Bianchi, S.M., and Milkie, M.A. (2010). Work and family research in the first decade of the 21st century. Journal of Marriage and Family, 72:

References Adler, S. (1981). A Turkish conundrum: Emigration, politics, and development, 1961-1980. Geneva: International Labour Organisation. Akgündüz, A. (2008). Labour migration from Turkey to Western Europe, 1960-1974. A multidisciplinary analysis. Aldershot and Burlington: Ashgate. Alba, R.D., and Golden, R.M. (1986). Patterns of ethnic marriage in the United States. Social Forces, 65(1):202-223. Alba, R. D., and Nee, V. (2003). Remaking the American Mainstream: Assimilation and contemporary immigration. Cambridge, MA: Havard University Press. Alders, M. (2000). Allochtone moeders in Nederland. Ontwikkelingen in de longitudinale vruchtbaarheid van vrouwen uit Turkije, Marokko, Suriname en de Nederlandse Antillen en Aruba. [Foreign mothers in the Netherlands. Longitudinal fertility developments of women from Turkey, Morocco, Surinam, the Dutch Antilles and Aruba] Maandstatistiek van de Bevolkering, 48(11):12-21. Allen, S.M., and Hawkins, A.J. (1999). Maternal gatekeeping: Mothers' beliefs and behaviors that inhibit greater father involvement in family work. Journal of Marriage and Family, 61:99-212. Arrighi, B.A., and Maume, D.J. (2000). Workplace subordination and men's avoidance of housework. Journal of Family Issues, 21(4):464-487. Aukett, R., Ritchie, J., and Mill, K. (1988). Gender differences in friendship patterns. Sex Roles, 19(1/2):57-66. Avery, R., Goldscheider, F., and Speare, A.Jr. (1992). Feathered nest/gilded cage: Parental income and leaving home in the transition to adulthood. Demography 29(3):375–388. Axinn, W.G., and Thornton, A. (1992). The influence of parental resources on the timing of the transition to marriage. Social Science Research, 21:261-285. Bade, K. J. (2003). Migration in European history. Malden, MA: Blackwell. Bandura, A. (1977). Social learning theory. New York: General Learning Press. Batalova, J.A., and Cohen, P.N. (2002). Premarital cohabitation and housework: Couples in cross-national perspective. Journal of Marriage and Family, 64(3):743-755. Baysu, G., and De Valk, H.A.G. (forthcoming). School trajectories of children of immigrants: The role of experienced segregation in navigating the school system. Sociology of Education. Beck-Gernsheim, E. (2007). Transnational lives, transnational marriages: A review of the evidence from migrant communities in Europe. Global Networks, 7(3):271-288. Beck, U., and Beck-Gernsheim, E. (2002). Individualization: Institutionalized individualism and its social and political consequences. London: Sage. Becker, G. (1991). A treatise on the family. Cambridge: Havard University Press. Bentzin, A. (1998). Die soziale und religiöse Bedeutung der Eheschliessung für türkische Frauen der zweiten Generation in der Bundesrepublik Deutschland. [The social and religious meaning of marriage for Turkish second-generation women in Germany] Magisterarbeit. Humboldt-Universität zu Berlin, pp. 178. Bernhardt, E., Goldscheider, C., Goldscheider, F., and Bjerén, G. (2007). Immigration, gender, and family transitions to adulthood in Sweden. Lanham: University Press of America. Bernhardt, E., and Goldscheider, F. (2007a). Marriage and cohabitation. In E. Bernhardt, C. Goldscheider, F. Goldscheider and G. Bjerén (Eds.), Immigration, gender, and family transitions to adulthood in Sweden (pp. 55-72). Lanham: University Press of America. Bernhardt, E., and Goldscheider, F. (2007b). Gender and work-family balance. In E. Bernhardt, C. Goldscheider, F. Goldscheider and G. Bjerén (Eds.), Immigration, gender, and family transitions to adulthood in Sweden (pp. 95-113). Lanham: University Press of America. Best, D., and Williams, J. (1997). Sex, gender, and culture. In J. Berry, M. Segall and Ç. Kagitçibasi (Eds.), Handbook of cross-cultural psychology: Social behavior and applications, Vol.3 (pp. 163-212). Boston: Allyn and Bacon.

153

Bianchi, S.M., and Milkie, M.A. (2010). Work and family research in the first decade of the 21st century. Journal of Marriage and Family, 72:705-725. Biddle, B. J., Bank, B. J., and Marlin, M. M. (1980). Parental and peer influence on adolescents. Social Forces, 58(4):1057-1079. Billari, F.C. (2004). Becoming an adult in Europe: A macro(/micro)-demographic perspective. Demographic Research, SP 3(2):15-44. Billari, F.C. and Philipov, D. (2004). Women's education and entry into a first union. A simultaneoushazard comparative analysis of Central and Eastern Europe. In Feichtinger, G. (Ed.), Vienna Yearbook of Population Research 2004 (pp. 91-110). Wien: Austrian Academy of Sciences Press. Billari, F.C., and Liefbroer, A.C. (2010). Towards a new pattern of transition to adulthood? Advances in Life Course Research, 15(2-3):59-75. Billy, J.O.G., and Udry, J.R. (1985). Patterns of adolescent friendship and effects on sexual behavior. Social Psychology Quarterly, 48(1):27-41. Bisin, A. and Verdier, T. (2000). Beyond the melting pot: Cultural transmission, marriage, and the evolution of ethnic and religious traits. The Quarterly Journal of Economics, 115, 955–88. Bittman, M., England, P., Sayer, L., Folbre, N., and Matheson, G. (2003). When does gender trump money? Bargaining and time in household work. American Journal of Sociology, 109(1):186-214. Blau, P. M. (1994). Structural contexts of opportunities. Chicago: University of Chicago Press. Blossfeld, H.-P. and Huinink, J. (1991). Human capital investments or norms of role transition? How women's schooling and career affect the process of family formation. American Journal of Sociology 97(1):143-168. Blossfeld, H.-P., and Drobnič, S. (2001). Careers of couples in contemporary societies: From male breadwinner to dual-earner families. Oxford: Oxford University Press. Blossfeld, H.-P., Klijzing, E., Mills, M., and Kurz, K. (2005). Globalisation, uncertainty, and youth in society. London: Routledge. Blossfeld, H.-P., and Timm, A. (2003). Educational systems as marriage markets in modern societies: A conceptual framework. In H.-P. Blossfeld and A. Timm (Eds.), Who marries whom? Educational systems as marriage markets in modern societies (pp. 1-18). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers. BMI/BAMF. (2009). Migrationsbericht des Bundesamtes für Migration und Flüchtlinge im Auftrag der Bundesregierung. Migrationsbericht 2008. [Migration report of the Federal Office for Migration and Refugees] Nürnberg: BAMF. Bongaarts, J., and Watkins, S. C. (1996). Social interactions and contemporary fertility transitions. Population and Development Review, 22(4):639-682. Brama, A. (2008). Dynamics of ethnic residential segregation in Göteborg, Sweden, 1995-2000. Population, Space and Place, 14:101-117. Brubaker, R. (1992). Citizenship and nationhood in France and Germany. Cambridge: Harvard University Press. Brubaker, R. (2001). The return of assimilation? Changing perspectives on immigration and its sequels in France, Germany, and the United States. Ethnic and Racial Studies, 24(4):531-548. Buchmann, M. (1989). The script of life in modern society: Entry into adulthood in a changing world. Chicago: University of Chicago Press. Bundesministerium für Arbeit und Sozialordnung (2002). Situation der ausländischen Arbeitnehmer und ihrer Familienangehörigen in der Bundesrepublik Deutschland, Repräsentativuntersuchung 2001. [The situation of foreign employees and their family in Germany, representative survey 2001] Offenbach und München. Burt, R.S. (1992). Structural holes: The social structure of competition. Cambridge, MA: Harvard University Press. Castles, S., and Miller, M.J. (2003). Age of migration. International population movements in the modern world. New York: Guilford. CBS. (2009). Einde aan daling migratiehuwelijken. [End of the decrease in marriage migration] CBS webmagazine, maandag 2 november 2009. 154

Çelikaksoy, A. (2006). A wage premium or penalty: Marriage migration and intermarriage effects among the children of immigrants? Manuscript. Department of Economics, Aarhus School of Business, University of Aarhus. Çelikaksoy, A., Nielsen, H.S., and Verner, M. (2002). The beauty lies in the eyes of the beholder. Department of Economics, Aarhus School of Business, pp. 39. Çelikaksoy, A., Nielsen, H.S., and Verner, M. (2006). Marriage migration: Just another case of positive assortative matching? Review of Economics of the Household, 4:271-293. Chang, M.L. (2000). The evolution of sex segregation regimes. American Journal of Sociology, 105:16581701. Clark-Ibanez, M., and Felmlee, D. H. (2004). Interethnic relationships: The role of social network diversity. Journal of Marriage and Family, 66(2):293-305. Coleman, D.A. (1994). Trends in fertility and intermarriage among immigrant populations in Western Europe as measures of integration. Journal of Biosocial Science, 26:107-136. Coleman, D.A. (2006). Immigration and ethnic change in low-fertility countries: A third demographic transition. Population and Development Review, 32(3):401-446. Coley, R.L., and Morris, J.E. (2002). Comparing father and mother reports of father involvement among low-income minority families. Journal of Marriage and Family, 64(4):982-997. Coltrane, S. (2000). Research on household labor: Modeling and measuring the social embeddedness of routine family work. Journal of Marriage and Family, 62(4):1208-1233. Cooke, L.P., and Baxter, J. (2010). “Families” in international context: Comparing institutional effects across Western societies. Journal of Marriage and Family, 72(3):516-536. Copur, Z., Erkal, S., Dogan, N., and Safak, S. (2010). Sharing and spending time on domestic tasks: A Turkish sample. Journal of Comparative Family Studies, 41(1):87-109. Corijn, M., and Klijzing, E. (2001). Transition to adulthood in Europe. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers. Crompton, R. (2006). Employment and the family: The reconfiguration of work and family life in contemporary societies. Cambridge: Cambridge University Press. Crul, M., and Vermeulen, H. (2003). The Second Generation in Europe. Introduction. International Migration Review, Special Issue. The future of the second generation: The integration of migrant youth in six European countries, 37(4):965-986. Crul, M., and Schneider J. (forthcoming), The European second generation compared. Does the integration context matter? Amsterdam: AUP. Dagevos, J., Gijsberts, M., and Van Praag, C. (2003). Rapportage minderheden 2003: Onderwijs, arbeid en sociaal-culturele integratie. [Minority report 2003: Education, work and socio-cultural integration] Den Haag: SCP. Das Gupta, M.D. (1997). "What is Indian about you?" A gendered, transnational approach to ethnicity. Gender and Society, 11(5):572-596. De Graaf, A., and Distelbrink, M. (2005). De demografische levensloop van jonge Turken en Marokkanen. [The demographic life course of young Turks and Moroccans] Voorburg/Heerlen: CBS. De Valk, H. A. G. (2006). Pathways into adulthood. A comparative study on family life transitions among migrant and Dutch youth. Doctoral thesis. Utrecht: Utrecht University. De Valk, H.A.G. (2008). Parental influence on work and family plans of adolescents of different ethnic backgrounds in the Netherlands. Sex Roles, 59(9):738-751. De Valk, H.A.G., and Liefbroer, A.C. (2007). Parental influence on union formation preferences among Turkish, Moroccan, and Dutch adolescents in the Netherlands. Journal of Cross-Cultural Psychology 38(4):487-505. De Valk, H.A.G., Liefbroer, A.C., Esveldt, I., and Henkens, K. (2004). Family formation and cultural integration among migrants in the Netherlands. Genus, 55:9-36. Deding, M., Fridberg, T., and Jakobsen, V. (2008). Non-response in a survey among immigrants in Denmark. Working paper SFI The Danish National Centre for Social Research. Emc2008 proceedings.

