4 (1997), no. 4 (winter), pag. 22-26. TREFWOORD(EN): Kinderen van foute ouders / Persoonlijke ervaringen 2.1.9 Kinderen van Duitse soldaten 46. Kinderen van... een serie over de naoorlogse generatie: deel 1: de werkgroep kinderen Duitse militairen / Corinne A. Falch. In: Jonag bulletin: Vol. 4 (1997), no. 1 (len), pag. 6-9. Met lit. opg. en samenvatting. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Kinderen van Duitse militairen / Persoonlijke ervaringen 2.1.10 Zigeuners 47. Lily : het unieke levensverhaal van een zigeunerin : zoals verteld door Lily Franz en opgetekend door Henry Clemens en Dick Berts / met een voorw. van Wim Willems. - Amsterdam : Forum, 1997. - 201 p. ; 22 cm ISBN 90-225-2284-9 TREFWOORD(EN): Auschwitz / Zigeuners / Cultuur / Concentratiekampen / Ouder-kind relatie / Persoonlijke ervaringen / Biografieën

36

2.2 Romans 2.2.1 Joods 48. Een echte Kavalsky en andere verhalen / Clarissa Jacobi. - Amsterdam : Querido, 1980. - 110 p. ; 20 cm. 1e uitg. van Een echte Kavalsky: Utrecht : Bruna, 1966. TREFWOORD(EN): Joden / Kinderen / Tweede generatie / Holocaust / Romans 49. Gideons droom / Ernst Jansz ; [ill. van de auteur]. - Haarlem : In de Knipscheer, 1983. - 91 p. : ill. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Romans 50. Joden zonder nummers / Anna Boom. - Baarn : In den Toren, cop. 1985. - 94 p. ; 21 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Romans 51. Mendels erfenis : roman / Marcel Möring. - Amsterdam : Meulenhoff, cop. 1990. - 165 p. ; 20 cm. (Meulenhoff editie ; E 1130) TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Romans 52. Emotionele berekening / Matt Cohen ; vert. [uit het Engels] door Frans van der Wiel. - Baarn : Ambo, cop. 1991. - 197 p. ; 20 cm. Vert. van: Emotional arithmetic. - Toronto : Lester & Orpen Dennys, cop. 1990. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Concentratiekampen / Romans 53. Tralievader / Carl Friedman. - 1e dr. - Amsterdam : Van Oorschot, 1991. - 119 p. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Romans / Concentratiekampen / Tweede generatie 54. De krijtcirkel / Chaja Polak. - Amsterdam : Amber, 1992. - 159 p. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Joden / Kinderen / Tweede generatie / Romans 55. Twee koffers vol / Carl Friedman. - 1e dr. - Amsterdam : Van Oorschot, 1993. - 173 p. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Joden / Tweede generatie / Romans 56. Blauwe maandagen / Arnon Grunberg. - Amsterdam : Nijgh & Van Ditmar, 1994. - 271 p. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Romans / Tweede generatie / Joden 57. De olifant & het joodse probleem / samengest. en ingel. door Jessica Durlacher. - Amsterdam : Arena, 1994. - 176 p. ; 22 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Verwerkingsproces / Literatuur 58. Stenen halzen / Chaja Polak. - Amsterdam : Arena, 1994. - 119 p. ; 22 cm. TREFWOORD(EN): Romans / Tweede generatie / Joden 59. De grauwe minnaar : verhalen / Carl Friedman. - 1e dr. - Amsterdam : Van Oorschot, 1996. - 170 p. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Romans 60. Kaddisj voor Daisy : herinneringen van holocaust-overlevenden en hun kinderen / Simon Hammelburg. - Kampen : Kok, cop. 1996. - 200 p. ; 22 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Transgenerationele overdracht / Romans 61. The war after : living with the Holocaust. - London : Heinemann, 1996. - 304p.. ; 22 cm. 37

TREFWOORD(EN): Holocaust / Joden / Tweede generatie / Romans 62. Tweede vader / Chaja Polak. - Amsterdam : Vassallucci, 1996. - 104 p. ; 22 cm. TREFWOORD(EN): Joden / Loyaliteitsconflict / Tweede generatie / Romans 63. Bedenktijd / Hannelore Wolf. - Nijmegen : SUN, cop. 1996. - 155 p. ; 22 cm. - (SUN-literair) TREFWOORD(EN): Naoorlogstijd / Holocaust / Joden / Tweede generatie / Romans 64. Het geweten : roman / Jessica Durlacher. - Amsterdam : De Bezige Bij, 1997. - 333 p. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Verwerkingsproces / Literatuur / Romans 65. Dansen op andermans bruiloft : literaire reportages / Hanna Krall ; uit het Pools vert. door Benjamin Gijzel ; [met een toelichting van de vertaler]. - Breda : De Geus, cop. 1997. - 205 p. ; 21 cm. Oorspr. verschenen in: Taniec na cudzym weselu. - Warschau : Polska Oficyna Wydawnicza, en: Hipnoza. Warschau : Wydawictwa Alfa. TREFWOORD(EN): Holocaust / Joden / Polen / Tweede generatie / Romans 66. Herfstreis naar Dantzig / Lisette Lewin. - Amsterdam : Nijgh & Van Ditmar, 1997. - 181 p. ; 20 cm. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Ouder-kind relatie / Tweede generatie / Joden / Romans 67. Verborgen verleden / Anne Michaels ; [vert. uit het Engels: May van Sligter]. - Amsterdam : Anthos, cop. 1997. - 312 p. ; 22 cm. Vert. van: Fugitive pieces. - McClelland & Stewart, cop. 1996. TREFWOORD(EN): KZ-syndroom / Joden / Tweede generatie / Derde generatie / Romans 68. In het landschap van mijn ouders : verhalen / Hans Fels. - Amsterdam : Meulenhoff, cop. 1998. - 171 p. ; 20 cm. - (Meulenhoff editie ; 1642) ISBN 90-290-5603-7 TREFWOORD(EN): Joden / Tweede Generatie / Communisme / Romans SAMENVATTING: De auteur vertelt over een aantal reizen die hem confronteerden met het geloof van zijn ouders. Als overlevenden van de Duitse concentratiekampen zetten zij zich na de oorlog in voor de totstandkoming van een communistische wereld. 69. Koosje : een dinsdagskind : roman / Merlyn Frank. - 1e dr. - Schoorl : Conserve, 1998. - 138 p. : foto's. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Moeder-dochter relatie / Concentratiekampen / Sobibor / Joden SAMENVATTING: Toen Lieneke drie was, werd zij door haar moeder Koosje, in de trein naar Westerbork, aan vreemden afgegeven. Koosje stierf in Sobibor. Een leven lang zocht de dochter naar haar moeder. In de roman reconstrueert de dochter het leven van haar moeder in 1933-1943. 2.2.2 Verzet 70. Kind in de schaduw / Loeka Wolf Catz. - 's-Gravenhage : Nijgh & Van Ditmar, cop. 1985. - 261 p. ; 20 cm. Met lit. opg. ISBN 90-236-5562-1 TREFWOORD(EN): Kinderen / Verzet / Ouder-kind relatie / Verwerkingsproces / Psychische stoornissen / Romans 71. Verzet / Gemma van Dalen. - Nieuwegein : Aspekt ; Beusichem : Ef & Ef [distr.], 1995. - 186 p. ; 22 cm. - (Letterengalerie ; nr. 1) TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Verzet / Romans