155

Deven, F., and Moss, P. (2002). Leave arrangements for parents: Overview and future outlook. Community, Work and Family, 5(3):237-255. De Vries, M. (1987). Ogen in je rug. Turkse meisjes en jonge vrouwen in Nederland. [Eyes in the back. Turkish girls and young women in the Netherlands] Alphen aan de Rijn/Brussels: Samson Uitgeverij. DiCarlo, L. (2007). The transition to adulthood among Turkish families in Sweden. In E. Bernhardt, C. Goldscheider, F. Goldscheider and G. Bjerén (Eds.), Immigration, gender, and family transitions to adulthood in Sweden (pp. 157-177). Lanham: University Press of America. Diehl, C., Koenig, M., and Ruckdeschel, K. (2009). Religiosity and gender equality: Comparing natives and Muslim migrants in Germany. Ethnic and Racial Studies, 32(2):278-301. Dion, K.K., and Dion, K.L. (2001). Gender and cultural adaptation in immigrant families. Journal of Social Issues, 57(3):511-521. Dion, K.K., and Dion, K.L. (2004). Gender, immigrant generation and ethnocultural identity. Sex Roles, 50(5/6):347-355. Dribe, M., and Lundh, C. (2008). Intermarriage and immigrant integration in Sweden. Acta Sociologica, 5(4):329-354. Eisner, M., and Ribeaud, D. (2007). Conducting a criminological survey in a culturally diverse context. Lessons from the Zurich project on the social development of children. European Journal of Criminology, 4(3):271-298. Ellison, C.G., and Powers, D.A. (1994). The contact hypothesis and racial attitudes among Black Americans. Social Science Quarterly, 75(2):385-400. Elzinga, C.H., and Liefbroer, A.C. (2007). De-standardization of family life trajectories of young adults: A cross-national comparison using sequence analysis. European Journal of Population, 23:225-250. Emerson, M.O., Kimbro, R. T., and Yancey, G. (2002). Contact theory extended: The effects of prior racial contact on current social ties. Social Science Quarterly, 83(3):745-761. Enneli, P., Modood, T., and Bradley, H. (2005). Young Turks and Kurds. A set of 'invisible' disadvantaged groups. York: Joseph Rowntree Foundation. Ennett, S.T., Bauman, K.E., Hussong, A., Faris, R., Foshee, V.A., and Cai, L. (2006). The peer context of adolescent substance use: Findings from social network analysis. Journal of Research on Adolescence, 16(2):159-186. Entorf, H., and Lauk, M. (2008). Peer effects, social multipliers and migrants at school: An international comparison. Journal of Ethnic and Migration Studies, 34(4):633-654. Epstein, E., and Guttman, R. (1984). Mate selection in man: Evidence, theory, and outcome. Social Biology, 31(3-4):243-278. Ersanilli, E., and Koopmans, R. (2009). Ethnic retention and host culture adoption among Turkish immigrants in Germany, France and the Netherlands: A controlled comparison. WZB discussion paper. Esping-Andersen, G. (1990). The three worlds of welfare capitalism. Princeton: Princeton University Press. Esping-Andersen, G. (1999). Social foundations of postindustrial economies. Oxford: Oxford University Press. Esser, H. (1991). The integration of second generation immigrants in Germany: An explanation of "cultural" differences. In R.S. Sigel and M. Hoskins (Eds.), Education for democratic citizenship: A challenge for multi-ethnic societies (pp. 45-69). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates Publishers. Esser, H. (2001). Integration und ethnische Schichtung. [Integration and ethnic stratification] Arbeitspapiere - Mannheimer Zentrum für Europäische Sozialforschung (MZES), Nr. 40. Esveldt, I., Kulu-Glasgow, I., Schoorl, J., and van Solinge, H. (1995). Migratiemotieven, migratienetwerken en partnerkeuze van Turken en Marokkanen in Nederland. [Motives for migration, migration networks and partner choice of Turks and Moroccans in the Netherlands] Den Haag: Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI rapport 43). Eurostat. (2010). Population and social conditions. Statistics in focus 45/2010.

156

Favell, A. (2001). Philosophies of Integration: Immigration and the Idea of Citizenship in France and Britain. Houndsmills, Basingstoke: Macmillan. Feskens, R., Hox, J., Lensvelt-Mulders, G., and Schmeets, H. (2006). Collecting data among ethnic minorities in an international perspective. Field Methods, 18(3):284-304. Fokkema, T., De Valk, H.A.G., De Beer, J., and Van Duin, C. (2008). The Netherlands. Childbearing within the context of a “Poldermodel” society. Demographic Research, 19(21):743-794. Foner, N. (1997). The immigrant family: Cultural legacies and cultural change. International Migration Review, 31(4):961-974. Fox, G.L. (1975). Love match and arranged marriage in a modernizing nation: Mate selection in Ankara, Turkey. Journal of Marriage and the Family, 37(1):180-193. Fuhrer, U. and Uslucan, H.-H. (2005). Familie, Akkulturation und Erziehung - Migration zwischen Eigenund Fremdkultur. [Family, acculturation and education – migration between own and foreign culture] Stuttgart: Verlag W. Kohlkammer. Furtado, D. (2006). Human capital and interethnic marriage decisions. IZA Discussion Paper, No. 1989. Fuwa, M. (2004). Macro-level gender inequality and the division of household labor in 22 countries. American Sociological Review, 69:751-767. Gans, H.J. (1992). Second-generation decline: scenarios for the economic and ethnic futures of the post1965 American immigrants. Ethnic and Racial Studies, 15(2):173-192. Garssen, J., and Nicolaas, H. (2008). Fertility of Turkish and Moroccan women in the Netherlands: adjustment to native level within one generation. Demographic Research, 19(33):1249-1280. Geist, C. (2005). The welfare state and the home: Regime differences in the domestic division of labour. European Sociological Review, 21(1):23-41. Giddens, A. (1991). Modernity and self-identity. Self and society in the late modern age. Cambridge: Polity. Glick, J.E. (2010). Connecting complex processes: A decade of research on immigrant families. Journal of Marriage and the Family, 72:498-515. Goldscheider, F.K. and Waite, L.J. (1986). Sex differences in the entry into marriage. American Journal of Sociology, 92:91–109. Goldscheider, F., Goldscheider, C., and Bernhardt, E.M. (2011). Creating egalitarian families among the adult children of Turkish- and Polish-origin immigrants in Sweden. International Migration Review, 45(1):68-88. González-Ferrer, A. (2006). Who do immigrants marry? Partner choice among single immigrants in Germany. European Sociological Review, 22(2):171-185. González-Ferrer, A. (2007). The process of family reunification among original guest-workers in Germany. Zeitschrift für Familienforschung, 19(1):10-33. Gordon, M. (1964). Assimilation in American life: The role of race, religion and national origins. Oxford University Press. Granovetter, M.S. (1973). The strength of weak ties. American Journal of Sociology, 78(6):1360-1380. Granovetter, M.S. (1983). The Strength of Weak Ties: A Network Theory Revisited. Sociological Theory, 1:201-233. Gaunt, R. (2008). Maternal gatekeeping: Antecedents and consequences. Journal of Family Issues, 29:373-395. Greenstein, T.N. (1996). Husband's participation in domestic labor: Interactive effects of wives' and husbands' gender ideologies. Journal of Marriage and Family, 58:585-595. Groenewold, G. (2008). Sample Design, TIES Survey Implementation and Evaluation. In M. Crul and L. Heering (Eds.), The position of the Turkish and Moroccan Second Generation in Amsterdam and Rotterdam. The TIES study in the Netherlands (pp. 169-179). Amsterdam: Amsterdam University Press. Groenewold, G., and Lessard-Phillips, L. (forthcoming). Research Methodology. In M. Crul and J. Schneider (Eds.), The European second generation compared. Does the integration context matter? Amsterdam: AUP. 157

Gupta, S. (2007). Autonomy, dependence, or display? The relationship between married women's earnings and housework. Journal of Marriage and Family, 69:399-417. Haab, K., Bolzman, C., Kugler, A., and Yilmaz, Ö. (2010). Diaspora und Migranten-gemeinschaften aus der Türkei in der Schweiz. [Turkish diaspora and migrant communities in Switzerland] Bern: Bundesamt für Migration. Hacettepe University Institute of Population Studies (2004). Turkey Demographic and Health Survey, 2003. Hacettepe University Institute of Population Studies, Ministry of Health General Directorate of Mother and Child Health and Family Planning, State Planning Organization and European Union. Ankara, Turkey Hagendoorn, L., Veenman, J., and Vollebergh, W. (2003). Cultural orientation and socio-economic integration of immigrants in the Netherlands. In L. Hagendoorn, J. Veenman and W. Vollebergh (Eds.), Integrating immigrants in the Netherlands. Cultural versus socio-economic integration (pp. 1-15). Aldershot: Ashgate. Hakim, C. (2000). Work-lifestyle choices in the 21st century: Preference theory. Oxford: Oxford University Press. Haller, M. (1982). Klassenbildung und soziale Schichtung in Österreich. Analysen zur Sozialstruktur, sozialen Ungleichheit und Mobilität. [Creation of social class and social stratification in Austria. Analyses of social structure, social inequality and mobility] Frankfurt/Main: Campus Verlag. Hallinan, M.T., and Smith, S.S. (1985). The effects of classroom racial composition on students' interracial friendliness. Social Psychology Quarterly, 48:3-16. Hamburger, J., and Hewstone, M. (1997). Inter-ethnic contact as a predictor of blatant and subtle prejudice: Tests of a model in four West European nations. British Journal of Social Psychology, 36:173-190. Harker, K. (2001). Immigrant generation, assimilation, and adolescent psychological wellbeing. Social Forces, 79(3):969-1004. Harris, J. R. (1995). Where is the child's environment? A group socialization theory of development. Psychological Review, 102(3):458-489. Harris, K.M., Harker, K., and Guo, G. (2003). The role of peers in the adaptation processes of immigrant youth. Paper presented at the annual meetings of the Population Association of America, May 1-3, 2003, Minneapolis, MN. Haug, S. (2005). Zur Erklärung ethnischer Unterschiede in der Partnerwahl und im generativen Verhalten. [Explaining ethnic differences in partner choice and igenerational behavior] In S. Haug and C. Diehl (Eds.), Aspekte der Integration: Eingliederungsmuster und Lebenssituation italienisch- und türkischstämmiger junger Erwachsener in Deutschland (pp. 195-226). Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften. Haynie, D.L., and Osgood, D.W. (2005). Reconsidering peers and delinquency: How do peers matter? Social Forces, 84(2):1109-1130. Heath, A.F., Chuang, S.Y., and Smith, S.N. (2007). Unequal chances. Ethnic minorities in Western labour markets. Oxford: Oxford University Press. Heath, A.F., Rothon, C., and E. Kilpi (2008). The second generation in Western Europe: Education, unemployment, and occupational attainment. Annual Review of Sociology, 34:211-235. Herzog-Punzenberger, B. (2003). Ethnic segmentation in school and labor market: 40 year legacy of Austrian guestworker policy. International Migration Review, 37(4):1120-1144. Herzog-Punzenberger, B. (2007). Angeworben - hier geblieben - aufgestiegen? Intergenerationale soziale Mobilität von EinwanderInnen in Österreich. [Intergenerational social mobility of immigrants in Austria] Wien: Zentrum für soziale Innovation. Hill, P.B., and Kopp, J. (2001). Strukturelle Zwänge, partnerschaftliche Anpassung oder Liebe - einige Überlegungen zur Entstehung enger affektiver Beziehungen. [Structural constraints, adjustment within relationships or love – reflections on the development of emotional relationships] In T. Klein (Ed.), Partnerwahl und Heiratsmuster - Sozialstrukturelle Voraussetzungen der Liebe (pp. 11-34). Opladen: Leske + Budrich. 158