38

2.2.3 Indisch 72. Grand Hotel Lembang : verhalen / [door] Kester Freriks. - Amsterdam : Meulenhoff, 1979. - 122 p. ; 20 cm. - (Hollands Maandblad-reeks) TREFWOORD(EN): Repatrianten / Tweede generatie / Romans 73. Geen gewoon Indisch meisje / Marion Bloem. - Haarlem : In de Knipscheer, 1983. - 250 p. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Indo-Europeanen / Ouder-kind relatie / Romans 74. Scherven van smaragd / Jill Stolk. - 1e dr. - Den Haag : Moesson, cop. 1983. - 143 p. ; 21 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Romans 75. De overkant / Ernst Jansz. - Haarlem : In de Knipscheer, 1985. - 295 p. : ill. ; 20 cm. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Indo-Europeanen / Romans 76. Onder de sneeuw een Indisch graf / Frans Lopulalan. - Haarlem : In de Knipscheer, 1985. - 165 p. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Molukkers / Tweede generatie 77. Onder de blauwe sarong / Jill Stolk. - 's-Gravenhage : Nijgh & Van Ditmar, cop. 1986. - 148 p. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Romans 78. Kleurverschil / Jill Stolk. - Amsterdam : Nijgh & Van Ditmar, cop. 1988. - 153 p. ; 21 cm. Eerder verschenen in: NRC Handelsblad en Indonesie Naderbij. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Indo-Europeanen / Romans 79. Vaders van betekenis / Marion Bloem. - 2e dr. - Amsterdam : De Arbeiderspers, 1989. - 265 p. ; 20 cm. - (Grote ABC ; nr. 699) 1e dr. geb.: 1989. TREFWOORD(EN): Indo-Europeanen / Interneringskampen / Politionele akties / Tweede generatie / Romans 80. De Bellebom / Paula Gomes. - Amsterdam : Nijgh & Van Ditmar, 1990. - 81 p. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Indische kampkinderen / Tweede generatie / Romans 81. Vaders en zonen : roman / Ger Verrips. - Amsterdam : Amber, 1990. - 311 p. ; 20 cm ISBN 90-5093-092-1 TREFWOORD(EN): Politionele acties / Indië-veteranen / Verwerkingsproces / Romans 82. Vogels rond een vrouw / Alfred Birney. - 1e uitg. - Amsterdam : In de Knipscheer, 1991. - 175 p. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Indo-Europeanen / Romans 83. De laatste tyfoon / Graa Boomsma. - Amsterdam : Prometheus, 1992. - 183 p. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Indonesië / Bersiap / Tweede generatie / Romans 84. De zwijgende vader / Jill Stolk. - Amsterdam : Nijgh & Van Ditmar, 1992. - 159 p. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Interneringskampen / Indische kampkinderen / Romans 85. De leugen van de kaketoe / Marion Bloem. - Amsterdam : De Arbeiderspers, 1993. - 217 p. ; 21 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Nederlands-Indië / Indo-Europeanen / Repatrianten / Romans 39

86. Indische duinen : roman / Adriaan van Dis. - 2e dr. - Amsterdam : Meulenhoff, 1994. - 315 p. ; 20 cm. - (Meulenhoff editie ; 1421) 1e dr. in geb. uitg.: 1994. TREFWOORD(EN): Repatrianten / Indische Nederlanders / Interneringskampen / Tweede generatie / Ouder-kind relatie /Bersiap / Romans 87. Asbestemming : een requiem / A.F.Th. van der Heijden. - Amsterdam : Querido, 1994. - 309 p. : ill. ; 21 cm. TREFWOORD(EN): Rouwverwerking / Tweede generatie / Ouder-kind relatie / Indië-veteranen / Romans 88. Dakloze herinneringen / Frans Lopulalan. - 1e uitg. - Amsterdam : In de Knipscheer, 1994. - 108 p. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / KNIL / Indië-veteranen / Molukkers / Ouder-kind relatie 89. De onschuld van een vis / Alfred Birney. - Amsterdam [etc.] : Contact, 1995. - 190 p. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Indo-Europeanen / Ouder-kind relatie / Romans 90. Muggen mensen olifanten : reizen door een veranderende wereld / Marion Bloem. - Amsterdam [etc.] : De Arbeiderspers, 1995. - 365 p. ; 22 cm ISBN 90-295-0268-1 TREFWOORD(EN): Nederlands-Indië / Ouder-kind relatie / Romans 91. Lowietjes smartegeld, of Het gebit van mijn moeder / Yvonne Keuls. - Baarn : Ambo, cop. 1995. 220 p. ; 21 cm. Rugtitel: Lowietjes smartegeld. TREFWOORD(EN): Interneringskampen / Indische kampkinderen / Tweede generatie / Herstelbetalingen / Romans 92. Indië was alles, Alles : de verhalen van toen en nu / Jill Stolk. - Bergen (NH) : Bonneville, cop. 1996. - 191 p. ; 22 cm. Uitg. in samenw. met Van Stockum. TREFWOORD(EN): Indische Nederlanders / Eerste generatie / Tweede generatie / Ego-documenten / Romans 93. Een Makassaarse dochter / Thea Droog. - Assen : Servo, cop. 1997. - 168 p. ; 21 cm. TREFWOORD(EN): Indische kampkinderen / Kampilikamp / Krijgsgevangenkampen / Tweede generatie / Celebes / Singapore / Romans 94. Manis : een Indië-verhaal / Gerrit Wassing. - Amsterdam : De Beuk, 1997. - 98 p. ; 22 cm ISBN 90-6975-339-1 TREFWOORD(EN): Indo-Europeanen / Tweede generatie / Nederlands-Indië / Romans 95. Wisselkind : roman / Basha Faber. - Amsterdam : Meulenhoff, cop. 1998. - 311 p. ; 22 cm. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / KNIL / Atjeh / Vooroorlogstijd / Romans 96. Niet god, maar mijn oom Koen : uit het dagboek van een humanistenhond / Theodor Holman ; [eindred. Sjoerd de Jong]. - Amsterdam : Mets, cop. 1998. - 107 p. ; 20 cm ISBN 90-5330-236-0 TREFWOORD(EN): Geloof / Indische Nederlanders / Tweede generatie / Humanisme / Dagboeken 2.2.4 Kinderen van "foute" ouders 97. Hoor mijn lied, Violetta : roman / Louis Ferron. - Amsterdam : Bezige Bij, 1982. - 231 p. ; 20 cm. 40