Ho, C. (2006). Migration as feminisation? Chinese women's experiences of work and family in Australia. Journal of Ethnic and Migration Studies, 32(3):497-514. Hoem, J.M. and Kreyenfeld, M. (2006). Anticipatory analysis and its alternatives in life-course research. Part 1: The role of education in the study of first childbearing. Demographic Research, 15, 461-484. Hooghiemstra, E. (2001). Migrants, partner selection and integration: Crossing borders? Journal of Comparative Family Studies, 32(4):603-625. Hook, J.L. (2006). Care in context: Men's unpaid work in 20 countries, 1965-2003. American Sociological Review, 71:639-660. Hortaçsu, N. (1997). Family- and couple-initiated marriages in Turkey. Genetic, Social and General Psychology Monographs, 123(3):325-354. Hortaçsu, N., and Oral, A. (1994). Comparison of couple- and family-initiated marriages in Turkey. Journal of Social Psychology, 134(2):229-239. Huinink, J. (2006). Zur Positionsbestimmung der empirischen Familiensoziologie/Taking stock: Empirical sociological research on the family. Zeitschrift für Familienforschung, 18(2):212-252. Huschek, D., Liefbroer, A.C., and de Valk, H.A.G. (2010). First union timing among second generation Turks in Europe: The role of parents, peers and institutional context. Demographic Research, 22:473504. Huschek, D., De Valk, H.A.G. and Liefbroer, A.C. (2011). Does social embeddedness influence union formation choices among the Turkish and Moroccan second generation in the Netherlands? Journal of Comparative Family Studies, forthcoming. Idema, H., and Phalet, K. (2007). Transmission of gender-role values in Turkish-German migrant families: The role of gender, intergenerational and intercultural relations. Zeitschrift für Familienforschung, 19(1):71-105. INSEE. (2005). Les immigrés en France. [Immigrants in France] Paris: INSEE. INSEE. (2008). Enquête annuelle de recensement de 2004 à 2006. http://www.insee.fr. Electronic file: donnees-socio-demo-etranger-immigres.xls. INSEE. (2010). Arrivées de l'étranger: l'Ile-de-France attire des jeunes qualifiés. [Foreign arrivals: l'Ile-deFrance attracts qualified young workers] Ile-de-France à la page, nr 343. Jacobs, D. and Rea, A. (2007). The End of National Models? Integration Courses and Citizenship Trajectories in Europe. IJMS: International Journal on Multicultural Societies, 9(2):264-283. Joyner, K., and Kao, G. (2005). Interracial relationships and the transition to adulthood. American Sociological Review, 70:563-581. Kagitçibasi, Ç. (1996). Family and human development across cultures: A view from the other side. Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates. Kagitçibasi, Ç., and Ataca, B. (2005). Value of children and family change: A three-decade portrait from Turkey. Applied Psychology: An International Review, 54(3):317-337. Kalmijn, M (1993). Spouse selection among the children of European immigrants: A comparison of marriage cohorts in the 1960 census. International Migration Review, 27(1):51-78. Kalmijn, M. (1998). Intermarriage and homogamy: Causes, patterns, trends. Annual Review of Sociology, 24:395-421. Kalmijn, M., and Van Tubergen, F. (2006). Ethnic intermarriage in the Netherlands: Confirmations and refutations of accepted insights. European Journal of Population, 22:371-397. Kao, G. (1995). Asian Americans as model minorities? A look at their academic performance. American Journal of Education, 103(2):121-159. Kao, G. (1999). Psychological well-being and educational achievement among immigrant youth. In D. J. Hernandez (Ed.), Children of immigrants: Health, adjustment, and public assistance (pp. 410-477). Washington, DC: National Academy Press. Katz-Wise, S., Priess, H.A., and Hyde, J.S. (2010). Gender-role attitudes and behavior across the transition to adulthood. Developmental Psychology, 46(1):18-28. King, R.B., and Harris, K.M. (2007). Romantic relationships among immigrant adolescents. International Migration Review, 41(2):344-370. 159

Klein, T. (2001a). Intermarriage between Germans and Foreigners in Germany. Journal of Comparative Family Studies, 32:325-346. Klein, T. (2001b). Partnerwahl und Heiratsmuster - Sozialstrukturelle Voraussetzungen der Liebe. [Partner choice and Marriage patterns – social-structural conditions of love] Opladen: Leske + Budrich. Knudsen, K., and Wærness, K. (2008). National context and spouses' housework in 34 countries. European Sociological Review, 24(1):97-113. Koç, I. (2008). Prevalence and socioeconomic correlates of consanguineous marriages in Turkey. Journal of Biosocial Science, 40(1):137-148. Kohler, H.-P. (1997). Learning in Social Networks and Contraceptive Choice. Demography, 34(3):369383. Kohler, H.-P. (2000). Social interactions and fluctuations in birth rates. Population Studies, 54(2):223237. Kohler, H.-P., Behrman, J.R., and Watkins, S.C. (2001). The density of social networks and fertility decisions: Evidence from South Nyanza District, Kenya. Demography, 38(1):43-58. Kohler, H.-P., Behrman, J.R., and Watkins, S.C. (2007). Social Networks and HIV/AIDS Risk Perceptions. Demography, 44(1):1-33. Koopmans, R. (2008). Tradeoffs between equality and difference: Immigrant integration, multiculturalism, and the welfare state in cross-national perspective. Berlin: Social Science Research Center Berlin. (WZB discussion paper; SP IV 2008-701). Korpi, W. (2000). Faces of inequality: Gender, class, and patterns of inequalities in different types of welfare states. Social Politics, 7:127-191. Lachance-Grzela, M., and Bouchard, G. (2010). Why do women do the lion’s share of housework? A decade of research. Sex Roles, 63(11/12):767-780. Leggewie, C. (2000). Integration und Segregation. In K.J. Bade and R. Münz (Eds.), Migrationsreport 2000: Fakten, Analysen, Perspektiven (pp. 85-108). Frankfurt: Campus. Lesthaeghe, R. (1998). On theory development: Applications to the study of family formation. Population and Development Review, 24(1):1-14. Lesthaeghe, R. (2000a). Communities and generations: Turkish and Moroccan populations in Belgium. Brussels: NIDI CBGS Publications. Lesthaeghe, R. (2000b). Transnational Islamic Communities in a Multilingual Secular Society. In R. Lesthaeghe (Ed.), Communities and Generations: Turkish and Moroccan Populations in Belgium (pp. 1-57). Den Haag: NIDI CBGS Publications. Lesthaeghe, R. (2010). The unfolding story of the second demographic transition. Population and Development Review, 36(2):211-251. Lesthaeghe, R., and Van De Kaa, D. (1986). Twee demografische transities? [Two demographic transitions?] In R. Lesthaeghe and D. Van De Kaa (Eds.), Bevolking: Groei en krimp (pp. 9-24). Deventer: Van Loghum Slaterus. Lichter, D.T., LeClere, F.B., and McLaughlin, D.K. (1991). Local marriage markets and the marital behavior of Black and White women. American Journal of Sociology, 96(4):843-867. Lieberson, S., and Waters, M.C. (1988). From many strands: Ethnic and racial groups in contemporary America. New York: Russell Sage Foundation. Liefbroer, A.C. and Corijn, M. (1999). Who, What, Where, and When? Specifying the impact of educational attainment and labour force participation on family formation. European Journal of Population, 15:45-75. Liefbroer, A.C., and Goldscheider, F. (2007). Transition to adulthood: How unique is Sweden in the European context? In E. Bernhardt, C. Goldscheider, F. Goldscheider, and G. Bjerén (Eds.), Immigration, gender, and family transitions to adulthood in Sweden (pp. 203-227). Lanham: University Press of America. Lievens, J. (1998). Interethnic marriage: Bringing in the context through multilevel modeling. European Journal of Population, 14:117-155.

160

Lievens, J. (1999). Family-forming migration from Turkey and Morocco to Belgium: The demand for marriage partners from the countries of origin. International Migration Review, 33(3):717-744. Lievens, J. (2000). The third wave of immigration from Turkey and Morocco: Determinants and characteristics. In R. Lesthaeghe (Ed.), Communities and generations: Turkish and Moroccan populations in Belgium (pp. 95-128). Brussels: NIDI/CBGS Publications. Liversage, A. (2009). Life below a 'Language Threshold'? Stories of Turkish marriage migrant women in Denmark European Journal of Women's Studies, 16(3):229-247. Lucassen, L., and Laarman, C. (2009). Immigration, intermarriage and the changing face of Europe in the post war period. History of the Family, 14(1):52-68. Manço, U. (2005). Turcs d'Europe et la Turquie en Europe: Deux intégrations en une. [Turks of Europe and Turkey in Europe: Two integrations in one] Confluences Méditerranée, 52:81-91. Mangold, T. (2009). Die Auswirkungen des sozialen Kapitals aus intra- und interethnischen Freundschaften auf die Akkulturationsabsichten türkischer Jugendlicher. [The impact of social capital from intra- and inter-ethnic friendships on intentions of acculturation among Turkish adolescents] Doctoral thesis. Mannheim: Universität Mannheim. Manting, D. (1996). The changing meaning of cohabitation and marriage. European Sociological Review, 12(1):53-65. Mare, R.D. (1991). Five decades of educational assortative mating. American Sociological Review, 56:1532. Marini, M.M. (1978). The transition to adulthood: Sex differences in educational attainment and age at marriage. American Sociological Review, 43:483–507. Markiewicz, D., Lawford, H., Doyle, A.B., and Haggart, N. (2006). Developmental differences in adolescents’ and young adults’ use of mothers, fathers, best friends, and romantic partners to fulfill attachment needs. Journal of Youth and Adolescence, 35:121-134. Martens, A., and Casestecker, F. (2001). De algemene beleidsontwikkelingen sinds 1984. [General policy developments since 1984] In J. Vranken, C. Timmerman and K. Van Der Heyden (Eds.), Komende generaties. Wat weten we (niet) over allochtone in Vlaanderen? (pp. 99-127). Leuven: Acco. Martin, P.L. (1991). The unfinished story: Turkish labour migration to Western Europe with special reference to the Federal Republic of Germany. Geneva: International Labour Office. Massey, D. S., Arango, J., Hugo, G., Kouaouci, A., Pellegrino, A., and Taylor, J. E. (1993). Theories on international migration: a review and appraisal. Population and Development Review, 19(3):431-466. Mayer, K. U. (2001). The paradox of global social change and national path dependencies: Life course patterns in advanced societies. In A.E. Woodward and M. Kohli (Eds.), Inclusions and exclusions in European societies (pp. 89-110). London: Routledge. McPherson, M., Smith-Lovin, L., and Cook, J.M. (2001). Birds of a feather: Homophily in social networks. Annual Review of Sociology, 27:415-444. Mehrländer, U., Ascheberg, C., and Ueltzhöffer, J. (1996). Repräsentativeuntersuchung 1995. Situation der ausländischen Arbeitnehmer und ihrer Familienangehörigen in der Bundesrepublik Deutschland. [Representative survey 1995. The situation of foreign employees and their families in Germany] Bonn: Bundesministerium für Arbeit und Sozialordnung. Michael, R.T. and N.B. Tuma (1985). Entry into marriage and parenthood by young men and women: The influence of family background. Demography, 22(4):515-544. Mikelson, K.S. (2008). He said, she said: Comparing mother and father reports of father involvement. Journal of Marriage and Family, 70(3):613-624. Milewski, N., and Hamel, C. (2010). Union formation and partner choice in a transnational context: The case of descendants of Turkish immigrants in France. International Migration Review, 44(3):615-658. Ministère de la Santé [Maroc], ORC Macro, et Ligue des États Arabes (2005). Enquête sur la Population et la Santé Familiale (EPSF) 2003-2004. Calverton, Maryland, USA: Ministère de la Santé et ORC Macro. Ministerium für Generationen, Familie, Frauen und Integration des Landes Nordrhein-Westfalen (2008). Nordrhein-Westfalen: Land der neuen Integrationschancen. 1. Integrationsbericht der Landesregierung. 161

Mollenhorst, G., Völker, B., and Flap, H. (2008). Social contexts and core discussion networks: Using a choice-constraint approach to study similarity in intimate relationships. Social Forces, 88(3):937-965. Moody, J., and White, D.R. (2003). Structural cohesion and embeddedness: A hierarchical concept of social groups. American Sociological Review, 68(1):103-127. Montgomery, M.R., and Casterline, J.B. (1993). The Diffusion of Fertility Control in Taiwan: Evidence from Pooled Cross-Section Time-Series Models. Population Studies, 47(3):457-479. Moscovici, S. (1985). Social influence and conformity. In G. Lindzev and E. Aronson (Eds.), Handbook of social psychology. New York: Random House. Mulder, C.H., Clark, W.A.V., and Wagner, M. (2006). Resources, living arrangements and first union formation in the United States, the Netherlands and West Germany. European Journal of Population, 22:3-35. Muttarak, R., and Heath, A. (2010). Who intermarries in Britain? Explaining ethnic diversity in intermarriage patterns. British Journal of Sociology, 61(2):275-305. Nauck, B. (1989). Intergenerational relationships in families from Turkey and Germany: An extension of the 'value of children' approach to educational attitudes and socialization practices. European Sociological Review, 5(3):251-274. Nauck, B. (1997). Sozialer Wandel, Migration und Familienbildung bei türkischen Frauen. [Social change, migration and family formation of Turkish women] In B. Nauck and U. Schönpflug (Eds.), Familien in verschiedenen Kulturen (pp. 162-199). Stuttgart: Enke. Nauck, B. (2000). Eltern-Kind-Beziehungen in Migrantenfamilien - ein Vergleich zwischen griechischen, italienischen, türkischen und vietnamesischen Familien in Deutschland. [Parent-child relationships in migrant families – comparison between Greek, Italian, Turkish and Vietnamese families in Germany] In Sachverständigenkommission 6. Familienbericht (Ed.), Familien ausländischer Herkunft in Deutschland: Empirische Beiträge zur Familien-entwicklung und Akkulturation - Materialien zum 6. Familienbericht - Band 1 (pp. 347-392). Opladen: Leske + Budrich. Nauck, B. (2001a). Generationenbeziehungen und Heiratregimes - theoretische Überlegungen zur Struktur von Heiratsmärkten und Partnerwahlprozessen am Beispiel der Türkei und Deutschland. [Generational relationships and marriage regimes – theoretical reflection on the sturcture of marriage markets and partner choice processes, using the example of Turkey and Germany] In T. Klein (Ed.), Partnerwahl und Heiratsmuster - Sozialstrukturelle Voraussetzungen der Liebe (pp. 35-56). Opladen: Leske + Budrich. Nauck, B. (2001b). Social capital, intergenerational transmission and intercultural contact in immigrant families. Journal of Comparative Family Studies, 32(4):465-489. Nauck, B. (2002a). Dreissig Jahre Migrantenfamilien in der Bundesrepublik. Familiärer Wandel zwischen Situationsanpassung, Akkulturation, Segregation und Remigration. [30 years migrants families in Germany. Family change between situational adjustment, acculturation, segration and re-migration] In R. Nave-Herz (Ed.), Kontinuität und Wandel der Familie in Deutschland. Eine zeitgeschichtliche Analyse (Band 19, pp. 315-338). Stuttgart: Lucius and Lucius. Nauck, B. (2002b). Families in Turkey. In R. Nave-Herz (Ed.), Family change and intergenerational relations in different cultures (Band 9, pp. 11-48). Würzburg: Ergon Verlag. Nauck, B. (2007). Immigrant families in Germany. Family change between situational adaption, acculturation, segregation and remigration. Zeitschrift für Familienforschung, 19(1):34-54. Nauck, B., Kohlmann, A., and Diefenbach, H. (1997). Familiäre Netzwerke, intergenerative Transmission und Assimilationsprozesse bei Türkischen Migrantenfamilien. [Family networks, intergenerational transmission and processes of assimilation among Turkish migrant families] Kölner Zeitschrift für Soziologie und Sozialpsychologie, 49(3):477-499. Newcomb, A.F., and Bagwell, C.L. (1995). Children's friendship relations: A meta-analytic review. Psychological Bulletin, 117(2):306-347. Nielsen, H.S., Smith, N., and Çelikaksoy, A. (2009). The effect of marriage on education of immigrants: Evidence from a policy reform restricting marriage migration. The Scandinavian Journal of Economics, 111(3):457-486. 162

Niessen, J., Huddleston, T. and Citron, L. (2007). Migrant Integration Policy Index. British Council and Migration Policy Group. Odé, A., and J. Veenman (2003). The Ethno-Cultural and Socio-Economic Position of Ethnic Minority Groups in the Netherlands. In L. Hagenhoorn, J. Veenman and W. Vollebergh (Eds.), Integrating immigrants in the Netherlands: Cultural versus socio-economic integration (pp. 173-198). Aldershot: Ashgate. OECD. (2010). Employment outlook. Statistical annex. O’Loughlin, J.V. (1980). The distribution and migration of foreigners in German cities. Geographical Review, 70(3):253-275. Oppenheimer, V.K. (1988). A theory of marriage timing. American Journal of Sociology, 94(3):563-591. Oswald, H. (1993). Kinder und Ihre Freunde - Kommunikation mit Gleichaltrigen und Erwachsenen. [Children and their friends – communication with age peers and adults] In G. Graessner, C. Mauntel and E. Puettbach (Eds.), Gefährdungen von Kindern. Problemfelder und präventive Ansätze im Kinderschutz (pp. 121-131). Opladen: Leske + Budrich. Pagnini, D.L., and Morgan, S.P. (1990). Intermarriage and social distance among U.S. immigrants at the turn of the century. American Journal of Sociology, 96(2):405-432. Pels, T. (2003). Literatuur: Socialisatie en last van Marokkaanse jongeren. [Socialization of and trouble with Moroccan youth] In T. Pels (Ed.), Respect van twee kanten. Een studie over last van Marokkaanse jongeren. Assen: Van Gorcum. Pels, T., and Nijsten, C. (2003). Waardenvariaties in relatie tot opvoeding. [Variation of values in relation to upbringing] In T. Pels (Ed.), Respect van twee kanten. Een studie over last van Marokkaanse jongeren (pp. 33-45). Assen: Van Gorcum. Pettigrew, T. F. (1998). Intergroup contact theory. Annual Review of Psychology, 49:65-85. Pettigrew, T.F., and Tropp, L.R. (2000). Does intergroup contact reduce prejudice? Recent meta-analytic findings. In S. Oskamp (Ed.), Reducing prejudice and discriminations. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates Publishers. Pfau-Effinger, B. (2004). Development of culture, welfare states and women's employment in Europe. Aldershot: Ashgate. Phalet, K., Van Lotringen, C., and H. Entzinger (2000). Islam in de Multiculturelle Samenleving. Opvattingen van Jongeren in Rotterdam. [Islam in the multicultural society. Opinions of young adults in Rotterdam] Utrecht: ERCOMER. Phalet, K., and Schönpflug, U. (2001a). Intergenerational transmission in Turkish immigrant families: Parental collectivism, achievement values and gender differences. Journal of Comparative Family Studies, 32(4):489-504. Phalet, K., and Schönpflug, U. (2001b). Intergenerational transmission of collectivism and achievement values in two acculturation contexts. The case of Turkish families in Germany and Turkish and Moroccan families in the Netherlands. Journal of Cross-Cultural Psychology, 32(2):186-201. Phalet, K., and Heath, Anthony (2011). Ethnic community, urban economy, and second-generation attainment: Turkish disadvantage in Belgium. In R. Alba and M. Waters (Eds.), The next generation: Immigrant families and youth in comparative perspective (pp. 135-165). New York/London: New York University Press. Phinney, J.S., Romero, I., Nava, M., and D. Huang (2001). The role of language, parents, and peers in ethnic identity among adolescents in immigrant families. Journal of Youth and Adolescence, 30(2):135-153. Phinney, J.S., and Flores, J. (2002). "Unpackaging" acculturation: Aspects of acculturation as predictors of traditional sex role attitudes. Journal of Cross-Cultural Psychology, 33(3):320-331. Portes, A., and Zhou, M. (1993). The new second generation: Segmented assimilation and its variants. ANNALS of the American Academy of Political and Social Science, 530(1):74-96. Prinstein, M.J., and Dodge, K.A. (2008). Understanding peer influence in children and adolescents. New York/London: The Guilford Press.