(BB literair) TREFWOORD(EN): Kinderen van foute ouders / Tweede generatie / Romans 98. Lemmingen / A. ten Hooven. - Bussum : Agathon, 1982. - 222 p. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Kinderen van foute ouders / Tweede generatie 99. Onfatsoenlijke herinneringen / Wim Kayzer. - Utrecht [etc.] : Veen, cop. 1988. - 499 p. ; 21 cm. TREFWOORD(EN): Kinderen van foute ouders / Tweede generatie / Romans 100. Niemandsland / Duke Blaauwendraad-Doorduijn ; met een voorw. van L. de Jong. - Amsterdam : Amber, 1989. - 220 p. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Kinderen van foute ouders / Tweede generatie / Romans 101. Potgieterlaan 7 : een herinnering / Sytze van der Zee. - Amsterdam : Prometheus, 1997. - 276 p. ; 20 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Kinderen van foute ouders / Autobiografieën / Romans 2.2.5 Kinderen van Duitse soldaten 102. De naam van de vader : roman / Nelleke Noordervliet. - Amsterdam : Meulenhoff, cop. 1993. - 347 p. ; 20 cm. - (Meulenhoff editie ; E 1346) ISBN 90-290-4942-1 TREFWOORD(EN): Romans / Ouder-kind relatie / Kinderen van Duitse militairen / Schuldgevoelens 2.3 Boeken en artikelen 2.3.1 Algemeen 103. De tweede generatie / [J. van Tijn]. - Amsterdam : Vrij Nederland, 1978. - 35p. ; 30cm. - (In: Vrij Nederland. Bijvoegsel ; 1978 : 47) Zonder titelbl.; omslagtitel. TREFWOORD(EN): Tweede generatie 104. Tweede generatie oorlogsslachtoffers / J.A. Bruggeman. In: Psychoanalytici aan het woord / onder red. van Bets Frijling-Schreuder ... [et al.]: (1980), p. 248-257. TREFWOORD(EN): Tweede generatie 105. Psycho-sociale problematiek van de tweede generatie / uitg. van de Stichting Informatie- en Coordinatie Orgaan Dienstverlening Oorlogsgetroffenen. - Utrecht : Stichting ICODO, 1982. - 55 p. ; 21 cm. [Vol. 1]: Een keuze uit artikelen / [voorw. H.A.A. Mourits]. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie 106. Psychiatrisering van politieke vluchtelingen en tweede-generatie oorlogsslachtoffers / J. Valkhoff. In: Bulletin van de Cliëntenbond = ISSN 0165-6678: vol. 10 (1982), afl. 4/5, pag. 26-29. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Vluchtelingen / Psychiatrie 107. Tweede generatie vervolgingsslachtoffers 1940-1945 : een casus / M.J.A.M. Coopmans. In: WetenSAPdag I: (1983), p. 56-59. TREFWOORD(EN): Tweede generatie 108. De sociale problematiek van de tweede generatie : onrecht, onschuld en onvrede / B.N.V. Hoogeveen. In: Psycho-sociale problematiek van de tweede generatie (2) / [voorw. H.A.A. Mourits: (1983), p. 20-30. 41

TREFWOORD(EN): Tweede generatie 109. Psycho-sociale problematiek van de tweede generatie / uitg. van de Stichting Informatie- en Coordinatie Orgaan Dienstverlening Oorlogsgetroffenen. - Utrecht : Stichting Icodo, 1983. - 32 p. ; 21 cm. + errata Vol. 2: Een bundeling van de drie inleidingen gehouden op de studiedag overde psycho-sociale problematiek van de tweede generatie georganiseerd door de Stichting ICODO op 9 juni 1983 / [voorw. H.A.A. Mourits]. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Psychische stoornissen 110. De opvoeders van de tweede generatie / H. Musaph. In: Psycho-sociale problematiek van de tweede generatie (2) / [voorw. H.A.A. Mourits: (1983), p. 5-10. TREFWOORD(EN): Tweede generatie 111. Kenmerken van de tweede generatie / T.L.W. Ravesteijn. In: Psycho-sociale problematiek van de tweede generatie (2) / [voorw. H.A.A. Mourits: (1983), p. 11-19. TREFWOORD(EN): Tweede generatie 112. Gespreksgroepen tweede generatie/na-oorlogse generatie / E. Schneiders. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: vol. 1 (1984), afl. 2 (dec), pag. 10-19. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Zelfhulp 113. Waarom heb ik mijn kinderen nooit iets verteld over de oorlog? / Ina Scheffer-Wolf. In: Sfinx = ISSN 0166-6835: vol. 14 (1985), afl. 3 (mei), pag. 23-26. TREFWOORD(EN): Ouder-kind relatie / Tweede generatie / Gezinsgeheimen 114. Gespreksgroepen voor oorlogsgetroffenen, hun partners en hun kinderen / E. Schneiders. In: Het maatschappelijk werk en de hulpverlening aan oorlogsgetroffenen / uitg. van de Stichting ICODO: (1985), p. 61-72. TREFWOORD(EN): Vrijwilligers / Zelfhulp / Tweede generatie 115. Over de kondities waaronder "Transgenerationele Traumatisering" ("T.T.") kan optreden / E. de Wind. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: vol. 2 (1985), afl. 4 (dec), pag. 27-38. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Transgenerationele traumatisering 116. '...Tot in het derde en vierde geslacht...' / E. de Wind. In: 1940-1945: onverwerkt verleden? / onder red. van David Barnouw, Madelon de Keizer, Gerrold van der Stroom: (1985), p. 51-65. TREFWOORD(EN): Tweede generatie 117. Kind van na de oorlog / Jos Willemsen. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: vol. 4 (1987), afl. 3 (sept), pag. 24-34. Met aansluitende diskussie. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Zelfhulp 118. Kinderen van de oorlog : opstellen naar aanleiding van een lezingencyclus, georganiseerd in de periode januari-april 1986 door de RIAGG's Centrum/Oud-West Amsterdam en Zuid/Nieuw-West Amsterdam, in samenwerking met de Stichting ICODO te Utrecht / onder redactie van R. Beunderman en J. Dane ; [met bijdragen van: E. de Wind ... et al.]. - Utrecht ; Amsterdam : [Stichting ICODO], 1987. - 95 p. ; 21 cm. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Kinderen van foute ouders / Indische kampkinderen / Interactieproces 119. Een generatie verder : kinderen van oorlogsgetroffenen over hun jeugd en ontwikkeling / F.A. 42

Begemann. - Utrecht : Stichting ICODO, 1988. - 141 p. ; 30 cm. Lit. opg.: p. 129-131. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Transgenerationele traumatisering 120. De tweede generatie / Dunya Breur. In: ICODO-Info = ISSN 0168-9932: vol. 5 (1988), afl. 4 (dec), pag. 52-55. Ook in: De Koerierster; sept./okt., 1988. TREFWOORD(EN): Tweede generatie 121. Oorlogskinderen en naoorlogse kinderen in het vrijwilligerswerk / red. Bert Kuitenbrouwer, Lies Schneiders. In: ICODO-Info = ISSN 0168-9932: vol. 5 (1988), afl. 4 (dec), pag. 33-51. Bevat verslagen van de Mitland-konferentie op 23 sept. 1988. TREFWOORD(EN): Kinderen / Tweede generatie / Vrijwilligers 122. De conspiracy of silence en de kinderen van de oorlog : lezing gehouden op 4 november 1990 te Utrecht voor Groep 1990, platform voor de jongere eerste en de tweede generatie betrokkenen bij de Tweede Wereldoorlog in Azië en Europa / J.N. Schreuder. In: ICODO-info = ISSN 0168-9932: vol. 7 (1990), afl. 3/4 (dec), pag. 4-13. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Eerste generatie / Tweede generatie / Gezinsgeheimen 123. Kinderen van de oorlog : pastorale aandacht voor de tweede generatie - geboren vóór 1945 en de na-oorlogse generatie - geboren na 1945 / H. Steendam. - Voorburg : Publivorm, 1990. - 45 p. ; 21 cm. (Handreiking voor het Pastoraat ; nr. 31) Geschreven op verzoek en onder auspiciën van de Oecumenische Werkgroep Pastoraat aan Oorlogsgetroffenen (nu Oecumenisch Pastoraat oorlogsgetroffenen OPOG). TREFWOORD(EN): Indische kampkinderen / Kinderen van foute ouders / Joden / Verzet / Burger-oorlogsgetroffenen 124. Transgenerationele oorlogsgevolgen : gesprek met prof.dr. D.J. de Levita / Petra Aarts. In: ICODO-info = ISSN 0168-9932: vol. 8 (1991), afl. 2 (jul), pag. 18-26. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Transgenerationele traumatisering / Tweede generatie 125. Het onvertelbare : een verkennend onderzoek naar psychotherapie met oorlogsgetroffenen en hun kinderen / F.A. Begemann. - Amsterdam [etc.] : Swets & Zeitlinger, cop. 1991. - 200 p. ; 21 cm. Uitg. in samenw. met de Stichting Centrum 45. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Oorlogsgetroffenen / Tweede generatie / Hulpverlening 126. De gevoelige erfenis van de jaren '40-'45 / Jolande Withuis. In: ICODO-info = ISSN 0168-9932: vol. 8 (1991), afl. 1 (apr), pag. 5-18. Eerder verschenen in het Amsterdams Sociologisch Tijdschrift, dec. 1990. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Verzet / Kinderen van foute ouders SAMENVATTING: Artikel over de verschillen en de overeenkomsten tussen de diverse 'tweede-generatiegroepen'. De auteur pleit voor meer onderzoek naar verschillen binnen die groepen die zo vaak met één overkoepelende term worden aangeduid. 127. De oorlog van mijn ouders : interviews met kinderen van oorlogsslachtoffers / F.A. Begemann. Utrecht : Stichting ICODO, [1992]. - 155 p. ; 21 cm. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Nederlands-Indië / Verzet / Burger-oorlogsgetroffenen 128. Naoorlogse generatie en geestelijke gezondheidszorg : beeldvorming over een paar apart / J. Lansen. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: vol. 9 (1992), afl. 3/4 (dec), pag. 5-15. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Geestelijke gezondheidszorg SAMENVATTING: Bespreking van de beeldvorming over de naoorlogse generatie vanuit de geestelijke gezondheidszorg. 43

129. Nakomelingen van joodse oorlogsgetroffenen en vluchtelingen : doorbroken continuïteit? / Petra Aarts. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: vol. 10 (1993), afl. 1 (mei), pag. 4-15. Met lit. opg. Vert. van: Uprooted children? : intergenerational traumatization in families of Nazi-persecution. - Paper gepresenteerd op de bijeenkomst "Health hazards of organized violence in children" van de advieswerkgroep van de WHO gehouden van 10-12 februari 1993 in Londen. TREFWOORD(EN): PTSD / Transgenerationele traumatisering / Tweede generatie / Joden / Vluchtelingen 130. Psychotherapeuten van Centrum '45 over problematiek en behandeling van de naoorlogse generatie / W. Feenstra. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: vol. 10 (1993), afl. 3 (nov), pag. 22-34. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Psychotherapieën / Psychotherapeuten SAMENVATTING: Dit artikel is gebaseerd op de resultaten van een door het ministerie van WVC gesubsidieerd onderzoek waarmee Centrum '45 de eigen kennis over de problematiek en de behandeling van de naoorlogse generatie wilde vergroten. In het artikel wordt de mening van zeven psychotherapeuten van de polikliniek van Centrum '45 over de problematiek en de behandeling van de naoorlogse generatie weergegeven. 131. In Memoriam Mario Montessori / red. Etty Mulder ; lezing van Mario Montessori ; bibliografie samengesteld door Dunya Breur. - [S.l.] : SUN/Stichting Kunstenaarsverzet 1942-1945, 1993. - 31 p. ; 21 cm. TREFWOORD(EN): Onderduiken / Concentratiekampen / Indische kampkinderen / Kinderen van foute ouders / Tweede generatie / Bibliografieën 132. Oorlog als erfenis : de overdracht van oorlogstrauma's op naoorlogse generaties / Petra Aarts. In: Amsterdams sociologisch tijdschrift: (1994), p. 176-196. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Transgenerationele traumatisering 133. Tweede generatie oorlogsproblematiek, implicaties van een proefschrift / M.J.A.M. Coopmans. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: vol. 11 (1994), afl. 1 (jun), pag. 63-67. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Verzet / Joden / Nederlands-Indië / Klinische psychologie SAMENVATTING: Van zijn in 1993 uitgekomen proefschrift 'Separatie-individuatieproblematiek van een naoorlogse generatie oorlogsslachtoffers' geeft de heer Coopmans een korte samenvatting en enige praktische implicaties voor de hulpverlening aan cliënten uit de naoorlogse generatie. 134. De maatschappelijke gevolgen van het oorlogstrauma voor de verschillende generaties / Edith Sauër. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 12 (1995), no. 3-4 (dec), pag. 36-45. TREFWOORD(EN): Psychotrauma / Kinderen / Tweede generatie / Psycho-sociale problematiek SAMENVATTING: Om de betekenis van een oorlogstrauma voor een individu te onderzoeken, is het goed naast een individueel-therapeutische ook een sociologische zienswijze toe te passen. Wij kunnen ons dan afvragen hoe oorlogstraumata uit de Tweede Wereldoorlog in de maatschappelijke werkelijkheid van nu nog steeds een rol spelen. 135. Levensverhalen als spiegels : zelfhulpgroepen voor oorlogsgetroffenen, partners en kinderen / red.: E.M.A. Schneiders, W. de Pater, M.H. van de Ven. - Utrecht : Stichting ICODO, 1995. - 93 p. ; 21 cm. TREFWOORD(EN): Zelfhulp / Oorlogsgetroffenen / Partners / Tweede generatie / Ouderen 136. Over de zoektocht bij de naoorlogse generatie / F.A. Begemann. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 16-28. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Socialisatie / Ouder-kind relatie / Lotgenotencontact 137. De naoorlogse generatie bij een RIAGG / Koos van Essen, Will de Jong en Liesbeth Hubers. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 40-41. 44

TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Verzet / Joden / Burger-oorlogsgetroffenen / Indische Nederlanders / Kinderen van foute ouders / RIAGG / Behandeling 138. Enkele gedachten over hulp aan latere-generatie-oorlogsgetroffenen / B.C. Filet. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 78-85. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Kinderen / Hulpverlening / Diagnostiek / Psychotherapeuten / Interactieproces 139. Een feestje voor de naoorlogse generatie / Simone Jacobus. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 12-15. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Indische Nederlanders / Joden / Verzet / Lotgenotencontact 140. De stilte doorbroken / R.S.W. de Jong. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 91-99. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Behandeling / Psychotherapieën / Systeemtherapie / Ouder-kind relatie 141. Het Aanspreekpunt naoorlogse generatie / Tom de Ridder. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 29-32. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Hulpverlening / Behandeling 142. Het belang van zelfhulpgroepen / Lies Schneiders. In: Bulletin Stichting Vriendenkring "Mauthausen": Vol. 7 (1996), no. 2 (sep), p. 9-16. TREFWOORD(EN): Oorlogsgetroffenen / Zelfhulp / Lotgenotencontact / Ouderen / Partners / Tweede generatie / Hulpverlening 143. Psychopathologische klachten bij kinderen van oorlogsslachtoffers / J.N. Schreuder en G.W. van Tiel-Kadiks. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 100-106. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Transgenerationele overdracht / Ouder-kind relatie / Behandeling / Diagnostiek / Psychopathologie 144. Thema-nummer: Vaders. In: Nieuwsbrief Stichting KOMBI = ISSN 1380-0752: (1998), no. 13 (win), pag. 1-24. TREFWOORD(EN): Ouder-kind relaties / Tweede generatie / Persoonlijke ervaringen 2.3.2 Joods 145. Brieven aan vaders en moeders : over de kinderen van oorlogsslachtoffers : de second generation / Ruth Dessaur-Feigenbaum. - Den Haag : Dessaur, 1975. - 59 p. ; 30 cm. Lit. opg.: p. 58-59. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Interviews / Hulpverlening / Joden 146. Een ongewone generatiekloof : de joodse na-oorlogse generatie / M. Vuijsje. In: AFdruk = ISSN 0168-2334: (1985), afl. 13 (feb), pag. 8-10. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 147. De Joodse na-oorlogse generatie / R. Dessaur-Feigenbaum. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: vol. 3 (1986), afl. 1 (mrt), pag. 11-17. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 148. Psychologisch onderzoek naar kinderen van holocaust overlevenden : een literatuuroverzicht / Miriam Rieck ; [vert. uit het Engels door T. Rubinstein]. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: vol. 3 (1986), afl. 2 (jun), pag. 28-40. 45

TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 149. Post-traumatic stress in de tweede generatie : de kinderen van overlevenden van de holocaust / Erika Fromm. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: vol. 4 (1987), afl. 1 (mrt), pag. 5-25. Tekst van lezing gehouden op 11 nov. 1986 in de Vrije Universiteit te Amsterdam. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden / Gezinnen 150. De tweede generatie Joodse oorlogsslachtoffers / H. Musaph. In: Kinderen van de oorlog / onder red. van R. Beunderman en J. Dane: (1987), p. 23-29. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Joden 151. De tweede generatie : een generatie-probleem / L.M. Tas. In: Kinderen van de oorlog / onder red. van R. Beunderman en J. Dane: (1987), p. 59-71. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Ouder-kind relatie 152. Pathologie van twee generaties of pathologie van de werkelijkheid? Psychoanalytische overwegingen / Elisabeth Brainin, Vera Ligeti en Samy Teicher. In: ICODO-info = ISSN 0168-9932: vol. 7 (1990), afl. 2 (jul), pag. 5-25. Met lit.opg. TREFWOORD(EN): PTSD / Schuldgevoelens / Bejaarden / Joden / Tweede generatie SAMENVATTING: Vervolging, georganiseerde massamoord en genocide zijn aan mensen die hun eigen dood door toeval zijn ontlopen, niet voorbijgegaan zonder sporen na te laten. De bestaansmogelijkheden van de (joodse) overlevenden, zoals die voor de massale vernietiging aanwezig waren, werden totaal vernietigd. 153. Niet zeuren, doorlopen / Andreas Burnier. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: vol. 9 (1992), afl. 3/4 (dec), pag. 49-53. Dit artikel is eerder verschenen in het dagblad Trouw van 29 augustus 1992. TREFWOORD(EN): Onderduiken / Kinderen / Tweede generatie / Joden SAMENVATTING: Pleidooi voor het uiten van gevoelens door de onderduikkinderen en andere joodse oorlogsgetroffenen. 154. Kinderen die de oorlog overleefden en kinderen van overlevenden / Judith S. Kestenberg. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: vol. 10 (1993), afl. 2 (aug), pag. 5-27. Met samenvatting. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Holocaust / Joden / Kindoverlevenden / Tweede generatie / Transgenerationele traumatisering / Psychoanalyse SAMENVATTING: Onderzoek, gebaseerd op verslagen van psychoanalyses van kinderen van overlevenden en andere contacten met hen, en aan de andere kant op het behandelen en interviewen van kinderen die zelf de oorlog hebben overleefd. Kinderen van overlevenden verplaatsen hun heden naar het verleden van hun ouders en proberen dan de wreedheden die hun ouders zijn aangedaan tijdens de holocaust, ongedaan maken. Kinderen die zelf overleefden, lijden aan de gevolgen van hun eigen traumata. Hoezeer overlevenden ook proberen hun kinderen te beschermen, zij brengen toch hun problemen en preoccupaties over op de tweede en derde generatie. 155. De lege sociale ruimte van joden in Nederland / Tamarah Benima. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: vol. 11 (1994), afl. 1 (jun), pag. 55-62. TREFWOORD(EN): Joden / Transgenerationele traumatisering / Tweede generatie / Ouder-kind relatie / Antisemitisme SAMENVATTING: Beschrijving hoe de opvoeding in veel joodse gezinnen na de oorlog een voorbereiding inhield op de volgende oorlog; op situaties van gevaar, die vast en zeker zouden komen. Voor de kinderen uit die gezinnen leidt dat tot een zoektocht naar houvast en veiligeid, en naar de betekenis van de joodse identiteit. Benima stelt dat de problematiek van de joodse identiteit niet te reduceren is tot de Sjoa, maar wordt veroorzaakt door het cultuurverval dat al twee eeuwen gaande is in de joodse wereld. Door de Sjoa zijn veel joden tussen twee culturen komen te zitten; tegelijk is het 46