163

Qian, Z., and Lichter, D.T. (2001). Measuring marital assimilation: Intermarriage among natives and immigrants. Social Science Research, 30:289-312. Qian, Z., and Lichter, D. T. (2007). Social boundaries and marital assimilation: Interpreting trends in racial and ethnic intermarriage. American Sociological Review, 72:68-94. Read, J.n.G. (2004). Cultural influences on immigrant women's labor force participation: The ArabAmerican case. International Migration Review, 38(1):52-77. Reher, D. S. (1998). Family ties in Western Europe: Persistent contrasts. Population and Development Review, 24(2):203-234. Reinders, H. (2003). Interethnische Freundschaften Jugendlicher. Ergebnisse einer Pilotstudie bei Hauptschülern. [Interethnic friendships of adolescents] Hamburg: Kovaç. Reinders, H., and Mangold, T. (2005). Die Qualität intra- und interethnischer Freundschaften bei Mädchen und Jungen deutscher, türkischer und italienischer Herkunft. [The quality of intra- and inter-ethnic friendship of girls and boys of German, Turkish and Italian origin] Zeitschrift für Entwicklungspsychologie und Pädagogische Psychologie, 37(3):144-155. Reinders, H., Mangold, T., and Greb, K. (2005). Ko-Kulturation in der Adoleszenz. Freundschaftstypen, Interethnizität und kulturelle Offenheit im Jugendalter. [Co-culturation in adolescence. Types of friendships, inter-ethnicity and cultural openess in youth] In F. Hamburger, T. Badawia and M. Hummrich (Eds.), Migration und Bildung: Über das Verhältnis von Anerkennung und Zumutung in der Einwanderungsgesellschaft. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften. Reinders, H., and Varadi, E. (2008). Individuationsprozesse und interethnische Freundschaften bei Jugendlichen türkischer Herkunft. [Processes of individualization and interethnic friendships of Turkish adolescents] Zeitschrift für Erziehungswissenschaft, 11(2):312-326. Reniers, G. (1999). On the history and selectivity of Turkish and Moroccan migration to Belgium. International Migration, 37(4):679-713. Reniers, G. (2000). On the selectivity and internal dynamics of labour migration processes: An analysis of Turkish and Moroccan migration to Belgium. In: Lesthaeghe, R. (Ed). Communities and generations: Turkish and Moroccan populations in Belgium (pp. 59-93). Brussels: NIDI CBGS Publications. Reniers, G. (2001). The post-migration survival of traditional marriage patterns: Consanguineous marriages among Turks and Moroccans in Belgium. Journal of Comparative Family Studies, 32(1):2145. Roehr-Sendlmeier, U. M., and Yun, J. (2006). Familienvorstellungen im Kulturkontakt: Ein Vergleich italienischer, türkischer, koreanischer und deutscher junger Erwachsener in Deutschland. [Family pictures in cultural contact: A comparison of Italitan, Turkish, Korean and German young adults in Germany] Zeitschrift für Familienforschung, 18(1):89-110. Safi, M., and Rogers, G. (2008). Intermarriage and assimilation: Disparities in levels of exogamy among immigrants in France. Population, 63(2):239-267. Sainsbury, D. (1999). Gender and welfare state regimes. Oxford: Oxford University Press. Santow, G. and M. Bracher (1994). Change and continuity in the formation of first marital unions in Australia. Population Studies, 48:475-496. Schroedter, J.H., and Kalter, F. (2008). Binationale Ehen in Deutschland. Trends und Mechanismen der sozialen Assimilation. [Bi-national marriages in Germany. Trends and mechanisms of social assimilation] Kölner Zeitschrift für Soziologie und Sozialpsychologie, 48:351-379. Seiffge-Krenke, I., and Von Salisch, M. (1996). Freundschaften im Kindes- und Jugendalter: Konzepte, Netzwerke, Elterneinflüsse. [Friendships in childhood and adolescence: Concepts, networks and parental influence] Psychologie in Erziehung und Unterricht, 43:85-99. Senatsverwaltung für Gesundheit und Soziales. Die Ausländerbeauftragte des Berliner Senats (1997). Berliner Jugendliche türkischer Herkunft.[The Berlin youth of Turkish descent] Shah, F., and Zelnik, M. (1981). Parent and peer influence on sexual behavior, contraceptive use, and pregnancy experience. Journal of Marriage and Family, 43(2):339-348. Sigelman, L., Bledsoe, T., Welch, S., and Combs, M.W. (1996). Making contact? Black-white social interaction in an urban setting. American Journal of Sociology, 101:1306-1332. 164

Simpson, L., and Finney, N. (2009). Spatial patterns of internal migration: Evidence for ethnic groups in Britain. Population, Space and Place, 15:37-56. Smith, A., and Schneider, B.H. (2000). The inter-ethnic friendships of adolescent students: A Canadian study. International Journal of Intercultural Relations, 24:247-258. Sobotka, T., and Toulemon, L. (2008). Changing family and partnership behaviour. Common trends and persistent diversity across Europe. Demographic Research, 19(6):85-138. Sørensen, A. (2007). Introduction to the special issue: Family change among immigrants. Examples from Germany and Sweden. Zeitschrift für Familienforschung, 19(1):5-9. South, S.J. (2001). The variable effects of family background on the timing of first marriage: United States, 1969-1993. Social Science Research, 30:606-626. Starrels, M.E., and Holm, K.E. (2000). Adolescents' plans for family formation: Is parental socialization important? Journal of Marriage and the Family, 62(2):416-429. Statistics Denmark. http://statistikbanken.dk/statbank5a/default.asp?w=1440. Statistics Italy. http://demo.istat.it/strasa2010/index_e.html. Statistics Netherlands. www.statline.nl. Statistics Norway. http://www.ssb.no/innvbef_en/tab-2010-04-29-04-en.html. Statistics Sweden. http://www.scb.se/. Statistisches Bundesamt (2007). Bevölkerung und Erwerbstätigkeit. Bevölkerung mit Migrationshintergrund. Ergebnisse Mikrozensus 2005. [Population and Employment. Population with migration background] Wiesbaden. Stier, H., and Lewin-Epstein, N. (2007). Policy effects on the division of housework. Journal of Comparative Policy Analysis, 9(3):235-259. Strassburger, G. (2003). Heiratsverhalten und Partnerwahl im Einwanderungskontext - Eheschliessungen der zweiten Migrantengeneration türkischer Herkunft (Band 10). [Marriage behavior and partner choice in the context of migration: Marriages among the second generation of Turkish descent] Würzburg: Ergon Verlag. Teachman, J.D., Polonko, K.A., and Leigh, G.K. (1987). Marital timing: Race and sex comparisons. Social Forces, 66:239–268. Thornton, A. (1991). Influence of the marital history of parents on the marital and cohabitational experience of children. American Journal of Sociology, 96(4):868-894. Timmerman, C. (2006). Gender dynamics in the context of Turkish marriage migration: The case of Belgium. Turkish Studies, 7(1):125-143. Timmerman, C. (2008). Marriage in a 'Culture of migration'. Emirdag Marrying into Flanders. European Review, 16:585-594. Timmerman, C., Lodewyckx, I., and Wets, J. (2009). Marriage at the intersection between tradition and globalization. Turkish marriage migration between Emirdag and Belgium from 1989 to present. History of the Family, 14:232-244. Timmerman, C., Vandenvaeren, E., and Crul, M. (2003). The second generation in Belgium. International Migration Review, 37(4):1065-1090. Todd, E. (1985). The explanation of ideology. Family structures and social systems. Oxford and New York: Blackwell. Triandis, H. C. (1989). The self and social behavior in differing cultural contexts. Psychological Review, 96(3):506-520. Tribalat, M. (1996). De l'immigration à l'assimilation. Enquête sure les immigrés et leurs enfants. [From immigration to assimilation. Survey on immigrants and their children] Paris: La Découverte. Van Dalen, H.P., Fokkema, T., and Henkens, K. (2009). Emigreren na je pensioen: Feit of fictie? [Emigration after retirement: Fact or fiction?] Geron, tijdschrift over ouder worden en samenleving, 11(3):12-15. Van De Vijver, F.J.R. (2007). Cultural and gender differences in gender-role beliefs, sharing household task and child-care responsibilities, and well-being among immigrants and majority members in The Netherlands. Sex Roles, 57:813-824. 165

Van Den Brakel, J.A., Vis-Visschers, R., and Schmeets, J.J.G. (2006). An experiment with data collection modes and incentives in the Dutch family and fertility survey for young Moroccans and Turks. Field Methods, 18(3):321-334. Van Tubergen, F. (2010). Sociale netwerken en integratie. Oratie. Utrecht: Universiteit Utrecht. Van Tubergen, F., and Maas, I. (2007). Ethnic intermarriage among immigrants in the Netherlands: An analysis of population data. Social Science Research, 36:1065-1086. Vaquera, E., and Kao, G. (2008). Do you like me as much as I like you? Friendship reciprocity and its effects on school outcomes among adolescents. Social Science Research, 37:55-72. Verkuyten, M. (2001). Global self-esteem, ethnic self-esteem, and family integrity: Turkish and Dutch early adolescents in the Netherlands. International Journal of Behavioral Development, 25(4):357–366 Wanner, P. (2004). Eidgenössische Volkszählung 2000. Migration und Integration. Ausländerinnen und Ausländer in der Schweiz. [Census 2000. Migration and integration. Foreigners in Switzerland] Bundesamt für Statistik (BFS). Westin, C. (2003). Young people of migrant origin in Sweden. International Migration Review, 37(4):987-1010. Willaert, D. (2010). De recente internationalisering van het Brussels gewest en de Vlaamse Rand. [The recent internationalization of Brussels and its surroundings] Interface Demography Working Paper 2010-2. Wilpert, C. (1992). The use of social networks in Turkish migration to Germany. In M.M. Kritz, L.L. Lim and H. Zlotnik (Eds.), Intergenerational migration systems. A global approach. (pp. 177-189). Oxford: Clarendon Press. Wilpert, C., and Gitmez, A. (1987). La microsociété des Turcs à Berlin. [The micro-society of Turks in Berlin] Revue Européenne des Migrations Internationales, 3(1):175-198. Wirth, H. (2000). Bildung, Klassenlage und Partnerwahl. [Education, social class and partner choice] Opladen: Leske + Burdrich. Yamaguchi, K. (1991). Event History Analysis (Applied Social Research Methods Series 28). Newbury Park: Sage. Yancey, G. (2002). Who interracially dates: An examination of the characteristics of those who have interracially dated. Journal of Comparative Family Studies, 33:179-190. Yavuz, S. (2006). Completing the fertility transition: Third births developments by language groups in Turkey. Demographic Research, 15:435-460. Youniss, J., and Smollar, J. (1985). Adolescent relations with mother, fathers, and friends. Chicago/London: University of Chicago Press. Zorlu, A. (2009). Ethnic differences in spatial mobility: The impact of family ties. Population, Space and Place, 15(4):323-342. Zorlu, A., and Mulder, C.H. (2008). Initial and subsequent location choices of immigrants to the Netherlands. Regional Studies, 42(2):245-264.