moeilijk geworden op een vanzelfsprekende manier kennis te maken met wat de joodse cultuur inhoudt, doordat er een lege sociale ruimte is ontstaan. 156. Leergroep Berlijn : ervaringen met een gesloten groep joodse Duitse psychotherapeuten / Nol de Jong. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: vol. 11 (1994), afl. 2 (aug), pag. 5-13. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Psychotherapeuten / Joden / Tweede generatie / Duitsland SAMENVATTING: Psycholoog/psychotherapeut dr. A. de Jong, directeur van het Sinaï-Centrum, doet verslag van een leergroep in Berlijn met joodse Duitse psychotherapeuten van de naoorlogse generatie. Hun problematiek wordt gecompliceerd door leven en werken in Duitsland. De ervaringen met deze groep laat zien hoe sterk de klachten van kinderen van oorlogsgetroffenen samenhangen met problemen rond de separatie van de ouders. 2.3.3 Verzet 157. Psychische problemen bij kinderen van verzetsdeelnemers (I) / W. Op den Velde en Th.K. de Graaf. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: vol. 2 (1985), afl. 4 (dec), pag. 39-51. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Verzet 158. De Stichting 1940-1945 en de kinderen van verzetsdeelnemers / Evert van der Wall. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 12 (1995), no. 3-4 (dec), pag. 73-76. TREFWOORD(EN): Kinderen / Tweede generatie / Verzet / Psycho-sociale hulpverlening 159. Rust gevonden dankzij gespreksgroep / Dick Berts. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 1 (apr), p. 42-44. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Kinderen / Verzet / Zelfhulp 160. Briefjes / Teuntje Klinkenberg. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 9-11. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Verzet / Brieven / Ouder-kind relatie 161. De tirannie verdrijven / Anita van Ommeren. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 55-64. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Verzet / Communisme / CPN / Ouder-kind relatie 162. Hulp aan kinderen verzetsdeelnemers laat op gang / Hein Bergsma. In: Nieuwsbrief Vereniging Kinderen van Verzetsdeelnemers: (1997), no. 2 (jun), pag. 21-28. TREFWOORD(EN): Verzet / Tweede generatie / Hulpverlening 163. Kinderen van... een serie over de naoorlogse generatie: deel 3: Verzetskinderen / Corinne A. Falch. In: Jonag bulletin: Vol. 4 (1997), no. 3 (herfst), pag. 24-27. TREFWOORD(EN): Verzet / Tweede generatie / Persoonlijke ervaringen 164. Breuklijnen in gezinnen van verzetsdeelnemers: lezing op de najaarsbijeenkomst van KvV op 14 november 1998 / H. Siegelaar. In: Nieuwsbrief Vereniging Kinderen van Verzetsdeelnemers: Vol. 10 (1998), no. 4 (dec), pag. 23-26. TREFWOORD(EN): Psycho-sociale problematiek / Verzet / Gezinnen / Psychotherapie 2.3.4 Indisch 165. Tussen twee werelden : de Indische tweede generatie / door M.P.E. Arnoldus ; [red. Toon Nelissen]. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: vol. 1 (1984), afl. 2 (dec), pag. 5-9. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Indo-Europeanen 47

166. Psychotherapeutische hulpverlening bij de eerste en tweede generatie Indische vervolgingsslachtoffers / B.C. Filet. In: Keerzijde van de bevrijding / samengest. door J. Dane: (1984), p. 68-94. TREFWOORD(EN): Indische kampkinderen / Tweede generatie / Psychotherapieën / Repatrianten 167. De indische gemeenschap : "haar verleden en haar toekomst" / samenst. Milly Koefoed-Beijerinck. Utrecht : Milly Koefoed-Beijerinck, [1984]. - 197 p. : ill. ; 30 cm. TREFWOORD(EN): Indische Nederlanders / Repatrianten / Tweede generatie 168. Geruisloos assimilatie-proces van Indische-Nederlanders, een Hollandse mythe / Hieke Jansz. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: vol. 2 (1985), afl. 4 (dec), pag. 61-63. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Indo-Europeanen / Zelfhulp 169. Kameleon in Nederland : de tweede en derde generatie Indo's / Frans Koopman, Jan van Vlodrop. In: Mensen = ISSN 0922-3592: (1985) (mei), pag. 52-56. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Indo-Europeanen 170. Indische kampkinderen en hun kinderen / B.C. Filet. In: Kinderen van de oorlog / onder red. van R. Beunderman en J. Dane: (1987), p. 31-44. TREFWOORD(EN): Indische kampkinderen / Tweede generatie / Indo-Europeanen 171. Kinderen van kampkinderen : transgenerationele traumatisering bij kinderen van hen die op jeugdige leeftijd in Japanse kampen waren geïnterneerd / TH.A.H. Doreleijers. In: ICODO-Info = ISSN 0168-9932: vol. 5 (1988), afl. 4 (dec), pag. 6-15. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Indische kampkinderen 172. Kampkinderen over hun partners en kinderen / Lies Schneiders. In: ICODO-Info = ISSN 0168-9932: vol. 5 (1988), afl. 4 (dec), pag. 20-29. TREFWOORD(EN): Indische kampkinderen / Gezinnen / Tweede generatie 173. "Als ik later groot ben, wil ik kind worden" : een verhalenbundel / idee en eindverantwoording Cor van Drongelen. - Amsterdam : Vereniging "Kinderen uit de Japanse Bezetting en de Bersiap 1941-1949", cop. 1990. - 224 p. : ill. ; 21 cm. - (Onbegonnen oorlog, onbegonnen werk ; 1) Verzameld vanuit de werkgroep organisatie Landelijke Dag 8 december 1990, met als thema: "Onbegonnen oorlog, onbegonnen werk". TREFWOORD(EN): Indische kampkinderen / Tweede generatie / Glodok / Bersiap / Repatrianten 174. Het Sinai-Centrum en de Indische oorlogsgetroffenen / J.P. Cels. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: vol. 9 (1992), afl. 3/4 (dec), pag. 25-33. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Ambulante geestelijke gezondheidszorg / Indische kampkinderen / Psychotherapieën / Tweede generatie SAMENVATTING: Er bestaat samenwerking tussen het Sinai-centrum en de Stichting Pelita. In het Sinai-Centrum worden ook therapieën gegeven aan Indische oorlogsgetroffenen. 175. Achter mijn glimlach : vanuit het donker naar het licht / [interviews: Tanja Harpe en Wilmar Dolman ; eindred.: Tanja Harpe]. - Amsterdam : KJBB '41-'49, cop. 1994. - 168 p. ; 21 cm. Met lit. opg. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Indische kampkinderen / Bersiap 176. Door zwijgen gaat de fantasie op de loop / Tanja Harpe. In: Psychologie = ISSN 0167-6598: Vol. 13 (1994) (mei), p. 30-32. TREFWOORD(EN): Zwijgen / Tweede generatie / Indo-Europeanen 177. De naoorlogse generatie getekend? / M.P.E Arnoldus. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: vol. 12 (1995), afl. 2 (aug), pag. 21-27. 48

TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Nederlands-Indië / Psychotherapie / Transgenerationele traumatisering SAMENVATTING: Tekst is gebaseerd op een lezing die de heer Arnoldus in juni 1994 hield op een door ICODO en Pelita georganiseerde studiedag over Indische naoorlogse generatie. Auteur wijst erop dat therapie met een patiënt uit de naoorlogse generatie vaak moeilijk is door de wederzijdse schroom te praten over het Indisch zijn, maar dat de problematiek zelden "bijzonder" of "anders" vergeleken met de overige patiënten uit de naoorlogse generaties. 178. Speciaal katern: Op zoek naar Indische identiteit. In: Lover: Vol. 23 (1996), no. 4 (dec), p. 4-15, ill. TREFWOORD(EN): Identiteit / Indische Nederlanders / Tweede generatie 179. Het Indisch syndroom / Paul de Blot. In: Strook: Vol. 19 (1997), no. 4 (dec), pag. 9-14. TREFWOORD(EN): Indische Nederlanders / Identiteit / Repatriëring / Tweede generatie 180. Adoe Den Haag : getuigenissen uit Indisch Den Haag / door: Paul van Beckum ; research: Louise Abbas ; foto's: Walter de Maar. - Den Haag : SeaPress, cop. 1998. - 200 p. : ill. ; 25 cm ISBN 90-73930-20-0 TREFWOORD(EN): Indische cultuur / Indische Nederlanders / Eerste generatie / Tweede generatie / Den Haag 181. Constructing identities: ethnic identity in a post colonial society / Wendy Janssen. Artikel te vinden op Internet onder de URL: http://www.iisg.nl/esshc/abstracts/janssen.html. TREFWOORD(EN): Identiteit / Repatrianten / Indo-Europeanen / Tweede generatie 2.3.5 Bevrijdingskinderen 182. De Nederlandse pers over de omgang van vrouwen met Canadezen in de zomer van 1945 / Herman de Liagre Böhl. In: Gids (Amst.) = ISSN 0016-9730: vol. 148 (1985) (mei/a3-4), pag. 243-256. TREFWOORD(EN): Vrouwen / Burger-oorlogsgetroffenen / Onwettige kinderen / Tweede generatie 183. Children of the liberation / by Olga Rains ; ill. by Lloyd Rains. - Peterborough, Ontario : Overnight Copy Service, cop. 1985. - 122 p., [9] bl. foto's, [4] p. facs. : ill. ; 28 cm. TREFWOORD(EN): Tweede generatie 2.3.6 Burger-oorlogsgetroffenen 184. De na-oorlogse generatie oorlogsslachtoffers, een casus / M.J.A.M. Coopmans. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: vol. 3 (1986), afl. 2 (jun), pag. 41-43. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Burger-oorlogsgetroffenen / Arbeidsinzet 185. Kinderen van burger-oorlogsgetroffenen: een casus / Jos Peters. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 39. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Burger-oorlogsgetroffenen / Hulpverlening 186. Een duister dier / Aafke Steenhuis. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 44-45. Eerder verschenen in Lust en Gratie. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Dwangarbeid / Transgenerationele traumatisering 2.3.7 Kinderen van "foute" ouders 187. NSB-kind : het zwarte gat van de oorlogsherinnering / J. van Lieshout. In: Welzijnsweekblad = ISSN 0169-0639: vol. 7 (1982), afl. 18 (mei), pag. 7-9. 49

TREFWOORD(EN): Kinderen van foute ouders / Tweede generatie 188. Kind van foute ouders / red.: Gonda Scheffel-Baars. - Rotterdam : Werkgroep Herkenning, 1984. 20 p. ; 21 cm. Een publikatie van werkgroep Herkenning. Lit. opg.: p. 20. TREFWOORD(EN): Kinderen van foute ouders / Tweede generatie 189. NSB-kinderen : tweede generatie / M.M. Montessori. In: Kinderen van de oorlog / onder red. van R. Beunderman en J. Dane: (1987), p. 45-57. TREFWOORD(EN): Kinderen van foute ouders / Tweede generatie 2.3.8 Kinderen van Japanse soldaten 190. "Trauma van de oorlog" : toegespitst op de Jinners / 2e generatie, bijdrage voor de JIN-bijeenkomst van 6 april 1997 / C. Mulder. In: Nieuwsbrief JIN: (1997), juni, pag. 21-27. TREFWOORD(EN): Psychotrauma / Japans Indische nakomelingen / Tweede generatie 191. Kinderen van... een serie over de naoorlogse generatie: deel 7: Vereniging JIN (Japans Indische Nakomelingen) / Corinne A. Falch. In: Jonag Bulletin: Vol. 5 (1998), no. 3 (jan), pag. 7-11. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Kinderen van Japanse vaders / Persoonlijke ervaringen 192. Reisverslag / Molly en Claudine. In: SAKURA Bulletin: Vol. 4 (1998), no. 2, pag. 3-10. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Kinderen van Japanse soldaten / Reisverslagen 2.3.9 Zigeuners 193. Themanummer : 1940-1945. Speciaal nr. van: o Drom, tijdschrift over zigeuners, nr.4, dec. 1994: (1994), 35 p. TREFWOORD(EN): Zigeuners / Oorlogsgetroffenen / Concentratiekampen / Tweede generatie 194. Het verhaal van Jehudi / Henny Clemens. In: Icodo-Info = ISSN 0168-9932: Vol. 13 (1996), no. 3-4 (nov), p. 52-54. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Zigeuners / Sinti / Ouder-kind relatie / Identiteit 195. Speciaal nummer: De Power-generatie. In: O'Drom = ISSN 0920-7813: Vol. 12 (1997), no. 4 (dec), pag. 4-34. TREFWOORD(EN): Zigeuners / Roma / Sinti / Tweede generatie 196. Kinderen van...een serie over de naoorlogse generatie: deel 2: kinderen van de Sinti / Corinne A. Falch. In: Jonag bulletin: Vol. 4 (1997), no. 2 (zom), pag. 24-27. Met lit. opg. en samenvatting. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Zigeuners / Sinti / Persoonlijke ervaringen 197. Special issue: Young Roma in Europe: "We are the Power Generation". In: O'Drom International: Vol. 0 (1998) (jun), pag. 3-42. TREFWOORD(EN): Tweede generatie / Zigeuners / Roma / Sinti

50

Register op auteurs / redacteurs De nummers in het register verwijzen naar de nummers in de bibliografie. Aarts, Petra, 129, 132 Arian, Max, 21 Arnoldus, M.P.E., 165, 177 Beckum, Paul van, 180 Begemann, F.A., 119, 125, 127, 136 Benima, Tamarah, 155 Berends, Piet, 34 Berg, Rudolf van den, 15 Bergsma, Hein, 162 Berman, Magda, 38 Berserk, P., 42 Berts, Dick, 159 Beunderman, R. (red.), 118 Birney, Alfred, 82 Blaauwendraad-Doorduijn, Duke, 100 Bloem, Marion, 73, 79, 85, 90 Blot, Paul de, 178 Bob, 10 Boom, Anna, 50 Boomsma, Graa, 83 Brainin, Elisabeth, 152 Breur, Dunya, 24, 120 Bruggeman, J.A., 104 Burnier, Andreas, 153 Catz, Loeka Wolf, 70 Clemens, Henny, 193 Cohen, Matt, 52 Coopmans, M.J.A.M., 107, 133, 184 Crijns, Lodewijk, 25 Dalen, Gemma van, 71 Dane, J. (red.), 118 Dessaur-Feigenbaum, Ruth, 144, 147 Dis, Adriaan van, 86 Doreleijers, TH.A.H., 171 Drongelen, Cor van (red.), 26, 173 Droog, Thea, 93 Durlacher, Jessica (ook ed.), 57, 64 Essen, Koos van, 137 Falch, Corinne 4, 35, 37, 45, 46, 163, 191, 196 Feenstra, W., 130 Fels, Hans, 68 Ferron, Louis, 97 Flothuis, Marius (red.), 12 Frank, Merlyn, 22, 69 Freriks, Kester, 31, 72 Friedman, Carl, 53, 55, 59 Fromm, Erika, 149 Ginkel, Reynoud van, 16 51

Glissenaar, Jan, 28 Gomes, Paula, 80 Graaf, Theodorus Kors de, 157 Grunberg, Arnon, 56 Faber, Basha, 95 Franz, Lily, 47 Hammelburg, Simon, 60 Harpe, Tanja (ook red.), 175, 176 Heijden, A.F.Th. van der, 87 Hofstad, M. v.d., 30 Holman, Theodor, 96 Hoogeveen, B.N.V., 108 Hooven, A. ten, 98 Hout, Antoon van der, 27 Houten, Boudewijn van, 44 Houwaart, Dick (red.), 5 Hubers, Liesbeth, 137 Jacobi, Clarissa, 48 Jacobus, Simone, 139 Janssen, Wendy, 181 Jansz, Ernst, 49, 75 Jansz., Hieke, 168 Jong, Nol de, 156 Jong, R.S.W. de, 140 Jong, Sjoerd de (red.), 96 Jong, Will de, 137 Kayzer, Wim, 99 Kestenberg, Judith S., 154 Keuls, Yvonne, 91 Klinkenberg, Teuntje, 160 Kluvers, Elouise, 1 Kluvers, Ingrid, 1 Koetsier-Korvinus, C.H. (red.), 29 Koetsier-Korvinus, T.C. (red.), 29 Koopman, Frans, 169 Koppen, Niek, 32 Krall, Hanna, 65 Kuitenbrouwer, Bert (red.), 121 Lange, Wiesje de, 23 Lansen, J., 128 Lev, Tami, 17 Lewin, Lisette, 66 Leydesdorff, Selma (red.), 6 Liagre Böhl, Herman de, 182 Lieshout, J. van, 187 Ligeti, Vera, 152 Lopulalan, Frans, 33, 76, 88 Meijer, Mirjam, 18 Michaels, Anne, 67 Mock, Minny (red.), 6 Möring, Marcel, 51 Molly en Claudine, 192 52

Montessori, M.M., 189 Mulder, C., 190 Mulder, Etty (red.), 131 Musaph, H., 110, 150 Noordervliet, Nelleke, 102 Ommeren, Anita van, 161 Pater, W. de (red.), 135 Peters, Jos, 185 Polak, Chaja, 54, 58, 61 Rains, Olga, 36, 183 Ravesteijn, T.L.W., 111 Ridder, Tom de (red.), 2, 3, 141 Rieck, Miriam, 148 Rijke, Rinnes, 41, 43 Santen, Ellen, 7, 9 Sauër, Edith, 134 Scheffel-Baars, Gonda (red.), 188 Scheffer-Wolf, Ina, 113 Schneiders, Lies (ook red.), 2, 3, 40, 112, 114, 121, 135, 142, 172 Schreuder, J.N., 122, 143 Schreuders, Aletta, 19 Siegelaar, H., 164 Soetendorp, David, 13 Steendam, H., 123 Steenhuis, Aafke, 39, 186 Stichting ICODO, 105, 109 Stolk, Jill, 74, 77, 78, 84, 92 Teicher, Samy, 152 Tiel-Kadiks, G.W. van, 143 Tijn, J. van, 103 Valkhoff, J., 106 Veen, Sytse van der (red.), 2, 3 Velde, W. Op den, 157 Ven, M.H. van de (red.), 135 Verrips, Ger, 81 Vlodrop, Jan van, 169 Vuijsje, Marja, 20, 146 Wall, Evert van der, 158 Wassing, Gerrit, 94 Weezel, Max van (red.), 6 Weijel, Helene, 8, 11 Weustink-van Rossen, Marianne, 14 Willemsen, Jos, 117 Wind, E. de, 115, 116 Withuis, Jolande, 126 Wolf, Hannelore, 63 Zee, Sytze van der, 101

53