166

Samenvatting (Dutch summary) Relatievorming en partnerkeuze van de tweede generatie Turken in Europa De invloed van derde partijen en de institutionele context Het doel van dit proefschrift is een beter inzicht te krijgen in relatievorming en partnerkeuze van tweede generatie jongvolwassenen van Turkse afkomst, geboren in Europa. Dit onderzoek omvat twee overkoepelende onderzoeksvragen: 1) Welke patronen van relatievorming vinden we onder de Turkse tweede generatie? Op welke manier verschillen deze patronen van andere etnische groeperingen? Op welke manier verschillen deze patronen tussen de tweede generatie Turken in verschillende Europese landen? 2) Hoe kunnen we de verschillende patronen van relatievorming tussen personen van de Turkse tweede generatie verklaren? In het bijzonder, welke rol spelen derde partijen (zoals ouders en vrienden) en de institutionele context? In dit proefschrift wordt onderzocht hoe verschillende aspecten van relatievorming onder tweede generatie Turken in zeven Europese landen worden beïnvloed door individuele karakteristieken, kenmerken van de ouders en het ouderlijk huis, en de bredere sociale netwerken binnen of buiten de eigen herkomstgroep. Daarnaast worden factoren op macroniveau zoals de omvang van migrantengroepen en het beleid met betrekking tot verzorgingsstaat en integratie bestudeerd. Meerder aspecten van relatievorming werden in de verschillende empirische delen van het proefschrift bestudeerd. De onderzochte aspecten van relatievorming zijn onder meer de timing van de eerste relatie en het eerste huwelijk, de etnische herkomst van de partner, de keuze tussen direct trouwen versus eerst ongehuwd samenwonen, en keuzes met betrekking tot de taakverdeling in een relatie. Terwijl relatievormingspatronen en determinanten daarvan onder autochtone groepen in Europa uitgebreid bestudeerd zijn, weten we relatief weinig over de factoren die een rol spelen bij de relatievorming (afgezien van interetnisch huwelijk) van migranten en hun kinderen. Een beter begrip van de factoren die van invloed zijn op keuzes van relatievorming van kinderen van migranten is belangrijk, omdat een groot deel van de jongeren in de diverse Europese landen bestaat uit kinderen van migranten. Veel van de belangrijke maatschappelijke vraagstukken en toekomstige bevolkingstrends zijn gerelateerd aan hoe juist deze tweede generatie zich in het familiedomein gedraagt. Het is waarschijnlijk dat er bij kinderen van migranten andere processen aan relatievorming ten grondslag liggen dan bij de autochtone bevolking. De tweede generatie manoeuvreert tussen verschillende normen en waarden met betrekking tot het partnerkeuze en gezinsvorming: de ideeën uit het land van herkomst van hun ouders en de ideeën van het land waarin zij zelf geboren en opgegroeid zijn. Dit geldt waarschijnlijk in het bijzonder voor kinderen van migranten uit meer collectivistische culturen waar de gebruiken met betrekking tot gezinsvorming verschillen van de meer individualistische culturen in Europa. Hoe de ouders van 167

de tweede generatie deze verschillende relatievormingskeuzes beïnvloeden is nog onduidelijk. Bovendien is nog weinig bekend over de rol die het bredere netwerk en vrienden van de jongeren in dit soort keuzes spelen. En hoewel we kunnen aannemen dat ook structurele restricties op landelijk (of stedelijk) niveau de keuzes met betrekking tot relatievorming beïnvloeden is ook op dit punt nog maar weinig bekend. Een van de redenen voor de beperkte kennis over dit onderwerp is de beperkte beschikbaarheid van gegevens over de tweede generatie. Met name vergelijkbare gegevens voor verschillende Europese landen zijn nog nauwelijks voor handen. Het gebruik van de nieuwe “The Integration of the European Second Generation” (TIES 2007-08) survey maakt nu vergelijkingen op drie niveaus mogelijk (binnen en tussen groepen en landen). De tweede generatie van Turkse afkomst is om twee redenen interessant. Ten eerste, zijn Turkse migranten en hun nakomelingen de grootste niet-westerse groep in Europa en wonen ze verspreid over heel Noordwest-Europa. Ten tweede is een groot deel van de Turkse tweede generatie op dit moment in de leeftijd waarop relatie en gezinsvormingkeuzes gemaakt worden of recent genomen zijn (een aanzienlijk deel is tussen de 18 en 35 jaar). Het merendeel van de Turkse tweede generatie is nakomeling van de arbeidsmigranten naar Noordwest-Europa uit de jaren 60. Deze gedeelde achtergrond maakt vergelijkingen tussen vestigingslanden mogelijk. Dit proefschrift levert op verschillende manieren een bijdrage aan de literatuur. Ten eerste bestuderen we niet alleen interetnische huwelijken, maar diverse aspecten van relatievorming. Dit resulteert in een duidelijker beeld van de manier waarop de tweede generatie keuzes maakt in dit domein van hun levensloop. Ten tweede, maken we een Europese vergelijking waarbij we mogelijke structurele verschillen in acht nemen. Dit is tot nu toe nog nauwelijks gedaan. Ten derde onderzoeken we de verschillende invloedssferen waarin de tweede generatie jongvolwassenen zich bewegen. We bestuderen hoe mensen van de tweede generatie worden beïnvloed door leden van hun directe sociale netwerken: hun ouders en (niet-co-etnische) leeftijdsgenoten. De toevoeging van deze laatste groep is één van de meest innovatieve bijdragen van dit proefschrift. Er is erg weinig bekend over de rol die leeftijdsgenoten spelen bij de besluitvorming met betrekking tot relatievorming, terwijl adolescenten toch een groot deel van hun tijd met hun leeftijdsgenoten doorbrengen. Data De “The Integration of the European Second Generation” (TIES 2007-08) survey is uitzonderlijk in de zin dat in alle deelnemende landen een vergelijkbare onderzoeksopzet en vragenlijst werd gebruikt. Het onderzoek concentreert zich op tweede generatie migranten, kinderen van migranten uit Turkije, Marokko en voormalig Joegoslavie, van 18 tot 35 jaar woonachtig in 15 grote steden in 8 Europese landen: Oostenrijk, België, Frankrijk, Duitsland, Nederland, Spanje, Zweden en Zwitserland. Daarnast werd ook in elk stad een autochtone vergeleijkingsgroep geinterviewd. In total zijn er gevevens van 10,000 respondenten. Het TIES-onderzoek behandelt 168

onderwerpen met betreking voor integratie. Zowel in economische zin, bijvoorbeeld op het gebied van onderwijs en arbeid, als ook in sociale zin, zoals op het terrein van religie, identiteit, sociale relaties, discriminatie, en partnerkeuze en gezinsvorming. Patronen in relatievorming en partnerkeuze onder de Turkse tweede generatie In het algemeen laten de resultaten zien dat de keuzes met betrekking tot relatievorming van de Turkse tweede generatie verschillen van die van de autochtone bevolking in de bestudeerde Europese landen. Tweede generatie Turken in alle zeven in deze studie geanalyseerde landen (en steden) laten vergelijkbare patronen zien: ongehuwd samenwonen vindt nog steeds relatief beperkt plaats en direct trouwen is het meest gebruikelijk. Relatievorming concentreet zich vooral rond het twintigste levensjaar en een groot deel van de tweede generatie trouwt nog steeds met een partner uit Turkije. Echter, de patronen in relatievorming van een deel van deze jonge en groeiende bevolkingsgroep in Europa lijken te veranderen. Deze jongeren stellen relatie en gezinsvorming uit, wonen vaker ongehuwd samen en hebben huwen ook buiten de eigen groep. Deze onderzoeksresultaten komen overeen met de resultaten van landspecifieke studies. De Europese opzet van dit onderzoek geeft de mogelijkheid om variaties niet alleen binnen de Turkse tweede generatie en binnen ethnische groepen te onderzoeken, maar ook tussen landen. In het eerste empirische deel van de studie richten we ons op Nederland (hoofdstuk 2) en vergelijken de relatievorming van de Turkse tweede generatie met die van de Marokkaanse tweede generatie en de autochtoon Nederlandse jongvolwassenen. De relatievormingspatronen van de tweede generatie Turken zijn meer traditioneel dan die van de twee andere groepen. Nederlandse autochtone jongvolwassenen worden meer gekenmerkt door individualisme en diversificatie in hun keuzes met betrekking to relatievorming dan de tweede generatie Turken. De meerderheid van de Nederlandse jongvolwassenen in een relatie heeft samengewoond met een partner. Bovendien is slechts 20 procent van de Nederlandse jongvolwassenen getrouwd wanneer zij 30 jaar zijn. Onder de Turkse tweede generatie is dit daarentegen 70 procent. De Marokkaanse tweede generatie bevindt zich in een tussenpositie: zij beginnen later aan hun eerste relatie en hun eerste huwelijk dan de Turkse tweede generatie, maar eerder dan de autochtone jongeren. Evenals de Turkse tweede generatie heeft de meerderheid van de Marokkaanse tweede generatie een partner uit het land van herkomst van hun ouders, echter de percentages zijn lager dan die van de Turkse groep (54 versus 63 percent). Onder beide tweede generatie groepen komt direct trouwen veel voor, respectievelijk 70 tot 75 percent van de Turkse en Marokkaanse tweede generatie doet dit. Tweede generatie Turken en Marokkanen die ongehuwd samenwonen doen dit gemiddeld niet langer dan 3 tot 4 maanden voordat ze trouwen. De percentages liggen hoger voor mannen dan voor vrouwen, omdat mannen vaker een autochtone partner hebben. In de volgende empirische hoofdstukken (3 tot 5) wordt de Turkse tweede generatie in enkele West-Europese landen vergeleken. Hoofdstuk 3 laat zien dat de start van de eerste relatie verschilt tussen Europese landen. In Duitsland, Zwitserland en Frankrijk beginnen Turkse 169

jongvolwassenen relatief laat aan een eerste relatie en in Oostenrijk, België, Nederland en Zweden relatief vroeg. In hoofdstuk 4 richten we ons op de herkomst van de partner Het blijk dat een eerste generatie partner uit Turkije de meest voorkomende keuze is. Echter, in Zweden en Duitsland zijn er meer Turkse jongeren van de tweede generatie die hiervoor niet opteren dan wel. Hun partners zijn tweede generatie van Turkse of andere herkomst of autochtoon. Hetzelfde geldt voor tweede generatie mannen van Turkse herkomst in Frankrijk en Zwitserland voor wie het hebben van een partner die niet behoort tot de eerste generatie uit Turkije vaker voorkomt. Het feit dat het in Duitsland gebruikelijker is te kiezen voor een tweede generatie partner van Turkse afkomst dan voor een partner van de eerste generatie uit Turkije zou kunnen komen doordat de groep tweede generatie Turken in Duitsland veel groter is dan in de andere onderzochte landen. In hoofdstuk 5 wordt de taakverdeling binnen partnerrelaties van tweede generatie Turken bestudeerd. In eerder onderzoek werd al aangetoond dat de Turkse groep er in vergelijking met autochtonen vaker relatief traditionele ideeën over sekserolpatronen op nahoudt. Echter, wanneer de tweede generatie over de verschillende landen vergeleken wordt, dan blijkt dat hun patronen met betrekking tot zorg voor de kinderen en routinematige huishoudelijke taken vergelijkbaar zijn met die van de autochtone groep. De resultaten van dit onderzoek laten verder zien dat taakverdeling grotendeels wordt beïnvloed door de context van het land waarin de Turkse tweede generatie woont. Dit houdt in dat bijvoorbeeld in Duitsland, waar de autochtone bevolking er vergeleken met andere West-Europese landen traditionelere sekserolpatroon op nahoudt, de Turkse tweede generatie ook de meest traditionele waarden heeft. Dit in tegenstelling tot de Turkse tweede generatie in Zweden die evenals de autochtone Zweedse bevolking het meest egalitaire gedrag vertoont. Daarnaast is het onder de Turkse tweede generatie in Zweden het meest waarschijnlijk dat zowel de man als de vrouw een bijdrage leveren aan het huishoudinkomen. Enkele onderzoeksuitkomsten variëren per stad binnen de landen. Bijvoorbeeld in Parijs hebben mannen vaker een partner van een andere migrantenherkomst dan in Straatsburg. In Parijs en Zürich vindt relatievorming later plaats dan in Straatsburg en Basel. Waarschijnlijk wordt dit veroorzaakt door de samenstelling van de Turkse groep in de verschillende steden. Echter, de meeste Turken van de tweede generatie woonachtig in verschillende steden in een bepaald land, vertonen overeenkomstige gedragspatronen. De rol van derden Relatievorming varieert niet alleen tussen groepen of landen maar ook binnen de groep tweede generatie Turken. Om deze verschillen te kunnen verklaren kijken we naar hoe de verschillende invloedssferen, ouders en niet-co-etnische vrienden - elk met hun eigen hulpbronnen - de relatievormingskeuzes beïnvloeden.

170

De rol van ouders. Ouders hebben een grote invloed op de keuzes van hun kinderen met betrekking tot de levensloop, alhoewel hun invloed tijdens de adolescentie, als jongvolwassenen meer banden buiten de familie vormen, kleiner wordt. Ouders kunnen bepaald gedrag zowel aanals ontmoedigen. Zeker binnen meer collectivistisch georiënteerde culturen zoals de Turkse is dit van belang: Turkse ouders spelen nog vaak een actieve rol in de keuzes met betrekking tot relatievorming van hun kinderen. De onderzoeksresultaten wijzen erop dat ouders van invloed zijn op de relatievormings keuzes van hun tweede generatie kinderen. Bijvoorbeeld, het is waarschijnlijker dat Turkse tweede generatie jongvolwassenen relatievorming uitstellen (hoofdstuk 3) en een autochtone of “andere migrant” partner hebben (hoofdstuk 4) wanneer hun ouders een hoger opleidingsniveau hebben, hun ouders betere talenkennis van het vestigingsland hebben, hun moeder werkte tijdens de adolescentie van het kind, ze minder broers en zussen hebben, en hun ouders niet uit een landelijk gebied of uit landelijk Anatolië komen. Deze kenmerken van de ouders kunnen allemaal beschouwd worden als indicatoren van moderne familie normen. Als ouders juist de tegenovergestelde kenmerken hebben, dan hebben ze waarschijnlijk traditionelere familienormen die verbonden zijn met een door de familie geïnitieerd huwelijk. Traditionele familiewaarden en –normen vergroten de kans op relatievorming op jongere leeftijd en de keuze voor een huwelijkspartner uit Turkije. Over het algemeen laten de uitkomsten van het onderzoek zien dat ook bij de tweede generatie de kenmerken van de ouders belangrijk blijven bij het voorspellen van partnerkeuze en relatievorming. Dit wijst erop dat ouders hun kinderen opvoeden met de waarden en normen waarmee zij zelf zijn opgegroeid. Voor sommige, vooral degenen met een lagere sociale status, worden deze waarden zelfs belangrijker doordat zij geëmigreerd zijn. Echter, voor de timing van de relatievorming (hoofdstuk 3) vinden we dat het opleidingsniveau van de kinderen belangrijker wordt dan het menselijk kapitaal van de ouders. Dus, terwijl de overdracht van ouders naar kinderen sterk blijft, lijkt het wat te verzwakken voor aspecten van relatievorming die minder worden verbonden met de belangrijkste familiewaarden van de generatie van de ouders. De rol van leeftijdsgenoten. Ondanks het feit dat de rol van vrienden op relatievorming van tweede generatie Turken relatief weinig is bestudeerd, kan er een duidelijke invloed van vrienden en bredere netwerk van leeftijdsgenoten worden verwacht Voor tweede generatie Turken vormen leeftijdsgenoten vaak hun belangrijkste contact met de autochtone bevolking. Deze leeftijdsgenoten van buiten de eigen etnische groep hebben mogelijkerwijs andere ideeën en gedrag met betrekking tot relatievorming. Door het contact met deze andere ideeën en gedragingen kunnen veranderingen ontstaan in het gedrag van de Turkse tweede generatie. Het belang van personen van buiten de familie komt naar voren in alle empirische hoofdstukken. De invloed van niet-co-etnische vrienden is sterk en consistent. We vinden significante effecten voor alle bestudeerde aspecten: de timing van de eerste relatie en huwelijk 171

(hoofdstuk 2 en 3), de herkomst van de partner (hoofdstuk 4) en relatie type (hoofdstuk 2). Meer contact met niet-co-etnische netwerken resulteert in een grotere kans op uitstel van relatievorming, op het hebben van een autochtone of “andere migrant”partner en op de keuze voor samenwonen. Echter, de effecten zijn niet voor elk aspect van relatievorming even sterk. In het algemeen zijn vrienden belangrijk, maar hun invloed lijkt sterker voor aspecten van relatievorming die gelieerd zijn aan praktische aspecten en zwakker voor aspecten die centraal staan voor de eigen groepsidentiteit. Terwijl er duidelijke effecten voor zowel goede vrienden als kennissen zijn op timing van de eerste relatie, blijft de rol van verderaf staande kennissen beperkt, of ontbreekt zelfs helemaal, bij de keuze van de partner en het type relatie. Niettemin benadrukken deze bevindingen het belang van vrienden, zeker gezien de bevinding dat ouderlijke normen overdracht onder de Turkse tweede generatie sterk is. De effecten van vrienden blijven bestaan, zelfs wanneer gecontroleerd wordt voor ouderlijke kenmerken. We vinden ook dat vrienden en verderafstaande kennissen verschillende rollen vervullen. Goede vrienden zijn duidelijk het meest belangrijk in relatievorming en partnerkeuze. Zij bieden zowel support als druk, bijvoorbeeld door processen van ‘social learning’ en ‘social influence’. Hun invloed is vergelijkbaar met de invloed van de ouders. De effecten van verderaf staande netwerken van leeftijdsgenoten zijn meer gerelateerd aan de verspreiding van nieuwe ideeën en de invloed van deze netwerken op relatievorming is zwakker. In ons onderzoek vinden we dat de etnische samenstelling van de middelbare school, een proxy voor verderaf staande netwerken, een U-vormige effect heeft voor timing van het eerste huwelijk en de eerste relatie (hoofdstuk 2, 3) en voor de keuze van een huwelijkspartner uit Turkije (vrouwen) en een andere migrant partner (mannen) (hoofdstuk 4). Uitstel van relatievorming en minder kans voor de boven vermeldde partnerkeuzes gebeurt vaker als de tweede generatie jongere een school bezocht waar autochtone leerlingen noch de meerderheid noch de minderheid vormden. Dit blijkt een mogelijke effect van verschillende meerderheid-minderheid situaties te zijn. In het geval als er weinig allochtone scholieren zijn construeren de scholieren van de tweede generatie meer nauwe co-etnische netwerken en beïnvloeden elkaar op een sterke manier. In het geval dat deze allochtone scholieren de meerderheid in school representeren zijn ze dominant and daardoor onwaarschijnlijk te beïnvloeden door de autochtone groep. In de tussen situatie als de groepen dezelfde grote hebben is het leeftijdgenoten effect maximaal. Dit resultaat suggereert dat sociale integratie en de verspreiding van nieuw gedraag het grootst is in een gemengde school context. Hoewel we voornamelijk aandacht hebben voor de betekenis van niet-co-etnische vrienden voor relatievorming, kijken we in hoofdstuk 4 is naar de rol van etnische leeftijdgenoten voor relatievorming. Enerzijds is het hebben van niet-co-etnische vrienden een indicator voor weinig contact met de autochtone bevolking welke gerelateerd wordt aan een grotere waarschijnlijkheid voor een huwelijkspartner uit Turkije. Anderzijds verhoogt het hebben van veel co-etnische vrienden ook de kans op het vinden van een tweede generatie partner van Turkse herkomst. Veel jongvolwassenen met een tweede generatie partner van Turkse afkomst ontmoeten hun partner 172

echter via vrienden, en volgen daarmee eerder het door “liefde” bepaalde huwelijksregime welke dominant is in Europa. Dit in tegenstelling tot diegenen die een, vaak gearrangeerde, huwelijkspartner uit Turkije hebben. Omdat het aantal jongvolwassenen van de tweede generatie met eenzelfde afkomst toeneemt, is het te verwachten dat de Turkse tweede- en latere generatie meer geschikte partners via hun vrienden zullen ontmoeten. Het is daarom waarschijnlijk dat in de toekomst gearrangeerde huwelijken minder vaak zullen voorkomen. De rol van de institutionele context Voor de studie naar de invloed van de nationale context op het gedrag van individuen, onafhankelijk van individuele kenmerken, is het maken van cross nationale vergelijkingen belangrijk. Overheidsbeleid, specifiek gericht op migranten in het bijzonder alsook verzorgingsstaat voorzieningen in het algemeen, kunnen de omstandigheden van de keuzes met betrekking tot relatievorming vergemakkelijken of juist hinderen. Migratie- en integratiebeleid vormt in belangrijke mate het leven van migranten en hun kinderen, bijvoorbeeld beleid welke voorwaarden voor gezinshereniging zoals een minimumleeftijd of inkomensverplichtingen vastlegt kan een migratiehuwelijk bemoeilijken. Landen met beleid ter bevordering van multiculturele integratie geven migranten meer mogelijkheden hun culturele waarden en tradities in acht te nemen dan landen met een meer restrictief integratiebeleid welke uitgaat van volledige assimilatie. Ook de verzorgingsstaat beïnvloedt het leven van migranten en hun kinderen. De voorzieningen van de verzorgingsstaat en de toegang daartoe verschillen echter tussen landen. Beide beleidscontexten verschillen per land waarmee de woonplaats een belangrijke factor in de analyse van relatievorming onder de Turkse tweede generatie vormt. Hoewel wij niet direct de effecten van overheidsbeleid kunnen testen, suggereren de resultaten dat dergelijke structurele factoren belangrijk zijn. In de diverse empirische hoofdstukken komen meerdere aspecten aan de orde: de omvang van de groep van tweede generatie jongvolwassenen van Turkse afkomst in de verschillende steden en de invloed van migratie en integratiebeleid op partnerkeuze (hoofdstuk 4), de rol van migratie- en integratiebeleid versus meer algemene verzorgingsstaatvoorzieningen gericht op jongvolwassenen voor timing van relatievorming (hoofdstuk 3), en de rol van de verzorgingsstaat op het ondersteunen van verschillende sekserollen en familiemodellen (hoofdstuk 5). In hoofdstuk 3, testen we of tweede generatie Turksen jongeren die wonen in een land met een meer multicultureel beleid op jongere leeftijd huwen en de ouders een grotere invloed hebben op de relatievorming. Wij vinden slechts een gedeeltelijke ondersteuning voor deze hypothese. De Turkse tweede generatie in België, Nederland en Zweden, landen met een min of meer multicultureel integratiebeleid, maar ook in Oostenrijk, een land met een restrictiever integratiebeleid, vormen hun relaties op jongere leeftijd dan de Turkse tweede generatie in Frankrijk, Zwitserland, en Duitsland, landen met een restrictiever integratiebeleid. Echter, onze hypothese dat ouders en leeftijdgenoten verschillen in hun invloed in de verschillende integratie 173

contexten blijkt niet houdbaar. In tegenstelling tot onze verwachtingen hebben ouders een grotere invloed in landen met restrictief integratiebeleid en hangt de invloed van leeftijdsgenoten helemaal niet met samen specifiek integratiebeleid. In hoofdstuk 4, bestuderen we eveneens de rol van het integratiebeleid en vertrekken vanuit de hypothese dat partnerkeuze samenhangt met het integratiebeleid omdat daarin gezinshereniging in verschillende mate wordt toegestaan. In dit geval vinden we inderdaad het verwachtte effect: in landen met minder strikte maatregelen voor integratie en gezinshereniging heeft de Turkse tweede generatie meer kans een huwelijkspartner uit Turkije te vinden en minder kans op een tweede generatie partner uit hun Turkse gemeente. We onderzoeken de relevantie van meer algemene verzorgingsstaat voorzieningen in hoofdstuk 3 en 5. In hoofdstuk 3 vonden we dat integratiebeleid de verschillen in timing niet kan verklaren. We betogen daarom dat de patronen van vroege relatievorming mogelijk gerelateerd zijn aan verzorgingsstaatbeleid dat jonge volwassenen meer mogelijkheden biedt om een eigen huishouding te stichten. Zoals gezegd vinden we in hoofdstuk 5 dat de beleidsmaatregelen die bepaalde familiestructuren ondersteunen leiden tot vergelijkbare landspecifieke patronen van sekserollen onder de Turkse tweede generatie en de autochtone bevolking. Deze bevindingen leiden tot de vraag welke vorm van beleid belangrijker is in het beïnvloeden van relatievorming onder de Turkse tweede generatie: specifiek beleid gericht op migranten of verzorgingsstaatarrangementen gericht op de gehele bevolking. Helaas kan het proefschrift op dit punt geen eenduidig en finaal antwoord geven. De voorzieningen van de verzorgingsstaat lijken relevant te zijn voor de verklaring van relatievorming. Het beïnvloed de mogelijkheden van jongvolwassenen om onafhankelijk te zijn en een relatie te vormen. Tevens is het van invloed op de kansen voor vrouwen om betaalde arbeid te verrichten. Deze effecten zijn zeker ook relevant voor de Turkse tweede generatie zo doen onze resultaten geloven. Voor migratie- en integratiebeleid zijn onze bevindingen minder eenduidig. Het migratiebeleid lijkt de relatievorming van de tweede generatie Turken te beïnvloeden, met name die met betrekking tot gezinshereniging, en is daarom van belang voor (transnationale) partnerkeuze. Echter, het effect van integratiebeleid lijkt verder betrekkelijk minimaal. Dit kan worden veroorzaakt door het feit dat bijvoorbeeld in landen als Zweden de nadruk op multicultureel beleid wordt gecompenseerd door de nadruk op individuele besluitvorming zoals dat prominent aanwezig is in het algemene verzorgingsstaatbeleid. We moeten dus in het algemeen concluderen dat de exacte mechanismen van de invloed van overheidsbeleid onduidelijk blijven, en hoewel in sommige gevallen het beleid duidelijke resultaten lijkt te hebben opgeleverd, is het mogelijk dat ogenschijnlijk ineffectief beleid wel degelijk effect heeft maar door andere factoren teniet gedaan wordt. Tot slot, het integratiebeleid kan wel degelijk een indirect effect hebben: als gevolg van de publieke opinie en het algemeen klimaat met betrekking tot de acceptatie van de allochtone bevolking. Dit kan een invloed hebben op de relatievorming van de tweede generatie Turken. Als de Turkse tweede generatie bijvoorbeeld een lage sociale status heeft, en niet gemakkelijk geaccepteerd wordt, dan kan dit de kans op bijvoorbeeld huwelijken met autochtonen verminderen. 174

Acknowledgements „Gelehrte sind Menschen, die sich von normalen Sterblichen durch die anerworbene Fähigkeit unterscheiden, sich an weitschweifigen und komplizierten Irrtümern zu ergötzen.“ Scholars are people who differ from ordinary mortals in their learned ability to delight in lengthy and complicated errors. Anatole France (1844-1924), French poet

In the beginning of the doctoral studies, we look for phenomena that we find puzzling and exciting and on which we may – during our studies - be able to shed some light. Now that I have - metaphorically speaking - reached the end of this road, I want to thank everyone who supported and encouraged me during that period. Special thanks are due to some people without whom this project would have never been completed. „Am Anfang jeder Forschung steht das Staunen. Plötzlich fällt einem etwas auf.“ At the beginning of science is wonder. Suddenly something attracts one’s attention. Wolfgang Wickler (*1931), German behavioral scientist and zoologist

First of all, thanks to my two supervisors, Aart Liefbroer and Helga de Valk, who taught me to channel my wonder about life into scientific questions and approaches. Aat and Helga, I am thanking you together because I always remember the three of us sitting together and the two of you having exactly the same kinds of comments on my work, which was funny but also a bit scary. Thanks to the two of you for being a great source of support, inspiration, encouragement and enthusiasm. At times you even had more faith than me in this project. By sharing your insights and expertise I learned to pose questions and to write scientific articles (even if I still kept my German upbringing in the sense of writing overlong and complex sentences); I very much appreciate your tremendous support and guidance. My experience can only support the saying that: „Nichts beflügelt die Wissenschaft so, wie der Schwatz mit Kollegen auf dem Flur.“ Nothing inspires science more than the chat with colleagues in the hallway. Arno Penzias (*1933), US physicist, 1978 Nobel prize

175

I want to thank my colleagues and friends at NIDI for providing such a nice working atmosphere. Coming to work was always a pleasure. Many thanks to the support staff of NIDI for their great help regarding administrative matters. Also thanks to the participants of the Feedback Forum for their constructive comments. I had great company and support on the third floor! I remember endless discussions on various topics next to the coffee machine. Thanks to my roommates George, Govert and Chantal who had to suffer through daily issues I had with my dissertation. Thanks to the ‘young people lunch walking group’ for giving the opportunity for fresh air and relaxation. Marieke, Beata and Mieke I have to thank for helping my beginning at NIDI in uncountable ways: helping with administration issues, finding a place to live, and providing emotional support. I also have happy memories in the ‘room of the chatty ladies’: Laurence en Kasia, it was always “gezellig”. Without you two my life and work would have been only half the fun. Annemarie, you had the amazing patience to listen to my Dutch when it was still nonexistent and I am happy we became such good friends. „Zeit zum Nachdenken mit Kollegen ist für mich ein Lebensretter. Es ist nicht nur eine nette Sache zu tun, wenn man Zeit hat. Es ist der einzige Weg zu überleben.“ Time for reflection with colleagues is for me a lifesaver; it is not just a nice thing to do if you have the time. It is the only way you can survive. Margaret J. Wheatley, US writer

This thesis was written as part of the TIES project initiated by Maurice Crul from the Institute of Migration and Ethnic Studies (IMES), University of Amsterdam. The TIES Research Training Network, funded by an EU Marie Curie Fellowship Program, was coordinated by the French Institut National d'Etudes Demographiques (INED). Thanks to all the people involved in the TIES project and the RTN. I feel that I have been privileged by the opportunities given to me through this project, as well as by coming in contact with so many researchers throughout Europe, all studying different aspects of the life of migrants and their children. This opened my eyes to different approaches and disciplines. Over the course of the project, I also continuously met with the PhDs of the TIES network. As we were all required to change country of residence for our PhD projects, we were in similar stages of life and work and faced with similar challenges and experiences. This made us a great network, and I always enjoyed our meetings. Special thanks to Nadja and Adel, the postdocs, for their support during that time. „Der bessere Teil des Lebens besteht aus seinen Freundschaften.“ The better part of one's life consists of his friendships. Abraham Lincoln (1809-1865), US politician and 16. President of the U.S.

Thanks to my support team in Sweden, Tina and Constanza, who shared all the highs and lows of my life these past few years. I would not know how I could have done it without you!

176

And thanks to all the great friends that helped me finalize this book! Thanks to Annemarie, Kasia, Kiri, Laurence, Leanne, Marleen and Philip for great last minute help! „Nenn es einen Klan, nenn es ein Netzwerk, nenn es einen Stamm, nenn es eine Familie. Wie immer du es auch nennen magst, wo immer du auch bist – du brauchst es!“ Call it a clan, call it a network, call it a tribe, call it a family. Whatever you call it, where ever you are, you need one. Jane Howard (1935-1996) US journalist and writer

Ein besonders herzliches Dankeschön geht an meine Familie und Freunde Zuhause! Ohne euch wäre ich nie so weit gekommen. Meine liebe Familie, liebe Mutti und Papa, ihr habt immer vertraut, dass ich das alles schaffe. Besonderen Dank auch an Opa Helmut. Ohne dich wäre ich nie so mit Wissenschaft vertraut und davon begeistert gewesen. Dir zu Ehren habe ich diesen Text mit Zitaten untermalt! Mit dem Abrunden meiner Doktorarbeit habe ich es nicht nur zum Doktor in der ersten oder zweiten Generation gebracht. Nein! Ich bin nun schon Doktor in der dritten Generation. Auch wenn ich mit meinem Abschluss in den Sozialwissenschaften etwas aus dem Rahmen falle, nach euren Abschlüssen in Physik und Chemie, ist eine breitgefächerte thematische Aufstellung in der Familie doch wichtig!

Doreen Huschek Leiden, August 2011

„Alles Wissen und alles Vermehren unseres Wissens endet nicht mit einem Schlusspunkt, sondern mit einem Fragezeichen.“ All knowledge and all increase of our knowledge does not end with a closing point but with a question mark Hermann Hesse (1877-1962), German poet, 1946 Nobel prize

177

Curriculum Vitae Doreen Huschek studied demography at the University of Rostock, Germany, and received her degree in 2006. For her master's thesis she conducted research on the concentration of infant and child mortality in high parity families. During her studies, she took part in a research group on highest-high mortality in the Max Planck Institute for Demographic Research (MPIDR) in Rostock, Germany. At this institute, she also followed a one year research master in demography at the European Doctoral School of Demography. From 2007 to 2010 she was a PhD student at the Netherlands Interdisciplinary Demographic Institute (NIDI) in The Hague as well as an early stage researcher in the TIES (“The Integration of the European Second Generation“) research training network. Her doctoral research focused on union formation patterns of second generation migrants in Western Europe. Doreen is currently a postdoctoral research fellow at the Netherlands Institute for the Study of Crime and Law Enforcement (NSCR) in Amsterdam where she studies the relationship between life course transitions and criminal behavior.

178